Prezentacja programu PowerPoint

Transkrypt

2015-09-03
Systemy zarządzania środowiskowego
w jednostkach administracji lokalnej
w krajach Unii Europejskiej
Szkolenie dla Stowarzyszenia Powiatów i Gmin Dorzecza Bzury, Łowicz 7.09.2015
Jakub Kronenberg
Jakub Kronenberg | Szkolenie dla Stowarzyszenia Powiatów i Gmin Dorzecza Bzury | Łowicz, 07.09.2015
Uniwersytet Łódzki
Fundacja Sendzimira
Plan
MODUŁ I – SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
•
Definicje, podstawowe zagadnienia
•
ISO 14001 i EMAS
•
Inne systemy
MODUŁ II – ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE
W SAMORZĄDACH W UNII EUROPEJSKIEJ
•
Zobowiązania międzynarodowe
•
Organizacje
•
Wybrane przykłady inicjatyw
Pytania na rozgrzewkę
•
Czym jest zarządzanie środowiskowe (ZŚ)?
•
Po co jest stosowane ZŚ?
•
Po co zarządzanie środowiskowe administracji publicznej?
1
2015-09-03
http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/public_admin.html
Najlepsze Praktyki ZŚ
•
„Biblia” ZŚ dla instytucji publicznych
•
Opublikowane w czerwcu 2015
•
Blisko 600 stron
•
Aspekty środowiskowe w instytucjach publicznych
•
Najlepsze praktyki w kluczowych obszarach
•
Obszary pod bezpośrednią/pośrednią kontrolą
•
Możliwości porównań (benchmarking)
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/public_admin.html
2
2015-09-03
Plan
(zaplanować)
Act
(naprawić)
Do
(zrobić)
Check
(sprawdzić)
Ciągłe doskonalenie
BS 7750 (1992)  ISO 14001:1996  ISO 14001:2004
http://www.iso.org/iso/home/standards/management-standards/iso14000/iso14001_revision.htm
3
2015-09-03
ISO 14001: cele SZŚ
•
Ochrona środowiska poprzez zapobieganie
i neutralizowanie negatywnego wpływu
•
Neutralizowanie potencjalnego negatywnego wpływu
warunków środowiskowych na organizację
•
Wywiązywanie się z obowiązków prawnych
•
Poprawa wyników w zakresie efektywności wykorzystania
środowiska i ograniczania negatywnego wpływu na nie
•
Zarządzanie wpływem produktów i usług na środowisko
•
Komunikowanie spraw związanych z ochroną środowiska
•
Uzyskiwanie korzyści rynkowych
ISO 14001:2015
ISO 14001: struktura
•
Definicje
•
SZŚ w szerszym kontekście (organizacji, interesariuszy),
zakres systemu
• Przywództwo
zobowiązanie kierownictwa
polityka środowiskowa
zakres odpowiedzialności
•
Planowanie
aspekty środowiskowe
zobowiązania prawne
cele i działania
ISO 14001:2015
ISO 14001: struktura
•
Uzyskanie wsparcia
zasoby
kompetencje
świadomość
komunikacja
dokumentacja
•
Wdrażanie
•
Ocena efektów
monitoring
audyt wewnętrzny
przegląd wykonywany przez kierownictwo
•
Ciągłe doskonalenie, w tym działania naprawcze
ISO 14001:2015
4
2015-09-03
Polityka
środowiskowa
(przywództwo)
Sprawdzanie
i działania
naprawcze
Planowanie
Wsparcie,
wdrażanie,
funkcjonowanie
Ocena efektów
Szerszy kontekst
funkcjonowania organizacji.
Czynniki
wewn. i zewn.
Potrzeby i oczekiwania
interesariuszy
Zakres SZŚ
Planowanie
Doskonalenie
Przywództwo
Wsparcie i
wdrażanie
Ocena
Oczekiwane
efekty
ISO 14001:2015
ISO 14001: ciągłe doskonalenie
NOWY NACISK
•
Strategiczny charakter ZŚ
•
Zrównoważony rozwój
•
Przywództwo
•
Proaktywne, pozytywne działania,
a nie tylko przeciwdziałanie problemom
•
Ciągła minimalizacja wpływu na środowisko
•
Myślenie w kategoriach cyklu życia produktu/usługi
•
Strategia komunikacji
5
2015-09-03
Cykl życia produktu (usługi?)
likwidacja
naprawa
użytkowanie
dystrybucja
produkcja
zasoby
projekt
potrzeby
Koncepcja produktu
Surowce
Odpady
Wydobycie, transport
Surowce wstępnie przetworzone
Przygotowanie, transport
Materiały
Fizyczna i chemiczna obróbka
Ostateczne materiały
Reuse
Przetwarzanie, transport
Ostateczne komponenty
Reuse
Dodatkowe komponenty
Produkcja, transport
Ostateczne produkty
Reuse
Zużycie, transport
Zużyte produkty
Reuse
Recykling
Jedna z idei zmieniających świat
6
2015-09-03
Ocena cyklu życia produktu/usługi (LCA)
Określenie celu
i zakresu
Interpretacja
wyników
Analiza zbioru
Ocena wpływu
ISO 14040:2006 (PN-EN ISO 14040:2009)
Rodzina ISO 14000
•
PN-EN ISO 14040:2009 – wersja polska
Zarządzanie środowiskowe
Ocena cyklu życia – Zasady i struktura
•
Ocena cyklu życia – Wymagania i wytyczne
•
PKN-ISO/TR 14062:2004 – wersja polska
Zarządzanie środowiskowe – Włączanie aspektów
środowiskowych do projektowania i rozwoju wyrobu
•
PN-EN ISO 14006:2011 – wersja angielska
Systemy zarzadzania środowiskowego
Wytyczne do wdrażania ekoprojektowania
•
ISO Guide 64:2008 – Guide for addressing environmental
issues in product standards
Rodzina ISO 14000
•
PN-EN ISO 14045:2012 – wersja angielska
Ocena ekoefektywności systemów wyrobów
Zasady, wymagania i wytyczne
•
ISO 14046:2014
Environmental management
Water footprint – Principles, requirements and guidelines
•
ISO/TS 14067:2013
Greenhouse gases
Carbon footprint of products
Requirements and guidelines for quantification
and communication
Odcisk ekologiczny – jak LCA, ale tylko w jednym aspekcie
Zbliżone do ISO 14040 i ISO 14044
7
2015-09-03
Rodzina ISO 14000
•
Systemy zarządzania środowiskowego
Wymagania i wytyczne stosowania
•
PN-ISO 14004:2005 – wersja polska
Systemy zarządzania środowiskowego – Ogólne wytyczne
dotyczące zasad, systemów i technik wspomagających
•
Ocena środowiskowa miejsc i organizacji
•
PN-EN ISO 14031:2014-01 – wersja polska
Zarządzanie środowiskowe – Ocena efektów działalności
środowiskowej – Wytyczne
Rodzina ISO 14000
•
Etykiety i deklaracje środowiskowe – Zasady ogólne
•
Etykiety i deklaracje środowiskowe
Własne stwierdzenia środowiskowe
(etykietowanie środowiskowe II typu)
•
Etykietowanie środowiskowe I typu – Zasady i procedury
•
Deklaracje środowiskowe III typu – Zasady i procedury
Zamiast
polskiego
ekoznaku lepiej
wstawić fair
rade i napisać,
e będzie
omówione w
ozdziale 20
Ouroboros:
8
2015-09-03
Rodzina ISO 14000
•
PN-EN ISO 14064-1:2012 – wersja angielska
Gazy cieplarniane – Część 1: Specyfikacja i wytyczne
kwantyfikowania oraz raportowania emisji i pochłaniania
gazów cieplarnianych na poziomie organizacji
•
Gazy cieplarniane – Część 2: Specyfikacja i wytyczne
kwantyfikowania, monitorowania oraz raportowania redukcji
emisji i zwiększania pochłaniania gazów cieplarnianych na
poziomie projektu
•
Gazy cieplarniane – Część 3: Specyfikacja i wytyczne walidacji
oraz weryfikacji asercji dotyczących gazów cieplarnianych
Od ISO 14001 do EMAS
•
EMAS 1993
•
EMAS 2001
•
EMAS 2009 – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie
dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania
i audytu we Wspólnocie (EMAS) zwane również EMAS III
•
Przewodnik użytkownika,
w którym określa się działania konieczne do uczestnictwa
w EMAS, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 w sprawie
dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania
i audytu we Wspólnocie (EMAS) (2013/131/UE)
•
SZŚ oparty na wymaganiach ISO 14001
Obowiązki rejestrowanych organizacji
•
Przestrzeganie przepisów ochrony środowiska
•
Zobowiązanie do ciągłej poprawy efektów środowiskowych
•
Otwarty dialog z wszystkimi zainteresowanymi stronami
•
Zaangażowanie pracowników w poprawę efektów środ.
•
Publikacja i aktualizacja zwalidowanej deklaracji
środowiskowej EMAS do celów komunikacji zewnętrznej
•
Przegląd środowiskowy (w tym identyfikacja wszystkich
bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych)
•
Pozytywna ocena i rejestracja w systemie EMAS
Przewodnik użytkownika EMAS (2013/131/UE)
9
2015-09-03
Procedura
•
Przegląd środowiskowy, wstępna analiza prowadzonych
działań, identyfikacja istotnych bezpośrednich i pośrednich
aspektów środowiskowych oraz stosownych przepisów
•
Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego zgodnie
z wymogami normy EN ISO 14001 (załącznik do rozp. EMAS)
•
Kontrola – audyty wewnętrzne i przegląd zarządzania
•
Deklaracja środowiskowa EMAS
•
Weryfikacja przeglądu i systemu oraz walidacja deklaracji przez
akredytowanego i licencjonowanego weryfikatora EMAS
•
Wniosek o rejestrację
Pusty slajd
•
Jako wzór
ISO 14001 a EMAS
ISO 14001 jako podstawa
+ Identyfikacja pośrednich i bezpośrednich aspektów
środowiskowych
+ Większy nacisk na zaangażowanie pracowników
+ Wpływ na odbiorców i dostawców
+ Deklaracja EMAS (mini raport środowiskowy)
+ Sprawdzanie postępów w minimalizacji wpływu na środowisko
Co z tego przestaje być aktualne
w kontekście nowej wersji ISO 14001?
10
2015-09-03
Przegląd środowiskowy
•
Wymagania prawne
•
Identyfikacja bezpośrednich i pośrednich aspektów
środowiskowych
•
Kryteria oceny znaczenia aspektów środowiskowych
•
Ocena wszystkich istniejących praktyk i procedur ZŚ
•
Ocena informacji zwrotnych po zbadaniu incydentów
z przeszłości
Zaangażowanie pracowników
Wymagana wiedza nt.:
•
polityki środowiskowej organizacji
•
wymagań prawnych lub innych wymogów środowiskowych
mających zastosowanie do organizacji
•
celów i zadań określonych w odniesieniu do całej organizacji
oraz ich poszczególnych obszarów pracy
•
aspektów środowiskowych i wpływu na środowisko oraz
metodyki ich monitorowania
•
ich funkcji i obowiązków w ramach systemu zarządzania
środowiskowego
Zaangażowanie pracowników
•
polityki środowiskowej organizacji
•
wymagań prawnych lub innych wymogów środowiskowych
mających zastosowanie do organizacji
•
celów i zadań określonych w odniesieniu do całej organizacji
oraz ich poszczególnych obszarów pracy
•
aspektów środowiskowych i wpływu na środowisko oraz
metodyki ich monitorowania
•
ich funkcji i obowiązków w ramach systemu zarządzania
środowiskowego
11
2015-09-03
Odbiorcy i dostawcy
•
„Organizacja powinna dołożyć starań,
aby zapewnić przestrzeganie polityki środowiskowej
realizowanej przez organizację przez dostawców oraz podmioty
działające w imieniu organizacji w ramach ich działań
podejmowanych na podstawie umów”
•
„Organizacje muszą być w stanie wykazać, że dokonały
identyfikacji znaczących aspektów środowiskowych
związanych ze swoimi procedurami zamówień publicznych
oraz że związany z nimi znaczący wpływ na środowisko został
uwzględniony w systemie zarządzania”
Rozporządzenie EMAS (2009)
Deklaracja środowiskowa
•
Opis organizacji i streszczenie jej działalności
•
Polityka środowiskowa i krótki opis SZŚ
•
Bezpośrednie i pośrednie aspekty środowiskowe
•
Cele i zadania, w odniesieniu do aspektów środowiskowych
•
Efektów działalności środowiskowej organizacji w porównaniu
z jej celami i zadaniami środowiskowymi
•
Odniesienie do mających stosownych wymogów prawnych
•
Nazwisko i numer akredytacji lub licencji weryfikatora
środowiskowego oraz data walidacji
Sprawdzanie postępów
•
Twarde dane i miękkie informacje
•
Podstawowe wskaźniki:
- Efektywność energetyczna
- Efektywność wykorzystania zasobów
- Woda
- Odpady
- Bioróżnorodność
- Emisje
•
Audyt wewnętrzny
•
Deklaracja środowiskowa
12
2015-09-03
Rejestracja w EMAS jako inwestycja
•
Koszty a korzyści?
•
„W różnych badaniach wykazano, że koszty wdrażania
zwracają się organizacjom w formie większych dochodów
w dość krótkim czasie, zwykle w ciągu roku lub dwóch lat”
W jaki sposób?
Korzyści z wdrażania SZŚ (EMAS)
•
przestrzeganie przepisów ochrony środowiska
•
zobowiązanie do ciągłej poprawy efektów środowiskowych
•
otwarty dialog z wszystkimi zainteresowanymi stronami
•
zaangażowanie pracowników w poprawę efektów środ.
•
publikacja i aktualizacja zwalidowanej deklaracji
środowiskowej EMAS do celów komunikacji zewnętrznej
•
przegląd środowiskowy (w tym identyfikacja wszystkich
bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych)
•
pozytywna ocena i rejestracja w systemie EMAS
Korzyści dla samorządów
•
Ułatwienie spełniania wymogów prawnych
•
Ułatwianie ściągania należności związanych z karami i opłatami
•
Ograniczanie kosztów ochrony środowiska, np. ubezpieczeń
•
Zdrowie i bezpieczeństwo mieszkańców i pracowników
•
Podnoszenie morale pracowników
•
Rozpowszechnianie odpowiedzialności i samych SZŚ
•
Łatwiejsze rozpoznawanie nieefektywności
•
Tworzenie podstaw dla ciągłej poprawy
•
Poprawa wizerunku oraz komunikacji społecznej
13
2015-09-03
Łatwiej uzyskać dofinansowanie unijne!
•
W dotychczasowych konkursach, przede wszystkim w ramach
regionalnych programów operacyjnych posiadanie SZŚ
wg ISO 14001 i EMAS, było dodatkowo punktowane na etapie
oceny merytorycznej
•
Podobnie było w PO IiŚ
•
Generalnie tak jest w programach inwestycyjnych,
współfinansowanych z EFRR (Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego)
Inne, podobne systemy
•
Własny SZŚ – uproszczony lub rozbudowany
•
System obejmujący wybrane aspekty (np. bioróżnorodność)
•
System obejmujący też inne sfery, w tym zintegrowane
•
zrównoważony rozwój
•
zarządzanie łańcuchem dostaw
•
zielone zamówienia publiczne
•
społeczna odpowiedzialność
•
raportowanie
•
spójne zarządzanie systemem przyrodniczym
ecoBUDGET
•
Rozwinięcie tradycyjnego
systemu rachunkowego
•
Planowanie, monitorowanie i raportowanie w zakresie
wykorzystania zasobów naturalnych
•
Cele środowiskowe (w jednostkach fizycznych)
+ społeczne i gospodarcze (opcjonalnie)
•
Cel podstawowy:
zarządzanie zasobami w obrębie dostępnych zasobów
•
Zestaw narzędzi służących do planowania ekobudżetu
www.ecobudget.org
14
2015-09-03
System zarządzania
zrównoważonym
rozwojem
Wizja
Program
ZR
Kontrola
i ewaluacja
Wdrażanie
Innowacja
Dialog z interesariuszami
Raport zrównoważonego rozwoju
www.sendzimir.org.pl/podrecznik
System zrównoważonego zarządzania łańcuchem dostaw
WSTECZ
LIDER ŁAŃCUCHA
W PRZÓD
• kodeksy
postępowania:
standardy wymagane
od dostawców
• określenie
najistotniejszych
elementów wpływu
na środowisko
i społeczeństwo na
przestrzeni łańcucha
• sugestie,
instrukcje,
zalecenia dla klientów
• audyt dostawców
• szkolenia i pomoc dla
dostawców w spełnianiu
wymagań
• współpraca z
interesariuszami
w zakresie kontroli
• wymóg dostarczania
przez dostawców
szczegółowych
informacji
• ocena ryzyka
związanego z
poszczególnymi
ogniwami łańcucha
• LCA i LCM jako
podstawa
szczegółowego
badania
• współpraca z
organizacjami
pozarządowymi
w zakresie działań
edukacyjnych
• rozszerzona
odpowiedzialność
producenta,
dystrybucja zwrotna
Kronenberg, Bergier (red.) (2010), „Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce”, rozdział 10.
Zielone zamówienia publiczne
•
Kryteria dotyczące środowiska jako warunek w zamówieniach
publicznych
•
Powiązania
•
Wpływ na odbiorców i dostawców (EMAS)
•
Myślenie w kategoriach cyklu życia produktu/usługi (ISO)
•
Ekoetykietowanie
•
Zrównoważone zarządzanie łańcuchem dostaw
•
Wzrost pozytywnego wpływu, minimalizacja negatywnego
15
2015-09-03
ISO 26000: 2010
•
Norma Międzynarodowa
dotycząca społecznej odpowiedzialności
•
Kluczowe związki ze zrównoważonym rozwojem
i zarządzaniem środowiskowym
•
Budowanie przewagi konkurencyjnej i reputacji
•
Zdolność pozyskiwania i zatrzymywania pracowników (morale),
konsumentów, klientów, użytkowników
•
Relacje z otoczeniem – interesariuszami
•
Norma kluczowa dla uporządkowania rozumienia społecznej
odpowiedzialności
Kluczowe obszary i zagadnienia omawiane w ISO 26000
Obszar kluczowy: Zarządzanie organizacją 6.2
Obszar kluczowy: Prawa człowieka 6.3
• Zagadnienie 1: Należyta staranność 6.3.3
• Zagadnienie 2: Zagrożenia dla praw człowieka 6.3.4
• Zagadnienie 3: Unikanie współsprawstwa 6.3.5
• Zagadnienie 4: Rozpatrywanie skarg 6.3.6
• Zagadnienie 5: Dyskryminacja i grupy szczególnie wrażliwe 6.3.7
• Zagadnienie 6: Prawa obywatelskie i polityczne 6.3.8
• Zagadnienie 7: Prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne 6.3.9
• Zagadnienie 8: Fundamentalne zasady i prawa w miejscu pracy
6.3.10
16
2015-09-03
Obszar kluczowy: Zarządzanie zasobami ludzkimi 6.4
• Zagadnienie 1: Zatrudnienie i stosunek pracy 6.4.3
• Zagadnienie 2: Warunki pracy i ochrona socjalna 6.4.5
• Zagadnienie 3: Dialog społeczny 6.4.6
• Zagadnienie 4: Bezpieczeństwo i higiena pracy 6.4.7
• Zagadnienie 5: Rozwój i szkolenie w miejscu pracy 6.4.8
Obszar kluczowy: Środowisko przyrodnicze 6.5
• Zagadnienie 1: Zapobieganie zanieczyszczeniu 6.5.3
• Zagadnienie 2: Zrównoważone korzystanie z zasobów 6.5.4
• Zagadnienie 3: Przeciwdziałanie i przystosowanie do zmian
klimatycznych 6.5.6
• Zagadnienie 4: Ochrona środowiska, bioróżnorodności i
przywrócenie naturalnych siedlisk 6.5.7
Obszar kluczowy: Uczciwe praktyki biznesowe 6.6
• Przeciwdziałanie korupcji 6.6.3
• Odpowiedzialne zaangażowanie polityczne 6.6.4
• Uczciwa konkurencja 6.6.5
• Promocja odpowiedzialności społecznej w łańcuchu wartości 6.6.6
• Poszanowanie praw własności 6.6.7
Obszar kluczowy: Sprawy konsumenckie 6.7
• Uczciwy marketing, rzetelna informacja, uczciwe wzorce umów 6.7.3
• Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów 6.7.4
• Zrównoważona konsumpcja 6.7.5
• Obsługa i wsparcie konsumenta, załatwianie skarg i rozwiązywanie
sporów 6.7.6
• Ochrona prywatności i danych osobowych konsumentów 6.7.7
• Dostęp do niezbędnych usług 6.7.8
• Edukacja i świadomość 6.7.9
Obszar kluczowy: Zaangażowanie i rozwój społeczności 6.8
• Zaangażowanie społeczności 6.8.3
• Edukacja i kultura 6.8.4
• Tworzenie miejsc pracy i rozwój umiejętności 6.8.5
• Rozwój i dostęp do technologii 6.8.6
• Tworzenie bogactwa i dochodów 6.8.7
• Zdrowie 6.8.8
• Inwestycje społeczne 6.8.9
17
2015-09-03
Global Reporting Initiative
Raporty inst. publicznych
•
Fall River (miasto w USA)
•
Rio de Janeiro
•
San Diego International Airport
•
Zarząd wodociągów i kanalizacji w Sydney
•
Zarząd wodociągów i kanalizacji w Berlinie
•
Rząd Brazylii (o efektach konferencji RIO+20)
•
Agencja Środowiska Singapuru
•
Port w Rotterdamie
•
US Army
www.globalreporting.org/
information/news-and-press-center/Pages/GRI-reporting-Public-sector-progress.aspx
www.sendzimir.org.pl/magazyn
www.sendzimir.org.pl/poradnik-TEEB
18
2015-09-03
Etapowe podejście TEEB
1. Określenie i uzgodnienie problemu z interesariuszami
2. Ustalenie, które usługi ekosystemów są najważniejsze
i mogą pomóc w rozwiązaniu danego problemu
3. Wybór metod wyceny i określenie potrzeb informacyjnych
4. Wycena i ocena przyszłych zmian w usługach ekosystemów
5. Określenie i ocena możliwości rozwiązania problemu
6. Ocena wpływu możliwych rozwiązań na poszczególnych
interesariuszy
19
2015-09-03
Zielona infrastruktura
• Plan
http://ec.europa.eu/environment/nature/ecosystems/illustrations.htm
www.sendzimir.org.pl/magazyn
Moduł I – podsumowanie
•
Kluczowe
•
całościowe, strategiczne podejście
•
myślenie w kategoriach cyklu życia produktu/usługi
•
angażowanie pracowników, dostawców, interesariuszy
•
Łatwa droga od ISO 14001 do EMAS
•
Wiele korzyści, zwłaszcza ułatwienie dostępu do finansowania
•
Duża różnorodność i elastyczność SZŚ i podobnych
•
Warto wdrażać SZŚ w ramach specjalnych programów
20
2015-09-03
Inicjatywy międzynarodowe,
SZŚ w samorządach w UE
Moduł II
Plan
MODUŁ I – SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
•
Definicje, podstawowe zagadnienia
•
ISO 14001 i EMAS
•
Inne systemy
MODUŁ II – ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE
W SAMORZĄDACH W UNII EUROPEJSKIEJ
•
•
Organizacje
•
Wybrane przykłady inicjatyw
Pytania na rozgrzewkę
•
Czy SZŚ są równie popularne wśród instytucji publicznych,
jak w przypadku firm?
•
Przykłady instytucji publicznych posiadających SZŚ?
•
Przykłady programów wspierających uzyskanie SZŚ?
21
2015-09-03
Neugebauer, F. (2012), EMAS and ISO 14001 in the German industry,
Journal of Cleaner Production 37, 249-256.
Liczba certyfikatów ISO 14001
350,000
Middle
East
300,000
Central
and South
Asia
250,000
East Asia
and Pacific
200,000
Europe
150,000
North
America
100,000
Central /
South
America
50,000
Africa
,0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Certyfikaty ISO 14001 na świecie, 12.2012
Najwięcej certyfikatów ISO 14001, 12.2012
• Chiny
• Japonia
• Włochy
http://www.iso.org/iso/home/standards/certification/iso-survey.htm
22
2015-09-03
Polska
Włochy
Chiny
http://www.iso.org/iso/home/standards/certification/iso-survey.htm
Rejestracje w systemie EMAS
http://ec.europa.eu/environment/emas/documents/articles_en.htm
LiczbaLiczba
rejestracji
w systemie
EMASsystemie
w krajachEMAS
EOG, 12.2013
rejestracji
w unijnym
http://ec.europa.eu/environment/emas/documents/articles_en.htm
23
2015-09-03
Rejestracje EMAS w sektorze usług
Administracja publiczna
350
Zakwaterowanie
144
Edukacja
104
Organizacje członkowskie
98
Architektura i inżynieria
90
Ochrona zdrowia
55
0
50 100 150 200 250 300 350 400
http://ec.europa.eu/environment/emas/register/
•
Deklaracja z Rio de Janeiro i Agenda 21 (1992)
•
•
Karta z Aalborg (1994)
•
•
Lokalna Agenda 21 – plan działań na rzecz
zrównoważonego rozwoju
Zobowiązanie europejskich miast do przygotowania
planów działań (LA21) – wzmocnienie postanowień z Rio
Konwencja z Aarhus (1998)
•
Wskazówki dostępu do informacji o środowisku
i wzmocnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu
decyzji dotyczących środowiska
Karta Lizbońska (1996)
•
II Europejska Konferencja
nt. zrównoważonego rozwoju w miastach – Lizbona, 8.10.1996
•
Kontynuacja zobowiązań przyjętych w Karcie z Aalborg (1994)
•
Zobowiązanie do
•
•
wdrażania SZŚ zgodnych z EMAS
•
wdrażania budżetów środowiskowych (ecoBUDGET)
•
popularyzacji SZŚ i EMAS
„Plan działań z Lizbony – od Karty do działania”
http://www.sustainablecities.eu/fileadmin/content/lisboa_action_plan.pdf
24
2015-09-03
„Aalborg process”
•
Zainicjowany podpisaniem Karty z Aalborg
•
Szereg wydarzeń, dokumentów, zobowiązań
•
Europejski ruch na rzecz zrównoważonych miast
•
Od Rio+20 do Aalborg+20
•
Przez zobowiązania z Aalborg (2004)
•
European Sustainable Cities & Towns Campaign
(2700 uczestników!)
•
European Sustainable Cities & Towns Conferences
•
European Sustainable Cities Platform
www.sustainablecities.eu/the-aalborg-process0
Zobowiązania z Aalborg (2004)
1. Wspólne rządzenie
6. Mobilność
2. Zarządzanie miastem
7. Lokalne działania
na rzecz zdrowia
3. Środowisko jako
dobro wspólne
4. Odpowiedzialna
konsumpcja
5. Planowanie
i projektowanie
8. Zrównoważona lokalna
gospodarka
9. Sprawiedliwość społeczna
10. Z poziomu lokalnego
na globalny
Zobowiązania z Aalborg (2004)
Zarządzanie miastem
www.sustainablecities.eu/aalborg-process/document
•
Wzmocnienie LA21 i innych działań
na rzecz zrównoważonego rozwoju
•
Zintegrowane zarządzanie
na rzecz zrównoważonego rozwoju
•
Cele, terminy i monitoring realizacji
poszczególnych zobowiązań
•
Zrównoważony rozwój
jako kluczowy aspekt rozwoju miast
•
Współpraca w ramach Europejskiej Kampanii
na rzecz Zrównoważonych Miast
www.sustainablecities.eu/aalborg-process/document
•
25
2015-09-03
ICLEI
•
Wspieranie samorządów?
www.iclei.org
ICLEI
•
Wspieranie samorządów
w działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju
•
Udział w licznych projektach europejskich
•
Rozwijanie nowych narzędzi ZŚ
•
Wsparcie merytoryczne dla członków i innych samorządów:
szkolenia, publikacje, konferencje
•
Wymiana doświadczeń
•
8th European Conference on Sustainable Cities & Towns
Bilbao, 27–29.04.2016
www.iclei.org
26
2015-09-03
EUROCITIES
•
Zrzeszenie ~150 dużych europejskich miast
•
Wspieranie samorządów
•
Lobbing (np. za dostępnością EMAS dla inst. publicznych)
•
Forum dyskusji
•
EUROCITIES Environment Forum
•
W przeszłości projekty wspierające rozwój SZŚ w miastach
•
Obecnie silny nacisk m.in. na zielone zakupy publiczne
www.eurocities.eu
Covenant of Mayors
•
Porozumienie między burmistrzami
na rzecz zrównoważonej energii na szczeblu lokalnym
•
Mobilizowanie lokalnych i regionalnych interesariuszy
wokół realizacji celów UE
•
Nacisk na ochronę środowiska – sprawy klimatu – od 2008 r.
•
Plany działań na rzecz zrównoważonej energii
•
Monitoring planów działań
•
Wzorce doskonałości
•
~6500 sygnatariuszy, w tym 39 z Polski
www.porozumienieburmistrzow.eu
Projekty pilotażowe
•
Tworzone w przypadku nowych rozwiązań
•
… lub rozwiązań, dla których znajduje się nowe zastosowanie
•
… lub rozwiązań, które chce się popularyzować
•
Czy EMAS należy do którejś z tych grup?
27
2015-09-03
eko-efektywność
(mnożnik)
innowacja
systemowa
20
innowacja
funkcyjna
przeprojektowanie
produktu
10
4
ulepszenie
produktu
czas
Źródło: Nuij, 2001.
Minione projekty: Euro-EMAS
•
Cel: pokazać, że EMAS może być stosowany
w jednostkach administracji publicznej
•
Od października 1998 do października 2001 roku
•
9 miast z 6 krajów: wdrażanie EMAS w administracji publicznej
•
Wiodąca rola miast brytyjskich
•
Szkolenia, materiały
•
Wymiana doświadczeń, wspólne uczenie się
•
Wzajemne przeglądy środowiskowe
•
Koordynacja: EUROCITIES; finansowanie: LIFE
Minione projekty: EMASSER
•
Cel: wprowadzenie EMAS w samorządach i MŚP,
promowanie przyjaznych dla środowiska przedsięwzięć
•
Od lipca 1998 do lutego 2001 roku
•
26 samorządów i MŚP z 3 krajów (SE, ES, PT)
•
Wdrożenia, szkolenia, materiały, wymiana doświadczeń
•
Zaobserwowano, że wdrażając SZŚ w administracji trzeba
pamiętać, że jest ona jednocześnie:
Przedsiębiorstwem – dostarcza usługi i dobra
Jednostką administracyjną – zarządza, np. środowiskiem
Ma polityczną moc sprawczą – wprowadza politykę
28
2015-09-03
Minione projekty: LEAP
•
Cel: podkreślić znaczenie zielonych zamówień publicznych
dla SZŚ wg EMAS w instytucji administracji publicznej
•
LEAP: Local Authority EMAS and Procurement (2003–2006)
•
Wymiana doświadczeń
•
Analiza możliwości podejmowania wspólnych zakupów
(korzyści skali)
•
Efekty: przewodniki i instrukcje
www.leap-gpp-toolkit.org
Wiele projektów o podobnej tematyce: www.sustainable-procurement.org/about-us/past-projects
Minione projekty:
EMAS Toolkit
•
Cel: stworzenie narzędzia
wspomagającego
wdrażanie EMAS
w jednostkach
administracji publicznej
•
Publikacja poradnika
w 2004
http://ec.europa.eu/environment/emas/local/pdf/la_toolkit_commission_020204_en.pdf
Minione projekty: NEST
•
Cel: pokazać, że EMAS może być stosowany
w jednostkach administracji publicznej
w krajach o niskim poziomie rejestracji EMAS
•
NEST – Networking with EMAS for sustainable development
(2004–2007)
•
3 samorządy w Polsce (Trzebinia, Płock, Olkusz),
4 na Węgrzech, 3 w Grecji
•
Wymiana doświadczeń, wspólne uczenie się
•
Wspólne przygotowywanie dokumentów
•
Liderem samorząd z Wielkiej Brytanii
29
2015-09-03
Rejestracja EMAS została zawieszona z dniem 3 lutego 2014 r.
Minione projekty: inne w UE
•
EU COMPASS PROJECT (2004–2006)
Wsparcie 100 instytucji publicznych na drodze do rejestracji
•
EMAS LAB project (EMAS for Local Authorities Environmental
Benchmarking) (2003–2006)
•
TANDEM project in Italy (“Pilot action for promoting EMAS
among Local Bodies operating on a large territory in TANDEM
with Local Agenda 21”) (2001–2004)
•
EMAS – Peer Review for Cities project (2003–2004)
•
ECOLUP – How EMAS assists Lake Constance Municipalities
in Land Use Planning (2001–2004)
http://ec.europa.eu/environment/emas/local/projects_en.htm
Minione projekty: CEROI
•
Cities Environment Reports on the Internet
•
UNEP/GRID-Arendal od 1996 do połowy lat 2000-nych
•
Wsparcie EEA, UNEP, WHO, UNCHS/Habitat, ICLEI
•
Przygotowanie wzorca raportu
i narzędzi wspomagających raportowanie
•
Testowanie na próbie 25 miast
•
Budowanie świadomości ekologicznej
•
Dodatkowe punkty za posiadany SZŚ
30
2015-09-03
Europejska Zielona Stolica
1. Zmiany klimatu
(adaptacja, prewencja)
2. Transport lokalny
7. Odpady
8. Woda
9. Ścieki
3. Tereny zieleni
4. Przyroda i bioróżnorodność
10. Eko-innowacje
i zielone miejsca pracy
5. Jakość powietrza
11. Energia
6. Hałas
12. Zintegrowane zarządzanie
środowiskowe
http://ec.europa.eu/environment/europeangreencapital/index_en.htm
Przykłady miast
www.bristol.gov.uk/page/eco-management-and-audit-scheme
www.bristol.gov.uk/page/eco-management-and-audit-scheme
31
2015-09-03
Zachęty dla instytucji publicznych
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2012 r.
w sprawie współczynników różnicujących wysokość opłaty
rejestracyjnej za wpis do rejestru organizacji zarejestrowanych
w krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS)
§ 1. 1. Ustala się następujące współczynniki różnicujące
wysokość opłaty rejestracyjnej za wpis do rejestru organizacji
zarejestrowanych w krajowym systemie ekozarządzania i
audytu (EMAS):
1) 0,005 stawki opłaty rejestracyjnej dla organizacji będącej
organizacją pozarządową, placówką oświatowo-wychowawczą
albo jednostką sektora finansów publicznych
Nagrody EMAS Awards – 1 nagroda dla małe organizacje administracji publicznej (2015)
Regionalne Centrum Gospodarki Wodno-ściekowej SA (Tychy)
http://emas.gdos.gov.pl
Zielona administracja za sprawą EMAS (25.02.2015) – propagowanie EMAS w administracji
konferencja organizowana przez GDOŚ i MŚ
http://emas.gdos.gov.pl
32
2015-09-03
http://bip.um.wroc.pl/contents/content/182/2975
Podsumowanie
•
Najważniejsze wiadomości?
•
Na ile SZŚ pomaga w usprawnieniu zarządzania organizacją,
a na ile jest tylko kolejnym obciążeniem, biurokratycznym
obowiązkiem, biurokratycznym wymysłem UE?
•
Dlaczego w Polsce rejestracji EMAS jest tak mało?
•
Czy EMAS nadaje się do projektów pilotażowych?
•
EMAS a innowacje?
•
EMAS w jednostkach administracji publicznej
Powiatów i Gmin Dorzecza Bzury?
33

Prezentacja programu PowerPoint

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu - EMAS