Grecja po wojnach perskich

Grecja po wojnach perskich
1. Związek Morski
 478r. p.n.e. z inicjatywy Aten powstaje Związek





Morski
Początkowo 200, potem 400 poleis przyłącza się do
Związki
Zadanie: walka z Persami
Członkowie Związku mieli dostarczać statki lub
wpłacać pieniądze
Stopniowe uzależnienie od Aten; początkowo skarbiec
w Delos, potem przeniesiony do Aten
440/439 r. p.n.e. bunt Samos i chęć wyjścia ze
Związku brutalnie stłumiono
 Kimon (syn Militiadesa) chce dobrych kontaktów ze
Spartą, ale wygnany w 461 r. p.n.e.
 Coraz częstsze głosy domagające się konfrontacji ze
Spartą
2. Wojna peloponeska 431-404 p.n.e.
 W 431 r. p.n.e. wybuch wojny Związku Morskiego
(Ateny) ze Związkiem Peloponeskim (Sparta)
 Ateńczycy dominowali na morzu, Spartanie na
lądzie
 421 r. p.n.e. pokój Nikiasa; powrót do stanu
sprzed wojny
 415 r. p.n.e. wyprawa Aten na
Sycylię (by zdobyć Syrakuzy);
klęska wojska ateńskich tzw.
Wyprawa sycylijska
doprowadza do kontynuacji wojny
 Od 411 r. p.n.e. Persja
wspiera Spartę
 404 r. p.n.e. Sparta oblega
Ateny
 Ateny zmuszone do:
1. Rozwiązania Związku
Morskiego
2. Wydania floty
3. Zburzenia murów
obronnych
3. Rywalizacja o hegemonię w Grecji
 395-384 r. p.n.e. wojna koryncka: Sparta vs.
Teby, Korynt, Ateny; wygrana Sparty
 371 r. p.n.e. pod Leukrtami Teby pokonują
Spartę, wchodzą na tereny Sparty, tworzą niezależne
od Sparty państwo na terenie Mesenii, doprowadzają
do rozpadu Związku Peloponeskiego
4. Macedonia przed Aleksandrem Wielkim –
Filip II
 Macedończycy, zamieszkujący obszar sąsiadujący od
południa z Grecją, byli blisko spokrewnieni z
Grekami, język macedoński zachował wiele cech języka
greckiego z epoki archaicznej.
 Dominującą pozycję w społeczeństwie macedońskim
zajmowała arystokracja rodowa, zaś najliczniejszą
warstwą byli chłopi.
 Najwyższą władzę sprawował dziedziczny król,
uważający siebie i uważany przez swoich poddanych za
ojca narodu. Ten patriarchalny model monarchii dawał
królowi szerokie kompetencje: jego decyzje miały
charakter ostateczny, podlegała mu
bezpośrednio armia, występował w roli
mediatora w konfliktach między arystokratami.
 Pod koniec VI wieku
p.n.e. państwo macedońskie znalazło się pod
zwierzchnictwem perskim.
 Macedończycy wsparli wyprawę króla Kserksesa na
Grecję.
 Zależność od Persji została zrzucona po zwycięstwie
Greków pod Platejami (479 p.n.e.).
 Podczas wojny peloponeskiej Macedończycy
byli sojusznikami Aten.
 Król Aleksander I (498-454 p.n.e.) uznał
zwierzchnictwo Persji, ale miał dobre kontakty z Atenami
 Król Archelaos I (413-399
p.n.e.) przeprowadził uwłaszczenie chłopów, osłabiając
tym samym pozycję arystokracji rodowej, założył Pellę
 Król Perdikkas III (365-359 p.n.e.) walczył z
najazdami Ilirów i Traków. Z osłabienia Macedonii
skorzystały Teby, mieszając się w jej sprawy wewnętrzne.
Książę Filip, brat Perdikkasa, przebywał
wTebach jako zakładnik. Poznał tam taktykę walki
polegającą na stosowaniu szyku skośnego.
5. Panowanie Filipa II
 Filip zlikwidował księstwa plemienne w Górnej
Macedonii, doprowadzając do scentralizowania
władzy. Zdając sobie sprawę, że ekspansja w
kierunku północnym i zachodnim byłaby trudna ze
względu na wojowniczy charakter zamieszkujących te
tereny ludów, nawiązał z nimi pokojowe stosunki.
 Stworzył „korpus paziów” złożony z synów
macedońskich arystokratów; na dworze króla
przygotowywali się do służby państwowej
 W latach 357-354 p.n.e. Filip podbił greckie kolonie na
wybrzeżu macedońskim –
Metone, Pydnę, Potideję i Amfipolis (pod Metone st
racił oko od trafienia strzałą).
 Opanował kopalnie złota w górach Pangaion na
pograniczu Macedonii i Tracji. Wydobycie w nich
sięgało tysiąca talentów rocznie (1 talent = ok. 32
kg). Posiadając tak ogromne ilości kruszcu, rozpoczął
bicie złotej monety. Miał też wystarczające środki
finansowe na rozbudowę i zreformowanie armii oraz na
zatrudnianie żołnierzy najemnych.
Demostenes – Filipiki
 Stronnictwo promacedońskie w greckich poleis składało się
zarówno z przedstawicieli arystokracji, której odpowiadał
macedoński model państwa, jak i członków warstwy średniej,
tęskniących za stabilizacją społeczną. Na czele tego stronnictwa
stał Isokrates (436-338 p.n.e.). Głosił on ideę zjednoczenia
wszystkich Greków pod przewodnictwem Filipa, co umożliwiłoby
podjęcie wielkiej wyprawy przeciwko imperium
perskiemu. Isokrates liczył na zdobycie Azji Mniejszej, gdzie
mogłaby być osiedlona biedota grecka, dzięki czemu w Grecji
zapanowałby pokój społeczny.
 Demostenes (384-322 p.n.e.) był głównym przeciwnikiem
Macedonii w Atenach. W swoich filipikach – przemówieniach
skierowanych przeciwko Filipowi – ostrzegał Greków, że Macedonia
zagraża wolności i niepodległości państw greckich, że
należy stawić zdecydowany opór barbarzyńskiemu najeźdźcy.
Umiejętnie używając sztuki oracyjnej, potrafił przekonać do swoich
poglądów ateńskie zgromadzenie ludowe.
Falanga macedońska
 Podstawą armii macedońskiej była falanga chłopska,
wyposażona we włócznie o długości około 5 metrów,
zwane sarissami. Pod ochroną tych włóczni piechurzy
mogli być lżej uzbrojeni niż greccy hoplici, co
umożliwiało im posuwanie się szybkim marszem
oraz manewrowanie w celu skutecznego
zastosowania szyku skośnego.
 Istotną rolę odgrywała konnica, również wyposażona
w sarissy. Była ona formacją uderzeniową – w
odróżnieniu od jazdy greckiej, pełniącej raczej funkcję
zwiadowczo-rozpoznawczą.
 Filip II utworzył w Macedonii armię zawodową, co
dawało mu przewagę nad państwami greckimi,
dysponującymi armiami obywatelskimi.
6. Walki z państwami greckimi
 W r. 340 p.n.e. utworzony został sojusz
greckich poleis, którego celem stała się obrona
przed potęgą macedońską. Pomysłodawcą tego
sojuszu był Demostenes. Ze znaczących poleis do
przymierza obok Aten przystąpiły Teby,
dysponujące silną armią lądową, natomiast
odmówiła Sparta, zachowująca postawę
promacedońską.
 Ateny, pod wpływem argumentacji
Demostenesa, wypowiedziały Macedonii
wojnę.
Bitwa pod Cheroneją 338 r. p.n.e
 Filip II wtargnął w r. 338 p.n.e. do środkowej Grecji.
Do rozstrzygającej bitwy między Macedończykami a wojskami
ateńskimi i tebańskimi doszło pod Cheroneą w Beocji.
 O klęsce Greków przesądził atak konnicy macedońskiej,
dowodzonej przez syna Filipa II, 18-letniego wówczas
Aleksandra. Hufiec tebański został całkowicie wybity,
poległo także około tysiąca Ateńczyków, a dwa tysiące dostało
się do niewoli.
 Filip II po bitwie łagodnie obszedł się z Atenami: musiały
zawrzeć sojusz z Macedonią i rozwiązać Ateński
Związek Morski.
 Ostrzej potraktował natomiast Teby: ukarał je
kontrybucją, rozwiązał Związek Beocki, na którego
czele stało to miasto-państwo, oraz umieścił w Tebach
garnizon macedoński.
Związek Koryncki – 337 r. p.n.e.
 W r. 337 p.n.e. utworzony został Związek Koryncki,
zrzeszający wszystkie greckie miasta-państwa
z wyjątkiem Sparty, która chciała podkreślić
swoją odrębność.
1. Hegemonem Związku i jego naczelnym
wodzem został król macedoński Filip II
2. Jednocześnie zagwarantował autonomię
greckich miast-państw,
3. prowadzenie polityki zagranicznej stało się
dziedziną jego wyłącznych kompetencji.
4. Wypowiedzenie wojny Persji