przykład

PODSTAWY INFORMATYKI
Bash – literatura
Wykład został opracowany na podstawie materiałów:
http://www.ournet.pl/kursbasha/main.html
2
1
Bash
• BASH (ang. Bourne Again SHell) to stworzony przez
Briana Foxa i Cheta Rameya zgodny z sh interpreter
poleceń, łączący w sobie zalety shella Korna (ksh) i Cshella (csh).
• BASH to najbardziej popularna powłoka używana na
systemach unixowych, jest też skryptowym językiem
programowania, umożliwiającym efektywne zarządzanie
systemem.
• Skrypt – to niekompilowany tekstowy plik wykonywalny,
zawierający pewne polecenia systemowe oraz polecenia
sterujące jego wykonaniem (instrukcje, pętle itp.).
Wykonywany jest tylko i wyłącznie przez interpreter
(np. /bin/bash), który tłumaczy polecenia zawarte w
skrypcie na język zrozumiały dla procesora.
3
Przykładowe polecenia
• ls (np. ls –l)
– prawa dostępu ([d-katalog, l-dowiązanie], właściciel, grupa, do
której należy właściciel, pozostali): drwxrwxrwx
•
•
•
•
•
•
•
man
apropos
mkdir
touch – zakładanie pliku (pico, vim, vi, mcedit,….)
cp
mv
rm
– (np. rm –r nazwa_katalogu - kasowanie katalogu, niepustego)
• cat – wyświetlenie zawartości zbioru
4
2
Wzorce nazw
• ? – zastępuje dowolny znak (bez spacji)
• * – zastępuje ciąg znaków
Przykłady
• ???.*
• *.*
• *
5
Echo
• Polecenie echo – służy do wydrukowania
na standardowym wyjściu (stdout domyślnie jest to ekran) napisu podanego
jako argument polecenia.
echo "jakiś napis”
Kasowanie
zawartości
• Można też pisać do pliku.
echo "jakiś napis" > plik
echo "jakiś napis" >> plik
Dopisywanie
na końcu
6
3
Echo – parametry polecenia
• -n nie jest wysyłany znak nowej linii
• -e włącza interpretacje znaków specjalnych:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
\a
\b
\c
\f
\n
\r
\t
\v
\\
\nnn
\xnnn
alert, dzwonek
backspace
pomija znak kończący nowej linii
escape
form feed czyli wysuw strony
znak nowej linii
tabulacja pozioma
tabulacja pionowa
backslash
znak, którego kod ASCII ma wartość ósemkowo
znak, którego kod ASCII ma wartość szesnastkowo
7
Echo
• $ echo Angielskie I’m
• $ echo ‘Angielskie I’\’’m’
• W tym przypadku zapis ‘\’’ (apostrof, backslash, apostrof,
apostrof) zadziała tak jakby apostrof znajdował się w
ciągu znaków objętych apostrofami. Pierwszy znak ‘ w
ciągu ‘\’’ kończy pierwszy ciąg objęty apostrofami
(‘Angielskie I’), \’ dodaje znak apostrofu, a następny
apostrof rozpoczyna kolejny ciąg znaków objęty
apostrofami, zawierający literę ‘m’.
8
4
Pierwszy skrypt!!
touch skrypt1
#!/bin/bash #Tu jest komentarz.
echo "Witaj"
• Znak # oznacza komentarz, interpreter pomija wszystko
co znajduje się za nim w tej samej linii.
• #! ma szczególne znaczenie - wskazuje na rodzaj shella
w jakim skrypt ma być wykonany.
• Ale to nie wszystko… 9
Pierwszy skrypt!!
• Aby móc uruchomić skrypt należy mu jeszcze nadać
atrybut wykonywalności za pomocą polecenia:
chmod +x skrypt1
• Jeśli katalog bieżący w którym znajduje się skrypt nie
jest dopisany do zmiennej PATH, to nasz skrypt
możemy uruchomić następująco:
./skrypt1
10
5
chmod
• chmod
–
–
–
–
chmod u+x, chmod u-x,
chmod +x, chmod -x,
chmod 777,
itd.
Czy są inne
możliwości?
• UWAGA: chmod 000 .
11
read
• Polecenie read – czyta ze standardowego wejścia
pojedynczy wiersz.
read [-opcje] nazwa_zmiennej
Przykład:
#!/bin/bash
echo -n "Podaj swoje imię: "
Wprowadzenie
read imie
danych do zmiennej
echo "$imie"
imie
• zmienna nie musi być wcześniej tworzona, jeśli istniała
wcześniej, to jej zawartość zostanie zastąpiona tym co
wpisaliśmy.
12
6
read – cd.
Przykład:
#!/bin/bash
echo „Wpisz coś:”
answer=„napis”
read answer
echo „$answer”
Sposób zapisu!!!
13
read – cd.
• Polecenie read pozwala na przypisanie kilku wartości
kilku zmiennym.
Przykład:
• #!/bin/bash
• echo „Wpisz cztery wartości:”
• read a b c
• echo „Wartość zmiennej a to: $a”
• echo „Wartość zmiennej b to: $b”
• echo „Wartość zmiennej c to: $c”
Np. 5 7 8 3
A co tutaj będzie?
14
7
read – wybrane opcje
-p
Pokaże znak zachęty bez kończącego znaku nowej
linii.
#!/bin/bash
read -p "Podaj swoje imię :" odp
echo "$odp"
-a
Kolejne wartości przypisywane są do kolejnych
indeksów zmiennej tablicowej.
#!/bin/bash
echo „Podaj elementy zmiennej tablicowej:”
read –a tablica
echo "${tablica[*]}”
15
Cytowanie
Znaki cytowania służą do usuwania interpretacji
znaków specjalnych przez powłokę.
• cudzysłów (ang. double quote): " "
– do umieszczania tekstu, wartości zmiennych
zawierających spacje. Cudzysłowy zachowują
znaczenie specjalne trzech znaków:
– $ wskazuje na nazwę zmiennej, umożliwiając
podstawienie jej wartości,
– \ znak maskujący,
– ` ` odwrotny apostrof, umożliwia zacytowanie
polecenia.
16
8
Cytowanie – przykład
#!/bin/bash
x=2
echo "Wartość zmiennej x to $x"
#wydrukuje Wartość zmiennej x to 2
echo -ne "Usłyszysz dzwonek\a "
echo "Polecenie date pokaże: `date`"
17
Cytowanie – cd.
• apostrof (ang. single quote): ' '
– Wszystko co ujęte w znaki apostrofu
traktowane jest jak łańcuch tekstowy, apostrof
wyłącza interpretowanie wszystkich znaków
specjalnych, znaki traktowane są jak zwykłe
znaki.
• Przykład:
#!/bin/bash
echo '$USER' #nie wypisze loginu!!!
18
9
Cytowanie – cd.
• odwrotny apostrof (ang. backquote): ` `
– umożliwia zacytowanie polecenia, bardzo przydatne jeśli chce
się podstawić pod zmienną wynik jakiegoś polecenia np:
• Przykład:
#!/bin/bash
x=`ls -la $PWD`
echo $x
#pokaże rezultat polecenia
Alternatywny zapis, który ma takie samo działanie:
#!/bin/bash
echo $(ls -la $PWD)
19
Cytowanie – cd.
• backslash, czyli znak maskujący: \
• Przykład:
– na ekranie ma pojawić się napis $HOME
echo "$HOME"
#wydrukuje /home/ja
– aby wyłączyć interpretacje przez powłokę tej zmiennej, trzeba
napisać:
echo \$HOME
i jest napis
$HOME
☺
20
10
Funkcje
• Coś w rodzaju podprogramów. Stosuje się, gdy w
skrypcie powtarza się jakaś grupa poleceń.
• Do danej funkcji odwołujemy się podając jej nazwę, a
wykonane zostanie wszystko, co wpisaliśmy między
nawiasy { }.
• Funkcje skracają znacznie długość skryptu.
• Składnia:
function nazwa_funkcji
{
polecenie1
polecenie2
…
}
21
Funkcje – przykład
#!/bin/bash
function napis
{
echo "To jest napis"
}
napis
wywołanie
naszej
funkcji
22
11
Funkcje – cd.
• Funkcje mogą się znajdować w innym pliku, co uczyni
nasz skrypt bardziej przejrzystym i wygodnym, tworzy
się własne pliki nagłówkowe, wywołuje się je tak:
. ~/nasz_plik_z_funkcjami
nazwa_funkcji
Trzeba pamiętać o
podaniu kropki i
spacji przed nazwą
pliku !!!!
23
Funkcje – przykład
#!/bin/bash
function nasza_funkcja
{
echo -e 'Właśnie użyłeś funkcji o nazwie
"nasza_funkcja".\a'
}
• Teraz pozostało jeszcze utworzyć skrypt, w którym
wywołamy funkcję: nasza_funkcja:
#!/bin/bash
echo "Test funkcji."
. funkcja
nasza_funkcja
24
12
Zmienne programowe
(ang. program variables)
• Zmienne definiowane samodzielnie przez użytkownika.
nazwa_zmiennej="wartość"
Na przykład:
x="napis"
echo $x
x = "napis"
Błędny zapis !!!
25
Zmienne programowe – cd.
Pod zmienną możemy podstawić wynik jakiegoś polecenia
(dwa sposoby):
1. Poprzez użycie odwrotnych apostrofów:
`polecenie`
• Przykład:
#!/bin/bash
GDZIE_JESTEM=`pwd`
#Wartością zmiennej
GDZIE_JESTEM jest wynik działania polecenia pwd, które
wypisze nazwę katalogu w jakim się w danej chwili znajdujemy.
echo "Jestem w katalogu $GDZIE_JESTEM"
26
13
Zmienne programowe – cd.
2. Za pomocą rozwijania zawartości nawiasów:
$(polecenie)
• Przykład:
#!/bin/bash
GDZIE_JESTEM=$(pwd)
echo "Jestem w katalogu $GDZIE_JESTEM"
27
Zmienne specjalne
(ang. special variables, special parameters)
To najbardziej prywatne zmienne powłoki, są udostępniane
użytkownikowi tylko do odczytu.
• $0
– nazwa bieżącego skryptu lub powłoki
#!/bin/bash
echo "$0"
• $1..$9
#Pokaże nazwę naszego skryptu.
– Parametry przekazywane do skryptu (użytkownik
modyfikować ten rodzaj $-ych specjalnych).
#!/bin/bash
echo "$1 $2 $3"
może
Zadziała w przypadku
uruchomienia skryptu
z parametrami!!!
28
14
Zmienne specjalne – cd.
• $@
– Pokaże wszystkie parametry przekazywane do skryptu (też
wyjątek), równoważne $1 $2 $3..., jeśli nie podane są żadne
parametry $@ interpretowana jest jako nic ☺.
• Przykład:
#!/bin/bash
echo "Skrypt uruchomiono z parametrami: $@"
./plik parametr1 parametr2
• Wynik działania:
Skrypt uruchomiono z parametrami: parametr1 parametr2
29
Zmienne specjalne – cd.
• $?
– kod powrotu ostatnio wykonywanego polecenia
• $#
– Liczba wszystkich parametrów wywoływanego
polecenia
• $$
– PID procesu bieżącej powłoki
30
15
Zmienne środowiskowe
(ang.environment variables)
Definiują środowisko użytkownika, dostępne dla wszystkich
procesów potomnych. Wyróżniamy:
– globalne - widoczne w każdym podshellu
– lokalne - widoczne tylko dla tego shella, w którym zostały
ustawione
• Przykład:
x="napis" #definicja zmiennej
echo $x
xterm
#wywołanie podshella
• ponowne wywołanie:
echo $x
nie pokaże nic, bo zmienne lokalne nie są widoczne w
podshellach!!!
31
Zmienne środowiskowe – cd.
• Inicjacja zmiennej globalnej:
export x="napis"
– Teraz zmienna x będzie widoczna w podshellach. Polecenie
export nadaje wskazanym zmiennym atrybut zmiennych
globalnych.
– Polecenie export -p pozwala uzyskać listę aktualnie
eksportowanych zmiennych.
• usunięcie atrybutu eksportu dla danej zmiennej
export -n zmienna
32
16
Przykłady zmiennych środowiskowych
$HOME
$USER
$HOSTNAME
$OSTYPE
#ścieżka do katalogu domowego
#twój login
#nazwa twojego hosta
#rodzaj systemu operacyjnego
• dostępne zmienne środowiskowe można wyświetlić za
pomocą polecenia:
printenv | more
33
Zmienne tablicowe
• BASH pozwala na stosowanie zmiennych tablicowych
jednowymiarowych.
• Tablica? Zmienna, która przechowuje listę pewnych
wartości (rozdzielonych spacjami).
• w BASH'u nie ma maksymalnego rozmiaru tablic.
• Kolejne wartości zmiennej tablicowej indeksowane są
przy pomocy liczb całkowitych, zaczynając od 0.
• Składnia
zmienna=(wartość1 wartość2 wartość3 wartośćn)
34
17
Zmienne tablicowe – przykład
#!/bin/bash
tablica=(element1 element2 element3)
echo ${tablica[0]}
echo ${tablica[1]}
echo ${tablica[2]}
• Do elementów tablicy odwołujemy się za pomocą
wskaźników.
${nazwa_zmiennej[wskaźnik]}
• Wskaźnikami są indeksy elementów tablicy: 0…n, @, *.
echo ${tablica[*]}
#to samo co powyżej
35
Zmienne tablicowe – cd.
Można też uzyskać długość (liczba znaków) danego
elementu tablicy:
${#nazwa_zmiennej[wskaźnik]}
• Przykład:
#!/bin/bash
tablica=(element1 element2 element3)
#liczba znaków pierwszego
echo ${#tablica[0]}
elementu tablicy, czyli 8.
echo ${#tablica[@]}
#liczba wszystkich
elementów tablicy, czyli 3.
36
18
Dodawanie elementów do tablicy
nazwa_zmiennej[wskaźnik]=wartość
#!/bin/bash
tablica=(element1 element2 element3)
tablica[3]=element4
echo ${tablica[@]}
• BASH automatycznie utworzy tablicę, w przypadku
dodania elementu do zmiennej nieistniejącej:
#!/bin/bash
linux[0]=slackware
linux[1]=debian
echo ${linux[@]}
Tablica linux
z dwoma
elementami.
37
Usuwanie elementów tablic
• Polecenie unset.
unset nazwa_zmiennej[wskaźnik]
#!/bin/bash
tablica=(element1 element2 element3)
echo ${tablica[@]}
unset tablica[2]
Usunięty ostatni
element tablicy.
echo ${tablica[*]}
38
19
Usuwanie całych tablic
• Aby usunąć całą tablicę wystarczy podać jako wskaźnik:
@ lub *.
#!/bin/bash
tablica=(element1 element2 element3)
unset tablica[*]
echo ${tablica[@]}
Ciekawe, co
zostanie
wyświetlone?
39
Wyrażenia arytmetyczne
• mechanizm interpretacji wyrażeń arytmetycznych,
• obliczenia dokonywane są na liczbach całkowitych,
• nie przeprowadzana jest kontrola przepełnienia (ang.
overflow).
$((wyrażenie)) lub $[wyrażenie]
• Przykład:
#!/bin/bash
echo $((8/2))
wynik=$[4*5/2]
echo "$wynik"
40
20
Wyrażenia arytmetyczne – cd.
• Polecenie let
• Przykład:
#!/bin/bash
liczba1=5
liczba2=6
let wynik=liczba1*liczba2
echo "$wynik"
41
Strumienie danych
• stdin (ang. standard input), standardowe wejście, skąd
proces pobiera dane, domyślnie jest to klawiatura
• stdout (ang. standard output) to standardowe wyjście,
wysyłany jest tam wynik działania procesu, domyślnie
ekran
• stderr (ang. standard error), standardowe wyjście
błędów, tam trafiają wszystkie komunikaty o błędach,
42
domyślnie ekran
21
Deskryptory plików
• Linux wszystko traktuje jako plik, niezależnie od tego czy
to jest plik zwykły, katalog, urządzenie blokowe
(klawiatura, ekran) itd.
• Tak samo jest ze strumieniami, BASH identyfikuje je za
pomocą przyporządkowanych im liczb całkowitych
(0…2), tzw. deskryptorów plików:
– 0 to plik, z którego proces pobiera dane: stdin,
– 1 to plik, do którego proces pisze wyniki swojego działania
stdout,
– 2 to plik, do którego trafiają komunikaty o błędach stderr.
• Za
pomocą
operatorów
przypisania
można
manipulować
strumieniami,
poprzez
przypisanie
deskryptorów: 0, 1, 2 innym plikom, niż tym
reprezentującym klawiaturę i ekran.
43
Przełączanie standardowego wejścia
• Zamiast klawiatury jako standardowe wejście można
otworzyć plik:
< plik
• Przykład:
sort < lista
• Wynik na ekranie:
caldera
debian
redhat
slackware
Plik lista:
slackaware
redhat
debian
caldera
44
22
Przełączanie standardowego wyjścia
• Wynik jakiegoś polecenia można wysłać do pliku (z
nadpisaniem lub z dopisaniem), a nie na ekran:
> plik lub >> plik
• Przykład:
ls -la /usr/bin > ~/wynik
• jeśli plik wynik wcześniej nie istniał, to zostanie
utworzony, jeśli istniał cała jego poprzednia zawartość
zostanie nadpisana.
ls -la /usr/bin >> ~/wynik
• jeśli plik wynik istniał to zawartość zostanie uzupełniona.
45
Przełączanie standardowego wyjścia błędów
• Do pliku można też kierować strumień diagnostyczny:
2> plik
• Przykład:
#!/bin/bash
echo "Stderr jest skierowane do pliku error"
ls -y 2> ~/error
#błąd
ls -y 2>> ~/error
#błąd
Polecenie ls jest użyte
z błędną opcją -y,
komunikat o błędzie
trafi do pliku error.
46
23
Koniec
Dziękuję za uwagę
47
24