pobierz - RCEE Płock

Zrównoważony Rozwój
nieustające wyzwanie dla wszystkich
dr Witold Lenart, Płock, maj 2016
Społeczeństwo
I jego zdrowie
nauka/wiedza
ekonomia
ekologia
Robimy bałagan – najwyższy czas
przestać.
Edukacja dla Zrównoważonego
rozwoju jest ważna ponieważ
wszyscy żyjemy w sposób
niezrównoważony; więcej:
świat nie funkcjonuje w sposób
zrównoważony.
Sprawą najwyższej wagi jest
zrozumienie bieżącej sytuacji
(ekonomicznej, społecznej i
EKOLOGICZNEJ ) w celu
zaplanowania działań, które
doprowadzą nas do osiągnięcia
wymarzonego miejsca do życia.
Zamglony
umysł
nie zrozumie
mgły,
a trąba
trąby
Niezrównoważona rola mediów w promocji
zrównoważonej konsumpcji
Źródłem wiedzy o świecie, ale i głównym
komentatorem są media
NIESTETY
Nie potrafią one wyjaśnić istoty ZR
Nieustannie promują przykłady
postępowania niezgodnego ze ZR
Same są przykładem przeczącym
zasadom ZR
ZR, koszyk wskaźników I
Energochłonność i materiałochłonność
dochodu narodowego # Emisja wskaźnikowa
wybranych gazów szklarniowych # Ubytek
terenów czynnych biologicznie #
Powierzchnia gruntów wymagających i
poddawanych rekultywacji, rewitalizacji i
restytucji (wraz z zabiegami
kompensacyjnymi) # Wskaźniki chemizacji
rolnictwa # Wskaźniki różnorodności
biologicznej i populacyjnej # Wskaźniki
nagromadzenia odpadów
ZR, koszyk wskaźników I I
Procentowy udział odpadów segregowanych
i poddawanych odzyskowi i recyklingowi #
Objętość ścieków, w tym wskaźnikowa, np.
relacja pomiędzy stopniem
zwodociągowania i skanalizowania (tzn.
udziałem gospodarstw skąd ścieki trafiają
do oczyszczalni) # Zintegrowany
wskaźnik jakości wód powierzchniowych #
Wskaźnik, zasobów wody słodkiej
ZR, koszyk
wskaźników
Wskaźniki
III I I I
Wskaźniki i oceny reprezentatywne jakości
życia # Wskaźniki demograficzne
obejmujące dostęp do zasobów wolnych #
Liczba produktów regionalnych,
certyfikowanych # Liczebność personalna
organizacji ekologicznych zajmujących się
ZN #
Liczba doniesień medialnych
dotyczących racjonalnego
wykorzystania zasobów .
Niezrównoważona produkcja i
dystrybucja energii
• Poziom emisji sztucznego ciepła
• Sprawność urządzeń produkujących
• Sprawność urządzeń odbierających i
użytkujących energię
• Koszty środowiskowe przesyłu energii
elektrycznej, cieplnej i paliw
• Porównanie z brukselką
Najlepszy system energetyczny
Energetyka, decoupling
Czy produkcja energii jest
procesem descendentnym?
• Czy istnieje energia ekologiczna?
• Czy istnieje granica mocy
antropogennych siłowni?
• Czy istnieje granica produkcji
antropogennej energii?
• Czy można wskazać sposoby
wytwarzania energii, które należy
wyeliminować?
• Czy oszczędzanie energii jest
wymogiem ograniczającym pogoń za
nowymi źródłami?
Odmaterializowanie produkcji
energii
• Ograniczenie zapotrzebowania surowców
• Ograniczenie zapotrzebowania terenu (w
tym na cele przesyłowe)
• OGRANICZENIE PRZESTRZENI
I ENERGII NA USUNIECIE
PRODUKTÓW ZWIĄZANYCH Z
WYKORZYSTANIEM ENERGII
Wszystkie twoje
zachcianki
kończą się także
u ciebie
Co to znaczy energetyka :
alternatywna,
odnawialna,
niekonwencjonalna,
przyjazna
środowisku,
epoki zrównoważonego rozwoju
ZR – przykład MEW
derywacyjna
niskospadowa
pływająca
ZR i MEW
• Pozycja MEW na liście OZE
• Zlewnia zasilająca MEW i wymiary
komórek deszczy nawalnych
• Problemy lokalizacyjne
• Standardy ekologiczne
• Krajobraz kulturowy i ekoturystyka
• Realia polskie, zasoby wodne,
Niezrównoważona polityka
gospodarcza i przestrzenna
•
•
•
•
Syndrom kanału centralnego
Największe dziury (kopane i wiercone)
Więcej portów, lotnisk
Wizualizacja i magnifikacja
sozotechniczna
• Liberalizacja codziennych przewinień
obywateli
Przykład mały: dolina z rezerwatem – stare
stawy rybne – basen kąpielowy powyżej
Przykład duży
Przykład permanentno-historyczny, czyli
spiętrzenie Wisły pod Włocławkiem
• Rozwiązanie naturalne
• Rozwiązanie destrukcyjne
•
•
•
•
•
Rozwiązania fantastyczne (od I do ∞)
Rozwiązanie dolne pierwsze, drugie i inne
Rozwiązanie dolno-górne i górno-dolne
Rozwiązanie środkowe
Rozwiązanie Komisji ds rozwiązań
problemu
Tylko sen
jest nieszkodliwy
dla środowiska,
chyba, że jest to
sen o potędze
Co jest do załatwienia w duchu
ZR?
•
•
•
•
•
Koniec starań o Nieszawę
Rozjaśnienie geotermiczne
Przyszłość BPN
Cała prawda o biomasie, OZE i Prosumencie
Koniec epoki węgla brunatnego na urodzajnych
polach Wielkopolski
• Mniej hałasu o ekrany akustyczne
• Przyszłość gratów samochodowych
• …….
Szanse
•
•
•
•
•
•
•
•
OZE, jako rzemiosło narodowe
Odzysk odpadów,
Przechowalnictwo surowców i energii
Budownictwo ekologiczne, armatura GO
Produkcja i dystrybucja zdrowej żywności
Infrastruktura wodno-ściekowa w stylu ZR
Aparatura pomiarowa i kontrolna
Zrównoważona gospodarka leśna
Cech rzemiosł ekologicznych
•
•
•
•
•
•
Branże produkcyjno-usługowe ZR
Lokalizacje
Standardy
Subwencje i instytucjonalne wsparcia
Pozycja w społeczeństwie
Rzeczywiste zaangażowanie
rzemieślników oraz MŚP
Piekarnictwo.
Odpadowe pieczywo przekazuje się osobom
fizycznym, jako tzw. odpad obojętny. Podlega on
tylko raportowaniu w postaci potwierdzenia
odbioru przez osoby fizyczne. W ten sposób
pieczywo staje się faktycznie darem dla
potrzebujących, a firma jest w zgodzie z
przepisami odpadowymi oraz podatkowymi, gdyż
przekazanie jest pozbawione elementów
fiskalnych. Rozwiązano problem organizacyjny –
stowarzyszenia charytatywne ustaliły listę osób
fizycznych zgłaszających się po pieczywo.
Mechanika samochodowa
Organizacja stanowiska do pomiaru hałaśliwości
samochodu. Ekspertyza nieodpłatna z
możliwością oferowania usługi polegającej na
obniżeniu emisji hałasu (prace blacharskie,
zastosowanie materiałów izolujących, zmiana w
układzie wydechowym oraz podwoziu).
Urządzenie pomiarowe może być zakupione z
pomocą finansową funduszu celowego ochrony
środowiska.
Branża ogólnobudowlana
Wykorzystanie stłuczki szklanej szyb
samochodowych do produkcji betonu..
Operacja bez przepływu środków. Koszt
transportu ponosi odbiorca. Beton nadaje
się do wszelkich celów.
Inne pomysły lokowania odpadów w betonie.
Setki pomysłów na wykorzystanie odpadów
drzewnych w budownictwie.
Branża elektrotechniczna
Gama rozwiązań oszczędzających
energię elektryczna w domu. Projekt
modułu podłączanego do wewnętrznej
instalacji domowej (mieszkaniowej)
pozwalający na jednoczesne odłączanie
wszystkich odbiorników z fazy czuwania
(stand by). Możliwość automatycznego
wyłączania po określonym czasie nie
użytkowania.
Przetwórstwo owocowowarzywne
Suszenie nadwyżek owoców i warzyw za pomocą
rozwiązań typu pomp ciepła oraz kolektorów
słonecznych. Susz owocowo-warzywny staje się
coraz bardziej popularny, jako doskonały przy
przygotowywaniu posiłków, zwłaszcza zup, dań
mięsno-warzywnych, napoi i deserów. System
suszenia „na zimno” to znaczy; przy niezbyt
wysokiej temperaturze, ale niskiej wilgotności.
Powstają produkty typu sun-dryed.
Nie można oddychać na
zapas, ale można
myśleć zawczasu
Meblarstwo.
Społeczny punkt przerobu mebli funkcjonujący przy
zakładzie rzemieślniczym. Odpowiedzialny –
emerytowany pracownik branży meblarskiej.
Wykorzystanie starych, ale sprawnych maszyn.
Wykorzystanie materiału odpadowego z zakładu.
Możliwość przynoszenia starych mebli i
majsterkowania. Sprzedaż wyrobów na aukcjach
z częściowym zwrotem kosztów udostępnienia
lokalu i mediów. Koszt emeryta-meblarza opłacają
„goście”.
Fryzjerstwo.
Pomysły oszczędzające wodę i energię. Np.
centralna suszarka sprzężona ze
zbiornikiem ogrzewanym kolektorami
słonecznymi. Rekuperacja ciepła. Zbiornik
na ciepłą wodę z wmontowanymi
przewodami powietrznymi oraz
regulatorem temperatury
Złotnictwo.
Promocja polskich kamieni półszlachetnych oraz
atrakcyjnych spieków odpadowych z metalurgii
kolorowej. Po krzemieniu pasiastym będącym
rewelacją na europejskim rynku jubilerskim,
zainteresowanie nowymi materiałami rośnie.
Rozwiązano możliwość wykorzystywania takich
materiałów do wyrobów galanterii biurowej,
sanitarnej, stołowej, a także meblarstwa.
Dobrym przykładem są półszlachetne kamienie
sudeckich, jak np. zieleniec.
Jeśli we
wszechświecie jest
tysiące takich Ziem;
ciekawe jaki stopień
nam stawiasz
Panie Boże, za to
cośmy tu urządzili?
Przerób odpadów
Społeczne punkty przerobu odpadów
komunalnych wielkogabarytowych.
Segregacja przed udostępnieniem do
przerobu. Kontrola bezpieczeństwa.
Segregacja z rozdzieleniem materiałów do
odzysku. Udostępnienie odpadów
wielkogabarytowych do majsterkowania i
wytwarzania tanich, indywidualnych
wyrobów. Tworzenie sieci przerobu.
Co jeszcze?
• Zabawkarstwo
• Produkcja ekokosmetyków
• Materiałowe zaplecze medycyny
naturalnej
• …
• …
• Tradycyjny wyrób przedmiotów
codziennego użytku
Procesy descendentne
•
•
•
•
•
•
•
Produkcja odpadów
Zrzuty ścieków
Promieniowanie elektromagnetyczne
Emisje do atmosfery
Hałas i wibracje
Demontaż krajobrazu
Co jeszcze? Proszę pomyśleć?
Rolnictwo
ekorozwojowe myślenie o rozwoju rolnictwa w
epoce globalnego ocieplenia
Rolnictwo
Jeść pokarm z bliska
•
•
•
•
•
•
Rozpoznanie niezrównoważonej sytuacji
Ekologiczna osnowa racjonalnej odległości
Zastępowanie i wzbogacanie
Lokalne specjały
Mapy upraw i dostępności
Szybka wymiana
Mila
od
talerza
Tuż
Z własnej
działki
Przestrzeń a ZR
• Czy jest dobrem trwałym?
• Czy jest dobrem odnawialnym?
• Jakie uniwersalne standardy
wykorzystania przestrzeni można przyjąć
w czasach, kiedy ponad 50% terenu ma
zdeterminowane przeznaczenie, ale tylko
około 10% ma akceptację społeczną tego
wykorzystania?
Standardy eksploatacyjne
•
•
•
•
•
•
•
Przestrzeń zurbanizowana
Tereny rolnicze
Obszary lasów gospodarczych
Cieki w klimacie umiarkowanym
Wybrzeża
Wysokiej rangi obszary chronione
Standardy eksploatacyjne podmiotów
prywatnych
Niezrównoważony model produkcji
i odpady
duce
use
fuse
cycle
pair
think
move
value
Odpowiedzialny biznes
A może zwiększona
wydajność pracy
przez załogę
wspierającą ZR ?
Spijać rosę – to
wzór szanowania
zasobów; wszak i
tak miała
wyparować
Zrównoważone kryteria standardu
życia
A w domu?
•
•
•
•
•
16 stopni Celsjusza w sypialni
Koszula zamiast podkoszulka
Zmierzch i świt = capstrzyk i pobudka
Rower zamiast samochodu
Strych, weranda, przyziemie –
magazyny ciepła
• Urządzenie do czytania
• Dla spóźnialskich –zimny stek
• Brukselka na surowo
Zrównoważony transport
Na Ziemi
nie ma miejsc
nieprzydatnych,
mrowie za to krąży
nieprzydatnych
sądów
Ochrona zdrowia w zgodzie ze ZR
• Bezpieczeństwo ekologiczne
• Standard powszechnej opieki zdrowotnej
• Kontrola nad nierównością w dostępie do
usług medycznych polegających na
nadzwyczajnym korzystaniu z zasobów
środowiska
• Wspólna walka z zagrożeniami
(doświadczenia płockie)
Transport
Zrównoważone leśnictwo
Zrównoważone lasy i zrównoważone
przedsiębiorstwo LP
Dębowo-bukowa perspektywa
Półtora miliona hektarów do obsadzenia
Skumulowany efekt użytkowania
drzewostanu świerkowego
jak należy wdrażać zasady
zrównoważonego rozwoju
Najcenniejsze dobro jakim możesz
obdarować
potomnych bliźnich
to te bogactwa natury,
z których zrezygnujesz
RETARDACJA
Rozdzielenie (decoupling)
Redukowanie negatywnego oddziaływania na
środowisko spowodowanego wykorzystaniem zasobów
naturalnych w warunkach rozwoju gospodarczego i
społecznego
Na prognozę
nie można wydawać
więcej niż się traci
z powodu
braku jakiejkolwiek
prognozy
Ważniejsze kierunki i zasady
Strategii Tematycznej Zrównoważone Wykorzystanie
Zasobów Naturalnych
• Nauka tak, technika z
ograniczeniami.
• Technologie przyjazne
środowisku.
• Śledzenie LCA z udziałem
administracji i generowaniem
wniosków politycznych
akceptowalnych przez
podmioty gospodarcze i
społeczeństwo.
• Konfrontowanie racji
środowiskowych ze
społecznymi i gospodarczymi
w skali planetarnej.
• Rozszerzenie podejścia
zintegrowanego przy
zredukowaniu branżowego i
komponentalnego.
• Silniejsze związki z globalnymi
problemami środowiskowymi:
ochroną różnorodności
biologicznej, przestrzeni,
klimatu, zasobów wodnych,
gospodarką odpadami i
substancjami problemowymi.
• Racjonalne wykorzystanie ZN
przyczynia się do wzrostu –
nieracjonalne hamuje rozwój.
Zakłada się wysoki zwrot korzyści będących następstwem
działań na rzecz ochrony środowiska. Przy czym zwrot
powinien w znacznej części być kierowany do podmiotów
gospodarczych. To zasadnicza i najtrudniejsza kwestia
wymagająca zrozumienia przez ortodoksyjnych ekologów,
a wiec także przez część organizacji ekologicznych.
Nie budowniczym i możnowładcom,
ale najwięcej zawdzięczamy
tym bezimiennym z przeszłości, którzy nie
wleźli do wszystkich lasów, na wszystkie
góry, do wszystkich jaskiń, nor,
gniazd i wodnych toni
7 zasad, jakimi ma się kierować unijna
polityka ochrony środowiska. Są to:
zasada przezorności, retardacja
zasada zapobiegania,
zasada usuwania szkód u źródeł,
zasada „zanieczyszczający płaci",
internalizacja kosztów
zasada integracji polityk unijnych,
zasada supletyczności.
Przykłady celów
1. Powstrzymanie globalnych zagrożeń środowiska, przede
wszystkim zmian klimatu, utraty bogactwa różnorodności
biologicznej, głównie poprzez działania promocyjne oraz
pośrednie.
2. Tworzenie i utrzymywanie sieci sytemu ochrony
przyrody: konserwatorskiej - przestrzennej, gatunkowej i
siedliskowej z myślą o zapewnieniu trwałości bogactw
natury przy tworzeniu szans skorzystania z sąsiedztwa z
tymi bogactwami przez miejscową ludność oraz regiony i
kraje.
3. Zapewnienie coraz to wyższego poziomu ochrony
życia i zdrowia, poprzez poprawę jakości żywności i
wody oraz oddalanie zagrożeń nadzwyczajnych.
Przykłady celów
4.Ograniczanie łapczywego
konsumeryzmu i wzrostu oferty
produktów zbędnych oraz odpadów
poprzez wpływ na styl życia.
5. Instytucjonalne oraz indywidualne
skuteczne zadbanie o tradycje i
wizerunek regionu.
6. Stopniowe włączanie do standardów
kultury obcowania z przyrodą.
Przykłady celów
10. Tworzenie warunków do wykorzystywania wszelkiej
wiedzy i doświadczeń w promowaniu i wspieraniu
prośrodowiskowych form działalności gospodarczej.
11. Zdecydowane rozszerzenie współpracy
międzynarodowej, zwłaszcza sąsiedzkiej w celu
wspólnego rozwiązywania problemów
środowiskowych, przestrzennych a także
zrównoważonej gospodarki.
12. Podnoszenie świadomości ekologicznej i
regionalnej.
13.Zapewnienie odpowiedniego finansowania
ochrony środowiska przy realizacji działań
Co to jest zrównoważony rozwój
• Brundtland – obecne potrzeby są
zaspokajane a jednocześnie…
• Daly – odmienne traktowanie zasobów:
naturalna regeneracja, zdolność
asymilacyjna, utrzymanie ogólnego
poziomu zasobu kapitału
• Pearce, Barbier, Markandy –
samopodtrzymywanie się
Jak to dobrze,
że nie każdemu
należy się pomnik
– budulca by nie
starczyło