informacja o stanie środowiska w powiecie kamiennogórskim

INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W POWIECIE
KAMIENNOGÓRSKIM
Kamienna Góra, maj 2011 r.
OCHRONA WÓD
Jakość wód powierzchniowych
Podstawowym dokumentem określającym zasady racjonalnej polityki wodnej oraz
wynikający z niej sposób gospodarowania wodami jest Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady (Ramowa Dyrektywa Wodna). Ustalenia Dyrektywy zostały
zaimplementowane do prawodawstwa polskiego głównie poprzez ustawę Prawo wodne (tekst
jedn. z 2005 r., Dz. U. Nr 239, poz. 2019 ze. zm.) oraz związane z nią akty wykonawcze.
Ustawa „Prawo wodne” reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych,
korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. W myśl tego aktu prawnego
gospodarowanie wodami w kraju, ma być prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i
całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z
uwzględnieniem ich ilości i jakości oraz ma uwzględniać zasadę wspólnych interesów. Ma
być ono realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i
przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Zarządzanie zasobami wodnymi służy przede wszystkim zaspokajaniu potrzeb ludności,
gospodarki, ochrony wód i środowiska przyrodniczego związanego z nimi.
Instrumentami zarządzania zasobami wodnymi są:
♦ plany gospodarki wodnej,
♦ pozwolenia wodnoprawne,
♦ opłaty i należności w gospodarce wodnej,
♦ kataster wodny,
♦ kontrole gospodarowania wodami.
Art. 155a ustawy Prawo wodne określa obowiązek badań i oceny jakości wód
powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z ust. 3 tego
artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych,
chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska.
Państwowy Monitoring Środowiska, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy Prawo ochrony
środowiska, stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz
gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone
informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne
informowanie organów administracji i społeczeństwa o:
• jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska
lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania
przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,
• występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian,
w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i
stanem elementów przyrodniczych.
Państwowy Monitoring Środowiska zapewnia dane podlegające udostępnianiu w myśl
przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), regulujących sprawy swobodnego
dostępu do informacji o środowisku.
Zakres badań został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska w
sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 81, poz. 685). Na tej podstawie, w ramach podsystemu
2
monitoringu jakości wód powierzchniowych, został opracowany w WIOŚ we Wrocławiu
program monitoringu wód powierzchniowych na lata 2010-2012 (z uwzględnieniem zadań
zaplanowanych do realizacji na lata 2013-2015), w ramach którego będą wykonane
następujące zadania:
• badania i ocena stanu rzek,
• badania i ocena potencjału ekologicznego i stanu chemicznego zbiorników
zaporowych.
Program monitoringu realizowany będzie w ramach monitoringu diagnostycznego,
operacyjnego oraz (tam, gdzie to konieczne) monitoringu badawczego w następujących
sieciach pomiarowych:
− monitoringu diagnostycznego (MD),
− monitoringu operacyjnego w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MO),
− monitoringu operacyjnego wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł
rolniczych w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MORO),
− monitoringu operacyjnego wód umożliwiającego ocenę zagrożenia wód eutrofizacją ze
źródeł
komunalnych w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych (MOEU),
− monitoringu operacyjnego wód śródlądowych będących środowiskiem życia ryb w
warunkach
naturalnych w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych (MORY),
− monitoringu operacyjnego wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia
ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych (MOPI),
− monitoringu operacyjnego w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych na potrzeby inne
niż
wskazane powyżej, w tym w związku z zobowiązaniami wynikającymi z umów
międzynarodowych
(MOIN),
− monitoringu badawczego (MB).
Stosunkowo rozległa sieć hydrograficzna powiatu
kamiennogórskiego od lat
stanowiła magnes przyciągający ludność do osiedlania się wzdłuż cieków. Pozostałością po
odległych czasach kolonizacji tych ziem są długie wsie łańcuchowe oraz znaczne ośrodki
przemysłowe położone nad ciekami. Lokalizacja taka niesie z sobą wiele problemów. Część z
nich, związanych jest z ochroną przeciwpowodziową i została unaoczniona przez powódź z
lipca 1997 roku. Innym problemem jest poprawa i utrzymywanie odpowiedniej jakości tych
wód.
Na terenie powiatu kamiennogórskiego zlokalizowane są 4 punkty pomiarowokontrolne rzek:
1. rzeka Bóbr – wodowskaz Kamienna Góra, km 248,00 - monitoring operacyjny,
2. rzeka Bóbr – powyżej ujęcia w Dębrzniku, km 245,30 – monitoring operacyjny wód
powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia,
3. potok Zadrna – ujście do Bobru, km 0,50 – monitoring operacyjny, elementy
biologiczne,
4. potok Lesk – ujście do Bobru (m. Sędzisław), km 0,10 – monitoring operacyjny wód
śródlądowych będących środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, elementy
biologiczne.
3
3.
do
od
do
Wodowskaz
Kamienna
Góra
HMWB
III
II
Umiarkowany
-
Poniżej
dobrego
Powyżej
ujęcia
w
Wojanowie
NAT
-
II
-
Dobry
-
III
Poniżej
dobrego
Umiarkowany
-
Poniżej
dobrego
Zadrna
HMWB
ujście
do
Bobru
HMWB – silnie zmienione lub sztuczne części wód;
NAT- naturalne jcw;
jcw – jednolite części wód
Klasyfikacja
ogółem
Klasyfikacja stanu
chemicznego
2.
od
Klasyfikacja
stanu/potencjału
ekologicznego
Bóbr
zbiornika
Bukówka
Zadanej
Bóbr
Zadanej
zbiornika
Plchowice
Zadrna
Klasyfikacja
elementów
fizykochemicznych
1.
Klasyfikacja
elementów
biologicznych
Nazwa jcw
Naturalne lub silnie
zmienione jcw
L.p.
Nazwa
punktu
pomiarowokontrolnego
Ocena jakości wód powierzchniowych na terenie powiatu kamiennogórskiego w 2010
roku przedstawiała się następująco:
Z przedstawionych powyżej wyników monitoringu wód powierzchniowych na terenie
powiatu wynika, że dominującym stanem wód zarówno w grupie elementów biologicznych
jak i fizykochemicznych jest stan umiarkowany. Najgorsze warunki ze względu na słaby stan
parametrów biologicznych występuje między innymi na potoku Lesk. Potencjał ekologiczny
naszych rzek został również określony jako umiarkowany.
W 2010 r. prowadzony był monitoring jakości wód powierzchniowych zasilających ujęcia
wodociągowe w celu określenia ich przydatności do zaopatrzenia ludności w wodę do
spożycia.
W celu oceny jakości ujmowanej wody badana była rzeka Bóbr powyżej ujęcia Dębrznik, w
km 245,3, zaopatrujące w wodę do picia mieszkańców aglomeracji Wałbrzyskiej,
Boguszowa-Gorc
i Marciszowa.
Biorąc pod uwagę badane parametry fizykochemiczne wszystkie mieściły się w granicach
kategorii A1 i A2, co było stanem lepszym niż w roku 2009. W rzece stwierdzono jednak,
podobnie jak w ubiegłym roku, nie odpowiadający normom stan sanitarny wód, o czym
zdecydowała liczba bakterii grupy coli, w tym również typu kałowego. (A1- woda
wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, A2 – woda wymagająca typowego uzdatniania
fizycznego i chemicznego).
Analiza wyników badań z 2009 roku w zakresie oceny przydatności wód przeznaczonych
do bytowania ryb w warunkach naturalnych, w punkcie pomiarowym potok Lesk- ujście do
Bobru (Sędzisław), wykazała ich nieprzydatność do bytowania ryb łososiowatych
(„łososiowate” oznacza wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji
ryb należących do rodzaju Salmo spp., rodziny Coregonus lub gatunku lipień).
Analiza wyników badań w 2010 r. wykazała, że w żadnym z badanych punktów
pomiarowo kontrolnych (ppk) na terenie Dolnego Śląska wody nie spełniają wymagań, jakim
powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i
karpiowatych w warunkach naturalnych. Parametrami, które zdecydowały o takiej ocenie
były przede wszystkim podwyższone stężenia azotynów, BZT5, azotu amonowego oraz
fosforu ogólnego.
4
Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych
Głównymi przyczynami zanieczyszczenia wód powierzchniowych są:
♦ ścieki bytowe zawierające związki organiczne i biogenne wprowadzane do cieków bez
oczyszczenia,
♦ zanieczyszczenia związane z produkcją rolną,
♦ zanieczyszczenia spływające ciekami powierzchniowymi z obszarów położonych na
terenie Republiki Czeskiej,
♦ odcieki z nielegalnych składowisk odpadów,
♦ spływy obszarowe ,
♦ zanieczyszczenia liniowe.
Podstawowym obciążeniem zlewni Bobru są niekontrolowane zrzuty
nieoczyszczonych ścieków bytowych z obszarów wiejskich, praktycznie pozbawionych
kanalizacji, leżących w górnym biegu rzeki oraz ścieki szeroko rozumianego pochodzenia
rolniczego. Ścieki bytowe wnoszą zanieczyszczenia organiczne i powodują skażenia
bakteriologiczne. Do wód powierzchniowych odprowadzane są też zanieczyszczenia ze
źródeł obszarowych i liniowych, choć w bardzo niewielkim stopniu. Źródła zanieczyszczeń
obszarowych to głównie tereny zurbanizowane (w tym przemysłowe), obszary rolne i leśne
oraz zanieczyszczenia przedostające się do wód powierzchniowych z wodami gruntowymi.
Zanieczyszczenia liniowe to głównie zanieczyszczenia komunikacyjne (drogowe i kolejowe).
Powyższe źródła powodują zwiększenie stężeń związków biogennych (głównie azotanów),
zanieczyszczeń podobnych do komunalnych oraz mogą zawierać węglowodory aromatyczne,
związane z zanieczyszczeniami emitowanymi przez samochody.
Najpoważniejsze zagrożenia stanowią ogniska punktowe i małopowierzchniowe. Ich
źródłem są m.in.: nielegalne składowiska odpadów, zakłady przemysłowe, oczyszczalnie
ścieków, magazyny i stacje paliw oraz miejsca zrzutu ścieków komunalnych i
przemysłowych.
Skażenia powodowane przez punktowe i małopowierzchniowe ogniska
zanieczyszczeń są różne w zależności od źródła ich pochodzenia. W odciekach wód ze
składowisk odpadów komunalnych występują związki azotu i fosforu, kwasy organiczne oraz
podwyższone stężenia chloru, wapnia, magnezu, sodu, potasu, metali ciężkich i siarczanów.
Ponadto w składzie gazowym tych wód notuje się obecność dwutlenku węgla, metanu i
siarkowodoru. Podobnie, jak w przypadku odpadów i odcieków ze składowisk komunalnych,
podwyższoną zawartość związków azotowych, chlorków, wodorowęglanów oraz sodu i
potasu powodują nieszczelne szamba i doły kloaczne na terenach nieskanalizowanych.
Na obszarze powiatu nie występują poważniejsze liniowe ogniska zanieczyszczeń.
Spośród nich znaczny udział w degradacji jakości wód mogą mieć szlaki transportowe z
nasilonym ruchem pojazdów. W sąsiedztwie tego rodzaju dróg w wodach można stwierdzić
podwyższone zawartości chlorków, sodu, wapnia, krzemianów, fosforanów oraz metali
ciężkich.
Działalność rolnicza prowadzona na obszarach wiejskich powiatu ma istotny wpływ
na jakość wody w rzece Bóbr i jej dopływach. Do najistotniejszych problemów
środowiskowych związanych z intensywną produkcją rolną zaliczana jest ochrona wód.
Jakość wód podziemnych
Zanieczyszczenia wód podziemnych następują pod wpływem oddziaływania szeregu
czynników: emisji zanieczyszczeń najczęściej pochodzenia antropogenicznego o charakterze
rozprzestrzeniania: powierzchniowym, liniowym i punktowym, warunków litologicznych i
5
tektonicznych oraz zachodzących kontaktów hydrodynamicznych wód podziemnych i
powierzchniowych.
Od połowy lat 90-tych obserwuje się korzystne zmiany zachodzące w podejściu do
gospodarowania środowiskiem przyrodniczym, co z jednej strony wynika z przeobrażeń sfery
przemysłowej wywołanych recesją gospodarczą, a z drugiej wzrostem ekologicznej
świadomości tych, którzy ze środowiska naturalnego korzystają. Znajduje to swoje odbicie w
rozbudowie sieci kanalizacyjnych i budowie nowych oczyszczalni ścieków, zmian profilu
produkcji na mniej uciążliwe, rekultywacji składowisk odpadów.
Istotnym działaniem w ochronie wód jest prowadzenie monitoringu jakości wód
podziemnych. Sieć monitoringu wód podziemnych województwa dolnośląskiego obejmuje
punkty pomiarowe, monitorujące wszystkie główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP),
użytkowe poziomy wodonośne, obszary zwiększonego drenażu i obszary szczególnie
zagrożone przez przemysł. Na terenie powiatu kamiennogórskiego znajdują się cztery
stanowiska badawcze objęte siecią krajowego monitoringu zwykłych wód podziemnych
Państwowego Instytutu Geologicznego oraz 4 stanowisk badawczych regionalnej sieci
monitoringu wód podziemnych województwa dolnośląskiego. Na terenie powiatu
kamiennogórskiego znajdują się dwa główne zbiorniki wód podziemnych GZWP:
- Niecka wewnątrzsudecka Krzeszów (nr 342) – zbiornik kredowy o powierzchni 55
km2 i średniej głębokości 180 m, zasoby 10 000 m3/dobę;
- Dolina Bobru – Marciszów (nr 343) – zbiornik czwartorzędowy o powierzchni 60
km2 i średniej głębokości 30 m, zasoby 50 000 m3/dobę.
Zbiorniki te objęte są szczególną ochroną.
Zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska w latach 2010-2012
WIOŚ we Wrocławiu realizuje program regionalny, uwzględniający wymagania Ramowej
Dyrektywy Wodnej i dyrektyw „użytkowych”.
Szczegółowe regulacje odnośnie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych
zawarte zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku
(Dz.U.2008.143.896). Rozporządzenie określa kryteria i sposób oceny stanu wód
podziemnych,
w tym m.in. klasyfikację elementów fizykochemicznych i ilościowych stanu wód
podziemnych, sposób interpretacji wyników badań elementów, sposób prezentacji stanu wód
podziemnych.
Stanowiska badawcze PIG na terenie powiatu kamiennogórskiego z klasyfikacją jakości zwykłych wód
podziemnych
w 2010r.
Numer
Miejscowość
Stratygrafia
Klasa
otworu
1
2
3
5
317
Marciszów Dolny
czwartorzęd
II
319
Dobromyśl
kreda górna
III
1141
Kamienna Góra
czwartorzęd
II
1165
Marciszów
czwartorzęd
II
Stanowiska badawcze WIOŚ na terenie powiatu kamiennogórskiego z klasyfikacją jakości zwykłych wód
podziemnych
w 2010r.
Numer
otworu
1
53
54
Miejscowość
Stratygrafia
Klasa
2
Gorzeszów
Janiszów
3
kreda górna
czwartorzęd
5
II
I
6
56
58
Krzeszówek
Marciszów
kreda
czwartorzęd
II
II
Na podstawie badań przeprowadzonych w 2010 roku można stwierdzić, że jakość wód
podziemnych poziomów użytkowych na terenie powiatu jest dobra (II i III klasa), a nawet
bardzo dobra (I klasa). Wymagają jedynie prostego uzdatniania.
Źródła skażenia wód podziemnych i ich stan aktualny
Głównym zagrożeniem dla jakości wód podziemnych na terenie powiatu są ogniska
punktowe, a więc miasta Lubawka i Kamienna Góra, zakłady przemysłowe, składowiska
odpadów, hałdy poeksploatacyjne, jak również zanieczyszczenia obszarowe związane z
odprowadzeniem nieoczyszczonych ścieków oraz rolnictwo, które może potencjalnie
powodować degradację wód podziemnych pod względem jakościowym i zubożenie pod
względem ilościowym.
W przypadku powiatu kamiennogórskiego nie stwierdzono pogarszania się jakości
wód podziemnych, ( a nawet poprawę – Janiszów), wynikającej z szeroko rozumianej
działalności człowieka. Należy tutaj nadmienić, że wiele składników, które powodują
pogarszanie jakości wód podziemnych, ma charakter naturalny. Jednakże wpływają na
zaliczanie tych wód do niższych klas. Dotyczy to przede wszystkim zawartości żelaza ,
manganu, pH czy ogólnej mineralizacji.
Budowa geologiczna utworów jest sprzyjająca, tzn. utrudnia w znacznym stopniu
migracje zanieczyszczeń z powierzchni do warstw wodonośnych. Najpłytszy czwartorzędowy
poziom wodonośny może być skażony zwłaszcza w rejonach zurbanizowanych. W rejonie
Niecki Krzeszowskiej uwidaczniają się bezpośrednie związki wód powierzchniowych i
podziemnych
–
w obszarze dużego ujęcia wód podziemnych „Gorzeszów” znaczna część wód
powierzchniowych rzek i potoków infiltruje do wód podziemnych. Podobne zjawiska
występują w rejonie ujęć „Janiszów” i „Marciszów”.
Gospodarka wodno – ściekowa
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę oraz
usuwania
i oczyszczania ścieków komunalnych, zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990
r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. z 2001r., Dz. U. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), należy do
zadań własnych gminy. Natomiast w gestii powiatu zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998r.
o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578 ze zm.), leżą zadania z zakresu
gospodarki wodnej, ochrony środowiska
i przyrody. Według danych GUS na koniec
2009 roku 87,1 % mieszkańców powiatu korzystało
z sieci wodociągowej, a 59,6 % z
sieci kanalizacyjnej. Dla porównania w województwie dolnośląskim na koniec 2009 roku
91,4 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, zaś 67,8 %
z sieci kanalizacyjnej.
Z komunalnych oczyszczalni ścieków w 2009 r. korzystało na terenie naszego powiatu
72,12 % ogólnej liczby ludności, a średnia dla województwa dolnośląskiego w tym samym
okresie wynosiła 75,85 %.
Porównanie zaopatrzenia w urządzenia gospodarki wodno-ściekowej w latach 1999 i 2009 na
terenie powiatu kamiennogórskiego przedstawia poniższa tabela.
7
Urządzenia gospodarki wodno-ściekowej powiatu w latach 1999 i 2009 .[źródło: GUS]
Długość sieci
Komunalne oczyszczalnie ścieków
wodociąkanalizaw tym z podwyższonym
Wyszczególnienie
rok
gowej
cyjnej
biologiczna
usuwaniem biogenów
rozdzielczej
liczba
przepustoliczba
przepustowość
Km
wość
/w m3/d/
/w m3 /d/
Województwo
1999 11 417,1
4604,4
156
583 149
20
123 563
Dolnośląskie
2009 14 110,8
7918,9
138
1428 988
70
517 265
Powiat
Kamiennogórski
1999
2009
191,6
245,8
151,9
165,9
5
6
18 273
21 451
3
15 404
Miasto Kamienna
Góra
1999
2009
57,3
57,3
84,7
84,8
1
1
12 250
14 730
1
14 730
Gmina Kamienna
Góra
1999
2009
69,5
99,5
21,6
25,1
2
5
675
973
-
-
Gmina Lubawka
1999
2009
43,7
54,4
44,5
50,1
2
2
5 348
5 348
1
473
Gmina Marciszów
1999
2009
21,1
40,7
5,9
-
200
1
200
Podane w tabeli wartości odnoszą się do długości sieci czynnej bez przyłączy
prowadzących do budynków i innych obiektów, a w przypadku sieci kanalizacyjnej do
sumarycznej długości sieci ogólnospławnej i na ścieki gospodarcze.
Zaopatrzenie w wodę
1.1 Sieć wodociągowa
Stan zwodociągowania powiatu kamiennogórskiego należy uznać za zadowalający.
Ujęcia wody i wodociągi posiadają wszystkie gminy.
v Zaopatrzenie w wodę miasta Kamienna Góra
Miasto Kamienna Góra zapewnia dostawę wody pitnej dla 100% swoich
mieszkańców. Na system dystrybucji wody w mieście składa się 57,3 km przewodów
magistralnych i rozdzielczych oraz 7 km przyłączy domowych. Niewątpliwą zaletą jest
pierścieniowy układ magistral wodociągowych, który zapewnia niezawodność dostawy wody
do większości odbiorców. Stan techniczny niektórych odcinków sieci jest
niesatysfakcjonujący i wymaga sukcesywnej wymiany, zwłaszcza w odniesieniu do przyłączy
domowych wykonanych z rur ołowianych, których wiek przekracza 50 lat. Dostawcą wody
jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji
Sp. z o.o. w Kamiennej
Górze. Miasto zaopatrywane jest w wodę pitną głównie z ujęcia wody podziemnej w
Janiszowie, którego wydajność wynosi 7.100 m3/d. Charakteryzowane ujęcie założone jest w
czwartorzędowym piętrze wodonośnym i składa się z siedmiu studni wierconych,
z tym
że obecnie eksploatowane są cztery z nich. W sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania
8
kamiennogórskie MPWiK zakupuje wodę z ujęcia „Betlejem” zlokalizowanego w
Krzeszowie.
v Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Kamienna Góra
Z sieci wodociągowej korzysta blisko 95 % mieszkańców Gminy Wiejskiej Kamienna
Góra. 19 na 21 wsi jest zwodociągowanych, w tym 17 w całości. Sieci wodociągowej nie
posiada Czarnów i Nowa Białka. Łączna długość tejże sieci na terenie Gminy Kamienna Góra
wynosi obecnie 136,2 km. Gmina Kamienna Góra korzysta z 2 ujęć wody powierzchniowej:
Leszczyniec
i Rędziny oraz 7 ujęć wody podziemnej: Krzeszów „Betlejem”,
Krzeszówek, Leszczyniec, Rędziny, Raszów, Przedwojów oraz Ogorzelec. W celu
zaopatrzenia mieszkańców niektórych miejscowości
( Janiszów, Dębrznik, część
Ptaszkowa) Gmina Kamienna Góra zakupuje wodę od innych jednostek. Na terenie gminy
funkcjonują dwie stacje uzdatniania wody: w Rędzinach i w Leszczyńcu. System
wodociągowy na charakteryzowanym obszarze ma układ otwarty. Szeregowa współpraca
przewodów dostarczających wodę z miejsca produkcji do odbiorców jest przyczyną
problemów z dostawą, występujących w przypadku awarii na sieci.
v Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Lubawka
Na terenie gminy Lubawka zwodociągowanych jest 8 miejscowości: Lubawka,
Chełmsko Śląskie, Błażejów, Paprotki, Błażkowa, Bukówka, Stara Białka oraz w niewielkim
stopniu Miszkowice. Woda pobierana jest z pięciu ujęć wody: Lubawka – ujęcie głębinowe,
Lubawka-Podlesie - ujęcie głębinowe, Błażejów – ujęcie drenażowe, Paprotki – ujęcie
drenażowe
i Miszkowice - ujęcie brzegowe na potoku Złotna.. Łączna
długość sieci wodociągowej na terenie gminy Lubawka wynosi 79,3 km. Wg stanu na 31
grudnia 2009 r. - 81% mieszkańców korzysta z sieci wodociągowej. Na terenie miasta
Lubawka 98,8 % jego mieszkańców, a na obszarach wiejskich 59,1 % ludności. Liczba
mieszkańców gminy Lubawka korzystających z sieci wodociągowej nie zmieniła się istotnie
od 2006 roku.
Na terenie Gminy Lubawka zupełnie lub częściowo niezwodociągowane są takie
miejscowości jak: Paczyń, Szczepanów, Jarkowice, Okrzeszyn i Uniemyśl. Gmina jest we
trakcie budowy systemu wodociągowego dla miejscowości Opawa i Niedamirów.
v Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Marciszów
Na terenie gminy Marciszów głównym dostawcą wody jest Wałbrzyskie
Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Wałbrzychu, eksploatujące ujęcia
wód podziemnych poziomu czwartorzędowego „Marciszów Górny” i „Marciszów Dolny”
oraz ujęcie wody powierzchniowej na rzece Bóbr w miejscowości Dębrznik. Niepełną sieć
wodociągową posiadają: Marciszów, Sędzisław, Ciechanowice, Nagórnik i Wieściszowice.
Pozostałe miejscowości gminy nie są zwodociągowane. Łączna długość sieci wodociągowej
na terenie Gminy Marciszów wynosi 40,7 km. Z sieci wodociągowej korzysta wg danych z
GUS ok. 65,6 % ogółu mieszkańców gminy.
Gminy powiatu kamiennogórskiego korzystają głównie z ujęć wód podziemnych.
9
2. Gospodarka ściekowa
2.1. Sieć kanalizacyjna
Stopień skanalizowania powiatu kamiennogórskiego należy uznać za niezadowalający.
Łączna długość sieci kanalizacyjnej (rozdzielczej) na terenie powiatu w 2008 roku według
danych GUS wynosiła 165,9 km.
Stan skanalizowania miast powiatu jest satysfakcjonujący. I tak miasto Kamienna
Góra jest skanalizowane w 94,6 %. W podobnym stopniu skanalizowana jest miasto
Lubawka. Znacznie gorzej jest z wyposażeniem w sieć kanalizacyjną terenów wiejskich
powiatu. Wiejska część gminy Lubawka skanalizowana jest zaledwie w 36 %, zaś gmina
Kamienna Góra w około 30 %. W gminie Marciszów trudno mówić o kanalizacji, gdyż
ścieki odprowadzane i oczyszczane w oczyszczalni są jedynie z terenu Sędzisławia.
Wg danych GUS na rok 2009 średni procent mieszkańców powiatu
kamiennogórskiego korzystających z sieci kanalizacyjnej wynosi 59,6 %.Wartość ta jest
znacznie niższa dla terenów wiejskich, w przypadku których jedynie 33,1 % ich mieszka ńców
korzysta z kanalizacji. Tak niski stopień skanalizowania terenów wiejskich może budzić
zaniepokojenie, gdyż powstające na tych obszarach ścieki bytowe w stanie nieczyszczonym
niewątpliwie trafiają do rzek przepływających przez powiat kamiennogórski, negatywnie
oddziaływując na stan czystości ich wód. Dowodem tego jest zła jakość wód rzeki Bóbr i jej
dopływów pod względem zanieczyszczenia bakteriami coli typu kałowego (na poziomie IV-V
klasy czystości).
v Miasto Kamienna Góra – według danych uzyskanych od MPWiK Sp. z o.o w
Kamiennej Górze, na dzień 31 grudnia 2009 roku 94,6 % mieszkańców miasta
korzystało z sieci kanalizacji sanitarnej. Ścieki komunalne odprowadzane są przy
pomocy sieci kolektorów
o łącznej długości 84,8 km do miejskiej oczyszczalni
ścieków. Kamienna Góra posiada niejednolity system kanalizacyjny, którym
odprowadzane są zarówno ścieki sanitarne jak
i wody opadowe. Wiele ulic na
terenie miasta posiada po dwa ciągi kanalizacji lub kanalizację rozdzielczą podłączoną
do kanału ogólnospławnego. W starej części miasta natomiast funkcjonuje kanalizacja
ogólnospławna. Istniejący system kanalizacji ogólnospławnej oraz deszczowej posiada
duże przekroje i spadki oraz znaczną przepustowość, co pozwala na niewielkie
wypełnienie kanałów. Konfiguracja terenu
w granicach miasta pozwala na
grawitacyjne doprowadzanie ścieków do oczyszczalni. Jedynie lokalnie ich przepływ
wspierają 3 przepompownie. Na terenie miasta konieczne jest dalsze porządkowanie
gospodarki ściekowej m.in. poprzez wykonanie rozdziału kanalizacji ogólnospławnej
z odprowadzaniem ścieków sanitarnych do istniejącej oczyszczalni oraz
odprowadzaniem wód opadowych do cieków powierzchniowych. Wykonanie
wspomnianego rozdziału kanalizacji jest zalecane z uwagi na fakt, że w obecnej
sytuacji doprowadzanie do oczyszczalni wód opadowych w okresach intensywnych
opadów
i roztopów prowadzi do przeciążenia hydraulicznego jej
urządzeń. Zaleca się także wypracowanie racjonalnego sposobu gospodarowania
osadami ściekowymi powstającymi w kamiennogórskiej oczyszczalni.
v Na terenie gminy Kamienna Góra jedynie 6 spośród 21 wsi posiada kanalizację.
Tylko 2 wsie skanalizowane są w całości ( Krzeszów, Przedwojów).Częściowo
skanalizowane są: Czadrów, Ogorzelec, Ptaszków i Pisarzowice. Na terenie gminy
funkcjonuje 5 oczyszczalni ścieków. Ścieki powstające na terenie Ptaszkowa
natomiast trafiają do miejskiej oczyszczalni ścieków w Kamiennej Górze.
10
W miejscowościach Jawiszów, Olszyny
i Ogorzelec funkcjonują
przydomowe oczyszczalnie ścieków obsługujące tylko pojedyncze budynki
wielorodzinne. Łączna długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Kamienna Góra,
wg danych uzyskanych z Urzędu Gminy, wynosi obecnie 33,4 km. Sieć ma charakter
wyłącznie sanitarny. Trafiają do niej jedynie ścieki bytowo-gospodarcze. Wody
opadowe nie są ujmowane w system kanalizacyjny. Sieć kanalizacyjna na całej swojej
długości jest grawitacyjna. Lokalnie przepływ ścieków wspierany jest
przepompowniami, które znajdują się w Krzeszowie, Ptaszkowie i Pisarzowicach.
Według danych uzyskanych z Urzędu Gminy Kamienna Góra w 2008 roku z sieci
kanalizacji sanitarnej korzystało 38,25 % ludności gminy, natomiast 61,75 %
pozostawało bez kanalizacji. W celu poprawy stanu gospodarki ściekowej w gminie
Kamienna Góra zaleca się dalszą rozbudowę sieci kanalizacyjnej oraz usprawnienie
procesu oczyszczania ścieków w oczyszczalniach ścieków w Pisarzowicach.
Konieczna jest również racjonalizacja gospodarki osadami ściekowymi powstającymi
w gminnych oczyszczalniach, które ze względu na swoją wielkość nie prowadzą
własnej gospodarki osadowej, a osady wywożone są na składowisko odpadów w
Lubawce. Należy przeanalizować możliwość wykorzystania osadów do celów
rolniczych lub rekultywacji gruntów zdegradowanych.
v Na terenie Gminy Lubawka funkcjonuje system kanalizacji sanitarnej, obejmujący
obecnie 50,1 km sieci. Skanalizowana jest znaczna część miasta Lubawka, Chełmsko
Śląskie, Błażejów, Bukówka oraz niewielka część Miszkowic i Jarkowic. Z
możliwości odprowadzania ścieków do sieci kanalizacyjnej na terenie gminy według
stanu na 1 stycznia 2009 r. korzystało 58,9% mieszkańców. Na terenie miasta
Lubawka korzystało 67,6 % ludności, zaś na terenach wiejskich- 46,5 %. Na
przeważającej części obszaru gminy Lubawka sieć kanalizacyjna ma charakter
wyłącznie sanitarny. Wyjątkiem jest nieznaczna część Lubawki i Chełmska Śląskiego,
gdzie funkcjonuje kanalizacja ogólnospławna. Gmina Lubawka posiada dwie
oczyszczalnie, do których trafiają ścieki z Lubawki, Bukówki, Miszkowic, Jarkowic,
Chełmska Śląskiego i części Błażejowa. Ścieki z pozostałych miejscowości gminy są
dowożone do oczyszczalni taborem asenizacyjnym lub po podczyszczeniu w
przydomowych oczyszczalniach wprowadzane do wód lub ziemi. Gmina Lubawka
realizuje lub przymierza się do realizacji zadania polegającego na budowie kanalizacji
sanitarnej dla wsi: Jarkowice, Miszkowice, Opawa, Niedamirów, Okrzeszyn oraz
budowie oczyszczalni ścieków w Okrzeszynie. Ponadto projektowana jest także
budowa kolektorów deszczowych wraz z przyłączami oraz modernizacja sieci
istniejącej na terenie miasta Lubawka.
v Ze wszystkich gmin wchodzących w skład powiatu kamiennogórskiego najgorzej w
sieć kanalizacyjną wyposażona jest gmina Marciszów. Jedyną miejscowością
skanalizowaną jest Sędzisław, gdzie również istnieje oczyszczalnia ścieków. W
miejscowości Ciechanowice, zostało wybudowanych 15 mini oczyszczalni ścieków
typu Turbojet o przepustowościach od 2,5 do 18 m3/d, które zostały oddane do
eksploatacji w 1999 roku. Jednakże w chwili obecnej z powodu braku odpowiedniego
nadzoru praktycznie nie pracują.
Obecnie przygotowywana jest do
realizacji inwestycja związana z budową oczyszczalni ścieków w Marciszowie oraz
sieci kanalizacyjnej na terenie tejże miejscowości, jak również Ciechanowic,
Wieściszowic i Pustelnika. Obecnie w budowie znajduje się gminna oczyszczalnia
ścieków w Marciszowie, która ma obsługiwać następujące miejscowości:
Marciszów, część Ciechanowic, Wieściszowice i część Pustelnika.
Zaprojektowano
mechaniczno-biologiczną
oczyszczalnię
ścieków
o
przepustowości hydraulicznej wynoszącej Qśrd = 500 m3/d i Qmaxd = 650 m3/d.
11
2.2. Oczyszczalnie ścieków
Według danych GUS na koniec 2009 roku z oczyszczalni ścieków korzystało 72,12 %
ogólnej liczby mieszkańców powiatu, z czego w miastach – 96,18 % ludności, a na terenach
wiejskich jedynie 37,35 %. Na terenie powiatu obecnie funkcjonuje 9 komunalnych
oczyszczalni ścieków (mechaniczno-biologicznych), w tym 3 z podwyższonym usuwaniem
biogenów, o łącznej przepustowości 21 251 m3/d.
Oczyszczalnie ścieków – stan na 31.12.2009 r. [dane GUS].
Komunalne oczyszczalnie ścieków
Wyszczególnienie / Rok
ogółem
w tym biol.
Ludność korzystająca z
oczyszczalni w % ludności
ogółem
1
2
3
4
5
Województwo
Dolnośląskie
1999
188
159
67,1
2000
200
165
68,6
2001
204
157
69,0
2002
197
144
73,1
2003
196
138
73,7
2006
200
141
74,6
2007
200
140
75,34
2008
203
135
75,96
2009
209
138
75,85
1999
5
5
66,9
2000
7
7
69,9
2001
8
7
71,2
2002
8
7
73,6
2003
8
7
74,5
2006
9
9
75
2007
9
7
74,76
2008
9
6
74,77
2009
9
6
72,12
Powiat Kamiennogórski
Z przedstawionej powyżej tabeli wynika, że średni procent mieszkańców powiatu kamiennogórskiego
obsługiwanych przez komunalne oczyszczalnie ścieków jest porównywalny do średniego procentu mieszkańców
województwa dolnośląskiego. Oczyszczalnie ścieków zlokalizowane na terenie powiatu są oczyszczalniami biologicznymi,
których skuteczność pracy jest dosyć istotnie zróżnicowana. Dużą skuteczność pracy wykazują oczyszczalnie w Kamiennej
Górze, Lubawce, Przedwojowie czy Krzeszowie. Wiele do życzenia pozostawia natomiast praca obu oczyszczalni w
Pisarzowicach. Dodatkowo w granicach administracyjnych powiatu kamiennogórskiego funkcjonują oczyszczalnie z
podwyższonym usuwaniem biogenów (oczyszczalnie w Kamiennej Górze, Lubawce i Krzeszowie), które gwarantują
eliminację ze ścieków mineralnych produktów rozkładu zanieczyszczeń organicznych. Na terenie powiatu brak oczyszczalni
mechanicznych. Wiele z funkcjonujących na terenie powiatu obiektów posiada rezerwy umożliwiające przyjęcie większej
ilości ścieków, np. z terenu nieskanalizowanych dotąd miejscowości, co obrazuje poniższa tabela.
12
Charakterystyka istniejących komunalnych oczyszczalni ścieków
31.12.2008 rok - dane z gmin).
Lokalizacja
Lp
Średnie
Nazwa
Ilość
Rodzaj
dobowe
gminy
miejsco- oczyszczalni oczyszczanatężenie
wości w
lni
przepływu
gminie
ścieków
(m3 /d)
1
2
3
4
Gmina
Miejska
Kamienna
Góra
Gmina
Lubawka
mech.biol.-chem.
14 730
Średnia ilość
ścieków
dopływająca
do
oczyszczalni
w skali roku
(m3/d)
8 710
mech.-biol.
mech.biol.-chem.
mech-biol.chem.
Przedwojów mech.-biol.
Pisarzowice mech.-biol.
Pisarzowice mech.-biol.
Ogorzelec
mech.-biol.
Sędzisław
mech.biol.-chem.
4 875
473
1 614
155
3 261
318
4
2
550
368
182
2
190
30
30
55
200
176
15
15
21
93
14
15
15
34
107
1
1
1
1
1
21 133
11 167
9 966
1
Kamienna
Góra
15
Lubawka
Chełmsko
Śl.
Krzeszów
Gmina
Kamienna
Góra
21
Gmina
Marciszów
Powiat
9
46
w powiecie kamiennogórskim (stan na
Rezerwa
Ilość
miejscowości
podłączonych do
oczyszczalni
6 020
2
Na terenie powiatu
kamiennogórskiego największy udział w ogólnej masie
zanieczyszczeń wprowadzanych w ściekach oczyszczonych do wód powierzchniowych
mają oczyszczalnie komunalne. Jest to skutkiem głównie ograniczania produkcji i
zmniejszającej się ciągle liczby zakładów przemysłowych. Istniejące zakłady przemysłowe
i usługowe zlokalizowane głównie na terenie Kamiennej Góry i Lubawki korzystają z
oczyszczalni komunalnych. W związku z powyższym największy nacisk w zakresie
gospodarki ściekowej należy położyć na modernizację i rozwój tych oczyszczalni. Ze
względu na duże rezerwy przepustowości w istniejących oczyszczalniach, prace
planistyczne w zakresie kanalizacji należy tak ukierunkować, aby w pierwszej kolejności
wykorzystać przedmiotowe obiekty. Dopiero w szczególnych przypadkach, związanych ze
względami ekonomicznymi lub technicznymi, nowo powstające sieci kanalizacyjne należy
podłączać do nowych, wybudowanych oczyszczalni ścieków.
Niewątpliwie uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie
kamiennogórskiego przyczyni się do poprawy jakości wód powierzchniowych.
powiatu
Gleby
Na terenie powiatu kamiennogórskiego w 2009 roku, na zlecenie Starosty, zostały
wykonane badania jakości gleby w 140 punktach pomiarowych. Badania wykazały
przekroczenie dopuszczalnych wartości: arsenu (w próbce pobranej w pobliżu zakładów IncoVetitas w Ogorzelcu), cynku (obręb Marciszów i m. Kamienna Góra) oraz ołowiu (w
Lubawce, Okrzeszynie i Marciszowie).
Gleby powiatu kamiennogórskiego należą do najbardziej zakwaszonych gleb
w województwie. Procent gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wynosi 61 – 80 %.
Odzwierciedleniem silnego zakwaszenia gleb są ich bardzo duże potrzeby wapnowania.
13
Ponadto gleby powiatu kamiennogórskiego zaliczane są do gleb o bardzo niskiej
i niskiej zawartości fosforu, średniej zawartości: potasu, manganu, boru, żelaza, miedzi,
cynku i wysokiej zawartości magnezu.
Hałas i pola elektromagnetyczne
W ostatnich latach na terenie powiatu kamiennogórskiego nie były wykonywane
badania w zakresie promieniowania elektromagnetycznego ani hałasu.
Przyroda
Na terenie powiatu znajdują się następujące formy ochrony przyrody:
• Rudawski Park Krajobrazowy,
• Rezerwat „Kruczy Kamień”
• Rezerwat „Głazy Krasnoludków”,
• Otulina Karkonoskiego Parku Narodowego,
Obszary Natura 2000:
• Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk Natura 2000 „Góry Kamienne” PLH020038,
• Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk Natura 2000 „Rudawy Janowickie”
PLH020011,
• Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk Natura 2000 „Góry i Pogórze Kaczawskie”
PLH020037,
• Specjalnego Obszaru Ochrony siedlisk Natura 2000 „Karkonosze” PLH020006,
• Obszaru Specjalnej Ochrony ptaków
Natura 2000 „Sudety Wałbrzysko –
Kamiennogórskie” PLB020010,
• Obszaru Specjalnej Ochrony ptaków Natura 2000 „Karkonosze” PLB020007
Gospodarka odpadami
Na terenie powiatu kamiennogórskiego znajduje się jedno składowisko odpadów
innych niż niebezpieczne i obojętne (odpady komunalne). Składowisko eksploatowane jest
Przez przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Sanikom” Sp. z o.o. w Lubawce.
Drugie składowisko, eksploatowane przez Gminę Marciszów zostało zamknięte przez
Starostę Kamiennogórskiego z dniem 1 stycznia 2010 r.
W 2009 roku Powiat Kamiennogórski znajdował się na 16-tym miejscu
w województwie dolnośląskim pod względem ilości zebranych odpadów komunalnych.
Na terenie Powiatu Kamiennogórskiego nie mamy znaczących wytwórców odpadów
przemysłowych na skalę województwa dolnośląskiego.
Powietrze
Zagadnienia związane z badaniami i oceną jakości powietrza reguluje ustawa Prawo
ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. 2008.25.150), która odwołuje się
do szczegółowych aktów wykonawczych.
Są to m.in.:
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2008.47.281),
14
•
•
•
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie
dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U.2009.5.31),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu
i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza
(Dz.U.2008.216.1377),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu
udostępniania informacji o środowisku (Dz.U.2007.120.828),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref,
w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U.2008.52.310).
W 2008 r. opublikowana została Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2008/50/WE, z dnia 21 maja 2008 r., w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla
Europy (tzw. Dyrektywa CAFE). Dyrektywa ta zastąpiła Dyrektywę „ramową” 96/62/WE
oraz 4 dyrektywy „córki” dotyczące wartości dopuszczalnych SO2, NO2, NOx, pyłu, ołowiu,
benzenu, tlenku węgla i ozonu w otaczającym powietrzu oraz decyzję Rady 97/101/WE
dotyczącą wzajemnej wymiany informacji i danych z monitoringu powietrza. Dyrektywa
CAFE wprowadziła krajowy cel redukcji narażenia na działanie PM2,5 dla ochrony zdrowia
ludzkiego oraz wartość docelową i wartość dopuszczalną PM2,5 dla ochrony zdrowia
ludzkiego.
Oceny jakości powietrza dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
• ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
• ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Podstawę oceny jakości powietrza stanowią określone w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska (Dz.U.2008.47.281) poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe,
celów długoterminowych i alarmowe. W niektórych przypadkach w ww. rozporządzeniu
określono dozwoloną liczbę przekroczeń określonego poziomu, a także terminy, w których
określony poziom powinien zostać osiągnięty.
Wartości poszczególnych poziomów substancji w powietrzu zostały zróżnicowane ze
względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin.
W przypadku działań mających na celu ochronę zdrowia, szczególnej uwadze poddano
obszary zamieszkałe, zwłaszcza o dużej gęstości zaludnienia.
Kryteria oceny ustanowione w celu ochrony roślin przyjmowano do oceny na obszarach
niezabudowanych:
• znajdujących się w odległości ponad 20 km od aglomeracji, ponad 5 km od innych
miast,
• poza obszarem bezpośredniego oddziaływania autostrad, dróg ekspresowych i innych
dróg krajowych,
• ponad 5 km od przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
15
Tabela 1. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza dla terenu kraju
1/
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
3/
maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczonych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych
w ciągu doby
4/
suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu
2/
Tabela 2. Poziomy dopuszczane do oceny jakości powietrza na obszarach ochrony uzdrowiskowej
Tabela 3. Poziomy docelowe
1/
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
3/
liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ostatnich trzech lat. (W
przypadku braku danych pomiarowych z 3 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie
danych pomiarowych z co najmniej jednego roku)
4/
wyrażony jako współczynnik AOT 40 – wartość uśredniona dla pięciu kolejnych lat (W przypadku braku danych
pomiarowych z 5 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co
najmniej jednego roku)
2/
Tabela 4. Poziomy celów długoterminowych dla ozonu
1/
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi
poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin
3/
maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczonych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych
w ciągu doby
4/
wyrażony jako współczynnik AOT 40 – wartość uśredniona dla pięciu kolejnych lat (W przypadku braku danych
pomiarowych z 5 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co
najmniej jednego roku)
2/
16
Tabela 5. Kryteria obowiązujące dla pyłu PM2.5 dla ochrony zdrowia (wg Dyrektywy 2008/50/WE)
Tabela 6. Poziomy alarmowe
1/
wartość występująca przez trzy kolejne godziny w punktach pomiarowych reprezentujących jakość powietrza na obszarze
o powierzchni co najmniej 100 km2 albo na obszarze strefy zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy
2/
wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia poziomów alarmowych wynosi 180 μg/m3
3/
wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przez trzy kolejne doby niekorzystnych skutków
zdrowotnych
W przypadku ryzyka wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych lub alarmowych
poziomów substancji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska przekazuje do marszałka
województwa komunikat o stwierdzonych przekroczeniach.
PODZIAŁ WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA STREFY
Oceny i wynikające z nich działania odnoszone są do jednostek terytorialnych
nazywanych strefami, obejmujących obszar całego kraju. W założeniach do projektu ustawy o
zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (stanowiącej
transpozycję Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008
r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) przyjmuje się, że od
stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza
(dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, ozon, pył zawieszony
PM10, zawartość ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10 oraz pył
zawieszony PM2.5) obowiązuje nowy podział kraju na strefy. Strefę stanowią:
• aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,
• miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.)
• pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej
100 tys. Mieszkańców (strefa dolnośląska).
Województwo dolnośląskie zostało podzielone na 4 strefy.
- aglomerację wrocławską,
- miasto Legnica,
- miasto Wałbrzych,
- strefę dolnośląską (w strefie tej znajduje się powiat kamiennogórski)
WOJEWÓDZKA SIEĆ MONITORINGU POWIETRZA
Ocena poziomów substancji w powietrzu w województwie dolnośląskim wykonywana
jest na podstawie pomiarów prowadzonych w wojewódzkiej sieci monitoringu powietrza,
w skład której wchodzą: automatyczne stacje pomiarów jakości powietrza, stacja mobilna,
stacje manualne (oznaczenia wykonywane w laboratoriach), oraz punkty pomiaru
zanieczyszczenia powietrza metodą pasywną. Sposób oceny jakości powietrza oraz zakres
badań dla każdej strefy województwa określony jest przynajmniej raz na pięć lat przez
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (art. 88 POŚ).
Łącznie w 2010 r. na terenie województwa dolnośląskiego pracowało 36 stacji
monitoringu jakości powietrza eksploatowanych przez:
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu – 22 stacje pomiarowe,
17
•
•
•
•
•
PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia „Turów”
w Bogatyni – 6 stacji pomiarowych,
KGHM „Polska Miedź” S.A. Oddział Huta Miedzi „Legnica” w Legnicy – 1 stacja
pomiarowa,
KGHM „Polska Miedź” S.A. Oddział Huta Miedzi „Głogów” w Głogowie – 3 stacje
pomiarowe,
KGHM „Polska Miedź” S.A. Oddział Zakład Hydrotechniczny w Rudnej – 3 stacje
pomiarowe,
Obserwatorium Meteorologiczne IMGW na Śnieżce – 1 stacja pomiarowa.
Ponadto WIOŚ we Wrocławiu realizował pomiary wskaźnikowe metodą pasywną w 47
punktach pomiarowych oraz badania chemizmu opadów atmosferycznych w 5 punktach na
terenie województwa.
W ocenie poziomu zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę zdrowia
ludzi wykorzystano również wyniki pomiarów ozonu w latach 2008-2009 z zamkniętej pod
koniec 2009 r. stacji w Jeleniowie.
Wyniki wszystkich pomiarów gromadzone są w wojewódzkiej bazie danych o jakości
powietrza JPOAT-W, znajdującej się w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska we
Wrocławiu. Dane ze wszystkich wojewódzkich baz JOPAT przekazywane są do bazy
krajowej, a następnie do Komisji Europejskiej i Europejskiej Agencji Środowiska (baza
AIRBASE).
Sieć pomiarowa stacji stałych zlokalizowanych na obszarze Dolnego Śląska bazuje na
automatycznych i manualnych metodach oznaczania stężeń zanieczyszczeń. Pomiary
w stacjach stałych wykonywane są w sposób ciągły, prowadzenie badań w kolejnych latach
daje możliwość obserwowania zmian jakości powietrza w wieloleciu.
Wskaźnikowe badania poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki i
dwutlenkiem azotu, za pomocą metody pasywnej traktuje się jako uzupełniające do
pomiarów ciągłych wykonywanych przez stacje stałe. Powtarzane cyklicznie na obszarze
wybranych powiatów województwa umożliwiają oszacowanie poziomu zanieczyszczenia
powietrza, jak również zmian w wieloleciu.
Ostatnie badania poziomu zanieczyszczania powietrza metodą pasywną w powiecie
kamiennogórskim prowadzone były w roku 2009, a przy pomocy mobilnej stacji pomiarowej
w roku 2008.
Ochrona zdrowia ludzi
Ocenę jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi w 2010 r.wykonano dla
następujących zanieczyszczeń:
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, ozonu, benzenu, pyłu zawieszonego PM10,
ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w pyle
PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2.5.
W ocenie podano następujące dane statystyczne:
• stężenie średnioroczne,
• stężenia w sezonie grzewczym i pozagrzewczym,
• stężenia maksymalne (w zależności od zanieczyszczenia i metody pomiarów: 1godzinne, 8-godzinne, 24-godzinne),
• wartości percentyli ze stężeń – zróżnicowane ze względu na czas uśredniania oraz
dopuszczalną częstość przekroczeń w roku,
• liczbę przekroczeń poziomów kryterialnych w roku,
• kompletność serii pomiarowych.
18
Zgodnie z kryteriami agregacji danych i obliczania parametrów statystycznych
zawartych w Decyzji EoI (97/101/EC) przyjęto, że minimalna kompletność serii pomiarowej
do obliczenia stężenia średniorocznego to 50% czasu w roku, natomiast 75% dla pozostałych
parametrów statystycznych: stężeń maksymalnych, średniodobowych, średnich 1-godzinnych
i 8-godzinnych.
Dwutlenek siarki
Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki ze względu na ochronę
zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów
uśredniania: 1 godzina i 24 godziny. Dodatkowo dla poszczególnych wartości normatywnych
dopuszcza się możliwość przekraczania danego poziomu z ograniczoną częstością:
• stężenie 1-godzinne powyżej 350 μg/m3 z częstością nie większą niż 24 razy w roku,
co odpowiada wartości 99,7 percentyla ze stężeń 1-godzinnych,
• stężenie 24-godzinne powyżej 125 μg/m3 z częstością nie większą niż 3 razy w roku,
co odpowiada wartości 99,2 percentyla ze stężeń 24-godzinnych.
W 2010 r. w żadnym punkcie nie wystąpiły wartości ponadnormatywne. Niski poziom
stężeń zarówno średniorocznych, jak i średniodobowych występował na terenach
pozamiejskich – najniższe stężenia zanotowano na Śnieżce (stężenie średnioroczne: 2 μg/m3).
Zakres zarejestrowanych w 2010 r. stężeń średniorocznych to:
• pomiary ciągłe: 2–19 μg/m3,
• pomiary wskaźnikowe: 4–22 μg/m3.
Charakterystycznym elementem rozkładu stężeń SO2 w ciągu roku jest znaczna
różnica pomiędzy stężeniami rejestrowanymi w sezonie grzewczym i pozagrzewczym
(kwiecień-wrzesień). Stężenia w miesiącach zimowych były w większości punktów
kilkukrotnie wyższe niż w miesiącach letnich. Znaczących różnic poziomów stężeń pomiędzy
sezonami grzewczym i pozagrzewczym nie stwierdzono w stacjach ochrony roślin: Śnieżne
Kotły, Śnieżka i Czerniawa. Średnio w skali całego województwa poziom stężeń w sezonie
grzewczym 2010 r. był ok. 3-krotnie wyższy niż w sezonie letnim, co oznacza, że większość
emisji tego gazu pochodzi ze źródeł energetycznych. Tendencja wzrostu stężeń w sezonie
grzewczym szczególnie widoczna jest na obszarach, gdzie dominuje indywidualny system
ogrzewania mieszkań.
Dwutlenek azotu
Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu ze względu na ochronę
zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów
uśredniania: 1 godzina i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 1-godzinnych dopuszczana
jest możliwość przekraczania danego poziomu z częstością nie większą niż 18 razy w roku, co
odpowiada wartości 99,8 percentyla ze stężeń 1-godzinnych. Dopuszczalna częstość
przekroczeń normy 1-godzinnej nie obowiązuje na obszarach ochrony uzdrowiskowej.
Pomiary na terenach pozamiejskich województwa nie wykazały przekroczeń
poziomów dopuszczalnych zarówno w odniesieniu do normy rocznej, jak i 1-godzinowej.
Zakres zarejestrowanych stężeń średniorocznych to:
• pomiary ciągłe: 2–29 μg/m3 i 70 μg/m3 – stacja „komunikacyjna”,
• pomiary wskaźnikowe: 10–29 μg/m3.
Najniższy poziom stężeń średniorocznych notowany był w górskich stacjach pozamiejskich
(Śnieżne Kotły, Śnieżka) – poniżej 10% normy. W pozostałych stacjach pozamiejskich lub
podmiejskich, położonych z dala od dróg i osiedli mieszkaniowych, stężenia średnioroczne
występowały na poziomie niższym od 40% normy. Natomiast stacje mierzące tzw. tło
miejskie oraz pomiary wykonywane wskaźnikową metodą pasywną głownie na terenach
osiedli mieszkaniowych wykazały poziom stężeń w zakresie od 25% do 73% normy rocznej.
19
Pomiary „pasywne” wykonywane w 10 powiatach województwa wykazały najniższy średni
poziom stężeń w powiecie głogowskim, lubańskim, lwóweckim, natomiast najwyższy – w
oleśnickim, trzebnickim i górowskim.
Porównując wartości stężeń 1-godzinnych w 2010 r. w poszczególnych rejonach
województwa widać niski poziom stężeń i brak zmienności godzinowej w punktach
zlokalizowanych z dala od dróg (stacje ochrony roślin i pozamiejskie) oraz wyraźną
zmienność godzinową z widocznymi wzrostami stężeń w godzinach porannych i
popołudniowych na terenach miejskich.
W większości punktów pomiarowych średnie stężenia w sezonie grzewczym były
wyższe niż w sezonie pozagrzewczym – wyjątkiem była stacja pomiarowa „komunikacyjna”
we Wrocławiu przy al. Wiśniowej. Stacje górskie rejestrowały bardzo niski poziom stężeń
zarówno w sezonie grzewczym, jak i pozagrzewczym.
Pył zawieszony PM10
Poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 ze względu na
ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla
czasów uśredniania: 24 godziny i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 24-godzinnych
dopuszcza się możliwość przekraczania danego poziomu z częstością nie większą niż 35 razy
w roku, co odpowiada wartości 90,4 percentyla ze stężeń 24-godzinnych.
Ponadnormatywne stężenia pyłu zawieszonego są jednym z największych problemów
ochrony powietrza w Polsce.
W 2010 roku zanotowano przekroczenia wartości progowej informowania
społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przez trzy kolejne doby niekorzystnych skutków
zdrowotnych, ustalonej dla pyłu zawieszonego PM10 (wartość progowa: 200 μg/m3).
Przekroczenia występowały w głównie miesiącach styczniu i grudniu w: Jeleniej Górze –
Cieplicach oraz w styczniu w Zgorzelcu i Kłodzku. Przyczyną tak wysokiego poziomu pyłu
PM10 w powietrzu było wzmożone spalanie paliw do celów grzewczych powodujące
zwiększoną emisję zanieczyszczeń do powietrza. Niekorzystne warunki meteorologiczne
(minimalna temperatura powietrza poniżej –10°C, prędkości wiatru poniżej 1,5 m/s oraz
wystąpienie inwersji temperatury) powodowały kumulowanie się zanieczyszczeń w
przyziemnej warstwie atmosfery. Na pozostałych obszarach województwa również
zarejestrowano stężenia wyższe od 200 μg/m3 jednak czas utrzymywania się tak wysokich
stężeń był krótszy niż trzy kolejne doby.
W przypadku pyłu zawieszonego PM10 przekroczenia średniodobowej wartości
normatywnej występują głównie w sezonie grzewczym, jednak na wielu stacjach, szczególnie
w dużych miastach, wartości ponadnormatywne rejestrowane były również w sezonie
pozagrzewczym. Także średni poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym
PM10 jest w większości punktów pomiarowych wyższy w sezonie grzewczym niż w sezonie
pozagrzewczym. Analiza zmian poziomów stężeń w wieloleciu wykazuje wzrost
zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10, zarówno na obszarach miejskich, jak i
pozamiejskich województwa.
Pył zawieszony PM2.5
Poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM2.5 ze względu na
ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego ustalonego dla
czasu uśredniania: rok kalendarzowy.
W 2010 r. utworzono 4 nowe stanowiska w celu monitorowania poziomu pyłu
zawieszonego PM2,5 w powietrzu, który obok ozonu troposferycznego, obecnie uważany jest
za największe zagrożenie dla zdrowia ludzi. Stacje: we Wrocławiu przy ul. Na Grobli, w
Legnicy i w Wałbrzychu należą do stacji zlokalizowanych na obszarach miast o liczbie
20
mieszkańców powyżej 100 tys., w których od początku 2010 r. prowadzone są pomiary pyłu
PM2,5 dla potrzeb wyznaczenia, a następnie monitorowania tzw. wskaźnika średniego
narażenia. Wskaźnik ten służy do monitorowania redukcji poziomu stężenia pyłu
zawieszonego PM2,5 na poziomie tła miejskiego, a w szczególności na gęsto zaludnionych
obszarach miejskich kraju. Jest on podstawą do określenia krajowego celu redukcji pyłu
PM2,5.
Pomiary pyłu PM2,5 rozpoczęto również w 2010 r. w stacji regionalnej w Osieczowie,
mają one na celu m.in. monitoring tła regionalnego z uwzględnieniem składu chemicznego
pyłu i wpływu źródeł naturalnych.
Pomiary pyłu PM2.5 w 2010 r. wykazały przekroczenia dopuszczalnej wartości
średniorocznej we wszystkich stacjach miejskich. Jedynie w stacji pozamiejskiej w
Osieczowie stężenie średnioroczne było niższe od wartości dopuszczalnej.
We wszystkich stacjach stwierdzono znacznie wyższy poziom stężeń w sezonie grzewczym
niż w pozagrzewczym.
Tlenek węgla
Wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla jest maksymalne stężenie 8godzinne kroczące, określane na podstawie pomiarów wykonywanych jedynie za pomocą
mierników automatycznych. Poziom zanieczyszczenia powietrza jest przekroczony, gdy
maksymalna wartość ze średnich 8-godzinnych kroczących w ciągu roku jest wyższa od 5 000
μg/m3 dla obszarów ochrony uzdrowiskowej lub wyższa od 10 000 μg/m3 dla zwykłych
obszarów.
W pozostałych stacjach pomiarowych maksymalne stężenia 8-godzinne wynosiły od
16% na terenach podmiejskich Głogowa do 46% normy w Wałbrzychu. We wszystkich
stacjach pomiarowych rejestrowany poziom tlenku węgla w sezonie grzewczym był wyższy
niż w sezonie pozagrzewczym.
Ozon
Poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę zdrowia ludzi
ocenia się w odniesieniu do docelowego poziomu stężenia 8-godzinnego kroczącego. Poziom
zanieczyszczenia powietrza uznaje się za przekroczony, gdy ilość dni z maksymalnymi
dobowymi wartościami średnich 8-godzinnych kroczących powyżej 120 μg/m3 jest większa
niż 25 dni (średnio w ciągu ostatnich 3 lat), co odpowiada wartości 93,2 percentyla z
trzyletniej serii maksimów dziennych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z
dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz.U.2008.47.281) poziom docelowy ozonu (120 μg/m3) powinien być osiągnięty do 2010
roku.
Pomiary stężeń ozonu w 2010 r. prowadzono na terenie województwa dolnośląskiego
w 9 automatycznych stacjach pomiarowych. Do oceny ilości przekroczeń normy 8godzinowej przyjęto średnią liczbę dni z przekroczeniami z lat 2008-2010. Do oceny wzięto
również wyniki pomiarów ozonu w latach 2008-2009 z zamkniętej pod koniec 2009 r. stacji
w Jeleniowie. Dni z przekroczeniami wartości docelowej występowały w większości punktów
pomiarowych, jednak przekroczenia dopuszczalnej częstości przekroczeń normy 8-godzinnej
stwierdzono jedynie w stacjach górskich: na Śnieżnych Kotłach, na Śnieżce oraz
w Czerniawie – stacji położonej górach Izerskich.
Przekroczenia notowano głównie w sezonie letnim. Powstawaniu ozonu w dolnej
warstwie atmosfery sprzyja wysoka temperatura i intensywne promieniowanie słoneczne.
W odróżnieniu od stacji pomiarowych położonych na terenach nizinnych, gdzie stężenia
ozonu wykazywały w ciągu doby charakterystyczną zmienność – niski poziom w godzinach
nocnych i stopniowy wzrost stężeń w ciągu dnia w czasie najintensywniejszego
21
promieniowania słonecznego, stacje wysokogórskie rejestrowały niewielką zmienność
dobową stężeń ozonu.
W dniach 16 i 22 lipca 2010 r. stacja na Śnieżnych Kotłach zarejestrowała
przekroczenia wartości progowej informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia
poziomów alarmowych wynoszącej 180 μg/m3. Przyczyną tak wysokich stężeń były
prawdopodobnie warunki meteorologiczne – występujące w Karkonoszach zjawiska burzowe.
Benzen
Poziom zanieczyszczenia powietrza benzenem ze względu na ochronę zdrowia ludzi
ocenia się w odniesieniu do średniorocznego poziomu dopuszczalnego: 5 μg/m3 (lub 4 μg/m3
na obszarach ochrony uzdrowiskowej).
W 2010 r. nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej wartości stężenia
średniorocznego. Stężenia średnioroczne występowały w zakresie 20-98% normy. We
wszystkich punktach wystąpiły wyższe stężenia w sezonie grzewczym niż w pozagrzewczym.
Ołów
Monitoring zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi prowadzony jest poprzez
oznaczanie zawartości metali w pyle zawieszonym PM10. Poziom zanieczyszczenia
powietrza ołowiem ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do
średniorocznego poziomu dopuszczalnego: 0,5 μg/m3.
W 2010 r. stężenia średnioroczne we wszystkich punktach pomiarowych występowały
na poziomie niższym od dopuszczalnego. Stężenia średnioroczne w większości stanowisk
pomiarowych notowano na bardzo niskim poziomie (1–10% normy).
Arsen, nikiel, kadm, benzo(a)piren
W niektórych stacjach pomiarowych województwa dolnośląskiego oznaczano
średnioroczny poziom zanieczyszczenia powietrza arsenem, niklem, kadmem oraz
benzo(a)pirenem. Dla zanieczyszczeń tych nie ma określonych dopuszczalnych poziomów
stężeń, zostały natomiast ustalone wartości docelowe. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz.U.2008.47.281) poziomy docelowe benzo(a)pirenu i metali powinny zostać osiągnięte do
2013 r.
Na wszystkich stanowiskach WIOŚ, w których wykonywane były pomiary pyłu
zawieszonego PM10, oznaczany był również skład pyłu pod kątem zawartości WWA – celem
badań było określenie udziału benzo(a)pirenu w WWA w pyle. Wyliczony średni udział
benzo(a)pirenu w sumie WWA kształtował się na poziomie 18%.
W 2010 r. zanotowano przekroczenia wartości docelowych w przypadku
benzo(a)pirenu w większości (za wyjątkiem Czerniawy) punktów pomiarowych. Notowane
wielkości stężeń średniorocznych kształtowały się w zakresie 70% w Czerniawie do 1090%
normy w Szczawnie Zdroju.
Wysoki poziom zanieczyszczenia – chociaż poniżej obowiązującej wartości
kryterialnej – notowano także w przypadku arsenu. Najwyższe stężenie średnioroczne (98%
normy) zanotowano w Legnicy przy al. Rzeczypospolitej.
Stężenia pozostałych wskaźników: niklu i kadmu w większości punktów
pomiarowych wystąpiły na niskim poziomie – poniżej 20% wartości docelowej w przypadku
kadmu i 11% wartości docelowej w przypadku niklu.
Ochrona roślin
Poziom zanieczyszczenia powietrza na terenach pozamiejskich uzależniony jest
w dużym stopniu od napływu zanieczyszczeń z dużych zakładów energetycznych
22
i przemysłowych zlokalizowanych zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami.
Zanieczyszczenia, emitowane z wysokich kominów, są przenoszone z masami powietrza na
duże odległości i rozpraszane na znacznym obszarze, przyczyniając się do wzrostu
zanieczyszczeń w rejonach oddalonych od źródeł emisji.
Wszystkie przedstawione poniżej stacje pomiarowe to tzw. stacje tła, kontrolujące
poziom zanieczyszczenia powietrza poza bezpośrednim oddziaływaniem lokalnych źródeł
emisji. (Osieczów, Czerniawa, Śnieżka, Śnieżne Kotły).
Podstawowym zadaniem stacji „ekosystemowych” jest określenie stopnia narażenia
roślin na zanieczyszczenia powietrza oraz dostarczanie informacji o ich transgranicznym
przepływie.
Dwutlenek siarki
Pomiary stężeń dwutlenku siarki prowadzone w 2010 r. na terenach pozamiejskich
województwa dolnośląskiego, oddalonych od głównych źródeł emisji zanieczyszczeń do
powietrza, nie wykazały przekroczeń dopuszczalnego poziomu średniorocznego oraz
dopuszczalnego poziomu w porze zimowej określonych ze względu na ochronę roślin.
Stężenia średnioroczne SO2 w 2010 r. kształtowały się na poziomie od 2 μg/m3 na
Śnieżce (10% normy) do 9 μg/m3 (45% normy) w Czerniawie i Osieczowie. W porze
zimowej (od 1 października do 31 marca) najwyższy poziom stężeń wystąpił w Osieczowie.
Tlenki azotu
Pomiary stężeń tlenków azotu, prowadzone w 2010 r. na terenach pozamiejskich
województwa dolnośląskiego, nie wykazały przekroczeń dopuszczalnego poziomu
średniorocznego, określonego ze względu na ochronę roślin.
Stężenia średnioroczne NOx kształtowały się na poziomie od 2 μg/m3 na Śnieżnych
Kotłach (7% normy) do 11 μg/m3 (37% normy) w Osieczowie. Analizując zmiany stężeń
średniorocznych tlenków azotu na obszarach pozamiejskich województwa dolnośląskiego od
1997 roku obserwuje się nieznaczne wahania poziomu stężeń.
Ozon
Zgodnie z obowiązującymi przepisami parametrem charakteryzującym poziom
zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę roślin jest współczynnik AOT 40,
obliczany jako suma różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w
μg/m3 a wartością 80 μg/m3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8:00 a 20:00
czasu środkowoeuropejskiego, dla której stężenie jest większe niż 80 μg/m3.
Wartość tę uznaje się za dotrzymaną, jeżeli nie przekracza jej średnia z takich sum
obliczona dla okresów wegetacyjnych z pięciu kolejnych lat. W przypadku braku danych
pomiarowych z pięciu lat dotrzymanie tej wartości sprawdza się na podstawie danych
pomiarowych z co najmniej trzech lat. Współczynnik AOT 40 oblicza się na podstawie
minimum 90% serii pomiarowej. W przypadku, gdy kompletność serii pomiarowej jest
mniejsza niż 100% (ale większa niż 90%), obliczoną wartość AOT 40 należy pomnożyć przez
iloraz liczby możliwych terminów pomiarowych do liczby wykonanych w tym okresie
pomiarów.
Podobnie jak w latach poprzednich, poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem na
terenie województwa dolnośląskiego w odniesieniu do kryterium ochrony roślin oceniać
należy jako wysoki. Średnia wartość współczynnika AOT dla lat 2006–2010 kształtowała się
w zakresie od 96% wartości docelowej w Jeleniowie do 144% na Śnieżnych Kotłach.
23
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2010
wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdził potrzebę opracowywania
programów ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi dla wszystkich 4
stref województwa:
1. aglomeracja wrocławska (NO2, PM10, benzo(a)piren, PM2.5),
2. m. Legnica (PM10, benzo(a)piren, PM2.5),
3. m. Wałbrzych (PM10, benzo(a)piren),
4. strefa dolnośląska (PM10, CO, benzo(a)piren, ozon). – miedzy innymi powiat
kamiennogórski
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego według kryteriów
dla ochrony roślin wskazane jest opracowanie programu ochrony powietrza w strefie
dolnośląskiej ze względu na ponadnormatywne stężenia ozonu (współczynnik AOT 40).
Powiat kamiennogórski – pomiary w latach 2007 - 2010
Na terenie naszego powiatu znajduje się jeden zakład zaliczany do zakładów emitujących
najwięcej zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim – jest to Energetyka Cieplna Sp. z o.o.
Zakład emituje rocznie 11 Mg zanieczyszczeń pyłowych i 18 Mg zanieczyszczeń gazowych.
Jakość powietrza kształtuje przede wszystkim: charakter przemysłu dominującego na danym
obszarze i odległości od głównych emitorów, poziom emisji z sektora bytowo-komunalnego,
układ komunikacyjny miast i natężenie ruchu samochodowego, a także położenie
geograficzne i warunki meteorologiczne. Najważniejsze czynniki, kształtujące procesy
transformacji zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie atmosfery to:
• temperatura powietrza: jej spadek powoduje wzrost emisji zanieczyszczeń powietrza z
procesów spalania w systemach grzewczych w sezonie zimowym; wzrost temperatury
intensyfikuje procesy fotochemiczne, sprzyjające tworzeniu się zanieczyszczeń
wtórnych – w tym ozonu;
• opad atmosferyczny, który redukuje stężenia zanieczyszczeń powietrza wskutek ich
wymywania; brak opadów (długookresowy) przyczynia się do wzrostu
zanieczyszczenia, w tym wtórnego zapylenia powietrza;
• prędkość wiatru: wpływa stymulująco na procesy zmieszania zanieczyszczeń
w atmosferze; wzrost prędkości wiatru powoduje zazwyczaj spadek poziomu stężeń
zanieczyszczeń.
Ostatnie pomiary zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu kamiennogórskiego
metodą pasywną wykonywane były w 2009 r. w trzech punktach pomiarowych:
- Kamienna Góra, ul. Lubawska,
- Lubawka ul. Nadbrzeżna,
- Marciszów
Natomiast ostatnie pomiary przy pomocy mobilnych stacji pomiarowych wykonywane
były 2008 roku.
Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza na terenie naszego powiatu
przedstawiono w załączonych tabelach.
24
Tabela 1. wyniki pomiarów wskaźnikowych dwutlenku siarki w powiecie kamiennogórskim w latach 2007-2009
Stężenia 24-godzinowe SO2
Stanowisko
pomiarowe
Liczba przypadków
powyżej poziomu
dopuszczalnego
Kompletność serii 24
godzinnej
μg/m3
-
%
Kamienna
Góra (s.m)
Kamienna
Góra, ul.
Lubawska
Lubawka, ul.
Nadbrzeżna
Marciszów
-
-
5,9
11,8
17,2
2,7
-
-
-
-
17,8
31,8
3,7
-
-
-
-
5,3
9,0
2,2
-
5.
Kamienna
Góra, ul.
Szpitalna
11,8
14,8
4,1
Pomiary roku 2008 (stacja mobilna)
42,9
42,8
0
20%
6.
Kamienna
Góra, ul.
Lubawska
Lubawka, ul.
Nadbrzeżna
Marciszów
8,7
15,4
1,9
-
13,8
25,3
2,2
-
-
10,1
18,2
2,0
-
-
1.
2.
3.
4.
7.
8
Kompletność serii
pomiarów 1 godzinnych
Percenty 99,2
μg/m3
Liczba przypadków
powyżej poziomu
alarmowego
Stężenie maksymalne
μg/m3
Liczba przypadków
powyżej poziomu
dopuszczalnego
Średnia w sez. poza grzewczym
μg/m3
Percenty 99,2
Średnia w sez. grzewczym
μg/m3
Stężenie maksymalne
Stężenia średnioroczne
l.p
.
Stężenia 1-godzinowe SO2
μg/m3
μg/m3
-
-
%
-
0
0
13
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
67,9
58,6
0
0
21%
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Pomiary roku 2007 (pomiary pasywne i mobilne)
35,0
0
12%
57,3
Pomiary roku 2009 (pomiary pasywne)
-
-
Tabela 2.Wyniki pomiarów dwutlenku azotu na terenie powiatu kamiennogórskiego w latach 2007-2009
2.
3.
4.
Kamienna
Góra (s.m.)
Kamienna
Góra, ul.
Lubawska
Lubawka, ul.
Nadbrzeżna
Marciszów
13,9
35%
16,8
9,0
17,5
44%
22,3
12,7
11,4
285
13,6
9,5
Pomiary roku 2008 (stacja mobilna)
19,8
9,4
Kompletność serii
pomiarowej
-
Liczba
przypadków
powyżej poziomu
alarmowego
-
μg/m3
μg/m3
μg/m3
Pomiary roku 2007 (pomiary pasywne i mobilne)
5,7
44,9
Liczba
przypadków
powyżej poziomu
dopuszczalnego
%
Stężenia
maksymalne
Średnia w sezonie
pozagrzewczym
μg/m3
średnia w sez.
grzewczym
% normy
1.
Stężenia 1-godzinowe NO2
Stanowisko
pomiarowe
Średnia roczna
L.p.
%
0
0
14%
-
-
-
67%
-
-
-
100%
-
-
-
92%
67,9
0
0
21%
-
-
100%
5.
Kamienna
Góra, ul.
Szpitalna
16,9
42%
6.
Kamienna
Góra, ul.
Lubawska
Lubawka, ul.
Nadbrzeżna
Marciszów
12,7
32%
17,0
43%
21,8
12,2
-
-
-
100%
14,2
35%
18,7
9,7
-
-
-
100%
7.
8.
Pomiary roku 2009 (pomiary pasywne)
17,2
8,2
-
26
Tabela 3. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie powiatu kamiennogórskiego w latach 2007-2008
1.
Kamienna
Góra (s.m.)
-
-
μg/m3
μg/m3
Pomiary roku 2007 (stacja mobilna)
29,2
2.
Kamienna
Góra, ul.
Szpitalna
21,9
55%
Pomiary roku 2008 (stacja mobilna)
24,9
16,0
μg/m3
Kompletność serii
pomiarowej
Liczba
przypadków
powyżej
poziomu
alarmowego
Liczba
przypadków
powyżej
poziomu
dopuszczalnego
Średnia w sezonie
pozagrzewczym
%
średnia w sez.
grzewczym
% normy
μg/m3
Stężenia
maksymalne
Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego
PM10
Stanowisko
pomiarowe
Średnia roczna
L.p.
%
79,9
4
-
8%
66,1
3
0
20%
Tabela 4. Wyniki pomiarów wskaźnikowych tlenku węgla w powiecie kamiennogórskim 2007 r. – mobilna stacja pomiarowa
Stężenia 8-godzinowe CO
L.p. Stanowisko pomiarowe
Średnia roczna Średnia w sez.
Średnia w sez.
grzewczym
pozagrzewczym Stężenia
% normy
Kompletność
maksymalne
serii
pomiarowych
3
3
3
3
μg/m
μg/m
μg/m
μg/m
%
%
1.
Kamienna Góra
1461,0
1881,6
19
20
Tabela 5. Wyniki pomiarów wskaźnikowych ozonu na terenie powiatu kamiennogórskiego w 2007 r. – mobilna stacja pomiarowa
L.p. Stanowisko pomiarowe
Średnia roczna Średnia w sez.
Średnia w sez.
Stężenia 8-godzinowe kroczące O3
grzewczym
pozagrzewczym Stężenia
% normy
Kompletność
maksymalne
serii
pomiarowych
μg/m3
μg/m3
μg/m3
μg/m3
%
%
1.
Kamienna Góra
81,3
167,4
21
13
27
28