strategia rozwoju gminy ko£aczyce na lata 2007
Transkrypt
strategia rozwoju gminy ko£aczyce na lata 2007
STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE KO ACZYCE NA LATA 20072007-2015 Kołaczyce Ko aczyce 2007 Autorzy opracowania pragną złożyć podziękowania wszystkim osobom, które wzięły aktywny udział w przygotowywaniu aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce na lata 2007-2015. Szczególne podziękowania za współpracę oraz wielkie zaangażowanie składamy Wójtowi Gminy Kołaczyce – Pani Małgorzacie Salacha, pracownikom Urzędu Gminy, członkom Rady Gminy, a także wszystkim osobom, które wzięły udział w konsultacjach społecznych. STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 SPIS TREŚCI: I.WSTĘP ...................................................................................................................................5 1.1 PRZESŁANKI OPRACOWANIA ORAZ ZNACZENIE STRATEGII ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE .......................................................................................................5 1.2 CELE STRATEGII.......................................................................................................6 1.3 POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI...................................6 1.4 HORYZONT CZASOWY STRATEGII.....................................................................8 1.5 METODOLOGIA ..........................................................................................................8 II. CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO - ..9 GOSPODARCZEGO GMINY................................................................................................9 1. OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE..........................................................................9 1.1 POŁOŻENIE I REALACJE ZEWNĘTRZNE ......................................................9 1.2 WIELKOŚĆ.............................................................................................................. 15 1.3 OTOCZENIE ORAZ PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY .................................. 15 2. SPOŁECZEŃSTWO...................................................................................................... 18 2.1 DEMOGRAFIA........................................................................................................ 18 2.2 POZIOM WYKSZTAŁCENIA .............................................................................. 25 2.3 POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCÓW..................................................................... 27 2.4 ZATRUDNIENIE ..................................................................................................... 28 2.5 POZIOM BEZROBOCIA ....................................................................................... 29 3. ŚRODOWISKO.............................................................................................................. 37 3.1 PRZYRODA ............................................................................................................. 37 3.2 ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA ........................................... 37 3.3 SUROWCE MINERALNE ..................................................................................... 38 3.4 ZASOBY WODNE ................................................................................................... 38 4. GOSPODARKA ............................................................................................................. 39 4.1 ROLNICTWO .......................................................................................................... 39 4.2 LEŚNICTWO ........................................................................................................... 50 4.3 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA ...................................................................... 52 4.4 TURYSTYKA........................................................................................................... 56 4.5 ŚRODOWISKO OTOCZENIA BIZNESU............................................................ 60 5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ........................................................................ 61 5.1 KOMUNIKACJA I TRANSPORT......................................................................... 61 5.2 GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA .............................................................. 65 5.3 GOSPODAROWANIE ODPADAMI..................................................................... 68 5.4 GAZYFIKACJA....................................................................................................... 71 5.5 ELEKTRYFIKACJA............................................................................................... 72 5.6 TELEKOMUNIKACJA .......................................................................................... 72 5.7 BUDOWNICTWO ................................................................................................... 75 5.8 CIEPŁOWNICTWO ............................................................................................... 78 6. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ........................................................................... 78 6.1 OŚWIATA I WYCHOWNIE .................................................................................. 78 6.2 SŁUŻBA ZDROWIA ............................................................................................... 84 6.3 OPIEKA SPOŁECZNA........................................................................................... 86 6.3 SPORT....................................................................................................................... 91 6.4 INFRASTRUKTURA KULTURALNA ................................................................ 92 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 6.5 ORGANIZACJE SPOŁECZNE ............................................................................. 96 7. DOCHODY I WYDATKI GMINY KOŁACZYCE W LATACH 2004-2006 ........ 100 III. WYNIKI ANKIETY...................................................................................................... 102 IV. ANALIZA SWOT .......................................................................................................... 109 1. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA ......................... 109 – STREFA GOSPODARCZA ......................................................................................... 109 2. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA .......................... 111 – STREFA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ................................................... 111 3. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA .......................... 112 – STREFA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .................................................... 112 4. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA .......................... 113 – STREFA SPOŁECZNA................................................................................................ 113 V. MISJA GMINY KOŁACZYCE..................................................................................... 116 VI. WIZJA GMINY KOŁACZYCE .................................................................................. 116 VII. PLAN STRATEGICZNY DLA GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 ... 117 VIII. PROGRAMY OPERACYJNE NA LATA 2007-2013............................................. 126 IX. MOŻLIWOŚCI ZEWNĘTRZNEGO FINASOWANIA WYZANCZONYCH CELÓW STRATEGICZNYCH.......................................................................................... 127 X. FINANSOWANIE STRATEGII.................................................................................... 130 XI. ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ ................................................................................... 131 XII. MONITORING REALIZACJI STRATEGII ........................................................... 132 XIII. PODSUMOWANIE .................................................................................................... 133 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 I.WSTĘP 1.1 PRZESŁANKI OPRACOWANIA ORAZ ZNACZENIE STRATEGII ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE Strategia rozwoju gminy Kołaczyce powstała z inicjatywy władz lokalnych dostrzegających potrzebę kompleksowego rozwoju gminy. Jest odpowiedzią na nieustannie zmieniające się wewnętrzne i zewnętrzne warunki gospodarowania oraz wzrost konkurencyjności otoczenia. Z uwagi na wieloaspektowość i wielopodmiotowość strategii do udziału w jej opracowaniu zaproszono przedstawicieli władz, radnych, pracowników Urzędu Gminy w Kołaczycach, mieszkańców gminy, przedstawicieli szkół, przedsiębiorstw, rolników oraz reprezentantów lokalnych organizacji pozarządowych. Ten swoisty scenariusz przyszłości powstał po to, aby gmina mogła korzystać ze swoich atutów oraz odważnie wykorzystywać pojawiające się szanse. Strategia stanowi z jednej strony diagnozę stanu obecnego, z drugiej zaś jest usystematyzowanym zbiorem jasno sprecyzowanych potrzeb i wynikających z nich kierunków działania. Dokument ten ułatwia lokalnym władzom rozwiązywanie problemów gospodarczych, społecznych, ekologicznych i prawnych, jak również racjonalne organizowanie przyszłych działań. Opracowanie strategii rozwoju gminy jest warunkiem koniecznym, ponieważ gmina zamierza ubiegać się o pozabudżetowe środki pomocowe, krajowe i zagraniczne, w tym środki z Unii Europejskiej. Inną przesłanką opracowania strategii jest chęć przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego wchodzących w skład gminy miejscowości, poprzez podejmowanie nowych wyzwań i realizowanie zaplanowanych działań. Strategia powinna przyczynić się do wzrostu atrakcyjności życia społecznokulturalnego, zaktywizować społeczność lokalną oraz zwiększyć jej poczucie tożsamości z miejscem, które zamieszkują – ich małą ojczyzną. 5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 1.2 CELE STRATEGII Nadrzędnym celem niniejszej Strategii jest zapewnienie gminie partnerskiej i konkurencyjnej pozycji w powiecie, regionie, Polsce i w Europie przy wykorzystaniu jej mocnych stron oraz szans wynikających z jej geograficznego położenia, potencjału demograficznego, tradycji przemysłowych, walorów środowiskowych, oraz uwarunkowań historycznych i kulturowych. Strategia powstała w celu stworzenia sprzyjających warunków do korzystnego rozwoju gminy i jej mieszkańców. Jest dokumentem strategicznym, który w znaczący sposób wpływa na tempo oraz kierunki rozwoju gospodarczego gminy. Poprzedzona dogłębną analizą pozwoliła na identyfikację istniejących problemów, a następnie na wybór optymalnej drogi ich rozwiązania. Wyznacza ścieżkę dojścia do celów. 1.3 POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI Strategia Rozwoju Gminy Kołaczyce została przygotowana w oparciu o dokumentację oraz analizę danych, jakich dostarczyły spotkania warsztatowe z przedstawicielami wszystkich środowisk gminy, a także gminne, powiatowe oraz krajowe dokumenty strategiczne. Strategia ta jest wyrazem oczekiwań, potrzeb oraz ambicji mieszkańców gminy Kołaczyce. Uwzględnia nowe szanse, prawa oraz zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Przedstawiony dokument opracowany został przez Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia” w oparciu o materiały dostarczone przez Gminę Kołaczyce: • „Strategia rozwoju Gminy Kołaczyce na lata 1998-2007” • „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kołaczyce 2001” • „Plan Rozwoju Miejscowości Kołaczyce 2005-2013” • „Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kołaczyce 2004” 6 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kołaczyce 2001” Do opracowania strategii wykorzystano również informacje pochodzące z następujących źródeł: • Główny Urząd Statystyczny • Powiatowy Urząd Pracy w Jaśle • Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kołaczycach • Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach • Wiejski Ośrodek Zdrowia w Sieklówce • Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale • Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Jaśle • Starostwo Powiatowe w Jaśle • „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Jasielskiego na lata 2004-2015” • „Branżowy Program Rozwoju Gospodarczego Powiatu Jasielskiego na lata 2004-2013” • „Plan Rozwoju Powiatu Jasielskiego 2005” • „Strategia Rozwoju Powiatu Jasielskiego do 2006 roku”. Dokument jest zgodny z założeniami Strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020, Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej, Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka, Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki, z założeniami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013, Strategią Rozwoju Kraju 2007-2015, Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Strategią Rozwoju Turystyki 2007-2013, Programem Rozwoju Kultury w Województwie Podkarpackim 2004-2009, Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz ze Strategią Lizbońską. 7 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 1.4 HORYZONT CZASOWY STRATEGII Realizacja Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce przewidziana została na najbliższe 9 lat, to jest w okresie od 2007 do 2015 roku. Horyzont czasowy strategii wynika z przyjętych okresów programowania polityki regionalnej Unii Europejskiej. Uwzględnia nowy okres programowania budżetu Unii Europejskiej oraz następujący po nim dwuletni okres rozliczania otrzymanej pomocy zgodnie z zasadą „n+2”. Okres realizowania zaktualizowanego dokumentu jest ponadto spójny z okresem funkcjonowania Strategii Rozwoju Kraju. 1.5 METODOLOGIA Przystępując do budowania strategii rozwoju Zespół Ekspertów w oparciu o posiadane dokumenty oraz wyniki warsztatów lokalnych starał się w możliwie jak największym stopniu poznać otoczenie oraz zrozumieć zachodzące w nim procesy. Szczególny nacisk położono na poznanie problemów, potrzeb oraz oczekiwań mieszkańców gminy Kołaczyce. Proces tworzenia niniejszej strategii rozwoju gminy był złożony i obejmował kilka faz, wśród których wyróżnić można: • fazę planowania działań polegającą na zapoznaniu się ze wszystkimi aktualnymi dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, regionu, powiatu oraz gminy, w ramach której dokonano analizy korelacji między lokalnymi dokumentami, a dokumentami wyższego szczebla; • fazę prac przygotowawczych, która obejmowała m.in. czynności związane z diagnozą obecnego stanu gminy oraz wstępną identyfikacją kluczowych problemów, a następnie wyznaczeniem potencjalnych kierunków rozwoju gminy na lata 2007-2015 oraz opracowaniem ankiety mającej na celu poznanie oraz hierarchizację celów i potrzeb mieszkańców gminy; • fazę opracowania oraz analizy wyników przeprowadzonej ankiety; 8 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • fazę pracy warsztatowej - aktywne planowanie warsztatowe polegające na przeprowadzeniu analizy SWOT oraz wstępnym wyznaczaniu celów strategicznych, operacyjnych oraz kierunków działań; • fazę analizy warsztatów strategicznych; • fazę ostatecznego wyboru celów strategicznych, operacyjnych, kierunków działań; • fazę konsultowania i uzgadniania dokumentu strategicznego przed ostatecznym zatwierdzeniem dokumentu przez Radę Gminy; • fazę zatwierdzenia Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce na lata 2007-2015. II. CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY 1. OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE 1.1 POŁOŻENIE I REALACJE ZEWNĘTRZNE Gmina Kołaczyce jest gminą wiejską usytuowaną na zachodnim krańcu województwa podkarpackiego, w północno-wschodniej części powiatu jasielskiego. Położona jest na prawym brzegu Wisłoki u podnóża góry Liwocz. Na terenie gminy znajdują się następujące miejscowości: Kołaczyce – pełniące funkcję siedziby gminy oraz będące centrum administracyjno-gospodarczym, Bieździedza, Bieździadka, Krajowice, Lublica, Nawsie Kołaczyckie, Sieklówka oraz Sowina. Gmina Kołaczyce oddalona jest o około 10 km na północ od Jasła będącego największym ośrodkiem miejskim w jej pobliżu. 9 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Rysunek 1. Polska w podziale na województwa Źródło: www.gminy.pl Rysunek 2. Województwo podkarpackie w podziale na powiaty Źródło: www.gminy.pl 10 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Rysunek 3. Powiat jasielski w podziale na gminy Źródło: www.gminy.pl Warto bliżej przyjrzeć się zewnętrznemu otoczeniu gminy w nieco szerszym aspekcie uwzględniając z jednej strony korzyści, jakie gmina Kołaczyce może czerpać z sąsiedztwa pobliskich ośrodków, z drugiej zaś zagrożenia jakie niesie ze sobą bliskość mocnych, dobrze rozwiniętych i konkurencyjnych ośrodków. Analiza uwarunkowań zewnętrznych gminy Kołaczyce pozwoliła na stwierdzenie, że leży ona w „podwójnym trójkącie” ośrodków, mających najważniejszy wpływ na jej rozwój. Miasta te promieniują swoim prorozwojowym klimatem na gminę Kołaczyce. Wpływ pobliskich ośrodków jest zróżnicowany z uwagi na oddziaływanie szeregu czynników, wśród których wyróżnić można m.in. czynniki funkcjonalne i historyczne. Jednym z takich czynników jest odległość analizowanej gminy od pobliskich ośrodków, jednakże nie ma ona znaczenia decydującego. Mieszkańcy gminy, miejscowi przedsiębiorcy mogą korzystać z potencjału tamtejszych rynków pracy, zbytu, z potencjału naukowego itp. Miejscowa młodzież ma szansę dalszego kształcenia się na poziomie wyższym, korzystając z bogatej oferty naukowej pobliskich ośrodków dydaktycznych. 11 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 „Mały trójkąt” wyznaczają pobliskie miasta, takie jak Jasło, Dębica oraz Ropczyce, natomiast „duży trójkąt” tworzą: Tarnów, Rzeszów i Krosno. Charakterystyka ośrodków wchodzących w skład „małego trójkąta”: Jasło – stolica powiatu jasielskiego, ośrodek przemysłu naftowego, chemicznego, szklarskiego oraz spożywczego. W okolicy Jasła w miejscowości Trzcinica do 2009 r. ma powstać unikalny w skali kraju i Europy Środkowej skansen archeologiczny „Karpacka Troja”. Niewątpliwie budowa tego obiektu zwiększy rolę kultury i turystyki w rozwoju społeczno-ekonomicznym województwa podkarpackiego. ( liczba ludności 38 104; powierzchnia 36,65 km2) Dębica – jest miastem powiatowym woj. podkarpackiego, siedziba powiatu dębickiego, liczący się ośrodek gospodarczy, znany szczególnie z wytworów miejscowego przemysłu. Koncentracja licznych podmiotów gospodarczych na terenie miasta i gminy Dębica spowodowana jest m.in. obecnością Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro Park” Mielec, która podnosi atrakcyjność inwestycyjną regionów, zwiększając tym samym szanse na ich rozwój. ( liczba ludności 49 700; powierzchnia 33,81 km2) Ropczyce – miasto dynamicznie rozwijające się w ostatnich latach, powstają nowe inwestycje, w bieżącym roku nastąpi rozbudowywanie strefy ekonomicznej stanowiącej atrakcyjną ofertą dla potencjalnych inwestorów. Ośrodek przemysłowy, w którym znaczenie ogólnokrajowe mają: Cukrownia Komunikacyjnego "Ropczyce", - Zakład Zakłady Magnezytowe Mechaniczny oraz S.A., Wytwórnia Sprzętu Wytwórnia Konstrukcji Stalowych "Mostostal". Zwiększająca się liczba oraz rosnący potencjał firm prywatnych (funkcjonuje ponad 1000 firm prywatnych, które zatrudniają przeszło 2300 osób) przyczynia się tym samym do obniżenia bezrobocia w mieście i regionie. ( liczba ludności ponad 16 000; powierzchnia 47,03 km2) 12 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Charakterystyka ośrodków wchodzących w skład „dużego trójkąta”: Tarnów – jest dużym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego. Położony jest przy trasie komunikacyjnej E-40 i linii kolejowej, co sprawia, że jest ważnym węzłem w komunikacji drogowej i kolejowej. Jest także ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym z wyspecjalizowanymi zakładami chemicznymi (Zakłady Azotowe), maszynowymi, metalowymi, budowlanymi, szklarskimi i spożywczymi. ( liczba ludności 116 300; powierzchnia 72,38 km2) Rzeszów - jak przystało na stolicę woj. podkarpackiego jest największym ośrodkiem miejskim w regionie, a także jednym z najstarszych; stanowi ośrodek gospodarczy, naukowy, kulturalny i artystyczny w województwie, centrum życia umysłowego; od ponad 40 lat jest prężnym, stale rozwijającym się ośrodkiem akademickim, szczycącym się posiadaniem uniwersytetu, politechniki i kilku szkół wyższych; ważny ośrodek gospodarczy; ośrodek naukowo-dydaktyczny; dynamicznie rozwijający się przemysł lotniczy, lotnisko w pobliskiej Jasionce. W szybkim tempie rozwijają się gminy sąsiadujące z Rzeszowem. ( liczba ludności 166 492 - stan na 31 stycznia 2007 r., po rozszerzeniu Rzeszowa; powierzchnia 77,32 km 2) Krosno – miasto na prawach powiatu, siedziba powiatu krośnieńskiego, jest największym w Polsce ośrodkiem przemysłu szklarskiego. W mieście i okolicy funkcjonuje ponad 20 firm zajmujących się produkcją i zdobieniem wyrobów ze szkła ozdobnego, użytkowego i gospodarczego. Okolice Krosna to kolebka światowego przemysłu naftowego. Do innych rozwijających się branż zaliczyć można przemysł meblarski, lotniczy oraz budownictwo. (liczba ludności 47 631, powierzchnia 43,48 km2) 13 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Rysunek 4. MODEL PROMIENIOWANIA ROZWOJU SĄSIEDNICH OŚRODKÓW Źródło: opracowanie własne W/w ośrodki mogą w różnym stopniu promieniować swoim proinwestycyjnym klimatem na sąsiednie tereny, podnosząc ich koniunkturę gospodarczą i mobilizację społeczną. Ważnym układem odniesienia dla gminy Kołaczyce jest również sąsiedztwo powiatu jasielskiego ze Słowacją oraz położenie na szlaku drogowym i kolejowym prowadzącym na Ukrainę. Otwarta granica polsko-słowacka sprzyja wzmocnieniu międzynarodowej współpracy. Położenie, zasoby i uwarunkowania geograficzne powiatu jasielskiego są korzystne dla rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnej, tranzytowego transportu międzynarodowego oraz funkcji rolniczej i leśnej. Współpraca przygraniczna rozwija się także w dziedzinie edukacji, kultury, wymiany młodzieży, turystyki oraz kooperacji firm i rynku pracy. Przygraniczne położenie powiatu jasielskiego pozwoli na wykorzystanie 14 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 chłonności rynku zbytu produktów rolnych i przemysłowych regionów granicznych Słowacji i Ukrainy. Możliwa jest również realizacja przez powiaty karpackie wspólnych projektów nastawionych na rozwój współpracy transgranicznej finansowanych z zewnętrznych środków pomocowych. 1.2 WIELKOŚĆ Gmina Kołaczyce zajmuje obszar ponad 60 km2. Jest ona jedną z mniejszych powierzchniowo gmin w powiecie jasielskim. Około 60% jej powierzchni zajmują użytki rolne, a pozostałą część lasy, grunty oraz pozostałe grunty i nieużytki. Ukształtowanie powierzchni gminy jest bardzo zróżnicowane: 60% powierzchni zajmują tereny o rzeźbie wąskofalistej i różnej wysokości względnej, natomiast 40% stanowią płaskorówniny. Gmina Kołaczyce zajmuje 7,24% powierzchni powiatu jasielskiego oraz 0,34% powierzchni województwa podkarpackiego. Według danych z 2006 r. obszar gminy Kołaczyce zamieszkiwało 8852 mieszkańców, a średnia gęstość zaludnienia wyniosła 147 osób/km 2. Pod względem liczby mieszkańców diagnozowana gmina zajmuje 6 miejsce w powiecie. 1.3 OTOCZENIE ORAZ PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY Od północy gmina sąsiaduje z gminą Brzostek, od północnego – wschodu z gminą Frysztak, od południowego – wschodu z gminą i miastem Jasło, natomiast od zachodu z gminą Brzyska. Przedstawiony poniżej podział administracyjny pokazuje wielkość oraz liczbę mieszkańców zamieszkujących poszczególne miejscowości gminy Kołaczyce. 15 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 1. Podział administracyjny oraz liczba mieszkańców gminy Kołaczyce w czerwcu 2007 r. Miejscowość Powierzchnia Procentowy (ha) udział Mieszkańcy czerwiec Procentowy udział 2007 r. Bieździadka 961 15,7 1445 16,07 Bieździedza 772 12,6 1445 16,07 Kołaczyce 715 11,7 1430 15,90 Krajowice 433 7,1 393 4,37 Lublica 631 10,3 621 6,90 Nawsie Kołaczyckie 578 9,5 1658 18,43 Sieklówka 1200 19,6 1040 11,56 Sowina 825 13,5 962 10,70 Ogółem: 6115 100 8994 100 Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kołaczyce z 2004r. Miejscowością dysponującą największą powierzchnią jest Sieklówka (1200 ha). Najliczniej zamieszkałą miejscowość stanowi Nawsie Kołaczyckie (blisko 18,5%), które zajmuje najmniejszą powierzchnię. 16 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 1. Procentowy udział poszczególnych miejscowości w ogólnej powierzchni gminy Kołaczyce w 2007 r. Sformatowano: Legenda Bieździadka 15% Sow ina 13,50% Bieździedza 12,60% Sieklów ka 19,60% Kolaczyce 11,70% Naw sie Kołaczyckie 9,50% Bieździadka Bieździedza Kolaczyce Lublica 10,30% Krajow ice Kr ajow ice 7,10% Lublica Naw sie Kołaczyckie Sieklów ka Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kołaczycach Wykres 2. Procentowy udział mieszkańców poszczególnych miejscowości gminy Kołaczyce w czerwcu 2007 r. Bieździadka 16,07% Sowina 10,70% Sieklówka 11,56% Bieździedza 16,07% Nawsie Kołaczyckie 18,43% Bieździadka Lublica Lublica 6,90% Kolaczyce 15,90% Krajowice 4,37% Bieździedza Nawsie Kołaczyckie Kolaczyce Sieklówka Krajowice Sowina Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy w Kołaczycach 17 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 1.4 PEŁNIONE FUNKCJE Obszar gminy Kołaczyce możemy podzielić na dwie strefy: 1. Strefa gospodarcza - obejmuje zachodni oraz środkowy pas z zachodu na wschód gminy Kołaczyce, który zlokalizowany jest w pobliżu drogi krajowej relacji Pilzno – Kołaczyce – Jasło oraz drogi powiatowej relacji Kołaczyce – Sieklówka – Lubla. Na skrzyżowaniu tych dróg leży miejscowość Kołaczyce – będąca sercem gminy. Strefę wzmożonej aktywności gospodarczej zamieszkuje około 85% mieszkańców gminy. Głównymi funkcjami tej strefy są funkcje osiedleńczo - usługowe, gospodarczo – przemysłowo, produkcyjne, oraz turystyczno - rekreacyjne. Funkcjami uzupełniającymi są natomiast rolnictwo i leśnictwo. W strefie tej zlokalizowana jest administracja zarządzająca gminą. 2. Strefa przyrodniczo-turystyczna - to północno-wschodnia i południowo-wschodnia część gminy. Na terenie tej strefy znajdują się tereny otwarte z rozproszoną zabudową w przewadze zagrodową, a także enklawy leśne. Tę część gminy zamieszkuje 15% mieszkańców. Główne funkcje pełnione przez strefę to: rolnictwo, leśnictwo i turystyka. Do funkcji uzupełniających zalicza się z kolei sieć osiedleńczą wraz z towarzyszącymi jej usługami. 2. SPOŁECZEŃSTWO 2.1 DEMOGRAFIA Na koniec 2006 r. teren gminy Kołaczyce zamieszkiwało 8852 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 147 osób/km 2, w powiecie jasielskim 140 osób/km2, natomiast w województwie podkarpackim 118 osób/km 2. Powierzchnia gminy Kołaczyce stanowi 7,24% powierzchni powiatu jasielskiego oraz blisko 0,34% województwa podkarpackiego. 18 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 3. Procentowa struktura mieszkańców w podziale na płeć w gminie Kołaczyce w 2006 r. 50,03% 49,97% Mężczyźni Kobiety Sformatowano: Brak, Interlinia: 1,5 wiersza Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Tabela 2. Ludność gminy Kołaczyce wg płci w 2006 r. Ludność Gminy Kołaczyce Ogółem Mężczyźni 4423 Kobiety 4429 Ogółem 8852 Sformatowano: Do lewej, Brak, Interlinia: 1,5 wiersza Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Proporcje płci w gminie Kołaczyce są bardzo zbliżone. Kobiety stanowią 50,03% populacji, natomiast mężczyźni 49,97%. W powiecie jasielskim proporcje ta wynoszą odpowiednio 51,07% i 48,93%, natomiast województwie podkarpackim 51,11% i 48,89%. 19 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 4. Liczba ludności w gminie Kołaczyce w latach 2000- 2007 Sformatowano: Do lewej, Brak, Interlinia: 1,5 wiersza 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2000 2001 2002 2003 Ludność ogółem 2004 Mężczyźni 2005 2006 2007 Kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Wykres 5. Ludność zamieszkująca gminę Kołaczyce w latach 2000-2007 9100 9000 8900 8800 8700 8600 8500 8400 8300 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ludność ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Systematycznie wzrasta liczba ludności zamieszkującej teren gminy Kołaczyce w przeciwieństwie do liczby ludności zamieszkującej teren powiatu jasielskiego (Wykres 6), której z roku na rok ubywa. Podobna tendencja spadku liczby ludności zauważalna jest w województwie podkarpackim (Wykres 7). 20 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 6. Ludność zamieszkująca powiat jasielski w latach 2000-2007 126000 124000 122000 120000 118000 116000 114000 112000 110000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ludność ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Wykres 7. Ludność zamieszkująca województwo podkarpackie w latach 2000-2007 2 106 000 2 104 000 2 102 000 2 100 000 2 098 000 2 096 000 2 094 000 2 092 000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ludność ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego 21 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 3. Urodzenie i zgony w gminie Kołaczyce w latach 2000-2007 czerwiec Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Urodzenia 123 106 103 111 108 121 114 38 Zgony 63 42 64 73 75 71 81 38 Przyrost naturalny 60 64 39 38 33 50 33 0 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy w Kołaczycach Od kilku lat zauważalny jest spadek przyrostu naturalnego, jednak stale utrzymuje się on na dodatnim poziomie. Przyrost naturalny w gminie Kołaczyce obniżył się z 60 w 2000 r. do 33 w 2006 r. Tabela 4. Ruch naturalny ludności w gminie Kołaczyce w 2006 r. Wyszczególnienie Stan ludności Małżeństwa Zgony Urodzenia żywe ogółem Przyrost w tym naturalny niemowląt Kołaczyce 8852 55 98 84 1 14 Mężczyźni 4423 - 47 49 1 -2 Kobiety 4429 - 51 35 - 16 - 6,20 11,04 9,47 10,20 1,58 na 1000 ludności Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w gminie Kołaczyce w 2006 r. wyniósł 1,58 i był wyższy niż w województwie podkarpackim oraz w Polsce, gdzie osiągnął on poziom kolejno 1,3 oraz 0,12. 22 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 5. Migracje ludności w gminie Kołaczyce w latach 2000-2006 Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Zameldowania na pobyt stały Wymeldowania z pobytu stałego Saldo z ze z do na za Ogółem Ogółem migracji miast wsi zagranicy miast wieś granicę 82 52 30 0 59 28 31 0 23 53 25 27 1 70 37 33 0 - 17 97 43 53 1 100 41 59 0 -3 68 44 24 0 55 24 31 0 13 74 48 26 0 72 36 36 0 2 82 47 35 0 91 33 57 1 -9 82 28 53 1 65 40 21 1 17 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Analiza sytuacji gminy pod względem migracji ludności nie przedstawia się korzystnie. Najwyższe dodatnie saldo migracji w badanym okresie czasu odnotowano w 2000 r., w kolejnych latach zauważa się jednak jego znaczne wahania. Tabela 6. Ludność według grup wieku i płci w gminie Kołaczyce w 2006 r. Lp. Wyszczególnienie Mężczyźni % Kobiety % Ogółem 1. Dzieci w wieku 0-4 249 47,34 277 52,66 526 2. Dzieci w wieku 5-9 324 58,27 232 41,73 556 3. Dzieci w wieku 10-14 327 47,88 356 52,12 683 4. Młodzież w wieku 15-19 407 52,65 366 47,35 773 5. Dorośli w wieku 20-24 370 50,07 369 49,93 739 6. Dorośli w wieku 25-29 349 52,32 318 47,68 667 7. Dorośli w wieku 30-34 356 50,93 343 49,07 699 8. Dorośli w wieku 35-39 319 52,99 283 47,01 602 9. Dorośli w wieku 40-44 322 53,40 281 46,60 603 10. Dorośli w wieku 45-49 312 52,79 279 47,21 591 11. Dorośli w wieku 50-54 270 54,44 226 45,56 496 12. Dorośli w wieku 55-59 229 49,04 238 50,96 467 13. Dorośli w wieku 60-64 144 48,98 150 51,02 294 14. Dorośli w wieku 65-69 160 44,82 197 55,18 357 15. Dorośli w wieku 70 i więcej 285 35,67 514 64,33 799 23 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Struktura ludności według wieku w 2006 r. w analizowanej gminie wykazuje podobną tendencję, Usunięto: ¶ jaka występuje w województwie podkarpackim. Jedną z najliczniejszych pod względem wieku grup mieszkańców gminy stanowi młodzież w przedziale wiekowym 15-19 lat (8,73% udział w gminie, 8,32% udział w województwie podkarpackim), co jest zjawiskiem bardzo korzystnym. Liczną grupę stanowią także dorośli w wieku 20-29 lat (15,88% udział w gminie, 16,99% udział w województwie podkarpackim) oraz dzieci w wieku 10-14 lat (7,72% udział w gminie, 6,88% udział w województwie podkarpackim). Liczną grupę mieszkańców stanowią również dorośli w wieku 70 i więcej lat (9,03% udział w gminie i 9,2% udział w województwie podkarpackim). Przewaga liczebności mężczyzn stopniowo zanika wraz z postępującym starzeniem się społeczeństwa na korzyść udziału kobiet w populacji. Jest to szczególnie widoczne w populacji dorosłych w wieku powyżej 54 roku życia. Przyczyną zjawiska jest fakt, że kobiety dożywają zwykle późniejszego wieku niż mężczyźni. Tendencja ta jest charakterystyczna nie tylko dla gminy Kołaczyce, ale także dla powiatu jasielskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski. Tabela 7. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w gminie Kołaczyce w 2006 r. Wyszczególnienie Mężczyźni % Kobiety % Ogółem % Sformatowano: Wyrównany do środka, Interlinia: 1,5 wiersza 1159 51,60 1087 48,40 2246 25,37 Sformatowano: Wyrównany do środka, Interlinia: 1,5 wiersza 2481 46,81 2819 53,19 5300 59,88 Sformatowano: Wyrównany do środka, Interlinia: 1,5 wiersza 445 34,07 861 65,93 1306 14,75 Sformatowano: Wyrównany do środka, Interlinia: 1,5 wiersza Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Sformatowano: Brak, Interlinia: 1,5 wiersza Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Struktura wiekowa mieszkańców gminy przedstawia się korzystnie, ponieważ 85,25% mieszkańców jest w wieku przed – i produkcyjnym (w powiecie jasielskim 84,31%, w województwie podkarpackim 84,9%), natomiast niecałe 15% populacji jest w wieku poprodukcyjnym (w powiecie jasielskim 15,7%, w województwie podkarpackim 15,1%). 24 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wśród mieszkańców w wieku poprodukcyjnym widoczna jest znaczna przewaga kobiet nad mężczyznami, udział kobiet w tej grupie w 2006 r. ukształtował się na poziomie 65,93%. Tabela 8. Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Kołaczyce w 2006 r. Sformatowano: Legenda Sformatowano: Do lewej, Interlinia: 1,5 wiersza Liczba osób Wyszczególnienie gmina powiat województwo Kołaczyce jasielski podkarpackie Usunięto: Ludność w wieku nieprodukcyjnym na¶ 100 osób w wieku produkcyjnym ... [1] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Łączna liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym w gminie Kołaczyce nie odbiega od średniej krajowej. Prognozowane są jednak zamiany w strukturze wieku ludności spowodowane malejącą dzietnością oraz wydłużającym się okresem życia, które stopniowo będą wpływać na obniżanie się udziału ludności w wieku produkcyjnym. W związku ze starzeniem się osób urodzonych w okresie wyżu demograficznego nastąpi wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym, co wpłynie na zwiększenie tzw. obciążenia demograficznego. Tabela 9. Liczba zawieranych małżeństw w gminie Kołaczyce w latach 2000-2006 Lata 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 czerwiec 2007 52 45 57 57 63 54 54 12 Ilość zawieranych małżeństw Sformatowano: Do lewej, Brak, Interlinia: 1,5 wiersza Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego oraz Urzę du Gminy w Kołaczycach Liczba zawieranych małżeństw kształtuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie z pewnym wzrostem w 2004 r. Wskaźnik zawartych małżeństw w 2006 r. na 1000 ludności wynosi 6,2 (6,0 w województwie podkarpackim). 2.2 POZIOM WYKSZTAŁCENIA 25 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 8. Ludność gminy Kołaczyce w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w 2002 r. podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 4% podstawowe ukończone 39% zasadnicze zawodowe 30% średnie 18% wyższe 5% policealne 4% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Narodowy Spis Powszechny 2002 Ludność Niepokojąca jest liczba osób słabo wykształconych . Mieszkańcy gminy Kołaczyce posiadający ukończone wykształcenie podstawowe, a także ci, którzy jego nie ukończyli stanowią ok. 44% ogółu mieszkańców. Osób z wykształceniem średnim oraz policealnym jest niecałe 22%. Zaledwie 4,7% mieszkańców gminy posiada wykształcenie wyższe. Analizując tendencje zachodzące we współczesnym szkolnictwie, do których należy m.in. wzrost aspiracji edukacyjnych młodzieży przypuszcza się, że w strukturze wykształcenia mieszkańców gminy Kołaczyce nastąpią pozytywne zmiany. Wykres 9. Wykształcenie mieszkańców gminy Kołaczyce na tle powiatu jasielskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2002 r. 26 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% gmina Kołaczyce powiat jasielski podstawowe nieukończone i bez wykształcenia podstawowe ukończone zasadnicze zawodowe średnie policealne wyższe 0,00% województwo podkarpackie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego 2.3 POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Ocena poziomu życia mieszkańców gminy Kołaczyce wiąże się z jednej strony z oceną poziomu zaspokojenia ich potrzeb materialnych, zaś z drugiej z jakością życia. O ile stopień zaspokojenia potrzeb materialnych mieszkańców można zmierzyć poprzez przeanalizowanie wysokości zarobków, wydatków oraz zasobów, o tyle trudno jest zmierzyć poziom zaspokojenia pozostałych potrzeb niematerialnych związanych z zadowoleniem z życia. Wykres 10. Ludność gminy Kołaczyce według głównego źródła utrzymania w 2002 r. 27 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% praca w rolnictwie praca poza rolnictwem emerytura renta pozostałe niezarobkowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Narodowy Spis Powszechny 2002 Ludność Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy. Dlatego też głównym źródłem utrzymania dla mieszkańców gminy Kołaczyce są dochody uzyskiwane z pracy poza rolnictwem (38%), w głównej mierze najemnej, a tylko w niewielkim zakresie z pracy prowadzonej na własny rachunek lub z najmu. Podobna tendencja zauważalna jest również w strukturze źródeł utrzymania mieszkańców powiatu jasielskiego oraz województwa podkarpackiego. Z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym blisko 11,5% osób uzyskuje dochody ze sprzedaży płodów wyprodukowanych najczęściej w gospodarstwach charakteryzujących się niedużym areałem. Dla porównania z pracy w rolnictwie utrzymuje się blisko 6,3% mieszkańców powiatu jasielskiego oraz ponad 7% mieszkańców województwa podkarpackiego. Niepokojącym zjawiskiem jest bardzo wysoki odsetek ludności utrzymującej się z rent i emerytur – ponad 41%. Jest on dwukrotnie wyższy niż w powiecie jasielskim oraz województwie podkarpackim. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto otrzymywane przez mieszkańca gminy Kołaczyce według danych GUS w 2005 r. wyniosło 1 615,17 PLN i było niższe od średniej płacy brutto w powiecie jasielskim, województwie podkarpackim i Polsce, gdzie wyniosło kolejno 2 015,94 PLN, 2 081,94 PLN oraz 2 506,93 PLN. 2.4 ZATRUDNIENIE 28 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Od wielu lat sytuacja na lokalnym rynku pracy jest bardzo trudna. Niemniej jednak obserwuje się systematyczny spadek poziomu bezrobocia. Zauważalny jest również wzrost zatrudnienia w sektorze usług nierynkowych, a spadek w sektorze usług rynkowych. W 2003 r. w ogólnej liczbie osób pracujących zaznaczył się blisko 70% udział kobiet, w 2004 r. 65%, natomiast w 2005 r. 68%. Tabela 10. Pracujący w gminie Kołaczyce wg sektorów w latach 2003-2005 Wyszczególnienie Ogółem Rolnictwo, Przemysł ogółem w tym łowiectwo i kobiety i leśnictwo budownictwo Usługi rynkowe nierynkowe 2003 r. 650 457 34 267 105 244 2004 r. 675 440 - 261 86 286 2005 r. 611 418 - 266 33 310 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Rocznika Statystycznego 2.5 POZIOM BEZROBOCIA Główną przyczyną bezrobocia w gminie Kołaczyce jest likwidacja wielu zakładów pracy po roku 1990. Gmina podejmuje szereg działań mających na celu przeciwdziałanie oraz ograniczanie jego poziomu. Przeciwdziałając bezrobociu, gmina rozwija infrastrukturę m.in. poprzez budowę i modernizację dróg, budowę kanalizacji, telefonizację oraz rozbudowę wodociągów, ponadto, dba o korzystny system podatkowy dla nowo uruchomionych zakładów produkcyjnych i usługowych. Wykres 11. Struktura bezrobocia w Gminie Kołaczyce w latach 2000-2007 29 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Bezrobotni ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle Analizując poziom bezrobocia ogółem w gminie Kołaczyce zauważa się jego systematyczny spadek. Bezrobocie w 2006 r. w stosunku do 2000 r. spadło o 25,6% co jest wynikiem m.in. ożywienia gospodarczego, wzrostu zapotrzebowania na usługi sezonowe zwłaszcza w budownictwie, rolnictwie czy też transporcie, otwartego rynku pracy Unii Europejskiej, zwiększającego się poziomu wykształcenia oraz systematycznego podnoszenia kwalifikacji przez mieszkańców. Na systematyczne obniżanie się poziomu bezrobocia wpływa również zwiększająca się liczba nowych etatów, które tworzy głównie sektor prywatny. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle na koniec lipca 2007 r. w gminie Kołaczyce zarejestrowanych było 763 osoby, w tym 492 kobiety. Spośród zarejestrowanych osób bezrobotnych niecałe 8% posiada prawo do zasiłku. Stopa bezrobocia pod koniec marca 2007 r. w powiecie jasielskim ukształtowała się na poziomie 19,2%. W analogicznym okresie stopa bezrobocia w województwie podkarpackim wynosiła 16%, natomiast w Polsce 14,4%. Tabela 11. Poziom bezrobocia w gminie Kołaczyce w latach 2000-2007 30 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Lata Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 kwiecień 2007 Bezrobotni ogółem: 1250 1286 1195 1192 1139 1081 930 870 w tym kobiety 639 639 544 571 574 581 545 517 % udział kobiet 51,12 49,69 45,52 47,90 50,40 53,75 58,60 bezrobotni z prawem 228 59,43 237 156 146 131 73 64 60 68 40 65 - 44 38 15 do zasiłku bezrobotni absolwenci 49 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle Grupą społeczną, która jest szczególnie zagrożona bezrobociem są kobiety. W ostatnich latach rośnie udział kobiet mających kłopoty ze znalezieniem pracy. Paradoksalnie wykształcenie oczekujących na pracę kobiet jest wyższe niż mężczyzn. Przyczyn tego zjawiska należy upatrywać m.in. w zmniejszającej się liczbie zawodów wykonywanych przez kobiety, postrzeganiu ich przez pracodawców jako mało dyspozycyjnych oraz w czynnikach kulturowych. W analizowanym okresie czasu wyraźnemu zmniejszeniu uległa liczba osób Sformatowano: Czcionka: 12 pt, Bez podkreślenia bezrobotnych z prawem do zasiłku. Tabela 12. Bezrobotni w gminie Kołaczyce według wieku w latach 2004-2006 Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych na 31.12.2004 r. na 31.12.2005 r. na 31.12.2006 r. 18-24 288 240 189 25-34 413 409 335 35-44 265 260 225 45-54 160 150 152 55-59 10 20 27 60 i więcej 3 2 2 Wiek w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle 31 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Najliczniejszą grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych reprezentują osoby w przedziale wieku od 25 do 34 lat; stanowiły one w 2006 r. ponad 36% wszystkich bezrobotnych. Bezrobotni w tym przedziale wiekowym dominują również w powiecie jasielskim (33%). Drugą co do wielkości grupę bezrobotnych w gminie Kołaczyce stanowią osoby w wieku od 35 do 44 lat – ponad 24,2%. Bezrobotni w tym przedziale wieku plasują się również na drugim miejscu w powiecie jasielskim – 23,6% w 2006 r. Kolejna liczna grupa to osoby bezrobotne poniżej 24 roku życia. W 2006 r. ich udział w ogólnej liczbie osób bezrobotnych w gminie Kołaczyce wyniósł ponad 20,3%, natomiast w powiecie jasielskim 23,2%. Bezrobotni w wieku 45 lat i więcej stanowiły w gminie Kołaczyce 19,5%, a w powiecie jasielskim nieco więcej, bo 20,2%. Analiza bezrobocia z uwzględnieniem wieku wskazuje na systematycznie obniżającą się liczbę bezrobotnych w wieku od 18 do 24 (z 288 w 2004 r. do 189 w 2006 r.), co jest wynikiem nie tylko ożywienia gospodarczego ale również wzrostu poziomu wykształcenia, oraz umiejętności. Młodzi ludzie coraz lepiej rozumieją mechanizmy działania rynku pracy i tym samym są bardziej skłonni do przekwalifikowania czy też podwyższania dotychczasowego wykształcenia poprzez uczestniczenie w różnego rodzaju kursach upatrując w tym możliwości pozyskania pracy. Na przestrzeni kliku analizowanych lat spada również odsetek osób bezrobotnych w następujących przedziałach wiekowych: od 25 do 34 oraz od 35 do 44. Tabela 13. Bezrobotni według wykształcenia w gminie Kołaczyce w latach 2004-2006 Liczba Liczba Liczba bezrobotnych bezrobotnych bezrobotnych w 2004 r. w 2005 r. w 2006 r. 26 28 34 225 213 194 średnie ogólnokształcące 36 47 47 zasadnicze zawodowe 420 381 310 432 412 345 Poziom wykształcenia wyższe policealne i średnie zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle 32 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Największe szanse na zatrudnienie mają absolwenci uczelni wyższych. Na przeciwnym biegunie szans znajdują się natomiast osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniżej. Porównanie bezrobocia w 2006 r. w gminie Kołaczyce z bezrobociem w powiecie jasielskim ze względu na wykształcenie osób bezrobotnych wykazało jego podobną strukturę. W związku z tym można przyjąć następującą interpretację: • szeregi bezrobotnych w największym stopniu zasilają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz bezrobotni z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej; • nieco mniej liczną kategorię wśród bezrobotnych stanowią osoby legitymujące się wykształceniem policealnym, ogólnokształcącym i średnim zawodowym; • najmniej liczną grupę stanowią osoby z wykształceniem wyższym. Tabela 14. Bezrobotni według stażu pracy w gminie Kołaczyce w latach 2004-2006 Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych w 2004 r. w 2005 r. w 2006 r. do 1 roku 219 200 174 1 -5 191 182 140 5 – 10 113 100 81 10 - 20 144 141 115 20 – 30 84 64 59 ponad 30 6 6 7 bez stażu 383 388 354 Staż pracy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle Zdecydowanie najmniej liczną grupę bezrobotnych stanowią osoby, które przepracowały ponad 30 lat. Największy udział w zasileniu szeregu bezrobotnych mają natomiast mieszkańcy nie posiadający stażu pracy, charakteryzujący się dodatkowo brakiem kwalifikacji. 33 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 15. Bezrobotni z terenu gminy Kołaczyce według czasu pozostawania bez pracy w latach 2004-2006 Czas pozostawania Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych bez pracy w 2004 r. w 2005 r. w 2006 r. do 1 miesiąca 63 68 50 1–3 163 131 103 3–6 99 118 94 6 – 12 127 101 87 12 – 24 169 156 138 ponad 24 miesiące 518 507 458 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle Najliczniejszą grupę wśród osób bezrobotnych zarówno w gminie Kołaczyce, jak i w powiecie jasielskim stanowią osoby długotrwale bezrobotne tj. powyżej 24 miesięcy. W 2006 r. w gminie Kołaczyce 49,2% bezrobotnych pozostawało bez pracy powyżej 24 miesięcy, w powiecie jasielskim osób długotrwale bezrobotnych było mniej, bo około 42,8%. W diagnozowanej gminie w 2006 r. w ewidencji bezrobotnych figurowało około 5,4% bezrobotnych, których czas oczekiwania na zatrudnienie nie przekroczył 1 miesiąca. Największe problemy ze znalezieniem pracy mają osoby długotrwale bezrobotne, przy czym, im dłuższa przerwa w pracy, tym mniejsze szanse na jej ponowne uzyskanie. Przyczyną takiej tendencji są rosnące wymagania pracodawców, a także zmiany zachodzące w stosowanych technikach oraz organizacji pracy. Szybkość zmian zachodzących w gospodarce pociąga za sobą konieczność nieustannego podwyższania i uzupełniania kwalifikacji (edukacja przez całe życie), w wielu wypadkach także wiąże się z koniecznością zmiany zawodu. Osoby długotrwale bezrobotne w miarę upływu czasu tracą poczucie własnej wartości. Dezaktualizacji ulega wiedza, uprawnienia zawodowe i doświadczenie bezrobotnego, przez co staje się on mało interesujący dla pracodawcy i tym samym jego powrót na rynek pracy jest utrudniony. 34 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 16. Wykaz osób bezrobotnych z gminy Kołaczyce według wybranych zawodów w latach 2004-2006 Liczba osób Wykonywany zawód, specjalność bezrobotnych w latach 2004 2005 2006 Bez zawodu 85 195 174 Technik rolnik 16 13 8 Asystent ekonomiczny 19 14 16 Pracownik administracyjny 14 12 13 Pracownik biurowy 38 29 28 Kucharz 41 38 37 Sprzedawca 55 47 36 25 26 24 Murarz 47 38 36 Ślusarz i zawody pokrewne 52 41 29 Cukiernik 17 20 15 Piekarz 13 17 13 Krawiec 25 25 18 Szwaczka 20 19 12 Robotnik gospodarczy 15 15 14 Robotnik budowlany 22 16 13 40 37 32 Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Jaśle Zjawisko bezrobocia w największym stopniu dotyka osoby niewykształcone, bez zawodu. Zagrożenie pozostawaniem bez pracy z tytułu nieposiadania wyuczonego zawodu wciąż rośnie. Szeregi bezrobotnych z terenu gminy Kołaczyce w znacznym stopniu zasilają także przedstawiciele następujących zawodów: pracownik biurowy, kucharz, sprzedawca, murarz, ślusarz, a także robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym. Wśród zarejestrowanych bezrobotnych z terenu powiatu jasielskiego do najliczniejszych grup zawodowych należały 35 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 osoby posiadające m.in. następujące zawody: sprzedawca, kucharz, ślusarz, asystent ekonomiczny, krawiec, pracownik biurowy oraz murarz. Ze znalezieniem pracy kłopotów natomiast nie mają m.in.: inżynierzy, informatycy, nauczyciele, księgowi, ekonomiści, operatorzy maszyn i urządzeń, stolarze, kierowcy oraz robotnicy fizyczni. W celu przeciwdziałania oraz ograniczania zjawiska bezrobocia Powiatowy Urząd Pracy w Jaśle podejmuje następujące działania: • organizowanie robót publicznych; • organizowanie prac interwencyjnych; • organizowanie szkoleń oraz kursów podnoszących kwalifikacje osób bezrobotnych lub umożliwiających przekwalifikowanie się; • organizowanie staży oraz przygotowania zawodowego; • organizowanie prac społecznie użytecznych; • zachęcanie pracodawców do zwiększania zatrudnienia poprzez refundacje kosztów wyposażenia i doposażenia nowo stworzonego stanowiska pracy, czy też poprzez jednorazową refundację pracodawcy poniesionych kosztów z tytułu opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne. Do zadań leżących w gestii Urzędu Pracy należy również objęcie szczególnym wsparciem bezrobotnych osób zamierzających otworzyć własną działalność gospodarczą. Przyszły przedsiębiorca może skorzystać z doradztwa oraz otrzymać jednorazową dotację ze środków Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej. Wspieranie rozwoju drobnej przedsiębiorczości jest niezwykle ważną kwestią, ponieważ w niedługiej przyszłości każda z nich może stworzyć nowe miejsca pracy przyczyniając się tym samym do spadku poziomu bezrobocia oraz wzrostu poziomu życia mieszkańców kołaczyckiej ziemi. 36 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 3. ŚRODOWISKO 3.1 PRZYRODA Gmina Kołaczyce posiada dobrze zachowane środowisko przyrodnicze. Niewątpliwym jej atutem są lasy, które zajmują ok. 32% jej obszaru stwarzając dogodne warunki dla rozwoju agroturystyki. Na terenie gminy występuje prawdziwe bogactwo fauny i flory, wśród którego dostrzec można unikalne gatunki zwierząt, ptaków oraz roślin. Dominującymi gatunkami drzewostanu są jodły, buki, sosny oraz dęby. Spotkać można również iwę, jarzębinę, dziki bez, kalinę i leszczynę. W dolinach rzek występuje wierzba łoza, która dodaje uroku okolicznym krajobrazom, natomiast na podmokłych terenach dojrzeć można olchę. W tutejszych lasach i zagajnikach żyją nie tylko sarny i zające, ale także kuny, łasice, wiewiórki popielice oraz piżmowce. Z ptaków drapieżnych spotka się jastrzębie, kanie i sowy. Zagajniki natomiast przepełnione są drobnym ptactwem, którego przedstawiciele to m.in. dzikie gołębie, kukułki, gawrony, wrony czy też sroki. Z kolei na terenach podmokłych, w pobliżu rzek i potoków gnieżdżą się bociany, czajki oraz dzikie kaczki. Niezwykle bogaty jest również świat owadów, motyli oraz chrząszczy kołaczyckiej ziemi. Niewątpliwie atutem gminy jest nieskażone powietrze, do czego przyczynia się położenie z dala od głównych ośrodków zanieczyszczeń. 3.2 ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA Powietrze na terenie gminy Kołaczyce można uznać za nieskażone. Negatywny wpływ na jego jakość wywierają jednak przemysłowe i lokalne kotłownie, źródła technologiczne oraz komunikacja samochodowa. Źródłem zanieczyszczenia są również funkcjonujące na terenie gminy przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą. Gmina posiada stosunkowo dobrze uregulowaną gospodarkę odpadami komunalnymi, które wywożone są na wysypiska śmieci znajdujące w miejscowości Brzostek oraz w Jaśle. Za zagrożenie należy uznać „dzikie” wysypiska śmieci powstające najczęściej w lasach, w pobliżu rzek oraz w innych niedozwolonych miejscach. Mając na uwadze dobro 37 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 środowiska przyrodniczego gmina Kołaczyce prowadzi działania w zakresie racjonalizacji gospodarki odpadami oraz uświadomienia mieszkańcom potrzeby troszczenia się o dziedzictwo natury. Głównymi źródłami hałasu są komunikacja, zakłady usługowe, maszyny i urządzenia pracujące na wolnym powietrzu, jak również urządzenia komunalne. Z uwagi na to, że na terenie Gminy występuje małe nasilenie ruchu komunikacyjnego hałas nie jest uciążliwy dla środowiska. Innym źródłem zanieczyszczenia środowiska są ścieki, które przyczyniają się do pogorszenia stanu lokalnych rzek i potoków. 3.3 SUROWCE MINERALNE Do najważniejszych surowców mineralnych na terenie gminy Kołaczyce zaliczyć można żwiry i piaski występujące w dolinie Wisłoki oraz pokłady gliny, która w przeszłości wykorzystywana była do produkcji garncarskiej. Surowce te nie są obecnie eksploatowane na skalę przemysłową. 3.4 ZASOBY WODNE Podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności gminy w wodę są ujęcia wód powierzchniowych. Gmina jest zasobna w wody powierzchniowe, lecz wykorzystanie ich jest ograniczone ze względu na duże wahania w skali rocznej oraz silny odpływ. Przez teren gminy przepływają trzy potoki: w Bieździedzy na odcinku 5 km, od Sowiny do Bieździedzy 4 km, w Sieklówce na odcinku 3 km. Na terenie gminy zauważalny jest jednak brak regulacji rzek (Bieździedzy) i potoków, co przy pojawiających się intensywnych opadach (latem) oraz topniejącą pokrywą śnieżną (zimą) skutkuje częstymi wylewami oraz powodziami będącymi poważnym zagrożeniem dla mieszkańców. Przez zachodnią granicę gminy płynie Wisłoka, której wody w 2006 r. określić można jako wody o zadawalającej jakości. Ilość ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych 38 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 do zlewni rzeki Wisłoki w latach 2000-2005 stopniowo maleje. Systematycznie wzrasta natomiast ilość odprowadzonych ścieków oczyszczonych. (www.wisloka.tarnow.pl) 4. GOSPODARKA 4.1 ROLNICTWO Rozwój oraz wzrost opłacalności rolnictwa w gminie Kołaczyce jest ograniczony przez kilka czynników, wśród których wyróżnić można: ukształtowanie terenu, jakość gleb, warunki klimatyczne, niekorzystną strukturę obszarową oraz niewyspecjalizowaną produkcję gospodarstw rolnych. Na terenie gminy Kołaczyce dominują tereny o rzeźbie wysokofalistej - zajmują one 60% jej powierzchni, natomiast pozostałe 40% terenu stanowią płaskorówniny. Taka powierzchnia terenu znacznie utrudnia rolnikom efektywne gospodarowanie. Zróżnicowane ukształtowanie powierzchni w połączeniu z dużą ilością opadów wywołuje niekorzystne zjawisko w postaci erozji gleb. Na terenie diagnozowanej gminy przeważają gleby dobre, jednak na ich jakość negatywnie wpływa wysoki poziom zakwaszenia. Inną zidentyfikowaną barierą opóźniającą i utrudniającą rozwój rolnictwa jest niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw rolnych oraz niekorzystny rozłóg pól. Nie bez znaczenia jest również charakter produkcji rolnej, którą określić można jako wielokierunkową. Większość gospodarstw rolnych nastawiona jest na niskotowarową, wszechstronną oraz nie wyspecjalizowaną produkcję, podczas gdy rynek nastawiony jest na duże partie jednorodnych płodów rolnych, spełniających wysokie wymagania jakościowe. Producenci rolni funkcjonujący w wyżej opisanych warunkach przegrywają walkę konkurencyjną na rynku, ponieważ nie są w stanie skutecznie konkurować z dobrze prosperującymi, wyspecjalizowanymi gospodarstwami. Ponadto rolnicy zamieszkujący gminę nie współdziałają ze sobą w celu poprawienia swojej sytuacji materialnej i nie organizują się chociażby w grupy producenckie, w których funkcjonowanie z pewnością zwiększyłoby ich konkurencyjność oraz ułatwiło negocjacje z przedstawicielami zakładów przetwórczych. Analizując stan środowiska naturalnego, a także sytuację rolników z gminy Kołaczyce dostrzega się pewną szansę na rozwój gospodarstwa ekologicznego. W obecnych warunkach 39 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 przy występowaniu tak dużego rozdrobnienia gospodarstw rolnych charakteryzujących się dodatkowo niską towarowością to właśnie rolnictwo ekologiczne może wpłynąć na jego systematyczny rozwój. Za zaangażowaniem się rolników w ekologiczną produkcję przemawia również ciągły wzrost zainteresowania ludności zdrową żywnością. Wykres 12. Struktura użytkowania terenu w gminie Kołaczyce w 2005 r. 8% 32% 60% Użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Największą rolę w gospodarce gminy Kołaczyce odgrywa rolnictwo, z uwagi na to, że aż 60% jej powierzchni stanowią użytki rolne. Wielu mieszkańców gminy utrzymuje się z prowadzonej działalności rolniczej w postaci niewielkich rodzinnych gospodarstw rolnych o wielokierunkowej produkcji nastawionej głównie na uprawę zbóż i hodowlę bydła oraz drobiu. 40 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 13. Struktura użytków rolnych w gminie Kołaczyce w 2005 r. 6% 11% 2% 81% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Gleby występujące na terenie gminy można podzielić w następujący sposób: Wykres 14. Bonitacyjna klasyfikacja gleb w gminie Kołaczyce 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% gleby pseudobielicowe gleby brunatne właściwe gleby pseudobielicowe gleby brunatne właściwe mady brunatne mady brunatne Gleby występujące na terenie Gminy Kołaczyce zaliczane są od II do VI klasy bonitacyjnej. Większość gleb zbonifikowana jest w klasach IVa, następnie IVb, IIIb, IIIa, V, II, natomiast najmniej jest gruntów klasy VI. Pod względem zawartości metali ciężkich gleb mieszczą się w I klasy czystości za wyjątkiem gleb zlokalizowanych przy głównych szlakach komunikacyjnych. Do dalszej diagnozy stanu rolnictwa na terenie gminy Kołaczyce wykorzystano dane pochodzące z Powszechnego Spisu Rolnego, przeprowadzonego w Polsce w 2002 r. 41 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 W roku 2002 na terenie gminy Kołaczyce funkcjonowało 1748 gospodarstw, z których blisko 100% stanowiły gospodarstwa indywidualne. Tabela 17. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w gminie Kołaczyce Liczba gospodarstw rolnych (w szt.) Wyszczególnienie Gmina Kołaczyce do 1ha 1-5 ha 5-10 ha 10-15 ha > 15 ha 608 1064 73 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie Kołaczyce jest niska i wynosi 3,4 ha, w województwie podkarpackim 4,23 ha, natomiast w kraju 9,57 ha. Tabela 18. Gospodarstwa według rodzaju i celu produkcji w gminie Kołaczyce Wyszczególnienie Liczba gospodarstw % rolnych Gospodarstwa nie prowadzące produkcji rolniczej 237 13,56 Gospodarstwa produkujące wyłącznie na potrzeby własne 598 34,21 Gospodarstwa produkujące głównie na potrzeby własne 774 44,28 Gospodarstwa produkujące głównie na rynek 139 7,95 Ogółem: 1748 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Na terenie gminy Kołaczyce zdecydowaną większość stanowią małe gospodarstwa rolne o powierzchni do 1 ha oraz od 1 do 5 ha, które znaczną część lub całość wytworzonej produkcji przeznaczają na zaopatrzenie w żywność swojej rodziny. Podobna tendencja zauważalna jest wśród gospodarstw rolnych na terenie powiatu jasielskiego. Gospodarstwa te 42 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 w zdecydowanej większości (80% według Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.) zarządzane są przez osoby nie posiadające wykształcenia rolniczego, jedynie znikoma ich część (0,26%) prowadzona jest przez osoby legitymujące się wyższym wykształceniem rolniczym. Taka struktura wykształcenia wśród osób odpowiedzialnych za kierowanie gospodarstwem rolnym znacznie spowalnia tempo przemian zachodzących w rolnictwie. Nic nie wskazuje na to, aby niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw rolnych uległa w najbliższym czasie szybkiej przemianie. Jednak zamiany są konieczne, ponieważ duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych jest przyczyną niskiej towarowości produkcji rolnej, co w bezpośredni sposób przekłada się na ich wyniki ekonomiczne. Konsekwencją istniejącego rozdrobnienia jest wielokierunkowa i niewyspecjalizowana produkcja. Tabela 19.Wyposażenie techniczne gospodarstw rolnych w budynki i budowle w gminie Kołaczyce Wyposażenie gospodarstw rolnych w budynki i budowle [w sztukach] Wyszczególnienie obory chlewnie kurniki budynki stodoły gnojowniki wielofunkcyjne Gmina Kołaczyce 212 8 61 1005 278 625 Źródło: www.jaslo.powiat.pl Dominującą formę zabudowy gospodarskiej stanowią budynki wielofunkcyjne, które także zajmują największą powierzchnię tj. 78881 m2 . 43 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 20. Powierzchnia budynków i budowli wykorzystywanych przy produkcji rolniczej w gminie Kołaczyce Wyszczególnienie Powierzchnia w m2 Obory 6898 Chlewnie 252 Kurniki 1116 Stodoły 17074 Wiaty 3109 Garaże 9286 Budynki wielofunkcyjne 78881 Inne pomieszczenia 1636 Ogółem: 118252 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Tabela 21. Maszyny i urządzenia rolnicze w gminie Kołaczyce Maszyny i urządzenia rolnicze (w sztukach) Wyszczególnienie Ciągniki Gmina Kołaczyce 367 Samochody Kombajny ciężarowe zbożowe 9 21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Do podstawowych maszyn rolniczych zalicza się ciągniki. Nieliczne gospodarstwa rolne wyposażone są w bardziej specjalistyczne maszyny w postaci kombajnów zbożowych czy też w samochody ciężarowe. Ilość kombajnów związana jest z dominującą w strukturze produkcji roślinnej uprawą zbóż. 44 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Produkcja roślinna w gminie Kołaczyce Tabela 22. Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów w gminie Kołaczyce Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów (w ha) Wyszczególnienie strączkowe zboża Gmina Kołaczyce jadalne 1024 1,6 ziemniaki pastewne 429 37 pozostałe i warzywa 65 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Analiza powierzchni zasiewów poszczególnych ziemiopłodów uprawianych na terenie gminy Kołaczyce jednoznacznie wskazuje na zboża – jako dominujący kierunek produkcji rolniczej. Bardzo popularna jest również uprawa roślin okopowych. Produkcja roślinna ukierunkowana jest przede wszystkim na produkcję pasz i samozaopatrzenie gospodarstw. Tabela 23. Struktura powierzchni zasiewów głównych zbóż w gminie Kołaczyce Powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych (w ha) Wyszczególnienie Gmina Kołaczyce pszenica żyto jęczmień owies 655 39 21 201 pszenżyto 13 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. W strukturze zasiewów podstawowych zbóż zdecydowanie najczęściej uprawianym gatunkiem jest pszenica (około 70%), a następnie owies (około 21%). Najmniejszy udział w strukturze zasiewów przypada na typowo paszowe zboże, jakim jest pszenżyto. 45 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Produkcja zwierzęca w gminie Kołaczyce W produkcji zwierzęcej dominuje chów drobiu, bydła, oraz trzody chlewnej. Tutaj również zauważalne jest ukierunkowanie produkcji właścicieli gospodarstwach na tzw. samozaopatrzenie . Zjawisko to zdaje się potwierdzać skala produkcji ziemiopłodów. Pomimo intensywnej pracy doradców rolnych z Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego w Jaśle nie udało się utworzyć w powiecie grup producentów rolnych z uwagi na istniejące, a trudne do przełamania bariery psychologiczne. Tabela 24. Stan pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie Kołaczyce Bydło Wyszczególnienie w tym Trzoda chlewna Owce Kozy Konie Drób 724 19 96 235 33109 krowy Gmina Kołaczyce 1102 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Podsumowanie produkcji roślinnej oraz zwierzęcej W gospodarstwach rolnych dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych, natomiast w produkcji zwierzęcej chów bydła i trzody chlewnej. Przyczyną zaistniałej struktury upraw roślin oraz struktury chowu zwierząt jest tendencja do wykorzystywania przez rolników swoich gospodarstw do produkcji żywności na własne potrzeby. W gospodarstwach rolnych wytwarzana jest niewielka ilość różnorodnych płodów rolnych, a także utrzymywana mała liczba zwierząt. Konsekwencją takiej sytuacji jest brak możliwości dostarczenia zakładom przetwórczym wysokiej jakości dużych partii jednolitego surowca. Rolnicy napotykają ponadto na wiele trudności związanych ze zbytem wytworzonych produktów pomimo ich bardzo dobrej jakości. Mają osłabioną pozycję negocjacyjną w kontaktach z zakładami 46 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 przetwórczymi, w związku z czym niejednokrotnie nie udaje im się wynegocjować dobrej ceny za wyprodukowane płody rolne. W ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie produkcją sadowniczą, jak również zakładaniem plantacji krzewów i roślin owocowych. Zakładaniu plantacji roślin sadowniczych sprzyjają korzystne warunki glebowo-klimatyczne. Nie ulega wątpliwości, że zarówno sadownictwo, jak i prowadzenie plantacji jagodowych mogą okazać się w przyszłości kierunkiem działalności pobudzającym rozwój drobnych gospodarstw rolnych. Produkcja owoców jest niezwykle pracochłonna, można w nią zaangażować występujący w sferze rolnictwa nadmiar „rąk do pracy”. Ogromne znaczenie ma tu również dobra kondycja funkcjonujących w okolicy zakładów przetwórstwa owocowo – warzywnego będących potencjalnymi odbiorcami wyprodukowanych płodów rolnych. Tabela 25. Powierzchnia upraw poszczególnych gatunków drzew owocowych w gminnie Kołaczyce Wyszczególnienie Gmina Kołaczyce Powierzchnia upraw poszczególnych gatunków drzew owocowych (w ha) jabłonie grusze śliwy wiśnie czereśnie pozostałe 24 1 3 5 1 1 Źródło: www.jaslo.powiat.pl Dominującym gatunkiem drzew owocowych uprawianym na terenie gminy Kołaczyce są jabłonie. Uprawa pozostałych gatunków ma znaczenie marginalne. 47 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 26. Powierzchnia upraw poszczególnych krzewów owocowych i plantacji jagodowych w gminie Kołaczyce Powierzchnia upraw poszczególnych krzewów owocowych i plantacji jagodowych (ha) pozostałe: Wyszczególnienie morele, agrest porzeczki maliny brzoskwinie, orzechy włoskie Gmina Kołaczyce 3 46 1 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Powszechny Spis Rolny 2002 r. Analiza uprawy poszczególnych krzewów owocowych wykazała, że największy udział w powierzchni upraw przypadł krzewom porzeczki. Uprawa tych krzewów owocowych tak chętnie skupowanych przez zakłady przetwórcze został objęły obszar 46 ha. Do głównych odbiorców produktów rolnych wyprodukowanych na terenie gminy Kołaczyce zaliczyć można: • Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „PEKTOWIN” w Jaśle • Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „KORCZYNA” w Korczynie • JASAN Sp. z o.o. Poland • ZPOiW VORTUMNUS Sp. z o.o. w Lisowie • Chłodnia Tarnów • właściciele sklepów spożywczych • klienci placów targowych Z uwagi na silne rozdrobnienie rolnictwa bardzo cenna staje się każda firma skupiająca i przetwarzająca płody rolne wyprodukowane przez tutejsze gospodarstwa. 48 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Szansą dla wielu gospodarstw rolnych funkcjonujących na tym stosunkowo czystym ekologicznie terenie może okazać się produkcja ekologiczna lub poprowadzenie gospodarstwa agroturystycznego. Zamieszkujący gminę rolnicy mogą skorzystać ze wsparcia w postaci doradztwa w zakresie prowadzonej działalności rolniczej, a także planowanych inwestycji. Według informacji uzyskanych w Powiatowym Zespole Doradztwa Rolniczego w Jaśle w 2006 okoliczni mieszkańcy mogli uczestniczyć w następujących szkoleniach: • Kwotowanie produkcji mleka w Polsce – 1 szkolenie; • Wymogi kodeksu dobrej praktyki rolniczej dla gospodarstw specjalizujących się w chowie bydła – 1 szkolenie; • Podstawy rolnictwa ekologicznego – 1 szkolenie; • Nowoczesna technologia uprawy ziemniaków – 1 szkolenie; • Upowszechnienie metod produkcji oraz stylu życia przyjaznego dla środowiska – 1 szkolenie; • Wpływ racjonalnego żywienia na zdrowie człowieka – 2 pokazy żywieniowe. W 2007 roku odbyły się następujące szkolenia: • Organizacyjno –prawne aspekty działalności agroturystycznej – 1 szkolenie; • Spełnienie standardów w dziedzinie ochrony środowiska , zwierząt i konsumenta a uzyskanie dopłat bezpośrednich - 1 szkolenie 4 - dniowe. Do końca 2007 r. odbędą się szkolenia dotyczące następujących tematów: • Spełnienie standardów w dziedzinie ochrony środowiska , zwierząt i konsumenta a uzyskanie dopłat bezpośrednich - 1 szkolenie 4 dniowe dla kolejnej grupy rolników; • Wdrażanie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej – 1 szkolenie; • Minimalne wymagania dla gospodarstw rolnych dotyczące zasady wzajemnej zgodności w systemie jednolitej płatności – 1 szkolenie; • Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego ( I oś PROW 2007-2013) - 1 szkolenie; • Poprawa środowiska naturalnego na obszarach wiejskich (II oś PROW 2007-2013) 49 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 - 1 szkolenie; • Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej ( III oś PROW 2007-2013).- 1 szkolenie. 4.2 LEŚNICTWO Diagnozowana gmina wykazuje blisko 32 % wskaźnik lesistości, co plasuje ją na trzecim miejscu w powiecie jasielskim, zaraz za gminą Krempna oraz gminą Dębowiec, gdzie wskaźnik ten wynosi odpowiednio 74,4% oraz 32,8%. Dla porównania średnia lesistość powiatu jasielskiego wynosi 36,3% , województwa podkarpackiego 36,6%, natomiast średnia lesistość kraju to 28,8%. Stosunkowo wysoki procent powierzchni leśnej w stosunku do powierzchni ogółem terenu gminy Kołaczyce wywiera niewątpliwie duży wpływ na funkcjonowanie jej mieszkańców oraz warunki bytowania i rozwoju fauny i flory. Największym kompleksem leśnym w okolicach gminy Kołaczyce jest pogórzański masyw Wzgórz Warzyckich. W jego obrębie dominującymi gatunkami drzewostanu są jodły, buki, sosny oraz dęby. Spotkać można również iwę, jarzębinę, dziki bez, kalinę i leszczynę. Powierzchnia gruntów leśnych w 2005 r. na terenie gminy Kołaczyce wynosiła 1929,60 ha, a struktura ich własności przedstawiała się następująco: Tabela 27. Powierzchnia gruntów leśnych w gminie Kołaczyce w 2005 r. Forma własności lasów Powierzchnia gruntów leśnych w ha % Grunty leśne publiczne ogółem 1426,90 73,95 Grunty leśne prywatne 502,70 26,05 Suma 1929,60 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego 50 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Występujące na terenie gminy lasy w zdecydowanej większości są własnością publiczną. W rękach prywatnych znajduje się około 26 % powierzchni gruntów leśnych. Tabela 28. Struktura powierzchni gruntów nieleśnych zalesionych i przeznaczonych do zalesienia w gminie Kołaczyce w 2005r. Struktura powierzchni gruntów nieleśnych zalesionych i Powierzchnia w ha % Zalesienia lasy publiczne ogółem 7,5 76,53 Zalesienia prywatne 2,3 23,47 Suma 9,8 100 przeznaczonych do zalesienia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Tabela 29. Odnowienia i zalesienia w gminie Kołaczyce w 2005 r. Struktura Powierzchnia Struktura Powierzchnia odnowień w ha zalesienia w ha Lasy prywatne 2,4 Lasy prywatne 2,3 Lasy gminne 2,4 Lasy gminne 0,0 Suma 4,8 Suma 2,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Struktura odnowień w lasach prywatnych i gminnych kształtuje się na jednakowym poziomie. W lasach będących własnością prywatną w roku 2005 zalesianiu poddano 2,3 ha użytków. 51 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 30. Pozyskiwanie drewna (grubizny) w gminie Kołaczyce w 2005 r. Ilość w m 3 % Lasy prywatne 157 36,18 Lasy państwowe 277 63,82 Suma 434 100 Pozyskiwanie drewna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego W 2005 r. z terenu lasów państwowych pozyskano 277 surowca drzewnego w postaci tzw. grubizny, która wykorzystywana jest głównie przez zakłady tartaczne. 4.3 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Tabela 31. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD w 2006 r. Wyszczególnienie Liczba jednostek gospodarczych Jednostki sektora publicznego 29 Jednostki sektora prywatnego 277 Ogółem 306 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzę du Statystycznego Na terenie gminy Kołaczyce przeważają podmioty gospodarcze należące do sektora prywatnego. Wśród jednostek sektora publicznego zdecydowaną większość stanowią państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego (25 podmiotów). Natomiast wśród jednostek sektora prywatnego dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (243 podmioty). 52 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie Gminy Kołaczyce wg PKD w 2006 r.: • Rolnictwo, Łowiectwo i Leśnictwo 7 • Przetwórstwo przemysłowe 28 • Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 1 pub. • Budownictwo 48 • Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego 106 • Hotele i restauracje 6 (w tym 1 pub.) • Transport, gospodarka magazynowa i łączność 11 • pośrednictwo finansowe 7 • Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 31 • Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne 6 (w tym 2 pub.) • Edukacja 26 (w tym 22 pub.) • Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 6 (w tym 2 pub.) • Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała 23 (w tym1 pub.) Dominującą formą działalności gospodarczej prowadzoną na terenie gminy jest handel hurtowy i detaliczny, a następnie różnego rodzaju usługi. W dalszej kolejności wyróżnić można budownictwo, obsługę nieruchomości oraz przetwórstwo przemysłowe. Analizując usługi świadczone przez miejscowe firmy dostrzeżona została dominacja usług samochodowych oraz budowlanych. 53 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 32. Ilość wydawanych zaświadczeń dla podmiotów gospodarczych w latach 2000-2006 Lata 2000 Ilość wydanych zaświadczeń 61 71 34 45 44 39 17 23 Ilość zlikwidowanych podmiotów gospodarczych 2001 2002 2003 2004 czerwiec 2005 2006 30 31 22 14 14 35 15 18 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy Kołaczyce Z roku na rok maleje liczba wydawanych zaświadczeń o prowadzonej działalności gospodarczej. Przyczyn tego niekorzystnego zjawiska należy upatrywać w zubożeniu ludności, niechęci do podjęcia ryzyka, trudnościami w dostępie do preferencyjnych kredytów, a także trudnościami w uzyskaniu poręczeń kredytowych. Istotnym czynnikiem hamującym powstawanie oraz rozwój przedsiębiorczości jest również brak wiedzy ekonomicznej w zakresie prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Barierą okazują się także problemy ze zbytem oraz dystrybucją towarów. Wymienione czynniki hamujące są powodem nie zagospodarowania istniejących na terenie gminy zasobów. Niewątpliwie szansą na dalszy rozwój gminy oraz na ograniczenie poziomu bezrobocia są mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Niezwykle ważne jest powstawanie nowych podmiotów gospodarczych, jak również dbałość o ekonomiczną kondycję już istniejących. Do najważniejszych pracodawców w gminie Kołaczyce należą następujące podmioty gospodarcze: • PPHU ASTRA Sp. z o.o. w Krajowicach • Piekarnia U. i K. Czech w Kołaczycach • Masarnia w Kołaczycach Wyrobów mięsnych Barbara Rączka Kołaczyce • Zakład Ceramiki Budowlanej w Bieździadce • PPH U SAWA s.c. Nawsie Kołaczyckie • Handel Usługi Drewno Józef Filar Nawsie Kołaczyckie 54 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • Stacja Paliw ENERGOPAL w Kołaczycach • Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach • Bank Spółdzielczy w Kołaczycach • Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Kołaczycach Władzom gminy zależy na pozyskaniu inwestorów zewnętrznych, którzy wsparliby zachodzące w jej obrębie procesy restrukturyzacyjne. Bliska jest im także sytuacja sektora MŚP, które odgrywają tak istotną rolę w rozwoju gospodarczym gminy. Inwestycje W Gminie Kołaczyce istnieje możliwość wynajęcia lokalu pod działalność gospodarczą w postaci: • wynajem sali od Gminnej Spółdzielni „SCh” w Kołaczycach • wynajem pomieszczeń od Rzemieślniczej Spółdzielni Pracy Skórzanej w Kołaczycach • dom strażaka w Kołaczycach • dom strażaka w Bieździedzy • wynajem lokali u prywatnych właścicieli • wynajem mienia komunalnego Na inwestorów czekają ponadto: • zespół parkowy w Bieździadce (6,47 ha), • tereny wokół stawów w Krajowicach (6,50 ha), • błonia nad rzeką Wisłoką w Kołaczycach (28,60 ha) • teren o powierzchni około 4 ha w Bieździadce. Dalszemu rozwojowi inwestycji w gminie sprzyjać będą działania mające na celu poprawienie infrastruktury technicznej. Zwiększona dostępność komunikacyjna gminy uczyni ją bardziej atrakcyjną w oczach inwestorów. Niezwykle ważne jest również wypracowanie klarownych mechanizmów udzielania pozwoleń na lokalizację inwestycji, przyjazna inwestorom polityka podatkowa gminy oraz oddawanie pod inwestycje nowych terenów. 55 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 4.4 TURYSTYKA Gmina Kołaczyce to obszar atrakcyjny nie tylko ze względu na walory krajobrazowe i przyrodnicze, ale także na zabytki przeszłości. Stanowi ciche i spokojne miejsce wypoczynku oraz kontaktu turystów z nieskażoną przyrodą. To uroczy, kuszący zakątek Polski pełen szemrzących strumyków, potoków i rzek, urzekający niepowtarzalną urodą wciąż jednak czekający na odkrycie. Atrakcyjność turystyczną gminy podkreśla występujący na jej ternie rezerwat przyrodniczogeologiczny „Golesz” o powierzchni 27 ha, na terenie którego spotkać można grupę ostańców z piaskowca ciężkowickiego. Na wzgórzu Golesz spragniony wrażeń turysta odnaleźć może ruiny umocnień obronnych zamczyska z XIV wieku. Na amatorów turystki pieszej i rowerowej czekają oznakowane szlaki turystyczne, które ułatwiają poznanie uroku tutejszych zakątków. Wędrowiec poruszający się żółtym szlakiem turystycznym łączącym Pogórze Ciężkowickie z doliną Wisłoki, oraz Pasmo Brzanki z Liwoczem w Pogórzu Ciężkowickim z Pasmem Góry Klonowej na Pogórzu Strzyżowsko – Dynowskim ma możliwość podziwiania pięknych krajobrazów występujących obszarze. Z kolei 56-kilometrowy szlak na tym spacerowy oznaczony biało-czerwonymi kwadracikami prowadzący przez miejscowości: Przymówka, Krajowice, Trzcinica, Skołyszyn oraz Święcany zachęca turystów do zwiedzania m.in. zabytkowych kościołów, dworków, prahistorycznych osad, mogił – kurhanów, grodzisk, cmentarzy wojennych, rezerwatów przyrody oraz parków krajobrazowych. Na wysportowanych turystów czekają ciekawe miejsca wspinaczkowe w postaci krajowickich skałek. Atrakcje gminy Kołaczyce świadczące o jej atrakcyjności turystycznej oraz o bogatej przeszłości: Bieździadka • cmentarz wojskowy nr 41 z okresu I wojny światowej; • ruiny dworu z XVIII w. wraz z podworskim parkiem z licznym drzewostanem; • Obelisk Nowakowskiego przy kościele w miejscowości Bieździedza, kamienny z 1839 r. 56 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Bieździedza • paradna musztra Oddziału Kosynierów upamiętniająca bitwę pod Racławicami; • siedliska bluszcza pospolitego; • kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy z XV w. – gotycki murowany z łamanego piaskowca z dobudowaną wieżą dzwonnicy; • ogrodzenie murowane w 1887 r. oraz bramka kościelna murowana w latach 1750- 1799; • 700–letnie dęby obok kościoła parafialnego; • kamienna dzwonnica wolnostojąca z XV w.; • barokowa kropielnica z XVIII w.; • kaplica pod wezwaniem Zwiastowania NMP z 1615 r.; • XIX - wieczny dwór Romerów z czterokolumnowym portykiem; • kaplica grobowa Zborowskich z 1875 r. – właścicieli Bieździedzy; • ślady zamczyska noszące nazwę „Baszty” zachowane na pograniczu Bieździedzy i Bieździadki; • spichlerz plebański, murowany w1850-1899; • podworski park krajobrazowy; • rozwalisko z XVIII – wiecznego dworu w parku na skarpie; • dwa cmentarze żołnierskie z I wojny światowej; Kołaczyce • ratusz murowany w 1880 roku; • drewniany dom 1800-1825; • dom murowany 1800-1825 - dawna karczma; • dom Zajazd „Wygoda”, murowany 1775-1825; • zabytkowy dom drewniany z podcieniami na 4 kolumnach z 1792 r. • fontanna „Bartek” • kościół parafialny pod wezwaniem Św. Anny w stylu neogotyckim, wewnątrz którego odnaleźć można zabytkową barokową kropielnicę i chrzcielnicę z XVII w. będącymi zabytkami z poprzedniego kościoła; • kaplica cmentarna Parafii Rzymsko-Katolickiej z 1910 r.; 57 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • kapliczka św. Anny z XIX w.; • kapliczka Matki Boskiej Szkaplerznej wybudowana w 1907 r.; • kapliczka Pana Jezusa Frasobliwego w koronie „Knopów” z 1914 r. ufundowana przez Bractwo Tkackie; • figura Matki Boskiej z 1803 r. w Rynku opatrzona następującą inskrypcją „Bojownikom na chwałę RP 1830 – 1831 -1863; Krajowice • malownicze tereny nad Wisłoką; • cmentarze żołnierskie z I wojny światowej • mogiła żydowska, w której pochowani są Żydzi rozstrzelani przez Niemców w 1942 r.; • Golesz - ślady wczesnośredniowiecznego grodziska oraz resztki ruin zamku murowanego z XIV w. Lublica • schronisko młodzieżowe; • przy drodze z Bieździedzy do Lublicy znajduje się cmentarz wojenny nr 41 z I wojny światowej. Nawsie Kołaczyckie • dąb szypułkowy liczący około 200 lat; • dawniej istniała tu fabryka perkali (1786 r.). Sieklówka • kilka starych chałup i kapliczek; • miejsce po starym dworze rozebranym pod koniec XIX wieku; • cmentarz żołnierski położony 200 m od kościoła, w którym spoczywają żołnierze austriaccy polegli w 1914 r.; 58 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Miłośnikom ciekawych historii Gmina Kołaczyce oferuje legendy związane z „wąsami” oraz historię o legendarnych mieczach w Bieździedzy. Na terenie gminy Kołaczyce poprzez obrzędy, tańce, śpiew i muzykę, a także ludowe stroje kultywuje się rodzimą tradycję. W miejscowości Bieździedza nadal podtrzymywana jest stara tradycja – sięgająca roku 1897, kiedy to uformowany oddział kozaków ćwiczył paradną musztrę. Dla upamiętnienia bitwy pod Racławicami odział kozaków został przemianowany na Oddział Kosynierów i obecnie trzyma straż przy Grobie Chrystusa oraz uświetnia swoją obecnością uroczystości świąt narodowych. Odpoczywający w Bieździedzy turysta może podziwiać paradujący ulicami odziany w tradycyjne stroje Oddział Kosynierów - będący ewenementem na Podkarpaciu - nawiązujący do Powstania Kościuszkowego. W tej samej miejscowości działa Zespół Ludowy „Pogórzanie”, którego członkowie ubrani w tradycyjne stroje ludowe prezentują przekazywany z pokolenia na pokolenie bogaty repertuar utworów. Gmina Kołaczyce posiada słabo rozwiniętą infrastrukturę okołoturystyczną, którą tworzą: - Internat Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Kołaczycach - „Zajazd po Skałą” w Krajowicach - Restauracja „Bartek” w Kołaczycach - Bar „Wierzbinki” Nawsie Kołaczyckie Baza noclegowa i gastronomiczna znajdująca się w pobliżu gminy Kołaczyce składa się z następujących obiektów: • Dom Wycieczkowy MOSiR w Jaśle • Hotel „GROSAR” w Jaśle • Hotel "Małopolska" w Jaśle • Hotelik "Amigo" w Jaśle • Hotelik "Energopal" w Jaśle • Apartamenty w "Berlinie" przy Rafinerii LOTOS w Jaśle • Zajazd "Pod Goleszem" w Jaśle • Minihotel Bieszczady w Jaśle 59 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • Hotel EUROPA w Jaśle • VENKO Pokoje gościnne w Jaśle • Pokoje gościnne "GAMRAT" w Jaśle W najbliższym otoczeniu gminy znajdują się następujące biura podróży: • „BisPol” w Jaśle • „Jolanda” w Jaśle • „Radtur” w Jaśle • „Wagabunda” w Jaśle Informacja turystyczna: • Polsko – Słowackie Centrum Inicjatyw Gospodarczych i Turystycznych w Jaśle • Lokalna Organizacja Turystyczna „Beskid Niski” w Jaśle • Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze w Jaśle • Towarzystwo Turystyczne „Karpaty” w Krośnie • Punkt Informacji Kulturalno-Turystycznej w Krośnie • Ośrodek Informacji Turystycznej w Krośnie Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi wymaga stosowania szczególnych działań i środków. Gmina Kołaczyce stara się stworzyć optymalne warunki do powstrzymywania procesów degradacji środowiska oraz do zachowania jego równowagi ekologicznej. Działania władz skierowane zostaną także w kierunku pobudzenia ruchu turystycznego. 4.5 ŚRODOWISKO OTOCZENIA BIZNESU Sformatowano: Czcionka: 12 pt Sformatowano: Poziom 9, Interlinia: 1,5 wiersza Infrastruktura finansowa gminy Kołaczyce jest bardzo słabo rozwinięta. W gminie Sformatowano: Czcionka: 12 pt funkcjonuje jedynie Bank Spółdzielczy, w którym okoliczni mieszkańcy oraz przedsiębiorcy Sformatowano: Czcionka: 12 pt mogą uzyskać kredyty na cele konsumpcyjne, rolnicze, rolniczo-preferencyjne, inwestycyjne 60 Sformatowano: Czcionka: 12 pt STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 dla działalności gospodarczej oraz obrotowe w ramach działalności gospodarczej. Z uwagi na to, że możliwości finansowe banku są ograniczone mieszkańcy gminy zmuszeni są ubiegać o wyższe sumy kredytów i pożyczek w innych bankach. Obsługę finansową na terenie gminy prowadzą także dwie placówki pocztowe w miejscowościach Kołaczyce i Bieździedza. Sformatowano: Czcionka: 12 pt 5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 5.1 KOMUNIKACJA I TRANSPORT System komunikacji stanowi jeden z podstawowych elementów zagospodarowania układu przestrzennego gminy. Spełnia on w stosunku do niego funkcję usługową, która polega na zaspokojeniu podstawowych potrzeb w zakresie przewozu ludzi i towarów. Sprawne funkcjonowanie systemu komunikacji jest czynnikiem decydującym o szybkości rozwoju danego regionu. Atrakcyjna komunikacja oznacza dobrą dostępność nawet przy zwiększonej ruchliwości ludności poruszającej się własnym samochodem. Gmina Kołaczyce posiada bardzo dobre położenie – wzdłuż drogi krajowej nr 73 JasłoWiśniówka. Dogodne połączenie zapewnia także komunikacja autobusowa z Krosna do Tarnowa, Krakowa, a także lokalne linie łączące siedzibę gminy z pozostałymi miejscowościami. Dziennie w Kołaczycach zatrzymuje się ponad 200 autobusów, dzięki czemu centrum gminy posiada bezpośrednie połączenie z takimi miastami jak: Zakopane, Iwonicz Zdrój, Rymanów Zdrój, Krynica, Kraków, Katowice, Warszawa, Lublin, Stalowa Wola, oraz innymi miejscowościami kraju. Usługi związane z przewozami pasażerskimi i towarowymi na terenie gminy Kołaczyce realizowane są przez Przedsiębiorstwo Państwowa Komunikacja Samochodowa w Jaśle oraz Miejska Komunikacja Samochodowa w Jaśle, które w pełni zabezpiecza komunikację pasażerską w obrębie gminy oraz i innymi miastami województwa i kraju. Trasy objęte komunikacją zbiorową przebiegają wzdłuż drogi krajowej i powiatowych nr 19167, 19103, 19105, co zapewnia gminie dobrą obsługę. Dworzec PKS zlokalizowany jest w mieście Jasło. Na terenie gminy w miejscowości Kołaczyce funkcjonuje Stacja Paliw ENERGOPAL. Następne stacje benzynowe znajdują się w miejscowości Brzostek oraz w mieście Jasło. 61 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Komunikacja samochodowa na terenie gminy odbywa się na drogach krajowych ulepszonych (długość 6,4 km), powiatowych ulepszonych (19,4 km), powiatowych nieulepszonych (7,7 km), gminnych ulepszonych (9,3 km), gminnych nieulepszonych (19,2 km) oraz wiejskich ulepszonych (7,7 km) i nieulepszonych (144,3 km). Najważniejsze zewnętrzne powiązania gminy: • drogowe: o Kołaczyce - Jasło o Kołaczyce - Pilzno • kolejowe – poprzez węzeł kolejowy w Jaśle o Jasło – Krosno – Sanok – Zagórz o Jasło – Skołyszyn – Biecz – Stróże o Jasło – Rzeszów Najważniejsze wewnętrzne powiązania gminy: o Kołaczyce - Jasło o Kołaczyce - Frysztak (powiat Strzyżów) o Kołaczyce - Brzostek (powiat Dębica) 62 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 WYKAZ DRÓG NA TERENIE GMINY KOŁACZYCE L.p. Nr drogi: Nazwa drogi: I. DROGA KRAJOWA 1 73 Pilzno - Jasło II. DROGI POWIATOWE 1 19103 Kołaczyce – Brzyska – Brzyska przez wieś 2 19165 Droga przez wieś Nawsie Kołaczyckie 3 19166 Bieździadka – Gorajowice - Jasło 4 19167 Kołaczyce-Sieklówka–gr.pow. Strzyżów/Lubla/ 5 19168 Bieździadka-Sowina–gr.pow.Dębica /Januszkowce/ 6 19169 Sieklówka–Lublica-gr.pow.Strzyżów 7 19170 Sieklówka-Warzyce III. DROGI GMINNE 1 1920001 Sieklówka-Magazyn-Dziury 2 002 Sieklówka-Szkoła Pods.-rzeki 3 003 Lublica-Krzyżówka-rzeki 4 004 Bieździadka-Góry- Kalina 5 005 Bieździadka-Skr.wieś 6 006 Bieździedza-Kościół-Łazy 7 007 Bieździedza-Turczyn 8 008 Sieklówka–Lublica-gr.pow.Strzyżów 9 009 Sowina-Rzym-Folwark 10 010 Sowina-Przymiarki-Nawsie Kołaczyckie 11 011 Nawsie Kołaczyckie-Nadleśnictwo do Krzyża 12 012 Kołaczyce-granice 13 013 Kołaczyce-ul.Rynek Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kołaczyce 63 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Długość dróg ogółem w gminie Kołaczyce w 2006 r. wynosi 180,5 km, z czego: • długość dróg krajowych ulepszonych -6,4 km • długość dróg powiatowych ulepszonych i nieulepszonych – ogółem 27,1 km • długość dróg gminnych ulepszonych i nieulepszonych – ogółem 28,5 km • długość dróg wiejskich ulepszonych – ogółem 152 km Do głównych problemów w zakresie drogownictwa zalicza się: • wysoki stopień degradacji technicznej infrastruktury komunikacyjnej; • zwiększający się ruch drogowy związany z wzrostem wskaźnika motoryzacji; • zmniejszające się bezpieczeństwo w ruch drogowym; • wzrastająca liczba wypadków drogowych; • pogorszenie bezpieczeństwa podróżowania; • pogorszenie się bezpieczeństwa podróżowania; • wzrastające zagrożenie ruchu pieszych; • zaostrzanie się problemów związanych z zanieczyszczeniem środowiska; • ograniczone środki finansowe na realizacje inwestycji w zakresie poprawy stanu infrastruktury komunikacyjnej; • niewielka liczba miejsc parkingowych oraz miejsc postojowych (centrum Kołaczyc). Stan techniczny i rozwiązania komunikacyjne dróg gminnych i wiejskich na wielu odcinkach jest niewystarczający i wymaga natychmiastowej interwencji. Sukcesywna poprawa stanu technicznego istniejącego systemu komunikacji przyczyni się do pełnego zaspokojenia potrzeb gospodarczych oraz społecznych wsi w zakresie transportu. Celem podejmowanych działań związanych z infrastrukturą komunikacyjną jest przede wszystkim dążenie do polepszenia jakości szlaków komunikacyjnych, ograniczenia liczby wypadków drogowych oraz ograniczenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Modernizacja, budowa i rozbudowa gminnych dróg zapewni gminie dogodne powiązania z regionem i krajem, jak również podniesie standard podróży. Systematyczna poprawa stanu technicznego dróg gminnych, powiatowych i krajowych przyczyni się także do zmniejszenia barier rozwoju gospodarczego. 64 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 5.2 GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Podejmowane działania w zakresie sieci kanalizacyjnej mają służyć poprawie stanu środowiska poprzez ograniczenie poziomu zanieczyszczenia środowiska. Według danych Urzędu Gminy Kołaczyce do sieci wodociągowej w roku 2006 przyłączonych było 373 gospodarstw. Do zbiorczego systemu kanalizacji podłączonych było natomiast około 39% budynków. Długość sieci kanalizacyjnej w gminie Kołaczyce wynosi 73 km i obejmuje następujące tereny: Kołaczyce, Nawsie Kołaczyckie, Bieździedza oraz Bieździadka. Obecnie na terenie gminy funkcjonuje 1 biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 400 m 3/dobę typu SBR – 400. Istnieje możliwość zwiększenia przepustowości oczyszczalni nawet do około 50% przy niewielkim pogorszeniu jakości odpływu. Oczyszczalnia może przyjmować ścieki dowożone taborem asenizacyjnym w ilości do 20% całkowitej ilości ścieków. Projektowane obciążenie oczyszczalni wynosi 3156 RLM. Jej funkcjonowanie korzystnie wpływa na stan lokalnych rzek i potoków. Możliwe jest rozbudowanie oczyszczalni ścieków w Kołaczycach, a także wybudowanie co najmniej jednej oczyszczalni ścieków np. w miejscowości Sieklówka, która dysponuje rezerwą terenów przeznaczonych na ten cel. Zaopatrzenie w wodę na terenie gminy następuje z wgłębnych i powierzchniowych ujęć wody oraz za studni kopanych i wierconych wodociągami obsługującymi pojedyncze obiekty lub część miejscowości. Charakterystyka sieci wodociągowej w gminie Kołaczyce: • odsetek gospodarstw posiadających wodę z wodociągu 19% • długość sieci wodociągowej 11,8 km (bez przyłączy) • długość przyłączy 9,24 km • ilość odbiorców 1720 65 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 33. Sieć wodociągowa w gminie Kołaczyce w 2006 r. Miejscowość Długość sieci w km Liczba podłączonych Liczba mieszkańców gospodarstw korzystających z sieci Bieździadka - - - Bieździedza - - - Kołaczyce 12,8 248 1141 Krajowice 0,14 1 5 Lublica - - - Nawsie Kołaczyckie 8,1 124 574 Sieklówka - - - Sowina - - - Ogółem: 21,04 373 1720 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy Kołaczyce Zaledwie 19% gospodarstw domowych z terenu gminy jest podłączonych do sieci wodociągowej. Mieszkańcy z terenu Bieździadki, Bieździedzy, Lublicy, Sieklówki, Sowiny oraz Krajowic wciąż czekają podłączenie do sieci wodociągowej. Na terenie gminy funkcjonuje ponadto kilka lokalnych prywatnych sieci, które dostarczają wodę do kilkunastu gospodarstw. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej w gminie Kołaczyce: • odsetek mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej 39% • długość sieci 51 km (bez przyłączy) • długość przyłączy 22 km • ilość odbiorców 2645 66 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 34. Sieć kanalizacyjna w gminie Kołaczyce w 2006 r. Miejscowość Długość sieci w km Liczba podłączonych gospodarstw Liczba Odsetek mieszkańców gospodarstw korzystających podłączonych z sieci do sieci Bieździadka 1,5 14 39 4,8 Bieździedza 16,9 193 759 65,9 Kołaczyce 14,9 238 902 75,1 Krajowice - - - 0 Lublica - - - 0 17,7 326 945 Sieklówka - - - 0 Sowina - - - 0 Ogółem: 51 771 2645 40,6 Nawsie Kołaczyckie 92,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy Kołaczyce Jak podaje GUS w 2006 r. z terenu Gminy Kołaczyce odprowadzono 80 dam3 ścieków. Istniejący stan skanalizowania gminy jest niewystarczający, ponieważ w 2006 r. do sieci kanalizacyjnej podłączonych było zaledwie 39 % gospodarstw domowych. W pozostałych gospodarstwach podstawowym sposobem utylizacji ścieków jest ich gromadzenie w zbiornikach wybieralnych nie zawsze odznaczających się dobrym stanem technicznym. Spora część ścieków powstająca w gospodarstwach rolnych jest bezpośrednio wylewana do rowów przydrożnych oraz na pola, skąd przenika do wód podziemnych powodując ich zanieczyszczenie. W połowie 2007 r. Gmina Kołaczyce podpisała umowę z Przedsiębiorstwem Robót Inżynieryjnych i Drogowych S.A. w Krośnie na roboty budowlane dla zadania „Inwestycje w zakresie gospodarki wodno – ściekowej w gminie Kołaczyce”. Inwestycja zostanie zrealizowana w ramach projektu pn. „Program poprawy czystości zlewni rzeki Wisłoki” realizowanego przez Związek Gmin Dorzecza Wisłoki w Jaśle. Realizacja zadania będzie 67 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 możliwa dzięki uzyskanemu dofinansowaniu z Europejskiego Funduszu Spójności oraz zaciągnięciu pożyczki inwestycyjnej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie oraz środków własnych. Źródło: www.projekt.wisloka.pl Gmina Kołaczyce nie ma zorganizowanego systemu odprowadzania wód opadowych. Przeważającą na terenie gminy zabudową jest budownictwo jednorodzinne, które nie wymaga zorganizowanego systemu odprowadzania wód opadowych. 5.3 GOSPODAROWANIE ODPADAMI Gmina Kołaczyce posiada stosunkowo dobrze uregulowaną gospodarkę odpadami. System selektywnej zbiórki i wywozu odpadów obejmuje około 93% mieszkańców. Odpady z terenu gminy są gromadzone, a następnie usuwane w systemie workowym. Segregacja obejmuje następnie surowce: papier, tworzywa sztuczne, metal, stłuczka szklana kolorowa, stłuczka szklana biała. Za organizację zbiórki, transport, a także segregację odpadów odpowiedzialny jest Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Kołaczycach. Wstępnie posegregowane odpady są tymczasowo wywożone do hali magazynowej byłej betoniarni w Kołaczycach, gdzie są w dalszym ciągu segregowane, a następnie belowane. Tak przygotowane surowce wtórne są magazynowane w wiatach do czasu, aż uzbiera się ich odpowiednia ilość, a następnie wywożone do odbiorców. Odpady pozostałe po wtórnej segregacji oraz odpady pochodzące od mieszkańców nie nadające się do odzysku są gromadzone w wydzielonej zamkniętej wiacie i okresowo wywożone na składowisko odpadów w Jaśle. Poważnym problemem są „dzikie” powstające najczęściej w lasach oraz w pobliżu rzek , gdzie mieszkańcy nielegalnie wywożą odpady. Dostrzegając ten problem gmina stara się prowadzić działania zmierzające do dalszej racjonalizacji gospodarki odpadami oraz zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców. 68 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 35. Liczba mieszkańców gminy Kołaczyce, którzy podpisali umowę na odbiór odpadów komunalnych w latach 2000-2006 Ilość podpisanych umów Ogółem Liczba % 1. Bieździadka 289 4 2 15 18 47 147 25 258 89,3 2. Bieździedza 293 48 31 21 50 9 51 91 301 102,7 3. Kołaczyce 317 125 10 12 8 0 130 10 295 93,1 4. Krajowice 76 31 8 7 5 2 20 0 73 96,1 5. Lublica 144 14 7 8 7 31 61 4 132 91,7 352 93 17 22 59 13 115 12 331 94,0 Lp. Miejscowość 6. Nawsie Kołaczyckie gosp. dom. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 7. Sieklówka 231 11 4 4 11 42 114 15 201 87,0 8. Sowina 196 10 9 4 25 3 119 6 176 89,8 Razem: 1 898 336 88 93 183 147 757 163 1767 93,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy Kołaczyce Na terenie gminy prowadzona jest zbiórka odpadów segregowanych w workach. Każde gospodarstwo wykupuje worki, a w określony dzień miesiąca wystawia je przed posesję, skąd zabiera go firma uprawniona do odbioru odpadów tj. Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Kołaczycach. ZGK posiada ponadto umowę z organizacją odzysku REKPOL Organizacja Odzysku S.A., która dofinansowuje prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów. Ponad 93% mieszkańców gminy podpisało umowę na odbiór odpadów komunalnych. Najwięcej umów zawarto w 2005 r. Przekonanie kolejnych mieszkańców gminy do systematycznej segregacji odpadów pozwoli na zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na wysypisko śmieci, wydłużając tym samym okres jego eksploatacji. Dodatkową korzyścią 69 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 będzie również możliwość odzyskania wielu cennych surowców wtórnych bez konieczności obciążania linii technologicznych służących do ich mechanicznego sortowania. Tabela 36. Rodzaj, ilość oraz odbiorcy surowców wtórnych w gminie Kołaczyce w 2006 r. Wyszczególnienie Odpady komunalne Ilość Odbiorca 76 Mg MZGO - JASŁO Gospodarka Komunalna – Plastik 30,9 Mg Szkło 72,1 Mg Papier 1,8 Mg MTM Straszęcin Złom 12,04 Mg Jarkomet Jareccy – Przysieki - Dynów Składowisko Osad z oczyszczalni ścieków Błażowa Recykling „Centrum” Jarosław Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzę du Gminy Kołaczyce Według danych GUS w 2005 r. na terenie gminy Kołaczyce zebrano 57,4 ton odpadów komunalnych, z czego 34,7 tony pochodziło z gospodarstw domowych. Na poprawę stanu gospodarki odpadami na ternie gminy w pozytywny sposób może wpłynąć m.in.: • zwiększenie zakresu organizowanej obsługi, tak aby każdy mieszkaniec miał dostęp do wywozu odpadów • ustalenie opłaty za wywóz odpadów zgodnie z zasadą samofinansowania oraz pozyskanie środków z opłat na realizację inwestycji z zakresu gospodarki odpadami • edukacja ekologiczna mieszkańców • fizyczna likwidacja „dzikich” wysypisk śmieci • stosowanie surowych kar dla osób wyrzucających śmieci w miejscach nielegalnych 70 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Gmina zainteresowana jest budową międzygminnego zakładu utylizacji odpadów komunalnych, który mógłby być zlokalizowany w miejscowości Błażkowa w gminie Brzyska lub w Dobryni wchodzącej w skład gminy Dębica. 5.4 GAZYFIKACJA Gmina Kołaczyce jest gminą w 100% zgazyfikowaną. Przez gminę przebiega gazociąg wysokoprężny DN 300 P 4,0 Mpa relacji Warzyce – Wygoda. Długość sieci gazowej wynosi 119,8 km i zapewnia zaopatrzenie w gaz wszystkim mieszkańcom w obrębie gminy. Liczba podłączeń instalacji gazowych do budynków mieszkalnych wynosi 1922. Dostęp do gazu ma 1471 gospodarstw domowych. Tabela 37. Sieć gazowa w gminie Kołaczyce w 2005 r. Wyszczególnienie Jednostka miary Liczba długość czynnej sieci ogółem km 119,8 km 6,8 km 113,0 szt. 1922 gosp. dom. 1471 gosp. dom. 1024 tys. m3 701,00 tys. m3 275,4 osoba 6989 długość czynnej sieci przesyłowej długość czynnej sieci rozdzielczej w km czynne połączenia do budynków mieszkalnych odbiorcy gazu odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem zużycie gazu w tys. m 3 zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m 3 ludność korzystająca z sieci gazowej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego 71 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Zużycie gazu na 1 mieszkańca w 2006 r. wyniosło 79,2 m3 . 5.5 ELEKTRYFIKACJA Gmina Kołaczyce jest dobrze wyposażona w sieć średnich i niskich napięć o wymaganym standardzie. Jednostką odpowiedzialną za dostawę energii elektrycznej jest Rejon Energetyczny Jasło – Rzeszowskiego Zakładu Energetycznego S.A. Zasilanie gminy odbywa się za pośrednictwem linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia 110 kV i średniego napięcia 15 kV poprzez 44 stacje transformatorowe ŚN/nn. Obecnie 100% gospodarstw domowych jest zelektryfikowanych. Istniejąca sieć elektroenergetyczna pokrywa istniejące ogólne zapotrzebowanie zapewniając ponadto niezbędną rezerwę. Przestrzenny rozkład źródeł mocy w związku z wzrastającym zapotrzebowaniem na energię elektryczną odbiorców, a także w miarę upływu czasu wymagać jednak będzie stopniowej rozbudowy oraz modernizacji. Elektryfikacji i modernizacji podlegać będą fragmenty istniejącej sieci Sn i NN w celu poprawy jakości i niezawodności zasilania. 5.6 TELEKOMUNIKACJA Usługi telekomunikacyjne na terenie gminy świadczy Telekomunikacja Polska S.A. Do sieci telefonicznej tego operatora podłączonych jest obecnie 944 abonentów, natomiast do sieci internetowej 100 abonentów. Ponad 50% abonentów telefonicznych zamieszkuje miejscowość Kołaczyce oraz Nawsie Kołaczyckie. 72 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 38. Liczba mieszkańców gminy Kołaczyce podłączonych do sieci telefonicznej oraz internetowej w 2007 r. Liczba osób podłączonych do sieci Liczba osób podłączonych do sieci telefonicznej internetowej Bieździadka 105 4 Bieździedza 155 15 Kołaczyce 232 30 Krajowice 0 0 Lublica 88 14 Nawsie Kołaczyckie 234 15 Sieklówka 63 15 Sowina 57 7 Ogółem: 934 100 Miejscowość Źródło: Telekomunikacja Polska S.A. Na terenie gminy funkcjonuje jeszcze jeden operator telefonii stacjonarnej reprezentowany przez Przedsiębiorstwo Telekomunikacyjne Telgam sp. z o.o. z Jasła, który poprzez własne sieci lokalne świadczy usługi na obszarze miasta i Gminy Jasło, gminy Kołaczyce oraz następujących gmin: Brzyska, Skołyszyn oraz Trzcinica. W ofercie Przedsiębiorstwa Telekomunikacyjnego Telgam sp. z o.o. znajdują się również internetowe łącza stałe oraz możliwość administrowania sieciami internetowymi. W 2007 r. do sieci telefonicznej podłączonych było 82 abonentów, a z internetowego łącza korzystało 127 abonentów. 73 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 39. Liczba mieszkańców gminy Kołaczyce podłączonych do sieci telefonicznej oraz internetowej w 2007 r. Liczba osób podłączonych do sieci Liczba osób podłączonych do sieci telefonicznej internetowej Bieździadka 0 4 Bieździedza 0 29 Kołaczyce 14 27 Krajowice 68 31 Lublica 0 10 Nawsie Kołaczyckie 0 25 Sieklówka 0 1 Sowina 0 0 Ogółem: 82 127 Miejscowość Źródło: Przedsiębiorstwo Telekomunikacyjne Telgam sp. z o.o. z Jasła Do sieci telefonicznej na terenie gminy podłączonych jest obecnie łącznie1016 abonentów tj. ponad 17 % więcej niż w 2004 r. Wskaźnik gęstości telefonicznej na 100 mieszkańców w gminie Kołaczyce wynosi 11,3, jest on znacznie niższy niż w województwie podkarpackim, gdzie wynosi średnio 21. Niski wskaźnik gęstości telefonicznej nie jest wynikiem ograniczonych możliwości technicznych poszczególnych operatorów telefonii bezprzewodowej, lecz skutkiem wysokiego bezrobocia, niskich dochodów mieszkańców oraz wysokich cen usług telekomunikacyjnych. Dynamicznie rozwija się natomiast telefonia komórkowa oraz usługi internetowe. 74 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Z uwagi na wzrastającą rolę promocji diagnozowanego obszaru gmina dążyć będzie do telefonizacji całego obszaru . 5.7 BUDOWNICTWO Warunki mieszkaniowe stanowią jeden z głównych elementów kształtujących warunki życia na danym terenie. Zabudowa Gminy Kołaczyce to budynki mieszkalne: wielorodzinne i jednorodzinne. Na terenie gminy znajduje się 2229 budynków mieszkalnych oraz 9235 izb mieszkalnych. Powierzchnia użytkowa mieszkań wynosi 197322 m2 (GUS 2005 r.) Zdecydowana większość, bo około 99% istniejącej na terenie gminy zabudowy mieszkaniowej jest własnością prywatną. Zaledwie 1% stanowi własność zakładów pracy, gminy lub innych podmiotów. Średnia powierzchnia mieszkania na terenie gminy Kołaczyce wynosi 88,5 m2. Na jedną osobę według danych GUS w 2005 r. przypadało 22,3 m2 powierzchni użytkowej mieszkania. Wykres 15. Mieszkania zamieszkałe na stale według okresu budowy budynku w Gminie Kołaczyce 800 700 600 500 400 300 200 100 0 przed 1918 1918-1944 1945-1970 1971-1978 1979-1988 1999-2002 Źródło: Plan Rozwoju Miejscowości Kołaczyce 2005-2013 75 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 W zabudowie występującej na terenie gminy Kołaczyce dominują budynki powstałe w latach 1945-1970. Stosunkowo duży udział przypadł także mieszkaniom z przedziału lat 1979-1988. Dużo obiektów powstało też w ostatnich latach 1989-2002. Liczba nowopowstałych budynków mieszkalnych wciąż rośnie. Własność gminy stanowi 11 mieszkań komunalnych. Wyposażenie tychże mieszkań jest standardowe, a stan techniczny średni. Zapotrzebowanie na mieszkania komunalne określa się obecnie na poziomie około 5-6 mieszkań. Stan wyposażenia mieszkań w gminie Kołaczyce w instalacje techniczno-sanitarne pokazuje tabela 40. Tabela 40. Mieszkania w gminie Kołaczyce wyposażone w instalacje techniczno- sanitarne w 2005 r. Wyszczególnienie Wodociąg Łazienka Centralne ogrzewanie Gaz sieciowy Liczba mieszkań 1964 1708 1347 1765 % 88,11 76,63 60,43 79,18 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzę du Statystycznego 76 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wykres 16. Zasoby mieszkaniowe w gminie Kołaczyce w latach 1995-2005 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzę du Statystycznego Z roku na rok obserwuje się systematyczny wzrost wydawanych pozwoleń na budowę oraz podejmowanych decyzji o warunkach zabudowy. Szczególne nasilenie w powstawaniu nowych obiektów mieszkaniowych obserwuje się od roku 2004. Wciąż trwa boom budowlany napędzający polską gospodarkę. Po kilku latach recesji zauważa się ożywienie na rynku domów jednorodzinnych. Budowa domów jednorodzinnych to dominująca forma inwestycji mieszkaniowej na terenie gminy. Tendencja wzrostu na rynku budowlanym utrzymuje się m.in. z uwagi na stabilny rozwój gospodarczy, pozytywne prognozy rozwoju gospodarki oraz wzrost dostępności kredytów hipotecznych. 77 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 5.8 CIEPŁOWNICTWO Gmina Kołaczyce nie dysponuje kompleksowym systemem ciepłowniczym z ciepłowniami i sieciami cieplnymi. W jej planach nie znajduje się ogarnięcie terenu formą zbiorowego zasilania w energię cieplną. Potrzeby grzewcze mieszkańców zaspokajane są za pośrednictwem indywidualnych źródeł ciepła. W zabudowie jednorodzinnej i gospodarstwach rolnych dominują indywidualne źródła ciepła wykorzystujące na potrzeby grzewcze gaz, energię elektryczną, piece opalane paliwem stałym, olej opałowy itp. W zabudowie wielorodzinnej zaś występują lokalne kotłownie bądź indywidualne źródła ciepła. W zakresie potrzeb ciepłowniczych gmina będzie dążyć do ograniczania wykorzystywania w celach grzewczych lokalnych kotłowni i pieców grzewczych opalanych paliwem stałym. Planuje się w coraz większym stopniu wykorzystanie gazu, paliw płynnych oraz energii elektrycznej w celu zaspokajania potrzeb ciepłowniczych gminy. Gmina dostrzega potrzebę wykorzystywania do celów grzewczych odnawialnych źródeł energii takich jak wiatr, słońce czy też biomasa. Wzrost zainteresowania odnawialnym źródłami energii wynika z troski o zachowanie czystości środowiska naturalnego, która jest niewątpliwym atutem gminy. 6. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA 6.1 OŚWIATA I WYCHOWNIE Na terenie gminy Kołaczyce funkcjonują następujące jednostki stanowiące bazę wychowawczo-oświatową: • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kołaczycach • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sieklówce • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Bieździedzy • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sowinie • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Lublicy 78 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Krajowicach • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Kołaczycach • Gminne Przedszkole w Kołaczycach Tabela 41. Wyposażenie placówek oświatowych w gminie Kołaczyce w 2006 r. Ilość Wyszczególnienie Ilość etatów uczniów nauczycielskich Ilość sal Sala lekcyjnych gimnastyczna Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w 391 37 20 1 130 16,16 9 - 327 31 20 1 186 17,16 9 1 135 17,05 9 1 106 15,55 9 - 98 6,17 4 - Kołaczycach Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sieklówce Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Bieździedzy Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sowinie Zespół Szkoły Podstawowej w Lublicy Zespół Szkoły Podstawowej w Krajowicach Gminne Przedszkole w Kołaczycach Źródło: Urząd Gminy Kołaczyce 79 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Szkoły podstawowe i gimnazja podporządkowane samorządowi gminnemu funkcjonują w oparciu o podział terenu gminy na rejony szkolne, co łączy się z organizacją dowozu uczniów z odległych miejscowości. W/w szkoły podstawowe, gimnazja i przedszkola funkcjonują jako jednostki budżetowe. Wychowanie przedszkolne na obszarze gminy realizowane jest przez przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. Tabela 42. Wychowanie przedszkolne w gminie Kołaczyce w 2006 r. 4 182 w przedszkolach 9 w tym 100 1 Dzieci ogółem w przedszkolach w tym Miejsca w przedszkolach Oddziały ogółem 6 w przedszkolach Gmina Kołaczyce w tym Wyszczególnienie ogółem Placówki 100 Źródło: Źródło: Główny Urząd Statystyczny W siedzibie gminy – miejscowości Kołaczyce funkcjonuje Gminne Przedszkole przygotowane do podjęcia opieki nad grupą ponad 100 dzieci w wieku od 2 do 6 lat. Istniejące na terenie gminy przedszkole oraz oddziały przedszkolne przy Szkołach Podstawowych są niezwykle potrzebne z uwagi na to, że od samego początku przygotowują dzieci do życia. Uczą je samodzielności, otwartości na drugiego człowieka, a także tego, jak współpracować z innymi. Poprzez umiejętnie skomponowaną zabawę przygotowują młodych ludzi do tego, aby w przyszłości mogły sprostać licznym wyzwaniom choćby w postaci wyboru zawodu oraz podjęcia pracy. Rola placówek przedszkolnych w kształtowaniu osobowości młodego człowieka jest ogromna. 80 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Nad edukacją przedszkolaków oraz uczniów kształcących się w szkołach podstawowych oraz średnich czuwa grono pedagogiczne składające się z blisko 140 nauczycieli. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej, a następnie gimnazjum absolwenci mogą podjąć naukę w następujących szkołach średnich: • Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Kołaczycach im. Marii Skłodowskiej Curie w skład którego wchodzą: o Liceum Ogólnokształcące w Kołaczycach, które proponowało następujące kierunki kształcenia: - profil humanistyczny - profil biologiczno-chemiczny - informatyczno-językowy W 2007 w odpowiedzi na potrzeby rynku uruchomiony zostaje nowy kierunek kształcenia „policyjno-strażacki”. o Liceum Zawodowe w Kołaczycach: - profil ekonomiczno-administracyjny. Przy Liceum Ogólnokształcącym w Kołaczycach znajduje się internat dla 60 uczniów, który ułatwia wychowankom naukę oraz pomaga zwiększyć ilość czasu wolnego, który normalnie potrzebowali na dojazdy. Internat stanowi także bazę noclegową dla odwiedzających gminę czy też powiat turystów. Młodzież może również skorzystać z oferty Centrum Kształcenia Praktycznego w Jaśle oferującego wiele ciekawych kierunków kształcenia zawodowego. Oferta praktycznej nauki zawodu skierowana jest do uczniów szkół zawodowych powiatu jasielskiego. 81 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Abiturienci w poszukiwaniu idealnego dla siebie kierunku dalszego kształcenie mogą skorzystać z oferty uczelni wyższych zlokalizowanych m.in. na terenie powiatu jasielskiego, gdzie bazę naukowo-dydaktyczną tworzą: • Policealne Studium Zawodowe „WSZECHNICA” w Jaśle • Podkarpacka Szkoła Wyższa im. Bł. Ks. Władysława Findysza w Jaśle • Niepubliczna Szkoła Biznesu o uprawnieniach Szkoły Publicznej w Jaśle • Centrum Szkoleń i Usług Technicznych w Jaśle Analizując dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące wyposażenia placówek oświatowych w gminie Kołaczyce w 2006 r. w komputery stwierdzono, że: • udział szkół podstawowych wyposażonych w komputery wynosi 100%; • w szkołach podstawowych funkcjonuje 5 pracowni komputerowych wyposażonych łącznie w 79 komputerów, z których 78 podłączonych jest do Internetu; • na 1 komputer w szkołach podstawowych przypada 11 uczniów; • udział gimnazjów wyposażonych w komputery wynosi 83,3%; • w gimnazjach uczniowie w ramach zajęć z informatyki korzystają z 5 pracowni komputerowych wyposażonych w 57 komputerów podłączonych do Internetu; • na 1 komputer w gimnazjach przypada 9 uczniów. Dla porównania w powiecie jasielskim średnio na 1 komputer przypada 17 uczniów, w województwie podkarpackim 13 uczniów, natomiast w Polsce 11 uczniów. W świetle tych danych gmina Kołaczyce pod względem liczby uczniów przypadających na jeden komputer wypada lepiej niż powiat jasielski oraz województwo podkarpackie. W wielu placówkach oświatowych konieczne stało się przeprowadzenie remontów oraz modernizacji z uwagi na pogarszający się w miarę upływu czasu ich stan techniczny. Niezbędny jest również zakup różnego rodzaju nowoczesnych pomocy dydaktycznych, które wywierają ogromny wpływ na jakość, szybkość oraz skuteczność kształcenia młodych mieszkańców gminy Kołaczyce. Ponadto Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sieklówce oraz Zespół Szkoły Podstawowej w Krajowicach nie posiadają sali 82 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 gimnastycznej, co w niekorzystny sposób wpływa na rozwój fizyczny uczniów w/w placówek dydaktycznych. Do roku 2006 wyremontowano lub zmodernizowano następujące placówki oświatowe: • wykonano ogrodzenie przy szkole Podstawowej w Sowinie • zmodernizowano kotłownię w szkole Podstawowej w Sowinie • wyremontowano dach na Szkole Podstawowej w Lublicy Pomimo zaangażowania władz głównym problemem rozwoju oraz zwiększania efektywności kształcenia w gminie Kołaczyce są następujące czynniki: • ograniczone środki finansowe wystarczające na bieżące utrzymanie szkół oraz remonty, modernizacje i inwestycje; • niedostateczna liczba nauczycieli, szczególnie w dziedzinie języków obcych, co ogranicza konkurencyjność młodych ludzi oraz utrudnia poruszanie się po rynku pracy, nie tylko lokalnym, regionalnym i krajowym, ale także zagranicznym; • brak w niektórych szkołach podstawowych sal gimnastycznych; przekłada się to na ograniczoną sprawność ich wychowanków, co obniża wśród nich zainteresowanie uprawianiem sportu, a w późniejszym wieku może przyczyniać się do pojawienia się różnego typu schorzeń; • niedostateczne wyposażenie placówek oświatowych w nowoczesny sprzęt, który umożliwiłby wprowadzenie bardziej urozmaiconych oraz nowoczesnych metod nauczania, w szczególności dotyczy to pracowni komputerowych oraz innych specjalistycznych pracowni. 83 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 6.2 SŁUŻBA ZDROWIA Na obszarze gminy Kołaczyce funkcjonują dwa ośrodki zdrowia: • Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach • Wiejski Ośrodek Zdrowia w Sieklówce. Najbliższy szpital i pogotowie ratunkowe znajdują się natomiast w odległym o 10 km Jaśle. W Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach można skorzystać z usług następujących poradni: • Poradnia lekarza rodzinnego (3 gabinety) • Poradnia pielęgniarek i położnych środowiskowo – rodzinnych • Poradnia stomatologiczna • Poradnia stomatologiczna przy Szkole Podstawowej w Kołaczycach Ośrodek wyposażony jest również w gabinet zabiegowy przystosowany do pobierania materiału do badań analitycznych i wykonywania badań. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach zatrudnia 4 lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej, 2 lekarzy stomatologów oraz 7 pielęgniarek. Przynależą do niego mieszkańcy z terenu następujących miejscowości: Kołaczyce, Nawsie Kołaczyckie, Krajowice, Sowina i Bieździedza. Na jednego lekarza przypada 1800 pacjentów. W Wiejskim Ośrodku Zdrowia w Sieklówce znajdują się następujące poradnie: • Poradnia lekarza rodzinnego • Poradnia stomatologiczna • Poradnia fizykoterapii 84 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Wiejski Ośrodek Zdrowia w Sieklówce zatrudnia lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, 2 stomatologów oraz 3 pielęgniarki. Z usług ośrodka korzystają mieszkańcy Sieklówki, Bieździadki oraz Lublicy. Na jednego lekarza przypada 1800 pacjentów. Wiejskie Ośrodki Zdrowia świadczą na rzecz mieszkańców następujące usługi: • badania, leczenie i porada lekarska • badanie diagnostyczne w zakresie analiz wykonywanych w celu rozpoznania stanu zdrowia • leczenie ambulatoryjne lub w domu chorego • świadczenia pielęgniarskie • wszelkiego rodzaju opieka profilaktyczna • orzeczenie ostanie zdrowia • podstawowe świadczenia lekarza stomatologa. Służba zdrowia prowadzi również działania profilaktyczne na terenie gminy. Zalicza się do nich profilaktykę alkoholową oraz fluorową. Prowadzone są także działania związane z promocją zdrowia oraz profilaktyką chorób. Działalność placówek zdrowia uzupełniają 4 apteki. Trzy spośród nich zlokalizowane są w Kołaczycach, a jedna w Sieklówce. Na terenie gminy Kołaczyce nie funkcjonują prywatne placówki ochrony zdrowia. Wnętrze Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach zostało wyremontowane w latach 2000-2006. Modernizacji poddano poszczególne pomieszczenia oraz poczekalnie. Wymieniono m.in. instalację elektryczną, grzejniki CO oraz okna i drzwi. W Wiejskim Ośrodku Zdrowia w Sieklówce wyremontowano z kolei pokój zabiegowy oraz poszczególne gabinety zabiegowe. Zarówno budynek ośrodka zdrowia w Kołaczycach jak i w Sieklówce posiadają podjazdy dla osób niepełnosprawnych. 85 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Omawiane ośrodki zdrowia dysponują stosunkowo nowym sprzętem. Ponadto wszystkie gabinety, rejestracje, poczekalnie oraz pokoje socjalne wyposażone są w nowe meble biurowe i medyczne. Sprzęt medyczny oraz wyposażenie ośrodków zostały zakupione w latach 1999-2006. Na dzień dzisiejszy wyposażenie ośrodków można uznać za dobre, jednak z uwagi na szybkość zmian zachodzących w medycynie konieczna będzie systematyczna wymiana urządzeń medycznych, a także zakup nowych, bardziej nowoczesnych oraz funkcjonalnych urządzeń, których zastosowanie podniesie poziom oraz zakres świadczonych na rzecz mieszkańców gminy Kołaczyce usług medycznych. Funkcjonujące na terenie gminy ośrodki zdrowia borykają się jednak z problemem, jakim jest brak ogrodzenia budynków oraz brak dużego parkingu dla samochodów. W związku z istniejącymi barierami planowane są inwestycje służące poprawie zaplecza oraz stanu technicznego placówek, który wpływa na jakość świadczonych usług. Do inwestycji w zakresie poprawy stanu technicznego placówki zalicza się m.in. wymianę okien w ośrodku zdrowia w Sieklówce oraz płytek w pomieszczeniach na odpady niebezpieczne w ośrodku zdrowia w Kołaczycach oraz Sieklówce. 6.3 OPIEKA SPOŁECZNA Zadania z zakresu pomocy społecznej oraz zadania zlecone w tym zakresie realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kołaczycach, będący jednostką budżetową Urzędu Gminy. Podstawowym zadaniem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest rozpoznawanie potrzeb rodzin i osób indywidualnych w celu ich zaspokajania oraz zapewnienia im godziwego poziomu życia. Ośrodek prowadzi także działania zmierzające do usamodzielniania się osób oraz rodzin w celu zwiększenie ich stabilizacji życiowej oraz poziomu integracji ze środowiskiem. Ośrodek realizuje zadania wynikające m.in. z ustawy o: pomocy społecznej, świadczeniach rodzinnych, postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz o zaliczce alimentacyjnej, 86 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Do zadań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej należą ponadto: • analizowanie rozpoznanych potrzeb mieszkańców gminy • analizowanie uwarunkowań środowiskowych dla celów pomocy społecznej • przygotowywanie planów rozwoju wszelkich świadczeń z tytułu pomocy społecznej • bezpośrednie i pośrednie udzielanie świadczeń w formie pieniężnej, rzeczowej i usługowej • współpraca z gminnymi i poza gminnymi organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz społeczności lokalnej • aktywizacja środowiska lokalnego na rzecz pomocy społecznej. Zadania zlecone gminy to m.in.: • przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, wyrównawczych i okresowych, jak również rent socjalnych, zasiłków z zakresu ochrony macierzyństwa, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, a także zaliczki alimentacyjnej • przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną • organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi • prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi • realizacja rządowych programów pomocy społecznej • przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia oraz zapewnienie posiłku i odzieży cudzoziemcom. W ramach zadań własnych w zakresie pomocy społecznej GOPS zajmuje się m.in.: • udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnej odzieży osobom tego pozbawionym • przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, celowych i celowych specjalnych • opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe • świadczenie usług opiekuńczych • dożywianie dzieci • sprawienie pogrzebu • kierowanie osób do domu pomocy społecznej 87 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 43. Osoby i rodziny objęte pomocą w formie zasiłków w gminie Kołaczyce w latach 2004-2006 Zadania własne Rok ilość rodzin ilość osób w rodzinach Zadania zlecone ilość rodzin ilość osób w rodzinach 2004 576 2313 106 395 2005 522 2025 41 80 2006 540 2124 63 139 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kołaczycach Do głównych powodów przyznawania pomocy społecznej w 2006 r. w Gminie Kołaczyce należało: • ubóstwo, przyznano pomoc dla 518 rodzin • długotrwała choroba, przyznano pomoc dla 181 rodzin • niepełnosprawność, przyznano pomoc dla 152 rodzin • alkoholizm, przyznano pomoc dla 63 rodzin • bezrobocie, przyznano pomoc dla 463 rodzin • ochrona macierzyńska, przyznano pomoc dla 27 rodzin • bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, przyznano pomoc dla 103 rodzin • trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, przyznano pomoc dla 3 rodzin • bezdomność, przyznano pomoc dla 1 rodziny W 2006 r. pomocą społeczną zostało objętych 1752 osoby zamieszkujące na terenie gminy Kołaczyce. Osoby objęte pomocą ze strony GOPS stanowiły blisko 20% mieszkańców. 88 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Głównym problemem rodzin zamieszkujących na terenie gminy Kołaczyce jest: • brak możliwości zarobkowania, co jest przyczyną niewystarczających środków finansowych na utrzymanie rodzin; • brak dostępu do poradni specjalistycznych , nierealne terminy przyjęć; • duże odległości do szkół, ośrodka zdrowia itp.; • brak odpowiedniej infrastruktury. Gminę zamieszkuje duża ilość osób niepełnosprawnych (152 osoby), rodzin wielodzietnych (67 rodzin) oraz osób dotkniętych alkoholizmem (63 osoby). Są to osoby korzystające z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Z obserwacji pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej wynika, że z roku na rok wzrasta zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze. Systematycznie rośnie ponadto liczba rodzin kwalifikujących się do przyznania pomocy finansowej. W 2006 roku z różnych form pomocy społecznej korzystało 1511 rodzin, a w obliczu postępującego ubożenia społeczeństwa należy oczekiwać wzrostu liczby osób potrzebujących wsparcia. Analiza danych otrzymanych od GOPS wykazała, że najczęstszą przyczyną przyznawania pomocy społecznej była trudna sytuacja materialna rodzin dotkniętych bezrobociem. Dla wielu ludzi otrzymana pomoc w postaci pieniężnej lub rzeczowej stanowi jedyne źródło utrzymania. Częstym powodem przyznania pomocy okazała się również długotrwała choroba oraz niepełnosprawność – dotyczyła ona w szczególności osób starszych. Pracownicy GOPS zwracają uwagę na występującą w wielu rodzinach bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych, czy też w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Innym niezwykle istotnym problemem pojawiającym się na terenie gminy Kołaczyce jest niedożywienie dzieci i młodzieży szkolnej. Z obserwacji pracowników ośrodka wynika także, że pojawiła się pewna tendencja do uzależniania się części rodzin korzystających z przyznawanej pomocy i tym samym zatracania przez nie własnej aktywności oraz inwencji w rozwiązywaniu pojawiających się 89 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 problemów. Przyjmowanie biernej postawy życiowej przez osoby objęte pomocą społeczną jest problemem, które skutki ciężko jest przewidzieć. Główne problemy z jakimi boryka się placówka to: • duża liczba osób nadużywających alkoholu; • brak mieszkań socjalnych na terenie gminy; • ograniczona możliwość realizacji kontraktów socjalnych; • bierność klientów pomocy społecznej; • nadmiar biurokracji tj. zestawienia, czasochłonne sprawozdania, ankiety, strategie, zaświadczenia, wyliczania ,oświadczenia, notatki służbowe, pisma, wnioski o ochronę danych osobowych itd.; • duża ilość spraw, brak czasu na wnikliwe rozmowy i właściwe działania; • długie terminy załatwiania spraw w sądach od zgłoszenia do ostatecznych działań; • długie kolejki i odległe terminy przyjęć do specjalistów oraz w orzecznictwie przy rentach ZUS, KRUS oraz stopniach niepełnosprawności; • niewystarczająca liczba pracowników zatrudnionych w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w stosunku do liczby oraz zakresu podejmowanych działań. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kołaczycach współpracuje z Urzędem Gminy w Kołaczycach, Radą Gminy, Sołtysami, Powiatowym Urzędem Pracy w Jaśle, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Sądem, Szpitalem Specjalistycznym, Szkołami, Ośrodkami Zdrowia oraz Kościołem. Rozwija się także współpraca z organizacjami pozarządowymi takimi jak: Stowarzyszenie Podkarpacki Bank Chleba, Stowarzyszenie osób niewidomych, Towarzystwo Pomocy Dzieciom czy też z Klubami działającymi przy Domu Kultury. GOPS wymienia ponadto doświadczenia z innymi organizacjami jak np. Polski Czerwony Krzyż, Polski Komitet Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Nawiązywana współpraca ma na celu jak najlepszą realizację zadań zleconych oraz własnych poprzez wymianę informacji oraz propagowanie pozytywnych praktyk. 90 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 W celu poprawy stanu technicznego ośrodka planowane są drobne remonty pomieszczeń przeznaczonych na archiwum i punkt wydawania odzieży używanej oraz sprzętów gospodarstwa domowego dostarczanych przez mieszkańców gminy. Pomoc społeczną na rzecz mieszkańców gminy świadczy również Dom Pogodnej Starości NAZARET w Kołaczycach prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Przeznaczony dla osób starszych ośrodek funkcjonuje od 1994 r. i jest prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Nazaretanek. Celem Domu Pogodnej Starości jest zapewnienie jego mieszkańcom warunków umożliwiających godne życie zaspokajając ich opiekuńcze, bytowe, społeczne, zdrowotne oraz religijne potrzeby. W ośrodku prowadzona jest terapia zajęciowa, która ma na celu urozmaicenie monotonii dnia mieszkańców. Siostry Nazaretanki starają się stworzyć rodzinną atmosferę dla swoich podopiecznych. W latach 2001-2003 budynek został zmodernizowany i przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. W ramach modernizacyjnych prac dobudowano podjazd na wózki inwalidzkie, wymieniono drzwi na szersze, zlikwidowano progi, zamontowano pochwyty, wymieniono okna, a także zagospodarowano teren wokół budynku. 6.3 SPORT Potrzeby związane z rozwojem poszczególnych dyscyplin sportowych i krzewieniem sportu wśród młodzieży zaspokoiłaby budowa dużego obiektu sportowego. Obecnie infrastrukturę sportową na terenie gminy tworzą sale gimnastyczne zlokalizowane przy: • Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kołaczycach • Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Lublicy • Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sowinie • Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Bieździedzy • stadion w Bieździadce • oraz stadion OSTOJA w Kołaczycach, gdzie rozgrywane są ligowe rozgrywki sportowe w piłce nożnej, a także organizowane są różne imprezy kulturalno-sportowe jak np. Dni Sportu, Dni Kołaczyc, dożynki, festyny itp. 91 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Na terenie gminy nie ma basenu, najbliższy obiekt tego typu znajduje się w Jaśle. Kluby sportowe działające na terenie gminy Kołaczyce: • OSTOJA Kołaczyce – piłka nożna • ORZEŁ Bieździedza – piłka nożna 6.4 INFRASTRUKTURA KULTURALNA Sformatowano: Czcionka: 12 pt Infrastrukturę kulturalną w gminie Kołaczyce tworzą następujące obiekty: Sformatowano: Czcionka: 12 pt Sformatowano: Czcionka: 12 pt • Izba Muzealna w Kołaczycach • Gminny Dom Kultury w Kołaczycach • Dom Ludowy w Kołaczycach • Dom Ludowy w Nawisu Kołaczyckim • Dom Ludowy w Bieździedzy • Dom Ludowy w Bieździadce • Dom Ludowy w Sowinie • Dom Ludowy w Lublicy • Gminna Biblioteka Publiczna w Kołaczycach (4 punkty biblioteczne) • remiza strażacka w Kołaczycach • stadion sportowy w Kołaczycach i w Bieździadce W/w placówki zajmują się upowszechnianiem kultury jako czynnika wpływającego na zwiększenie poziomu życia mieszkańców, poszanowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego oraz czynnika promującego gminę w regionie, kraju oraz świecie. Instytucje te aktywizują lokalną społeczność do uczestniczenia w różnych formach życia artystycznego oraz kulturalnego. 92 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 W działalności większości placówek przeważają prace związane z organizowaniem imprez rozrywkowych w postaci zabaw, dyskotek oraz imprez sportowych. Domy Ludowe zlokalizowane w poszczególnych sołectwach wypożyczają sale na wesela oraz inne imprezy okolicznościowe. Gminne sale czy też świetlice często są także miejscem narad oraz zebrań wiejskich mieszkańców. Do placówek kulturalnych należy m.in.: • promowanie aktywności społeczno – kulturalnej mieszkańców gminy Kołaczyce, wpieranie inicjatyw obywatelskich; • rozwój już odbywających się, a także tworzenie nowych imprez kulturalnych; • prowadzenie zajęć aktywizujących młodzież w celu ograniczenia patologii; • podnoszenie świadomości lokalnej społeczności zakresu roli i ochrony środowiska przyrodniczego jak również dziedzictwa kulturowego; • krzewienie kultury fizycznej; • kultywowanie tradycji gminy oraz regionu; • ułatwianie dostępu do kultury; • dążenie do międzygminnej, międzyregionalnej oraz międzynarodowej współpracy kulturalnej mającej na celu wymianę doświadczeń oraz upowszechnianie dobrych praktyk; • wspieranie inwestycji w zakresie budowy, rozbudowy, adaptacji bądź modernizacji obiektów kulturalnych itp. Dom Ludowy w Kołaczycach oraz Domy Ludowe w okolicznych miejscowościach, poza realizacją zadań statutowych, współpracują z innymi podmiotami przy realizacji różnego rodzaju imprez plenerowych i festynów. Jedną z corocznych imprez kulturalnych odbywających się na terenie gminy Kołaczyce są uroczystości związane ze świętami narodowymi: 3 Maja i 11 Listopada. 93 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • Narodowe Święto Niepodległości obchodzone jest 11 listopada na Kołaczyckim Rynku. Program artystyczny przygotowywany jest przez wytypowany w danym roku ZSPiG działający na terenie gminy. • Akademia z okazji 11 Listopada odbywa się w Domu Ludowym w Kołaczycach. Wybrany ZSPiG z terenu gminy prezentuje program artystyczny. W okresie przed Świętami Bożego Narodzenia szkoły z terenu gminy przygotowują „Przegląd Kolęd”. Reprezentacje poszczególnych szkół prezentują kolędy w Domu Ludowym w Kołaczycach. W bieżącym roku do Kalendarza Imprez zostaną włączone „Dni Kołaczyc” oraz „Dni Sportu” • „Dni Kołaczyc” planowane są jako uroczystość dwudniowa. Pierwszego dnia imprezy, który przeznaczony jest dla młodzieży odbędzie się m.in.: - mecz drużyn młodzieżowych - konkursy, gry i zabawy prowadzone przez prezenterów Radia Eska. - dyskoteka z udziałem renomowanych Dj-ów. W drugim dniu nastąpi prezentacja gminy, ze szczególnym uwzględnieniem dorobku miejscowych oraz zaproszonych 94 zespołów. Na zakończenie gminnego święta przewidziana jest zabawa taneczna dla mieszkańców gminy. • „Dni Sportu” organizowane będą w miesiącu czerwcu. Podczas imprezy poszczególne szkoły zaprezentują swoje osiągnięcia w poszczególnych dyscyplinach sportowych. Rozegrane zostaną również zawody sportowe w konkurencjach lekkoatletycznych i grach zespołowych w różnych grupach wiekowych. • Przewiduje się również wprowadzenie imprezy pn. „Przegląd Pieśni Patriotycznych”, która zostanie włączona do obchodów Święta Niepodległości 11 Listopada. • Co roku Gminna Biblioteka Publiczna aktywnie włącza się w projekt pn.” Cała Polska Czyta Dzieciom”. W ramach tego programu odbywają się spotkania z dziećmi z przedszkola oraz szkoły podstawowej, na których zaproszeni goście czytają 94 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 dzieciom. Czynny udział w tej imprezie brali między innymi Pani Wójt Gminy Kołaczyce, Kierownik Posterunku Policji w Kołaczycach oraz Ochotnicza Straż Pożarna z Kołaczyc. Gminna Biblioteka Publiczna organizuje ponadto spotkania z poetami i prozaikami. Na terenie gminy Kołaczyce funkcjonuje 5 placówek bibliotecznych. W 2006 r. z tutejszych zbiorów skorzystało 1105 czytelników wypożyczając łącznie 22,7 tys. woluminów. Tabela 44. Placówki biblioteczne w gminie Kołaczyce w 2006 r. Placówki biblioteczne Wyszczególnienie w tym Wypożyczenia Księgozbiór w tys. w woluminach Czytelnicy ogółem biblioteki woluminów w tys. na 1 Liczba ludności na 1 placówkę czytelnika biblioteczną i filie Gmina Kołaczyce 5 1 24 1105 23,8 21,6 1475 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Analiza danych dotyczących działalności placówek bibliotecznych w ciągu kilku ostatnich lat wykazała spadek czytelników korzystających z ich zbiorów, przy jednoczesnym wzroście liczby wypożyczanych pozycji. W miejscowości Kołaczyce znajduje się ogólnodostępna czytelnia, w której można bezpłatnie skorzystać z Internetu. Czytelnia jest czynna w ciągu całego roku szkolnego, a także podczas wakacji we wskazanych dniach oraz godzinach. Na terenie gminy Kołaczyce działają trzy Koła Gospodyń Wiejskich: • Koło Gospodyń w Bieździedzy mające siedzibę w Domu Ludowym w Bieździedzy, liczba członkiń tego koła to 32 osoby. Koło wyróżnia się dużym zaangażowaniem w organizowaniu różnych okolicznościowych imprez o charakterze kulturalnofolklorystycznym. 95 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • Drugim prężnie działającym kołem jest Koło Gospodyń Wiejskich w Sowinie, liczy 30 osób, jego siedzibą jest Klub Młodzieżowy w Sowinie. Koło organizuje również wiele ciekawych imprez kulturalnych i okolicznościowych. • Koło Gospodyń Wiejskich w Sieklówce liczy 20 osób, siedzibą koła jest Dom Ludowy w Sieklówce. Członkinie koła czynnie włączają się w życie społecznokulturalne gminy. Wymienione Koła Gospodyń Wiejskich prezentują swój dorobek na imprezach okolicznościowych tj. „Dni Kołaczyc”, dożynki itp. Prowadzą również prezentacje lokalnej kuchni staropolskiej podczas spotkań na Słowacji i na Węgrzech w ramach nawiązanej współpracy Polska – Słowacja –Węgry. Dzięki wielkiemu zaangażowaniu lokalnych kół podtrzymywana jest rodzima tradycja gminy Kołaczyce. Działalność kulturalno-oświatowa i rozrywkowa wspierana jest również przez Ochotnicze Straże Pożarne, które co roku przygotowują pokaz umiejętności w posługiwaniu się sprzętem specjalistycznym oraz pokaz udzielania pierwszej pomocy dla osób poszkodowanych w wypadkach. Prezentacja odbywa się na stadionie OSTOJA w Kołaczycach. Do innych zadań OSP należy również pomoc w organizacji oraz zabezpieczanie imprez masowych. 6.5 ORGANIZACJE SPOŁECZNE Sformatowano: Czcionka: 12 pt, Nie Pogrubienie Na terenie gminy działa Stowarzyszenie Miłośników Kołaczyc. Zostało ono założone Sformatowano: Czcionka: 12 pt 7 Sformatowano: Czcionka: 12 pt stycznia 1979 r. przez grupę entuzjastów społecznych z Kołaczyc oraz Nawsia Kołaczyckiego. Stowarzyszenie założyło „Izbę pamięci”, w której zgromadzono ginący sprzęt dawnych i obecnych gospodarstw domowych, narzędzia i wyroby warsztatów rzemieślniczych, stroje i ubiory mieszczan, wojska oraz straży, a ponadto instrumenty muzyczne, obrazy, zdjęcia, książki itp. Każdego roku zbiory „Izby pamięci’ są wzbogacane o nowe unikalne znaleziska będące symbolem minionego okresu. Pełna ciekawych eksponatów izba jest często odwiedzana przez zorganizowane wycieczki szklone oraz przez indywidualne osoby. Stowarzyszenie Miłośników Kołaczyc przyczyniło się także do budowy pomnika ku czci rodaków poległych i pomordowanych w czasie I oraz II wojny światowej. Stowarzyszenie organizuje ponadto prelekcje dla mieszkańców gminy oraz młodzieży dotyczące kultury oraz historii regionu. Organizacja ta opiekuje się także licznymi pomnikami, 96 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 kapliczkami oraz figurami przydrożnymi rozsianymi po całej okolicy. Członkowie i Zarząd Stowarzyszenia współpracują z Radą Sołecką oraz Domem Kultury w Kołaczycach w zakresie podejmowanych działań, chociażby w związku z organizacją lokalnych imprez oraz uroczystości rocznicowych związanych z obchodzonymi świętami narodowymi. Koła Gospodyń Wiejskich w Bieździedzy, Sowinie oraz Sieklówce aktywnie włączają się w życie społeczno-kulturalne gminy uczestnicząc w okolicznościowych. Członkinie kół kultywują rodzimą różnego rodzaju tradycję, imprezach wymieniają się doświadczeniami oraz umiejętnościami. Niewątpliwie działalność Kół Gospodyń Wiejskich urozmaica obraz gminy. Gminny Chór Zorza w Kołaczycach - działający jako stowarzyszenie chór męski, został reaktywowany w 1989 r. Obecnie liczy 23 czynnych członków, a jego siedziba mieści się w miejscowości Kołaczyce. Chór Parafialny z Sieklówki – to chór męski, który założony został w 2003 r., obecnie liczy 20 członków. Ochotnicza Straż Pożarna w Kołaczycach istnieje od 1886 r. Działalność stowarzyszenia opiera się na społecznej pracy jego członków. Do podstawowych zadań OSP należy m.in.: • zapobieganie pożarom; • udział w akcjach przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska oraz innych klęsk i zdarzeń; • informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi. OSP zajmuje się także krzewieniem wśród swoich członków, a także wśród mieszkańców gminy kultury fizycznej i sportu poprzez organizowanie zawodów sportowych. Jednostka prowadzeni także działalność kulturalno – oświatową i rozrywkową. 97 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 W 2007 r. Ochotnicza Straż Pożarna w Kołaczycach zorganizowała ćwiczenia z zakresu działań gaśniczo – ratowniczych oraz ćwiczenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Ochotnicza Straż Pożarna dysponuje m.in. samochodem gaśniczym GBAM 2,5/16 marki Star 266 oraz lekkim Samochodem Ratownictwa Technicznego marki Żuk. Do oświetlenia terenu w trakcie akcji OSP wykorzystuje agregat oświetleniowy wraz z masztem. Do wyposażenia Ochotniczej Straży Pożarnej należy również sprzęt hydrauliczny (nożyco- rozpieraki), podstawowy sprzęt burzący, sprzęt do oznaczania terenu, podstawowy sprzęt ratownictwa medycznego (Torba Medyczna PSP-R1, deska ortopedyczna, kołnierze ortopedyczne, szyny Kramera), pompy (o 2 Motopompy PO-5, 2 pompy szlamowe: HONDA i SUBARU), pilarka spalinowa łańcuchowa, piła do betonu i stali K750 Rescue firmy Partner oraz umundurowanie osobiste strażaka 21 sztuk. Wyposażenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Kołaczycach jest niewystarczające. Aby stawić czoła istniejącym zagrożeniom OSP powinno unowocześnić swoją bazę sprzętową. Dobrze wyposażona jednostka będzie mogła nieść pełną oraz wykwalifikowaną pomoc ludziom w każdej sytuacji zagrożenia ich życia, zdrowia oraz mienia. Przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Kołaczycach w kwietniu 2006 r. powstała Kompania Honorowa. Jej członkami są strażacy ochotnicy z Kołaczyc i Nawsia Kołaczyckiego. Kompania Honorowa liczy 34 osoby, ale w pełnym umundurowaniu prezentuje się tylko 24 jej członków. Ciekawą częścią umundurowania są hełmy wykonane na wzór hełmów okresu międzywojennego. Kompania Honorowa uświetnia uroczystości religijne i patriotyczne na terenie Gminy Kołaczyce, jak również i poza jej granicami. Bierze udział m.in. w obchodach: Dnia Strażaka, świąt narodowych (3 Maja, 11 Listopada), pełni również warty honorowe przy Bożym Grobie, uświetniając uroczystości Triduum Wielkiego Tygodnia. Tradycja warty honorowej przy Bożym Grobie sięga XIX wieku. Jest zawsze obecna na wszystkich uroczystościach parafialnych takich jak: Boże Ciało czy uroczystości odpustowe. 98 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Oprócz Ochotniczej Straży Pożarnej w Kołaczycach na terenie gminy Kołaczyce nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwa: • Ochotnicza Straż Pożarna - Bieździadka Góry – założona w 1962 r. • Ochotnicza Straż Pożarna - Bieździadka Wieś – założona w 1912 r. • Ochotnicza Straż Pożarna w Bieździedzy – założona w 1905 r. • Ochotnicza Straż Pożarna w Lublicy – założona w 1902 r. • Ochotnicza Straż Pożarna w Nawsiu Kołaczyckim – założona w 1911 r. • Ochotnicza Straż Pożarna w Sieklówce – założona w 1900 r. • Ochotnicza Straż Pożarna w Sowinie – założona w 1911 r. Przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Kołaczycach działa również licząca 13 osób Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza. Systematycznie prowadzone są zajęcia z młodzieżą, które mają na celu szersze zainteresowanie jej działalnością społeczną na rzecz ochrony przeciwpożarowej oraz przygotowanie do bezinteresownej służby w szeregach OSP. Od 2000 r. na terenie Kołaczyc działa Organizacja Pożytku Publicznego w postaci Związku Harcerstwa Polskiego pod nazwą 307 Kołaczycka Drużyna Harcerska im. Andrzeja Małkowskiego. Kołaczyc ka młodzież przynależąca do tego ruchu wierzy w to, iż można żyć w zgodzie z uniwersalnymi wartościami, budować świat oparty na pokoju i przyjaźni. Drużyna m.in. uczestniczy w różnego rodzaju wyjazdach, rajdach, biwakach, manewrach huwcowych, konferencjach i akcjach jak np. WOŚP, sprząta również cmentarze wojenne z czasów I wojny światowej. 307 Kołaczycka Drużyna Harcerska zapoznaje się z ideą wędrowniczą podczas licznych pieszych wędrówek po górskich szlakach. Aktywnie i pożytecznie spędza swój wolny czas delektując się otaczającym ją bogactwem fauny i flory. W październiku 1995 roku w Kołaczycach powstało Ognisko Misyjne w postaci Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci. Ognisko Misyjne zostało założone przez panią katechetkę mgr Edytę Rączka przez którą do dnia dzisiejszego jest prowadzone. PDMD pracuje w pięciu grupach kontynentalnych (zielona, czerwona, biała, 99 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 niebieska, żółta) skupiając uczniów ze Szkoły Podstawowej oraz Gimnazjum. W ramach spotkań misyjnych realizuje programy formacyjne przygotowywane przez Sekretariat Krajowy PDMD. Działalność Ogniska Misyjnego ma na celu rozbudzenie w dzieciach wrażliwości misyjnej oraz poczucia solidarności zarówno duchowej jak i materialnej z rówieśnikami i misjonarzami na całym świecie. Poprzez szeroko zakrojoną działalność PDMD angażuje całą wspólnotę parafialną m.in. podczas cyklicznych przedsięwzięć związanych z misjami. Działalność Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci w Kołaczycach zatacza coraz szersze kręgi, aktywizując i integrując społeczeństwo. Ognisko Misyjne pokazuje, że wiele radości niesie wspólna modlitwa, zabawa i praca dla dobra drugiego człowieka. www.ognisko.eu 7. DOCHODY I WYDATKI GMINY KOŁACZYCE W LATACH 2004-2006 Analiza budżetu gminy Kołaczyce w latach 2004-2006 pozwoliła na wyodrębnienie następujących pozycji zapewniających największe wpływy do budżetu gminy: • dochody z różnych rozliczeń - około 59% • dochody z tytułu opieki społecznej – 18,8% • dochody z podatków i opłat lokalnych – 14,6% Analizując wydatki z budżetu gminy Kołaczyce można zaobserwować, że najwięcej środków z budżetu przeznaczanych jest na: • Oświatę i wychowanie – 46,7% • Opiekę społeczną – 20,2% • Wydatki z tytułu administracji państwowej i samorządowej -10,4% • Transport i łączność – 8,3% 100 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Tabela 45. Dochody Gminy Kołaczyce w latach 2004-2006 Razem rozliczenia Różne Inne samorządowa państwowa i Administracja łączność Transport i Podatki społeczna Opieka wychowanie usługi Oświata i niematerialne oraz mieszkaniowa Gospodarka komunalna Gospodarka leśnictwo Rok Rolnictwo i Grupa 2004 26.421 43.047 84.215 117.879 1.565.955 1.912.289 74.500 81.598 99.415 8.517.593 12.522.912 2005 23.634 13.296 84.166 168.985 2.749.304 2.068.040 96.000 82.857 645.626 8.575.521 14.507.429 2006 58.650 143.239 74.886 68.501 4.169.138 2.584.257 500.000 83.091 864.536 9.478.667 18.024.965 108.705 199.582 243.267 355.365 8.484.397 6.564.586 670.500 247.546 1.609.577 26.571.581 45.055.306 Razem Źródło: Urząd Gminy Kołaczyce Transport i łączność Kultura fizyczna i - 13.733.617 1.018.521 1.238 15.725.683 2006 42.753 4.649.554 202.128 102.340 65.916 1.986.586 1.829.795 1.471.980 6.007 19.275.478 Razem 95.686 937.913 302.945 178.266 4.036.181 3.086.673 7.245 48.734.778 1.121.428 2.231.283 36.238 7.760.753 178.295 22.774.730 9.828.241 5.077.320 Razem Inne Różne rozliczenia 596.172 1.677.887 samorządowa 1.569.638 943.304 państwowa i 1.106.291 55.733 Administracja 56.617 60.614 sport Ochrona zdrowia 139.991 201.781 Opieka społeczna 534.004 3.187.962 wychowanie 1.990.725 7.688.420 Oświata i 7.325.557 115.393 Gospodarka 26.664 746.475 komunalna 363.380 28.355 Gospodarka 24.578 2005 leśnictwo 2004 Rok Rolnictwo i Kultura i sztuka mieszkaniowa oraz Grupa niematerialne usługi Tabela 46. Wydatki Gminy Kołaczyce w latach 2004-2006 Źródło: Urząd Gminy Kołaczyce 101 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 III. WYNIKI ANKIETY Analiza wyników ankiety przeprowadzonej w gminie Kołaczyce W badaniu ankietowym możliwość udziału mieli wszyscy mieszkańcy gminy Kołaczyce. W ankietyzacji wzięła udział niemalże identyczna liczba kobiet i mężczyzn. Kobiety stanowiły 55,5 % badanych, natomiast mężczyźni 44,5%. Najliczniejszą grupą wiekową wśród ankietowanych były osoby w wieku 40-49 lat stanowiąc dokładnie 50 % badanych oraz osoby w wieku 30-39 lat, które stanowiły 22,2% badanych. Zdecydowana większość badanych posiada wykształcenie średnie i wyższe. Każda z tych grup stanowi dokładnie 44,5 % badanych. Wykształcenie zawodowe reprezentowało zaledwie 11,11 %. Nikt z ankietowanych osób nie posiadał wykształcenia podstawowego. Ankietowani w zdecydowanej większości 88,88% wskazali, że zamieszkują w gminie od urodzenia. Pozostałe osoby to mieszkańcy napływowi. Respondenci zamieszkują w gospodarstwach domowych różnej wielkości. Najczęściej wymieniane to gospodarstwa 4 (33,33%) 3 i 5 osobowe (27,77%). Zaledwie 5,5% badanych reprezentowało gospodarstwo 6 osobowe. W pytaniu dotyczącym zatrudnienia, ankieta została wypełniona przez pracowników samorządu terytorialnego, którzy stanowili 66,66 % ankietowanych. 11,11% badanych wskazało jako miejsce swojej pracy przedsiębiorstwo państwowe. Tyle samo osób zatrudnionych jest w rolnictwie. Grupę 11,11% stanowią również emeryci i renciści. W ankiecie nie odnotowano osób bezrobotnych ani uczących się. W przypadku 50 % badanych dochód netto w przeliczeniu na jednego członka rodziny kształtuje się w przedziale 500-1000 zł. Z kolei u 27,78% respondentów dochód ten wynosi do 500 zł, u 16,67% od 1000 do 2000 zł. Jedynie 5,55% osób, które wypełniły ankietę osiąga dochód powyżej 2000 zł na osobę. 102 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Ankiety zawierały 9 pytań dotyczących podstawowych kwestii związanych z gminą. Ankietowani mogli zaznaczać jedną lub wiele odpowiedzi. Pytanie nr 1 Ocena warunków życia w gminie Kołaczyce bardzo dobra 0% dobra 38,89% zadowalająca 50% zła 11,11% Analiza danych uzyskanych z ankiet wskazuje, iż dokładnie połowa (50%) badanych ocenia warunki życia w gminie jako zadowalające, dobre -38,89%, oraz jako złe-11,11%. Pytanie nr 2 Ocena elementów związanych z jakością życia na terenie gminy Kołaczyce L.p. 1. Wyszczególnienie Poczucie bezpieczeństwa w okolicy zamieszkania Niska Średnia Wysoka 11,11% 61,11% 16,67% 77,78% 5,55% 77,78% 22,22% 0% 11,11% 88,89% 0% 27,78% Samoorganizacja społeczna 2. i współpraca między mieszkańcami a władzami publicznymi Aktywność ośrodków 3. kulturalno-rekreacyjnych i sportowych w pobliżu miejsca zamieszkania 4. Estetyka otoczenia Analiza danych uzyskanych na podstawie pytania drugiego wskazuje, iż zdecydowana większość bo aż 61,11% czuje się średnio bezpiecznie w swoim miejscu zamieszkania. Wysokie poczucie bezpieczeństwa deklaruje 27,78% ankietowanych, natomiast niskie 11,11%. 103 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Samoorganizację społeczną oraz współpracę pomiędzy mieszkańcami a władzami publicznymi aż 77,78% ankietowanych ocenia na średnim poziomie, 16,67% na niskim poziomie a 5,55% na poziomie wysokim. Aktywność ośrodków kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych w pobliżu miejsca zamieszkania w znacznej części oceniona jest negatywnie (77,78%) lub średnio przez 22,22% ogółu badanych. Żaden z respondentów nie ocenił tego poziomu wysoko. Ocena estetyki otoczenia została przez 88,89% badanych określona jako średnia a przez 11,11% jako niska. Podobnie jak w przypadku aktywności ośrodków kulturalnych żaden z respondentów nie ocenił jej wysoko. Pytanie nr 3 Warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej w gminie Kołaczyce Bardzo dobre 0% Dobre 33,33% Zadowalające 55,56% Złe 11,11% Ocena warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej kształtuje się następująco: Ponad połowa ankietowanych (55,56%) określiło je jako zadowalające, 33,33% jako dobre, natomiast 11,11% jako złe. W ocenie tego czynnika żaden z ankietowanych nie użył stopnia bardzo dobrego. Pytanie nr 4 Największe atuty gminy Kołaczyce Położenie blisko Jasła 72,22% Piękne krajobrazy 94,44% Dobra baza oświatowa 55,55% Rosnące zainteresowanie przedsiębiorców 0% Lokalne zwyczaje, obrzędy, tradycja 27,77% Poziom wykształcenia mieszkańców 11,11% Polepszająca się infrastruktura techniczna 61,11% Dogodna komunikacja 66,66% Perspektywy rozwoju turystyki 5,55% Położenie przy ważnym trakcie komunikacyjnym 5,55% Spora liczba pracujących za granicą, którzy chcą powrócić do kraju 5,55% 104 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Według 94,44% respondentów największym atutem gminy są otaczające ją piękne krajobrazy. Niewiele mniej osób (72,22%) opowiedziało się za położeniem blisko Jasła. Liczna grupa licząca 66,66% badanych za największy atut gminy uważa dogodną komunikację oraz polepszającą się infrastrukturę techniczną (61,11%). W tej samej dziedzinie dobra baza oświatowa zdobyła 55,55% poparcie a lokalne obrzędy, zwyczaje oraz tradycje 27,77% głosów ogółu badanych. 11,11% badanych wskazało, iż dumą gminy jest poziom wykształcenia mieszkańców. W dalszej kolejności 5,55% grupy respondentów wskazują na perspektywy rozwoju turystyki oraz położenie przy ważnym trakcie komunikacyjnym. Pytanie nr 5 Wady/ słabe strony gminy Kołaczyce Brak integracji społecznej 61,11% Niskie poczucie bezpieczeństwa publicznego 11,11% Brak stałych, atrakcyjnych inicjatyw dla młodzieży 61,11% Słaba infrastruktura techniczna 16,66% Słabo rozwinięte usługi dla obsługi ruchu turystycznego 72,22% Niewystarczająca baza oświatowa 5,55% Zanikająca tożsamość – odrębność kulturowa 5,55% Niewystarczająca baza sportowa-rekreacyjna i wypoczynkowa 83,33% Nieuregulowany stan własności gruntów 16,66% Wysoki poziom bezrobocia 61,11% Dzikie wysypiska 38,88% Niezadowalający poziom opieki medycznej 5,55% Zbytnie rozdrobnienie szkół gimnazjalnych 5,55% Małe zaangażowanie mieszkańców pracą społeczną 5,55% Słabą stroną gminy Kołaczyce jest przede wszystkim niewystarczająca baza sportoworekreacyjna i wypoczynkowa za czym wypowiedziało się 83,33% ankietowanych. Znaczna grupa licząca 72,22% za wadę gminy uważa słabo rozwinięte usługi dla obsługi ruchu turystycznego. 61,11% ogółu badanych wypowiadając się w tej kwestii wskazało na brak stałych, atrakcyjnych inicjatyw dla młodzieży, wysoki poziom bezrobocia oraz brak integracji społecznej. Według 38,88% ankietowanych poważnym problemem są także dzikie wysypiska śmieci, słaba infrastruktura techniczna (16,66%), niskie poczucie bezpieczeństwa publicznego (11,11%). Jako wady zostały także wymienione: niewystarczająca baza oświatowa (5,55%), 105 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 zanikająca tożsamość (5,55%), niezadowalający poziom opieki medycznej (5,55%), zbytnie rozdrobnienie szkół gimnazjalnych (5,55%) oraz małe zaangażowanie mieszkańców pracą społeczną (5,55%). Pytanie nr 6 Główne problemy gminy Kołaczyce Infrastruktura i jakość dróg 77,77% Nieregulowany stan własności gruntów 11,11% Niedostateczna infrastruktura wodociągowa 22,22% Brak imprez kulturalnych, sportowo rekreacyjnych 22,22% Mała liczba zakładów pracy 11,11% Zaniedbany cmentarz komunalny 5,55% Bezrobocie 22,22% Rozdrobnione gospodarstwa 5,55% Wyludnienie wsi 5,55% Niewystarczająca sygnalizacja świetlna 5,55% Niski poziom życia mieszkańców 5,55% Zanieczyszczenie środowiska 5,55% Brak możliwości skupu produktów rolnych od rolników 5,55% Słaba infrastruktura turystyczna 11,11% Brak ośrodków sportowo-wypoczynkowych 16,66% Niskie nakłady na infrastrukturę 5,55% Mały przyrost naturalny 5,55% Aż 77,77% badanych za główny problem gminy Kołaczyce uważa infrastrukturę i jakość dróg. Znaczącym problemem jest według ankietowanych także niewystarczająca infrastruktura wodociągowa (22,22%), brak imprez kulturalnych i sportowo rekreacyjnych (22,22%), bezrobocie (22,22%) czy brak ośrodków wypoczynkowych (16,66%). Uważane za zjawisko negatywne jest również: nieuregulowany stan własności gruntów (11,11%), mała liczba zakładów pracy (11,11%) oraz słaba infrastruktura turystyczna (11,11%). 106 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Pytanie nr 7 Najważniejsze kierunki rozwoju i zadania gminy Kołaczyce Poprawa infrastruktury drogowej 100% Ochrona, rozwój i promocja tradycji i kultury regionalnej 11,11% Rozwój infrastruktury turystycznej 16,66% Poprawa bazy sportowo rekreacyjnej 50% Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży 11,11% Rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej 50% Poprawa stanu środowiska naturalnego 27,77% Aktywna promocja obszarów, walorów, produktów 5,55% Edukacja, dostosowanie kierunków nauczania do aktualnych potrzeb rynku Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości 50% Sprawny urząd oraz samorząd gminy 11,11% Całkowite uregulowanie gospodarki odpadami 22,22% 5,55% Zdaniem mieszkańców najważniejszym zadaniem dla gminy jest w chwili obecnej, poprawa infrastruktury drogowej. Opowiedziało się za tym 100% respondentów. Poprawę bazy sportowo-rekreacyjnej popiera aż 50% mieszkańców. Tyle samo osób opowiada się za rozbudową sieci kanalizacyjnej i wodociągowej oraz za wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości w gminie. Ważnym dla mieszkańców zadaniem jest poprawa stanu środowiska naturalnego wskazana przez 27,77% respondentów, całkowite uregulowanie gospodarki odpadami (22,22%) oraz rozwój infrastruktury turystycznej wskazany przez 16,66% ankietowanych. Do mniej pilnych a jednak ważnych dla ankietowanych zadań należą: ochrona rozwój i promocja tradycji i kultury regionalnej (11,11%), zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży (11,11%), poprawa sprawności urzędu i samorządu gminy (11,11%), aktywna promocja obszarów (5,55%), dostosowanie kierunków nauczania do aktualnych potrzeb rynku (5,55%). Pytanie nr 8 Inwestycje do realizacji w pierwszej kolejności w gminie Kołaczyce Rozbudowa sieci kanalizacyjnej 33,33% Poprawa infrastruktury drogowej 72,22 Promocja kultury regionalnej 0% 107 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Rozbudowa sieci wodociągowej 22,22% Budowa bazy sportowo-rekreacyjnej 22,22% Budowa obwodnicy 5,55% Budowa ośrodka kultury 27,77% Budowa mostu Kołaczyce – Kłodawa 22,22% Rozbudowa sygnalizacji świetlnej 16,66% Stworzenie oświetlenia dróg 11,11% Powstanie inkubatora dla przedsiębiorców 5,55% Aż 72,22% ankietowanych, iż najpilniejszą inwestycją w gminie w chwili obecnej jest poprawa infrastruktury drogowej oraz rozbudowa sieci kanalizacyjnej (33,33%). Kolejną ważną potrzebą jest wskazana przez 27,77% respondentów budowa ośrodka kultury. W następnej kolejności najczęściej wymieniane były: rozbudowa sieci wodociągowej (22,22%), budowa bazy sportowo rekreacyjnej (22,22%) oraz budowa mostu Kołaczyce Kłodawa (22,22%). Ankietowani sygnalizowali również potrzebę oświetlenia dróg (11,11%), budowy obwodnicy (5,55%) oraz powstanie inkubatora dla przedsiębiorców (5,55%) Pytanie nr 9 Kluczowy element z którego gmina Kołaczyce może być dumna Gospodarka komunalna 11,11% Odremontowany rynek 44,44% Współdziałanie z gminami sąsiadującymi 5,55% Duża liczba organizacji społecznych 11,11% Baza oświatowa 22,22% Piękne krajobrazy 5,55% Zwyczaje, tradycje i obrzędy 5,55% Położenie geograficzne 5.55% Dobra praca samorządów 5,55% Aż 44,44% ankietowanych wskazało iż dumą gminy jest odremontowana płyta rynku. 22,22% mieszkańców za powód do dumy uważa posiadana bazę oświatową, gospodarkę komunalną (11,11%) oraz duża liczbę organizacji społecznych (11,11%). Powodem chluby badanych jest także współdziałanie z gminami sąsiadującymi (5,55%), piękne krajobrazy (5,55%), zwyczaje tradycje i obrzędy (5,55%), położenie geograficzne (5,55%) oraz dobra praca samorządów. 108 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 IV. ANALIZA SWOT Analiza uwarunkowań rozwojowych SWOT została opracowana na podstawie zdiagnozowanej w pierwszej części Strategii sytuacji społeczno – gospodarczej gminy Kołaczyce, wyników ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców gminy oraz na podstawie przeprowadzonych konsultacji społecznych. Analizie poddana została następująca strefa: 1. GOSPODARCZA 2. INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 3. ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 4. SPOŁECZNA 1. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA – STREFA GOSPODARCZA MOCNE STRONY • • • • • • • duże zasoby siły roboczej możliwość dywersyfikacji działalności rolniczej w kierunku agroturystyki, której sprzyjać może wysoka lesistość terenu, rezerwat Golesz oraz liczne zabytki wysoka jakość płodów rolnych możliwość rozwoju rolnictwa ekologicznego położenie w sąsiedztwie dużych źródeł ruchu turystycznego przychylność władz dla istniejącej i powstającej przedsiębiorczości możliwość stworzenia platformy porozumienia z organizacjami pozarządowymi w celu przyśpieszenie rozwoju SŁABE STRONY • • • • • • • ograniczona liczba małych i średnich przedsiębiorstw słaba kondycja finansowa podmiotów gospodarczych utrudniająca ich rozwój niska konkurencyjność miejscowych firm względem jednostek prowadzących działalność gospodarczą w pobliskich aglomeracjach trudności w pozyskaniu przez firmy kapitału na inwestycje małe zróżnicowanie prowadzonej na terenie gminy działalności gospodarczej słabe otoczenie okołobiznesowe firm brak organizacji wspierających 109 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • • • gospodarczego Gminy działający Bank Spółdzielczy w Kołaczycach niskie podatki możliwość przeznaczenia gruntów o najsłabszej bonitacji na cele pozarolnicze możliwość zalesiania gruntów o najniższej bonitacji oraz nieużytków • • • • • • • • • • • • • SZANSE • • • • • • • • rosnący popyt na dobra i usługi możliwość wykorzystania wsparcia finansowego UE przez firmy na inwestycje rozwojowe, doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej możliwość wykorzystania potencjału pobliskich aglomeracji możliwość skorzystania z doradztwa rolniczego i gospodarczego dostęp do tanich i preferencyjnych kredytów rolniczych możliwość tworzenia grup producenckich pojawianie się nowych technologii w produkcji rolniczej wyższy poziom specjalizacji rolniczej przedsiębiorców i rolników niskie wynagrodzenie pracowników niskie dochody mieszkańców gminy utrudniające założenie działalności gospodarczej „szara strefa” brak planu zagospodarowania przestrzennego ograniczona dostępność terenów na potrzeby prowadzenia działalności produkcyjnej i usługowej rozproszenie podaży produktów rolnych wynikające z rozdrobnienia gospodarstw i małej skali produkcji towarowej niski poziom specjalizacji produkcji rolniczej wysokie koszty produkcji rolnej przestarzały sprzęt rolniczy, brak środków na zakup nowoczesnych maszyn ograniczone możliwości zbytu produktów rolnych brak zakładów rolno-spożywczych słabo rozwinięta baza noclegowa oraz gastronomiczna brak promocji gospodarczej Gminy ZAGROŻENIA • • • • • • • ograniczenie tempa rozwoju gospodarczego niestabilna i skomplikowana polityka podatkowa brak efektywnej polityki państwa wspierającej sektor małych i średnich przedsiębiorstw ograniczona wiedza na temat zewnętrznych środków pomocowych skomplikowana procedura ubiegania się o środki z UE ograniczona współpraca na linii władza – przedsiębiorca – organizacja pozarządowa wysoka konkurencja ze strony firm prowadzących działalność gospodarczą na terenie Jasła 110 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • • • • • • • • wzrost zainteresowania oraz postrzegania województwa podkarpackiego jako szczególnie atrakcyjnego turystycznie rosnący popyt na zdrową żywność wzrost zainteresowania regionalnymi produktami i kulturą możliwość wypromowania produktu lokalnego rosnąca popularność agroturystyki wzrost popularności turystyki rowerowej, konnej i spacerowej wzrost zapotrzebowania na usługi okołoturystyczne nowe technologie wykorzystywania odnawialnych źródłach energii możliwość nawiązania przez władze gminy współpracy zagranicznej • • • • • • • • wysokie koszty podejmowania działalności gospodarczej wysokie koszty stworzenia i utrzymania nowych miejsc pracy brak wystarczających ulg dla nowych firm wysokooprocentowane kredyty bankowe ograniczające powstawanie nowych oraz rozwój już istniejących firm wysokie wymagania jakościowe narzucane przez unijne dyrektywy niestabilna polityka rolna wahające się ceny produktów rolnych wysokie ceny środków do produkcji rolniczej 2. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA – STREFA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ MOCNE STRONY • • • • • • • • • • • dobrze rozwinięta sieć dróg dobrze rozwinięta sieć placówek handlowych wyremontowane placówki oświatowe wyremontowany Rynek w Kołaczycach rozwinięta sieć energetyczna oczyszczalnia ścieków wzrost zainteresowania mieszkańców gminy podłączeniem gospodarstw do sieci wodociągowej konsekwentne rozbudowywanie kanalizacji sanitarnej oraz sieci wodociągowej wysoki poziom gazyfikacji wsi uporządkowana gospodarka odpadami dostęp do telefonii stacjonarnej i komórkowej SŁABE STRONY • • • • • • • • • • • zły stan techniczny dróg niedobory w zakresie infrastruktury około drogowej słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna i wodociągowa niedostateczna infrastruktura domów ludowych słabo rozwinięta infrastruktura sportowo – rekreacyjna zły stan przyszkolnych boisk sportowych słabo rozwinięta infrastruktura okołoturystyczna brak odpowiedniego zabezpieczenia przeciwpowodziowego brak terenów pod inwestycje brak mostu brak miejsca do segregowania oraz do tymczasowego składowania 111 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • • SZANSE • • • • • • położenie w bliskiej odległości od centrum przemysłowego miasta Jasła, przy drodze Jasło – Tarnów zadawalający system połączeń komunikacyjnych PKS oraz prywatnych przewoźników możliwość ubiegania się o dofinansowanie inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej ze środków UE możliwość pozyskiwania środków pieniężnych z różnych grantów i konkursów krajowych i zagranicznych bliskość centrów przemysłowych oraz turystycznych pojawianie się nowych technologii posegregowanych odpadów mało miejsc parkingowych niedostateczna liczba miejsc do pochówku na cmentarzach komunalnych braki w infrastrukturze ochrony środowiska ZAGROŻENIA • • • • • • peryferyjne położenie w stosunku do drogi głównej nr 98 wysokie koszty inwestycji w infrastrukturę techniczną duża konkurencja w aplikowaniu o zewnętrzne środki pomocowe niewystarczające nakłady na remonty i modernizacje dróg rosnące natężenie ruchu na drogach wzrost zagrożenia wypadkami drogowymi 3. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA – STREFA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO MOCNE STRONY • • • • • • dobrze zachowane środowisko naturalne ograniczona liczba zakładów przemysłowych stosunkowo małe zanieczyszczenia środowiska naturalnego występowanie rzadkich gatunków ptaków i roślin – różnorodność przyrodnicza wysoka lesistość urozmaicona rzeźba terenu SŁABE STRONY • • • • • • • • brak regulacji rzek oraz wałów ochronnych i przeciwpowodziowych przestarzałe urządzenia melioracyjne przewaga słabych gleb eternitowe pokrycie budynków brak promocji turystycznej Gminy brak kąpieliska zbyt duże rozdrobnienie kompleksów leśnych słaba infrastruktura szlaków 112 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • • • • • • • • • • • turystycznych piękne krajobrazy rezerwat geologiczny „Golesz” przebiegające przez teren gminy szlaki turystyczne liczne zabytki bogata historia występowanie surowców naturalnych działalność Zakładu Gospodarki Komunalnej SZANSE zasoby wody czystej możliwość ograniczenia rozwoju inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska możliwość wspierania rozwoju przedsięwzięć sprzyjających poprawie środowiska naturalnego możliwość pozyskania zewnętrznych środków finansowych na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska naturalnego wzrastająca świadomość ekologiczna społeczeństwa ZAGROŻENIA • • • • • • • ograniczenia wynikające z uregulowań dotyczących obszarów chronionych zagrożenie klęskami żywiołowymi rosnące natężenie ruchu drogowego wzrost poziomu zanieczyszczenia środowiska wzrost poziomu hałasu zagrożenie degradacją stanu jakości wód powierzchniowych oraz wód wgłębnych z powodu nie w pełni uporządkowanej gospodarki wodnościekowej postępująca erozja gleb 4. MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA – STREFA SPOŁECZNA MOCNE STRONY • • • • • • wzrastająca liczba ludności korzystna struktura wiekowa mieszkańców gminy dobrze rozwinięta sieć placówek szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego – łatwy dostęp do edukacji dostępność zajęć pozalekcyjnych przeprowadzane remonty w placówkach oświatowych dobrze rozwinięta sieć gminnych SŁABE STRONY • • • • • • • niski poziom wykształcenia mieszkańców brak specjalistycznej kadry pedagogicznej brak programu wyrównywania szans wśród młodzieży brak szkół o profilu technicznym wysoka stopa bezrobocia duży odsetek osób długotrwale bezrobotnych brak ofert pracy 113 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • • • bibliotek działalność jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej efektywna działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kołaczycach Koła Gospodyń Wiejskich zmniejszające się bezrobocie • • • • • • • • • • • SZANSE • • • • • • • • bliskość ośrodków kształcenia ponadgimnazjalnego oraz wyższego dostęp do większych ośrodków kultury dostęp do Internetu dostępność zewnętrznych środków pomocowych na doskonalenie lokalnych zasobów ludzkich oraz przystosowanie ich do aktualnych wymogów rynku pracy możliwość aplikowania o zewnętrzne środki pomocowe na budowę, modernizację czy też zakup wyposażenia na potrzeby infrastruktury społecznej możliwość pozyskiwania środków pieniężnych z różnych grantów i konkursów krajowych, zagranicznych pojawianie się nowych instrumentów aktywizujących osoby bezrobotne możliwość ograniczania patologii społecznych poprzez systematyczny rozwój usług kulturalnych niska aktywność zawodowa i społeczna mieszkańców gminy niechęć mieszkańców do samokształcenia migracja osób młodych i wykształconych w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia brak efektów działalności organizacji społecznych słabo rozwinięta oferta spędzania wolnego czasu patologie społeczne brak wiedzy o dostępnej ofercie szkoleniowej niski stopień wykorzystania istniejącej bazy kulturalnej brak stołówek przy szkołach ograniczony dostęp do specjalistycznych usług medycznych słabo rozwinięta oferta sportowokulturalna ZAGROŻENIA • • • • ograniczone środki budżetu gminy na dofinansowanie placówek oświatowych i kulturalnych ograniczone środki finansowe na rozwój imprez kulturalnych i sportowych duża konkurencja przy aplikowaniu o zewnętrzne środki pomocowe na doskonalenie lokalnych zasobów ludzkich oraz rozwój lokalnej infrastruktury społecznej brak programów pomocowych dla małych gospodarstw rolnych 114 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • • i sportowych przy wykorzystaniu zewnętrznych środków pomocowych wolnego czasu współpraca z partnerami zagranicznymi GŁÓWNE OBSZARY PROBLEMOWE WSKAZANE PRZEZ MIESZKAŃCÓW GMINY KOŁACZYCE: • zła jakość infrastruktury drogowej • słabo rozwinięta sieć wodociągowa • słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna • niedostatecznie rozwinięte budownictwo komunalne • brak gminnego ośrodka kultury • słabo rozwinięte zaplecze sportowo-rekreacyjne oraz kulturalne • brak gminnego ośrodka doradczego • niska aktywność społeczno-gospodarcza mieszkańców gminy • ograniczona liczba miejsc parkingowych w miejscach publicznych • niewystarczająca infrastruktura cmentarna • ograniczona powierzchnia terenów pod inwestycje • zaniedbane szlaki turystyczne, brak edukacyjnych ścieżek przyrodniczych • brak miejsca do segregacji odpadów 115 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 V. MISJA GMINY KOŁACZYCE MISJA GMINY KOŁACZYCE Gmina Kołaczyce to kraina u podnóża góry Liwocz przychylna ludzkiej pracy, przedsiębiorczości oraz środowisku naturalnemu dbająca o wysoki standard życia oraz wszechstronny rozwój swoich mieszkańców. VI. WIZJA GMINY KOŁACZYCE WIZJA GMINY KOŁACZYCE Konsekwentna realizacja wytyczonych celów sprawi, że w 2015 roku Gmina Kołaczyce stanie się miejscem, w którym warto: MIESZKAĆ, PRACOWAĆ I WYPOCZYWAĆ, A TAKŻE W KTÓRE WARTO INWESTOWAĆ. Podjęte działania przyczynią się do poprawy jakości życia mieszkańców w zakresie bezpieczeństwa, ochrony zdrowia, oświaty, kultury oraz sportu i rekreacji. Dzięki systematycznie rozbudowywanej infrastrukturze społecznej oraz technicznej Gmina Kołaczyce stanie się atrakcyjnym inwestycyjnie miejscem sprzyjającym rozwojowi przedsiębiorczości generującej nowe miejsca pracy. 116 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 VII. PLAN STRATEGICZNY DLA GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Kołaczyce, wyniki przeprowadzonej ankiety wśród mieszkańców gminy oraz przeprowadzona analiza SWOT pozwoliły na wyznaczenie sześciu obszarów strategicznych, które w znaczący sposób wpływają na jej przyszły rozwój gospodarczy, społeczny, ekologiczny i przestrzenny. Wokół wskazanych obszarów strategicznych skoncentruje się działalność Rada Gminy Kołaczyce przy współpracy wszystkich partnerów. W ramach wyznaczonych sześciu obszarów strategicznych zostały sformułowane cele strategiczne, cele operacyjne oraz zadania. Rysunek 5. Obszary strategiczne gminy Kołaczyce OBSZARY STRATEGICZNE GMINY KOŁACZYCE GOSPODARKA OBSZARY INFRASTRUKTURA WIEJSKIE TECHNICZNA I ROLNICTWO ZASOBY LUDZKIE TURYSTYKA WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ 117 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 OBSZAR CEL STRATEGICZNY CEL OPERACYJNY ZADANIA A. GOSPODARKA Przyśpieszenie rozwoju 1. Wspieranie gospodarczego gminy powstawania nowych • stworzenie bazy informacji gospodarczych dla przedsiębiorców poprzez kreowanie oraz kreowanie • doradztwo dla przedsiębiorców z zakresu pozyskiwania środków z funduszy przyjaznego klimatu dla sprzyjających rozwoju nowoczesnej warunków dla rozwoju • zbudowanie systemu wsparcia dla przedsiębiorców (np. ulgi podatkowe) przedsiębiorczości już istniejących • ułatwienia administracyjno organizacyjne dla przedsiębiorców podmiotów • ogłoszenie konkursu na najlepszego przedsiębiorcę gospodarczych • współpraca z organizacjami wpierającymi podmioty gospodarcze w oparciu • identyfikacja oczekiwań lokalnych przedsiębiorców oraz preferowanych • bezpłatne doradztwo w zakresie zakładania działalności gospodarczej strukturalnych na zakładanie i rozwój działalności gospodarczej o lokalne zasoby przez nich zawodów • organizowanie praktyk dla młodzieży u miejscowych przedsiębiorców, stworzenie bazy przedsiębiorców • informowanie przedsiębiorców o możliwości refundowania kosztów stworzenia nowego miejsca pracy • współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w Jaśle w zakresie wspierania osób szczególnie zagrożonych bezrobociem, a więc kobiet, osób niepełnosprawnych oraz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy m.in. poprzez włączanie się w organizowanie warsztatów aktywnego poszukiwania pracy, organizację naboru do szkoleń umożliwiających zmianę zawodu lub podniesienie kwalif ikacji, udostępnianie sal na potrzeby przeprowadzanych szkoleń • wspieranie współpracy międzygminnej, międzyregionalnej, międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem kontaktów z najbliższymi sąsiadam i tj. Ukrainą i Słowacją 118 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 2. Zwiększanie • inwentaryzacja wolnych terenów atrakcyjności • przygotowanie terenów pod inwestycje inwestycyjnej gminy • pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje poprzez wykup, scalanie lub zamianę gruntów • promocja oferty inwestycyjnej gminy 3. Rozwój miejscowej • bezpłatne doradztwo prawne w gminie bazy turystycznej • rozwój nowych usług turystycznych (trasy rowerowe, konne, szkółki jeździeckie, pola namiotowe, campingi) wzbogacających ofertę turystyczną • rozbudowa bazy noclegowej gastronomicznej • rozwój handlu i usług towarzyszących turystyce (rzemiosło, rękodzieło artystyczne, pamiątkarstwo) B. OBSZARY Wzrost 1. Wspieranie działań • organizowanie bezpłatnych specjalistycznych szkoleń dla rolników WIEJSKIE konkurencyjności prowadzących do • promowanie stosowania nowych technik w produkcji rolniczej gospodarstw rolnych poprawy wydajności • tworzenie warunków do zagospodarowania nieużytków rolnych oraz dochodów i jakości produkcji • promowanie ekologicznej produkcji rolniczej rolników rolnej • zaoferowanie doradztwa oraz pomocy dla rolników aplikujących o środki I ROLNICTWO z programów ukierunkowanym na obszary wiejskie • sukcesywne zalesianie gruntów o niskiej wartości bonitacyjnej oraz gruntów rolnych pod uprawy ekologiczne 2. Rozwój • scalanie gruntów rolnych • kampania informacyjna wśród rolników na temat możliwości pozyskania pozarolniczych form środków finansowych na rozwój gospodarstw agroturystycznych oraz na działalności gospodarczej różnicowanie działalności rolniczej • szkolenia dla rolników w zakresie podejmowania dodatkowej działalności 119 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 zbliżonej do rolnictwa • • doradztwo w zakresie zmiany zawodu szkolenia pozwalające na zdobycie umiejętności i kwalifikacji związanych z wyborem nowego zawodu • bezpłatne doradztwo prawne w gminie • promocja produktu lokalnego C. Rozwój infrastruktury 1. Poprawa stanu • budowa, przebudowa i modernizacja sieci drogowe INFRASTRUKTURA technicznej służącej technicznego dróg, • modernizacja infrastruktury drogowej poprawie środowiska zwiększenie dostępności • budowa nowych dróg gminnych przyrodniczego komunikacyjnej gminy • poprawa dostępności dojazdowej do pól 2. Rozbudowa • budowa mostu, chodników, przejścia dla pieszych TECHNICZNA oraz podniesienie bezpieczeństwa ruchu drogowego infrastruktury • budowa parkingów okołodrogowej • modernizacja oświetlenia 3. Rozbudowa • rozbudowa cmentarzy komunalnych 4. Maksymalizacja • budowa nowej oczyszczalni ścieków infrastruktury cmentarnej ilości ścieków • modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków odprowadzanych • rozbudowa sieci kanalizacyjnej i oczyszczanych • budowa kanalizacji deszczowej 120 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 5. Zabezpieczenie • rozbudowa sieci wodociągowej zasobów wody pitnej • wspieranie budowy ujęć własnych wody 6. Zwiększenie ilości • edukacja ekologiczna mieszkańców segregowanych oraz • podejmowanie działań mających na celu zlikw idowanie „dzikich” wysypisk utylizowanych odpadów śmieci komunalnych • regulacja cieków wodnych 7. Zwiększenie • budowa modernizacja wałów przeciwpowodziowych bezpieczeństwa • uporządkowanie systemów melioracyjnych przeci wpowodziowego • tworzenie warunków do budowy i rozbudowy sieci informatycznych 8. Rozbudowa • zwiększenie liczby osób korzystających z dostępu do sieci informatycznych infrastruktury • rozwój punktów na terenie gminy z bezpłatnym dostępem do Internetu teleinformacyjnej oraz • podniesienie jakości usług publicznych oraz zwiększenie dostępności rozwój społeczeństwa informacyjnego zasobów informacyjnych administracji w formie elektronicznej • wspieranie inicjatyw służących wymianie informacji, wiedzy oraz doświadczeń 9. Minimalizowanie • termomodernizacja budynków gminnych zanieczyszczenia • propagowanie wykorzystywania alternatywnych źródeł energii powietrza • podniesienie świadomości mieszkańców na temat stosowania energooszczędnych i niskoemisyjnych pieców 121 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • 10. Ochrona i rewitalizacja przyrody kształtowanie postaw proekologicznych wśród mieszkańców oraz przedsiębiorców • • wprowadzenie edukacji ekologicznej w szkołach promocja działań podejmowanych przez gminę w zakresie ochrony przyrody oraz jej różnorodności biologicznej • • organizowanie szkoleń z zakresu ochrony środowiska naturalnego podejmowanie działań mających na celu zlikw idowanie „dzikich” wysypisk śmieci D. ZASOBY Poprawa jakości życia 1. Poszerzenie oferty LUDZKIE oraz stworzenie edukacyjnej w gminie • promowanie wykorzystywania ekologicznych źródeł energii • ochrona szczególnie cennych obszarów przyrodniczych • analiza preferencji oraz oczekiwań miejscowych przedsiębiorców odnośnie wykształcenia pracowników atrakcyjnych warunków • dostosowanie profili kształcenia do aktualnych potrzeb rynku do rozwoju • promowanie nowoczesnych metod nauczania mieszkańców • poszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych • wspieranie podwyższania kwalifikacji przez nauczycieli • zatrudnianie wykwalifikowanej kadry dydaktycznej • tworzenie sprzyjających warunków do kształcenia ustawicznego • doposażenie szkół w nowoczesny sprzęt zwiększający dostępność oraz 2. Wyrównanie szans kształcenia oraz efektywność nauczania stworzenie optymalnych • zwiększenie dostępu do nauki języków obcych warunków rozwoju dla • zachęcanie młodzieży do udziału w życiu społecznym i publicznym gminy dzieci i młodzieży • rozszerzenie pozalekcyjnej oferty zajęć dla dzieci i młodzieży • rozwój międzynarodowej współpracy szkól • współpraca z organizacjami pozarządowymi w celu wykorzystania szansy 122 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 na sfinansowanie ciekawych przedsięwzięć adresowanych do dzieci i młodzieży 3. Poprawa warunków • funkcjonowania oraz poprawa standardów wyposażenia placówek poprzez ich systematyczne doposażenie stanu obiektów • systematyczne modernizowanie placówek dydaktycznych, • termomodernizacja budynków kulturalnych oraz • wspieranie starań placówek w zakresie doposażenia pracowni sportowych komputerowych • budowa Gminnego Ośrodka Kultury • modernizacja domów ludowych • budowa domów ludowych i remiz Ochotniczej Straży Pożarnej • poprawa stanu technicznego przyszkolnych boisk sportowych oraz gminnych stadionów • doposażenie obiektów sportowych • rozbudowa bazy obiektów sportowych 4. Poprawa dostępności • stworzenie atrakcyjnej oferty spędzania „czasu wolnego” oraz obsługi • mieszkańców w sferze kultury, edukacji, inspirowanie działań mających na celu poszerzenie działalności miejscowych domów ludowych • sportu i rekreacji organizacja imprez dla mieszkańców promujących aktywny i zdrowy styl życia • współpraca z organizacjami społecznymi • aktywizacja młodzieży poprzez organizację międzyszkolnych rozgrywek sportowych dla młodzieży w różnych dyscyplinach 5. Zwiększenie • wspieranie programów mających na celu przeciwdziałanie bezrobociu zatrudnienia oraz • stworzenie ogólnodostępnej bazy szkoleń dla mieszkańców gminy 123 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 aktywności zawodowej • wspieranie szkoleń ułatwiających młodzieży poruszanie się po rynku pracy mieszkańców • stworzenie warunków do przekwalifikowania się, zmiany zawodu, podnoszenia kwalifikacji 6. Dbałość o zdrowie • doposażenie ośrodków zdrowia i bezpieczeństwo • poszerzenie oferty usług specjalistycznych świadczonych przez ośrodki mieszkańców E. TURYSTYKA zdrowia • wspieranie programów z zakresu profilaktyki zdrowotnej • budowa nowych, rozbudowa już istniejących obiektów gastronomicznych, Stworzenie 1. Rozwijanie i poprawa optymalnych warunków jakości infrastruktury do rozwoju turystyki turystyczno- i kultury w gminie oraz rekreacyjnej zabezpieczenie trwałości 2. Rozwój • poprawa stanu technicznego istniejących szlaków turystycznych dziedzictwa i modernizacja • tworzenie nowych szlaków dla potrzeb turystyki pieszej, rowerowej kulturowego infrastruktury służącej rozwojowi aktywnych noclegowych i sportowo-kulturalnych i przyrodniczo-edukacyjnej • zagospodarowanie cieków wodnych pod organizację rekreacji wodnej • zagospodarowanie szczególnie cennych obiektów i terenów jak np. form turystyki 3. Wykorzystanie i ochrona zabytkowych obiektów dziedzictwa zabytkowego domu w Rynku • kulturowego wraz z ich pozyskiwanie środków na zabezpieczenie i renowacje zabytkowych obiektów dziedzictwa kulturowego wraz z ich otoczeniem otoczeniem 4. Aktywna promocja • promocja walorów turystycznych gminy oferty turystycznej • współpraca z organizacjami społecznymi gminy, stworzenie planu • inicjowanie międzygminnej oraz międzynarodowej współpracy w zakresie promocji wspólnej promocji turystyki 124 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • stworzenie kalendarza imprez cyklicznych • zapewnienie dostępności informacji na temat wydarzeń o charakterze kulturalnym, sportowym itp. 5. Promocja lokalnych • identyfikacja i promocja lokalnych specjałów kulinarnych produktów kulinarnych • zorganizowanie imprezy promującej miejscowe kulinaria • inicjowanie współpracy z Kołami Gospodyń Wiejskich oraz integrowanie ich działań F. WSPÓŁPRACA Rozwój współpracy 1. Podejmowanie Z ZAGRANICĄ zagranicznej wspólnych • przedsiębiorców z przedsiębiorcami z sąsiednich krajów mającej na celu przedsięwzięć gospodarczych wymianę pozytywnych doświadczeń • z parterami inwestycji w sferze gospodarki • rozwoju turystyki, kultury, dziedzictwa stworzenie bazy przedsiębiorców z terenów przygranicznych, którzy są zainteresowani współpracą z lokalnymi przedsiębiorcami oraz rozwijaniem zagranicznymi 2. Współpraca na rzecz inicjowanie międzynarodowej współpracy gospodarczej miejscowych realizacja wspólnych projektów dofinansowanych w ramach programów wspierających rozwój międzynarodowej współpracy • organizacja wspólnych imprez kulturalnych, sportowych, przeglądów artystycznych • pogłębianie współpracy z partnerami z terenów przygranicznych przy realizacji zadań z zakresu turystyki, urządzaniu szlaków turystycznych oraz imprez turystyczno-rekreacyjnych oraz kulturalnych 125 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 VIII. PROGRAMY OPERACYJNE NA LATA 2007-2013 STRATEGIA ROZWOJU KRAJU NA LATA 2007-2015 NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI 2007-2013 KRAJOWY PLAN STRATEGICZNY STRATEGIA ROWOJU NARODOWE STRATEGICZN E RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH RYBOŁÓSTWA PROGRAMY OPERACYJNE 2007-2013 PROGRAM ROZWOJU PROGRAM OPERACYJNY OBSZARÓW WIEJSKICH ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ NA LATA 2007-2013 SEKTORA RYBOŁÓSTWA I NADBRZEŻNYCH OBSZARÓW RYBACKICH 2007-2013 16 REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO PROGRAM OPERACYJNY KAPITAL LUDZKI PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA PROGRAM EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TER YTORIALNEJ PROGRAM OPERACYJNY ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ STRATEGIE SEKTOROWE, REGIONALNE, PRZESTR ZENNE I INNE PROGRAM OPERACYJNY POMOC TECHNICZNA 126 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 IX. MOŻLIWOŚCI ZEWNĘTRZNEGO FINASOWANIA WYZANCZONYCH CELÓW STRATEGICZNYCH STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE GOSPODARKA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJN Y Priorytet I: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka PO KAPITAŁ LUDZKI Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki OBSZARY WIEJSKIE I ROLNICTWO PO KAPITAŁ LUDZKI Priorytet X: Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet I: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego Priorytet III: Jakość życia na obszarach wie jskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. Priorytet IV: LEADER INFRASTRUKTURA TECHNICZNA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY Priorytet II: Infrastruktura techniczna Priorytet III: Społeczeństwo informacyjne Priorytet IV: Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Priorytet I: Gospodarka ściekowa Priorytet II: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Priorytet VII: Transport przyjazny ZASOBY LUDZKIE TURYSTYKA WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY Priorytet V: Infrastruktura publiczna Priorytet VII: Spójność wewnątrz regionalna REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY Priorytet VI: Turystyka i kultura REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY Priorytet I: Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka PO KAPITAŁ LUDZKI Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich w wieku PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Priorytet XII: Kultura i dziedzictwo kulturowe PROGRAM EUROPEJSKI EJ WSPÓŁPRACY TER YTORIALNEJ REPUBLIKA SŁOWACKA – RZEC ZPOSPOLITA POLSKA Priorytet II: Rozwój społeczno-gospodarczy Priorytet III: Wsparcie inicjatyw lokalnych (mikroprojekty) 127 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 środowisku Priorytet VIII: Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe Priorytet IX: Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej Priorytet XI: Bezpieczeństwo energetyczne PO INNOWACYJNA GOSPODARKA Priorytet III: Kapitał dla innowacji Priorytet IV: Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia Priorytet V: Dyfuzja innowacji Priorytet VI : Polska gospodarka na rynku międzynarodowym PO INNOWACYJNA GOSPODARKA Priorytet VII: Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji Priorytet VIII: Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet III: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet III: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ Priorytet I: Nowoczesna gospodarka PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ Priorytet 1: Nowoczesna gospodarka produkcyjnym Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet I: Wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego PROGRAM EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TER YTORIALNEJ REPUBLIKA SŁOWACKA – RZECZPOSPOLITA POLSKA Priorytet II: Rozwój społeczno-gospodarczy PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet III: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ Priorytet III: Infrastruktura transportowa PROGRAM EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ REPUBLIKA 128 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Priorytet III: Infrastruktura transportowa PROGRAM EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ REPUBLIKA SŁOWACKA –RZEC ZPOSPOLITA POLSKA Priorytet II: Rozwój społeczno-gospodarczy Priorytet III: Wsparcie inicjatyw lokalnych (mikroprojekty) SŁOWACKA – RZECZPOSPOLITA POLSKA Priorytet II: Rozwój społeczno-gospodarczy Priorytet III: Wsparcie inicjatyw lokalnych (mikroprojekty) PROGRAM EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TER YTORIALNEJ REPUBLIKA SŁOWACKA – RZEC ZPOSPOLITA POLSKA Priorytet I: Rozwój infrastruktury transgranicznej 129 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 X. FINANSOWANIE STRATEGII Podstawowym źródłem finansowania części działań zaplanowanych w Strategii są środki pochodzące z budżetu gminy Kołaczyce. Jednakże z uwagi na ambitnie wytyczone cele oraz możliwość pozyskania środków z innych źródeł gmina Kołaczyce będzie ubiegać się o dofinansowanie realizowanych przedsięwzięć z zewnętrznych środków finansowych. Władze Gminy przewidują pozyskanie środków finansowych z następujących źródeł: • z budżetu państwa • z programów pomocowych Unii Europejskiej • z programów Rządu RP • z Fundacji Zagranicznych • z instytucji finansowych i funduszy inwestycyjnych • polskie fundacje i organizacje • rządowe programy wspierające integrację europejską • inwestorzy lokalni, krajowi i zagraniczni • wkładu prywatnego • innych źródeł. Strategia zakłada, iż na dochody budżetu składać się będą: • dotacje na zadania zlecone i realizowane na podstawie zawartych porozumień • subwencja ogólna ( część oświatowa) • dochody własne, do których zalicza się: - podatki i opłaty lokalne, - udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, - dochody z majątku gminy, - odsetki od środków na rachunkach bankowych, - pozostałe dochody 130 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 Władze gminy będą ubiegać się o dofinansowanie zadań z zakresu rynku pracy, turystyki, edukacji, kultury, ochrony środowiska, infrastruktury technicznej i społecznej, ponadto będą wspierać przedsiębiorców aplikujących o środki pomocowe na rozpoczęcie, rozwój czy też modernizację działalności gospodarczej. Gmina świadoma jest roli, jaką odegrają pozyskane fundusze w jej rozwój społecznogospodarczy. Dostrzega ogromną szansę na rozwój mieszkańców, sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz infrastruktury zarówno społecznej jak i technicznej. Gmina liczy również na pozyskanie inwestorów zewnętrznych, co z kolei jest szansą na jeszcze szybszy rozwój oraz zwiększenie dochodów gminy z tytułu podatków, opłat lokalnych. Konsekwentna realizacja założeń Strategii, umiejętne wykorzystywanie lokalnych zasobów oraz wychwytywanie wszystkich pojawiających się w otoczeniu szans na pozyskanie środków finansowych z funduszy krajowych i zagranicznych na realizację zaplanowanych zadań z pewnością przyśpieszy zarówno społeczny jak i gospodarczy rozwój gminy Kołaczyce. XI. ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ Aby Strategia Rozwoju Gminy Kołaczyce osiągnęła zakładane efekty władze Gminy oraz wszystkie osoby, którym bliski jest los oraz które uczestniczyły w procesie jej tworzenia , powinni: • aktywnie uczestniczyć w realizacji poszczególnych celów strategicznych • czuwać nad tym aby założenia Strategii były sukcesywnie wdrażane, • na bieżąco monitorować postępy w jej wdrażaniu, • zgłaszać pomysły, uwagi i propozycje zmian, • wyszukiwać nowatorskie rozwiązania w otoczeniu, • wychwytywać w otoczeniu pojawiające się szanse na rozwój gminy, • identyfikować oraz ograniczać zagrożenia i przeszkody, które mogłyby opóźnić rozwój gminy, • pobudzać prorozwojowe inicjatywy społeczne, gospodarcze, kulturalne, 131 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 • aktywnie uczestniczyć w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację założeń Strategii ze źródeł budżetowych, pozabudżetowych krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej. Efekty Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce w dużym stopniu uzależnione są stopnia zaangażowania w jej realizację władz Gminy, instytucji, podmiotów gospodarczych, grup społecznych oraz wszystkich mieszkańców, którzy rozumieją potrzebę nieustannego rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, a także troszczą się o jej zrównoważony rozwój oraz konkurencyjną pozycję w powiecie, regionie oraz Polsce. XII. MONITORING REALIZACJI STRATEGII Strategia Rozwoju Gminy Kołaczyce opracowana została z szerokim udziałem społeczeństwa. Dokument ten nie jest jednak zamknięty z uwagi na to, że w trakcie realizacji może podlegać okresowej ocenie, z której wyciągnięte wnioski będą w nim uwzględniane. Aby strategia przyniosła zaplanowane efekty musi być systematycznie monitorowana. Systematyczna nieprawidłowości kontrola umożliwia przy występujących bowiem przy wczesne realizacji wykrycie założonych ewentualnych celów. Dzięki systematycznie przeprowadzanej kontroli będzie możliwe także określenie stopnia wdrożenia strategii, a więc stopnia realizacji zaplanowanych działań. Realizacja strategii należy do władz samorządowych gminy, a w szczególności do Wójta gminy Kołaczyce, ponieważ to właśnie on kierując bieżącą działalnością gminy ma największy wpływ na opracowanie strategii, następnie na jej wdrażanie, a w końcu na ocenę jej realizacji. Wójt gminy jest kluczową postacią w procesie monitoringu. Do jego głównych zadań będzie należał m.in. bezpośredni nadzór nad wdrażaniem strategii . 132 STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE NA LATA 2007-2015 XIII. PODSUMOWANIE Strategia Rozwoju Gminy Kołaczyce powstała z potrzeby weryfikacji i aktualizacji zapisów Strategii opracowanej w 1998 r. Aktualizacja zapisów była wymogiem zaistnienia nowej sytuacji społeczno-gospodarczej na terenie gminy, powiatu, regionu podkarpackiego oraz Polski. Niniejszy dokument jest w ścisłej korelacji z kluczowymi opracowaniami lokalnymi, regionalnymi oraz dokumentami na poziomie Wspólnoty. Zaktualizowany dokument będzie ułatwiał władzom gminy rozwiązywanie problemów oraz formułowanie zadań do realizacji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, które mają na celu przyśpieszenie restrukturyzacji oraz modernizację gospodarek jak również zwiększenie spójności ekonomicznej oraz społecznej państw Wspólnoty. Strategia w pozytywny sposób wpłynie także na sposób postrzegania Gminy przez jej mieszkańców oraz potencjalnych inwestorów. 133 Strona 25: [1] Usunięto Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym st 2007-06-21 15:34:00 67,0 61,8 59,8 58,2 69,8 67,5 24,6 25,4 24,1