przeczytaj

ANNA TERTEL
Pływajàcy dom bez barier
w Êwiecie bez granic
A Floating House without Barriers
in a World without Frontiers
sprawnych. Najcz´Êciej sà organizowane krótkie rejsy trwajàce od 5
organized on the North Sea and the Atlantic Ocean. So far,
do 10 dni po Morzu Północnym i Atlantyku, w których dotychczas
more than 36,000 people have participated in them,
wzi´ło udział ponad 36 000 osób, w tym 13 000 niepełnosprawnych,
including 13,000 disabled ones, 6,000 of whom in
z czego 6000 osób na wózkach inwalidzkich. ˚aglowcem kieruje do-
wheelchairs. A sailboat is commanded by a seasoned crew
Êwiadczona załoga, co pozwala ˝eglowaç osobom bez doÊwiadcze-
which facilitates the participation of people without any sailing
nia ˝eglarskiego [il. 3].
experience [ill. 3].
Takimi udogodnieniami sà mi´dzy innymi: szeroki i płaski pokład umo˝-
Conveniences include: a wide and flat deck enabling the
liwiajàcy przejazd wózkiem inwalidzkim, windy i ˝urawiki wciàgajàce
movement of a wheelchair, lifts and cranes pulling
na reje i w innych niezb´dnych miejscach wózki inwalidzkie, automa-
wheelchairs onto the yards and other necessary places,
tyczne zwijanie ˝agli, bukszpryt (drzewiec w rejonie dziobu) dostoso-
automatically rolled sails, a bowsprit (a spar near the bow)
wany szerokoÊcià i por´czami do wózka inwalidzkiego, platformy
whose width and rails are adjusted to a wheelchair, stair
przy schodach pod pokładem. Ka˝dy element wn´trz jest dokładnie
platforms under the deck etc. Each element of the interiors is
przemyÊlany: szerokie drzwi i korytarze, brak progów pomi´dzy po-
well thought-out: wide doors and corridors, the lack of
mieszczeniami, sypialnie z harmonijkowymi drzwiami ułatwiajàce prze-
thresholds between the rooms, bedrooms with folding doors
jazd, wszystkie sprz´ty dostosowane wysokoÊcià do potrzeb osób
making movement easier, the height of all the facilities
na wózkach łàcznie z regulowanà wysokoÊcià stołów. W czasie trud-
adjusted to the needs of those in wheelchairs, including the
Coraz wi´cej mówi si´ o mieszkaniu bez barier, jednak w codzien-
More and more often, we talk about living without barriers.
nych warunów pogodowych na całym statku punkty mocowania dla
regulated height of the tables. In harsh weather conditions,
nym ˝yciu jako osoba zupełnie sprawna dostrzegam, ˝e nawet po-
However, as a physically fit person, I can notice that even a
wózków inwalidzkich z pasami bezpieczeƒstwa chroniàce przed nie-
fastening points with safety belts for wheelchairs prevent
dró˝ przez miasto rowerem mo˝e byç nie lada wyzwaniem. Brak
bicycle ride across the city can make quite a challenge in
kontrolowanym przejazdem. Sanitariaty wyposa˝one sà w toalety „Clo-
uncontrolled movement all over a ship. Lavatories are
ramp przy schodach, wàskie chodniki, wysokie kraw´˝niki sà ucià˝-
everyday life. The lack of stair ramps, narrow pavements, high
somat” (nazywane ‘Heads’), siedziska pod prysznic, regulowane ba-
equipped with “Closomat” toilets (called ‘Heads’), seats
liwoÊcià w takim samym stopniu dla rowerzystów, osób z wózkami
kerbs are nuisances to cyclists, people pushing prams as well
seny i pochwyty. Dla osób z niepełnosprawnoÊcià wzrokowà zostały
under the showers, regulated bedpans and handles. People
dzieci´cymi, jak i osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidz-
as disabled people in wheelchairs. In spite of the development
przygotowane: Êcie˝ka informacyjna dookoła pokładu napisana Bra-
with disabled sight receive: an information path around the
kich. Pomimo rozwoju techniki i integracji społeczeƒstwa w dalszym
of technology and the integration of society, most Polish people
ille’em, strzałki na por´czach pokazujàce dziób statku, jaskrawe pasy
deck written in Braille, pointers on the rails indicating the bow,
ciàgu wi´kszoÊç osób na wózkach w Polsce jest uwi´ziona w swo-
in wheelchairs are still entrapped in their flats because of the
na szczytach schodów. Dla osób z wadami słuchu zainstalowane sà
bright belts on top of the stairs. Special vibrating supports
ich mieszkaniach z powodu braku wind, platform czy ramp umo˝-
lack of lifts, platforms or ramps which would enable them to
w kojach specjalne podkładki wibracyjne połàczone z dzwonkami alar-
connected with alarm bells and lights are installed in the
liwiajàcych wyjÊcie z budynku [il. 1].
leave the buildings [ill. 1].
mów i oÊwietleniem alarmowym. W podłodze mesy sà zainstalowane
berths for those with handicapped hearing. Induction loops
W poszukiwaniu idealnego rozwiàzania wróciłam myÊlami do Êwia-
In search of an ideal solution, I recalled a world which had
p´tle indukcyjne wysyłajàce sygnał do aparatu słuchowego wspoma-
sending a signal to a hearing aid which support the deaf
ta, który mnie zauroczył wiele lat temu – Êwiata ˝agli i ˝eglarzy1. ˚e-
besotted me many years before – the world of sails and sailors¹.
gajàce osoby niesłyszàce w czasie uczestnictwa w odprawach. P´tla
during briefings are installed in the mess floor. An induction
glujàc na pokładzie STS Fryderyka Chopina mieliÊmy okazj´ staç
Sailing on the deck of STS Fryderyk Chopin, we could stay in
indukcyjna jest urzàdzeniem współpracujàcym z indywidualnymi apa-
loop is a device which cooperates with individual hearing
w Maarianhaminie na Alandach burta w burt´ ze statkiem „Lord Nel-
Mariehamn, Aland Islands, aboard with the ship “Lord Nelson”
ratami słuchowymi. Wzmacniacz elektroakustyczny wyposa˝ony w mi-
aids. An active electroacoustic amplifier, equipped with a
son” przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych. Spo-
adjusted to the needs of the disabled. Within those several days,
krofon (równie˝ w wejÊcia dla innych urzàdzeƒ emitujàcych dêwi´ki
microphone (and inputs for other devices emitting sounds,
tkałam w ciàgu tych kilku dni przesympatycznych ludzi bioràcych
I met some really nice people taking part in a regatta, whose
jak radio, telewizor) w czasie pracy wytwarza zmienne pole elektroma-
such as a radio or a television set) produces an alternating
udział w regatach, których uÊmiech i pewnoÊç siebie sprawiały wra-
smile and self-assuredness made them look like Fortune’s
gnetyczne w p´tli z miedzianego przewodu otaczajàcego pomiesz-
electromagnetic field in the loop of a copper wire surrounding
˝enie, jakby stali si´ wybraƒcami losu. Na niewielkiej powierzchni
darlings. A world was created on the small area of the ship
czenie. Znajdujàce si´ w pobli˝u, ustawione na odbiór aparaty słucho-
a room. Active hearing aids placed nearby receive and
we odbierajà i przetwarzajà to pole na dêwi´k [il. 4].
transform this field into a sound [ill. 4].
statku stworzono Êwiat, gdzie niepełnosprawnoÊç przestaje byç
where disability stopped being an obstacle in the realization of
przeszkodà w realizowaniu marzeƒ o odkrywaniu Êwiata.
dreams about discovering the world.
W Wielkiej Brytanii znaleêli si´ ludzie, którzy stworzyli dla osób nie-
Some people in Great Britain created a world for the disabled
Nazwa
pełnosprawnych Êwiat, w którym nie ma rzeczy niemo˝liwych. Dzi´-
where nothing is impossible. Owing to their involvement, the
ki ich zaanga˝owaniu powstała Fundacja Jubilee Sailing Trust (www.
Jubilee Sailing Trust foundation (www.jst.org.uk) came into
jst.org.uk), zarzàdzajàca dwoma unikalnymi domami na wo-
being. It manages two unique houses on water – sailboats
dzie – ˝aglowcami przystosowananymi do odbywania rejsów peł-
Lord Nelson
Tenacious
DługoÊç kadłuba
42,8
54,0
DługoÊç z bukszprytem
54,7
adjusted to offshore cruises with handicapped people. The JST
Zanurzenie
4,12
nomorskich z niepełnosprawnymi. Fundacja została zało˝ona
was founded in 1978 on Christopher Rudd’s initiative. In 1984,
w 1978 roku z inicjatywy Christophera Rudda, w 1984 r. rozpocz´-
the construction of the first ship “Lord Nelson” commenced [ill.
WysokoÊç od st´pki
do topu masztu
to budow´ pierwszego statku „Lord Nelson” [il. 2], zaÊ od 1996
2]; the second sailboat “Tenacious” was built from 1996 till 2000.
Powierzchnia ˝agli
do 2000 roku trwała budowa drugiego ˝aglowca „Tenacious”.
The ships often take part in regattas and sailboat rallies which
WypornoÊç
Statki cz´sto uczestniczà w regatach i zlotach ˝aglowców, które
are treated as a form of integrating and rehabilitating the
traktowane sà jako forma integracji i rehabilitacji osób niepełno-
disabled. Short cruises lasting 5 to 10 days are frequently
Max pr´doÊç silnik/˝agle
Tabela: parametry ˝aglowców JST
24
Name
Lord Nelson
Tenacious
Hull length
42,8
54,0
65,0
Length with bowsprit
54,7
65,0
4,58
Submergence
4,12
4,58
37,7
44,35
Height from keel
to mast top
37,7
44,35
1024 (18 ˝agli)
1217 (21 ˝agli)
1024 (18 sails)
1217 (21 sails)
492 ton
714 ton
Displacement
492 tons
714 tons
8/10 w´złów
8/11 w´złów
Max speed
engine/sails
8/10 knots
8/11 knots
Sail area
Table: JST sailboat parameters
25
Dzi´ki przystosowaniu statku prawie ka˝de stanowisko mo˝e byç
Owing to the adjustment of a ship, almost each position may
obsługiwane przez osob´ niepełnosprawnà. Do tego słu˝y przykła-
be served by a disabled person. A special seat equipped with
dowo dopasowane siedzisko wyposa˝one w pasy bezpieczeƒstwa
safety belts, a rudder support and joystick helming for weaker
oraz wspomaganie steru i sterowanie „joystickiem” dla słabszych
people, a sonic compass as well as a bright radar screen make
osób, kompas dêwi´kowy, jaskrawy ekran radaru [il. 5].
practical conveniences [ill. 5].
Po wypłyni´ciu z portu znikajà wszelkie bariery społeczne, na tych
After leaving a port, all the social barriers just disappear. On
statkach niepełnosprawni sà równoprawnymi członkami wacht, cz´-
those ships, disabled people become equal watch members
sto majàc do pomocy drugà osob´ nazywanà „buddy”. Aby prze-
often assisted by a “buddy”. In order to traverse seas and
mierzyç morza i oceany, nie potrzeba sprawnych nóg, ale spraw-
oceans, one does not need strong legs – what really counts
noÊci umysłu, otwartoÊci na nowe doÊwiadczenia i gotowoÊci
here is mental ability, openness to new challenges and
do współpracy. Takie doÊwiadczenia powodujà, ˝e osoby niepeł-
willingness to cooperate. Such experiences allow the
nosprawne sà w stanie zaimponowaç swojemu làdowemu otocze-
handicapped to impress all the landlubbers. The JST logo
niu. W logo JST znajduje si´ hasło „changing lives” i faktycznie dla
includes the slogan of “changing lives”, and the yacht
kilku tysi´cy ludzi doÊwiadczenia na jachtach stały si´ impulsem
adventures have actually become an impulse to change the
do zmiany ˝ycia [il. 6].
lives of several thousand people [ill. 6].
Zastananowiła mnie wysoka jakoÊç przestrzeni architektonicznej
I have pondered upon the high quality of an architectural
przystosowanej dla osób niepełnosprawnych. W codziennym ˝yciu
space adjusted to the disabled. In everyday life on land, I never
na làdzie nie spotkałam osób na wózkach czy niesłyszàcych korzy-
meet hearing impaired people or those in wheelchairs who
stajàcych z kina czy teatru oraz koncertów, głównie z powodu bra-
would use a cinema, a theatre or a concert hall, mainly
ku przystosowania obiektów do potrzeb tych osób. Podobna sytu-
because of the non-adjustment of those objects to their needs.
acja ma miejsce z innymi obiektami u˝ytecznoÊci publicznej: uczel-
A similar situation can be observed in other public objects,
niami, urz´dami czy sàdami. ˚aglowce o których wspomniałam
such as universities, offices or courts of law. The sailboats I
wczeÊniej, sà godnym naÊladowania wzorcem do projektowania bu-
mentioned before make an excellent model for designing
dynków, które nie dzielà społeczeƒstwa na sprawnych i niepełno-
buildings which do not divide the society into the fit and the
sprawnych. W Êwiecie cz´sto zwraca si´ uwag´ na dyskryminacj´
disabled. The world often pays attention to the discrimination
płci, religii czy koloru skóry, zaÊ w kraju doÊç jednorodnym kulturo-
of sex, religion or skin colour, while in a culturally uniform
wo jak Polska równie istotnym elementem jest walka z dyskrymina-
country, e.g. in Poland, an equally important element is a
cjà bazujàcà na sprawnoÊci fizycznej. Obecny post´p technologicz-
struggle against discrimination based upon physical fitness.
ny umo˝liwia powstawanie budynków redukujàcych barier´ niepeł-
The present technological progress makes it possible to raise
nosprawnoÊci. Z wielkà radoÊcià chciałabym spotkaç równie
buildings which reduce the barrier of disability. With great joy,
radosne twarze osób na wózkach korzystajàcych ze wszystkich do-
I would like to meet the smiling faces of people in wheelchairs
brodziejstw ˝ycia w mieÊcie, jak te, które spotkałam na pokładzie
who take advantage of all the benefits of urban life resembling
„Lorda Nelsona”.
those I could see on board “Lord Nelson”.
Artykuł dedykuj´ Dawidowi Wojtonowi, by znów zaczàł ˝eglowaç
This article is dedicated to Dawid Wojton who should resume
Informacj´ o Dawidzie znalazłam po napisaniu artykułu, redagu-
sailing
jàc go z myÊlà o ludziach takich jak on. Z Dawidem braliÊmy udział
I found some information on Dawid after writing this article, while
w regatach the Tall Ships Races 2009 z Gdyni do Petersburga i Tur-
editing it and trying to help people like him. We both took part
ku do Kłajpedy, gdzie razem z kolegà zdobyli nagrod´ na najmłod-
in the Tall Ships Races 2009 from Gdynia to Petersburg and
szà załog´ regat. Rok póêniej w czerwcu skoczył nieszcz´Êliwie
Turku to Klaipeda where they received an award for the
do wody i złamał szyjny odcinek kr´gosłupa oraz uszkodził rdzeƒ
youngest crew. One year later, in June, he dived into the water,
kr´gowy. Teraz czeka go długa rehabilitacja, która byç mo˝e umo˝-
broke his cervical spine and hurt his spinal cord. Now, he is
liwi mu skoƒczenie szkoły i dalsze ˝eglowanie po morzach i oce-
waiting for long rehabilitation which will perhaps enable him to
anach. ˚ycz´ Dawidowi, abyÊmy spotkali si´ ponownie na rega-
finish school and continue sailing across the seas and oceans.
tach, ˝eglujàc na ró˝nych jachtach, i ˝eby dla niego znalazło si´
I hope we will meet at a regatta again and sail on various yachts.
miejsce na „Lordzie Nelsonie”. Wi´cej informacji mo˝na znaleêç
I hope there is a place for him on Lord Nelson. More information
na stronie: http://www.dawidwojton.strefa.pl.
can be found on http://www.dawidwojton.strefa.pl.
26
PRZYPISY:
ENDNOTES:
1
1
Od 1992 roku autorka pływa po Bałtyku, Morzu Północnym i Morzu Âródziemnym
na jachtach i ˝aglowcach jako załoga, oficer lub kapitan, obecnie posiada stopieƒ
˝eglarski jachtowego sternika morskiego.
Since 1992, the author has sailed across the Baltic Sea, the North Sea and the
Mediterranean Sea on yachts and sailboats as a crew member, an officer or the
captain; at present, she has got a sea coastal skipper’s certificate of competence.
ILUSTRACJE / ILLUSTRATIONS:
il. 1
il. 1. Widok ˝aglowca – hostelu STS Chapman w Sztokholmie przystosowanego do osób
na wózkach inwalidzkich (platforma transportujàca pomi´dzy pokładami), fot. autora (czerwiec 2009) / View of the hostel sailboat STS Chapman in Stockholm, adjusted to people in
wheelchairs (a transporting platform between the decks), photo by the author (June 2009)
il. 2. Widok ˝aglowca „Lord Nelson” podchodzàcego do kei w Maarianhaminie, Alandy, Morze Bałtyckie; zdj´cie wykonane z pokładu STS Fryderyk Chopin w czasie „Rejsu Architektów”
/ View of the sailboat “Lord Nelson” approaching a quay in Mariehamn, Aland Islands, Baltic
Sea; photo taken from the deck of STS Fryderyk Chopin during “The Architects’ Cruise”
il. 3. Bukszpryt dostosowany do obsługi przez osoby na wózkach inwalidzkich, zdj´cie wykonane przez autora / Bowsprit adjusted to be serviced by people in wheelchairs; photo by the
author
il. 4. Rzut pokładów „Lorda Nelsona” / Projection of the decks of “Lord Nelson”
il. 5. ˚aglowiec „Tenacious” przy kei w Hartlepool, zdj´cie wykonane przez autora w czasie
regat the Tall Ships Races 2010 (udział jako oficer na ˝aglowcu „Pogoria”) / Sailboat
“Tenacious” at a quay in Hartlepool; photo taken by the author during the Tall Ships Races
2010 (participation as an officer on the sailboat “Pogoria”)
il. 6. ˚aglowiec „Tenacious” przy kei w Hartlepool w Wielkiej Brytanii nad Morzem Północnym
/ Sailboat “Tenacious” at a quay in Hartlepool, Great Britain, on the North Sea
il. 2
il. 3
il. 4
il. 6
il. 5
27