Poradnik dla poszukujących pracy

Transkrypt

DOBRY START
NA RYNKU PRACY
Studencki przewodnik kariery
Dorota Fojtar, Joanna Kubrakiewicz
Wrocław 2010
Copyright © by Dorota Fojtar, Joanna Kubrakiewicz, Izabela Lepla,
Joanna Minta, Monika Siurdyban. Wrocław 2010
Redakcja merytoryczna: Monika Siurdyban, Joanna Minta
Projekt okładki: Sebastian Modrzyński
Rysunki: Michał Wiśniewski
Skład i łamanie: Witold Gidel
Dorota Fojtar – autorka rozdziałów: Co warto wiedzieć o rekrutacji
i selekcji; Dokumenty aplikacyjne – Twoja wstępna autoprezentacja;
Twarzą w twarz, czyli rozmowa kwalifikacyjna;
współautorka (z Moniką Siurdyban): Jakiego wynagrodzenia Pan/i oczekuje,
czyli negocjacje płacowe; Stres rekrutacyjny – jak sobie z nim radzić?
Joanna Kubrakiewicz – autorka rozdziałów: Praca – od czego zacząć?;
Równe szanse na rynku pracy – czyli jak szukać pracy, będąc osobą
niepełnosprawną; Podstawa to dobry biznesplan; Zakładam własną
działalność gospodarczą – krok po kroku; Profil „idealnego przedsiębiorcy”;
Dofinansowanie na rozpoczęcie własnej działalności; Na zakończenie
ISBN 978-83-62302-06-2
Projekt oraz niniejsza publikacja zostały współfinansowane ze środków
Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie
Dolnośląska Szkoła Wyższa
ul. Wagonowa 9, 53-609 Wrocław
tel. 71 358 27 52
www.dsw.edu.pl
e-mail: [email protected]
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
I część
Ja na rynku pracy___________________________________________17
Praca – od czego zacząć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Równe szanse na rynku pracy – czyli jak szukać pracy,
będąc osobą niepełnosprawną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
II część
Ja i pracodawca ____________________________________________37
Co warto wiedzieć o rekrutacji i selekcji?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Dokumenty aplikacyjne – Twoja wstępna autoprezentacja . . . . . . . . . . 47
Twarzą w twarz, czyli rozmowa kwalifikacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Jakiego wynagrodzenia Pan/i oczekuje, czyli negocjacje płacowe. . . . . . 67
Stres rekrutacyjny – jak sobie z nim radzić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
III część
Ja i moja firma _____________________________________________73
Podstawa to dobry biznesplan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Zakładam własną firmę – krok po kroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Profil „idealnego przedsiębiorcy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Dotacje na rozpoczęcie własnej działalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Na zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Aneks ___________________________________________________111
Bibliografia _______________________________________________117
Notki o autorkach _________________________________________120
Izabela Lepla, Monika Siurdyban
Kadra zarządzająca projektem
Przedmowa
Dobry start na rynku pracy. Studencki przewodnik kariery to publikacja adresowana do studentów Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, inwestujących w swój rozwój edukacyjno-zawodowy, która powstała w trakcie projektu „Jakość kształcenia potencjałem rozwoju Dolnośląskiej Szkoły Wyższej”, realizowanego w ramach Poddziałania 4.1.1
„Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego szkolnictwa wyższego”, Priorytetu IV „Szkolnictwo wyższe i nauka”, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Dlaczego Przewodnik?
Publikacja zawiera zbiór odpowiedzi na najczęściej pojawiające się
pytania, stawiane doradcom zawodu zarówno w bloku zajęć warsztatowych, jak również w trakcie konsultacji indywidualnych. Ma stanowić źródło wiedzy praktycznej dla wszystkich studentów, przygotowujących się do podjęcia ważnych decyzji zawodowych.
Realizator projektu
Beneficjentem projektu jest Dolnośląska Szkoła Wyższa, natomiast
realizatorem w jej strukturach jest Biuro Karier.
Biuro Karier DSW utworzone zostało w marcu 2003 r. z inicjatywy władz Uczelni, przy wsparciu finansowym Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, uzyskanym w ramach grantu
Programu „Pierwsza Praca”. Głównym celem Biura jest wspieranie aktywności zawodowej oraz promocja studentów i absolwentów
8
Dobry start na rynku pracy. Studencki przewodnik kariery
Dolnośląskiej Szkoły Wyższej. Zespół Biura tworzą doświadczeni
specjaliści – doradcy zawodu, którzy m.in. prowadzą poradnictwo
indywidualne i grupowe.
Informacja o projekcie
Celem projektu „Jakość kształcenia potencjałem rozwoju Dolnośląskiej Szkoły Wyższej”, adresowanego do studentów, kadry akademickiej i uczelni jako instytucji, był kompleksowy rozwój DSW w zakresie podwyższania jakości kształcenia. Udział w nim był bezpłatny.
Projekt obejmował w swych działaniach następujące komponenty:
1. Program pozadydaktyczny dla studentów DSW.
2. Praktyki dodatkowe dla studentów DSW.
3. Zwiększenie dostępu do oferty edukacyjnej dla studentów niepełnosprawnych DSW.
4. Podnoszenie kompetencji dydaktycznych kadry akademickiej
DSW.
5. Wdrożenie modelu zarządzania jakością.
Program pozadydaktyczny adresowany był do grupy 120 studentów DSW, a jego celem było lepsze przygotowanie studentów do wejścia na rynek pracy poprzez wyposażenie ich w podstawową wiedzę
i umiejętności w tym zakresie. Obejmował on:
■ warsztaty rozwoju zawodowego (48 godzin), prowadzone przez
doradców zawodu i trenerów na następujące tematy:
■ Określenie potencjału edukacyjno-zawodowego;
■ Dokumenty aplikacyjne;
■ Rozmowa kwalifikacyjna;
■ Techniki rekrutacyjne;
■ Samozatrudnienie;
■ Dotacje z UE na własną firmę;
■ Komunikacja i asertywność;
■ Budowanie wizerunku pracownika (w tym: stylizacja i wizaż);
Przedmowa
■ konsultacje indywidualne z doradcą zawodu (2 godziny) przy tworzeniu Indywidualnych Planów Kariery w oparciu m.in. o nowoczesne narzędzia elektroniczne;
■ konsultacje indywidualne z psychologiem (2 godziny).
Nabycie umiejętności oceny swojego potencjału edukacyjno-zawodowego, przygotowanie dokumentów aplikacyjnych, rozwój skutecznej komunikacji i umiejętności interpersonalnych przydatnych w poszukiwaniu pracy, wzrost motywacji do pracy, samozatrudnienia, zdobycie wiedzy na temat pozyskiwania dotacji unijnych – to tylko niektóre korzyści płynące z udziału w projekcie. Ponadto, każdy z uczestników przygotował się do rozmowy kwalifikacyjnej pod okiem doświadczonych trenerów, doradców zawodu,
a także stylistów i wizażystów; miał możliwość stworzenia Indywidualnego Planu Kariery w oparciu o nowoczesne narzędzia elektroniczne – MultiSelect i WIS.
Na zakończenie projektu studenci otrzymali dyplomy, potwierdzające ich uczestnictwo w programie.
Warsztaty rozwoju zawodowego zostały zrealizowane od kwietnia do lipca 2009 r., natomiast konsultacje indywidualne (z doradcą
zawodu i psychologiem) zakończyły się w grudniu 2009 r.
Praktyki dodatkowe zostały zorganizowane dla 60 studentów DSW
w ramach współpracy uczelni z pracodawcami, a ich celem było nabycie doświadczenia oraz umiejętności praktycznych. Oferta dotyczyła realizacji 20 godzin praktyki w atrakcyjnych dla studenta miejscach pracy, zgłoszonych do bazy Biura Karier.
Dzięki praktykom, studenci mogli zdobyć przygotowanie
do pracy zawodowej w miejscu przez siebie wskazanym, uzyskali
również możliwość oceny wybranego zawodu czy branży. W trakcie
programu każdy uczestnik został ubezpieczony, a po jego zakończeniu – otrzymał zaświadczenie, potwierdzające odbycie praktyk.
Praktyki realizowane były przez 6 miesięcy, od października
2009 r. do marca 2010 r.
9
10
Zwiększenie dostępu do oferty edukacyjnej dla studentów niepełnosprawnych – to program skierowany do 63 studentów niepełnosprawnych, zachęcający do bezpłatnego korzystania ze sprzętu specjalistycznego, ułatwiającego dostęp do materiałów dydaktycznych
oraz usprawniającego studiowanie w DSW. Sprzęt pozwala na samodzielne korzystanie z komputera, m.in. dzięki programom powiększania obrazu, możliwości zmiany kolorów na pulpicie, przygotowywaniu wydruków brajlowskich, skanowaniu drukowanych tekstów,
używaniu AUTOLEKTORA do ich odczytu.
Dla osób z niepełnosprawnością manualną zostały zakupione narzędzia wskazujące (myszki) i rysiki z tabletami, dostosowane do potrzeb użytkownika. Korzystanie ze sprzętu odbywa się w Bibliotece
DSW oraz za pośrednictwem Pełnomocnika Rektora ds. studentów
niepełnosprawnych. W czytelni można również skorzystać z dwóch
specjalistycznych zestawów komputerowych, drukarki brajlowskiej
EVEREST, syntezatora mowy AUTOLEKTOR i urządzenia umożliwiającego skanowanie fragmentów publikacji, celem ich elektronicznego odczytu ze skrzynki pocztowej. Zadbano także o dostępność zbiorów multimedialnych (w tym publikacji czytanych) dla studentów niepełnosprawnych. Nowoczesne wnętrze Biblioteki umożliwiło zainstalowanie przy stanowiskach komputerowych systemu
przechowywania tych zbiorów. U Pełnomocnika Rektora ds. studentów niepełnosprawnych można również wypożyczyć sprzęt przenośny, do wykorzystania w trakcie zajęć oraz w domu, m.in. notesy brajlowskie, notes mówiący, dyktafony, elektroniczne lupy powiększające.
Z myślą o potrzebach osób niepełnosprawnych przeprowadzono
także audyt strony internetowej Uczelni, która – dzięki zaangażowaniu specjalistów – została przygotowana w sposób, pozwalający
na uzyskanie certyfikatu „Strona przyjazna niewidomym”.
Usunięcie barier w dostępie do materiałów dydaktycznych, wzrost
świadomości dotyczącej sytuacji osób niepełnosprawnych na Uczelni,
integracja środowisk – to główne korzyści płynące z udziału w programie. Dzięki zakupionemu specjalistycznemu sprzętowi, studenci
niepełnosprawni będą mogli lepiej funkcjonować w DSW również
po zakończeniu projektu.
Przedmowa
Nieoczekiwanym rezultatem jest zainteresowanie osób pełnosprawnych korzystaniem ze sprzętu udostępnionego w Bibliotece.
Fakt ten świadczy o potrzebie tworzenia usprawnień w zakresie usług
oraz stanowi wartość dodaną w projekcie.
Program realizowany był od maja 2009 r. do listopada 2010 r.
Podniesienie kompetencji dydaktycznych kadry akademickiej
przez realizację szkoleń specjalistycznych trenerskich i tutoringu dla
36 nauczycieli Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Szkolenia umiejętności trenerskich to interaktywne zajęcia
warsztatowe podnoszące kompetencje nauczyciela akademickiego
w zakresie pracy grupowej ze studentami. Zostały one skierowane
do dwóch dwunastoosobowych grup i obejmowały 114 godzin dydaktycznych (56 godz. wyjazdowych i 58 godz. stacjonarnych). Zajęcia przygotowane zostały i przeprowadzone między innymi przez
Stowarzyszenie Konsultantów i Trenerów Zarządzania Matrik, które
jest jedyną organizacją w Polsce, wspierającą i certyfikującą konsultantów i trenerów zarządzania poprzez Międzynarodowy Certyfikat
Trenera w zakresie treningu, uczenia się i rozwoju opartego na standardach brytyjskich NVQ, wydawany przez Edexcel i BTEC Professional Qualifications.
Szkolenia tutoringu to innowacyjne zajęcia z zakresu metody edukacji zindywidualizowanej, która opiera się na bezpośredniej pracy
nauczyciela tutora ze studentem. Kierowane były do nauczycieli akademickich, którzy pragnęli rozwinąć swoje kompetencje w zakresie
pracy indywidualnej ze studentami. Tutoring jest najczęściej długofalowym (trwającym co najmniej semestr) procesem współpracy, nakierowanym na integralny – obejmujący wiedzę, umiejętności i postawy – rozwój podopiecznego (ang. tutee). Szkolenia tutoringu skierowane były do 12 nauczycieli akademickich i obejmowały łącznie
114 godzin zajęć (56 godz. wyjazdowych i 58 godz. stacjonarnych).
Wszystkie szkolenia tutoringu prowadzone były przez Kolegium Tutorów z Wrocławia, którego misją jest promowanie zindywidualizowanej metody pracy – tutoringu oraz refleksji nad metodą mistrz–
uczeń w kontekście podnoszenia jakości polskiej edukacji.
11
12
Zarówno szkolenia umiejętności trenerskich, jak i tutoringu zawierały osiemnastogodzinny warsztatowy moduł metod pracy ze studentami niepełnosprawnymi.
Główne korzyści dla nauczycieli, płynące z udziału w programie,
to nabycie kompetencji trenerskich w zakresie przygotowania, przeprowadzenia i ewaluacji zajęć, umiejętność stosowania nowoczesnych mediów w edukacji również w pracy ze studentami niepełnosprawnymi, uzyskanie wiedzy o nowoczesnych metodach kształcenia
(coaching, tutoring), rozwinięcie warsztatu pracy. Nauczyciele akademiccy otrzymali także zaświadczenia o ukończeniu specjalistycznego szkolenia trenerskiego oraz szkolenia tutoringu.
Program rozpoczął się w lipcu 2009 r. i zakończył w grudniu 2009 r.
Wdrożenie modelu zarządzania jakością na Uczelni – to program
skierowany do Dolnośląskiej Szkoły Wyższej jako instytucji oraz
wszystkich jej pracowników i zakłada wdrożenie modelu zarządzania jakością według Międzynarodowego Standardu ISO 9001:2008.
Głównym założeniem systemu zarządzania jest potrzeba ciągłego
rozwoju i doskonalenia, prowadzącego do wzrostu skuteczności
i efektywności procesów (w tym procesów kształcenia). Celem systemu jakości jest również wzrost zaufania do uczelni obecnych i przeszłych studentów oraz słuchaczy. Proces wdrażania systemu podzielony został na etapy, których rezultatem było przygotowanie organizacji do przystąpienia audytu certyfikującego, wykonanego przez niezależną firmę zewnętrzną (tzw. jednostkę certyfikującą).
Wzrost jakości pracy w DSW, zwiększenie efektywności procesów kształcenia, zarządzania i administrowania, potwierdzonych
certyfikatem systemu zarządzania ISO, na który składa się zestaw 24
procedur – to główne korzyści płynące z tego programu.
Program realizowany od maja 2009 r. do października 2010 r.
Oprócz przedstawionych programów, podejmowane były również
w projekcie działania towarzyszące:
■ promocja projektu, która odbywała się przez cały okres jego realizacji w odniesieniu do poszczególnych zadań. Wizualizacja
Przedmowa
miejsca prowadzenia projektu została wykonana z wykorzystaniem tablic informacyjnych wewnętrznych i zewnętrznych. Przygotowano również materiały reklamowe (plakaty, ulotki, teczki,
notatniki, długopisy, papier firmowy) oraz stronę internetową:
www.jakosc.dsw.edu.pl. Informacje dotyczące realizacji projektu
były na bieżąco zamieszczane na stronie DSW i w mediach. Przeprowadzone zostały akcje informacyjno-promocyjne oraz rekrutacyjne. Projekt promowany był podczas konferencji i seminariów organizowanych zarówno w Uczelni, jak również w ramach
zewnętrznych spotkań naukowych. Sale, sprzęt i materiały dydaktyczne oraz dokumentacja projektu zostały oznakowane zgodnie
z wymogami unijnymi;
■ ewaluacja ilościowo-jakościowa projektu przewidziana została
po zakończeniu warsztatów rozwoju zawodowego, konsultacjach
indywidualnych, praktykach dodatkowych, szkoleniach specjalistycznych dla nauczycieli akademickich. Ponadto, nastąpiła ocena
stopnia wykorzystania sprzętu i strony internetowej przez studentów niepełnosprawnych. Narzędziem badawczym każdorazowo
była ankieta audytoryjna, przeprowadzona wśród uczestników
projektu, badająca ich potrzeby poznawcze i praktyczne oraz poziom satysfakcji;
■ konferencja podsumowująca projekt zaplanowana została dla
wszystkich uczestników projektu oraz osób zainteresowanych
w październiku 2010 r.
Skąd pomysł na projekt?
Pomysł przygotowania projektu jest rezultatem burzliwych spotkań
zespołu autorów projektów realizowanych DSW oraz władz Uczelni.
Podstawą dla przygotowania propozycji działań były ewaluacje procesu dydaktycznego, prowadzone na wszystkich kierunkach studiów,
oraz diagnoza szkolnictwa wyższego udostępniona m.in. w opisie
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Narodowe Strategiczne
Ramy Odniesienia na lata 2007–2013: „W wymiarze europejskim zarówno Strategia Lizbońska, jak i opracowany przez Komisję Europejską
13
14
w ramach Procesu Bolońskiego dokument Rola uniwersytetów w Europie wiedzy wyraźnie akcentują rolę, jaką szkolnictwo wyższe powinno
odegrać w rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, dzięki której obecnie w Europie powstaje ok. połowa nowych miejsc pracy. Osiągnięcie
tego celu stawia jednak przed europejskim szkolnictwem wyższym szereg wyzwań, takich jak: zapewnienie wysokiej jakości kształcenia…”
[PO KL. NSRO, 2007: 167]. Przedmiotem konkursu były projekty
obejmujące programy rozwojowe uczelni, określone w Poddziałaniu
4.1.1. Priorytetu IV Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL),
które – poprzez rozszerzenie oferty edukacyjnej oraz poprawę jakości kształcenia na poziomie wyższym – wzmocnią potencjał rozwoju
uczelni. W centrum głównego zainteresowania osób przygotowujących projekt było podjęcie działań mających na celu usprawnienie
procesu kształcenia studentów i słuchaczy DSW.
Źródła finansowania
Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest przygotowywany na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U., nr 227,
poz. 1658 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającym rozporządzenie (WE)”.
Programy operacyjne tworzone są w celu realizacji strategii rozwoju,
w tym Strategii Rozwoju Kraju, oraz strategii sektorowych. Zakres
obowiązywania PO KL został określony na lata 2007–2013. Program
Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) realizuje założenia odnowionej Strategii Lizbońskiej, zgodnie z którą Europa stanie się atrakcyjnym miejscem do inwestowania i podejmowania pracy. By to osiągnąć konieczny jest rozwój nauki, podnoszenie poziomu innowacyjności oraz tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy. Założenia Strategii Lizbońskiej oraz cele polityki spójności krajów unijnych
Przedmowa
sprzyjają rozwojowi kapitału ludzkiego i społecznego, co przyczynia się do wzrostu konkurencyjności gospodarki. Celem Programu
PO KL jest podniesienie poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Działania realizowane w ramach PO KL koncentrują się na obszarach dotyczących m.in.: zatrudnienia, edukacji, integracji społecznej, ułatwienia w dostosowaniu się pracowników i przedsiębiorstw
do zmian zachodzących w gospodarce, a także zagadnieniach związanych z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budowy
sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli
oraz promocji zdrowia.
Informacje szczegółowe na temat PO KL dostępne są na stronie:
http://www.efs.gov.pl.
15
I część
Ja na rynku pracy
I część – Ja na rynku pracy
19
Praca – od czego zacząć?
Rozpoczynając przygotowania do poszukiwania pracy, warto, abyś
odpowiedział sobie na zasadnicze pytania: co chcę robić? co mogę
zaoferować pracodawcy? czego na pewno nie chcę wykonywać? Odpowiedzi na te pytania pozwolą Ci określić cele, które są ważną składową planowania rozwoju zawodowego.
Zanim zaczniesz poszukiwanie pracy,
musisz odpowiedzieć sobie na 3 pytania:
Co chcesz robić?
Co możesz zaoferować
pracodawcy?
Czego na pewno
nie chcesz wykonywać?
(źródło: www.radio.kielce.pl)
Istotnym elementem, od którego należy zacząć rozważania na temat przyszłej pracy i możliwości zatrudnienia, jest również znajomość rynku pracy.
Rynek pracy to rodzaj rynku, na którym przedmiotem wymiany
między kupującym a sprzedającym jest praca. Jest on kształtowany
przez podaż, którą stanowią osoby poszukujące zatrudnienia, oraz
przez popyt, określany liczbą osób, jaką pracodawcy są gotowi zatrudnić. Niestety, kiedy przeważa popyt – mówimy o bezrobociu. Sytuacja
taka spowodowana jest kilkoma czynnikami: zbyt wysokimi lub nieadekwatnymi wymaganiami, stawianymi potencjalnym kandydatom
przez pracodawców, nieodpowiednim przygotowaniem i wykształceniem osób poszukujących pracy oraz brakiem umiejętności aktywnego poszukiwania pracy i zaprezentowania swojej osoby. Charakterystyczne dla współczesnego rynku pracy są elastyczność, nowe
formy zatrudnienia, ale też praca w krótkoterminowych projektach,
20
bez stałego zatrudnienia. Powstało wiele nowych zawodów, o których
kilka lat temu nikt nie słyszał, a które dziś są jednymi z bardziej pożądanych. Warto wymienić choćby kilka z nich: webmasterzy, specjaliści ds. public relations, doradcy (finansowi, podatkowi), koordynatorzy projektów. Zmiany na rynku pracy wiążą się również z zanikiem
zapotrzebowania na zawody, które jeszcze kilka lat temu były określane jako przyszłościowe, np. specjaliści ds. marketingu. Analizując
aktualne oferty pracy, można zauważyć też, że potencjalnym pracownikom stawiane są coraz wyższe wymagania. „Idealny” kandydat powinien być wszechstronnie wykształcony, kompetentny w wielu dziedzinach oraz dysponować kwalifikacjami, popartymi odpowiednimi
dokumentami. Ważne jest więc, abyś umiał się poruszać po obecnym
rynku pracy, a przede wszystkim – nie bał się podejmować decyzji
zawodowych. Zanim znajdziesz wymarzoną dla siebie pracę, w której
będziesz mógł się realizować i która będzie dla Ciebie satysfakcjonująca, może pojawić się okres „prób i błędów”. Tak naprawdę, dopiero
podjęcie pracy na konkretnym stanowisku da Ci możliwość sprawdzenia siebie, swoich możliwości i sił oraz pozwoli Ci zorientować się,
czy to jest to, co chciałbyś robić. Nasz Przewodnik pomoże Ci – krok
po kroku – przygotować się do podjęcia zatrudnienia, prowadząc Cię
przez metody poszukiwania pracy, zasady rekrutacji i selekcji, pisanie
dokumentów aplikacyjnych i etapy rozmowy kwalifikacyjnej. Znajdziesz tu również wskazówki, jak założyć własną firmę i gdzie szukać
źródeł jej dofinansowania.
Metody poszukiwania pracy, czyli jak się do tego zabrać?
Istnieje wiele metod poszukiwania pracy na obecnym rynku pracy.
Można je podzielić na te, które wiążą się z Twoją aktywnością i które
podejmujesz samodzielnie, oraz te, w których zwracasz się o pomoc
do innych. Wszystkie działania związane z poszukiwaniem pracy,
mogą – a nawet powinny – być realizowane równolegle, ponieważ
dzięki temu zwiększysz swoje szanse na zatrudnienie.
Sieć kontaktów osobistych – w jaki sposób można je wykorzystać?
Pierwszym krokiem jest poinformowanie rodziny oraz znajomych
o tym, że podjąłeś decyzję o poszukiwaniu pracy i nakreślenie, w jakim charakterze, w jakiej branży chciałbyś się zatrudnić. Jest to bardzo istotny czynnik, ponieważ wiele osób właśnie dzięki tzw. „poczcie pantoflowej” dowiaduje się o wolnych stanowiskach. Z drugiej
zaś strony, osoby, które Cię znają, mogą komuś polecić Twoją kandydaturę – a wtedy nie będziesz już anonimowym kandydatem.
Polowanie w sieci – jak nie zgubić się
w labiryncie stron internetowych?
Następnym działaniem jest rozeznanie w mediach, czyli odnalezienie rodzaju pojawiających się ofert pracy, określenie zapotrzebowania na stanowiska oraz wymagań stawianych kandydatom przez pracodawców. Najbogatszym źródłem informacji jest niewątpliwie Internet. Istnieje wiele portali poświęconych tylko i wyłącznie pośrednictwu pracy. Oferty tam zamieszczone możesz przeglądać, ustawiając odpowiednie filtry, które spełniają interesujące Cię kryteria, np.:
miejsce wykonywania pracy, branża, data dodania oferty, wysokość
wynagrodzenia, nazwa konkretnego stanowiska. Kiedy rozpoczniesz
już wyszukiwanie informacji o wakatach, pamiętaj, aby ustawione
przez Ciebie kryteria nie były zbyt zawężone – może się bowiem okazać, że w branży, której nie brałeś pod uwagę, znajdziesz interesującą propozycję pracy. Niestety, każdy z portali rządzi się swoimi
21
22
prawami i jest inaczej zbudowany – swobodne poruszanie się po stronach z ofertami pracy wymaga dokładnego zapoznania się z nimi,
a co za tym idzie – czasu i cierpliwości. Na znalezione oferty możesz odpowiadać w dwojaki sposób: albo w ich treści jest podany adres e-mail pracodawcy, na który należy przesyłać swoje dokumenty
aplikacyjne, albo wypełniasz specjalnie przygotowany formularz on-line, w którym wpisujesz podstawowe informacje o sobie (podobne
do tych, które znajdą się w Twoim CV). Na portalach pośrednictwa
pracy znajdziesz też wiele pomocnych informacji o rynku pracy, zachodzących na nim zmianach i tendencjach. Ponadto, w bazie ofert
znajdują się nie tylko oferty pracy, ale również oferty praktyk, staży
oraz szkoleń.
Lista najpopularniejszych portali internetowych, na których znajdziesz ciekawe i aktualne oferty pracy:
■ www.pracuj.pl
■ www.gazetapraca.pl
■ www.infopraca.pl
■ www.jobrapido.pl
■ www.praca.gratka.pl
Jeśli interesuje Cię praca w konkretnej firmie, sprawdź, czy ma
ona stworzoną stronę internetową, bowiem często właśnie tam –
w zakładce: „praca u nas” albo „kariera” – ogłaszane są aktualne,
wolne stanowiska pracy oraz określany jest sposób, w jaki możesz
składać dokumenty.
Oferty na papierze – jak wyselekcjonować te najlepsze?
Oprócz ofert z Internetu, możesz skorzystać z tych, publikowanych
w prasie ogólnokrajowej, np. w „Gazecie Wyborczej” (poniedziałkowy dodatek „Praca”), „Rzeczpospolitej”, a także w gazetach regionalnych. Pamiętaj jednak, aby odpowiadać na takie, które zamieszczone są przez wiarygodnego pracodawcę, czyli zawierają w treści
nazwę firmy, dane teleadresowe, stanowisko oraz wymagania (nawet w skrótowej wersji). Warto sprawdzić, czy firma ma swoją stronę
internetową i czym dokładnie się zajmuje. Zazwyczaj proponowanym sposobem aplikowania na ogłoszone stanowisko jest przesyłanie dokumentów na wskazany adres e-mail.
Wybierz wymarzoną firmę i próbuj!
Jeśli interesuje Cię praca w konkretnym miejscu lub branży, mile widziane będzie, jeśli wyślesz bądź osobiście dostarczysz swoje dokumenty do firmy, czy innej placówki mimo niezgłoszonego wakatu.
Wiele z nich przechowuje dostarczone dokumenty i wykorzystuje
w sytuacji, kiedy pojawi się wolne stanowisko (może to się zdarzyć
szybciej, niż się spodziewasz!). W ten sposób, wyprzedzasz zgłoszenie oferty pracy, a tym samym zwiększasz swoje szanse na uczestnictwo w dalszej części rekrutacji (można powiedzieć, że byłeś pierwszy,
firma już coś o Tobie wie). Nie zrażaj się, jeśli nie dostaniesz odpowiedzi. Warto się przypominać (co nie jest równoznaczne z byciem
narzucającym się) i próbować ponownie, jeśli minęło już sporo czasu.
Praktyka, staż, wolontariat,– czy warto?
Niewątpliwie jednym z coraz częściej stawianych przez pracodawców wymagań jest doświadczenie w danej branży. Wiadomym jest
również to, że trzeba je gdzieś zdobyć, a niewiele jest na rynku firm,
które chciałyby zatrudniać osoby po studiach, nieposiadające wiedzy
praktycznej. Dlatego bardzo dobrym rozwiązaniem jest wyszukanie
firmy, instytucji, która proponuje możliwość odbycia praktyki, stażu
lub zdobycie doświadczenia poprzez wolontariat. Pamiętaj jednak,
że każda z tych form jest realizowana na innych zasadach, bowiem:
■ praktyka to bezpłatna forma wykorzystywania zdobytej wiedzy.
W miejscu, gdzie taką praktykę będziesz odbywał, zostanie wyznaczony opiekun, który zapozna Cię z funkcjonowaniem instytucji
oraz zakresem Twoich obowiązków. Jest on również osobą, do której możesz się zwrócić w razie wątpliwości. Informacje oraz oferty
praktyk znajdziesz w portalach pośrednictwa pracy oraz na stronach: www.praktyki.eurostudent.pl i www.portalpraktyk.pl;
23
24
■ staż organizowany jest przez urząd pracy dla zarejestrowanych
bezrobotnych, stwarza możliwość nabycia praktycznych umiejętności wykonywania danego zawodu i jest płatny (kwota wynagrodzenia równa jest połowie minimalnego wynagrodzenia w kraju).
Aby móc skorzystać z tej formy wsparcia, nie możesz mieć ukończonego 25. roku życia. Szczegółowe informacje o proponowanych
stażach znajdziesz na stronach powiatowych urzędów pracy;
■ wolontariat to bezpłatne, dobrowolne, świadome działanie
na rzecz innych. Odbyć go możesz m.in. w takich placówkach, jak:
domy dziecka, ośrodki pomocy społecznej, pogotowia opiekuńcze.
Informację oraz oferty wolontariatu znajdziesz w centrach wolontariatu w większych miastach (www.wolontariat.org.pl).
Wymienione formy aktywności zawodowej pozwolą Ci nie
tylko na zdobycie ciekawego i tak cenionego obecnie doświadczenia, ale będą również możliwością nawiązania kontaktów i zaistnienia na rynku pracy.
Targi Pracy – czego mogę się dowiedzieć, uczestnicząc w nich?
Targi pracy to miejsce, gdzie zapoznasz się z najnowszymi ofertami pracy, ale też będziesz miał okazję nawiązać bezpośredni kontakt z pracodawcą. Organizowane są zazwyczaj z inicjatywy agencji zatrudnienia, biur karier i uczelni wyższych. Przedsięwzięcia takie dają możliwość spotkań z pracodawcami oraz umożliwiają uzyskanie szczegółowych informacji o prowadzonych rekrutacjach. Jednymi z najbardziej popularnych targów pracy, organizowanych cyklicznie w różnych regionach Polski, są Dni Kariery, których organizatorem jest AIESEC – międzynarodowa organizacja studencka. Kalendarz planowanych targów pracy możesz znaleźć na stronie: www.
kariera.com.pl.
Możesz więc poszukiwać pracy samodzielnie, ale masz też możliwość zwrócenia się o pomoc do instytucji i osób, które zajmują się
świadczeniem pomocy osobom poszukującym pracy.
Urząd pracy – kiedy i jak mogę skorzystać
z proponowanych przez niego usług?
Główną instytucją zajmującą się pośrednictwem pracy jest urząd
pracy – znajdziesz w nim wiele ofert dla absolwentów oraz liczne
formy przeciwdziałania bezrobociu, z których możesz skorzystać:
szkolenia podnoszące kwalifikacje, dotacje na własną działalność
(więcej na ten temat dowiesz się, czytając rozdział Przewodnika poświęcony dofinansowaniu własnej firmy), prowadzone są również
różnego rodzaju projekty oraz konsultacje z doradcami zawodu. Aby
móc skorzystać z wymienionych form pomocy, musisz się zarejestrować w odpowiednim powiatowym urzędzie pracy (decyduje adres
zameldowania). Proces rejestracji jest niestety dość długi, wymaga
cierpliwości i wytrwałości, ale dzięki statusowi osoby bezrobotnej będziesz miał zapewnione ubezpieczenie na czas poszukiwań pracy. Pamiętaj jednak, że – aby móc się zarejestrować – nie możesz być studentem studiów stacjonarnych!
25
26
Biura karier – jak pomagają?
Biura karier to jednostki istniejące przy uczelniach wyższych, których
celem jest pomoc studentom i absolwentom w skutecznym przejściu
z okresu nauki do etapu poszukiwania zatrudnienia oraz w efektywnym funkcjonowaniu na współczesnym rynku pracy. Swoją misję realizują poprzez nawiązywanie współpracy z pracodawcami, pozyskiwanie ofert pracy, organizowanie różnego rodzaju szkoleń, warsztatów oraz konsultacji indywidualnych. Poradnictwo prowadzone jest
przez doradców zawodu, którzy bezpłatnie udzielają porad związanych ze wszystkimi aspektami dotyczącymi poszukiwania pracy (pomogą Ci napisać dokumenty aplikacyjne, określić Twoje predyspozycje i kompetencje zawodowe, przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, itp.). Atutem korzystania z oferty biur karier jest niewątpliwie
swobodny dostęp do proponowanych usług.
Adresy biur karier z terenu Dolnego Śląska znajdziesz na stronie:
www.biurokarier.dsw.edu.pl.
Gdzie jeszcze mogę uzyskać pomoc?
Innymi instytucjami przedstawiającymi zbliżoną ofertę są agencje zatrudnienia. Są to niepubliczne jednostki organizacyjne, które świadczą usługi m.in. w zakresie pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego. W ramach tych instytucji można wyróżnić agencje pracy tymczasowej, specjalizujące się w pozyskiwaniu ofert pracy dorywczej.
Jest to bardzo dobra propozycja dla studentów, którzy nie są w pełni
dyspozycyjni w związku z zajęciami na uczelni. Część z omawianych
agencji jest również członkami Związku Agencji Pracy Tymczasowej
– więcej informacji oraz wykaz takich instytucji znajdziesz na stronie: www.zapt.pl.
Warto zwrócić również uwagę na agencje doradztwa personalnego, specjalizujące się w działaniu, które obejmuje rekrutację oraz
selekcję personelu dla potrzeb innych firm. Trzeba zaznaczyć, że ich
oferta skierowana jest zarówno do firm poszukujących pracowników,
jak i osób fizycznych, które poszukują zatrudnienia. Firmy te stanowią więc łącznik między pracodawcą a potencjalnym kandydatem
27
i umożliwiają ich wzajemne poznanie oraz dopasowanie. Wykaz
wyżej wymienionych agencji znajdziesz na stronie: www.praca-dla-studentow.pl.
W każdej z wymienionych agencji uzyskasz pomoc w odnalezieniu się na rynku pracy, określeniu predyspozycji i kompetencji zawodowych (znajomość siebie) oraz przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych i zapoznaniu z zasadami zachowania się podczas rozmowy
kwalifikacyjnej.
PAMIĘTAJ!
Powodzenie w znalezieniu pracy to:
znajomość siebie
(źródło: www.radio.kielce.pl)
znajomość rynku pracy
umiejętność promocji
własnej osoby
28
Równe szanse na rynku pracy – czyli jak szukać pracy,
będąc osobą niepełnosprawną
Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną, rozpoczynającą poszukiwania
pracy, warto, żebyś zastanowił się, jaką pracę możesz wykonywać,
jaka forma zatrudnienia będzie dla Ciebie odpowiednia i jakie warunki muszą być spełnione (np. te dotyczące wyposażenia stanowiska
pracy), abyś proponowaną pracę mógł przyjąć. Będą to również bardzo istotne informacje dla przyszłego pracodawcy.
Większość pracodawców rekrutuje pracowników na zasadzie
konkurencyjności, dlatego ważne jest, abyś jak najlepiej potrafił zaprezentować swoje umiejętności, kwalifikacje i kompetencje.
Szansą na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej jest również
chroniony rynek pracy, czyli praca w zakładach pracy chronionej.
Co to są zakłady pracy chronionej i na czym polega ich specyfika?
Zakłady pracy chronionej stwarzają warunki do zatrudniania osób
niepełnosprawnych, a w szczególności tych z orzeczeniem o znacznie ograniczonej zdolności do pracy. Celem tych zakładów jest stworzenie osobom niepełnosprawnym odpowiednich warunków pracy
zarobkowej. Niektóre jako cel stawiają sobie również przygotowanie pracowników do wejścia na otwarty rynek pracy i zatrudnienia
we wszystkich typach przedsiębiorstw. Do obowiązków takiego zakładu należy zapewnienie opieki medycznej, zaplecza socjalnego oraz
stworzenie możliwości rehabilitacji osobom posiadającym orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W miejscach tych dużą wagę przykłada się do dostosowywania rodzaju pracy oraz urządzenia stanowiska pracy zgodnie z potrzebami zatrudnianej osoby (Gorczyca, Kaczmarczyk: www.niepelnosprawni.pl).
Kolejną możliwością są zakłady aktywności zawodowej – stworzone dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, przygotowują poprzez rehabilitację zarówno zawodową, jak i społeczną,
do prowadzenia samodzielnego i aktywnego życia w środowisku społecznym. Zakłady te stanowią łącznik między zakładami pracy chronionej a warsztatami terapii zajęciowej.
Jaką funkcję pełnią warsztaty terapii zajęciowej?
Warsztaty terapii zajęciowej stwarzają osobom niepełnosprawnym,
zakwalifikowanym jako niezdolne do pracy, możliwości rehabilitacji w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia (umiejętności wykonywania czynności codziennych oraz zaradności osobistej, podstawowe i specjalistyczne umiejętności zawodowe oraz poprawienie sprawności psychofizycznej). Informacje na temat tej formy wsparcia dla osób niepełnosprawnych znajdziesz w powiatowych centrach pomocy rodzinie w każdym większym mieście (Gorczyca, Kaczmarczyk: www.niepelnosprawni.pl).
29
30
Szkolenia zawodowe dla niepełnosprawnych – jak z nich skorzystać?
Gdy rozpoczniesz poszukiwania pracy, może się okazać, że Twoje
kwalifikacje nie są wystarczające na wciąż zmieniającym się i konkurencyjnym rynku pracy. Zastanów się więc, jakimi możliwościami
dokształcenia się w interesującym Cię kierunku dysponujesz.
Jeśli jesteś zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy, masz
prawo skorzystać ze szkoleń zawodowych organizowanych i finansowanych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Celem takich szkoleń jest zwiększenie szans
na zatrudnienie, poprzez podniesienie lub zmianę kwalifikacji. Aby
zapisać się na wybrane szkolenie lub dowiedzieć się, jakie szkolenie w Twoim przypadku jest wskazane, zgłoś się do doradcy zawodu
w swoim urzędzie pracy lub porozmawiaj z pracownikami PFRON.
PFRON – czym się zajmuje i jak może pomóc?
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest
funduszem, którego środki przeznaczane są na rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych oraz zatrudnianie osób
niepełnosprawnych. Środki PFRON przeznaczane są między innymi
na dofinansowanie kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
finansowanie turnusów rehabilitacyjnych, warsztatów terapii zajęciowej i zakładów aktywności zawodowej, wsparcie edukacji osób niepełnosprawnych. Na stronie internetowej PFRON znajdziesz szczegółowy opis działań oraz proponowanych możliwości rozwoju zawodowego i wejścia na rynek pracy przez osoby niepełnosprawne.
Jak szukać pracy?
Jak szukać pracy – już wiesz. Pamiętaj jednak, aby jasno postawić sobie cel i aktywnie dążyć do jego realizacji. Obierając go, uwzględnij
kilka elementów:
■ własne możliwości (kwalifikacje, umiejętności, doświadczenie
zawodowe, predyspozycje, możliwości fizyczne i zdrowotne
oraz własne pragnienia i marzenia, które często stanowią
silną motywację podczas poszukiwania pracy). W przypadku
•
•
•
określania własnych możliwości, stwórz listę mocnych i słabych stron;
sytuację prawną (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, pobieranie renty – są to bardzo ważne aspekty, które mogą zwiększać lub zmniejszać szansę na zatrudnienie w danej placówce);
zasoby zewnętrzne (możliwości uzyskania pomocy);
bariery (zastanów się, jakie bariery możesz napotkać, szukając pracy, i w jaki sposób sobie z nimi radzić) (www.niepelnosprawni.pl).
Warto również, żebyś wcześniej zapoznał się ze specyfiką zawodu, jaki chcesz wykonywać, aby sprawdzić, czy Twoje możliwości i predyspozycje pozwalają Ci na ubieganie się o zatrudnienie
na wybranym stanowisku. Pomocny będzie Podręcznik oceny zawodów z punktu widzenia różnych rodzajów niepełnosprawności, wydany
przez Centrum Metodyczne Informacji i Poradnictwa Zawodowego.
Znajdziesz w nim opisy zawodów z wyszczególnieniem przeciwwskazań do wykonywania danego rodzaju pracy. Twoja wiedza na ten temat będzie też dla pracodawcy sygnałem, że wiesz, jakich warunków
pracy potrzebujesz i jakie rozwiązania można zastosować.
Spójrz na przykład:
Sekretarka
Przeciwwskazania do wykonywania zawodu:
■ zaburzenia dużego i niewielkiego stopnia sprawności kończyn
górnych;
■ zaburzenia niewielkiego i dużego stopnia sprawności zmysłu
słuchu;
■ zaburzenia dużego stopnia sprawności zmysłu wzroku;
■ zaburzenia niewielkiego i dużego stopnia w koordynacji
wzrokowo-ruchowej;
■ zaburzenia dużego stopnia w układzie mięśniowym oraz
kostno-stawowym;
■ umiarkowane i lekkie upośledzenie umysłowe;
■ niska sprawność ekspresji werbalnej.
31
32
Dla osób z niepełnosprawnością kończyn dolnych istnieje możliwość odpowiedniego przystosowania miejsca pracy, aby wykonywanie pracy na stanowisku sekretarki było możliwe. Warto również zapoznać pracodawcę z informacją o możliwościach refundacji kosztów związanych z przystosowaniem miejsca pracy (więcej informacji
na ten temat znajdziesz w dalszej części rozdziału).
Jeśli potrafisz już określić wymienione elementy, czas aktywnie
zacząć szukać pracy! Metody poszukiwania są dla wszystkich jednakowe, a więc pierwszym etapem jest napisanie odpowiednich dokumentów aplikacyjnych: CV i listu motywacyjnego. Pamiętaj, że nie
masz obowiązku umieszczać w CV informacji o posiadanym orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, jednak niesie to ze sobą ryzyko podjęcia nieodpowiedniej dla Ciebie pracy i może stwarzać niekomfortową sytuację podczas rozmowy kwalifikacyjnej, jeśli pracodawca będzie zaskoczony. Dlatego warto, abyś tą informację zamieścił, zwracając równocześnie więcej uwagi na wskazanie posiadanych kwalifikacji i zdobytego doświadczenia. Jak już wiesz, kolejnym
krokiem w aktywnym poszukiwaniu pracy jest wyszukiwanie i przeglądanie ofert zamieszczanych w gazetach oraz na portalach internetowych. Część portali oraz agencji pośrednictwa pracy przedstawia oferty specjalnie wyselekcjonowane dla osób niepełnosprawnych
(w treści tych ofert orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest wymogiem w ubieganiu się o dane stanowisko).
Jakie korzyści mają pracodawcy
zatrudniający osoby niepełnosprawne?
Kiedy zostaniesz zaproszony na rozmowę kwalifikacyjną, warto,
abyś wcześniej zapoznał się z przepisami prawnymi, które określają
ulgi i wsparcie dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, czyli:
• dofinansowanie składek na ubezpieczenie społeczne – zakres dofinansowania jest różny i zależy od wielkości zakładu pracy oraz
formy prowadzenia (czy jest to zakład pracy chronionej lub aktywności zawodowej), a przy jego udzielaniu brana jest pod uwagę
•
•
•
również liczba osób niepełnosprawnych zatrudnionych w danym
miejscu. Dofinansowanie dotyczy osób zatrudnionych na umowę
o pracę i posiadających aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Instytucją przyznającą środki jest PFRON (Ustawa
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997, nr 123,
poz. 776, art. 25);
dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych
– możliwość uzyskania tego dofinansowania mają pracodawcy
prowadzący zakłady pracy chronionej, pracodawcy zatrudniający
co najmniej 25 pracowników i osiągający wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych min. 6% oraz pracodawcy zatrudniający
do 25 pracowników w pełnym wymiarze godzinowym (Ustawa
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997, nr 123,
poz. 776, art. 26 a-c);
zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy – to wsparcie dotyczy pracodawców, którzy przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudniają osoby niepełnosprawne (skierowane przez urząd pracy)
lub osoby, których niepełnosprawność powstała w czasie zatrudnienia w tym zakładzie (bez winy pracodawcy). Zwrot kosztów
utworzenia lub przystosowania już istniejącego stanowiska pracy,
uwzględniający potrzeby osoby niepełnosprawnej, może dotyczyć:
adaptacji pomieszczenia oraz zatrudnienia pracownika pomagającego osobie niepełnosprawnej. Pracodawca, starający się o zwrot
tych kosztów, składa wniosek we właściwym urzędzie pracy
(Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997,
nr 123, poz. 776, art. 26 e);
szkolenie osób niepełnosprawnych organizowane przez pracodawcę – pracodawca może zorganizować i przeprowadzić szkolenie, podnoszące kwalifikacje zatrudnionych osób niepełnosprawnych i wnioskować do PFRON o refundację poniesionych kosztów
(Rotkiewicz 2006: 55–72).
33
34
Jakimi uprawnieniami dysponują osoby niepełnosprawne
w miejscu pracy?
Oprócz udogodnień dla pracodawcy, prawo reguluje również uprawnienia osób niepełnosprawnych. Wiąże się to między innymi z niestandardowym czasem pracy, którego wymiar zależy od stopnia niepełnosprawności. Przy lekkim stopniu niepełnosprawności czas pracy
nie może przekraczać 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo,
przy znacznym i umiarkowanym stopniu – 7 godzin dziennie i odpowiednio 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może
być zatrudniona w porze nocnej i godzinach nadliczbowych. Przepis ten jednak nie dotyczy osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia (Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997,
nr 123, poz. 776, art. 14).
Kolejnym z uprawnień, jakie ma pracownik niepełnosprawny,
jest dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni w roku kalendarzowym przy
orzeczeniu o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Prawo do dodatkowego urlopu pracownik nabywa po przepracowaniu pierwszego roku po dniu orzeczenia niepełnosprawności (Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997,
nr 123, poz. 776, art. 19).
Pracownicy o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mają również prawo do tzw. płatnego zwolnienia w pracy.
Oznacza to, że podczas przebywania na zwolnieniu osoba taka zachowuje wynagrodzenie, które jest odpowiednio naliczane (Rotkiewicz 2006: 31–38).
Co zrobić, jeśli pobierasz rentę, a chcesz ubiegać się o pracę?
Przepisy ustawy o rencie socjalnej (Dz. U. 2003, nr 135, poz. 1268
z dnia 27 czerwca 2003 r.) nie formułują zakazu podjęcia pracy
w przypadku osób pobierających rentę. Istnieją jednak obwarowania
dotyczące kwoty wynagrodzenia, jaką może otrzymywać pracownik –
miesięcznie nie może przekraczać 30% przeciętnego wynagrodzenia
za ostatni kwartał kalendarzowy.
Wszystkie szczegółowe informacje odnoszące się do wymienionych przepisów prawnych, dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, znajdziesz na stronach internetowych PRFON: www.
pfron.org.pl.
Wiesz już, jak zacząć poszukiwania pracy i o czym powinieneś
pamiętać. Czas na działanie! Teraz wszystko w Twoich rękach – nie
bój się spróbować!
35
II część
Ja i pracodawca
II część – Ja i pracodawca
Co warto wiedzieć o rekrutacji i selekcji?
Po pierwsze – rekrutacja
Kończysz studia i powoli zaczynasz rozglądać się za „swoim” miejscem w życiu zawodowym. Twój bagaż wiedzy staje się dla Ciebie
przepustką do zdobycia doświadczeń i rozpoczęcia kariery zawodowej. Zanim to jednak nastąpi, czeka Cię pewien proces, który z pewnością zakończysz sukcesem. Ale po kolei…
Przyjrzyjmy się na początku technikom, stosowanym przy doborze personelu, a bez których świat pracy nie mógłby tak sprawnie funkcjonować. Zapewne zauważyłeś, że proces przyjmowania
do pracy zwykło się nazywać rekrutacją, będącą zebraniem pewniej
grupy kandydatów, których umiejętności, doświadczenia oraz wykształcenie są dopasowane do oferowanego stanowiska.
Powinieneś wiedzieć, że źródłem rekrutacji może być:
■ wewnętrzny rynek pracy – który tworzą osoby już zatrudnione
w firmie, a rekrutacja polega na pozyskiwaniu pracowników
poprzez zmianę istniejących warunków pracy i płacy;
■ zewnętrzny rynek pracy – tworzony przez wszystkie osoby,
które nie są zatrudnione w danej firmie. Taka forma rekrutacji
pozwala na pozyskanie nowych pracowników, którzy są źródłem wielu interesujących pomysłów.
Proces rekrutacji składa się z kilku kluczowych etapów, do których także pracodawca musi się przygotować. Każdy z nich jest bardzo istotny, aby wybrać najlepszego kandydata, czyli Ciebie. Oto,
co kryją poszczególne etapy:
1. Opis stanowiska – zawiera jego nazwę; cel, któremu ma służyć;
określenie, komu podlega; zakres obowiązków i zadań. Oczywiście, w zależności od potrzeb, taki opis może również zawierać nazwę działu, powiązania z innymi działami lub stanowiskami oraz
powiązania zewnętrzne.
39
40
2. Charakterystyka kandydata – obejmująca następujące elementy:
■ wykształcenie, kompetencje, cechy osobowościowe;
■ osiągnięcia – sukcesy osobiste i zawodowe;
■ edukację – osiągnięcia w zakresie wykształcenia i posiadanych kwalifikacji formalnych, np. zdobytych podczas kursów,
szkoleń;
■ zdolności zawodowe i pozazawodowe.
3. Określenie kryteriów selekcji – czyli listy obiektywnych kryteriów,
na podstawie których weryfikowani będą kandydaci. Takie listy
powstają z uwzględnieniem opisu stanowiska i wymaganych cech
osobowych.
4. Planowanie procesu rekrutacji i selekcji – to etap rozpowszechniania informacji, sposobów składania aplikacji, metod selekcji.
To również moment, kiedy pracodawca ustala, jakie dokumenty
aplikacyjne i w jakiej formie kandydaci powinni składać. Najbardziej powszechnymi są życiorys zawodowy (curriculum vitae)
oraz list motywacyjny, natomiast najpopularniejszą drogą ich dostarczania jest poczta elektroniczna. Są jednak firmy, które preferują wypełnienie specjalnie przygotowanego formularza aplikacyjnego/zgłoszeniowego lub kwestionariusza osobowego, dostępnego
na ich stronach internetowych, np. http://www.praca.tychy.com.
pl; http://ursa-praca.pl/formularz.html. Planowanie rekrutacji jest
również momentem wyboru najwłaściwszych metod selekcji kandydatów, choć najczęściej stosowaną metodą jest rozmowa kwalifikacyjna.
5. Ogłoszenie o wolnym stanowisku – którego celem jest powiadomienie kandydatów o wakacie. Zdarza się, że już sama forma ogłoszenia ma zadanie selekcyjne poprzez wyłonienie kandydatów,
którzy spełniają zawarte w nim kryteria.
Selekcja – jaki ma cel?
Selekcja rozpoczyna się tuż po zakończeniu procesu rekrutacji. Dzięki
niej można zebrać wiele informacji o kandydatach na przyszłych pra-
cowników, a następnie dokonać wyboru najbardziej odpowiedniego
na wolne stanowisko.
Etapy selekcji
1. Analiza życiorysu zawodowego lub formularza aplikacyjnego –
to pierwsze i podstawowe źródło informacji o kandydacie.
2. Wstępna selekcja – obejmuje wybór kandydatów do dalszego
etapu selekcji na podstawie wstępnej rozmowy oraz przedstawionych dokumentów. Celem tego etapu jest pogłębienie informacji
o kwalifikacjach potencjalnych pracowników.
3. Grupowe metody selekcji, testowanie – służą do ustalenia zainteresowań, zdolności, umiejętności oraz dominujących cech osobowości. Testy stanowią zestawy odpowiednio skonstruowanych zadań, które kandydat rozwiązuje w trakcie badania. Grupową metodą selekcji, uważaną za wiarygodną i kompleksową, jest metoda
assessment centre, o której przeczytasz w dalszej części.
4. Końcowa rozmowa kwalifikacyjna/wywiad szczegółowy – ma
na celu uzupełnienie luk w dotychczasowej informacji o kandydacie oraz upewnieniu się, czy jest on najbardziej odpowiednią osobą
na oferowane stanowisko. Wywiad ten stanowi najważniejszy etap
selekcji.
5. Weryfikacja informacji o kandydacie – służy ustaleniu zgodności
danych, zawartych w dokumentach przez niego przedstawionych.
6. Decyzja o zatrudnieniu – podjęcie decyzji o zatrudnieniu lub odrzuceniu kandydatury.
7. Oferta pracy – etapem kończącym selekcję jest przedstawienie wybranemu kandydatowi oferty pracy.
Każdy z wymienionych etapów zajmuje się badaniem innego obszaru predyspozycji, dlatego też proces selekcji jest tak czasochłonny.
Ale nie powinno Cię to zniechęcać, bo – jak wiesz – podejmowanie
ważnych decyzji zajmuje trochę czasu. Również pracodawca chce być
przekonany, że Twoja kandydatura będzie najlepsza.
41
42
Tabela przestawia związek pomiędzy stosowaną metodą a obszarem, jaki powinien zostać zbadany (Suchar, Suchar, Gdańska, Świerzyński 1996:11):
Rodzaj metody
Analiza dokumentów
wywiady – rozmowy
kwalifikacyjne
Testowe badanie
predyspozycji zawodowych
kandydata
Grupowe metody selekcji
Diagnozowany obszar
predyspozycji zawodowych

Fakty;
Przebieg kariery zawodowej;

Potencjał intelektualny;
Predyspozycje osobowościowe,
Preferowany styl pracy i działania;
Kompetencje, sprawność zawodowa;

Umiejętności interpersonalne
– zdolność do współpracy
i współdziałania;
Asertywność – zdolności perswazyjne,
umiejętność rozwiązywania konfliktów;
Umiejętności komunikacyjne
– jasność argumentacji, zdolność
wysławiania się;
Ujawnianie w zachowaniu
potencjału intelektualnego – sposób
myślenia, zdolność odwoływania się
do posiadanego doświadczenia;
Postawy – prezentowane poglądy
na kwestie ekonomiczne, społeczne,
polityczne;
Gotowość do podejmowania różnych
ról grupowych – stopień aktywności,
tendencje przywódcze;
Assessment centre

Kompleksowa diagnoza
zorientowana na prognozę rozwoju
zawodowego.
Trochę o metodach i technikach selekcji
Wiesz już, jak wygląda rekrutacja, która stanowi początek procesu selekcji, rozpoczętego po złożeniu przez Ciebie dokumentów aplikacyjnych. Selekcja jest etapem oceny kandydatów w oparciu o charakterystykę osobową. Takie informacje uzyskuje się dzięki zastosowaniu
różnych narzędzi i metod diagnostycznych. Techniki, wykorzystywane przez firmy w celu wyłonienia najlepszych pracowników, zależą
od wielu czynników, a przede wszystkim od rodzaju firmy, jej wielkości, stopnia sformalizowania, kultury przedsiębiorstwa, środków
przeznaczonych na rekrutację, a także od profilu stanowiska, na jakie
poszukiwany jest kandydat. Inaczej taka procedura wygląda w kilkuosobowej firmie, a inaczej w dużych koncernach. Jednak zastosowane
metody są podobne.
Oto niektóre z nich:
1. Analiza życiorysu.
2. Rozmowa kwalifikacyjna.
3. Testy psychologiczne:
■ testy na inteligencję – mierzą poziom inteligencji ogólnej,
zdolności abstrakcyjnego myślenia i rozumowania.
Oto sympatyczny przykład takiego testu:
Przez pustynię idą gęsiego trzy żółwiki. Pierwszy z nich mówi:
„Przed sobą widzę piasek, za sobą żółwika”. Drugi: „Przed sobą
widzę żółwika, za sobą widzę żółwika”. Trzeci; „Przed sobą widzę
żółwika, za sobą widzę żółwika” (http://www.beka.pl/pt_trzy_
zolwiki.php).
Jak to możliwe? Zastanów się!
43
44
Prawda, że przeurocze żółwiki znacznie polepszyły Twoje samopoczucie, a przy okazji sprowokowały Cię do wytężonego myślenia?
■ testy zdolności – mierzą natężenie cech pożądanych na stanowisku pracy, takich jak zdolności werbalne, zdolności postrzegania, zdolności manualne i matematyczne, np.
Kiedy Ania będzie miała o rok mniej niż Klaudia będzie miała,
gdy Ania będzie miała 2 razy mniej lat niż Klaudia będzie miała, gdy Ania będzie miała 2 razy więcej lat niż Klaudia ma teraz, wtedy Klaudia będzie miała 3 razy więcej lat niż miała Ania,
gdy Klaudia miała tyle lat, ile Ania ma teraz. Po ile lat mają obie
dziewczyny teraz, jeżeli wiadomo, że jedna z nich jest nastolatką,
a wiek każdej z nich jest liczbą całkowitą (www.mensa.org.pl).
Zatem zdolności matematyczne, o których można wspomnieć
w CV, mogą być zweryfikowane właśnie na podstawie podobnego zadania.
■ testy uzdolnień – dotyczące określonego stanowiska pracy –
mają na celu przewidywanie potencjału osoby w zakresie wykonywania zadań na tym stanowisku pracy. Testy te mogą
obejmować takie obszary, jak: uzdolnienia biurowe, uzdolnienia w zakresie operowania liczbami, uzdolnienia manualne
oraz zręczność;
■ testy osiągnięć – mierzą zdolności lub umiejętności, które zostały nabyte poprzez szkolenia bądź doświadczenia (np. szybkość pisania na maszynie, znajomość języka);
■ testy osobowości – pomagają ocenić osobowość kandydatów w celu przewidywania ich prawdopodobnego zachowania
w danej roli;
4. Assessment centre (centrum oceny) – polega na wykonywaniu ćwiczeń, które będą miały wykazać, czy kompetencje kandydatów odpowiadają umiejętnościom koniecznym do wypełniania obowiązków na stanowisku, o które się ubiegają. Jest to metoda polegająca
na zebraniu danych o człowieku w warunkach zbliżonych do warunków rzeczywistych (imitacja rzeczywistości – konkretna firma,
konkretny warsztat pracy). Specyfika metody assessment centre polega na tym, iż:
■ większość ćwiczeń opiera się na symulacji sytuacji i problemów, na jakie można napotkać na rzeczywistym stanowisku;
■ kandydaci są obserwowani przez tzw. asesorów;
■ ćwiczenia można realizować grupowo, co daje możliwość zaobserwowania relacji zachodzących między kandydatami;
■ kwalifikacje są weryfikowane w oparciu o różne techniki oceniania;
■ obserwowane reakcje podlegają ocenie w oparciu o zdefiniowane uprzednio kryteria, sformułowane na podstawie wcześniejszej analizy stanowiska pracy;
■ ocena końcowa kandydata stanowi kombinację poszczególnych ocen cząstkowych (Jurkowski 1998: 69–70).
Przykład:
Jest to „gra ról”. Otrzymujesz tekst, natomiast druga osoba, (którą
może być jedna z osób oceniających, prowadzących zadania lub
współuczestnik) otrzymuje rolę, której Ty nie znasz. Ważne jest, abyś
zastanowił się nad możliwymi reakcjami swojego rozmówcy w tej
konkretnej sytuacji i przygotował swoją strategię spotkania z niezadowolonym klientem:
Jesteś przedstawicielem handlowym firmy dystrybuującej
sprzęt RTV. Odebrałeś reklamację od jednego ze stałych klientów Twojej firmy, z którym sam pracujesz od roku. Skarży się
45
46
on na mechaniczne uszkodzenie odebranego towaru, które – jego
zdaniem- powstało podczas transportu. Za transport towaru odpowiada Twoja firma. Pamiętasz, że sam sprawdzałeś sposób pakowania i przygotowanie towaru do transportu i wiesz, że było ono
właściwe. Kierowca samochodu twierdzi, że widział, jak pracownicy klienta rozładowywali towar bez należytej ostrożności. Udajesz się więc do klienta na rozmowę w sprawie wyjaśnienia reklamacji… (http://praca.wp.pl/kat,18458,title,Assessment-Center,
wid,1650234,wiadomosc.html?ticaid=19d40).
Jak rozwiązałbyś ten problem?
5. Techniki symulacyjne:
■ dyskusje grupowe;
■ in-basket (koszyk zadań) – ocenie podlegają: umiejętność zarządzania czasem, eliminacji, planowania, podejmowania decyzji, wyznaczania priorytetów, reakcje na konflikt danych,
odporność na presję czasu, własną inicjatywę.
Przykład: Kandydat jest poproszony o wyobrażenie sobie, że wraca
z urlopu i ma do wykonania kilka (kilkanaście) zaległych zadań.
Co jest oceniane? Odpowiedź: Ustalanie priorytetów, organizacja, delegowanie obowiązków.
Każda z metod selekcji, które przed chwilą poznałeś, jest dobierana
do wymagań danego pracodawcy. Selekcja prowadzona przez konsultantów ma na celu wyeliminowanie kandydatów niespełniających
wymagań i wskazanie tych potencjalnych pracowników, którzy przyczynią się do osiągnięcia konkurencyjnej pozycji przedsiębiorstwa
na rynku.
Dokumenty aplikacyjne – Twoja wstępna
autoprezentacja
Wizytówka kandydata
Curriculum vitae oraz list motywacyjny są wizytówką kandydata. Te
dwa dokumenty umożliwiają czytającemu – pracodawcy – stworzenie pozytywnego obrazu osoby, starającej się o dane stanowisko. Zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną jest zatem wynikiem „zaciekawienia” informacjami, jakie znalazły się w CV. Dlatego też życiorys,
oprócz dokładnych danych osobowych, powinien zawierać informacje, dzięki którym Twoja oferta stanie się interesująca i przekonująca.
Przedstaw w niej siebie jako osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje, kompetentną i wyróżniającą się spośród innych kandydatów
– to z pewnością zachęci pracodawcę do spotkania z Tobą. Staraj się
podkreślić swoje zalety i umiejętności, choć pamiętaj, aby ich nie wyolbrzymiać.
47
48
Wygląd CV to bardzo ważna kwestia, ponieważ już na „pierwszy rzut oka” dokument powinien sprawiać dobre wrażenie. Zadbaj
więc o szatę graficzną, czyli o jednolity krój czcionki, poprawny układ
strony i zaakcentowanie najważniejszych elementów. Najlepiej, abyś
napisał swój życiorys na komputerze, w formie punktów, prezentując rzetelne informacje o sobie w zwięzłej i czytelnej formie. Jeśli nie
masz dużego doświadczenia zawodowego, Twoje CV powinno się
zmieścić na jednej stronie A4, a jeśli takowe posiadasz – na dwóch
stronach.
Dobry życiorys zawodowy powinien być dostosowany do Twoich
potrzeb i tego, co chcesz w nim przedstawić. Tworząc CV, zastanów
się, które etapy Twojego życia zawodowego mają największe znaczenie dla potencjalnego pracodawcy. Rzetelna analiza własnych umiejętności oraz dokładne zapoznanie się z wymaganiami pracodawcy
z pewnością ułatwią Ci napisanie odpowiedniego życiorysu. Jeżeli nie
wiesz, jak stworzyć oryginalne CV, a chcesz uniknąć błędów, możesz
oczywiście skorzystać z gotowych wzorów. Postaraj się jednak wzory
te urozmaicić.
Do przygotowanego CV dołącz aktualne zdjęcie dobrej jakości oraz adnotację, pozwalającą na przetwarzanie danych osobowych. Fotografię umieść w górnym, prawym rogu. Możesz ją przypiąć zszywkami, bądź – w przypadku aplikacji składanych drogą elektroniczną – zeskanować. Zgoda na przetwarzanie danych osobowych
powinna się znaleźć na końcu dokumentu i być napisana mniejszą
czcionką. Podpisz ją odręcznie imieniem i nazwiskiem. Jeśli wysyłasz dokumenty drogą elektroniczną, zapewne zostaniesz poproszony
o uzupełnienie podpisu podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Jak powinno być zbudowane CV?
CV składa się z kilku zasadniczych komponentów:
1. Dane osobowe – informacje, które pozwolą na łatwy i bezpośredni
kontakt, czyli:
■ imię i nazwisko;
■ aktualny adres;
■ adres e-mail;
■ numer telefonu;
■ data urodzenia (choć nie jest konieczna, podobnie jak określenie stanu cywilnego).
2. Wykształcenie – informacje dotyczące wykształcenia i posiadanych kwalifikacji. Zacznij od ostatniej ukończonej szkoły, uczelni
(lub wciąż aktualnej). Wypisz więc:
■ daty rozpoczęcia i ukończenia lub przewidywanego ukończenia szkół, studiów, szkoleń;
■ oficjalne nazwy szkół i uczelni (wydziały, kierunki, specjalizacje).
3. Doświadczenie zawodowe – prezentację doświadczenia zawodowego również powinieneś zacząć od najbardziej aktualnego. Pamiętaj, aby podać:
■ dokładną datę rozpoczęcia i zakończenia pracy (tylko miesiąc
i rok);
■ pełną nazwę firmy;
■ prawidłową nazwę zajmowanych stanowisk;
■ główne obowiązki, zadania na zajmowanych stanowiskach
(bardzo ważne!);
Jeśli nie pracowałeś zawodowo, możesz podać informacje dotyczące praktyk studenckich, prac wakacyjnych, wolontariatu.
6. Umiejętności – w sposób pośredni lub bezpośredni związane
z charakterem pracy, o którą się starasz. Nie zapomnij więc o:
■ umiejętności obsługi systemów, programów komputerowych
(podaj ich nazwy);
■ znajomości języków obcych (wymień zdane egzaminy językowe, certyfikaty);
■ posiadanym prawie jazdy (z podaniem kategorii);
■ innych umiejętnościach specyficznych dla danego stanowiska (np. dla sekretarki atutem będzie bezwzrokowe pisanie
na komputerze, a dla osoby starającej się o stanowisko na średnim lub wyższym szczeblu zarządzania – umiejętność szybkiego podejmowania decyzji i rozwiązywania konfliktów).
49
50
7. Osiągnięcia, działalność dodatkowa – to ważna część, szczególnie
dla osób, które nie mogą się jeszcze pochwalić doświadczeniem zawodowym, ale były zaangażowane w różnego rodzaju działalność
mniej lub bardziej związaną z przyszłą pracą. Z tej części pracodawca może wyciągnąć ważne wnioski o Twoim usposobieniu,
dlatego pochwal się:
■ udziałami w konkursach, szkoleniach i olimpiadach;
■ członkostwem w kołach naukowych, klubach sportowych, samorządzie studenckim;
■ organizacją imprez, koncertów, konferencji naukowych.
8. Zainteresowania – zaprezentuj w tym miejscu swoją osobę nie
tylko w kategoriach zawodowych, ale też osobistych. Jeśli masz
nietypowe, interesujące hobby – opisz je. Wielu pracodawców wyżej oceni osoby, które mają ciekawe zainteresowania, ponieważ
może to świadczyć o ich bogatej osobowości.
9. Klauzula o ochronie danych osobowych – czyli Twoja zgoda
na przetwarzanie danych osobowych, która brzmi: „Zgodnie
z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych,
Dz. U. 1997, nr 133 poz. 883, wyrażam zgodę na przetwarzanie
moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji
procesu rekrutacji i selekcji”. Powinieneś ją podpisać odręcznie,
a jeśli wysyłasz swoje dokumenty drogą elektroniczną, to zapewne
pracodawca poprosi Cię o uzupełnienie podpisu bezpośrednio
u siebie.
Najczęstsze błędy w CV to:
■ wysyłanie do różnych pracodawców tego samego życiorysu;
■ zbyt obszerna i nieczytelna forma;
■ niedopasowanie CV do oczekiwań konkretnej firmy i stanowiska;
■ błędy w nazwach, błędy literowe, ortograficzne, gramatyczne,
pomyłki dat, itp.;
■ przesada w opisie zalet, posiadanych umiejętności lub, wręcz
odwrotnie, nadmierna skromność;
■ brak zgody na przetwarzanie danych osobowych.
List motywacyjny – jak go napisać?
Głównym zadaniem listu motywacyjnego jest uzupełnienie wiadomości, jakie zawarłeś w życiorysie. Podstawowa zasada brzmi: dołącz
list motywacyjny do każdego CV, które zamierzasz wysłać. List motywacyjny to przede wszystkim reklama Twojej osoby, w której przekonujesz, że jesteś najlepszym kandydatem na dane stanowisko. Jest
listą argumentów, z powodu których, pracodawca powinien zatrudnić właśnie Ciebie. Pracodawca poszukuje w nim odpowiedzi na następujące pytania:
■ Dlaczego zainteresowała Cię właśnie ta oferta?
■ Co motywuje Cię do pracy w tej firmie?
■ Jakimi atutami dysponujesz w kontekście wymogów stanowiska?
Jeżeli chcesz stworzyć dokument wyróżniający się na tle innych,
postaraj się nadać mu oryginalną formę i osobisty charakter. Treść listu powinna być indywidualnym rozwinięciem wiadomości z życiorysu i zawierać chęć podjęcia określonej pracy ze względu na posiadane wykształcenie, doświadczenie zawodowe, inne umiejętności,
cechy charakteru.
Jak przygotować się do napisania listu motywacyjnego?
1. Dokładnie przeczytaj ogłoszenie i wypisz na kartce papieru jego
najważniejsze elementy, tj. pełną nazwę stanowiska, nazwę działu
i przedsiębiorstwa, a następnie wymagania wobec kandydata (wykształcenie, umiejętności). Zapisz też nazwisko osoby zajmującej
się rekrutacją, do niej bowiem będziesz adresować swoje podanie.
2. Dowiedz się czegoś więcej na temat oferowanego stanowiska pracy
– głównie po to, aby zastanowić się nad następującymi pytaniami:
■ Czy spełniam wszystkie kryteria podane w ogłoszeniu?
■ Czy podołam stawianym obowiązkom?
■ Czy określone stanowisko jest dla mnie atrakcyjne?
3. Zbierz wiadomości o firmie – będziesz mógł je wykorzystać w liście motywacyjnym lub podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
51
52
4. W oparciu o informacje z CV, sporządź listę doświadczeń zawodowych i zdobytych umiejętności oraz przeprowadź analizę własnych
możliwości, odpowiadając na pytania:
■ Jakie cechy i umiejętności mogą być przydatne na tym stanowisku i zwrócą uwagę pracodawcy?
■ Dlaczego jestem odpowiednim kandydatem na dane stanowisko?
■ W jaki sposób będę mógł się wykazać w przyszłej pracy, przynosząc korzyść firmie?
O czym powinieneś pamiętać przy pisaniu listu motywacyjnego?
■ Do każdego ogłoszenia stwórz nowy dokument. Nie wysyłaj zawsze tego samego listu, bo każde stanowisko zwykle ma inną specyfikę i wymaga innych umiejętności.
■ Celem listu motywacyjnego jest zainteresowanie rekrutujących
i skłonienie ich do zaproszenia Cię na rozmowę kwalifikacyjną.
Zachęć więc pracodawcę do dalszego kontaktu z Tobą.
■ Zwróć uwagę na poprawną polszczyznę, zadbaj o stylistykę, ortografię i interpunkcję.
■ Informacje zawarte w liście powinny być zgodne z prawdą i odpowiednio dobrane do ogłoszenia.
■ List powinien być utrzymany w ciepłym tonie, przyjemny dla czytelnika i niezbyt długi, lepiej zatem pisać zwięźle i na temat.
■ Postaraj się nie przekroczyć jednej strony formatu A4 (z podpisem
i nagłówkiem).
■ Zadbaj o formę: napisz list na komputerze, czytelną czcionką, i wydrukuj na papierze dobrej jakości.
■ Każdy dokument podpisz odręcznie imieniem i nazwiskiem.
■ W prawym górnym rogu strony umieść datę i miejscowość.
■ Na górze kartki, po lewej stronie, wpisz swoje dane, po prawej zaś
(pod datą) – dane osoby, do której adresujesz list (jeśli informacja
ta jest podana) lub nazwę działu czy przedsiębiorstwa.
Co we wstępie?
Przede wszystkim, podaj pełną nazwę stanowiska, o które się starasz, jego numer referencyjny oraz źródło, z którego dowiedziałeś się
o wolnym etacie. Jeśli korzystasz z ogłoszenia prasowego, wpisz tytuł gazety oraz datę jej publikacji. Jeżeli ogłoszenie znalazłeś w Internecie, wskaż adres portalu i datę ogłoszenia, o ile jest podana. Wysyłając ofertę do firmy, która nie zamieszczała żadnego ogłoszenia, powinieneś krótko umotywować, dlaczego chciałbyś pracować właśnie
w tej konkretnej.
List zaadresuj do osoby, która prowadzi rekrutację. W ofertach
takie dane nie są zwykle zamieszczane, ale możesz spróbować zdobyć
te informacje, korzystając z prasy, telefonu, Internetu czy katalogów
firmowych. To może zwrócić uwagę czytającego i przekonać o tym,
że jesteś osobą dociekliwą i zaangażowaną w szukanie pracy.
Adresując list, pamiętaj o zwrotach grzecznościowych: „Szanowny Panie”, „Szanowna Pani” lub „Szanowni Państwo”.
Pierwsze zdanie może brzmieć: „Zainteresowany działalnością
Państwa firmy, chciałbym przedstawić swoją kandydaturę na oferowane stanowisko pracy…”.
Nie zapominaj o numerze referencyjnym podanym w ofercie –
jest on istotny, szczególnie, jeśli szukasz pracy w dużym przedsiębiorstwie. Dzięki niemu Twoje dokumenty trafią do odpowiedniego
działu lub osoby.
O czym w rozwinięciu?
W tej części listu powinieneś udowodnić, dlaczego jesteś odpowiednim kandydatem na dane stanowisko. Podaj informacje o swoim wykształceniu i posiadanych umiejętnościach, odnosząc je do wymagań
stanowiska, na które aplikujesz. Postaraj się wykazać, że posiadane
doświadczenie oraz wiedza są adekwatne do oczekiwań pracodawcy.
Nie opisuj całego doświadczenia zawodowego czy wykształcenia,
bo te informacje zawiera już CV. Lepiej napisz, czego się dzięki temu
nauczyłeś i jak to może zaprocentować w przyszłości. Przedstaw,
w jaki sposób możesz się przyczynić do poprawy funkcjonowania
53
54
działu/sekcji. Pokaż, co Cię wyróżnia jako kandydata, zaprezentuj
swoje mocne strony.
Najczęściej poszukiwane są osoby odpowiedzialne, umiejące nawiązywać kontakty i mające zdolność logicznego myślenia, łatwość
przyswajania wiedzy, przejmujące inicjatywę, łatwo adaptujące się
do otoczenia, zdolne do podejmowania szybkich decyzji i chętne
do pracy zespołowej. Wspomnij więc o posiadanych cechach osobowych. Nawet jeśli nie jesteś osobą przebojową, zapewne posiadasz
inne walory, które zainteresują pracodawcę.
Co na zakończenie?
Zaakcentuj swoje zainteresowanie danym stanowiskiem oraz gotowość do spotkania i osobistego przedstawienia swojej kandydatury.
Zakończenie powinno być krótkie i rzeczowe. Możesz wspomnieć
o tym, że będziesz zaszczycony możliwością spotkania na rozmowie
kwalifikacyjnej. Podaj numery telefonów, pod którymi jesteś osiągalny w ciągu dnia – zaproszenie na rozmowę możesz otrzymać telefonicznie.
Co jeszcze…
■ Po prawej stronie, pod tekstem, umieść zwrot grzecznościowy
„Z poważaniem” lub „Z wyrazami szacunku”, a pod spodem – odręczny podpis.
■ Na samym dole kartki, po lewej stronie, wypisz załączniki (CV,
kserokopie świadectw lub dyplomów potwierdzające kwalifikacje).
Tworząc list motywacyjny, staraj się przyjąć punkt widzenia i sposób myślenia Twojego przyszłego pracodawcy. Skoncentruj się na odpowiedzi na jego oczekiwania, sformułowane w ogłoszeniu. Postaraj
się, aby lektura Twojego listu motywacyjnego była zapowiedzią miłego i zaskakującego spotkania. Zatem dobrze, jeśli Twój list jeszcze
ktoś przeczyta, zanim go wyślesz.
55
56
A teraz list motywacyjny „obrazkowo”:
Nawet jeśli umieszczasz
swoje dane w CV, powtórz
je również w liście
Pamiętaj
o dacie!
Miejscowość, data
imię i nazwisko
adres
nr telefonu
e-mail
List musi mieć
adresata
Niezbędna jest informacja,
jakiego stanowiska dotyczy
list. Te dane możesz również
zamieścić we wstępie listu –
wybór należy do Ciebie
Imię i nazwisko przedstawiciela
firmy odpowiedzialnego za rekrutację
(lub dane osoby, do której należy
(warto byłoby) skierować list
nazwa firmy
adres
dotyczy: (kod oferty, numer referencyjny lub stanowisko, o które się ubiegasz)
zwrot grzecznościowy: Szanowna Pani, Szanowny Panie, Szanowni Państwo,
WSTĘP – NAWIĄZANIE KONTAKTU: nawiąż do ogłoszenia lub wspomnij o chęci bycia
zatrudnionym w danej firmie.
ROZWINIĘCIE: odnieś się do wymagań pracodawcy poprzez pokazanie własnych
mocnych stron, które są pożądane na stanowisku, o które się ubiegasz (kwalifikacje,
umiejętności, doświadczenia zawodowe).
CZĘŚĆ DODATKOWA – CECHY OSOBOWOŚCIOWE: napisz o swoich cechach
osobowości, predyspozycjach, zdolnościach, mogących być dodatkowym atutem
przy zatrudnieniu.
ZAKOŃCZENIE – NADZIEJA NA ROZMOWĘ KWALIFIKACYJNĄ: wyraź chęć
zaprezentowania swojej kandydatury w bezpośrednim kontakcie z pracodawcą.
Z poważaniem/ Z wyrazami szacunku
odręczny podpis
Twarzą w twarz, czyli rozmowa kwalifikacyjna
Spełnienie przez Ciebie wymogów pracodawcy, które opisałeś w CV
oraz liście motywacyjnym, skutkuje zaproszeniem na rozmowę kwalifikacyjną. Taka rozmowa bywa wstępem do kolejnych etapów procesu rekrutacyjnego, po przejściu których czeka wymarzona praca
i – aby tak się stało – powinieneś przestrzegać kilku zasad.
Przygotowanie do rozmowy
Odpowiednie przygotowanie do rozmowy jest tym elementem, który
znacznie podniesie twoją pewność siebie, pozwoli Ci poczuć się komfortowo, lepiej wyrazić opinie i tym samym zbudować przyjazną atmosferę na spotkaniu z osobą odpowiedzialną za rekrutację.
Pierwszym etapem przygotowania jest analiza ogłoszenia o pracę.
Zwróć uwagę na umiejętności, jakich wymaga pracodawca oraz
na zakres obowiązków, jaki będzie należał do zatrudnionej osoby.
Następnie zastanów się, czy sprostasz powierzonym zadaniom. Tego
typu analiza pozwoli Ci łatwo odpowiadać na pytania typu: „Jak rozwiązał(a)by Pan/Pani taką sytuację...?”.
Drugim etapem jest przeprowadzenie wywiadu na temat firmy.
Do tego celu najlepiej wykorzystać Internet. Za pomocą popularnych
wyszukiwarek dotrzesz do strony www, na której znajdziesz podstawowe informacje np. dotyczące branży, w której działa firma, jej wielkości i kapitału, jakim dysponuje, itp. Osoby pracujące lub byli pracownicy często zabierają głos w dyskusjach na forach internetowych,
mogą być więc źródłem informacji na temat zarobków, kultury organizacyjnej.
Kolejny etap przygotowań to próba sporządzenia listy pytań,
które mogą zostać zadane na rozmowie kwalifikacyjnej. Można je podzielić na trzy grupy: pierwsza z nich, to pytania, które padają niemal
na każdej rozmowie kwalifikacyjnej: „Dlaczego zdecydował się Pan/
Pani kandydować na to stanowisko?” lub „Proszę opowiedzieć mi coś
o sobie”. Druga grupa, to pytania odnoszące się bezpośrednio do zakresu obowiązków, Twojego sposobu pracy. Trzecia grupa, to pytania
57
58
dotyczące reakcji na różne sytuacje stresowe, stosunku do przełożonych i podwładnych, do pracy w grupie, np. „Proszę opowiedzieć
o sytuacji, kiedy podjęła Pani/Pan niewłaściwą decyzję”.
Etapem kończącym przygotowanie jest ustalenie planu działań przed spotkaniem w sprawie pracy. Postaraj się uwzględnić tutaj trzy najważniejsze czynniki: wygląd, przygotowanie dokumentów
oraz sposób dotarcia na spotkanie. Wybierając się na rozmowę, weź
ze sobą kopię CV, listu motywacyjnego i oryginały innych dokumentów, o które pracodawca może Cię poprosić (świadectwa szkolne, dyplomy, certyfikaty, świadectwa pracy oraz dowód tożsamości).
Zaplanuj, w co się ubierzesz oraz zastanów się, czy wizyta u fryzjera lub kosmetyczki mogłaby podnieść ocenę Twojej osoby?
Porozumiewanie się
Jeśli prowadzenie konwersacji nie przychodzi Ci naturalnie – przećwicz rozmowę w domu (np. przed lustrem). Możesz do tego też wykorzystać wcześniej przygotowaną listę pytań i nagrać się na dyktafon. Dzięki temu usłyszysz siebie i będziesz mógł wyeliminować niedoskonałości.
Punktualność
Najpoważniejszą konsekwencją spóźnienia na spotkanie w sprawie
pracy będzie fakt, że osoby rekrutujące wyrobią sobie o Tobie opinię
zanim Cię zobaczą – negatywną opinię. Dlatego warto, abyś wcześniej zaplanował sposób i czas dotarcia na rozmowę. Sprawdź więc
rozkład jazdy komunikacji miejskiej i oceń natężenie ruchu w godzinach, w jakich będziesz się poruszać. W firmie powinieneś się pojawić 10-15 minut przed planowanym spotkaniem – możesz bowiem
zostać poproszony o wypełnienie dodatkowego formularza.
W przypadku ewentualnego spóźnienia miej przygotowanie numery kontaktowe, żeby poinformować o tym przedstawiciela firmy.
Prezencja/wygląd zewnętrzny
Przy pierwszym spotkaniu z potencjalnym pracodawcą Twój wygląd
odgrywa bardzo ważną rolę i może znacznie podnieść Twoje szanse
na otrzymanie propozycji pracy.
Zadbaj więc o czystość i schludny wygląd. Ważną sprawą jest higiena osobista i dyskretny zapach. Najogólniej mówiąc, musisz sprawiać wrażenie osoby zadbanej.
Jak się ubrać na rozmowę kwalifikacyjną?
Pamiętaj, że pierwsze wrażenie jest niezmiernie ważne i – choć nie
szata zdobi człowieka – potencjalny pracodawca ocenia Cię także
po wyglądzie. Odpowiedni wygląd umacnia, czasem nawet buduje
postrzeganie Twojej osoby, dlatego zastanów się – i wybierz strój dopasowany do stanowiska, o jakie się ubiegasz.
59
60
Ubiór dla pań
Paniom poleca się strój tzw. biznesowy: spódnica (do kolan lub niewiele za), garsonka lub kostium, do nich bluzka w jasnym, najlepiej białym kolorze, bez głębokich dekoltów. Najlepszymi materiałami będą tkaniny naturalne. Elegancki strój kojarzy się z profesjonalizmem, a osoba go nosząca oceniana jest jako godna zaufania i mądrzejsza. Do tego, obowiązkowo, rajstopy lub pończochy (nawet latem) oraz buty na niewysokim obcasie, zakrywające palce i pięty. Nie
eksperymentuj z wzorzystymi ubraniami. Pamiętaj, że kolor stroju
powinien być dobrany do Twojej karnacji, koloru włosów. Najlepsze
barwy na rozmowę kwalifikacyjną to czerń, biel, granat, beż, brązy
oraz wszelkie przytłumione kolory. Klasyczna i dyskretna biżuteria
może dopełniać całości, ale pamiętaj, aby dobierać kolczyki w małych
rozmiarach, a dodatki (apaszki, szale) stosować z umiarem. Niezbyt
duża torebka powinna być dopasowana do butów. Zrezygnuj również
z wyrazistego makijażu, jaskrawych paznokci. Postaw na naturalność
i elegancję.
Jak powinni ubrać się na rozmowę mężczyźni?
Panowie również powinni zdecydować się na klasykę: ciemnogranatowy, szary lub czarny garnitur (gładki lub w delikatny deseń),
jedno- lub dwurzędowy, w połączeniu z koszulą z długim rękawem
– białą lub granatową. Niewyróżniający się fakturą i kolorem krawat
powinien dopełniać całości. Jeżeli chcesz wyglądać mniej formalnie,
ubierz garnitur koordynowany (marynarka innego koloru i faktury
niż spodnie). Decyduj się raczej na ciemne ubrania bez wzorów. Pamiętaj również, że koszula powinna być zawsze z długim rękawem.
Skarpetki dobierz barwą do spodni lub butów – i upewnij się, że gdy
usiądziesz, nie będzie widać gołej łydki. Nie zakładaj też biżuterii
(wyjątkiem może być zegarek i obrączka).
Płaszcz lub marynarka o klasycznym kroju sprawdzą się jako
ubranie wierzchnie. Wszystkie elementy garderoby powinny być
świeże i odprasowane, a dodatki starannie dobrane. Zadbaj też
o szczegóły, czyli np. wypolerowane buty, dobrze zawiązany krawat,
zdjęcie zbyt dużej liczby kolczyków i nieeksponowanie tatuaży. Pamiętaj, że wszystko jest poddawane ocenie.
Siła pierwszego wrażenia
Szacunek, jakim będziesz obdarzony podczas rozmowy kwalifikacyjnej, jest wprost proporcjonalny do respektu, jaki wzbudzi Twój wygląd zewnętrzny, jeszcze zanim otworzysz usta. Informuje o Twoich
odczuciach o sobie jako poszukującego pracy, a także o Twoich rozmówcach, firmie i samym procesie kwalifikacyjnym. Ubierając się
profesjonalnie, dajesz do zrozumienia, że akceptujesz wymagania
świata biznesu i wysyłasz subtelny, wzmacniający sygnał, że można
na Ciebie liczyć na przykład podczas ważnych spotkań z klientami.
Odpowiedni wygląd podczas rozmowy kwalifikacyjnej da Ci istotną
przewagę nad rywalami. Ogólny wygląd i sposób bycia może pozostawić bardziej trwały ślad, niż wypowiadane przez Ciebie słowa, ponieważ obrazy i wrażenia silniej zapadają w pamięć.
Ubranie dla kobiet
Taki ubiór i dodatki
są mile widziane:
■ odpowiednio dobrane kolorem
■
■
■
■
■
■
bluzki;
sukienki z długim lub krótkim
rękawem;
płaszcze;
garsonki: żakiet, spodnie lub
spódniczka (do wyboru);
rajstopy lub pończochy
(zawsze);
parasolki (jeśli aura tego
wymaga);
buty dopasowane do całości, ale
nigdy sandały.
Unikaj:
■ butów sportowych oraz stroju
■
■
■
■
■
■
■
■
sportowego;
futer;
wiszącej i pobrzękującej
biżuterii;
tkanin prześwitujących;
dżinsów;
podkoszulek ze sloganami,
powiedzonkami lub postaciami
z komiksów;
bezrękawników;
odsłoniętego brzucha;
minispódniczek.
61
62
Ubranie dla mężczyzn
Taki ubiór i dodatki
są mile widziane:
■ garnitury – trzy, dwuczęściowe,
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
zapinane na dwa lub trzy guziki;
marynarki klasyczne lub
sportowe;
eleganckie spodnie;
krawaty;
koszule;
kamizelki;
płaszcze;
półbuty;
ciemne skarpetki;
„eleganckie” spodnie dżinsowe
z koszulą;
swetry w serek lub z wycięciem
pod szyją.
Unikaj:
■ jaskrawych kolorów lub
■
■
■
■
■
■
■
■
■
krzykliwych wzorów;
rozpiętego kołnierzyka bez
krawata;
białych skarpetek;
futer;
pretensjonalnych klamerek
do pasków;
butów sportowych;
podkoszulek ze sloganami,
powiedzonkami lub postaciami
z komiksów;
podartych lub znoszonych
dżinsów;
wszystkiego, co błyszczy lub
jest za ciasne;
szortów i sandałów.
W ogniu pytań kwalifikacyjnych
Pewnie nasłuchałeś się od znajomych, jak to jest na rozmowie kwalifikacyjnej. Jednak skoro masz już za sobą pierwszy element selekcji
i z pozytywnym wynikiem przeszedłeś wstępną weryfikację – czas,
abyś kolejny etap również pokonał z najlepszym rezultatem. Pomyśl
sobie, że rozmowa w sprawie pracy pod wieloma względami przypomina towarzyską konwersację, a propozycję pracy zawsze otrzymują
ci, którzy potrafią przekształcić jednostronny egzamin z umiejętności w dynamiczną dyskusję dwojga profesjonalistów, w czasie której
musisz udowodnić, że jesteś osobą kompetentną i najlepszą na oferowane stanowisko.
Kiedy termin rozmowy będzie się zbliżał, skoncentruj się na swoich dotychczasowych sukcesach i mocnych stronach. Nadszedł czas,
żeby wzmocnić pewność siebie. Lekkie zdenerwowanie jest czymś
całkiem naturalnym, a dodatkową energię warto przeznaczyć na odpowiednią aktywność fizyczną i umysłową. Jeśli obawiasz się, że możesz zostać zapytany o bieżące wydarzenia, książkę lub film, wybierz
coś ciekawego i upewnij się, że jesteś w stanie przedstawić rozsądną
opinię.
Pamiętaj, że podczas rozmowy kwalifikacyjnej możesz korzystać ze swojego CV. Sam je napisałeś i możesz je traktować jak drogowskaz, który naprowadza Cię na właściwy kierunek i pozwala kontrolować sytuację. Dobrze przygotowany życiorys da Ci mnóstwo
okazji do przedstawienia zalet i osiągnięć.
Poza tym, stojąc oko w oko z przyszłym pracodawcą, pamiętaj, że masz do czynienia z człowiekiem, który ocenia Cię przez cały
czas. Oto kilka wskazówek, które pewniej pomogą Ci odbyć rozmowę
kwalifikacyjną :
■ Pamiętaj o przywitaniu się. Jeśli zostałeś zaproszony na rozmowę, poczekaj, aż rękę poda Ci osoba, z którą się spotykasz.
■ Staraj się zachować spokój.
■ Uważnie słuchaj swojego rozmówcy, odpowiadaj konkretnie
na jego pytania i nie próbuj przejmować inicjatywy w prowadzeniu spotkania.
■ Nie przechwalaj się.
■ Na pierwszym spotkaniu nie pytaj o wynagrodzenie, plany
urlopowe, ani o informacje, które mogłeś znaleźć w materiałach o firmie.
■ Nie wyrażaj się źle o poprzednich pracodawcach.
■ Postaraj się nie udzielać odpowiedzi zbyt długich i zawierających wiele niepotrzebnych wiadomości.
■ Wyłącz telefon komórkowy!
Warto również wspomnieć, że rozmowa kwalifikacyjna porusza
zazwyczaj zagadnienia z trzech obszarów: osobowościowego, zawodowego oraz motywacyjnego.
63
64
■ Obszar osobowościowy – ma ułatwić rekrutującemu określenie
predyspozycji psychicznych kandydata. Pozwala stwierdzić, czy
osoba rekrutowana posiada, np. zdolności interpersonalne, analityczne, pracy w zespole, czy jest odporna na stres, czy jest twórcza, itp.
Przykładowe pytania:
■ Proszę powiedzieć coś o sobie.
■ Proszę określić swoje mocne (słabe) strony.
■ Jak Pan/i reaguje na stres?/Proszę opisać sytuacje, które Pana/
Panią stresują?
■ Proszę opisać na przykładzie, jak Pan/i podchodzi do rozwiązywania problemów.
■ W jaki sposób planuje Pan/i swój czas?
■ Jak Pan/i spędza wolny czas?
■ Obszar zawodowy (merytoryczny) – dotyczy doświadczeń i wiedzy kandydata. Pytania rekrutującego związane są zazwyczaj z powodami zmiany miejsc pracy, zakresem obowiązków na danym
stanowisku.
■ Co uznaje Pan/i największy sukces zawodowy?
■ Jakie umiejętności wniesie Pan/i do tej pracy?
■ W jaki sposób Pan/i doskonali swoją wiedzę i umiejętności?
■ Obszar motywacyjny – pozwala pracodawcy zbadać motywację
kandydata do podjęcia zatrudnienia na danym stanowisku.
■ Co Pana/Panią najbardziej motywuje do pracy?
■ Proszę opisać, jak Pan/i ustala swoje priorytety (na przykładzie).
■ Czego spodziewa się Pan/i po pracy w naszej firmie?
■ Co zamierza Pan/i robić za kilka lat?
Trudne pytania
Błahe z pozoru pytanie: „Proszę powiedzieć coś więcej o sobie?” może
stać się trudnym, jeśli nie przygotujesz dobrej odpowiedzi. Jest kłopotliwe, ale jednocześnie daje Ci szansę na podkreślenie zalet, mocnych stron, których oczekuje pracodawca, a zatem dotyczących Twoich doświadczeń, czy wykształcenia w danym zawodzie, związanych
z nim zainteresowań, umiejętności pracy w zespole lub sytuacjach
stresowych.
Przygotuj również odpowiedź na pytanie „o swój największy sukces”, bowiem poinformujesz pracodawcę o tym, jak radzisz sobie
ze stresem, gdzie umiejscawiasz to, co uznajesz za sukces (kariera zawodowa, hobby, życie rodzinne). Wskaż w tym momencie swoje sukcesy zawodowe
Kolejne trudne pytanie dotyczy określenia największej wady. Nie
ma ludzi bez wad. Jak zatem odpowiedzieć na takie pytanie, aby nie
stracić w oczach pracodawcy? Możesz powiedzieć, że nie posiadasz
wad, które przeszkadzałyby w realizowaniu zadań na przyszłym stanowisku pracy. Możesz przewartościować wskazaną wadę tak, aby
w opinii pracodawcy, była ona poczytana za zaletę: np. kandydat
na księgowego, który powie, że jego największą wadą jest pedanteria,
65
66
podkreśli dodatkowo swoje predyspozycje do wykonywania tegoż
zawodu.
Jeśli składałeś dokumenty w odpowiedzi na ogłoszenie, w którym
pracodawca wymagał odporności na stres, podczas rozmowy możesz
spodziewać się pytań w zasadzie dowolnych. Licz się z tym, że w składzie komisji będzie zasiadał psycholog, który oceni Twoje zachowania i reakcje.
Co z pytaniami do pracodawcy?
Ważnym elementem rozmowy jest część, w której masz możliwość
zadawania pytań – nie rezygnuj z niej. Nie pytaj jednak „A czym
właściwie zajmuje się firma?”, zapytaj lepiej o specyfikę pracy, szczegółowe zagadnienia związane z działalnością pracodawcy, możliwe
ścieżki rozwoju kariery. Zdobądź informacje, ale też udowodnij pracodawcy, że rzeczywiście zależy Ci na tej pracy. O co możesz więc zapytać? Na przykład o zakres zadań i obowiązków na danym stanowisku, czy Twoja praca wiązać się będzie z częstymi wyjazdami, jakie
są możliwości szkoleń i podnoszenia kwalifikacji.
Jakiego wynagrodzenia Pan/i oczekuje,
czyli negocjacje płacowe
Czy do negocjacji płacowych można się przygotować?
Do rozmowy na temat płacy możesz, a właściwie – powinieneś się
przygotować. Pozwoli Ci to potem zaprezentować się w taki sposób,
aby wyegzekwować korzystne dla siebie warunki. Podjęcie tematu
wynagrodzenia ma duże znaczenie dla każdego przyszłego pracownika. Negocjacje dotyczą zarówno kandydatów, którzy mają do zaoferowania bogate doświadczenie zawodowe, czy wysokie kwalifikacje, jak i tych, którzy dopiero stoją na progu swojej kariery zawodowej. Studenci czy absolwenci, którzy nie mają doświadczenia zawodowego, niejednokrotnie posiadają na swym koncie ważne atuty,
ciekawe osiągnięcia lub nietypowe uzdolnienia, które bardzo często
są kartą przetargową w negocjacjach płacowych z pracodawcą.
Negocjacje płacowe, poza ustaleniem wynagrodzenia dla przyszłego pracownika, dają też pracodawcy informację o takich cechach
osobowości kandydata, jak stanowczość, pewność siebie, umiejętność argumentowania, elastyczność, konsekwencja w działaniu, gotowość do kompromisów.
O czym należy pamiętać podczas negocjacji płacowych?
■ Mówiąc o negocjacjach, mamy na myśli rozmowę na płaszczyźnie
interesów i (choć to trudne) partnerstwa.
■ Pytanie na temat płacy zadaje pracodawca; może ono zostać zadane na drugiej rozmowie kwalifikacyjnej.
■ Pytanie na temat pensji pada zazwyczaj pod koniec rozmowy, gdy
obie strony znają już swoje oferty.
■ Może nie być negocjacji płacowych w przypadku np. sfery budżetowej, ale uwaga: określone stanowiska mają własny przedział
płacowy.
67
68
■ Ustalając pensję, weź pod uwagę, iż płaca dotyczy najpierw okresu
próbnego, po upływie którego możesz wrócić do rozmowy na temat wynagrodzenia.
■ Jeśli to możliwe, postaraj się, by to pracodawca pierwszy wymienił
wysokość wynagrodzenia; gdy pracodawca daje do zrozumienia,
że na stanowisku, o które się ubiegasz, zarobki wynoszą np. pomiędzy 2000–2500 zł, możesz stawiać na górną kwotę, ale powinieneś
ją dobrze uargumentować.
■ Nie podawaj jednej ścisłej kwoty – raczej oczekiwaną rozpiętość,
i daj do zrozumienia, że jesteś gotów negocjować; możesz też dodać: „Chociaż pieniądze są istotnym czynnikiem, ta oferta interesuje mnie głównie dlatego, że stanowi dobre połączenie Państwa
potrzeb i moich kwalifikacji”.
■ Jeśli pracodawca nie poruszy tematu wynagrodzenia, możesz zapytać, kiedy w procesie rekrutacji przewidywana jest rozmowa
na ten temat.
■ Jeśli nie jesteś pewien, uściślij z pracodawcą, czy wynagrodzenie
podawane jest w kwocie netto, czy brutto.
Z wyniku pierwszych negocjacji możesz nie być do końca zadowolony, ale pamiętaj, że sukces pojawia się wraz z doświadczeniem.
Negocjacje są sztuką. To umiejętność, którą należy trenować.
Zakończenie negocjacji
Zakończenie spotkania należy do pracodawcy. Pamiętaj, aby – bez
względu na wynik rozmowy – podziękować za poświęcony Ci czas.
Negocjacje płacowe są o tyle ważne, że mogą zapoczątkować długotrwałe relacje z pracodawcą, a co za tym idzie możliwość doszkalania się, rozwoju zawodowego, awansowania. Akcent negocjacji musi
być zatem położony na cele, a nie na walkę. Zwycięstwem jest wynegocjowanie warunków zaspokajających obustronne oczekiwania,
a nie pokonanie przeciwnika. Jeśli pracodawca uzna Cię za najlepszego z kandydatów, zaproponuje Ci korzystne warunki i abyś przyjął u niego posadę. Takie zakończenie negocjacji psychologowie nazywają: wygrana–wygrana. Oznacza to satysfakcję po obu stronach.
Należy więc dążyć do takiego zakończenia sprawy, aby każda strona
była zadowolona.
69
70
Stres rekrutacyjny – jak sobie z nim radzić?
Podczas procesu rekrutacji może towarzyszyć Ci stres. Jest to zjawisko, którego całkowicie nie wyeliminujesz, ale możesz nauczyć się
nad nim panować. Z czasem stanie się on Twoim sprzymierzeńcem
w codziennej pracy, pod warunkiem, że będzie utrzymywany na odpowiednim poziomie.
Każdy człowiek reaguje w inny sposób na podobną sytuację stresową. Doświadczenie, nastrój, stan aktywności i zdrowia, predyspozycje osobowościowe, czy poziom motywacji wpływają znacznie
na nasze zachowanie w trakcie wykonywania nowego zadania. I chociaż stres kojarzy się większości z dyskomfortem psychicznym (przykre emocje, np. lęk czy frustracja) i fizycznym (np. spocone dłonie,
szybszy rytm serca), to są też i tacy, którzy dodatkową porcję adrenaliny potrafią wykorzystać we właściwy dla siebie sposób.
Jak to się dzieje?
Stres rekrutacyjny nie różni się od każdego innego rodzaju stresu.
Moment ubiegania się o zatrudnienie to bezpośrednia przyczyna występowania symptomów stresowych u kandydata do pracy. Natomiast
podstawowy przebieg stresu wraz z jego elementami dla wszystkich
osób jest bardzo podobny. Odmienne może być tylko jego natężenie
i czas występowania.
I tak, zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną może wprowadzić
Cię w stan aktywacji, czyli pobudzenia. Oznacza to, iż z większym zaangażowaniem przygotujesz się do spotkania z pracodawcą. Powinno
się ono odbyć w fazie mobilizacji, powinno, ale wcale nie musi, gdyż
jest to indywidualne nastawienie każdego z nas. Dlaczego faza mobilizacji jest tak pożądana? Otóż, dzięki niej wykorzystujemy w pełni
nasze możliwości. Zwiększają się wówczas wrażliwość na bodźce zewnętrzne oraz zdolność koncentracji i dobrego wysławiania. Wzrasta
szybkość skojarzeń, myślenia twórczego i umiejętność rozwiązywania problemów. Reakcje emocjonalne są adekwatne do sytuacji, a ich
ekspresja w pełni kontrolowana. W tym momencie stres jest Twoim
sprzymierzeńcem w ubieganiu się o pracę. Jeśli jednak jego natężenie się nasili, faza mobilizacji przejdzie w fazę rozstrojenia, a następnie destrukcji. Oznaczać to będzie spadek sprawności i adekwatności
dotychczasowych działań, wzrost możliwości popełnienia błędu, kłopoty z prawidłowym formułowaniem myśli. Wiąże się to także ściśle
z nasileniem emocji i ich słabszą kontrolą.
Co zatem możesz zrobić, aby temu zapobiec?
■ Przede wszystkim, pamiętaj, iż poprzez świadome zmniejszenie
napięcia ciała (np. korzystając ze swojej ulubionej techniki relaksacyjnej), możesz obniżyć stan aktywacji i kontrolować natężenie
stresu.
■ Rozpoznaj rodzaj trudności, nazwij je i potraktuj jako wyzwanie
i nowe doświadczenie.
■ Przypomnij sobie, co w przeszłości pomagało rozwiązać Ci podobną sytuację stresową (np. podczas egzaminów na studiach).
■ Spróbuj poszukać dobrych stron całej sytuacji.
■ Zadbaj o nastawienie na osiągnięcie sukcesu, a nie uniknięcie
porażki.
■ Realnie oceniaj swoje kwalifikacje, umiejętności i predyspozycje.
■ Dostrzegaj swoje mocne strony.
■ Mądrze korzystaj ze wsparcia innych.
■ Nie unikaj sytuacji stresowej, ale postaraj się ją „oswoić”.
■ Skup się na zadaniu do wykonania, a nie własnych emocjach.
■ Potraktuj trudności jako etapy na drodze własnego rozwoju.
O czym jeszcze warto wiedzieć? Na pewno o tym, że tak jak Tobie zależy na otrzymaniu pracy, tak samo osobie rekrutującej zależy
na znalezieniu odpowiedniego pracownika. I ona też jest w stresie.
Pamiętaj również, że nie ma udanych i nieudanych rozmów kwalifikacyjnych. Są tylko rozmowy dobrze przygotowane… i pozostałe,
o których nie warto pamiętać.
71
72
Solidna ocena samego siebie i celów, jakie sobie stawiasz, jest
punktem wyjścia w poszukiwaniach pracy. Zrób bilans indywidualny, odwołaj się do własnej pamięci. Przypomnij sobie o wszystkich
„bogactwach”, jakimi dysponujesz, a w ten sposób wzmocnisz siebie
i dostrzeżesz nowe możliwości na swojej drodze zawodowej.
III część
Ja i moja firma
III część – Ja i moja firma
75
Podstawa to dobry biznesplan
Założenie własnej działalności gospodarczej jest szansą na zatrudnienie dla wielu młodych ludzi – zamiast szukać pracy u kogoś, pomyśl,
czy nie chcesz być sam dla siebie szefem i prowadzić własny biznes?
Wbrew odstraszającym opiniom, pojawiającym się na licznych
forach internetowych, nie jest to takie trudne i ryzykowne. Zanim
jednak podejmiesz decyzję o założeniu własnego biznesu, zapoznaj
się z podstawowymi informacjami i wskazówkami, które być może
pomogą podjąć Ci ostateczną decyzję.
Za czy przeciw?
Rozpoczynając rozważanie na temat zasadności i opłacalności otwarcia własnej firmy, zastanów się nad plusami i minusami podjęcia takiego przedsięwzięcia.
ZA
PRZECIW
Sam sobie jesteś szefem
Jesteś zdany sam na siebie
Masz możliwość samodzielnej
organizacji pracy, wyboru miejsca
i czasu realizowania zleceń
Musisz być bardzo dobrze
zorganizowany, konsekwentny
w działaniach i pamiętać o wielu
rzeczach
Realizujesz te zlecenie, które sam
wybierzesz i będziesz chciał realizować
Musisz śledzić zmiany na rynku pracy
i dostosowywać swoje działania
względem tych tendencji, aby nie
zbankrutować
Możesz uzyskać dofinansowanie
Jeśli się zdarzy, że nie będzie
popytu na Twoje usługi/produkty,
możesz utracić część środków, które
zainwestowałeś
Możesz osiągać wyższe zarobki niż
podczas zwykłego zatrudnienia
Aby interes zaczął przynosić Ci zyski,
potrzeba sporo czasu
76
Budowa biznesplanu – to nie takie trudne
Założenie własnej firmy niewątpliwie należy zacząć od dobrego pomysłu. Zastanów się, czym chciałbyś się zajmować, w jakim obszarze
gospodarki i na ile dobrze się w nim poruszasz.
Jeśli masz już wstępny pomysł, musisz sobie odpowiedzieć
na kilka zasadniczych pytań:
■ Gdzie będzie siedziba Twojej firmy i jaki zasięg będzie miał
Twój biznes?
■ Czy znajdziesz w tym regionie klientów, odbiorców?
■ Jak duża jest konkurencja?
■ Jak się zareklamujesz?
■ Skąd weźmiesz fundusze na start?
■ Czy biznes ten będzie przynosić zyski?
W ustrukturyzowaniu odpowiedzi na te i inne ważne pytania –
posłuży Ci biznesplan.
Czym jest biznesplan?
Biznesplan to dokument, który pomoże realnie spojrzeć na Twoje
możliwości i szanse urzeczywistnienia pomysłu na własny biznes,
jest przewodnikiem podczas prowadzenia własnej działalności. Dobrze sporządzony biznesplan pozwoli Ci ułożyć strategię działania,
określić, jakich funduszy będziesz potrzebował, żeby móc rozpocząć
działalność i uniknąć popełnienia kosztownych pomyłek. Spełnia
również funkcję zewnętrzną: niezbędny jest przy staraniu się o kredyt w banku i dofinansowanie (zarówno u potencjonalnego inwestora, jak i z Unii Europejskiej). Kompletny biznesplan określa: kim
jesteś, jakie masz doświadczenie, czym się będziesz zajmował, jakie
produkty/usługi proponujesz, jakie potrzeby konsumentów będziesz
zaspokajał i ile pieniędzy na to potrzebujesz (Fiore 2006: 22).
Kim jestem i co wnoszę do planowanego biznesu?
Bardzo ważnym pytaniem, jakie należy sobie postawić, jest pytanie o własną osobę i wkład w planowane przedsięwzięcie: posiadane
doświadczenie zawodowe, zaplecze finansowe (np. nieruchomość,
sprzęty). Jeśli planujesz prowadzić firmę w formie spółki, zastanów
się, czy znasz osoby, które będą dobrymi kandydatami na wspólników, dowiedz się, jakie one mają doświadczenia, kwalifikacje
i co mogą wnieść do firmy. Te informacje, określające Twój potencjał, będą ważne dla przyszłego inwestora oraz we wniosku o dotację
Co proponuję klientom?
Po pierwsze, najważniejszy przy otwieraniu własnego biznesu jest dobry pomysł! Zastanów się, co chcesz sprzedawać – jaki produkt, jaką
usługę. Postaraj się jak najdokładniej ją scharakteryzować. Sprawdź
również, czy na rynku istnieje to, co zamierzasz sprzedawać – jeśli
tak, określ czym Twój produkt będzie się różnił od innych, w czym
będzie wyjątkowy? Dlaczego klienci będą chcieli skorzystać z tego,
co proponuje Twoja firma?
77
78
Zastanów się również, jak będziesz rozwijał swój biznes, jakie
masz plany na przyszłość.
Czym jest misja firmy i jak ją stworzyć?
Misja to „hasło przewodnie”, musi jasno i zwięźle informować o tym,
czym się zajmuje Twoja firma, jakich klientów obsługuje i czy wyróżnia się wśród konkurencji. Przykładem dobrze sformułowanej misji jest misja firmy McDonald’s: „Misją firmy McDonald’s jest osiągnięcie pozycji najlepszej na świecie restauracji szybkiej obsługi. BYĆ
NAJLEPSZYM oznacza zapewnić wyjątkową jakość, obsługę, czystość i wartość, tak aby każdy klient w każdej restauracji uśmiechał
się” (Fiore 2006: 54).
Pamiętaj, że misja firmy to nie jej opis – misja firmy McDonald’s nie informuje nas o tym, że sprzedają frytki i hamburgery! Dobrze sformułowana, pozwoli Ci określić priorytety, które są ważne nie
tylko dla Ciebie, ale też dla potencjalnych inwestorów.
Jakie Potrzeby klientów będę zaspokajał?
Wskaż, jaką potrzebę klientów będziesz zaspokajał i w jaki sposób
będziesz to robił.
Ważnym elementem w tej części rozważań jest orientacja, czego
tak naprawdę potrzebują potencjalni klienci. Aby uzyskać potrzebne
informacje, warto przeprowadzić wstępne badania.
Przykład: Wpadłeś na pomysł założenia działalności, polegającej
na dziennej opiece nad dziećmi – tzw. Klub Malucha. Zorientuj się,
gdzie chciałbyś go otworzyć, czy okolica zamieszkała jest przez rodziny z dziećmi (np. nowe osiedla dużych miast).
Przygotuj ankietę z podstawowymi pytaniami dotyczącymi zapotrzebowania. Przykładowe pytanie: „Czy byłaby/byłby Pani/Pan zainteresowany skorzystaniem z dziennej opieki nad dzieckiem niedaleko miejsca zamieszkania?”. Następne pytania, bardziej szczegółowe, powinny pozwolić uzyskać Ci informację – jaką formę miałaby ta opieka przybrać (w jakim wymiarze czasowym, jakie zajęcia
dla dzieci byłyby mile widziane, kto miałby je prowadzić). Możesz
również zapytać o koszt oraz oczekiwane warunki lokalowe, otoczenie. Ankietę taką możesz wykonać w formie krótkiego wywiadu, idąc
na najbliższy plac zabaw czy do parku, gdzie w godzinach przedpołudniowych przebywa wielu rodziców z małymi dziećmi. Niewątpliwie innowacyjnym sposobem jest wykorzystanie nowo powstających
internetowych forów osiedlowych. To miejsca w sieci, gdzie mieszkańcy nowych wspólnot mieszkaniowych dzielą się ze sobą ważnymi
informacjami.
Jak wdrożyć plan?
Pisząc biznesplan, zastosuj się do jakże banalnych, ale prawdziwych
słów jednej z popularnych postaci kreskówkowych – Misia Yogi „Jeśli
nie wiesz, dokąd idziesz, możesz dojść gdzieś indziej” (Fiore 2006: 37).
Twój biznesplan nie będzie przydatny, jeśli nie określisz, kiedy
i jak chcesz zrealizować wszystko, co zaplanujesz. Jednym z ważniejszych pytań, które musisz sobie zadać, to pytanie, kiedy firma zacznie przynosić zyski? Niewątpliwie, nieocenione będzie stworzenie
79
80
przejrzystego harmonogramu, który będzie zawierał w sobie rozkład
celów i tym samym pokazywał, czy możliwe jest ich osiągnięcie oraz
w jakim czasie.
Co z konkurencją?
Jedną z możliwych przyczyn niepowodzenia firmy jest niewystarczająca znajomość rynku. Musisz się więc rozeznać, czym on się charakteryzuje, jakie niesie ze sobą zagrożenia. Ważna jest również lokalizacja i miejsce prowadzenia biznesu. Zastanów się, gdzie będzie znajdowała się siedziba, jakie są szanse na znalezienie odpowiedniego lokalu
i jak duży powinien on być. Przeprowadź badania w okolicy, orientując się, czy masz konkurencję, zarówno pod względem zaplecza technicznego, jak i proponowanych produktów i usług. Warto przejrzeć
lokalne gazety, w których zamieszczone są ogłoszenia i reklamy firm
– sprawdź, ile firm w interesującej Cię branży się ogłasza i co proponują. Dobrym rozwiązaniem na poznanie rynku konkurencji jest
również zostanie ich klientem – dzięki temu dobrze zorientujesz się
w ofercie (Majewski 2003: 10).
Co to jest analiza SWOT i czemu służy?
Analiza SWOT to jedna z popularniejszych technik analizy, stosowana zarówno w naukach ekonomicznych, jak i w psychologii. Technika ta pozwala posegregować posiadane informacje według czterech
grup:
Strenghts – mocne strony
Weaknesses – słabe strony
Opportunities – szanse
Threats – zagrożenia
Pierwsze dwie grupy, czyli mocne i słabe strony odnoszą się
do wewnętrznych cech organizacji (Twojej planowanej firmy) –
a więc tego, co posiada firma (zarówno plusy, jak i minusy), dwie pozostałe (szanse i zagrożenia) związane są ze środowiskiem zewnętrznym – otoczeniem, czyli tym, co wpływa na biznes.
Mocne strony to walory odróżniające nas od konkurencji. Ich
źródłem może być potencjał finansowy, wykwalifikowani pracownicy, posiadane doświadczenia. Słabymi stronami określamy pewne
ograniczenia takie, jak niedostateczne zasoby, umiejętności.
Zagrożenia to czynniki, które postrzegane są jako bariery, niebezpieczeństwa, dodatkowe koszty działania. Ich istnienie w pewien
sposób zmniejsza potencjał rozwojowy, nie pozwala na wykorzystanie wszystkich szans. Z kolei szanse to zjawiska, stanowiące bodziec
do rozwoju. Muszą one jednak zostać zauważone i odpowiednio wykorzystane (Zarządzanie, 2006: 69).
Dobrze rozpisana analiza SWOT pozwoli Ci realnie spojrzeć
na planowane przedsięwzięcie, jest również sygnałem dla inwestora,
że zdajesz sobie sprawę zarówno z możliwości, jak i ryzyka towarzyszącego podjęciu decyzji o rozpoczęciu własnego biznesu.
Jak zaistnieć?
Warunkiem wprowadzenia firmy na rynek jest dobrze przemyślany
marketing, a co za tym idzie – reklama i promocja. Bez nagłośnienia
informacji o tym, że na rynku pojawiła się nowa firma, nie będziesz
miał szans na zdobycie klientów.
Już sama nazwa jest reklamą dla nowo powstałego biznesu –
im bardziej oryginalna, budząca ciekawość, a zarazem dopasowana
do obszaru działalności, tym lepiej. Pamiętaj również, żeby nie była
za długa, ponieważ ciężko ją będzie zapamiętać. Dużą rolę odgrywa
akcja promocyjna – musi być dobrze zaplanowana, aby była atrakcyjna dla klientów i nie przyniosła strat Twojej firmie. Zastanów się
też, czy chcesz sam zatroszczyć się o reklamę, np. w formie wydrukowanych ulotek, czy warto zlecić to profesjonalnej firmie – a jeśli tak,
pamiętaj, że pozycja ta musi się znaleźć w planowanym budżecie.
Ile na start?
Dla większości osób, rozważających decyzję o podjęciu własnego biznesu, głównym problemem jest odpowiedź na pytanie, skąd wziąć
pieniądze na jego rozpoczęcie? Aby zorientować się, jakie źródła
81
82
finansowania są odpowiednie dla Ciebie, musisz najpierw zastanowić się, ile środków potrzebujesz i na co. W tym celu niezbędny
jest dobrze zaplanowany budżet. Wypisz wszystko, co będzie Ci potrzebne do realizacji planu, następnie zrób wstępne rozeznanie dotyczące kosztów. Pamiętaj, że wynajęcie odpowiedniego lokalu to nie
wszystko – musisz go wyposażyć, ale też przewidzieć wysokość rachunków w ciągu pierwszych miesięcy. Budżet będzie bardziej skomplikowany, jeśli planujesz zatrudnić pracowników – prawdopodobnie
będziesz wtedy potrzebował pomocy wykwalifikowanej księgowej.
Gdy już wykonasz wstępny budżet, przemyśl, ile posiadasz wkładu
własnego (oszczędności, sprzęty, nieruchomości), a następnie zrób
wstępną analizę, skąd możesz wziąć brakujące środki. Możliwości, jakie masz na sfinansowanie nowej działalności, zawarte są w dalszej
części rozdziału.
Odpowiedzi na wyżej zadane pytania tworzą tzw. plan startowy
– bardzo uproszczony plan, będący szkieletem biznesplanu, ale ukazujący szansę na realizację (Majewski 2003: 15). Niestety, nie można
określić jednego, idealnego wzoru biznesplanu, ponieważ jego budowa i zawartość zależą od rodzaju planowanego przedsięwzięcia.
Są jednak pewne stałe składowe, które muszą się w nim pojawić, aby
spełniał on swoje funkcje.
Schemat budowy biznesplanu
1. Streszczenie przedsięwzięcia:
■ cel opracowania biznesplanu – w jakim celu został stworzony
i czego dotyczy;
■ krótki opis produktów/usług i rynku zbytu;
■ kompetencje kadry kierowniczej;
■ wysokość potrzebnych środków.
Streszczenie to jedna z najważniejszych części biznesplanu, szczególnie dla potencjalnych inwestorów, dla których właśnie ten element
idzie na „pierwszy ogień” i od niego zależy, czy inwestor będzie chciał
zapoznać się z naszym pomysłem. Wbrew pozorom, ta część powinna
być pisana na samym końcu, gdyż zawiera informacje, które uzyskać
możemy dopiero po skonstruowaniu dalszej części biznesplanu.
Przykład źle napisanego streszczenia: „Chcę otworzyć hotel dla
zwierząt. Bardzo lubię zwierzęta, sam mam 3 psy i 2 koty i wiem, jak
duże występują problemy, gdy właściciel chce wyjechać. Posiadam
odpowiednie kwalifikacje do tej pracy. Oferowanym przeze mnie
produktem będzie hotel dla zwierząt. Firmę będę prowadzić sam”
(Fiore 2006: 58).
Przykład dobrze napisanego streszczenia: „Chcę otworzyć hotel
dla zwierząt (psów i kotów) w Sopocie. Do prowadzenia tej działalności posiadam odpowiednie kwalifikacje (dyplom inżyniera weterynarii uzyskany w 2001 r. w Studium Weterynarii w Gdańsku). Z moich
obserwacji, jak również analizy wypowiedzi na lokalnych forach internetowych (www.sopot.pl/forum, www.psy.forum) wynika, że problem pozostawienia zwierząt w domu jest sprawą poważną i jak dotąd w naszym mieście nierozwiązaną. Hotel, który będzie mógł pomieścić 20 psów i 10 kotów, chcę zbudować na własnej działce, koło
domu. Firmę w początkowym etapie działalności chcę prowadzić
sam, jedynie prowadzenie księgowości zlecić specjaliście. Ze wstępnej analizy finansowej wynika, że na rozpoczęcie działalności potrzebne będzie ok. 40 tysięcy złotych na budowę oraz wyposażenie
hotelu” (Fiore 2006: 58).
2. Charakterystyka przedsiębiorstwa:
■ nazwa i forma prawna;
■ misja;
3. Charakterystyka produktu/usługi:
■ opis;
■ prawa autorskie i patenty;
■ plany związane z unowocześnieniem produktu;
■ przepisy prawne.
4. Zarządzanie i pracownicy – punkt ten dotyczy firm, w których planowane jest zatrudnienie pracowników:
■ kwalifikacje kadry zarządzającej;
■ struktura organizacyjna;
■ polityka płacowa, zatrudnienia i szkoleniowa.
83
84
5. Rynek i konkurencja:
■ charakterystyka branży;
■ nasi klienci;
■ charakterystyka konkurencji;
■ analiza SWOT.
6. Marketing i sprzedaż (Zasada 4 „P”):
■ produkt (product);
■ cena (price);
■ dystrybucja (placement) – kanały dystrybucji;
■ promocja i reklama (promotion).
7. Plany i harmonogram realizacji:
■ cele firmy;
■ sposób ich osiągnięcia;
■ czynniki wpływające na realizację.
8. Analiza finansowa:
■ budżet;
■ źródła finansowania;
■ stopa zwrotu zainwestowanego kapitału;
■ zapotrzebowanie na kapitał.
9. Załączniki:
■ CV kadry kierowniczej;
■ wyniki badań rynkowych;
■ struktury organizacyjne;
■ specyfikacja techniczna produktu.
Niestety, nie wystarczy tylko zapoznać się ze schematem budowy
biznesplanu. Ważne jest, aby odpowiednio go dopasować do planowanego działania. Pamiętaj, że najważniejszy jest dobrze przemyślany
pomysł. Warto również zwrócić uwagę na język, który powinien być
jasny i zwięzły, oraz na strukturę: przejrzystą i logiczną (Majewski
2003: 9).
Zakładam własną firmę – krok po kroku
Własna działalność gospodarcza – co to takiego?
Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie
i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podstawą prawną, która reguluje i określa funkcjonowanie działalności gospodarczej jest Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r.
o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004, nr 173, poz.
1807). W momencie założenia działalności stajesz się pełnoprawnym
przedsiębiorcą – małym, średnim lub dużym, w zależności od tego,
ilu pracowników będziesz zatrudniał.
Jednak zanim to zrobisz, musisz ustalić kilka kwestii, między
innymi:
■ przedmiot działalności – jaki rodzaj działalności będziesz prowadził. Niektóre z nich wymagają uzyskania pozwolenia lub
koncesji, dlatego warto wcześniej się zorientować, jakie masz
szanse ich uzyskania;
■ nazwa firmy – ta informacja będzie niezbędna podczas wszystkich etapów zakładania firmy;
■ adres siedziby – pamiętaj, że jest to adres głównej siedziby
firmy. Jeżeli działalność będziesz prowadził w wynajmowanym
lub podnajmowanym lokalu, musi zostać sporządzona odpowiednia umowa;
■ data rozpoczęcia działalności – zastanów się nad realnym terminem, kiedy będziesz mógł ruszyć ze swoim biznesem.
Jakie są formy działalności gospodarczej?
Jeśli chcesz zacząć od czegoś małego, samodzielnie podejmować decyzje i być niezależny – rozwiązaniem dla Ciebie będzie indywidualna działalność gospodarcza. Pamiętaj jednak, że sam ponosisz ryzyko finansowe. Z kolei, jeżeli chcesz prowadzić biznes we współpracy
85
86
z innymi osobami, wspólnie podejmować decyzje – to powinieneś
wybrać działalność gospodarczą w formie spółki.
Istnieją różne rodzaje spółek: osobowe (np. jawna, partnerska,
komandytowa) oraz kapitałowe (np. akcyjna lub z ograniczoną odpowiedzialnością). Różnią się one m.in. sposobem rejestracji, składem
osobowym i zarządzaniem, sposobem wnoszenia kapitału i jego wielkością oraz odpowiedzialnością za działania spółki. Więcej informacji na temat spółek uzyskasz, zapoznając się z treścią kodeksu spółek
handlowych.
Uwaga!
Zazwyczaj sam decydujesz o tym, jaką formę działalności gospodarczej będziesz prowadził. Są jednak takie branże, w których forma regulowana jest przepisami (dotyczy to głównie dużych firm i przedsiębiorstw takich, jak banki, przychodnie).
Krok I – Złożenie wniosku
W marcu 2009 roku weszła w życie Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r.
o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz
o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2009, nr 18, poz. 97),
na mocy której powstała koncepcja tzw. „jednego okienka”. Oznacza
to, że nie musisz już stać w kolejkach do kilku urzędów z poszczególnymi wnioskami, tylko wypełniasz jeden, tzw. wniosek zintegrowany,
dzięki któremu został skrócony czas procedury zakładania działalności gospodarczej. Wniosek ten składasz w urzędzie miasta, odpowiednim dla miejsca prowadzenia firmy.
Wniosek zintegrowany (o symbolu EDG-1) jest wnioskiem, który
zawiera:
■ wpis do ewidencji działalności gospodarczej;
■ wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (nadanie numeru REGON);
■ zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne numeru NIP;
■ zgłoszenie płatnika składek ubezpieczeń społecznych (ZUS).
Wniosek ten możesz pobrać m.in. ze strony Ministerstwa Gospodarki (www.mg.gov.pl), gdzie znajdziesz również instrukcję jego wypełniania. Złożenie dokumentu jest zwolnione od opłat.
Numer REGON to dziewięciocyfrowy numer statystyczny podmiotu gospodarczego składany w urzędzie statystycznym. Numerem
tym będziesz się posługiwał we wszystkich urzędach (przy miesięcznym rozliczeniu, pisaniu pism urzędowych, itp.).
Numer NIP to dziewięciocyfrowy kod identyfikacji podatnika –
a więc dotyczy wszystkich osób fizycznych lub przedsiębiorców, będących podatnikami. Nadawany jest przez urząd skarbowy.
87
88
Rozpoczynając działalność, stajesz się również płatnikiem obowiązkowych składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Jeśli jest to twoja pierwsza działalność, jesteś nowym przedsiębiorcą
na rynku, to przysługuje Ci znaczna zniżka w płaceniu tych składek
przez okres dwóch lat. Jest to dla Ciebie istotna informacja, wiąże
się ona bowiem z obniżeniem miesięcznych kosztów ponoszonych
w związku z prowadzeniem działalności, z kolei okres zniżki jest
na tyle długi, że pozwoli dobrze wystartować.
Dane, jakich będziesz potrzebował, aby móc wypełnić formularz
EDG-1:
■ imię i nazwisko;
■ nazwa firmy;
■ numer ewidencyjny PESEL;
■ adres zamieszkania;
■ rodzaj działalności (PKD);
■ miejsce wykonywania działalności;
■ data rozpoczęcia działalności;
■ numer zezwolenia (w przypadku, jeśli zakres Twojej działalności tego wymaga).
PKD – Polska Klasyfikacja Działalności – stanowi systematykę,
określającą rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, przedstawionej w postaci kodów. Zgłaszając działalność gospodarczą, możesz wpisać do pięciu kodów – oznacza to, że nie musisz zawężać obszaru wykonywania działalności do jednego, np. zakładając przedszkole, wpisujesz kod 85.1 – Wychowanie przedszkolne. Możesz jednak rozszerzyć zakres działalności o kod 85.6 – Działalność wspomagająca edukację i w przyszłości prowadzić kursy doszkalające dla
opiekunek. Pamiętaj, że rozpoczynając działalność, nie musisz realizować wszystkich wpisanych „na wyrost” obszarów, ale nie możesz prowadzić działalności niezgodnej z podaną we wniosku. Jeśli w przyszłości będziesz chciał dodać lub zmienić kod, będzie się
to wiązało ze złożeniem stosownego wniosku i uiszczeniem opłaty
w wysokości ok. 50 zł.
KROK II – Pieczątka i konto w banku
Kolejnym zadaniem, przed jakim staniesz po złożeniu wniosku, jest
wyrobienie pieczątki firmy. Dane, które powinny się znaleźć na pieczątce, to nazwa firmy, numer REGON i NIP oraz dane teleadresowe
siedziby. Wyrobienie pieczątki nie jest drogą usługą, cena waha się
między 20-50 zł, a średni czas oczekiwania to dwie godziny. Jeżeli będziesz zadowolony ze współpracy z firmą, która wykona dla Ciebie
pieczątkę, może warto zapoznać się z proponowaną przez nią ofertą
banerów reklamowych, ulotek?
Zakładając działalność gospodarczą, masz obowiązek założenia firmowego konta bankowego. W tym celu udaj się do wybranego banku (warto zrobić rozeznanie w ofertach dla kont firmowych)
i złóż odpowiedni wniosek. Dokumenty, jakie będą Ci potrzebne,
to: dowód osobisty, zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej, zaświadczenie nadania numerów NIP i REGON,
w niektórych bankach również pieczęć firmowa.
KROK III – PIP i SANEPID
Jeśli zamierzasz zatrudniać pracowników, obowiązkowo musisz zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), która sprawuje kontrolę
nad przestrzeganiem przez pracodawców prawa pracy oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP).
Z wizytą musisz udać się również do wojewódzkiej lub powiatowej stacji sanitarno- epidemiologicznej, czyli sanepidu. Instytucja ta czuwa nad przestrzeganiem zasad higieny pracy w zakładach
pracy. Pamiętaj, że zgłoszenie to musi nastąpić w ciągu 14 dni od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Zgłoszenie do sanepidu uzyskasz poprzez złożenie wniosku, przedstawienie inwentaryzacji wraz z opisem technologicznym, przedstawienie planów architektonicznych oraz danych dotyczących pomieszczeń: powierzchni,
wysokości, liczby okien, dostępu do wody, itp. (www.mambiznes.pl).
89
90
KROK IV – Koncesje, licencje i pozwolenia
Nie każdą działalność gospodarczą można prowadzić bez uzyskania stosownej zgody. Zgoda ta dotyczy zazwyczaj sprzedaży produktów, usług, na które trzeba posiadać licencję, lub koncesję. Dziedziny,
które obwarowane są takim przepisem związane są między innymi
z wyrobami spirytusowymi i tytoniowymi, działalnością ubezpieczeniową, obrotem i wytwarzaniem farmaceutyków i materiałów medycznych, usługami detektywistycznymi, organizacją i sprzedażą imprez turystycznych.
Kiedy przejdziesz przez te cztery etapy, Twoja działalność będzie już pełnoprawnym podmiotem gospodarczym. Teraz czas
na działanie!
Profil „idealnego przedsiębiorcy”
Czy nadaję się na przedsiębiorcę?
Rozpoczynając rozważania na temat zakładania własnej firmy, nie
wystarczy mieć pomysł, wiedzieć, jak go zrealizować i posiadać odpowiedni kapitał. Należy się również zastanowić, czy będzie ona miała
szanse utrzymać się na rynku. Na kwestię tę wpływają czynniki: zewnętrzne (np. sytuacja gospodarcza regionu, w jakim będzie prowadzona działalność, popyt) oraz wewnętrzne (cechy charakteru, kompetencje, kwalifikacje, umiejętności osoby zarządzającej).
Od czynników wewnętrznych, a więc od tego, jaki jest przedsiębiorca, w dużej mierze zależy sukces firmy. Zanim podejmiesz decyzję o założeniu własnego biznesu, sprawdź, czy posiadasz cechy,
umiejętności, kompetencje niezbędne do jego prowadzenia. Żeby Ci
to ułatwić poniżej zamieszczona została lista takich cech – zapoznaj
się z nimi i zastanów się, które z nich opisują Ciebie, a nad którymi
będziesz musiał jeszcze popracować:
■ przedsiębiorczość;
■ umiejętność organizowania czasu;
■ umiejętność podejmowania decyzji;
■ samodzielność;
■ łatwość nawiązywania kontaktów;
■ umiejętne zarządzanie ludźmi;
■ odwaga;
■ poczucie własnej wartości;
■ odpowiedzialność;
■ postępowanie według wyznawanych wartości;
■ opanowanie;
■ empatia.
91
92
Pierwszą z wymienionych cech jest przedsiębiorczość – pewnie
zastanawiasz się, co ona oznacza i jakie zachowania wskazują na jej
posiadanie? Decydując się na założenie własnej działalności gospodarczej, przygotuj się na ciężką pracę. Przedsiębiorczość to zaradność
i umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach. W sprawdzeniu,
czy jesteś przedsiębiorczy, pomoże Ci zamieszczony w Aneksie test.
Nie przejmuj się również, jeśli nie wszystkie z wymienionych cech
pasują do Ciebie – nie ma ideałów, warto jednak zastanowić się, czy
jesteś w stanie je w sobie rozwinąć lub zmienić. Jeśli nie jesteś pewien,
jakie masz kompetencje lub nie wiesz, jak nad nimi pracować – zgłoś
się do doradcy zawodu, który pomoże Ci ten problem rozwiązać.
Dotacje na rozpoczęcie własnej działalności
Skąd wziąć środki na rozpoczęcie własnej firmy?
Większość osób, które mają pomysł na własny biznes i chcą go urzeczywistnić, boryka się z podstawowym problemem: skąd wziąć kapitał na start? Niestety, każdy koncept na działalność wiąże się z mniejszymi lub większymi kosztami na początku. Wiadomym jest też,
że zanim firma zacznie przynosić zyski, minie sporo czasu. Źródeł finansowania istnieje wiele. Pierwszym, zasadniczym jest kapitał własny – oszczędności, lokaty, nieruchomości. Jeśli nie posiadasz kapitału, może warto się zorientować, czy ktoś z Twojej rodziny nie byłby
zainteresowany zainwestowaniem w Twoje przedsięwzięcie na wspólnie ustalonych warunkach. Innym sposobem uzyskania potrzebnych
środków jest finansowanie komercyjne poprzez zaciągnięcie kredytu,
kupienie sprzętu w leasing lub pozyskanie inwestora. W tej części
Przewodnika znajdziesz wykaz dostępnych możliwości wraz ze wskazaniem plusów i minusów korzystania z wybranego sposobu pozyskania kapitału.
Bank – jako przedsiębiorca wchodzący na rynek, masz możliwość
skorzystania ze specjalnie przygotowanej w bankach linii kredytowej.
Musisz jednak pamiętać, że kredyt taki jest dość wysoko oprocentowany. Aby się o niego ubiegać, musisz przedstawić wstępny biznesplan oraz wykazać możliwości zabezpieczenia, np. hipotecznego (jeśli jesteś właścicielem nieruchomości). Większość przedsiębiorców,
rozpoczynających dopiero swoją przygodę z biznesem, nie ma wystarczającego pokrycia, jednak nie jest to najłatwiejsza forma finansowania, a biorąc pod uwagę koszty związane z przyznaniem kredytu
– nie jest również szczególnie korzystna (www.mambiznes.pl).
Firma leasingowa jest instytucją, która umożliwia przedsiębiorcom
nabycie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych
oraz gruntów. Transakcje tego rodzaju formalizowane są umową
93
94
leasingową, w której jedna ze stron przekazuje przedmiot umowy
w zamian za określoną zapłatę w ratach. Oprocentowanie jest mniejsze niż w przypadku kredytu, niemniej pamiętaj, że koszt zakupu jest
ostatecznie wyższy, niż gdybyś kupował urządzenia za gotówkę. Przyznanie zakupu w leasingu jest również mniej czasochłonne, co jest
istotne, jeśli chcesz jak najszybciej rozpocząć działalność. Musisz jednak pamiętać, że przez cały czas trwania umowy leasingowej właścicielem zakupionego produktu jest firma leasingowa – Ty jedynie
wykorzystujesz go do swoich celów gospodarczych. Na Twoją własność produkt ten przechodzi w chwili spłacenia przez Ciebie ostatniej opłaty leasingowej.
Fundusze Venture Capital to podmioty, które decydują się na dofinansowanie nowego biznesu z własnych środków w zamian za udział
w przedsięwzięciu – stają się tym samym, w pewnej części, współwłaścicielami. Ten sposób finansowania, mimo że nie wiąże się z ponoszeniem kosztów, jak w przypadku kredytu lub leasingu, jest relatywnie skomplikowany i czasochłonny. Nie wystarczy przedstawić poprawnie napisanego biznesplanu, inwestorzy będą wymagali
od Ciebie stworzenia modelu biznesowego – pewnego rodzaju symulacji – aby pokazać, że Twój pomysł ma duże szanse na rozwój. Jeśli uda Ci się już znaleźć zainteresowanego inwestora, musisz liczyć
się z tym, że nie będzie to tylko i wyłącznie Twoja firma – w zależności od umowy, jaką zawrzesz z inwestorem, w różnym stopniu ma
on prawo sprawować nadzór, kontrolę nad prowadzoną działalnością, a co za tym idzie – nie masz możliwości samodzielnego podejmowania decyzji dotyczących firmy.
Anioły Biznesu (Business Angels) – dość interesującą formą jest także
współpraca z Aniołami Biznesu, czyli osobami prywatnymi posiadającymi środki finansowe, które chcą zainwestować w dobrze zapowiadające się nowe biznesy. Są to zazwyczaj osoby, które dzięki ciężkiej
pracy dorobiły się majątku, ale pamiętają, jak ciężko jest wystartować
na konkurencyjnym rynku. Pozyskanie Anioła Biznesu nie jest jednak proste – tu również nie wystarczy przedstawić biznesplanu. Dla
tego typu inwestorów liczy się Twoje przygotowanie do prowadzenia
własnej firmy, znaczenie ma również innowacyjny pomysł. Anioły
Biznesu decydują się wspierać projekty, które mają szanse przynieść
wysokie zyski. Niemniej, współpraca z nimi jest mniej sformalizowana i nie mają tak dużych praw jak instytucjonalni inwestorzy. Listę
Aniołów Biznesu i szczegółowe informacje na temat tej formy współpracy znajdziesz na stronie: www.polban.pl.
Firmy doradztwa finansowo-gospodarczego – są swojego rodzaju
łącznikiem między przedsiębiorcą a bankami, funduszami, inwestorami i Aniołami Biznesu. Doradcy pomogą Ci wybrać najodpowiedniejszą z dostępnych dla Ciebie możliwości, przedstawią warunki
umowy i kryteria, jakie musisz spełniać. Firmy te reprezentują interesy klienta – Ciebie – ale współpracują też z wieloma inwestorami,
co skraca czas i usprawnia przebieg całego procesu inwestycyjnego.
Pamiętaj jednak, że obcy kapitał ma jedną wadę – musisz go
zwrócić z nadwyżką!
95
96
Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości to największa inicjatywa akademicka ostatnich lat, mająca na celu rozwój przedsiębiorczości wśród młodych Polaków. Zrzesza studentów i absolwentów
chcących w praktyce wykorzystać wiedzę teoretyczną, zdobytą podczas studiów. AIP umożliwiają takim osobom dobry start na rynku
poprzez, m.in.:
■ „użyczenie” osobowości prawnej (nie zakładasz więc działalności gospodarczej, tylko stajesz się jednym z pionów AIP);
■ prowadzenie doradztwa z zakresu: tworzenia własnego biznesu, pozyskiwania funduszy, podstaw prawnych, księgowości;
■ udostępnienie pomieszczenia biurowego z podstawowym wyposażeniem;
■ brak konieczności płacenia składek ZUS (obowiązuje osoby
do 25. roku życia).
Jak więc widzisz, AIP daje wiele możliwości i jest bezpiecznym
sposobem na urzeczywistnienie pomysłu założenia własnej firmy. Jedynym ograniczeniem, jakie wprowadzają inkubatory, to wiek osoby
zainteresowanej – w chwili złożenia wniosku nie może ona przekroczyć 30. roku życia.
Współpracę z AIP rozpoczynasz od złożenia odpowiedniego formularza, w którym opiszesz swój pomysł (znajdziesz go na stronie:
www.inkubatory.pl). Na rozpatrzenie dokumentu czekasz ok. dwóch-trzech dni. Jeśli komisja uzna, że pomysł jest dobry i możliwy do zrealizowania, skontaktuje się z Tobą w celu umówienia terminu spotkania, na którym zostaną Ci przedstawione warunki współpracy oraz
treść umowy. Koszt prowadzenia firmy w AIP to 200 zł miesięcznie
– biorąc pod uwagę fakt, że zwolniony zostajesz z płacenia składek
ZUS, nie wynajmujesz biura oraz w cenie tej masz doradztwo prawne
i księgowe – jest to na pewno bardzo korzystny sposób na wystartowanie. Nie jest to jednak rozwiązanie bezterminowe, bowiem maksymalny okres współpracy z AIP to 2 lata, następnie przychodzi czas
na usamodzielnienie.
Po pieniądze do… Unii
Kolejną możliwością, jaką masz na dofinansowanie firmy, jest dotacja pochodząca z Unii Europejskiej. Stanowi ona korzystną, a zarazem niezwykle popularną formę pozyskiwania kapitału na start. Największym plusem tego źródła finansowania jest to, że jest ono bezzwrotne. Minusem – szczegółowe instrukcje i wytyczne, określające
warunki dostępu.
Skąd pochodzą pieniądze znajdujące się w Unii Europejskiej?
„Środki w budżecie Unii Europejskiej pochodzą z trzech podstawowych źródeł:
■ z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw, które
nie są członkami Unii Europejskiej (tzw. tradycyjne zasoby
własne Unii);
■ z dochodów z VAT (czyli podatku od wartości dodanej) – jest
to określony procent, który dane państwo ma zapłacić Unii
od środków pochodzących z podatku VAT;
■ z dochodu narodowego każdego z państw członkowskich:
każde państwo płaci 0,73% swojego Produktu Narodowego
Brutto (PNB) do budżetu Unii. Jest to obecnie największe źródło środków finansowych Unii Europejskiej”. (www.funduszeeuropejskie.gov.pl).
Wkład każdego państwa jest inny, zależny od poziomu gospodarczego danego kraju. Oznacza to, że bogatsze państwa wnoszą więcej
do budżetu Unii niż biedniejsze.
Co to są fundusze strukturalne i na jakiej zasadzie działają?
Fundusze strukturalne powstały w celu realizacji polityki spójności Unii Europejskiej, której celem jest podejmowanie działań prowadzących do wyrównania warunków społecznych i ekonomicznych wszystkich państw członkowskich, a w szczególności wyrównania poziomu rozwoju różnych regionów Unii (np. obszarów wiejskich). Nazywane są funduszami strukturalnymi, ponieważ służą
97
98
wprowadzaniu polityki pożądanej w danym sektorze, której efektem
są zmiany w strukturze zatrudnienia, gospodarki, administracji. Unia
Europejska określa, który region powinien uzyskać unijne fundusze
na podstawie wskaźnika poziomu Produktu Krajowego Brutto (PKB).
Główne cele polityki spójności UE na lata 2007–2013 realizowane są przez dwa fundusze:
■ Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – największy fundusz, którego celem jest wspieranie regionów, a dokładniej
wyrównywanie różnic w stosunku do regionów bogatszych, lepiej
rozwiniętych. Realizowany jest w takich dziedzinach, jak: inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, działalności
małych i średnich przedsiębiorstw, inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia, infrastruktura, rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,
ochrona i poprawa stanu środowiska, rozwój społeczeństwa informacyjnego;
■ Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – stworzony został, aby poprawić jakość i dostępność miejsc pracy, wspomagać rynek pracy,
a tym samym przeciwdziałać bezrobociu. Wspiera przedsiębiorczość oraz zatrudnienie kobiet i zapobieganie wykluczeniu społecznemu. Dokumentem, który określa szczegóły wdrażania funduszy, jest Narodowa Strategia Spójności. Narzędziami realizacji
celów NSS są programy, które określają typy przedsięwzięć, objętych możliwością pomocy finansowej. Wskazują również podmioty, które mogą ubiegać się o dotacje. Wśród tych programów
wyróżniamy:
■ Program Infrastruktura i Środowisko – współfinansowany
z EFRR i FS (Funduszu Spójności);
■ Program Innowacyjna Gospodarka – współfinansowany
z EFRR;
■ Program Kapitał Ludzki – współfinansowany z EFS;
■ 16 Programów Regionalnych – finansowane z EFRR;
■ Program Rozwój Polski Wschodniej – finansowany z EFRR;
■ Program Pomoc Techniczna – finansowany z EFRR;
■ Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – finansowany z EFRR.
W każdym programie zostały określone priorytety, odnoszące się
do zidentyfikowanych problemów, wymagających wsparcia. Dzielą
się one na działania i poddziałania, np. POKL 6.2 oznacza:
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Priorytet 6: „Rynek pracy otwarty dla wszystkich”
Działanie 2: „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia”
Więcej informacji na temat funduszy europejskich znajdziesz
na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl.
Co to jest projekt?
„Projekt to zorganizowany i ułożony w czasie (z określonym początkiem i końcem) ciąg wielu działań, zmierzających do osiągnięcia konkretnego i mierzalnego wyniku, adresowany do konkretnych
grup odbiorców, wymagający znacznych, lecz nielimitowanych środków rzeczowych, ludzkich i finansowych” (Podręcznik, 2003: 8).
Przygotowanie projektu ma charakter wieloetapowy. Opiera się
przede wszystkim na Twoim know-how, niemniej o sukcesie zadecyduje również organizacja procesu przygotowania wniosku o dofinansowanie projektu. Ułatwieniem dla Ciebie może być schemat:
POMYSŁ

WYBÓR PROGRAMU, PRIORYTETU, DZIAŁANIA I PODDZIAŁANIA

ZAPOZNANIE Z DOKUMENTACJĄ KONKURSOWĄ

OPRACOWANIE I ZŁOŻENIE WNIOSKU W INSTYTUCJI PORŚREDNICZĄCEJ

PODPISANIE UMOWY

REALIZACJA PROJEKTU
99
100
Pomysł: musisz znać odpowiedzi na pytania: co chcesz robić? kto
będzie Twoim odbiorcą? jakich zasobów potrzebujesz, aby móc realizować cele?
Program i działania: znajdź program współfinansowania, który
umożliwi Ci realizację pomysłu. Skorzystaj z wyszukiwarek na stronach internetowych. Możesz również zgłosić się do punktów doradczych, np. Regionalnego Ośrodka Szkoleniowego Europejskiego Funduszu Społecznego, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości lub
Europe Direct.
Dokumentacja konkursowa: zawiera szczegółowe informacje
dotyczące typu możliwych działań, wymagań związanych z ich realizacją, określa docelową grupę uczestników, termin złożenia wniosku,
kryteria oceny formalnej i merytorycznej, wykaz załączników niezbędnych do złożenia wniosku oraz podpisania umowy. Odnosi się
ona do podstawy prawnej oraz dokumentów programowych, w tym
m.in. wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków. W dokumentacji konkursowej wskazane są podstawowe grupy kosztów niekwalifikowanych we wnioskach, co oznacza, że nie na wszystkie założone w projekcie działania otrzymasz dofinansowanie. Koszty dozwolone przez instytucje zarządzające określane są mianem kosztów
kwalifikowanych, czyli takich, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione.
Wniosek: czyli formularz, który wypełniasz w specjalnie do tego
przygotowanym programie (generatorze wniosków). Jest dokumentem, który zawiera opis planowanego projektu – jego cel, przedmiot,
sposób i czas realizacji, produkty i rezultaty, jakie masz zamiar uzyskać, jak również informacje dotyczące potencjału, harmonogramu
zaplanowanych zadań oraz budżetu.
Po ogłoszeniu konkursu, należy złożyć wypełniony wniosek w instytucji wskazanej w dokumentacji konkursowej. Uzyskanie pozytywnej oceny formalnej, a następnie merytorycznej, kwalifikuje Cię
do włączenia na listę projektów rekomendowanych do dofinansowania. W przypadku pozytywnej decyzji o dofinansowaniu projektu –
zostanie z Tobą podpisana umowa, na podstawie której możesz rozpocząć jego realizację.
Umowa o dofinansowanie: podpisanie umowy jest przepustką
do „wdrożenia w życie” pomysłu opisanego we wniosku. Podpisując umowę o dofinansowanie projektu, stajesz się beneficjentem. Beneficjent: „to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystająca z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych
na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, podjętej odpowiednio przez właściwego ministra, jeśli pełni funkcję instytucji zarządzającej albo instytucji pośredniczącej, albo przez wojewodę, jeśli pełni funkcję instytucji pośredniczącej„ (www.funduszeeuropejskie.gov.pl).
Pamiętaj, iż w dotacjach współfinansowanych ze środków UE
stosuje się zasadę refundacji kosztów, co oznacza, że otrzymasz zwrot
poniesionych przez Ciebie kosztów, określonych jako kwalifikowane.
Refundacja ta jest dokonywana zazwyczaj w formie płatności okresowych.
Znasz już podstawowe zagadnienia i definicje związane z programami dofinansowania unijnego, czas na poznanie listy programów,
z których możesz skorzystać, aby zdobyć środki na założenie własnej
firmy.
Z jakich programów mogę skorzystać, ubiegając się
o dofinansowanie działalności gospodarczej?
Ubiegając się o dofinansowanie na rozpoczęcie własnej firmy, możesz skorzystać z:
1. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 8.1
2. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 3.2.1
3. Programy Operacyjnego Kapitał Ludzki 6.2
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)
Celem programu jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. W ramach PO IG wspierane będą projekty, które są nowatorskie co najmniej w skali kraju.
101
102
Innowacyjność przedsiębiorstw polega na ich zdolności do wdrażania i stosowania w praktyce nowych technologii, wyników badań
ośrodków naukowych, a także tworzenia produktów i usług oraz rozwiązań w sferze organizacji, zarządzania (np. nowe linie produkcyjne, skracające czas potrzebny na wytworzenie produktu, maszyny
pozwalające na produkowanie lepszych jakościowo rzeczy, nierealizowane na rynku usługi).
Projekty, które są innowacyjne w skali regionu, wspierane są w ramach 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO).
PO IG Priorytet 8: Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki
Działanie 1: Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej
Jego celem jest rozwój gospodarki elektronicznej poprzez wspieranie innowacyjnych e-usług oraz zmniejszanie barier ich wykorzystywania w społeczeństwie.
E-usługa to usługa realizowana całkowicie lub częściowo w sposób automatyczny dzięki wykorzystaniu technologii informatycznej.
Jej cechą charakterystyczną jest to, że jest zindywidualizowana – stanowi odpowiedź na konkretne potrzeby klienta. Polega na wysyłaniu
i odbieraniu danych za pomocą systemów teleinformatycznych, np.
przez Internet.
Beneficjentami mogą być m.in. nowo tworzone mikro-, małe
i średnie przedsiębiorstwa.
Dotację można otrzymać na:
■ sprzęt elektroniczny, komputery, oprogramowanie, licencje;
■ usługi (np. doradcze, techniczne, informatyczne);
■ potrzebne szkolenia;
■ dofinansowanie bieżącej działalności firmy (np. składki ZUS,
wynagrodzenia pracowników, czynsz).
Dotacji nie można otrzymać na:
■ zwykłe usługi hostingowe oraz rejestrację i utrzymanie domen
i stron internetowych;
■ typowe sklepy internetowe (nie wystarczy składanie zleceń
drogą internetową).
Przynajmniej jedna usługa w projekcie musi być w pełni automatyczna i niemożliwa do realizacji metodami tradycyjnymi, bez Internetu. Usługi muszą być składane i realizowane za pomocą systemu.
Przykłady: internetowy dobór oprawek do okularów, usługa SMS
o atrakcjach turystycznych w regionie.
Warunki dofinansowania: projekt rozpoczyna się po złożeniu
wniosku o dotację (nie można dofinansować projektów już istniejących lub realizowanych). Kwota wsparcia wynosi od 20 tys. do 1
mln zł, ale dotacja może wynosić do 85% wydatków kwalifikowanych
i działa na zasadzie refundacji, co oznacza, że inwestycja musi zostać
zrealizowana z własnych środków (ew. kredytów) i dopiero po jej rozliczeniu, otrzymuje się częściowy zwrot kosztów. Projekt objęty jest
dofinansowaniem przez maksymalnie 24 miesiące.
Gdzie uzyskam szczegółowe informacje?
Jeśli zdecydujesz się korzystać z programu PO IG 8.1, szczegółowych
informacji szukaj na stronach Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości: http://www.parp.gov.pl. Tam również są umieszczone harmonogramy ogłaszania konkursów oraz dokumentacja konkursowa.
Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)
Celem tego programu jest wspieranie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
PROW priorytet 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej
Działanie 1: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw (PROW 3.1.2)
Celem jest wspieranie przedsiębiorczości oraz zatrudnienia
na obszarach wiejskich.
Beneficjentami mogą być firmy w gminach wiejskich, miejskich (do 5 tys. mieszkańców) i wiejsko-miejskich (do 5 lub 20 tys.
103
104
mieszkańców) w przypadku dofinansowania na rozwój już istniejących firm lub dla osób fizycznych, które chcą założyć firmę (wtedy
kryterium dostępu jest adres zameldowania).
Dotację można otrzymać na:
■ budowę lub remont budynku;
■ zakup maszyn, sprzętu i wyposażenia;
■ zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania;
■ zakup środka transportu (do przewozu max. 8 osób), przyczepy.
Dotacji nie można otrzymać na:
■ podatek VAT;
■ zakup nieruchomości;
■ zakup rzeczy używanych.
Przykłady: restauracja, sala weselna, przedszkole, sklep.
Warunki dofinansowania: finansowanie oparte jest na refundacji
do 50% kosztów kwalifikowanych. W przypadku biznesplanów zakładających stworzenie 1-2 miejsc pracy kwota dofinansowania wynosi do 100 tys. zł. Jeśli w swoim planie zakładasz utworzenie 3-4
miejsc pracy, to kwota ta wynosi 200 tys. zł, a w przypadku 5 i więcej
miejsc – 300 tys. zł.
Gdzie uzyskam szczegółowe informacje?
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o możliwości korzystania z tego
programu, skontaktuj się z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa: http:// www.arimr.gov.pl.
Znasz już dwa programy, z których możesz skorzystać, ubiegając
się o dofinansowanie. Teraz zastanów się, jak rozpocząć pisanie projektu i jak wypełnić wniosek. Na początku musisz odpowiedzieć sobie na kilka zasadniczych pytań: co chcesz robić i po co (cele, działania i rezultaty), dlaczego warto się tego podjąć (uzasadnienie), jak
ma wyglądać organizacja prac (zarządzanie), kto będzie wchodził
w skład zespołu, jakie koszty zostaną poniesione (budżet), jak sprawdzisz, czy Twój cel został osiągnięty (wskaźniki, monitoring i ewaluacja) oraz co może Ci przeszkodzić w realizacji projektu (ryzyko).
Odpowiedzi na te pytania muszą być szczegółowe i pełne. Spisuj je
po kolei tak, żeby stworzyły ogólny plan przedsięwzięcia (analogicznie do budowy biznesplanu).
Następnym krokiem jest przeniesienie tych informacji i założeń na wniosek. Nie jest to jednak zwykły wniosek – wypełniany go
w specjalnie przygotowanym programie, tzw. generatorze wniosków.
Wszystkie informacje odnośnie działania generatora oraz instrukcji
wypełniania go znajdziesz na stronach internetowych instytucji pośredniczących. Nie martw się, jeśli okaże się, że masz problemy ze zrozumieniem funkcjonowania i wypełnianiem wniosku w generatorze.
Są instytucje, które proponują bezpłatne szkolenia z zakresu omawianego zagadnienia, a należy do nich m.in. Regionalny Ośrodek Szkoleniowy Europejskiego Funduszu Społecznego (www.roefs.pl).
Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)
Głównym celem programu jest wzrost zatrudnienia i spójności społecznej. Realizowany jest poprzez podnoszenie poziomu aktywności
zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo, zmniejszanie wykluczenia społecznego, poprawę
zdolności adaptacyjnych pracowników wobec zmian zachodzących
w gospodarce, upowszechnianie edukacji na każdym etapie kształcenia i zwiększanie jakości usług edukacyjnych.
POKL priorytet 6: Rynek pracy otwarty dla wszystkich
Działanie: Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia (POKL 6.2)
Jeżeli chcesz założyć działalność gospodarczą, a nie możesz skorzystać z wymienionych programów (nie spełniasz kryteriów) i nie
wiesz, czy poradzisz sobie sam z prowadzeniem projektu, idealną
propozycją będzie dla Ciebie właśnie ten program. Jest on skierowany do osób, które chcą założyć własną działalność gospodarczą, ale
poprzez instytucję pośredniczącą.
Celem jest wsparcie młodych przedsiębiorców.
Beneficjentem jest instytucja, która składa wniosek o dofinansowanie.
105
106
Uczestnikami są osoby, zamierzające rozpocząć własną działalność gospodarczą (z wyłączeniem osób, które posiadały zarejestrowaną działalność w okresie 1 roku przed przystąpieniem do projektu), a w szczególności m.in.:
■ kobiety (w tym powracające oraz wchodzące po raz pierwszy
na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci);
■ osoby do 25 roku życia;
■ osoby niepełnosprawne;
■ osoby zamieszkujące w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich
oraz mieszkańcy miast (do 25 tys. mieszkańców), zamierzające
podjąć zatrudnienie w obszarach niezwiązanych z produkcją
rolną i/lub zwierzęcą.
Uczestnikami projektu mogą być również osoby pracujące
na podstawie umowy o pracę lub umów cywilno-prawnych.
Wsparcie, jakie można uzyskać w ramach tego działania, to:
1. Doradztwo oraz szkolenia umożliwiające uzyskanie wiedzy i umiejętności potrzebnych do założenia i prowadzenia działalności gospodarczej (z zakresu np. księgowości, marketingu, prawa pracy, prawa
podatkowego, ubezpieczeń społecznych, przepisów BHP, sporządzania biznesplanu, obsługi programów do wystawiania faktur).
2. Przyznanie środków finansowych na wydatki związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej tylko tym uczestnikom projektu, którzy zakończyli udział w etapie szkoleniowo-doradczym
i zarejestrowali mikroprzedsiębiorstwo. Maksymalna kwota, o jaką
możesz się starać, to 40 tys. zł.
3. Wsparcie pomostowe (do 6 lub 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia
działalności) – jest to wsparcie finansowe wypłacane miesięcznie
(nie więcej niż równowartość minimalnego wynagrodzenia brutto
– obecnie 1314 zł) oraz doradztwo, m.in. z zakresu prowadzenia
działalności gospodarczej, które udzielane jest w trakcie prowadzenia firmy.
Warunkiem dofinansowania jest wkład własny uczestnika (w formie środków pieniężnych lub rzeczowych) w wysokości min. 10%
przyznanych środków finansowych. Osoba, która otrzymała dotację,
musi oddać ją wraz z odsetkami, jeżeli prowadziła działalność gospodarczą krócej niż 12 miesięcy.
Gdzie znajdziesz szczegółowe informacje?
Wszystkie warunki oraz listę instytucji, które obecnie prowadzą projekty w ramach POKL 6.2, znajdziesz na stronie internetowej Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy: www.pokl.dwup.pl.
Jak może pomóc urząd pracy?
Środki na założenie działalności z powiatowych urzędów pracy
to możliwość, z której możesz skorzystać, jeśli:
■ jesteś zarejestrowany jako bezrobotny w urzędzie pracy;
■ w ciągu 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku nie odmówiłeś przyjęcia oferty pracy, szkolenia lub innej formy aktywizacji zawodowej proponowanej przez urząd i nie prowadziłeś własnej działalności gospodarczej;
■ nie korzystałeś dotychczas z pożyczki z funduszu pracy lub
z innych funduszy publicznych na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej.
Ile możesz otrzymać i na jakich warunkach?
Kwota, jaka jest przyznawana w powiatowych urzędach pracy, wynosi
sześciokrotność średniego wynagrodzenia w kraju (w tej chwili jest
to ok. 19 tysięcy złotych). Aby otrzymać dofinansowanie, należy wypełnić odpowiedni wniosek o jego przyznanie (znajdziesz go na stronach internetowych urzędów pracy) i złożyć w odpowiednim urzędzie (tam, gdzie jesteś zarejestrowany).
W formularzu powinny się znaleźć następujące informacje:
■ wysokość dotacji;
■ rodzaj działalności gospodarczej, którą zamierzasz podjąć;
■ szacunki kosztów związanych z podjęciem działalności i wskazanie źródeł ich finansowania;
107
108
■ szczegółowy opis działań podjętych na rzecz rozpoczęcia działalności, dotyczących w szczególności pozyskania lokalu, uzyskania niezbędnych pozwoleń oraz szkoleń;
■ dokładny opis i harmonogram poszczególnych zakupów w ramach środków, o które się starasz;
■ spodziewane wyniki finansowe z prowadzonej działalności gospodarczej;
■ koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczących
tej działalności.
W ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku i pozostałych wymaganych dokumentów starosta wydaje decyzję o przyznaniu dotacji. W przypadku uzyskania wsparcia – zawierana jest umowa, która
określa warunki korzystania z przyznanych środków. Dotacja z PUP
jest bezzwrotna, jeśli spełnisz wszystkie wymagania ujęte w umowie,
którą podpisujesz z urzędem.
Zawarta umowa zobowiązuje Cię przede wszystkim do:
■ wydatkowania środków zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem;
■ udokumentowania i rozliczenia dotacji w terminie określonym w umowie;
■ prowadzenia działalności przez minimum 12 miesięcy.
Jeśli któryś z warunków nie zostanie dotrzymany, zobowiązany będziesz do zwrotu całej kwoty dofinansowania w ciągu 30 dni
od momentu zaistniałej nieścisłości.
Pamiętaj, aby nie rejestrować działalności gospodarczej przed
uzyskaniem decyzji o przyznaniu środków!
Jak widzisz, istnieje wiele możliwości na dofinansowanie nowych
firm, z których możesz skorzystać, żeby móc dobrze wystartować
na rynku. Zastanów się teraz, która z opcji będzie dla Ciebie najodpowiedniejsza i najbardziej opłacalna. W wyborze tym mogą pomóc
Ci również doradcy finansowi.
Na zakończenie
Pamiętaj, że sukces w odnalezieniu się na rynku pracy zależy od Twojego podejścia, motywacji i chęci. Nie zrażaj się drobnymi niepowodzeniami, jeśli takie się pojawią. To prawda, że konkurencja jest duża,
ale jeśli zabierzesz się do działania już teraz i wykorzystasz zamieszczone w Przewodniku wskazówki, to będziesz robił dobre wrażenie
na pracodawcach, inwestorach, co zwiększy Twoje szanse na dalszy
rozwój zawodowy, samozatrudnienie lub zdobycie satysfakcjonującego zatrudnienia.
Pamiętaj również, że najlepszą strategią działania jest podejmowanie małych kroków, dzięki którym będziesz mógł dojść do celu,
jaki sobie założysz.
Na koniec sprawdź, czy jesteś uważnym czytelnikiem Przewodnika i czy nie przeoczyłeś jakichś ważnych zagadnień. W tym celu zapoznaj się z ofertą na stanowisko „Uważnego Czytelnika” .
UWAGA!
POSZUKIWANY UWAŻNY CZYTELNIK!
Idealny kandydat powinien znać:
■ techniki poszukiwania pracy i umieć je wykorzystać;
■ zasadę konkurencyjności przy doborze pracownika;
■ etapy selekcji i rekrutacji;
■ strukturę dokumentów aplikacyjnych: CV oraz listu motywacyjnego;
■ ogólne zasady przygotowania do rozmowy kwalifikacyjnej;
■ sposoby na poradzenie sobie z „ogniem pytań”;
■ zasady negocjacji płacowych;
110
■ sposoby na wykorzystanie tej wiedzy podczas rozmowy kwalifikacyjnej;
■ techniki radzenia sobie ze stresem rekrutacyjnym;
■ procedurę zakładania działalności gospodarczej;
■ strukturę biznesplanu oraz jego poszczególne elementy;
■ możliwości finansowania własnej firmy.
Jeśli są jednak zagadnienia, które chciałbyś zgłębić, masz wątpliwości, czy dobrze zrozumiałeś zawarte w Przewodniku treści, lub
masz problem z wykorzystaniem nabytej wiedzy w praktyce, zgłoś się
do Biura Karier DSW, ul. Wagonowa 9, pok. 1, lub zajrzyj na stronę
internetową: www.biurokarier.dsw.edu.pl.
Gwarantujemy:
■ konsultacje indywidualne dotyczące interesującego Cię zagadnienia;
■ pomoc w napisaniu CV, listu motywacyjnego;
■ wsparcie przy planowaniu własnej ścieżki rozwojowej;
■ pomoc w odnalezieniu się na obecnym rynku pracy;
■ dostęp do bazy najnowszych ofert pracy, praktyk i stażu;
■ udział w warsztatach z zakresu ścieżki zawodowej, przedsiębiorczości oraz rozwoju zawodowego;
■ poradnictwo na odległość, czyli możliwość zadania pytania
doradcy zawodu i wysyłania je na adres e-mail: biurokarier@
dswe.pl, aby otrzymać fachową odpowiedź.
Aneks
TEST „JAK OCENIAM WŁASNĄ
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ”
Odpowiedz na wszystkie pytania, zakreślając tę odpowiedź,
z którą się zgadzasz.
1. Czy lubisz częste kontakty z innymi ludźmi?
A. Lubię przebywać wśród ludzi, mam wielu przyjaciół i znajomych.
B. Mam określone grono przyjaciół, nie odczuwam potrzeby poszerzania ich liczby.
C. Wolę samotność, inni ludzie nie są mi potrzebni do samorealizacji.
2. Czy jesteś darzony zaufaniem?
A. Większość ludzi, z którymi przebywam, powierza mi swoje tajemnice – jestem dyskretny.
B. Staram się nikogo nie zawodzić, dotrzymuję składanych obietnic.
C. Czasem nie wywiązuję się z tego, co obiecałem, wycofuję się
ze złożonych deklaracji.
3. Czy lubisz przewodzić grupie?
A. Łatwo przekonuję innych do własnych pomysłów, idei – pociągam ich za sobą.
B. Jeśli mam konkretne dyspozycje, to potrafię pokierować pracą
innych ludzi.
C. Nie lubię przewodzić, lubię być w grupie i razem pracować.
4. Czy jesteś dobrym organizatorem?
A. Lubię planować samodzielnie wszelkie zadania i przedsięwzięcia.
B. Dopóki wszystko idzie sprawnie, daję sobie radę. Każda przeszkoda, pojawiające się trudności powodują, że wszystko zostawiam.
C. Nie lubię planować. Wykonuję wszystko spontanicznie.
114
5. Czy jesteś człowiekiem kreatywnym, z inicjatywą?
A. Mam wiele pomysłów. Lubię je sam realizować.
B. Potrzebuję konkretnych wskazówek, aby wykonać pracę dobrze.
C. Pracuję dlatego, że to konieczne.
6. Czy cechuje Cię odpowiedzialność?
A. Lubię być odpowiedzialny za całokształt wykonanej pracy.
B. Lubię być odpowiedzialny za tę część pracy, którą sam wykonuję.
C. Nie lubię ciążącej na mnie odpowiedzialności – wolę mieć
zwierzchnika, który za wszystko odpowiada.
7. Jesteś konsekwentny?
A. Zawsze doprowadzam do końca swoje zamierzenia.
B. Przeważnie udaje mi się kończyć to, co zaczynam.
C. Pojawiające się trudności powodują, że zostawiam to, co zacząłem i zajmuję się czymś innym.
8. Czy jesteś odporny na stres?
A. Potrafię pracować pod presją czasu i radzić sobie w trudnych
sytuacjach.
B. Trudności, przeszkody powodują, że trudno mi zapanować
nad pojawiającym się stresem.
C. Stres jest dla mnie siłą niszczącą. Wolę nie podejmować działań, które wywołują stres.
9. Jak pracujesz?
A. Mogę pracować długo i ciężko, aby osiągnąć zamierzony efekt.
B. Mogę pracować ciężko, ale krótko. Perspektywa długiej i ciężkiej pracy przeraża mnie.
C. Nie zdecydowałbym się na długą, ciężką pracę, nawet gdybym
wiedział, że w bliżej nieokreślonej przyszłości odniosę sukces.
10. Czy masz trudności z podejmowaniem decyzji?
A. Decyzje podejmuję szybko i zazwyczaj trafnie.
B. Nie potrafię szybko podjąć decyzji, muszę na spokojnie
wszystko rozważyć.
C. Nie lubię podejmować poważnych decyzji.
Aneks
KLUCZ: Za każdą odpowiedź A – 3 punkty
Za każdą odpowiedź B – 2 punkty
Za każdą odpowiedź C – 1 punkt Maksymalna liczba punktów do zdobycia – 30. 26–30 punktów: Jesteś dobrym „materiałem” na przedsiębiorcę.
Masz wiele cech, które ułatwiają prowadzenie własnego biznesu. Zapewne jesteś odporny na stres, kreatywny, samodzielny, wytrwały,
umiesz robić szczegółowe plany, a także podejmować trafne decyzje
i ryzyko. Masz także zdolności do łatwego nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z innymi ludźmi. Gratulacje! Masz szansę odnieść sukces w biznesie. 20–25 punktów: Masz wiele cech niezbędnych do tego, aby zostać
przedsiębiorcą. Być może, przy trochę większym samozaparciu i wytrwałości oraz sprzyjających okolicznościach, uzyskasz dobre wyniki
w prowadzeniu własnego przedsiębiorstwa. Przed podjęciem ostatecznej decyzji o prowadzeniu własnej firmy zastanów się, czy nie potrzebowałbyś wsparcia osoby, która zrekompensowałaby Twoje słabe
strony. Powodzenia! 0–19 punktów: Niestety, prowadzenie własnego biznesu nie jest dla
Ciebie najlepszym sposobem na życie. Możesz natomiast zrobić karierę na mniej stresujących stanowiskach pracy, które nie będą wymagały od Ciebie dużej odpowiedzialności bądź szybkiego tempa pracy
i podejmowania ryzykownych decyzji. Na pewno dobrze poradzisz
sobie, wykonując pracę pod czyimś kierownictwem, nie wymagającą
ciągłej współpracy i intensywnych kontaktów z innymi ludźmi. Powodzenia w wykorzystaniu swoich mocnych stron!
Źródło: www.12liceum.ehost.pl
115
Bibliografia
1. Fiore F., (2006), Jak szybko przygotować dobry biznesplan?, Kraków.
2. Jurkowski R., (1998), Zarządzanie personelem. Proces kadrowy i jego
prawne aspekty, Warszawa.
3. Penny H., (2002), Jak zdobyć pierwszą pracę, Warszawa.
4. Podręcznik zarządzania projektami miękkimi w kontekście Europejskiego
Funduszu Społecznego, (2006), Warszawa.
5. Ron F., (2001), Jak zdobyć wymarzoną pracę. 101 najlepszych odpowiedzi
na najtrudniejsze pytania w rozmowie kwalifikacyjnej, Warszawa.
6. Rotkiewicz M., (2006), Zatrudnianie niepełnosprawnych: poradnik dla
pracodawcy i pracownika, Gdańsk.
7. Sawicka E., (2000), Jak znaleźć (dobrą) pracę?, Bielsko-Biała.
8. Sobczak-Matysiak J., (1998), Psychologia kontaktu z klientem, Poznań.
9. Suchar M., Suchar E., Gdańska E., Świerzyński R., (1996), Warsztaty
diagnostyczne metodą potencjału zawodowego, „Personel”, nr 1.
10. Verity J., (2001), Co trzeba wiedzieć przed rozmową kwalifikacyjną,
Warszawa.
11. Wojtasik B., (2003), Refleksyjne konstruowanie kariery życiowej w ponowoczesnej codzienności, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, Numer
specjalny, Wrocław.
12. Yale M., (2006), Nie daj się zaskoczyć na rozmowie kwalifikacyjnej, Łódź.
13. Zbiegień-Maciąg L, (1996), Marketing personalny, czyli jak zarządzać
pracownikami w firmie, Warszawa.
14. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodu: Podręcznik oceny zawodów z punktu widzenia różnych rodzajów niepełnosprawności, (2004),
Gdańsk.
118
Źródła internetowe:
1. Majewski P, (2003), Jak napisać Biznes Plan…przewodnik dla początkujących: www.cneb.pl [dostęp z: 09.02.2010].
2. Gorczyca M., Karczmarczyk K., Aktywnie szukam pracy: www.niepelnosprawni.pl [dostęp z: 10.02.2010].
3. Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013, (2007), http://www.efs.gov.pl/Dokumenty/
Lists/Dokumenty%20programowe/Attachments/87/POKL_zatwierdzony_7092007.pdf.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
http:// www.arimr.gov.pl
http://www.12liceum.ehost.pl
http://www.beka.pl/pt_trzy_zolwiki.php
http://www.biurokarier.dsw.edu.pl
http://www.efs.gov.pl
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl
http://www.gazetapraca.pl
http://www.groszki.pl/groszki/1,95942,4458007.html
http://www.infopraca.pl
http://www.inkubatory.pl
http://www.jakosc.dsw.edu.pl
http://www.jobrapido.pl
http://www.kariera.com.pl
http://www.karierawfinansach.pl/praca/8,porada/
http://www.mambiznes.pl
http://www.mensa.org.pl
http://www.mg.gov.pl
http://www.parp.gov.pl
http://www.pfron.org.pl
http://www.pokl.dwup.pl
http://www.polban.pl
http://www.portalpraktyk.pl
http://www.praca.gratka.pl
http://www.praca.hrc.pl
Bibliografia
28. http://www.praca.tychy.com.pl
29. http://www.praca.wp.pl/kat,18458,title,Assessment -Center,wid,
1650234,wiadomosc.html?ticaid=19d40
30. http://www.praca-dla-studentow.pl
31. http://www.pracuj.pl
32. http://www.praktyki.eurostudent.pl
33. http://www.psy.forum
34. http://www.radio.kielce.pl
35. http://www.roefs.pl
36. http://www.sopot.pl/forum
37. http://www.wolontariat.org.pl
38. http://www.zapt.pl
Akty prawne:
1. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Dz. U. 1997, nr 123,
poz. 776.
2. Ustawa o rencie socjalnej z dnia 27 czerwca 2003 r.– Dz. U. 2003, nr 135,
poz. 1268.
3. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia
2006 r. – Dz. U. 2006, nr 227, poz. 1658 z późn. zm.
4. Ustawa o ochronie danych osobowych z dnia 29. sierpnia 1997 r. –
Dz. U. 1997, nr 133 poz. 883 z późn. zm.
5. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. –
Dz. U. 2004, nr 173, poz. 1807 z późn. zm.
6. Ustawa. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz
o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 19 grudnia 2008 r. – Dz. U.
2009, nr 18, poz. 97.
119
Notki o autorkach
Dorota Fojtar – jest doradcą zawodu w Biurze Karier DSW oraz wykładowcą i opiekunem praktyk w Dolnośląskiej Szkole Wyższej.
Ukończyła pedagogikę na Uniwersytecie Wrocławskim, doradztwo zawodowe w Wyższej Szkole Humanistycznej, a także szkolenie trenerskie zorganizowane przez Stowarzyszenie Konsultantów i Trenerów Zarządzania
MATRIK.
Obecnie swoje wieloletnie doświadczenie oraz zdobyte umiejętności
wykorzystuje w pracy doradczej, szkoleniowej, warsztatowej, a także dydaktycznej.
Joanna Kubrakiewicz – jest doradcą zawodu i referentem ds. kontaktu
z pracodawcami w Biurze Karier DSW oraz wykładowcą w Dolnośląskiej
Szkole Wyższej.
Ukończyła pedagogikę na Uniwersytecie Wrocławskim, a także szkolenie trenerskie zorganizowane przez Stowarzyszenie Konsultantów i Trenerów Zarządzania MATRIK.
Obecnie prowadzi warsztaty z zakresu poradnictwa edukacyjno-zawodowego oraz specjalizuje się w tematyce przedsiębiorczości (zakładanie działalności gospodarczej i pozyskiwanie funduszy na własną firmę).

Poradnik dla poszukujących pracy

Transkrypt

Podobne dokumenty