raport podsumowujący działania projektu ECCL

Transkrypt

Raport podsumowujący działania projektu
European Creative Cluster Lab
Zamawiający: Urząd Miasta Stołecznego Warszawa
Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o.
Warszawa, październik 2014
Raport przygotowany przez zespół w składzie:
dr Rafał Kasprzak
dr Mirosław Grochowski
Redakcja
Marta Cienkowska
Korekta
Dorota Tomczak
Ta publikacja jest wspierana przez Komisję Europejską, Dyrektoriat Generalny Przedsiębiorstw
i Przemysłu dofinansowana poprzez Program Ramowy na rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP)
którego celem jest wspieranie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw.
This publication is supported by the European Commission's Directorate-General for Enterprise
and
Industry
and
financed
under
the
Competitiveness
and
Innovation
Framework Programme (CIP) which aims to encourage the competitiveness of European
enterprises.
2
Spis treści
Wstęp..................................................................................................................................... 5
1. Charakterystyka projektu ECCL ......................................................................................... 7
2. Ewaluacja działań projektu ECCL ..................................................................................... 10
2.1. Creative Camps ......................................................................................................... 10
2.1.1. Charakterystyka ................................................................................................. 10
2.1.2. Ewaluacja ........................................................................................................... 14
2.1.3. Rekomendacje w kontekście celów projektu .................................................... 14
2.2. Faza Pilot LAB............................................................................................................ 15
2.2.2. Ewaluacja ........................................................................................................... 21
2.3. Global Study Visit ...................................................................................................... 25
2.3.2. Ewaluacja ........................................................................................................... 26
2.4. Dokumenty powstałe w wyniku realizacji zadań projektu ECCL .............................. 29
2.4.1. Charakterystyka opracowań .............................................................................. 29
3. Analiza SWOT................................................................................................................... 31
4. Rekomendacje narzędzi wsparcia dla menedżerów klastrów......................................... 34
5. Rekomendacje narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców kreatywnych ............................ 41
3
4
Wstęp
Niniejszy raport powstał jako jedna z trzech części zamówienia dotyczącego
przygotowania raportu podsumowującego działania projektu ECCL oraz schematu działań
wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej, plan wdrożenia pod kątem rzeczywistości UM
z komentarzem i zaleceniami.
Zakres zamówienia obejmował trzy obszary działań:
 Sporządzenie raportu podsumowującego działania projektu ECCL.
 Sporządzenie schematu działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej
z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe.
 Sporządzenie planu wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy
w perspektywie 10 lat.
Przedstawiony raport podsumowujący działania projektu ECCL składa się z następujących
części:
 Charakterystyka projektu ECCL – w której znajduje się opis kluczowych informacji
związanych
z
realizowanym
projektem
ECCL,
w
szczególności
działań
podejmowanych w trakcie realizacji oraz zaplanowanych wskaźników.
 Ewaluacja projektu ECCL – w której przedstawiono informacje na temat poziomu
osiągnięcia
zaplanowanych
mierników
oraz
oceny
jakościowej
działań
zrealizowanych w ramach projektu.
 Analiza SWOT – w której przedstawiono analizę SWOT działań przeprowadzonych
w ramach fazy Pilot Lab projektu.
 Rekomendacje narzędzi wsparcia dla menedżerów klastrów – w której
przedstawiono rekomendacje dla osób (organizacji) zarządzających klastrami lub
planujących założenie klastra zrzeszającego podmioty sektora kreatywnego.
Rekomendacje powstały w oparciu o dokumenty źródłowe wypracowane
w trakcie realizacji projektu ECCL oraz przeprowadzony przez zespół ekspertów
przegląd literatury światowej związanej z zagadnieniem rozwoju klastrów
w sektorach kreatywnych. Rekomendacje zostały przygotowanie z punktu
widzenia władz samorządowych.
5
 Rekomendacje narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców kreatywnych – w której
przedstawiono wskazówki dla przedsiębiorców kreatywnych lub osób planujących
założenie przedsiębiorstwa w sektorze kreatywnym. Rekomendacje powstały
w oparciu o dokumenty źródłowe wypracowane w trakcie realizacji projektu ECCL
oraz przeprowadzony przez zespół ekspertów przegląd literatury światowej
związanej z zagadnieniem rozwoju klastrów w sektorach kreatywnych.
Rekomendacje zostały przygotowanie z punktu widzenia władz samorządowych.
6
1. Charakterystyka projektu ECCL
Projekt European Creative Cluster Lab (dalej: ECCL) był finansowany ze środków Komisji
Europejskiej w ramach konkursu "European Alliances for Mobile and Mobility Industries
and Creative Industries" ogłoszonego w ramach Programu Ramowego na Rzecz
Konkurencyjności i Innowacji.
Projekt był realizowany w latach 2011-2014 przez konsorcjum:
 MFG Innovation Agency Media and Creative Industries Baden Württemberg (lider
projektu)1,
 Miasto Stołeczne Warszawa,
 Metropolię Lille,
 Barcelona Media Cluster,
 Region Puglia.
Celami projektu były:
 rozwój umiejętności menedżerskich szefów klastrów,
 budowa międzynarodowej sieci współpracy między klastrami kreatywnymi oraz
klastrami kreatywnymi i klastrami przemysłów „tradycyjnych”,
 analiza i testowanie innowacyjnych metod wsparcia dla start-up i klastrów sektora
kreatywnego.
Jako grupy docelowe projektu wskazano przede wszystkim klastry sektora kreatywnego,
przedsiębiorców sektora kreatywnego zrzeszonych w klastrach, małe i średnie
przedsiębiorstwa (w tym start-up) funkcjonujące w branżach kreatywnych oraz instytucje
otoczenia biznesu, w szczególności inkubatory przedsiębiorczości i co-workingownie.
W ramach działań realizowanych w trakcie projektu ECCL wyodrębnionych zostało pięć
kierunków aktywności (tzw. pakietów) koordynowanych przez jednego z parterów
projektu.
1
Poprzednia nazwa lidera projektu: MFG Innovation Agency for ICT and Media
7
Tabela 1. Kierunki aktywności projektu ECCL
Nazwa
Koordynator
Charakterystyka
Pakiet
1.
Zarządzanie
kreatywnością i kreatywne
zespoły
MFG
BadenWürttemberg
Pakiet
2.
innowacyjność
i kreatywność
Miasto
Stołeczne
Warszawa
Promocja wysokiej jakości w zarządzaniu klastrami
w sektorach kreatywnych.
Benchmarking, ocena i poprawa istniejących
programów edukacyjnych skierowanych do sektora
kreatywnego i menedżerów klastrów.
Wypracowanie
programu
szkoleniowocoachingowego dla menedżerów kreatywnych
klastrów w oparciu o działania projektu.
Projektowanie i testowanie narzędzi potrzebnych do
wspierania inkubacji i rozwoju przedsiębiorczości
oraz polepszania międzynarodowych powiązań
kooperacyjnych pomiędzy klastrami kreatywnymi
i MSP.
Działania wspierające
współpracę pomiędzy
klastrami sektora kreatywnego: wymiana zespołów
roboczych,
wykorzystanie
mediów
społecznościowych.
Działania
mające
na
celu
ułatwienie
międzysektorowego porozumienia i współpracy na
poziomie regionalnym, krajowym, europejskim
i międzynarodowym.
Inkubacja,
Pakiet 3. Nowe podejścia
do współpracy pomiędzy
klastrami kreatywnymi
Metropolia Lille
Pakiet 4. Międzynarodowa
współpraca
klastrów:
tradycyjnego
przemysłowego
i kreatywnego
Pakiet
5.
Zarządzanie
i promocja
Barcelona
Cluster
MFG, BadenWürttemberg,
Region Puglia
Media
Działania związane z koordynacją pracy w trakcie
projektu i upowszechnianiem jego rezultatów.
Dla powyższych pięciu grup zadań wyodrębniono następujące produkty:
Pakiet 1.
 materiały treningowe dla menedżerów klastrów kreatywnych,
 wytyczne metodyczne dla coachingu i mentoringu dla menedżerów klastrów
kreatywnych,
 plan wdrażania,
 raport ewaluacyjny z przeprowadzonych szkoleń,
 publikacja przedstawiająca założenia metodyczne dla edukacji menedżerów
klastrów kreatywnych,
 raport podsumowywujący z rekomendacjami dla polityki gospodarczej w zakresie
wspierania rozwoju klastrów kreatywnych.
8
Pakiet 2.
 ministudia opisujące praktyki wspierania przedsiębiorczości w sektorach
kreatywnych,
 harmonogram wspierania przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych,
 raporty z tzw. Beta Creative Camps (warsztatów poświęconych wybranym
obszarom wsparcia przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych),
 mechanizmy wspierania przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych.
Pakiet 3.
 analiza bieżących form i mechanizmów kooperacji klastrów kreatywnych,
 raport z działań pilotażowych,
 wytyczne w zakresie metodyki kooperacji dla klastrów kreatywnych – część A.
Pakiet 4.
 analiza bieżących form i mechanizmów kooperacji pomiędzy sektorem
tradycyjnym a sektorem kreatywnym,
 raport z działań pilotażowych,
 wytyczne w zakresie metodyki kooperacji dla klastrów kreatywnych – część B.
Pakiet 5.
 raporty ze spotkań zespołu i raporty robocze związane z administrowaniem
projektem oraz rozpowszechnianiem jego rezultatów.
9
2. Ewaluacja działań projektu ECCL
2.1. Creative Camps
2.1.1. Charakterystyka
Creative Camps2 zostały zaplanowane jako interaktywne spotkania towarzyszące
głównym przedsięwzięciom projektu ECCL odbywającym się w ramach pakietów 2., 3. i 4.
Zależnie od etapu działań, którym towarzyszyły – wstępnej analizie, pilotażowi bądź też
wypracowywaniu rekomendacji – spotkania te pełniły odmienną funkcję. Ich głównym
celem było stworzenie dogodnych warunków do wymiany doświadczeń związanych
z kluczowymi działaniami każdego z pakietów. Creative Camps stwarzały okazję do
szerokiego wykorzystania rozmaitych metod sprzyjających kreatywnym rozwiązaniom
oraz szybkiej i efektywnej wymianie informacji. Spośród planowanych metod komunikacji
i wypracowywania rekomendacji wykorzystano techniki: gamestorming, speed dating,
storytelling, living lab, Matrix, brain walk oraz połączenia między uczestnikami
i ekspertami z różnych części Europy za pomocą programu Skype. Nie znalazły
zastosowania metody: dyskusje fishbowl (metoda otwartej przestrzeni) oraz metody
Pecha Kucha. Informację na temat poszczególnych spotkań przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Informacje na temat Creative Camps
Data
07.06.2012 i
04.10.2012
30.04.2013
24.05.2013
Miejsce
Lille
17.07.2013
Mannheim
MFG Baden Württemberg
11-13.09.2013
Warszawa
Miasto Stołeczne Warszawa
26-28.03.2014
Barcelona
Barcelona Media Cluster i
Miasto Stołeczne Warszawa
Lille
Bari
Organizator
Miasto Lille
Adresaci
klastry kreatywne
Miasto Lille
Region Pulgia
klastry kreatywne
klastry kreatywne,
przedsiębiorcy,
przemysł
audiowizualny
przedsiębiorcy,
klastry kreatywne
przedsiębiorcy,
klastry kreatywne
klastry kreatywne
Liczba uczestników
15
20
70
40
230
10
2
Opracowano na podstawie: Siechowicz P., Wittels K., Creative Camps. Raport podsumowujący. Fundacja
Obserwatorium, Warszawa 2014. Raport zamówiony przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy.
10
Kluczowe informacje na temat przebiegu poszczególnych Creative Camps przedstawiono
w tabeli 3.
Tabela 3. Charakterystyka zrealizowanych Creative Camps
Opis spotkania
Idea i cel
spotkania
Przebieg
Efekty
Projekt
ECCL
i
współpraca
przemysłów
kreatywnych
i kultury w Lille
Métropole
Pierwsze ze spotkań
z
cyklu
Creative
Camps, które odbyło
się w Lille Métropole,
miało
na
celu
wprowadzenie
w tematykę projektu
ECCL,
a
także
rozeznanie
roli
i
znaczenia
przemysłów kultury
i kreatywnych (CCI –
Creative and Cultural
Industries) dla regionu
Lille.
Przedstawiciele
klastrów
kreatywnych z regionu Lille
zebrali się dwukrotnie (7
czerwca i 4 października
2012 r.), aby zapoznać się
z
projektem
ECCL
i
platformą ECIA,
ustalić
strategię
implementacji
działań
przewidzianych projektem
ECCL w regionie Lille, a także
opracować sposób analizy
praktyk wyróżniających się
pod kątem współpracy
miedzy klastrami.
Internacjonalizacja
przemysłów
kultury
i
kreatywnych
(CCI)
Drugie
spotkanie
w Lille miało na celu
zebranie doświadczeń
firm i instytucji
kreatywnych i kultury
z
regionu
Lille
w
zakresie
internacjonalizacji ich
działalności oraz
opracowanie na ich
podstawie
rekomendacji
dla
dalszych działań.
W
trakcie
obrad
eksperckich,
które
zgromadziły
ok.
20
przedstawicieli
klastrów
i firm z sektora przemysłów
kreatywnych
i kultury starano się ustalić,
które podmioty posiadają
potencjał do
internalizacji,
jaki
jest
geograficzny
rozkład
podejmowanych
działań,
a także jakie są problemy
spotykane
przez
firmy
działające
lub
rozpoczynające działalność
na arenie międzynarodowej.
Crossover
Creativity Lab
Głównym
Crossover
Creative
połączył
Za najlepszą metodę analizy
wyróżniających się praktyk
uznano
benchmarking,
w którym miały zostać
uwzględnione klastry Lille
Design, Maisons de Mode,
Plaine images i Pôle image.
Przedmiotem
benchmarkingu miały być
główne kwestie i wyzwania
napotykane
przez klastry CCI w Europie.
Ustalono
również,
że
najważniejszą kwestią do
podjęcia
na
kolejnym
spotkaniu powinien być
problem internacjonalizacji
klastrów,
ich
międzynarodowej
współpracy
i
wymiany
doświadczeń.
W ramach benchmarkingu
porównano
działania
o
charakterze
międzynarodowym
podejmowane przez klastry:
Pictanovo, Plaine Images,
Lille Design, Maisons de
Mode, instytucje kultury:
BUDA Fabrik, Aéronef oraz
CCI Grand Lille. Opracowano
mapy Europy i świata
wskazujące miejsca działania
poszczególnych
klastrów
i
instytucji.
Spotkanie
przedstawicieli 11 klastrów
pozwoliło stworzyć sieć
kontaktów wiążącą 23 miasta
europejskie i 12 miast na
całym świecie, w których
klastry realizowały wcześniej
swoje działania.
Uczestnicy spotkania poznali
metody
wymiany
celem
Creativity
Camp w Bari
w
programie
11
Lab w Bari było
przetestowanie
różnorakich
metod
wspierających
wymianę doświadczeń
i
współpracę
pomiędzy
przedsiębiorstwami
kreatywnymi. W ciągu
trzech dni oprócz
samego spotkania CC
odbyły się warsztaty
dla przedsiębiorców
z regionu Puglia oraz
spotkanie partnerów
biorących
udział
w projekcie ECCL
z Warszawy i Puglii,
służące polepszeniu
koordynacji
działań
prowadzonych
w projekcie.
Creative Think Net
– Future Business:
„Collaboration.
Real and Virtual”
Creative
Camp
w Mannheim był
spotkaniem
ekspertów
–
teoretyków
i
praktyków
–
poświęconym
zagadnieniu
współpracy
w
środowisku
łączącym świat realny
i wirtualny.
MŚP – Sieciowanie
–
Budowanie
wzrostu
Warszawski Creative
Camp
został
zaplanowany
jako
wydarzenie wpisujące
się
w
program
Warszawskiego
Miesiąca
Kreatywnych.
jednego dnia wiele zadań.
Rozpoczął się od prezentacji
doświadczeń z realizacji
projektów w regionie Puglia,
refleksji
nad
nowymi
perspektywami,
które
otworzyły
się
dla
sieciowania przedsiębiorstw
za sprawą mediów
społecznościowych, a także
dwóch wykładów na temat
innowacyjności
prezentujących
metody
storytelling i Matrix. Druga
część
spotkania
miała
przebieg
praktyczny.
W ramach metody living
labs
przeprowadzono
dyskusję
na
temat
problemów napotykanych
przez uczestników spotkania
w reprezentowanych przez
nich branżach.
Spotkanie rozpoczął wykład
Jochena Güntera na temat
przyszłości
współpracy
w
biznesie.
Analizie
poddane zostały konkretne
przypadki
łączenia
i współpracy biznesów
typowo
produkcyjnych
z biznesami wirtualnymi,
osadzonymi
w
sieci.
Następnie uczestników
spotkania zaproszono do
dyskusji
na
temat
przenikania się i kooperacji
obydwu tych światów.
Wśród
najważniejszych
wydarzeń, które odbyły się
w trakcie Creative Camp
Warsaw,
należy
na
pierwszym miejscu wskazać
warsztat dla MŚP pt. „Praca
nad sobą – budowanie
marki firmy kreatywnej”.
Uczestnicy mieli okazję
dowiedzieć się, dlaczego
marka
jest
ważnym
elementem promocji firmy
i
produktów
wprowadzanych na rynek,
jak
wygląda
proces
doświadczeń
sprzyjające
innowacji:
storytelling,
Matrix, a także przetestowali
w praktyce metodologie
living labs, starając się
odnaleźć
rozwiązania
problemów znanych im
z własnej praktyki.
Spotkanie w Mannheim
miało charakter teoretyczny.
Jego
uczestnicy
poznali
model
optymalnej
dla
współpracy
w
firmie
struktury
bodźców
i
środowiska
pracy,
przydatny przy wdrażaniu
nowych
narzędzi
ułatwiających kooperację.
Poza płynącymi z warsztatów
korzyściami
w
postaci
zdobycia
praktycznych
umiejętności
z
zakresu
budowania
marki,
pozyskiwania funduszy na
prowadzenie
działalności,
korzyści
płynących
ze
współpracy
klastrowej
i
budowania
strategii
rozwoju
inicjatyw
klastrowych, przedstawiciele
sektora kreatywnego mieli
również wiele okazji do
nawiązania
wzajemnych
12
Creative
Barcelona
Camp
Spotkanie
w Barcelonie miało
charakter
wizyty
studyjnej. W ramach
otwartego konkursu
wybrano
przedstawicieli dwóch
spośród
polskich
klastrów (MultiCluster
Mazovia i Mazowiecki
Klaster ICT). Głównym
celem Creative Camp
Barcelona
było
nawiązanie trwałego
kontaktu
pomiędzy
przedstawicielami
polskich i hiszpańskich
klastrów kreatywnych.
budowania marki oraz na co
należy zwracać uwagę,
planując
nazwę
przedsiębiorstwa/produktu.
Kolejnym wydarzeniem była
dyskusja
i
śniadanie
networkingowe
pt. „Kreatywne MŚP – czy
potrzebują wsparcia szytego
na miarę? Jak zachęcać
firmy sektora kreatywnego
do
korzystania
z instrumentów wsparcia”.
Na wieńczącym Creative
Camp Warsaw wydarzeniu –
Creative
Mikser
zaprezentowane
zostały
przykłady,
jak
firmy
kreatywne
mogą
współpracować z rynkami
tradycyjnymi.
W
pierwszej
części
spotkania eksperci z MFG
Innovation Agency for ICT
and
Media
BadenWürttemberg
przeprowadzili szkolenie na
temat
internacjonalizacji
klastrów
kreatywnych.
Następnie
odbyły
się
spotkania pomiędzy dwoma
klastrami z Polski oraz
trzema
klastrami
z Barcelony, w których
uczestniczyli
także
przedstawiciele
Urzędu
Miasta Barcelona.
kontaktów,
a
dzięki
obecności
zagranicznych
ekspertów
również
otworzenia
się
na
współpracę
międzynarodową.
Efektami spotkania była
wymiana
doświadczeń
pomiędzy jego uczestnikami
oraz nawiązanie trwałej
współpracy o charakterze
merytorycznym. W trakcie
spotkania w Barcelonie nie
tylko nawiązane zostały
kontakty
zawodowe
pomiędzy klastrami polskimi
i
hiszpańskimi,
ale
zdecydowano o wspólnym
planowaniu
strategicznym
rozwoju
sektora
kreatywnego,
stworzono
system
komunikacji
pomiędzy
klastrami
biorącymi
udział
w spotkaniu, podjęto się
wzajemnej
promocji
twórców i produktów w obu
krajach, rozpoczęto również
plany
odnośnie
do
współpracy w ramach nowej
perspektywy
finansowej
Horyzont 2020.
Zrealizowane spotkania w ramach Creative Camps wpisały się w cele i założenia projektu
ECCL.
13
2.1.2. Ewaluacja
Zrealizowane Creative Camps różniły się od siebie znacznie pod względem organizacyjnym
oraz pod względem liczby osób w nich uczestniczących. Pierwszy Creative Camp w Lille
towarzyszył rozruchowi projektu, w związku z czym efektem obrad zebranych na nim
uczestników były jedynie plany dalszego działania. Kolejne spotkania w Lille, Bari,
Mannheim i Warszawie towarzyszyły głównej fazie projektu i bezpośrednio przyczyniły się
do zrealizowania jego celów. Z kolei Creative Camp Barcelona można już zaliczyć do
ostatniej jego fazy. Spotkania w Bari i w Warszawie wpisane zostały w strukturę szerzej
zakrojonych wydarzeń skierowanych do sektora kreatywnego: Apulian Innovation Festival
w przypadku Bari i Warszawskiego Miesiąca Kreatywnych w przypadku Warszawy.
Wymierną wartością dodaną zrealizowanych Creative Camps było uczestnictwo
przedstawicieli
klastrów
kreatywnych
i
przedsiębiorców
funkcjonujących
w tej branży oraz nawiązanie powiązań kooperacyjnych pomiędzy nimi.
Spotkania w ramach Creative Camps bezpośrednio przyczyniły się do wsparcia realizacji
celów projektu ECCL, ponieważ:
 stwarzały liczne możliwości nawiązywania kontaktów między uczestnikami
(sieciowanie),
 umożliwiały koordynację prac prowadzonych w poszczególnych pakietach,
 pozwalały testować narzędzia i metodologie sprzyjające współpracy i wymianie
informacji,
 promowały projekt ECCL w środowiskach lokalnych.
Ważną rolę w Creative Camps odegrali eksperci z MFG Innovation Agency ze Stuttgartu
obecni na spotkaniach w Mannheim, Warszawie i Barcelonie, wzbogacający spotkania
o wymiar zarządzania kreatywnością.
2.1.3. Rekomendacje w kontekście celów projektu
Spotkania w ramach Creative Camp pozwoliły na wypracowanie określonych
rekomendacji w kontekście wspierania rozwoju sektora kreatywnego, w tym klastrów
kreatywnych:
 wdrożenie systemu wizyt studyjnych,
 wdrożenie systemu wsparcia organizacji wizyt zagranicznych, nawiązywania
międzynarodowych i międzyregionalnych powiązań kooperacyjnych,
14
 tworzenie
miejsc
sprzyjających
organizacji
spotkań
mających
na
celu
międzysektorową wymianę doświadczeń i budowanie powiązań kooperacyjnych,
 wdrożenie
systemu
regularnych
spotkań
umożliwiających
budowanie
międzysektorowych i międzyregionalnych powiązań kooperacyjnych,
 promocja podwyższania kwalifikacji i kompetencji pracowników i przedsiębiorców
funkcjonujących w sektorach kreatywnych w kontekście wiedzy technicznej oraz
kompetencji interpersonalnych,
 promocja różnorodnych rozwiązań sprzyjających grupowaniu podmiotów sektora
kreatywnego w celu zwiększania ich potencjału i wypracowaniu efektów synergii.
2.2. Faza Pilot LAB
Działania realizowane w ramach fazy Pilot Lab3 projektu były powiązane z aktywnością
w ramach pakietu 2. Faza Pilot Lab trwała 12 miesięcy (od września 2013 r. do września
2014 r.). W swoich założeniach faza Pilot Lab obejmowała:
 analizę potrzeb rynku oraz testowanie narzędzi wsparcia dla rozwoju kreatywnych
przedsiębiorstw z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze
samorządowe,
 działania ukierunkowane na stworzenie sieci współpracy pomiędzy klastrami,
przestrzeniami co-workingowymi i inkubatorami przedsiębiorczości,
 realizację wydarzeń typu start-up weekend oraz specjalistycznych szkoleń.
Realizacja fazy Pilot Lab została poprzedzona opracowaniem wstępnej ekspertyzy na
temat sytuacji i potrzeb sektora kreatywnego w Warszawie (Raport „Badanie sektora
kreatywnego na potrzeby projektu European Creative Cluster Lab (ECCL)” 4), która
stanowiła punkt wyjścia dla działań, które mogłyby zostać podjęte przez samorząd lokalny
w celu wzmocnienia i stymulowania rozwoju sektora kreatywnego w Warszawie. Na
podstawie rekomendacji zawartych w raporcie przedstawiono propozycję narzędzi dla
fazy Pilot Lab, które pomogą w intensyfikacji procesów i posłużą efektywnej stymulacji
3
Opracowano na podstawie: M. Szewczyk-Wittek, Sprawozdanie z fazy Pilot Lab projektu European
Creative Cluster Lab, Warszawa 2014. Raport zamówiony przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy.
4
http://creatives.waw.pl/files/3913/6793/5936/ECCL_raport_poczatkowy.pdf
15
rozwoju sektora kreatywnego na terenie Warszawy. Jego struktura została skonsultowana
podczas spotkania w warszawskim Centrum Przedsiębiorczości Smolna (maj 2013 r.)
z interesariuszami projektu ECCL.
Zakres działań w ramach Pilot Lab obejmował:
1. przeprowadzenie analizy stanu rozwoju sektora kreatywnego na przestrzeni lat
w Warszawie,
2. inkubację – wypełnienie luki w ofercie szkolnictwa artystycznego w zakresie
promowania i wspierania przedsiębiorczości wśród twórców,
3. klastering – zachęty dla przedsiębiorców i klastrów kreatywnych oraz inicjatywy
sieciujące,
4. innowacja – staże, programy, wymiany kadr.
Ad. 1. przeprowadzenie analizy stanu rozwoju sektora kreatywnego na przestrzeni lat
w Warszawie
Zadanie zrealizowane do 31.08.2014 roku. W ramach zadania przygotowano analizę stanu
rozwoju sektora kreatywnego na przestrzeni lat w Warszawie w porównaniu z innymi
miastami w Polsce. Celem opracowania było przedstawienie dynamiki rozwoju sektora
kreatywnego w latach 2009-2013 w powiecie miasto stołeczne Warszawa, dzielnicach
Warszawy oraz w powiatach miejskich: Gdańsk, Katowice, Kraków, Łódź, Poznań
i Wrocław. Opracowanie powstało na podstawie danych z rejestru REGON
udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny i obejmuje informację o liczbie
podmiotów sektora kreatywnego zarejestrowanych w bazie REGON na dzień: 31.12.2009,
30.06.2010, 31.12.2010, 30.06.2011, 31.12.2011, 30.06.2012, 31.12.2012, 30.06.2013,
31.12.2013.
Dzięki przeprowadzonej analizie zidentyfikowano dzielnice Warszawy, w których liczba
podmiotów sektora kreatywnego jest najwyższa oraz zidentyfikowano obszary aktywności
w ramach przemysłów kreatywnych o najwyższym tempie wzrostu. Przeprowadzone
analizy można aktualizować o kolejne okresy czasowe oraz rozszerzyć na inne obszary
terytorialne. Główne wnioski dotyczące zmian liczby podmiotów sektora kreatywnego
i jego podsektorów w badanym okresie:
 Miasto stołeczne Warszawa jest obszarem o największej łącznej liczbie
zarejestrowanych
podmiotów
sektora
kreatywnego
w
porównaniu
do
analizowanych powiatów. Jest ich prawie czterokrotnie więcej w porównaniu do
16
miasta Krakowa oraz kilkukrotnie więcej w porównaniu do pozostałych powiatów.
Można zatem powiedzieć, że Warszawa jest dominującym ośrodkiem przemysłów
kreatywnych w porównaniu do pozostałych ośrodków metropolitarnych w Polsce.
 Dominacja miasta stołecznego Warszawy jest także zauważalna w poszczególnych
podsektorach przemysłów kreatywnych. W każdym z nich liczba podmiotów
zarejestrowanych na obszarze Warszawy zdecydowanie przewyższa liczbę tych
organizacji zarejestrowanych w innych powiatach.
 Liczba zarejestrowanych podmiotów sektora kreatywnego jest silnie zróżnicowana
w poszczególnych dzielnicach Warszawy. Dzielnicami o najwyższej liczbie
podmiotów sektora kreatywnego są: Mokotów, Praga Południe oraz Śródmieście.
Dużą liczbę podmiotów odnotowano także w dzielnicach: Ursynów i Wola. Z kolei
dzielnicami o najmniejszej liczbie podmiotów są: Rembertów, Ursus i Wesoła.
 W wyniku porównania średniego tempa zmian liczby podmiotów sektora
kreatywnego do średniego tempa zmian liczby podmiotów gospodarki narodowej
wpisanych do rejestru REGON stwierdzono, że były one do siebie relatywnie
zbliżone. Można zatem powiedzieć, że liczba podmiotów sektora kreatywnego
w badanych obszarach i w analizowanym okresie zmienia się w podobnym tempie
jak cała populacja podmiotów gospodarki narodowej.
 W wyniku
analizy zmiany liczby zarejestrowanych
podmiotów sektora
kreatywnego w poszczególnych podsektorach stwierdzono, że spadek ich liczby
w poszczególnych powiatach odnotowano dla podsektora sztuk i rzemiosł.
W przypadku podmiotów podsektora produkcji kreatywnej i usług kreatywnych
odnotowano wzrost ich liczby z tym, że jego dynamika była większa dla podsektora
usług kreatywnych. Może to świadczyć o stopniowym nasycaniu się rynku
produkcji kreatywnej oraz o powolnym kurczeniu się rynku sztuk i rzemiosł.
Ad. 2. Inkubacja
Zadanie to składało się z dwóch części – pierwszej analitycznej, polegającej na weryfikacji
potrzeb i stanu obecnej współpracy między inkubatorami przedsiębiorczości a uczniami,
studentami, absolwentami i zarządem szkół artystycznych w Warszawie, i drugiej, mającej
na celu realizację działań promujących narzędzia inkubacji wśród studentów
i absolwentów szkół artystycznych.
17
Charakterystyka części 1. Analiza współpracy na linii inkubatory – uczelnie artystyczne
Badanie realizowanie było w okresie od 14.11.2013 do 10.12.2014 i przeprowadzono
w
nim
analizę
potrzeb
i
stanu
obecnej
współpracy
między
inkubatorami
przedsiębiorczości a uczniami, studentami, absolwentami i zarządem szkół artystycznych
w Warszawie. Na podstawie uzyskanych danych opracowano raport zawierający
rekomendacje mające stanowić podstawę do podjęcia się przez Urząd m.st. Warszawy
organizacji spotkań przedstawicieli inkubatorów i warszawskich szkół artystycznych
w 2014 r. Wyniki badań wskazały na działania, które mogą potencjalnie wspierać
wskazaną w badaniu grupę odbiorców w zakładaniu własnej działalności gospodarczej.
Wśród propozycji działań należy wymienić: edukację biznesową, networking (powołanie
platformy komunikacji między studentami/absolwentami,
która miałaby służyć
zapoznawaniu się i zawieraniu kontaktów), współpracę uczelni z inkubatorami
przedsiębiorczości czy powołanie inkubatorów na uczelniach/w szkołach artystycznych,
wyspecjalizowanych w obsłudze sektora kreatywnego, wsparcie doradcy zawodowego,
a także zajęcia na uczelniach o stricte praktycznym charakterze (w formie szkoleń czy
warsztatów).
Respondenci wskazali także zadania dla miasta Warszawy, wśród których wymienili m.in.:
1. funkcję pośredniczącą samorządu między firmami a uczelniami w organizacji
praktyk/staży
oraz
innych
przedsięwzięć
edukacyjnych,
2.
zaangażowanie
się
w udostępnienie przestrzeni miejskiej w celu organizacji różnego rodzaju spotkań,
mikserów, organizowanych np. przez inkubatory przedsiębiorczości, a także działań
promocyjnych warszawskich studentów. W wyniku rekomendacji zawartych w raporcie
zaplanowano zakres działań mających na celu wsparcie warszawskich uczelni
artystycznych w zakresie promowania narzędzi inkubacji wśród studentów i absolwentów
uczelni artystycznych.
Charakterystyka części 2. Działania promujące narzędzia inkubacji wśród studentów
i absolwentów szkół artystycznych
 Startup Art. Workshop. Zadanie realizowane od 10-11.05.2014 do 17-18.05.2014.
Liczba uczestników 15 osób. Partnerzy: Instytut Kreowania Przedsiębiorczości,
Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, Instytut Wzornictwa Akademii Sztuk
Pięknych. Podczas dwóch weekendów studenci i absolwenci szkół artystycznych
mieli możliwość przejścia drogi od wygenerowania pomysłu na biznes, przez jego
dopracowanie i przygotowanie do realizacji.
18
 Startup Art. Conference. Konferencja odbyła się 20.05.2014. Liczba uczestników
171 osób. Partnerzy: Instytut Kreowania Przedsiębiorczości oraz Akademickie
Inkubatory Przedsiębiorczości. Bezpłatna konferencja łącząca tematykę biznesu
w branży kreatywnej i ICT była skierowana do studentów i absolwentów uczelni
artystycznych oraz studentów uczelni technicznych i biznesowych.
 Startup Art. Mixer. Wydarzenie odbyło się 20.05.2014. Liczba uczestników: 92
osoby, Instytut Kreowania Przedsiębiorczości oraz Akademickie Inkubatory
Przedsiębiorczości. Spotkanie networkingowe dla studentów i absolwentów
uczelni artystycznych, technicznych oraz biznesowych.
 Startup Art. Business Incubator Open Days. W wydarzeniu wzięło udział 8 osób.
Partnerzy: Instytut Kreowania Przedsiębiorczości oraz Akademickie Inkubatory
Przedsiębiorczości. 28-30.05.2014 odbyły się „Dni Otwarte” w trzech różnych
placówkach Inkubatorów Przedsiębiorczości w Warszawie w godz. 10:00-18:00
(AIP PW – 28.05, AIP UW – 29.05, AIP SGH – 30.05). Podczas wydarzenia osoby
z branży kreatywnej, które są zainteresowane ofertą inkubatorów, miały
możliwość odwiedzenia wybranego przez siebie Inkubatora Przedsiębiorczości.
 Startup Art. Book. Efektem projektu Startup Art jest m.in publikacja dla osób
z branży kreatywnej, które planują rozpoczęcie własnego przedsięwzięcia
biznesowego. W publikacji zawarta jest wiedza merytoryczna na temat narzędzi
inkubacji dla osób z branży kreatywnej planujących założenie własnej działalności.
Publikację można pobrać ze strony internetowej: http://creatives.waw.pl/.
Ad. 3. Klastering. Zachęty dla przedsiębiorców i klastrów kreatywnych oraz inicjatywy
sieciujące
Celem spotkań informacyjno-networkingowych była promocja wśród warszawskiego
sektora kreatywnego idei sieciowania, klastrowania, wymiany informacji, zasobów
i możliwości, a także wzmocnienie kompetencji w zakresie prowadzenia własnej
działalności w branży kreatywnej. W ramach zadania zorganizowano cykl spotkań nt.
pracy zespołowej i współpracy biznesowej, a także spotkanie promujące warszawskie coworkingi. Ponadto na ww. zadanie złożyły się trzy szkolenia z zakresu budowania marki
i jej komunikacji, zagadnień prawnych w działalności kreatywnej oraz pozyskiwania
środków na własną działalność zorganizowane pod wspólną nazwą „Inwestuj
w kreatywność“. W sumie odbyło się siedem następujących wydarzeń:
19
 Szkolenie – budowanie zespołów i praca w grupie. Wydarzenie odbyło się
5.09.2013. Liczba uczestników: 36 osób. Warsztat skierowany był do
przedstawicieli sektora kreatywnego, skupionych wokół inicjatywy klastrowej
Creative Poland.
 Przenikanie mody – spotkanie networkingowe. Wydarzenie odbyło się 17.09.2013.
Liczba uczestników: 50 osób. Celem wydarzenia „Przenikanie mody” było
zaoferowanie pomocy firmom z sektora mody w nawiązaniu kontaktów
branżowych, przyjrzenia się ciekawym inicjatywom oraz poznania potencjalnych
partnerów biznesowych.
 Debata Czy Warszawa może stać się ‘co-working hot-spot‘?”. Wydarzenie
zrealizowane wspólnie z projektem Cross Innovation. Liczba uczestników: około
100 osób, miejsce: Mysia 3. Debata odbyła się 28.11.2013 w ramach cyklu działań
„{Co to jest} COWORKING? FABLAB? HACKERSPACE?”, promujących ideę
współpracy wewnątrz- i międzybranżowej dzięki pracy w jednej przestrzeni.
 „INWESTUJ W KREATYWNOŚĆ“ – cykl warsztatów skierowanych do sektora
kreatywnego. W sumie w zadaniu wzięło udział 156 osób. W maju oraz czerwcu
2014 roku warszawski sektor kreatywny miał okazję uczestniczyć w kilku
ciekawych warsztatach zrealizowanych w ramach projektu ECCL obejmujących
tematykę: budowania strategii marki i jej komunikacji, prawa w działalności
kreatywnej, finansowania pomysłów kreatywnych oraz budowania sieci powiązań.
Warsztaty zostały podzielone na dwie części, tj. wprowadzenie teoretyczne oraz
konsultacje indywidualne, i obejmowały:
 warsztat „Strategia marki i jej komunikacji” (15-16.05.2014), liczba
uczestników: 18 osób,
 warsztat pt. „Prawo w działalności kreatywnej” (29-30.05.2014), liczba
uczestników: 15 osób,
 warsztat pt. „Finanse dla kreatywnych. Jak szukać inwestora oraz środków
na realizację projektów kreatywnych”, (16-17.06.2014), liczba uczestników:
123 osoby. W ramach spotkania zaprezentowano także mapę finansowania
– materiał pozwalający firmom lub osobom planującym założyć własną
działalność
gospodarczą
na
poznanie
oferty
instytucji
i podmiotów wspierających finansowo rozwój przedsiębiorczości. Mapa
dostępna jest w wersji papierowej oraz elektronicznej pod adresem
www.mapafinansowania.pl.
20
Ad. 4. Innowacja. Staże, programy, wymiany kadr
Celem zadania było przeciwdziałanie zaobserwowanej w Warszawie niedostatecznej
liczbie praktycznych działań zachęcających i umożliwiających firmom nawiązywanie
współpracy międzynarodowej oraz promowanie twórców i firm kreatywnych poza
granicami kraju. W tym celu zorganizowano zagraniczne wizyty studyjne warszawskich
przedsiębiorców i klastrów kreatywnych:
 London Design Festival, Londyn, 19-21.10.2013,
 Coworking Europe Conference, Barcelona, 11-13.11.2013,
 Cluster Manager Couching Group – kick off, Stuttgart, 1-3.07.2014.
 48 hours of Fashion, Maison de Mode, Lille, 2-4.10.1,
 MFG Baden –Wurttemberg Innovation Agency, Stuttgart, 28-29.10.14.
2.2.2. Ewaluacja
W sumie w ramach Pilot Lab przeprowadzono 17 działań, w których wzięło udział 826
osób. Zrealizowane działania wpisują się w załączenia i cele projektu ECCL.
Planowane zadania w ramach fazy Pilot Lab obejmowały:
 Zadanie 1. Moderacja i organizacja Pilot Lab.
 Zadanie 2. Analiza stanu rozwoju sektora kreatywnego na przestrzeni lat
w Warszawie oraz analiza porównawcza z pozostałymi wybranymi sektorami
gospodarki
 Zadanie 3. Inkubacja
 Zadanie 4. Klastering
 Zadanie 5. Innowacja, staże, programy wymiany kadr
Ad. 1.
W ramach zadania 1. planowano zrealizować spotkania realizatorów działań Pilot Lab oraz
wyłonić moderatora tych spotkań. Zadanie zostało zrealizowane zgodnie z planowanym
harmonogramem oraz w wyniku jego realizacji osiągnięto zaplanowane cele.
Wymiernym produktem charakteryzującym osiągnięte wskaźniki jest raport M. SzewczykWittek, Sprawozdanie z fazy Pilot Lab projektu European Creative Cluster Lab, Warszawa
2014. Raport zamówiony przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy.
21
Ad. 2.
W ramach zadania 2. planowano stworzyć narzędzie umożliwiające stały monitoring
rozwoju sektora kreatywnego w Warszawie oraz pozwalające na porównanie dynamiki
rozwoju sektora kreatywnego w przedziałach czasowych w zestawieniu z innymi gminami
i innymi sektorami gospodarki. Zadanie zostało zrealizowane zgodnie z planowanym
harmonogramem oraz w wyniku jego realizacji osiągnięto zaplanowane cele.
Wymiernym produktem jest analiza stanu rozwoju sektora kreatywnego na przestrzeni lat
w Warszawie opracowana przez R. Kasprzaka, wraz z rekomendacjami dotyczącymi
aplikacji narzędzia monitorującego sektor kreatywny.
Ad. 3.
W ramach zadania 3. planowano zrealizować działania o charakterze analitycznym oraz
promocyjnym. Zadanie zostało zrealizowane zgodnie z planowanym harmonogramem
oraz w wyniku jego realizacji osiągnięto zaplanowane cele.
Wymiernymi produktami wynikającymi z realizacji zadania są:
 raport zawierający rekomendacje będące podstawą do podjęcia organizacji
spotkań przedstawicieli inkubatorów i warszawskich szkół artystycznych,
 przeprowadzenie pięciu spotkań promujących narzędzia inkubacji wśród
studentów i absolwentów szkół artystycznych w których uczestniczyło łącznie 286
osób,
 publikacja na temat narzędzi inkubacji dla osób z branży kreatywnej planujących
założenie
własnej
działalności
skierowana
zarówno
do
potencjalnych
przedsiębiorców, jak i pracowników inkubatorów.
W kontekście realizacji zadania 3. wdaje się zasadnym monitorowanie liczby nowo
powstałych podmiotów gospodarczych z branży kreatywnej we współpracy Miasta
z inkubatorami przedsiębiorczości.
Ad. 4.
W ramach zadania 4. planowano zrealizować działania wspierające klastry i inicjatywy
sieciujące. Zadanie zostało zrealizowane zgodnie z planowanym harmonogramem oraz
w wyniku jego realizacji osiągnięto zaplanowane cele.
22
 szkolenia, warsztaty i spotkania o charakterze networkingowym w których udział
wzięły 342 osoby.
Ad. 5.
W ramach zadania 5. planowano zrealizować działania wspierające przedsiębiorstwa
kreatywne w nawiązywaniu współpracy międzynarodowej. Zadanie zostało zrealizowane
zgodnie z planowanym harmonogramem oraz w wyniku jego realizacji osiągnięto
zaplanowane cele.
 konkursy w wyniku których wyłoniono podmioty uczestniczące w pięciu
zagranicznych wizytach studyjnych.
Realizacja fazy Pilot Lab pozwoliła na wypracowanie określonych rekomendacji
w kontekście wspierania rozwoju sektora kreatywnego, w tym klastrów kreatywnych:
 Istnieje widoczne zapotrzebowanie na konkretne szkolenia specjalistyczne
z zakresu finansowania, promowania narzędzi inkubacji w dotychczasowych
i nowych grupach odbiorców skoncentrowanych wokół szkół wyższych, a także
organizację wizyt studyjnych, które ułatwiają przedsiębiorcom nie tylko pozyskanie
nowych kontaktów biznesowych, lecz także czerpanie z trendów i rozwiązań
wprowadzanych przez sektor kreatywny na świecie. Popyt na szkolenia obejmuje
przede wszystkim zagadnienia związane z:
 finansowaniem klastrów z podziałem na poszczególne branże/tematykę
działań, np. edukacja, nowe media, komunikacja,
 działaniem w partnerstwie lokalnym/krajowym i międzynarodowym.
 Niezbędne
jest
stworzenie
systemu
wsparcia
finansowego
dla
przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem klastrów będących na etapie
projektowania działania i początku działalności, a także systemu pożyczek
wspierających finansowanie działań.
23
 Konieczne wydaje się wprowadzenie rozwiązań partnerstwa publicznoprywatnego w kontekście zagospodarowania infrastruktury ukierunkowanej na
rozwój sektora kreatywnego (instytucja publiczna realizuje inwestycję,
w kolejnym kroku wybiera operatora infrastruktury, zlecając mu określone cele
związane z jej zagospodarowaniem, które są monitorowane).
 Zasadne wydaje się prowadzenie badań mapujących potencjał i strukturę
sektora kreatywnego w ujęciu regionalnym.
 Wymagane jest stworzenie mechanizmów sprzyjających stałej współpracy na
linii miasto st. Warszawa – przedsiębiorcy.
 Konieczna jest poprawa dostępności przestrzeni (wynajem na preferencyjnych
warunkach) dla firm i organizacji sektora kreatywnego, w szczególności
uproszczenia procedur związanych z wynajmem oraz stworzenie jednolitej
i łatwo dostępnej bazy takich miejsc.
 Zasadną wydaje się idea dalszej promocji coworkingu i wartości płynących
z pracy w jednej przestrzeni.
 W kontekście stymulowania działań networkingowych za niezbędne uznaje się:
organizację cyklicznych spotkań sieciujących dla klastrów i przedsiębiorców
oraz spotkań dla przedsiębiorców ułatwiających nawiązanie współpracy
z potencjalnymi inwestorami.
 Szczególnie istotne jest rozszerzenie grupy adresatów działań o studentów
i absolwentów szkół technicznych i innych tworzących sektor kreatywny, np.
dziennikarzy, kulturoznawców, fotografów.
 Bardzo ważne jest prowadzenie działań promujących sektor kreatywny, idee
klasteringu i przedsiębiorczości w szerszych kręgach wykraczających poza
uczestników sektora kreatywnego.
 Istotne jest stworzenie modelu dobrych praktyk stażowych dla studentów
i absolwentów wraz z udostępnieniem bazy firm oferujących atrakcyjne
merytorycznie staże i praktyki.
24
2.3. Global Study Visit
Wizyta studyjna odbyła się w okresie 26.01.2014-03.02.2014 w Brazylii w miastach Rio de
Janeiro i Brasilia. W trakcie wizyty zapoznano się z dorobkiem i aktywnością
następujących podmiotów:
 Rio Criativo – instytucja otoczenia biznesu o zasięgu lokalnym wspierająca rozwój
podmiotów z sektora kreatywnego. Została założona w ramach współpracy
pomiędzy Urzędem Miasta Rio de Janeiro oraz Uniwersytetem Katolickim w Rio de
Janeiro.
 GOMA – biuro coworkingowe o zasięgu lokalnym zrzeszające około 21
przedsiębiorstw. Działają w nim m.in. następujące branże sektora kreatywnego:
architekci, artyści, scenografia, grafika komputerowa, crowdfunding, edukacja,
innowacje społeczne, zrównoważony rozwój, projektowanie 3D, projektanci
akcesoriów.
 SEBRAE – instytucja otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym ukierunkowana
na wspieranie rozwoju brazylijskich małych i średnich przedsiębiorstw (dalej MSP),
w tym także z sektora kreatywnego. Została założona w 1972 roku jako agencja
rządowa, od roku 1990 przekształciła się w organizację nie działającą dla zysku
(non-profit institution), formalnie niezależną od administracji federalnej Brazylii,
która jednakże koordynuje swoje działania w tym zakresie z aktywnością
właściwych organów administracji federalnej oraz poszczególnych stanów.
 Rio Patrimony of Humanity Institute (w ramach struktury urzędu miasta Rio de
Janeiro) – instytucja działająca w ramach struktury organizacyjnej miasta Rio de
Janeiro zajmująca się procesami rewitalizacyjnymi na obszarze miasta. Instytucja
organizuje środki finansowe przeznaczane na rewitalizacje opuszczonych
budynków i zaadoptowanie ich do nowych zadań.
 Ministerstwo Kultury. Departament Gospodarki Kreatywnej – w ramach struktury
organizacyjnej Ministerstwa Kultury Brazylii wyodrębniony został departament
zajmujący się pomiarem potencjału sektora kreatywnego oraz podejmowaniem
inicjatyw legislacyjnych ukierunkowanych na wsparcie rozwoju tego sektora
w gospodarce Brazylii.
25
2.3.2. Ewaluacja
Wizyta studyjna wpisała się w cele projektu i umożliwiła nawiązanie trwałych powiązań
kooperacyjnych pomiędzy klastrami i instytucjami sprzyjającymi rozwojowi sektora
kreatywnego w Unii Europejskiej i Brazylii.
Efektem dodanym wizyty studyjnej jest również powstanie przewodnika dla
przedsiębiorców planujących rozszerzenie lub rozpoczęcie działalności na rynku
brazylijskim.
Budowanie mechanizmów wspierających sektor przemysłów kreatywnych wymaga
przyjęcia wstępnych założeń, a następnie zaproponowania kompleksowego modelu
ukierunkowanego na zbudowanie otoczenia sprzyjającego rozwojowi przemysłów
kreatywnych. Do kluczowych założeń, które należy wziąć pod uwagę w zakresie
współpracy międzynarodowej sektora kreatywnego, należą w szczególności:
Założenie 1. Trudności w zdefiniowaniu sektora podlegającego wsparciu
Sektor przemysłów kreatywnych jest bardzo szerokim obszarem aktywności gospodarczej
i posiada we współczesnej literaturze przedmiotu bardzo wiele definicji, które niestety nie
pozwalają na wyodrębnienie operacyjnego zakresu podmiotów podlegających wsparciu.
W znacznym stopniu utrudnia to porównywanie międzyregionalne (lub międzynarodowe)
tego sektora oraz jego zakreślenie na potrzeby prowadzenia polityki ukierunkowanej na
jego wsparcie.
Założenie 2. Silne wewnętrzne zróżnicowanie sektora
Sektor
przemysłów
kreatywnych
jest
sektorem
bardzo
silnie
zróżnicowanym
wewnętrznie, obejmującym różne formy organizacyjne oraz cele działania. Wsparcie tego
sektora powinno być poprzedzone każdorazowo analizą faktycznych potrzeb podmiotów.
Założenie 3. Strukturalna słabość podmiotów funkcjonujących w sektorze kreatywnym
Podmioty funkcjonujące w sektorze kreatywnym ze względu na swoją specyfikę
napotykają kilka strukturalnych problemów, takich jak: dostęp do kapitału, niski poziom
wiedzy związanej z prowadzeniem i zarządzaniem przedsiębiorstwem pośród jego
członków oraz stereotypowe (i niestety często negatywne) postrzeganie osób
kreatywnych w społeczeństwie.
26
Polityka ukierunkowana na wsparcie sektora kreatywnego powinna opierać się na modelu
IDEA5, w którym wyodrębniono cztery kierunki wspierania tego sektora w polityce
miejskiej:
 Umiędzynarodowienie jest ważnym czynnikiem rozwoju sektora kreatywnego,
którego podaż produktów bardzo często przekracza potencjał lokalnego (lub
krajowego) rynku. Efektywne rozwiązania sprzyjające umiędzynarodowieniu
produkcji przyczyniają się do rozwoju tego sektora, jak i innych sektorów
gospodarki. Warto zauważyć, że specyfiką tego sektora są liczne kontakty
międzynarodowe
oraz
praktyczne
ignorowanie
granic
administracyjnych
w budowaniu współpracy, np. podczas tworzenia zespołów projektowych oraz
pracy nad projektem. Rozwój sektora kreatywnego wymaga umiejętnego
wspierania jego uczestników w zakresie internacjonalizacji jego produktów,
a wsparcie to powinno obejmować obszary: ochrony własności intelektualnej,
eksportu produktów sektora kreatywnego, promocji produktów sektora
kreatywnego na rynkach zagranicznych oraz budowania sieci międzynarodowych
powiązań kooperacyjnych.
 Popyt jest drugim czynnikiem wzrostu sektora kreatywnego. Oznacza działania
ukierunkowane na pobudzanie popytu na produkty przemysłów kreatywnych
wśród jego odbiorców. Stymulowanie popytu powinno mieć charakter działań
krótkookresowych, czyli np. uruchamianie różnych programów zakupu produktów
sektora kreatywnego (mecenat). Funkcję mecenasa sektora kreatywnego od
pewnego czasu stara się realizować Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
ale konieczne jest rozszerzenie grupy potencjalnych mecenasów także na inne
podmioty administracji terytorialnej, samorząd gospodarczy dysponuje bowiem
szerokimi możliwościami zakupu produktów sektora kreatywnego.
 Przedsiębiorczość jest trzecim czynnikiem wsparcia sektora kreatywnego, który
powinien zostać dostrzeżony przez osoby odpowiedzialne za budowanie takich
strategii. Sektor kreatywny, bazując na unikalnej i indywidualnej pracy twórczej,
wymaga stworzenia jednolitych ram funkcjonowania, które będą sprzyjać jego
rozwojowi. Ważnymi czynnikami są problematyki: zakładania działalności
gospodarczej, wielkości obciążeń podatkowych oraz zobowiązań podmiotu wobec
ubezpieczeń społecznych.
5
Model IDEA jest modelem postulującym koordynację polityki wsparcia sektora kreatywnego w oparciu o
cztery obszary aktywności: umiędzynarodowienie, stymulowanie popytu, promocję przedsiębiorczości,
osiągalność kluczowych zasobów. Więcej: R. Kasprzak, Przemysły kreatywne w Polsce – perspektywy i
uwarunkowania. Warszawa 2014.
27
 Osiągalność jest
czwartym
czynnikiem
sprzyjającym
budowaniu sektora
kreatywnego na określonym obszarze. W kontekście tego czynnika należy
wyodrębnić trzy podstawowe grupy zasobów niezbędne do rozwoju podmiotu
z sektora kreatywnego, tj. kapitał, zasoby ludzkie oraz dostęp do wiedzy w zakresie
zarówno gospodarczym, jak i merytorycznym.
Rekomendacje w zakresie implementacji dobrych praktyk
Przeprowadzona wizyta studyjna oraz analiza dostępnych źródeł wtórnych pozwoliła na
wyodrębnienie kilku interesujących dobrych praktyk możliwych do wdrożenia.
Należą do nich:
 Creative Facilitators – szkolenia menedżerów współpracy międzynarodowej
w ramach szkoleń dla menedżerów klastrów kreatywnych.
 Cluster coaching group – regularne spotkania on-line dla klastrów kreatywnych
o charakterze informacyjno-networkingowym, które umożliwią zarówno edukację
jego uczestników, jak i wzajemne poznanie się.
 Poszerzanie katalogu klastrów kreatywnych, włączenie klastrów brazylijskich,
poszerzenie o klastry z innych sektorów (otwartych lub współpracujących
z klastrami kreatywnymi), plan promocji katalogu.
 Przygotowanie
przewodnika
dla
przedsiębiorców,
którzy
chcieliby
zacząć/poszerzyć współpracę międzynarodową (EU – Brazylia). Przewodnik
powinien obejmować podstawowe zagadnienia natury podatkowej, prawnej,
kulturowej, współpracy przez Internet oraz informacje, gdzie można je pogłębić.
 Przygotowanie wzorów umów międzynarodowych.
 Podpisanie umowy o współpracy dla sektora kreatywnego między UE i Brazylią.
Miasto Warszawa:
 Promocja tego sektora na obszarze miasta – prowadzenie kampanii informujących
o sektorze kreatywnym w oparciu o projekty realizowane w ramach miasta.
 Promocja wydarzeń targowych w kraju i zagranicą umożliwiających promocję
i udział w nich przedsiębiorstw z sektora kreatywnego.
 Wprowadzenie
rozwiązania
systemowego
umożliwiającego
promocję
warszawskich przedsiębiorstw kreatywnych zagranicą.
28
 Rozszerzenie oferty targów i misji gospodarczych finansowanych ze środków
europejskich poprzez współpracę z Agencją Rozwoju Mazowsza S.A. dla
przedsiębiorstw sektora kreatywnego.
 Wypracowanie narzędzi kredytowania rozwoju tego sektora we współpracy
z Mazowieckim Regionalnym Funduszem Pożyczkowym lub zainteresowanymi
bankami komercyjnymi.
 Opracowanie podręcznego przewodnika po źródłach finansowania dostępnego
w Warszawie, Województwie Mazowieckim i UE dla przedstawicieli sektora
kreatywnego.
2.4. Dokumenty powstałe w wyniku realizacji zadań projektu ECCL
2.4.1. Charakterystyka opracowań
W wyniku realizacji projektu ECCL powstały następujące opracowania związane
z pogłębieniem tematyki klastrów kreatywnych oraz przedsiębiorczości w tych sektorach:
 Cross-sectorial collaboration of creative and cultural industries with experience
based industries: the case of tourism, Barcelona Media Cluster 2013.
 A study on characteristics and challenges of creative cluster management based
on desk research and qualitative interviews. Cluster Management in Creative
Industries, MFG Innovation Agency for ICT and Media Baden-Württemberg, 2013.
 Badanie sektora kreatywnego na potrzeby projektu European Creative Cluster Lab
(ECCL), Ecorys 2012.
Lista rekomendacji w kontekście realizacji celów projektu:
 Sektor kreatywny jest branżą komplementarną wobec innych sektorów gospodarki
regionu, w szczególności sektora turystycznego. W związku z tym niezbędne
wydaje się podjęcie następujących działań:
 identyfikacja potencjalnych partnerów dla sektora kreatywnego w sektorze
turystyki i rekreacji,
29
 wypracowanie
efektywnych
mechanizmów
kooperacji
w
zakresie
identyfikacji możliwości inicjowania działań, realizacji projektów, promocji
wydarzeń w celu zbudowania przewagi konkurencyjnej regionu na rynku
globalnych usług turystycznych,
 stworzenie stałych grup współpracy pozwalających na efektywną
komunikację pomiędzy sektorem kreatywnym a turystyką inicjowanych
przez władze lokalne.
 Wdrożenie systemu edukacji przedsiębiorców kreatywnych i menedżerów
klastrów kreatywnych opartego na kompetencjach w zakresie: kompetencji
przywódczych, technik zarządzania projektem i efektywnej komunikacji, wiedzy
technicznej
oraz
mechanizmów
budowania
powiązań
kooperacyjnych
i pozyskiwania zasobów finansowych.
 Stworzenie systemu wspierającego sektor kreatywny poprzez koordynację
następujących obszarów wsparcia: przestrzeń dla twórców i przedsiębiorców,
sieciowanie, szkolenia i doradztwo, finansowanie, analizy oraz promocja.
30
3. Analiza SWOT
Przeprowadzone w ramach fazy Pilot Lab projektu ECCL działania można podsumować
w poniżej tabeli.
Tabela 4. Analiza SWOT fazy Pilot Lab projektu ECCL
S
W
Szeroki zakres działań prowadzonych w ramach fazy
Pilot Lab tworzący kompleksową ofertę skierowaną
do kreatywnych klastrów i przedsiębiorców.
Słabe rozpowszechnianie informacji w środowisku
kreatywnym w zakresie działań fazy Pilot Lab.
Uwzględnienie
w
planowanych
działaniach
faktycznych potrzeb i oczekiwań osób, do których
były
zaadresowane
działania
szkoleniowe,
promocyjne i inicjujące budowanie powiązań
kooperacyjnych.
Niskie efekty gospodarcze związane z zakładaniem
nowych organizacji w sektorze kreatywnym
związane z realizacją fazy Pilot Lab.
Incydentalność działań i brak ciągłości aktywności
wypracowanych w ramach fazy Pilot Lab po
zakończeniu projektu ECCL.
Skoordynowanie działań fazy Pilot Lab z innymi
działaniami Urzędu Miasta ukierunkowanymi na
stymulowanie przedsiębiorczości.
Wypracowanie trwałych powiazań pomiędzy
Urzędem Miasta a interesariuszami przemysłów
kreatywnych sprzyjające dalszej współpracy
w zakresie stymulowania przedsiębiorczości
w sektorach kreatywnych.
O
T
Dynamika migracji na obszar Miasta Stołecznego
Warszawy sprzyja intensyfikacji tworzenia kolejnych
podmiotów sektora kreatywnego w powiecie.
Pozyskanie stałego źródła finansowania działań (po
zakończeniu
realizacji
projektu
ECCL)
wypracowanych w ramach fazy Pilot Lab .
Rozwój sektora kreatywnego umacnia potencjał
Warszawy jako silnego międzyregionalnego (ale
także międzynarodowego) ośrodka sprzyjającego
rozwojowi sektora kreatywnego.
Ograniczenie
działań
ukierunkowanych
na
wspieranie
przedsiębiorczości
w
sektorach
kreatywnych tylko do mechanizmów i narzędzi
wypracowanych w ramach fazy Pilot Lab.
Dostępność funduszy strukturalnych w latach 20142020 oraz ich orientacja na innowacje sprzyjają
finansowaniu ciągłości działań fazy Pilot Lab
w kolejnych latach ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Europejskiego
Funduszu Społecznego.
Źródło: opracowanie własne na podstawie M. Szewczyk-Wittek, Sprawozdanie z fazy Pilot Lab projektu
European Creative Cluster Lab, Warszawa 2014.
31
Kluczowymi czynnikami sukcesu w ramach zrealizowanej fazy Pilot Lab były przede
wszystkim w kontekście:
 Analizy – zmapowanie warszawskiego sektora kreatywnego na podstawie
dostępnych danych GUS z bazy REGON w perspektywie pięciu lat oraz
w porównaniu z innymi miastami stanowi uzupełnienie luki informacyjnej
w zakresie liczebności firm zaliczanych do sektora kreatywnego oraz dynamiki ich
wzrostu.
 Inkubacji – diagnoza możliwości prawnych i organizacyjnych uczelni związanych ze
wspieraniem
przedsiębiorczości
wśród
studentów
i
absolwentów
oraz
zrealizowanie szeregu wydarzeń o silnych efektach aplikacyjnych.
 Klasteringu – podwyższenie kompetencji menedżerskich i interpersonalnych osób
reprezentujących klastry kreatywne w wyniku szkoleń, wizyt studyjnych oraz
stworzenie
możliwości
uczestnictwa
w
międzynarodowych
wydarzeniach
związanych z zakresem działalności klastrów.
 Innowacji – wypracowanie narzędzi sprzyjających budowaniu międzyregionalnych
i międzynarodowych powiazań kooperacyjnych.
Działania realizowane w ramach fazy Pilot Lab powstały w wyniku diagnozy faktycznych
potrzeb szkoleniowych i informacyjnych zgłaszanych przez interesariuszy projektu, co
w znacznym stopniu wpłynęło na ich efektywność. Rozwiązania wypracowane w ramach
fazy Pilot Lab mogą być z powodzeniem kontynuowane po zakończeniu realizacji projektu
ECCL i finansowane ze środków publicznych, w szczególności Regionalnego Programu
Operacyjnego 2014-2020, jednakże kluczowym czynnikiem zagrożeniem jest w tym
przypadku konieczność pozyskania funduszy publicznych i brak stałego źródła
finansowania tego typu działań ze środków prywatnych.
Decyzja o ewentualnym kontunuowaniu tych działań po zakończeniu projektu jest
niestety zależna od sukcesu w pozyskaniu dotacji. Ewentualnym rozwiązaniem tego
problemu może być nawiązanie współpracy z Samorządem Województwa Mazowieckiego
i wprowadzenie metody wypracowanych w ramach fazy Pilot Lab do projektów
systemowych skierowanych na wzmocnienie innowacyjności regionu, które będą
wdrażane w latach 2014-2020 (projekty kontynuujące kierunki wypracowane w ramach
projektu MSODI). Alternatywą może być nawiązanie współpracy z regionalnymi
instytucjami pożyczkowymi (m.in. Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy)
i współfinansowanie tych działań w ramach ich środków własnych.
32
Ważnym czynnikiem wpływającym na zachowanie efektywności i aktualności oferty
działań kontynuujących fazę Pilot Lab jest bieżące weryfikowanie aktualnych potrzeb
szkoleniowych i informacyjnych związanych z adekwatnością określonych działań wśród
populacji przedsiębiorców sektora kreatywnego.
33
4. Rekomendacje narzędzi wsparcia dla menedżerów
klastrów
Realizacja projektu pozwoliła zidentyfikować określone grupy uwarunkowań, które
determinują aktywność menedżerów ukierunkowaną na tworzenie inicjatyw klastrowych
lub bieżące zarządzanie tego typu powiązaniami kooperacyjnymi i na wypracowanie
poniższych rekomendacji.
Rekomendacja 1. Uwarunkowania definicyjne dotyczące słów: klaster, klaster
kreatywny, przedsiębiorca kreatywny
Realizacja jakichkolwiek działań z zakresu polityki gospodarczej na poziomie władz
samorządowych wymaga niewątpliwie możliwie ścisłego określenia grupy docelowej
objętej wsparciem. Niestety nieoznaczoność terminu kultura i powiązanych z nim
określeń, takich jak przemysły kreatywne czy kreatywne klastry, w znacznym stopniu
utrudnia wypracowanie ścisłej definicji o charakterze operacyjnym. Przegląd propozycji
definicyjnych stosowanych w różnych krajach oraz na potrzeby różnych projektów skłania
do zasugerowania takich określeń tego obszaru aktywności, które pozwalałyby z jednej
strony na wybranie podmiotów kreatywnych, z drugiej zaś w prosty sposób pozwoliłyby
na weryfikację formalną wniosków o otrzymanie ewentualnego wsparcia.
W związku z powyższym proponuje się przyjęcie jako formalnego kryterium weryfikacji
przynależności do tzw. sektora kreatywnego następujących kodów aktywności
gospodarczej (PKD).
Tabela 5. Propozycja kodów PKD dla operacyjnej definicji sektora kreatywnego
Podsektor sztuki i rzemiosł
Sztuki wizualne
74.20.Z
Działalność fotograficzna
90.03.Z
Artystyczna i literacka działalność twórcza
47.78.Z
Sprzedaż detaliczna pozostałych nowych wyrobów prowadzona
w wyspecjalizowanych sklepach
Sztuki performatywne
90.01.Z
Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych
90.02.Z
Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych
90.04.Z
Działalność obiektów kulturalnych
Dziedzictwo narodowe, biblioteki i archiwa
34
91.01.A
91.01.B
91.02.Z
Działalność bibliotek
Działalność archiwów
Działalność muzeów
Podsektor produkcji kreatywnej
Programowanie
58.21.Z
Działalność wydawnicza w zakresie gier komputerowych
Działalność wydawnicza
58.11.Z
Wydawanie książek
58.13.Z
Wydawanie gazet
58.14.Z
Wydawanie czasopism i pozostałych periodyków
58.19.Z
Pozostała działalność wydawnicza
Produkcja filmowa i telewizyjna
59.11.Z
Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo i programów
telewizyjnych
59.13.Z
Działalność związana z dystrybucją filmów, nagrań wideo i programów
telewizyjnych
59.14.Z
Działalność związana z projekcją filmów
Produkcja radiowa i muzyczna
59.20.Z
Działalność w zakresie nagrań dźwiękowych i muzycznych
60.10.Z
Nadawanie programów radiofonicznych
60.20.Z
Nadawanie programów telewizyjnych ogólnodostępnych i abonamentowych
Podsektor usług kreatywnych
Moda i wzornictwo
74.10.Z
Działalność w zakresie specjalistycznego projektowania
Reklama i działalność pokrewna
73.11.Z
Działalność agencji reklamowych
73.12.A
Pośrednictwo w sprzedaży czasu i miejsca na cele reklamowe w radio
i telewizji
73.12.B
Pośrednictwo w sprzedaży miejsca na cele reklamowe w mediach
drukowanych
73.12.C
Pośrednictwo w sprzedaży miejsca na cele reklamowe w mediach
elektronicznych (Internet)
73.12.D
Pośrednictwo w sprzedaży miejsca na cele reklamowe w pozostałych
mediach
Architektura i projektowanie wnętrz
71.11.Z
Działalność w zakresie architektury
Weryfikacja odbywałaby się poprzez sprawdzenie, czy w zakresie aktywności podmiotu
we właściwym dokumencie (wypis z ewidencji lub właściwego rejestru) znajduje się jeden
z powyższych kodów.
35
Drugim problemem definicyjnym, który może pojawić się w kontekście definiowania
polityki gospodarczej, jest określenie klaster. W literaturze przedmiotu pojawia się wiele
definicji tego słowa, jednakże na potrzeby operacyjne proponuje się oprzeć na definicji
zaproponowanej przez R. Rabellotti (1995), w której klaster określa się jako geograficzne
skupisko wyspecjalizowanych firm, w szczególności małych i średnich działających
w sektorach pokrewnych, których aktywność jest wspierana przez sieć prywatnych
i publicznych instytucji. Podmioty te powiązane są ze sobą dzięki wymianie dóbr
i informacji oraz więziom wynikającym z poczucia wspólnoty działania w tej samej
lokalizacji. W kontekście powyższej definicji należy wyraźnie podkreślić, iż klaster jest
jedną z form powiązań kooperacyjnych, które jednakże wyróżnia się silnym stopniem
sformalizowania. Z reguły w klastrze istnieje podmiot zarządzający klastrem, rady
naukowe lub innego typu ciała kolegialne. Z tego powodu zawężenie polityki gospodarczej
tylko do klastrów może wymusić zdefiniowanie minimalnych kryteriów formalnych
wymaganych od potencjalnej grupy beneficjentów i bardzo trudnych do spełnienia.
W związku z powyższym postuluje się, aby określenie klaster traktować raczej jako
dowolną formę powiązań kooperacyjnych niż ściśle zdefiniowaną strukturę organizacyjną
z podmiotem koordynującym aktywność klastra wraz z różnymi podmiotami należącymi
do różnych form prawnych. Dzięki temu beneficjentami polityki gospodarczej będzie
zdecydowanie szersza grupa podmiotów.
Ewentualna weryfikacja powiązania kooperacyjnego powinna odbywać się na podstawie
właściwego dokumentu, którym może być umowa, list intencyjny lub inne dokumenty
stosowane w tego typu strukturach organizacyjnych.
W kontekście powyższych rekomendacji postuluje się, aby przez określenie klaster
kreatywny przyjmować dowolną formę powiązań kooperacyjnych, w której co najmniej
jeden podmiot spełnia wymogi przedsiębiorstwa kreatywnego.
Opracowanie definicji klastra kreatywnego wymaga jednakże dogłębnej dyskusji
z potencjalnymi interesariuszami.
Ewentualna weryfikacja formalna powinna odbywać się na podstawie analizy właściwego
dokumentu regulującego formę powiązania kooperacyjnego (np. list intencyjny, umowa)
oraz zakresu PKD podmiotu we właściwym dokumencie (wypis z ewidencji lub właściwego
rejestru).
36
Rekomendacja 2. Wiedza dla menedżerów klastrów
Stymulowanie rozwoju klastrów kreatywnych oraz przedsiębiorczości w tym obszarze
wymaga od władz samorządowych aktywnej polityki w kontekście zapewniania dostępu
do wiedzy obejmującej problematykę:
 tworzenia i rejestrowania powiązań kooperacyjnych,
 zarządzania powiązaniami kooperacyjnymi.
W ramach aktywności w tym zakresie niezbędna jest ścisła współpraca z sektorem
szkolnictwa wyższego i edukacji ustawicznej oraz prowadzenie bieżącej analizy potrzeb
szkoleniowych i oferty edukacyjnej.
W kontekście powyższej rekomendacji proponuje się zatem:
 aktywne uczestnictwo władz samorządowych w inicjatywach edukacyjnych
podejmowanych przez sektor szkolnictwa i edukacji ustawicznej zarówno
w charakterze partnera dla realizowanych projektów, jak i podmiotu promującego
w lokalnym środowisku tego typu działania,
 zacieśnianie współpracy z wiodącymi jednostkami naukowymi i edukacyjnymi
w kontekście wymiany doświadczeń, staży, budowania efektywnej sieci
kontaktów,
 regularne
monitorowanie
potrzeb
szkoleniowych
we
współpracy
z przedstawicielami sektora kreatywnego (klastry i przedsiębiorcy), edukacji
ustawicznej (uczelnie oraz instytucje edukacyjne) oraz instytucji samorządowych
(urzędy pracy, agencje rozwoju regionalnego, centra obsługi inwestora),
 prowadzenie analiz identyfikujących i antycypujących tendencje rozwojowe
w zakresie sektora kreatywnego (m.in. projekty typu foresight).
Rekomendacja 3. Internacjonalizacja i promocja klastrów
Polityka gospodarcza ukierunkowana na rozwój klastrów i sektora kreatywnego powinna
w aktywny sposób wspierać działania umożliwiające im nawiązywanie i utrwalanie
międzyregionalnych i międzynarodowych powiazań kooperacyjnych. W kontekście
powyższej rekomendacji proponuje się dla władz samorządowych:
 realizację inicjatyw związanych z organizacją wizyt studyjnych, misji oraz
uczestnictwa w targach podejmowanych indywidulanie oraz w porozumieniu
z właściwymi jednostkami na szczeblu województwa, jak i kraju. Władze
37
samorządowe powinny stworzyć i bieżąco aktualizować listę organizacji
prowadzących tego typu działania na obszarze regionu,
 ze względu na specyfikę aktywności sektora kreatywnego za szczególnie istotne
uznaje się także promocję jego aktywności przez władze samorządowe zarówno
w formie katalogów, informatorów, jak i aktywnego uczestnictwa w wystawach
i wydarzeniach kulturalnych w kraju i zagranicą.
Zastosowanie tej rekomendacji wymaga wypracowania kierunkowego katalogu wydarzeń
odgrywających istotną rolę dla sektora kreatywnego. Ze względu na szeroki zakres
aktywności w tym obszarze gospodarczym postuluje się wypracowanie raczej
indykatywnej listy niż zamkniętego katalogu inicjatyw.
Rekomendacja 4. Stymulowanie procesów konsolidacyjnych w sektorze klastrów
Intensywny rozwój klastrów sprzyja podjęciu przez władze samorządowe działań
konsolidujących tę populację podmiotów w trakcie działań konsolidacyjnych, proponuje
się:
 inicjowanie regularnych spotkań roboczych dla przedstawicieli klastrów,
 integrowanie aktywności klastrów wobec konkretnych problemów miejskich, np.
działania rewitalizacyjne, konsultacje społeczne w zakresie kultury, sportu czy
rekreacji.
Wydaje się, że stworzenie trwałych form współpracy pomiędzy klastrami a samorządem
może w dłuższej perspektywie sprzyjać działaniom konsolidacyjnym klastrów. Warto
jednakże zauważyć, że te działania powinny być raczej skupione na integrowaniu klastrów
wobec konkretnego problemu miasta (np. zagospodarowanie budynków Targowa 56 i 80
lub aktywizacja społeczno-gospodarcza zdegradowanych dzielnic) niż na zmuszaniu ich do
integracji poziomej poprzez tworzenie grup klastrów.
Rekomendacja 5. Identyfikacja i publikacja dobrych praktyk
W ramach prowadzonej polityki gospodarczej powinno się dążyć do identyfikowania
i promowania dobrych praktyk w zakresie klastrów i przedsiębiorczości w sektorach
kreatywnych. W kontekście powyższej rekomendacji proponuje się zatem:
38
 podjęcie działań związanych z organizacją konkursów związanych z tematyką
klastrów i przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych (m.in. konkursy dla
studentów),
 nawiązanie współpracy z instytucjami krajowymi lub międzynarodowymi
promującymi
identyfikowanie
dobrych
praktyk
i
organizację
konkursów
pozwalających na ich identyfikowanie i promowanie,
 uwzględnienie w polityce gospodarczej ukierunkowanej na przedsiębiorczość
kreatywną laureatów powyższych konkursów.
Rekomendacja 6. Monitorowanie istniejących klastrów
Realizacja polityki gospodarczej ukierunkowanej na stymulowanie rozwoju klastrów
w sektorze kreatywnym wymaga stworzenia na poziomie regionu narzędzia
monitorującego aktywność klastrów. Dzięki czemu władze regionu będą posiadały bieżące
informacje na temat liczby klastrów oraz ich struktury. Warto jednakże nadmienić, że
stworzenie tego typu bazy danych musi zostać poprzedzone kampanią informacyjną
ukazującą zalety rejestracji i aktualizacji informacji w bazie.
Proponuje się zatem stworzenie bazy, w której znajdowałyby się informacje na temat
klastrów, ich siedziby, liczby podmiotów, kierunków aktywności. Powyższa baza
wymagałaby od zarejestrowanych w niej podmiotów aktualizacji w cyklach rocznych
(wzorem bazy instytucji szkoleniowych prowadzonych przez WUP). Obowiązek aktualizacji
mógłby być egzekwowany poprzez konieczność okazania zaświadczenia o aktualizacji
generowanego przez tę bazę przy okazji aplikowania o wsparcie aktywności klastra ze
środków władz samorządowych.
Rekomendacja 7. Poprawa dostępności do zasobów
Polityka gospodarcza powinna stymulować dostęp do dwóch zasobów niezbędnych dla
rozwoju klastrów w sektorach kreatywnych, którymi są kapitał i przestrzeń.
W kontekście powyższej rekomendacji proponuje się:
 organizowanie regularnych spotkań z przedstawicielami instytucji finansowych
oferujących wsparcie kapitałowe (fundusze typu seed-capital, sieci aniołów
biznesu), dłużne (fundusze pożyczkowe, poręczeniowe), bezzwrotne (instytucje
odpowiedzialne za ogłaszanie i przeprowadzanie konkursów dotacyjnych) oraz
39
społecznościowe (popularyzację idei crowdfundingu jako źródła finansowania
sektora kreatywnego),
 aktualizację
i
prowadzenie
baz
danych
(m.in.
http://instytutkreowania.pl/mapafinansowania/,
http://mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=nieruchomosci)
zawierających dane o dostępnych zasobach finansowych i lokalowych.
40
5. Rekomendacje narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców
kreatywnych
Rekomendacja 1. Budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego
Sektor kreatywny jest ważną częścią systemu gospodarczego Warszawy (jak również
innych miast w Europie) i może odgrywać dużą rolę w budowaniu jej przewagi
konkurencyjnej zarówno na rynku europejskim, jak i światowym.
Propozycje działań związanych ze wzmocnieniem rozpoznawalności tego sektora na
obszarze Warszawy:
 Wprowadzenie cyklicznego mechanizmu mapowania sektora kreatywnego –
mapowanie sektora kreatywnego może zostać przeprowadzone w oparciu
o analizy rejestru REGON z dokładnością do poszczególnych dzielnic Warszawy.
 Wprowadzenie cyklicznego mechanizmu mapowania wartości finansowej i sytuacji
ekonomicznej sektora kreatywnego – mapowanie wskaźników ekonomicznych
może zostać przeprowadzone w oparciu o analizę wyników ankiety internetowej
(CAWI) prowadzonej wśród przedstawicieli sektora kreatywnego lub poprzez
stworzenie bazy danych dla przedsiębiorców sektora kreatywnego wraz
z wypracowaniem rozwiązań zachęcających ich do jej aktualizacji w okresach co
najmniej roku.
 Wprowadzenie
cyklicznego
mechanizmu
mapowania
przestrzennego
–
mapowanie przestrzenne pozwoli na identyfikację obszarów miasta szczególnie
atrakcyjnych z punktu widzenia przemysłów kreatywnych oraz będzie narzędziem
weryfikowania efektywności władz miejskich w zakresie rewitalizacji przestrzeni.
 Prowadzenie działań ukierunkowanych na budowanie mechanizmów współpracy
pomiędzy sektorem kreatywnym a instytucjami samorządowymi i rządowymi –
wypracowanie trwałych i efektywnych mechanizmów współpracy pomiędzy
przedsiębiorstwami kreatywnymi a instytucjami publicznymi powinno obejmować
regularne
spotkania
seminaryjno-informacyjne
wykorzystujące
dostępną
infrastrukturę skierowaną na wsparcie przedsiębiorczości, jak i potencjał sieci
w społecznościach. Efektywna współpraca powinna obejmować nie tylko
możliwość konsultowania propozycji władz publicznych skierowanych do sektora
kreatywnego, lecz także efektywną komunikację od sektora kreatywnego do
decydentów.
41
Rekomendacja 2. Wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego
Umiędzynarodowienie jest ważnym czynnikiem rozwoju sektora kreatywnego, którego
podaż produktów bardzo często przekracza potencjał lokalnego (lub krajowego) rynku.
Rozwój sektora kreatywnego wymaga umiejętnego wspierania jego uczestników
w zakresie internacjonalizacji jego produktów, a wsparcie to powinno obejmować
obszary: ochrony własności intelektualnej, eksportu produktów sektora kreatywnego,
promocji produktów sektora kreatywnego na rynkach zagranicznych, budowania sieci
międzynarodowych powiązań kooperacyjnych.
 Stworzenie mechanizmu organizacji i realizacji wizyt studyjnych dla przedstawicieli
sektora kreatywnego – zbudowanie efektywnego mechanizmu wspierania tego
obszaru aktywności będzie wymagało kliku wzajemnie uzupełniających się działań.
Pierwszym
z
nich
będzie
zidentyfikowanie
kierunków
współpracy
międzynarodowej podmiotów sektora kreatywnego. Drugim powinno być
zidentyfikowanie
oferty
targowo-konferencyjnej
skierowanej
do
sektora
kreatywnego. Trzecim –zidentyfikowanie źródeł finansowania tego typu
aktywności (dla sektora kreatywnego z obszaru miasta stołecznego Warszawy
może to być oferta regionalnych programów operacyjnych 2014-2020). Czwartym
powinno być wypracowanie zasad uczestnictwa oraz finansowania możliwych do
zaakceptowania przez sektor kreatywny.
 Stworzenie mechanizmów sprzyjających nawiązywaniu i wzmacnianiu współpracy
konsorcjalnej pomiędzy sektorem kreatywnym a innymi sektorami i organizacjami
– tworzenie silnie zintegrowanych konsorcjów sprzyja zwiększeniu zdolności do
nawiązywania współpracy międzynarodowej poprzez tworzenie baz danych
z aktualną ofertą merytoryczną, realizację cyklicznych spotkań o charakterze
networkingowym, organizowanie seminariów – konferencji poświęconych
poszczególnym kierunkom współpracy międzynarodowej w porozumieniu
z przedstawicielami odpowiednich izb gospodarczych.
Rekomendacja 3. Zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego
Instytucje samorządowe mogą być ważnym odbiorcą produktów sektora kreatywnego
i w bezpośredni sposób wpływać na warunki prowadzenia działalności w tym obszarze
gospodarki.
42
 zidentyfikowanie
możliwych
rozwiązań
legislacyjnych
i
lobbowanie
za
wprowadzeniem do procedur zamówień publicznych kryteriów związanych
z lokalizacją podmiotu na obszarze miasta,
 zidentyfikowanie możliwych rozwiązań legislacyjnych i lobbowanie za trzymaniem
ulg podatkowych w ramach PIT, CIT i VAT sprzyjających przedsiębiorczości
w sektorach kreatywnych,
 zidentyfikowanie możliwych rozwiązań legislacyjnych i lobbowanie za obniżeniem
poziomu obciążeń podatkowych i skarbowych szczególnie dotkliwych dla
przedsiębiorców sektora kreatywnego,
 identyfikowanie i promowanie inicjatyw związanych z mecenatem wśród osób
fizycznych i przedsiębiorstw,
 aktywizacja kulturowa mieszkańców, która w dłuższym okresie przyczynić się może
do podwyższenia poziomu ich kompetencji kulturalnych.
Rekomendacja 4. Wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów
Kluczowymi zasobami stymulującymi rozwój sektora kreatywnego są: kapitał, zasoby
ludzkie i wiedza.
W ramach powyższej rekomendacji proponuje się:
 w kontekście kapitału – zacieśnianie współpracy władz miejskich oraz zwiększanie
obecności
przedstawicieli
miasta
w
instytucjach
finansowych
(fundusze
pożyczkowe, poręczeniowe oraz instytucje finansowania kapitałowego),
 w kontekście zasobów ludzkich – identyfikacja potrzeb szkoleniowych i aktywna
polityka urzędu miasta w kontekście wspierania projektów edukacji ustawicznej
realizowanych na obszarze miasta,
 w kontekście dostępu do wiedzy – aktywna obecność miasta i właściwych
instytucji (m.in. Centrum Przedsiębiorczości Smolna, Targowa) w projektach
realizowanych przez różnorodne instytucje mających na celu świadczenie usług
doradczych, szkoleniowych i coachingowych.
43

raport podsumowujący działania projektu ECCL

Transkrypt

Podobne dokumenty

tekst do artystów - Wydział Artystyczny Uniwersytetu

Cena : Chwilowy brak ceny

Lab.7 art contest - lab.malamegi.com

Odtwarzacz MP3 Creative ZEN X-Fi3

Akademia gier i rozwoju osobistego

Usprawnienie zarządzania małą firmą

Projekt eTWINNING w naszej szkole! Nauczyciele języka