tekst wygłoszony przez dr Elżbietę Świątkowską

Z przemówienia dr Elżbiety Świątkowskiej:
Opieka nad chorymi w szpitalu św. Walentego w czasach dr Antoniego Troczewskiego
Brak dokumentów z pierwszych lat funkcjonowania szpitala św. Walentego, każe
przypuszczać, że opieką nad chorymi leczonymi w szpitalu zajmowała się ich rodzina. Taka
forma opieki była w tamtym czasie powszechna, jedynie w szpitalach klinicznych,
zlokalizowanych w dużych skupiskach miejskich, rolę pielęgniarek pełniły siostry zakonne,
rekrutujące się głównie z bractwa założonego w XVII wieku przez franciszkanina św.
Wincenty â Paulo. Do Polski Siostry Miłosierdzia, zwane Szarytkami, zostały sprowadzone w
1652 roku, na prośbę królowej Polski Marii Ludwiki, żony Jana Kazimierza. Niosły one
pomoc biednym, opuszczonym, bezdomnym, pielęgnowały chorych w ich domach.
Dr Antoni Troczewski, który pracę w Kutnie rozpoczął w 1891 roku, widział potrzebę
zorganizowania fachowej opieki nad chorymi. Rozpoczął starania o zatrudnienie w szpitalu
sióstr Szarytek.
W archiwum w Warszawskim Domu Centralnym Sióstr Miłosierdzia, znajduje się kronika
spisana przez siostrę Elżbietę Chodakowską. W rozdziale zatytułowanym „Kutno szpital św.
Walentego” jest opis wydarzeń z tamtych lat:
„...Kutno miasto powiatowe w guberni Warszawskiej, stacja Kolei Żelaznej, uzyskało Szpital
na 40 łóżek w roku 1844, którego budową zajęła się Rada Opiekuńcza. Dawne zapiski
objaśniają, że w wieku XV istniały dwa przytułki w Kutnie jeden św. Ducha, drugi św.
Leonarda fundacyji Dziedzica Kutna Kasztelana Łęczyckiego Mikołaja, z czasem przytułki
znikły. Dopiero ruch szpitalnictwa wznowiony za Rady Głównej i w Kutnie wybudowano
szpital w miejscu otwartem, zadrzewionem. Troskliwość za szpital administracyja objawiła
się wyraźnie, gdy w roku 1871 Rada Opiekuńcza wystosowała odezwę urzędową do
Naczelnika Warszawskiej Rady Miejskiej, o 3 Siostry Miłosierdzia Katolickie dla
pielęgnowania chorych.
Ale w owym czasie Zgromadzenie świeżo ukarane Carskim ukazem, cierpiało wielkie braki
członków, powoli i odważnie podejmowało się obsługi nowych szpitali, w tym wypadku
Wizytatorka odpowiedziała odmownie nierozporządzając siostrami wolnemi.
Generał
Hurko,
gubernator
warszawski
i
dowódca
Warszawskiego
Okręgu
Wojskowego, zaciekły zwolennik rusyfikacji, w roku 1881 oddał szpital Krzyżankom
prawosławnym, które Rząd wprowadził do Królestwa z zamiarem obsadzenia niemi
wszystkie szpitale. Nie wywiązały się dobrze ze swego zadania Krzyżanki, bo po kilkunastu
latach pobytu, szpital zniszczywszy doszczętnie, z końcem roku 1899 zapowiedziały
doktorowi swój odjazd, ponieważ nie miały dla siebie dostatecznego utrzymania. – Doktór
Troczewski zarządzający szpitalem w Kutnie od wielu lat, przewidując ten koniec wcześnie
rozpoczął starania o uzyskanie Sióstr dla Kutna, ale Wizytatorka niedowierzając ustnym
zapewnieniom, nie mogła przygotować żądania o Siostry, pomimo wyjazdu Krzyżanek, bo
dopiero po fakcie Gubernialna władza zawiadomiła Zgromadzenie, że Ministeryium
zgodziło się na wprowadzenie 3 Szarytek do szpitala kutnowskiego od 1900 roku, na
warunkach w innych szpitalach przyjętych.
- W odpowiedzi pisemnej Wizytatorka
oznaczyła termin przybycia od 1 lipca 1900 roku, na co rada nie rada administracja zgodzić
się musiała.
Ażeby przyspieszyć wyjazd
sióstr,
dr Troczewski
pisał
do Wizytatorki
11 czerwca:
„Ponieważ ze strony władz rządowych wszelkie formalności są już załatwione, zatem nic już
w zasadzie nie stoi na przeszkodzie aby szpital miał upragnione opiekunki. Z bardzo wielu
względów zależy mi na tem aby Szanowne Siostry Miłosierdzia przybyły do nas jak
najprędzej. Z jednej strony od nowego roku panuje w szpitalu pod względem gospodarczym
zupełne bezkrólewie, a co za tem idzie nieład, brak zupełnej opieki nad chorymi, służba
rozpuszczona itd. W szpitalu rządzi gospodyni (osoba nieinteligentna) i felczer, łatwo więc
zrozumieć jaki jest rezultat takich rządów, ile razy przyjdę do szpitala, rozpacz mnie
ogarnia, moje usiłowania w leczeniu są bezsilne wobec braku umiejętnej opieki nad
chorymi, którym nie ma kto ani podać lekarstwa, ani zmierzyć temperaturę.” (...)
Przeznaczone 3 Siostry zawiozła do Kutna Siostra Asystentka rannym pociągiem dnia 27
czerwca 1900 roku. Przyjęte życzliwie przez mieszkańców i administrację w krótkim czasie
szpital doprowadziły do porządku. W 1904 roku Zarząd przybrał na etat czwartą siostrę. Od
roku 1909
szpitalną
Siostry uzyskanemi ofiarami i własnemi staraniami
pobudowały kaplicę
pod wezwaniem Najświętrzej Panny Maryi Niepokalanie Poczętej, którą
wykończono w 1912 roku. W czasie wojny od grudnia 1914 roku szpital był „lazaretem
wojennym” przez 8 miesięcy. Siostry obsługiwały zakaźnych na mieście, wróciły Siostry do
szpitala 15 czerwca 1915 roku...”
Pomimo tych wszystkich trudności, dla dr Troczewskiego szpital, praca w nim, ciągłe
doskonalenie, organizowanie i rozbudowa, była jego życiową pasją. Praca w szpitalu była
celem i zarazem środkiem do wyższych, ogólnospołecznych zadań. Jako lekarz wyraźnie
widział swoje posłannictwo, które wypełnić mógł w szpitalu dobrze zorganizowanym
i
wyposażonym. Wykorzystywał każdą okazję, by ukazywać wyższość leczenia szpitalnego
nad domowym, choć ogólna niechęć społeczeństwa do leczenia w szpitalu trwała jeszcze
bardzo długo.
Siostry Szarytki w kutnowskim szpitalu pracowały jeszcze w latach pięćdziesiątych
XX wieku. Zastąpione zostały pielęgniarkami dyplomowanymi,
pielęgniarskiej w Kutnie.
absolwentkami szkoły