FULL TEXT - Medycyna Sportowa

-
2
3
Zak³ad Endokrynologii, Instytut Sportu, Warszawa
Zak³ad Biochemii, Instytut Sportu, Warszawa
Zak³ad Badañ Antydopingowych, Instytut Sportu, Warszawa
tio
np
roh
ibit
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
1
DEKLAROWANE PRZEZ AMATORÓW
BIEGACZY KORZYŒCI Z BIEGANIA
NA D£UGICH DYSTANSACH. BADANIA
PILOTA¯OWE
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
LONG-DISTANCE RUNNING BENEFITS REPORTED
BY AMATEUR RUNNER MALES. A PILOT STUDY
ibu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Zbigniew Obmiñski1(A,C,D), Konrad Witek2(B,F),
Dorota Michalak3(E)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
ed
.
Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 3(6); Vol. 22, 173-175
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
nly
-d
istr
S³owa kluczowe: bieganie, maraton, motywacja
Key words: running, marathon, motivation
-
eo
Summary
y is
1235
1
0
12
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Zbigniew Obmiñski
Zak³ad Endokrynologii, Instytut Sportu
01-982 Warszawa, ul. Trylogii 2/16, tel./fax:(0-22) 834-95-07, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
16.06.2005 r.
20.09.2005 r.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Background. Mild- and long-distance running is very popular as a form of physical activity at leisure among men independently of their ages. This paper attempts to
determined motives to competitive running.
Material and methods. Perception of non- profit advantages from running were
examined among forty and four amateur male runners aged from 22 to 70 y. They were asked to select o from the list of 6 items: appeasement of exertion demand (AED),
improvement of self-feeling (ISF), health maintenance (HM), fitness maintenance
(FM), appeasement of competition and winning desire (ACWD) and appeasement of
affiliation demand (AAD) at least one but no more then three items.
Results. The presented advantages were underlined multifold as follows: AED
n=33, ISF n=25, HM n=19, FH n=13, ACWD n=10, AAD n=6.
Conclusion. The results indicate the greater meaning of biological direct effects
of exertion then of the other psycho-sociological factors that motivate to running.
173
W Tabeli 1 wymieniono czêstoœæ deklarowanych
w grupie korzyœci wynikaj¹cych z biegania.
Potwierdzone licznymi badaniami znaczenie ruchu
fizycznego w profilaktyce zdrowia publicznego,
a w szczególnoœci w prewencji chorób cywilizacyjnych nasilaj¹cych siê w krajach rozwiniêtych, zaowocowa³o wydaniem dokumentów zalecaj¹cych zwiêkszon¹ aktywnoœæ fizyczn¹ osobom starszym i/lub prowadz¹cym siedz¹cy tryb ¿ycia [1,2]. Z drugiej strony,
tolerancja wysi³ku, jak te¿ psychobiologiczne zapotrzebowanie na ruch s¹ uwarunkowane genetycznie
i bardzo zró¿nicowane nawet w jednorodnych co do
wieku i stanu zdrowia grupach [3-5]. Czynniki genetyczne, obok œrodowiskowych, kulturowych, socjoekonomicznych lub barier zdrowotnych, mog¹ t³umaczyæ, dlaczego w odpowiedzi na dzia³ania promuj¹ce
ruch nie wszyscy zmieniaj¹ styl ¿ycia na bardziej aktywny. Obecnie jedn¹ z najliczniejszych grup aktywnych fizycznie w czasie wolnym od pracy zawodowej
s¹ biegacze d³ugodystansowi. Rozpoczynaj¹ oni bieganie w ró¿nym, czêsto zaawansowanym jak na sport
wieku i wielokrotnie w ci¹gu roku bior¹ udzia³ w masowych biegach na dystansach od 10 do 42 km. Trudne warunki pogodowe nie s¹ przeszkod¹ zniechêcaj¹c¹ amatorów do startu w maratonie lub na krótszych dystansach.
Celem pracy by³a identyfikacja wybranych motywów do biegania poprzez analizê deklarowanych
przez biegaczy korzyœci.
Dyskusja
-d
istr
ibu
tio
np
roh
ibit
Zapotrzebowanie na ruch oraz odczuwana poprawa samopoczucia, dwa najczêœciej deklarowane motywy biegania, wskazuj¹ na psychofizjologiczne dobroczynne efekty odczuwane przez biegaczy. Koresponduje to z jednej strony ze œwiadomoœci¹ zdrowotnych korzyœci i oczekiwañ (n=19), a z drugiej strony sugeruje, ¿e odczuwana korzyœæ (przyjemnoœæ?),
po zaspokojeniu potrzeby ruchu w czasie d³ugiego
tlenowego wysi³ku, mo¿e byæ efektem utrwalonego
uzale¿nienia od wysi³ku. Uzale¿nienie to ujawnia siê
u æwicz¹cych codziennie wtedy, gdy jakieœ okolicznoœci spowoduj¹ u nich kilkudniow¹ przerwê w treningach. Objawia siê to pogorszeniem ca³kowitego nastroju (POMS), okreœlanego sum¹ sk³adowych zmiennych
(lêk, wigor, napiêcie, zmêczenie, rozdra¿nienie itp.) [6].
Wczesne badania sugerowa³y, ¿e wydzielanie w czasie biegu beta-endorfiny mo¿e byæ przyczyn¹ poprawy nastroju, stanów euforii i podwy¿szenia progu bólu [7]. PóŸniejsze badania nie potwierdzi³y tej hipotezy. Przed i po biegu lepszy nastrój (tylko u mê¿czyzn)
by³ dodatnio skorelowany z ni¿szym poziomem beta-endorfiny i ACTH, co dowodzi, ¿e oba te hormony s¹
raczej wskaŸnikami stresu ni¿ bezpoœrednim powodem psychicznego dobrostanu [8]. Aktualne jest pytanie, w jakim stopniu o udziale w regularnej aktywnoœci fizycznej decyduje regulacja behawioralna (motywy), a w jakim psychofizyczne uzale¿nienie. Analiza
regresji wielokrotnej wykaza³a, ¿e uzale¿nienie od
wysi³ku mo¿e byæ w 15% wyjaœnione poprzez motywy do udzia³u w wysi³ku [9].
Drugie miejsce na liœcie deklarowanych korzyœci
zajmuje poprawa samopoczucia. Ankieta nie precyzowa³a czy ten stan odnosi siê do krótkoterminowej
restytucji po biegu, czy te¿ dotyczy ogólnego samopoczucia wynikaj¹cego z habitualnej aktywnoœci fizycznej. Z literatury wynika, ¿e percepcja poprawy samopoczucia odnosi siê zarówno do obserwacji d³ugoterminowych u regularnie æwicz¹cych [10], jak i krótkoterminowej powysi³kowej restytucji, niezale¿nie od pory dnia, w której wysi³ek wykonano [11]. Na dalszych
miejscach w rankingu korzyœci znalaz³y siê te, które
mo¿na zaliczyæ do kategorii psychospo³ecznych.
Uwagê zwraca ma³e zapotrzebowanie na kontakty towarzyskie i przynale¿noœæ do „grupy etosowej”. W porównaniu z nimi, wœród mê¿czyzn uprawiaj¹cych amatorsko gry zespo³owe (takie jak pi³ka no¿na, siatkówka lub koszykówka), potrzeba afiliacji znalaz³a siê na
trzeciej pozycji, zaraz za potrzeb¹ ruchu i potrzeb¹
pe
rs
on
al
us
eo
nly
Materia³ i metody
Do badañ wybrano czterdziestu czterech mê¿czyzn w wieku od 22 do 72 lat, mieszkañców Warszawy. Byli oni regularnymi uczestnikami masowych biegów na ró¿nych dystansach, w tym wiêkszoœæ mia³a
ukoñczone starty w maratonach. Badani wype³nili ankietê zawieraj¹c¹ listê 6 okreœlonych korzyœci, zdefiniowanych jako mo¿liwoœæ realizacji swoich socjopsychobiologicznych potrzeb. By³y to: zaspokojenie
potrzeby wysi³ku (ZPW), poprawa samopoczucia (PS),
podtrzymanie zdrowia (PZ), podtrzymanie kondycji
(PK), zaspokojenie po¿¹dania rywalizacji i zwyciêstwa
(ZPRZ) oraz zaspokojenie potrzeby afiliacji, czyli nawi¹zywania i podtrzymania kontaktów towarzyskich (ZPA).
Ka¿dy badany móg³ z tej listy wybraæ od 1 do 3 decyduj¹cych korzyœci wynikaj¹cych z biegania.
Wyniki
for
W badanej grupie nie stwierdzono wp³ywu wieku, poziomu edukacji, sta¿u treningowego ani budowy cia³a
(wzrost, masa cia³a) na rodzaj motywacji do biegania.
Th
is c
op
y is
Tab. 1. Czêstoœæ korzyœci z biegania
Tab. 1 Frequency of advantages from running
174
ed
.
Wstêp
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Obmiñski Z. i wsp., Analiza deklarowanych przez amatorów biegaczy korzyœci z biegania na d³ugich dystansach
5. Frederiksen H, Christiansen K. The influence on genetic factors on functioning and exercise in second
half of life. Scand J Med Sports 2003; 13: 9-18.
6. Mondin GW, Morgan WP, Piering PN, Stegner AJ,
Stotesbery CL, Trine MR, Wu MY. Psychological consequences of exercise deprivation in habitual exerciser. Med Sci Sports Exerc 1996; 28: 1199-1203.
7. Gambert SR, Gartwaite TL, Pontzer CH, Cook EE,
Tristani FE, Duthie EH, Martinson DR, Hagen TC,
McCarty DJ. Running elevates plasma beta-endorfin
Immunoreactivity and ACTH in untrained human
subjects. Proc Soc Exp Med 1981; 168: 1-4.
8. Kraemer RR, Dzewaltowski DA, Blair MS, Rinehardt
KF, Castracane VD. Mood alteration from treadmill
running and its relationship to beta-endorphin, corticotropin, and growth hormone. J Sports Med Phys
Fitness 1990; 30: 241-246.
9. Hamer M, Karageorghis CI, Vlachopoulos SP. Motives for exercise partcipation as predictors of exercise dependence among endurance athletes. J Sports
Med Phys Fitness 2002; 42: 233-238.
10. DiLorenzo TM, Bargman EP, Stucky-Ropp R, Brassington GS, Frensch PA, LaFontaine T. Long-term
effects of aerobic exercise on psychological outcomes. Prev Med 1999; 28: 75-85.
11. Trine MR, Morgan WP. Influence of time of day on
the anxiolytic effects of exercise. Int J Sports Med
1997; 18: 161-168.
12. Obmiñski Z, Malczewska U, Tomaszewski W. Aktywnoœæ fizyczna mê¿czyzn w œrednim wieku w du¿ych
aglomeracjach miejskich. Analiza motywacji. Medycyna Sportowa 2003; 19: 133-138.
tio
np
roh
ibit
ed
.
rywalizacji [12]. Biegacze d³ugodystansowi najczêœciej trenuj¹ samotnie, a na zawodach nie wymaga
siê od nich wspó³dzia³ania, jak to ma miejsce w grach
zespo³owych. Poza tym znaczenie rywalizacji i sukcesu wydaje siê byæ wiêksze w grach zespo³owych,
z uwagi na oczekiwania partnerów z dru¿yny i osobnicz¹ odpowiedzialnoœæ przed grup¹ za zbiorowy
sukces lub pora¿kê. Ten zdecydowanie ró¿ny profil
motywów w sporcie indywidualnym i dru¿ynowym nie
by³ dot¹d w literaturze omawiany.
Wniosek
Uzyskane wyniki analizy motywacji wskazuj¹ na
psychobiologiczne potrzeby aktywnoœci fizycznej
wœród mê¿czyzn w szerokim przedziale wieku.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Obmiñski Z. i wsp., Analiza deklarowanych przez amatorów biegaczy korzyœci z biegania na d³ugich dystansach
-d
istr
nly
eo
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Th
is c
op
y is
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
ibu
1. World Health Organization. The Hilderberg guidelines for promoting physical activity among older persons. J Ageing Phys Activ 1997; 5: 2-8.
2. American College of Sports Medicine Position. Stand
on the recommended quantity and quality of exercise. Med Sci Sports Exerc 1998; 30: 975-991.
3. Mongomery HE. Genetic variation and the response
to exercise. World Rev Nutr Diet 2001 89: 118-133.
4. Maia JA, Thomis M, Beunen G. Genetic factors in
physical activity levels: a twin study. Am J Prev
Med 2002; 23 (Suppl. 2): 87-91.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Piœmiennictwo
175