„Rollei Infra” : radość z podczerwieni

„Rollei Infra” : radość z podczerwieni

Kącik fotografii czarno-białej
„Rollei Infra” : radość z
podczerwieni
Film na podczerwień „Rollei” jest na pewno innowacyjny : w odróżnieniu od
innych filmów na podczerwień nie wymaga on absolutnego zaciemnienia przy ładowaniu. Oprócz tego przy używaniu go bez klasycznego filtra na
podczerwień zachowuje się tak jak całkiem normalny film panchromatyczny.
Zdjecia zostały wykonane aparatem Nikon F3HP z objektywem AIS f/2.8 28mm. Stosując „czarny” filtr (Heliopan RG715 Infra) w celowniku aparatu można cokolwiek rozpoznać jedynie przy
bardzo silnym świetle. W niektórych sytuacjach użycie statywu, podniesienia lustra, wężyka
spustowego czy samowyzwalacza było bardzo wskazane. Przy bardzo długich czasach naświetlania używaliśmy statywu marki Gizo, model G1155T z oryginalną głowicą kulkową. Złożony
mierzy jedynie 36cm, wyciągniety do 146cm. Wszystko przy zaledwie 1kg wagi. Zawdzięcza to
5-segmentowej budowie i włóknom węglowym.
Aparat średnioformatowy Rolleiflex 2.8 F z oryginalnym filtrem podczerwonym.
W styczniowym wydaniu (TuttiFotografi)
przeżyliśmy pierwsze spotkanie z tym filmem, z zupełnie nowiuteńką emulsją na
podczerwień „Rollei”. Już wówczas mogliśmy stwierdzić rozległą funkcjonalność
tego produktu, w związku z czym zdecydowaliśmy – z uwagi na przyjazny sezon,
oznaczający odnowiony przepływ chlorofilu w liściach – przetestować ów film na
nowo w najprzeróżniejszych sytuacjach.
W przypadku „Rollei Infra” rozchodzi się
głównie o dwa szczegóły : po pierwsze
– jakkolwiek chodzi w efekcie o film na
podczerwień, jest mimo to nadal rzeczą
możliwą zakładać ten film do aparatu przy
ściemnionym świetle, a niekoniecznie w
całkowitej ciemności, jak ma to miejsce
przy posługiwaniu się konwencjonalnymi
filmami na podczerwień. Jest to olbrzy-
mia zaleta, i to nie tylko dlatego, że nie
potrzeba nosić ze sobą „changing bag” (z
j. ang. : torba z zestawem zamiennym),
lecz również i z tego powodu, iż staje
się możliwym, bez większych problemów
związanych z ładowaniem, dysponowanie
przy używaniu podczerwieni aparatami
panoramicznymi, jak i rozmaitymi aparatami średnioformatowymi. Drugi wielki
krok naprzód w stosunku do tradycyjnych
filmów na podczerwień polega na tym, iż
film ten – będąc używanym bez klasycznego czarnego filtra na podczerwień – daje
się stosować podobnie jak
całkiem normalny film
panchromatyczny.
Oznacza to,
y
że jest
prz
i
W
k
yni
w
i
trik
i
i
ei
te kazówk mu Roll
Fil
Ws
w
stó
06
20 anie
d
wy
6
r
N .
fi”
a
r
u
og
t
„fo
rzeczą możliwą w obrębie tego samego
filmu kombinować obok zdjęć w podczerwieni także zdjęcia zwykłe. Ażeby bowiem
podczerwień była skuteczna, potrzeba
mianowicie odpowiednich obiektów do
fotografowania oraz warunków meteorologicznych, a to znaczy,
że dzięki
ci
u ży
d
are
r
f
In
Tutaj można zobserwować jak różnie i interesująco zachowuje sie rośliność przy zdjeciach podczerwonych: glicynia zarówno na pierwszym
planie, oświetlonym słońcem, jak i w partiach ocienionych (z lewej) rozjaśniła się bardzo; palma z prawej i cyprysy z lewej strony zdjęcia niewiele
się jednak zmieniły. Osiągane efekty uzależnione są zarówno od gatunku roślinności jak i od promieniowania podczerwonego, które z kolei
zmienia się w zależności od pogody, pory dnia czy roku.
(Willa Hanbury w Ventimiglia (Włochy). Nikon F3HP, 28mm, f/11, T=1/30sek., z wolnej ręki)
przechodzeniu od ujęć w podczerwieni do
panchromatycznych i z powrotem uzyskana zostaje olbrzymia elastyczność działania.
Widzenie w podczerwieni
Widzenie w podczerwieni nie jest dostępne
dla gołego oka. Nie jest też ono widoczne
na tradycyjnym filmie panchromatycznym.
Widzenie w podczerwieni jest zawężone do ograniczonego widma świetlnego w przedziale od 700 do 900 nm oraz
powyżej. Zdjęcia w podczerwieni należą
do dziedzin stosowanych w nauce, ale w
przypadku czarnobiałej fotografii dochodzi do otwarcia nowych horyzontów kreatywności. Chodzi o efekty pozwalające się
symulować dzięki zastosowaniu podczas
robienia zdjęć filtrów, jak i dzięki późniejszym doświetlaniu lub przesłanianiu
w trakcie wydrukowywania : czarne niebo, silnie uwidocznione chmury, zanikanie szarości i spłaszczenia, jakie pojawiają
się częstokroć przy zdjęciach krajobrazu,
a których przyczyną jest działanie pyłu
atmosferycznego. Ponadto czarno-biała
fotografia w podczerwieni zafałszowuje
równowagę odtwarzania tonacji, oddaje
natomiast wywierające wrażenie efekty :
liście i w ogóle wegetacja są odtwarzane
za pomocą jasnych odcieni, woda jawi się
całkowicie czarna. W zależności od zastosowanego materiału obszary wysokiego naświetlenia wydają się przytłumione
efektem typu „aura” (rozproszone światło).
Pod tym względem „Rollei Infra” pozwala
na to, aby typowy efekt w rodzaju „aura”,
jaki normalnie daje się osiągać tylko przy
pomocy filmów bez warstwy przeciw-odblaskowej, był możliwy poprzez nadświetlenie od jednego do dwóch „f-stop”, a to
w zależności od promieniowania podczerwonego albo od emisji promieni z fotografowanego obiektu.
z trzech stron przy jaskrawo świecącym
słońcu na pustyni : w efekcie zamgleniu
uległ pierwszy odcinek filmu aż po fotogram „0”, jednakże nie ucierpiało wskutek
tego żadne z naświetlonych zdjęć.
Doradzamy dlatego zakładać (jak i wyjmować) film do aparatu nie tylko wytwarzając cień swoim własnym ciałem, ale i
robiąc to w osłoniętym miejscu. Poza tym
przetransportowaliśmy kilka filmów „Rollei- Maco 135” samolotem, przenosząc
torbę ze sprzętem wraz z leżącymi w niej
filmami przez lotniskowe kontrole ; filmy
te nie stały się zamglone, mimo iż nie były
podczas owej próby przechowywane w
specjalnych pojemnikach.
Załadowywanie przy ściemnionym
świetle
„Rollei Infra” jest filmem super-panchromatycznym, wobec czego jego czułość na
światło jest wyższa aniżeli w przypadku
tradycyjnych filmów panchromatycznych.
To jest powód, dla którego film wolno
zakładać co prawda nie w zupełnej ciemności, ale również nie przy ostrym słońcu.
Z ciekawości spróbowaliśmy załadować
film znajdując się w namiocie odkrytym
Właściwości „Rollei Infra”
„Rollei Infra” pozwala odnotować szeroką tolerancję czułościową, cechując się
znaczną rezerwą czułości dla wszystkich
warunków świetlnych. Nośnik stanowi poliester o wysokiej wytrzymałości na rozrywanie i pękanie. Odporność archiwalna jest
w opinii producenta szacowana na 500 lat.
Ziarnistość jest bardzo drobna, zaś dzięki
160 liniom na milimetr obrazy posiadają
najwyższą rozdzielczość.
W następującej serii widać jaki wpływ mają różnobarwne filtry na oddanie nieba i chmur na
zdjęciu. W zależnosci od barwy filtry lepiej lub gorzej „przenikają” atmosferyczne opary.
zdjęcie referencyjne (bez filtrów), T=1/500,
filtr żółty, T=1/500, f/11. Nieznaczne
filtr
f/11 (T-czas naświetlania w sek., f-prze-
podkreślenie widoczności chmur.
Chmury stają się bardziej widoczne.
pomarańczowy,
T=1/250,
f/11.
filtr czerwony Kenko, T=1/60, f/11. Górne
filtr czerwony Heliopan (645), T=1/60,
filtr „czarny” Heliopan (715), T=1/8, f/11.
obszary nieba zaczynają ciemnieć.
f/11. Praktycznie identycznie z Kenko.
słona)
Roślinność robi się jasna, górna część nieba ciemna, domy na horyzoncie lepiej się
odróżniają.
filtr „czarny” Cokin, T=1/8, f/11. Rezultat
filtr czerwony Infrarex (RG1), T=1/8, f/11.
filtr
jest podobny do tego z Heliopanem.
Efekt bardzo zbliżony do dwóch poprzed-
T=1/8, f/11. Podobnie jak poprzednio.
nich.
ciemnoczerwony
Infrarex
(RG2),
W nastepujacej serii widoczne są: u góry – zdjęcie wykonane aparatem Nikon Coolpix
8400, poniżej negatyw wykonany Nikonem F3HP, pod nim odpowiedni pozytyw.
zdjęcie bez filtrów, T=1/100, f/11
filtr żółty Hoya Y K2, T=1/500, f/11
filtr pomarańczowy Hoya G, T=1/250, f/11
Filtr podczerwony: lepiej kwadratowy
Obojętnie, czy film podczerwony jest czarno-biały, czy barwny.
Filtr stosuje się ten sam. Blokuje on prawie zupełnie pasma widzialne światła dziennego, tylko pasmo podczerwone zostaje
„przepuszczane”. Potocznie nazywa się go filtrem „czarnym”,
jego zadaniem jest zatrzymanie wspomnianych pasm przed
błoną, a w fotografii cyfrowej przed sensorem.
Na rynku dostępne są produkty różnych producentów. Najczęściej stosowane są filtry 88A i 89B. My pracowaliśmy z filtrami
czarnymi Cokin P007 i Heliopan RG715, oraz z filtrami z nowej
serii InfraRex w trzech gradacjach. Optymalne efekty dały czerwony (RG1) i ciemnoczerwony (RG2). Filtr czarny z tej serii (RG3)
nie może być stosowany z filmem Rollei Infrared, jednakże dobrze współdziała z niektórymi, bardzo czułymi na podczerwień
aparatami cyfrowymi.
Polecamy stosowanie filtrów w formacie kwadratowym. Można
je po dokonaniu ustawień palcami trzymać przed objektywem,
stosować przy różnych średnicach objektywów (conajmniej do
72mm). Oczywiście dostępne są do tych filtrów również od-
powiednie mocowania. Stwierdziliśmy jednak w czasie pracy,
że mocowania te nie są zupełnie światłoszczelne. Przy silnym
słońcu widoczne były białe plamki na zdjęciach, szczególnie w
ciemnych obszarach nieba. Okazało się, że to cząstki kurzu,
które osiadły na wewnętrznej części filtra. Przez nieszczelność
uchwytu zostały na tyle oświetlone, by uwidocznić się na zdjęciu. Stosując więc uchwyt
należy „uszczelnić” filtr.
Najlepiej okleić czarnym
(światłoszczelnym) papierem jego brzegi.
Ustawienia czułości filmu dla różnych filtrów
Filtr(*)
żółty (#8)
ciemnożółty (#15)
żółtozielony (#11)
pomarańczowy (#21)
czerwony (#25)
czerwony (#29)
RG 645
RG 665
RG 695 (#89B)
RG 715 (#88A)
RG 780 (#87C) i wyżej
Ustawienie czułosci filmu(**)
ISO 320 do ISO 200
ISO 200
ISO 200 do ISO 100
ISO 200 do ISO 100
ISO 100 do ISO 50
ISO 25
ISO 25
ISO 25
ISO 25
ISO 25 do ISO 15
nie poleca sie
(*) – w nawiasach oznaczenia odpowiednich
filtrów Kodak-Wratten
(**) – dla filmu o czułosci ISO 400
W polu
Do testu użyliśmy „Nikon F3HP” z 28 mm
„AIS”. „Nikon F3HP” działa wyłącznie na
funkcji „spot” i dostarczone czasy naświetlania okazały się, ogólnie rzecz biorąc, odpowiednie. Włożyliśmy film do aparatu z zachowaniem potrzebnych środków
bezpieczeństwa, po czym zaczęliśmy
pracować bez filtra na podczerwień przy
czulości nominalnej, tj. 400 ISO. Następnie
zamontowaliśmy tradycyjne filtry czarnobiałe. Kolory żółty, pomarańczowy, czerwony i zielony : odtwarzanie było przy tym
filmie takie samo jak w przypadku tradycyjnego filmu panchromatycznego. Obrazy, które publikujemy, dowodzą jednak, że
najlepsze odseparowanie nieba od chmur,
najlepsze zaczernienie błękitnego nieba i
najlepszy osiąg w przełamywaniu oparów
atmosferycznych uzyskuje się przy zastosowaniu czarnego filtra na podczerwień.
Można zobaczyć, że tak, jak przy tradycyjnych filmach na podczerwień, takich
jak „Kodak Infrared”, wystarcza normalny
filtr ciemnoczerwony dla uwidocznienia
klasycznego efektu podczerwieni, tak w
przypadku „Rollei Infra” stosować trzeba
czarny filtr na podczerwień. Celem ustalenia, czy czarny filtr jest rzeczywiście filtrem na podczerwień, wystarcza nałożyć
ów filtr na kamerę cyfrową, ustawiając białe kalibrowanie na światło słoneczne : jeśli zabarwienie obrazu zbliża sie w stronę
barw magenta / fiolet, wówczas możemy
przyjąć, że filtr faktycznie nadaje się do
fotografowania w podczerwieni.
Filtr Infrarex i inne
Przetestowaliśmy przy okazji także nową
serię filtrów na podczerwień „Infrarex”, dostępną w wersjach „Red” (RG1), „Dark Red”
(RG2) oraz „Black” (RG3). Już stosując filtr
Filtr czarny InfraRex-Black, T=2 sek., f/11. Nie widać żadnej reakcji na filmie.
„RG1” mogliśmy odnotować dobry rezonans na podczerwień, dający się porównać
z filtrem „Dark Red” (RG2). Nie zdołaliśmy
jednak uzyskać żadnego rezultatu przy
pomocy filtra „Black” (RG3) : przepuszcza
on bowiem podczerwień w takim obszarze
fal długich, jaki nie daje się zarejestrować
na filmie : fotogramy oddane zostały jako
całkowicie przeźroczyste ! „Infrarex Black”
(RG3) daje się jednakoż używać z aparatami cyfrowymi. Stosowaliśmy oprócz tego
filtr na podczerwień „P007” z Cokinʼa oraz
„Heliopan RG715” : ich rezultat był podobny. Pracowaliśmy z przesłoną f/11 i
przy czasach naświetlania między 1/30 i
1/15 sekundy : negatywy naświetlone na
1/30 są doskonale czytelne w światłach,
ale całkowicie zamknięte w cieniach, gdzie
szczegóły zaczęły pojawiać się przy czasie naświetlenia 1/15 sekundy. Generalnie
zalecamy dokonywanie jednego naświetlania przy zastosowaniu wartości ustalonych
światłomierzem aparatu oraz drugiego
naświetlania o jeden stopień wyżej.
Ustawianie ostrości
W przypadku filmów na podczerwień regulacja ostrości zostaje ustalona normalnie,
czy to systemem manulanym, czy też „autofocus”. Jednak warto wtedy skorygować
odległość, dopasowując wartość odniesienia dla podczerwieni, jaka znajduje się na
większości obiektywów. Fotografowaliśmy
leżące w znacznym oddaleniu obiekty zarówno po ustawieniu na nieskończenie
ostro, jak i po korekcie regulacji ostrości
o wartość odniesienia dla podczerwieni :
dzięki temu, że pozostawialiśmy przesłonę zamkniętą na f/11, nie byliśmy w stanie
dostrzec żadnych godnych uwagi różnic.
Przypominamy w każdym razie o tym, że
kompensowanie ustawienia ostrości przy
filmie „Rollei Infrared” musi być wykonywane jedynie wówczas, jeśli pracuje się
stosując czarny filtr na podczerwień. Kiedy
nie stosuje się żadnego filtra lub normalne
filtry czarno-białe, to ostrość regulowana
jest tradycyjnie.
Aparat fotograficzny / aparat z klasą
Skoro mówimy już o filmie „Rollei”, to dlaczegóż nie posługiwać się ślicznym „Rolleiflex” ? Tak, brakuje światłomierza „TTL”,
ale można przecież poradzić sobie przy
użyciu eleganckiego zewnętrznego światłomierza ; jako czułość filmu, używając
filtr na podczerwień, nastawia się wartość
między 12 a 25 ISO, zamiast 400 ISO przy
robieniu zdjęć bez filtru na podczerwień.
Jednak stosować „Rolleiflex”, to nie bagatela ; bowiem tak jak przy każdym aparacie dwuocznym czarny filtr umieszcza
się przed obiektywem do zdjęć, tak ażeby
móc swobodnie używać drugi obiektyw do
regulowania. Kto próbował już zakładać
czarny filtr przed normalny aparat fotograficzny lustrzany, ten zauważył, że jest
nadzwyczaj trudno dostrzec cokolwiek w
celowniku. Dlatego aparaty z celownikiem
tym górują nad aparatami fotograficznymi
lustrzanymi, że ustawienie obiektu fotografowania daje się w nich przeprowadzić
bez konieczności patrzenia przez filtr na
podczerwień. Dalszą zaletą „Rolleiflex”
(mamy na myśli aktualne modele) jest
znacznie prostsze ładowanie filmu niż przy
większości innych aparatów średnioformatowych. Wracając jeszcze do aparatów fotograficznych lustrzanych : korzystne jest
stosowanie aparatu ze systemem naświetlania opartym na programie lub wyposażonym przynajmniej w automatykę priorytetu przesłony ; jest bowiem niemożliwe
przy zastosowaniu filtra czarnego widzieć
filtr czerwony Kenko SR60, T=1/125, f/11
filtr czerwony Heliopan 645, T=1/125, f/11
Wywoływanie omawianego filmu Rollei Infrared.
Film ten nie posiada w zasadzie wartstwy przeciwodblaskowej a dokładniej powiedziawszy warstwa ta wkomponowana została w emulsję światłoczułą. Dlatego też zaleca się przed przystąpieniem do samego procesu wywoływania poddać film 30-sekundowej kąpieli wodnej celem wypłukania tejże warstwy.
Rozcieńczenie i czasy wywoływania (przy 20°C)
Wywoływacz
RHS
RHS
RLS
RHC
Rozcieńczenie
1+7 1+12 1+4* 1+9
Czas wywołwania (min.) 6
8:30
18
-*24°C
RLC
1+4
8
D76
standardowe (roztwór)
6
filtr „czarny” Heliopan 715, T=1/15, f/11
Ostatnie zdjecie z tej serii odpowiada pierwszemu, które wykonane zostało apapratem cyfrowym Nikon Cooplix 8400 i nastepnie odbar-
Dalsza obróbka: przerywanie, utrwalanie i płukanie jest identyczna jak przy normalnych filmach czarno-białych.
wione. Można więc porównać zdjecia wykonane
cyfrowym aparatem kompaktowym z tymi, które
wykonano na odpowiednim filmie podczerwonym.
Chemia fotograficzna firmy Rollei: wywoływacze Low- i High-Speed, przerywacz Short
Stopp, utrwalacz i płyn zwilżający.
w celowniku wskaźnik pomiaru naświetlania. Jedynym ryzykiem przy tym pomiarze
naświetlania jest to, że czas naświetlania
mógłby być bardzo wydłużony ; opłaca się
zatem dysponować dobrym oparciem lub
statywem do aparatu. Zyskują oprócz tego
na funkcjonalności wszelkie aparaty panoramiczne, przy których ładowanie filmu
w ciemności jest naprawdę trudne. Dotyczy to też aparatów „zmotoryzowanych”,
posiadających czytający system przesuwania / transportu filmu, który stwarza
ryzyko znacznego naświetlenia odcinka /
segmentu filmu powodując jego rozmycie. Dotyczy to tradycyjnych filmów wyczulonych na podczerwień ; w przypadku
nowego filmu „Rollei Infrared” wystarczy
pstryknąć jeden film próbny. Żaden aparat
„Nikon” nie wywoła efektu rozmycia obrazu na filmie „Rollei” dla podczerwieni.
Wywoływanie
„Rollei Infra” trzeba wkładać do puszki do
wywoływania w całkowitej ciemności, ale
można przy tym przeprowadzać wymia-
filtr „czarny” Cokin P007, T=1/30, f/11
Sytuacja ekstremalna: pokazany na zdjeciu
film wyciągaliśmy w bardzo silnym słońcu,
na pustyni Wadi Rum w Jordanii, chroniony
był jedynie własnym cieniem fotografa.
Rezultatem jest świetlny „płomień” rozciagajacy się na dwie pierwsze klatki. Na
szczęście widoczny tylko na perforacji. Jednakże lepiej jest filmy wkładac i wyjmować
w warunkach ochronnych a także pierwsze
ujęcie dwu- lub trzykrotnie powtórzyć.
filtr czerwony InfraRex RG1, T=1/15, f/11
nę składników chemicznych tak jak przy
normalnych filmach panchromatycznych,
w przeciwieństwie do innych filmów na
podczerwień. Jako proces technologiczny konieczne jest wykonanie wstępnego
płukania w wodzie, zanim przystąpi się do
wywoływania. Możliwe jest wykonywanie
więcej aniżeli jednego cyklu wstępnego
płukania aż do momentu, gdy wylewana
woda – z początku czarno-niebieskawa niczym w trakcie opłukiwania starych wiecznych piór – stanie się zupełnie przejrzysta.
Jako wywoływacza użyliśmy „Rollei High
Speed” (Maco LP-Supergrain) z rozcieńczeniem 1 + 12, przy czasie wywoływania
8 minut i 30 sekund, z ciągłym rytmem
przechylania podczas pierwszej minuty,
a następnie przechylając co 30 sekund.
Film „Rollei Infrared” może być przetwarzany przy użyciu większości dostępnych
na rynku wywoływaczy lub za pomocą
środków chemicznych „Rollei” – czy to
„Low Speed” (pod względem składu równy
„Maco Cube XS”, wywoływaczowi o najwyższej rozdzielczości), czy to „High Speed” (pod względem składu równy „Maco
LP-Supergrain”, drobnoziarnistemu wywoływaczowi wyrównywawczemu), a jako
nieostatnie wymienić by też należało „Low
Contrast” (pod względem składu równy
„LP-Dokufine LC”, wywoływaczowi działającemu miękko) albo „High Contrast” (pod
względem składu równy „Maco Dokufine
HC”, wywoływaczowi o względnie wysokim
kontraście).
Zalecamy zatem:
● wywoływacz „High Speed” do wszelkich
zastosowań i do zamierzonych niedoświetleń (Push) do 2 Stop,
● wywoływacz „High Contrast” dla ewokowania dramatycznej atmosfery przy robieniu zdjęć,
● wywoływacz „Low Speed” do zdjęć, których obrazy wymagają znacznego powiększenia, zdjęcia makro i zdjęcia architektury,
● wywoływacz „Low Contrast”, jeśli poszukuje się maksymalnego oddania tonacji
oraz przy wysokim kontraście zdjęć.
Co jest lepsze – film czy matryca cyfrowa?
Rozchodzi się ostatecznie o jedną rzecz
pewną : stosuje się technologię chemiczną albo cyfrową w zależności od rodzaju
zdjęcia, jakie chce się mieć lub jakie się
preferuje. W przypadku fotografowania w
podczerwieni z użyciem aparatu cyfrowego lub o dużej czułości na podczerwień,
lub też kiedy we własnym cyfrowym aparacie fotograficznym lustrzanym odmontuje się filtr „Lithiumniobat”, blokujący
promieniowanie podczerwone, można w
stosunku do filmu pracować z szybszymi
czasami naświetlania ; ponadto można
natychmiast skontrolować rezultat. A jednak to przy obrazie element cyfrowy jest
pod względem rozdzielczości i odtwarzania mniej wartościowy : wydruk na tradycyjnym papierze „Baryt” ma o wiele wyższą
jakość od wydruku atramentowego lub
przy zastosowaniu chemicznego papieru
do zdjęć czarno-białych. Wyzwania mają
jednakże swój urok. Jak powiedział Konosuke Matsushita: „Nie ma satysfakcji, jeśli
nie ma przeszkód do pokonania”. Matsushita, tak, akurat On, który był założycielem „Panasonica”.
Gerardo Bonomo
filtr ciemnoczerwony InfraRex RG2, T=1/8, f/11
filtr „czarny” InfraRex RG3, T=2 sek., f/11
Ten filtr przepuszcza promieniownie podczerwone o długości fali 800nm, na które film już nie
reaguje. Coolpix 8400 zdołał jeszcze wykonać
zdjęcie.
Artykuł ten jest własnością Editrice Progresso, ukazał sie w czasopiśmie „Tutti
Fotografi” w styczniu 2006 roku. Autorem
tekstu i zdjęć jest Gerardo Bonomo, Mediolan, Włochy.
Dziękujemy Pracowni fotograficznej Donato
Navone z Mediolanu, które dokonało druku
zdjęć wykorzystanych w tym artykule.
Z niemieckiego tłumaczyli:
Marek Ryszard Wiese – Wiese Fototechik,
Hamburg, RFN
Aureliusz Klepacki – MACO PHOTO PRODUCTS, Stapelfeld, RFN.