Streszczenie rozprawy doktorskiej

STRESZCZENIE
Celem
przeprowadzonych
badań
było
zidentyfikowanie
czynników
psychologicznych i społecznych, będących predyktorami jakości związku partnerskiego
w procesie przejścia do rodzicielstwa w grupie matek dzieci urodzonych przedwcześnie.
Analizie poddano wybrane czynniki biomedyczne związane z doświadczeniem
wcześniactwa i ich związku z jakością relacji partnerskich. Ponadto dokonano
jakościowej oraz ilościowej analizy jakości związku partnerskiego z uwzględnieniem
czynników psychologicznych, społecznych i biomedycznych w okresie noworodkowym
oraz wczesnego dzieciństwa.
W badaniach wzięło udział łącznie 260 kobiet, będących matkami dzieci
urodzonych przedwcześnie. Większość kobiet stanowiły pierworódki (63,3%). Trzy
czwarte badanych kobiet (196 kobiet, 75,4%) stanowiły kobiety w ciąży pojedynczej. W
większości przypadków rozwiązanie ciąży nastąpiło w 34, 35 lub 36 tygodniu (64,4%).
Zdecydowanie najwięcej dzieci należało do kategorii późnego wcześniactwa (200 dzieci,
78,4%). Do kategorii średnio niedojrzałego wcześniactwa należało 37 dzieci (14,5%), zaś
do kategorii skrajnego wcześniactwa 18 dzieci (7,1%). Badania realizowane były w
nurcie longitudinalnym i obejmowały dwa etapy. I Etap zrealizowany był w Klinice
Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w okresie noworodkowym (2–3 dni
po porodzie). II etap zrealizowany był w miejscu zamieszkania matki i dziecka w okresie
wczesnego dzieciństwa (24–30 miesiąc życia dziecka). W I etapie projektu badawczego
zastosowano następujące narzędzia: Analizę dokumentacji pielęgniarskiej i lekarskiej,
Kwestionariusz wywiadu i rozmowę psychologiczną, Kwestionariusz „Moje dziecko –
przeciętne dziecko” (Broussard, wersja polska, za: Bielawska-Batorowicz, 1995),
Kwestionariusz „Więź z dzieckiem w okresie ciąży” (M.S. Cranley, wersja polska, za:
Bielawska-Batorowicz, 1995), Kwestionariusz do Pomiaru Źródeł Wsparcia Społecznego
(M. Nieland, 1992, wersja polska, za: Bielawska-Batorowicz, 1995), Kwestionariusz
Poczucia Stresu KPS (S. Lavenstein, wersja polska, za: Plopa, 2008), Edynburską Skala
do Pomiaru Depresji Poporodowej EPDS (J. L. Cox, J. M. Holden, R. Sagovsky, wersja
polska, za: Bielawska-Batorowicz, 1995), Kwestionariusz Wydarzeń Życiowych (Rahe,
Holmes 1975, wersja polska, za: Terelak 1995), Kwestionariusz Stylów Przywiązania (M.
Plopa 2008), Skalę Jakości Związku Małżeńskiego DAS (G.B. Spanier, 1976, wersja
polska za: Cieślak, 1989). W II etapie badań zastosowano: Kwestionariusz wywiadu oraz
Skalę Jakości Związku Małżeńskiego DAS (G.B., Spanier, 1976, wersja polska za:
Cieślak, 1989).
Analizy statystyczne wykonano przy użyciu programu IBM SPSS.23. W trakcie
weryfikacji hipotez oraz odpowiadając na postawione pytania badawcze przeprowadzono
analizy korelacji, analizy regresji hierarchicznej, analizy mediacji oraz testy t-Studenta
dla prób niezależnych w celu porównania jakości związku i jej wymiarów między grupą
pierworódek i wieloródek, które wzięły udział w dwóch turach badania.
Na podstawie przeprowadzonych badań
dowiedziono, iż najsilniejszym
predyktorem jakości związku partnerskiego jest bezpieczny styl przywiązania matki w
relacji z partnerem/małżonkiem w okresie przejścia do rodzicielstwa u matek
wcześniaków. Styl bezpieczny sprzyja wzrostowi jakości i zadowolenia z relacji
partnerskiej oraz współwystępuje ze wszystkimi komponentami jakości związku
partnerskiego. Ponadto, predyktorem jakości relacji partnerskiej jest uzyskiwane
wsparcie, które pozytywnie wpływa na subiektywną ocenę jakości związku oraz dwóch
wymiarów jakości związku: zgodność oraz satysfakcja z relacji. Wysokie natężenie
poczucia stresu prowadzi do obniżenia się jakości związku oraz wszystkich wymiarów
jakości relacji, za wyjątkiem spójności. Czynniki społeczne nie były predyktorami
jakości związku partnerskiego u matek wcześniaków, a spośród czynników
biomedycznych, tylko męska płeć dziecka była predyktorem wyższej jakości relacji
partnerskiej. Wyniki wykazały, że poczucie stresu była całkowitym mediatorem związku
pomiędzy rodnością a ogólną satysfakcją ze związku. Analizy porównawcze pomiędzy
pierworódkami a wieloródkami, przeprowadzone w I oraz II etapie badań dowiodły, iż
nie występują żadne istotne statystycznie różnice w jakości związku partnerskiego oraz
jej komponentów. Natomiast w grupie matek, które rodziły kolejny raz, wykazano, iż w
okresie noworodkowym matki te prezentowały wyższy poziom satysfakcji w zaiązku w
porównaniu z wynikami z okresu wczesnego dzieciństwa
Badania potwierdziły wszystkie postawione hipotezy badawcze. Wykazano, iż
czynniki psychologiczne warunkują jakość związku partnerskiego u matek dzieci
urodzonych przedwcześnie w okresie przejścia do rodzicielstwa, natomiast czynniki
społeczne nie są predyktorami jakości związku partnerskiego.
Słowa
kluczowe:
wcześniaków
jakość
związku
partnerskiego, poród przedwczesny,
matki