rejs skiperów odra/oder - Tourismusverein Frankfurt Oder

Transkrypt

W
Ó
R
E
P
I
REJS SK
R
E
D
O
/
A
R
OD
N
2
3
Rejs skiperów Odra/Oder
Polsko-niemiecki zespół i optymalna pogoda – w takich idealnych
warunkach w sierpniu 2012 roku odbył się czterodniowy rejs
wodniaków po Odrze. Uczestniczyło w nim łącznie 20 skiperów z
Eisenhüttenstadt, Frankfurtu nad Odrą, Słubic i Kostrzyna nad Odrą.
Pokonano trasę od km 553 do km 618 – z Eisenhüttenstadt
do Kostrzyna nad Odrą, tam i z powrotem.
Zainicjowany przez Urząd Miejski we Frankfurcie nad Odrą i
dofinansowany przez UE projekt miał na celu stworzenie uczestnikom
okazji do nowych przeżyć podczas rejsu, wymianę doświadczeń w
grupie oraz przygotowanie nowej dokumentacji fotograficznej i
kartograficznej poświęconej temu odcinkowi Odry – szczególnie
urokliwemu pod względem krajobrazowym. Prezentowany tutaj
przewodnik postrzegać należy jako produkt finalny. Zawarte w nim
aktualne mapy, opisy i zdjęcia mają przybliżyć czytelnikowi piękno i
różnorodność pokonywanej trasy. Jednocześnie publikacja ta dzięki
przedstawionym praktycznym informacjom i specjalistycznym
wskazówkom posłużyć może wodniakom – zarówno tym bardziej, jak
i tym mniej doświadczonym – jako pomoc podczas rejsu i zachęta do
zgłębiania odrzańskich osobliwości. Ponadto intencją broszury jest
doprowadzenie do zredukowania mentalnych barier i ewentualnych
uprzedzeń związanych z Odrą. Ma ona przyczynić się do większego
zainteresowania regionem i stanowić motywację do indywidualnych
poszukiwań.
Treści zawarte w niniejszym wydaniu zostaną opublikowane również
w Internecie. Dzięki temu dostęp do nich uzyska większy krąg
zainteresowanych osób.
Z uwagi na to, że w kolejnych latach należy spodziewać się pewnych
zmian – zacieśnienia współpracy polsko-niemieckiej, poprawy infra-
struktury po obu stronach rzeki, budowy nowych marin, zastosowania
większych statków pasażerskich itp. – konieczne będzie dokonywanie
aktualizacji i korekty przedstawionych obecnie treści. Naturalnie
ucieszymy się, jeśli także Państwo jako czytelnicy i użytkownicy
przewodnika zwrócą naszą uwagę na nowe fakty i tendencje
rozwojowe.
W ostatnich latach ukazało się wiele publikacji na temat Odry
(niektóre z nich wymieniono na stronie 56 przewodnika). W centrum
uwagi znajdują się przede wszystkim pytania o gospodarczą,
kulturową i ideologiczną rolę Odry. Jakie znaczenie miała Odra jako oś
komunikacyjna i droga wodna w czasach prehistorycznych i wczesnohistorycznych, w średniowieczu i w czasach nowożytnych – i jakie ma
obecnie? Jaki był efekt działań Fryderyka II w XVIII wieku? Jaki wpływ
na zmianę wizerunku rzeki miały II wojna światowa i następujący po
niej podział Europy? Jakie tendencje możemy zaobserwować dzisiaj
na obszarach położonych nad Odrą? Jakie plany mają Polska i Niemcy
w zakresie wspierania nieinwazyjnej turystyki na Odrze i nad Odrą?
Zarówno tym, jak i wielu innym tematom poświęcona jest polskoniemiecka publikacja powstała na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą (cytowana tutaj jako Schlögel-Halicka).
Pozycję tę opracowano w ramach dużego projektu badawczego, w
którym 28 naukowców zajęło się szczegółowo i dogłębnie fenomenem
Odry. Kolejnym wynikiem tych badań była obszerna wystawa pod
tytułem »Panorama Odry«, którą w 2006 roku obejrzeć można było
w budynku dawnej ujeżdżalni (Exerzierhalle) we Frankfurcie nad Odrą
i którą prezentowano następnie w różnych miejscach Nadodrza jako
wystawę objazdową (http://www.oder-panorama.eu/). Planuje się
możliwie szybko »zreaktywować« ekspozycję i udostępnić ją szerszej
publiczności.
Odra kojarzona jest nie tylko z wypędzeniem Niemców, zimną wojną
i katastrofami przyrodniczymi. Do historii sukcesów zalicza się szlak
rowerowy Odra-Nysa, który na odcinku 630 kilometrów, »wzdłuż Nysy
i Odry«, umożliwia doświadczanie »natury i kultury«
(http://www.reiseland-brandenburg.de/
themen/radfahren/oder-neisse-radweg.html). Obliczono, że w 2012
roku ze szlaku skorzystało ponad 12.800 rowerzystów. Pokazuje to,
że wielu turystów potrafi już docenić zarówno piękno przyrody, jak i
walory kulturalne i gastronomiczne naszego regionu. W tym miejscu
należy zwrócić uwagę na dodatkową atrakcję: spływy kajakami,
łodziami wiosłowymi lub rejsy łodziami motorowymi po Odrze –
przygodę, której szkoda byłoby nie zaznać.
Kostrzyn nad Odrą
km 620
Od
ra
4
Küstrin-Kietz
km 615
Neu Manschnow
km 610
Od
ra
s. 30
Reitwein
km 605
a
sk
Gόrzyca
Owczary
Wuhden
Podelzig
km 600
Klessin
s. 28
Rezerwat przyrody
�azy
Lebus
Star
a Od
ra
s. 24
km 595
Lubusz
s. 20
km 590
km 585
Słubice
Frankfurt
nad Odrą
km 580
Guldendorf
s. 18
Lossow
s. 16
Świecko
Kunice
Dro
ga w
odn
a Sz
Aurith
prew
dra
km 560
km 555
Odr
a
N
Informacja
Niniejsza publikacja jest przewodnikiem turystycznym,
który nie może zastąpić oficjalnej mapy przeznaczonej
dla żeglugi rekreacyjnej. Wszystkie mapy należy zatem
traktować jedynie jako materiał poglądowy. Użytkownik
bierze na siebie pełną odpowiedzialność i ryzyko związane
z ich stosowaniem.
Więcej informacji na temat oficjalnych map dla żeglugi
rekreacyjnej dostępnych jest pod adresami:
www.bsh.de
http://informator.szczecin.rzgw.gov.pl/pl/index_pl.html
http://212.14.55.240/idw_de/
km 550
Wyjaśnienie oznaczeń stosowanych w
przewodniku
Przystanie
dla wioślarzy i łodzi motorowych
To warto zobaczyć
główne atrakcje turystyczne, miejsca godne polecenia w miastach,
opisane szczegółowo w dalszej
części przewodnika
Wyprawy na ląd
propozycje zwiedzania okolicy –
pieszo lub rowerem
Przyroda na trasie
przyroda z prawej i lewej strony
Odry; informacje na temat flory i
fauny; warto zabrać ze sobą lornetkę i uzbroić się w cierpliwość
Spis treści
Słowo wstępne s. 2 - 3
Wprowadzenie do omawianego
odcinka Odry,
wyjaśnienie stosowanych oznaczeń,
spis treści s. 4 - 5
Odra od Eisenhüttenstadt
do Kostrzyna s. 6 - 35
Pozostałe informacje
o atrakcjach turystycznych
na trasie s. 36 - 48
km 565
a-O
Eisenhüttenstadt
Noclegi
Wzdłuż szlaku rowerowego Odra-Nysa w Niemczech
znajduje się wiele kwater prywatnych, pensjonatów i
gościńców nastawionych na przyjmowanie turystów na
jeden nocleg. Także w Polsce można skorzystać z oferty
prywatnych miejsc noclegowych.
km 575
Vogelsang
s. 6
Kemping
Ze względów bezpieczeństwa namioty należy rozbijać na
wyznaczonych placach kempingowych. Należy mieć na
uwadze, że w okolicy występuje dużo dzikiej zwierzyny, co
prowadzić może do nieoczekiwanych spotkań, nie zawsze
przyjemnych. Oprócz tego dochodzić może do nagłych
wezbrań wody, przede wszystkim podczas niskich stanów,
kiedy Odra zasilana jest wodą ze zbiorników zaporowych
dla poprawy warunków żeglugi.
Urad
Kunitzer Loose
ilhelma
Kanał Fr. W
Zasady pływania po Odrze
Należy mieć ze sobą flagę narodową. W przypadku
kajaków i łodzi wiosłowych akceptowane są również
odpowiednie oznaczenia naklejane. Należy ponadto
przestrzegać przepisów obowiązujących na niemieckich
federalnych drogach wodnych i międzynarodowych
drogach wodnych.
km 570
e
er Se
BrieskowFinkenheerd
s. 12
Rosiejewo
Odra
skow
Znak ten informuje o certyfikowanych polach biwakowych dla wodniaków i portach dla łodzi rekreacyjnych o znaczeniu turystycznym. Dzięki temu oznakowaniu łatwiej jest dotrzeć do przystani, portów i
turystycznych miejsc postojowych wyposażonych w
wodę, prąd i urządzenia sanitarne.
Dalsze informacje pod adresem:
www.deutschertourismusverband.de
Mokradła Odrzańskie
rie
jez. B
Oznakowanie szlaku żeglownego
przejście szlaku od prawego do lewego brzegu
przejście szlaku od lewego do prawego brzegu
szlak przebiega przy lewym brzegu
szlak przebiega przy prawym brzegu
miejsce niebezpieczne przy lewym brzegu
miejsce niebezpieczne przy prawym brzegu
oznaczenie kilometra szlaku
Żółta Fala
s. 32
Stroma Ściana
Po obu stronach Odry charakterystycznym elementem krajobrazu są ostrogi – narzuty kamienne lub
konstrukcje betonowe rozmieszczone co 50 – 100 m i
wysunięte na długość od 30 do 50 m prostopadle do
biegu rzeki. Chronią brzegi i utrzymują rzekę w torze
wodnym, zapewniając w naturalny sposób odpowiednią głębokość nurtu. Prędkość nurtu przy normalnym
stanie wody wynosi od 3 do 4 km/h, podczas wezbrań
wody może znacznie wzrastać.
Kuhbrücke
n
ei
itw
Re
ga
tro
Os
Łączna długość Odry wynosi 860 km, jej źródła
znajdują się na północnych Morawach w Czechach.
Przez Bramę Morawską płynie w kierunku Polski, a
na 162 km od ujścia Nysy Łużyckiej w Ratzdorf staje
się rzeką graniczną między Polską i Niemcami. Kanał
Odra-Szprewa i droga wodna Hawela-Odra stanowią połączenie z zachodnioeuropejską siecią dróg
wodnych. Na północ od Szczecina Odra uchodzi do
Zalewu Szczecińskiego, skąd trzy odnogi: cieśnina
Piana (Peenestrom), Świna i Dziwna odprowadzają
wody do Bałtyku.
Na Odrze mogą panować bardzo różne warunki nautyczne ze względu na wysoką wodę wiosną i wypłycenie szlaku wodnego latem podczas dłuższych okresów
suszy. Od miejscowości Ratzdorf prędkość przepływu
jest duża i mimo obecności ostróg na obu brzegach
dochodzi do zapiaszczania nurtu. Pożądana głębokość
żeglugowa wynosząca 1,3 m zmniejsza się często w
suchych okresach letnich do wartości poniżej 1 m i
może spaść nawet do 0,3 m. Znaki żeglugowe informują o miejscach niebezpiecznych oraz o przejściu
szlaku od jednego do drugiego brzegu.
Przed wyruszeniem w rejs po Odrze należy bezwarunkowo zasięgnąć informacji o stanie wody
za pośrednictwem nautycznej informacji radiowej
(NIF), teletekstu niemieckiej stacji telewizyjnej ARD
(strona 170) lub Internetu pod adresami:
www.wsa-eberswalde.de; www.elwis.de;
www.pegelonline.de
Bleyen-Genschmar
wy
odzio
. Pow
Kan
ODRA
5
Kostrzyn
Wa
rta
Szlak rowerowy Odra-Nysa o długości 630 km
prowadzi od czeskich Gór Izerskich do Bałtyku.
Dla rowerzysty podążającego wzdłuż obu
rzek otwiera się fascynujący świat przyrody,
historii, sztuki i kultury.
Na odcinku Odry między Eisenhüttenstadt a
Kostrzynem szlak przebiega przy samej rzece,
przeważnie na wałach przeciwpowodziowych.
Dzięki temu podziwiać można fascynujący rozległy krajobraz nadrzeczny po lewej i prawej
stronie Odry.
Odrzańscy skiperzy opowiadają
o »swojej Odrze« s. 49 - 55
Nota redakcyjna s. 56
Wyjaśnienia skrótów
PP prześwit pionowy (pod mostem)
Sz
szerokość
SW średnia woda
Z
zanurzenie
DPM dopuszczalna prędkość maksymalna
NWŻ najwyższa woda żeglowna
6
7
Vogelsang
km 558
km 557
Dawny port miejski i most Magistralbrücke
km 556
KM 553
Eisenhüttenstadt / Fürstenberg nad Odrą
km 555
Eisenhüttenstadt
km 554
Stacja wodowskazowa w
Eisenhüttenstadt
tel. +49 3364 751342
1
Most Oderdeichbrücke
PP przy SW 6,7 m / Sz 55 m
s. 36
a
ew
pr
z
a-S
dr
3
4
5
km 552
N
Metry
0
S 1 : 25.000
km 553
Droga wodna Szprewa-Odra
łączy się tutaj z Odrą,
Z 1,85 m, najmniejszy
PP 4 m, DPM 10 km / h
łO
na
Ka 2
km 553,4
Kłopot
1000
km 551
W porcie w Eisenhüttenstadt napotykamy historyczne
budynki najstarszej dzielnicy - Fürstenbergu. Fürstenberg nad Odrą, założony w 1253 r., był samodzielnym
miastem, zanim utworzono tutaj kombinat hutniczy.
Port jest nowy, wybudowano go przy dużych nakładach
inwestycyjnych. Leży na końcu kanału Odra-Szprewa,
który łączy się tutaj z Odrą.
Przy kanale Odra-Szprewa, prawie 5 km w górę kanału,
znajdują się obiekty dwóch stowarzyszeń turystyki
wodnej. Żeby do nich dotrzeć, musimy skorzystać ze
śluzy szybowej. W celu zwiedzenia Eisenhüttenstadt
zatrzymujemy się w porcie przy niskich pomostach
pływających. W pobliżu portu jest kilka marketów, nie
brakuje również restauracji. Niektóre znajdują się tuż
przy wodzie i możemy w nich spożywać potrawy z widokiem na łodzie.
W Eisenhüttenstadt jest wiele możliwości slipowania
łodzi z przyczep samochodowych. Ponadto można tutaj
wynająć łodzie, jachty, a także stałe miejsce postojowe
dla własnej łodzi.
Dwukomorowa śluza
szybowa - komora południowa
Przystanie
1 Bulwar w Fürstenbergu
nad Odrą
Żółta Fala, 24 h, bez opłat
kanał Odra-Szprewa km 129.5,
prawy brzeg / Odra km 553.4,
lewy brzeg; korzystne miejsca
postojowe i rampa dla łodzi
turystycznych; prąd, wodociąg, prysznic, WC, slip
2 Port miejski
kanał Odra-Szprewa km 125.7
- 126.3, prawy brzeg, zwykłe
miejsca cumowania, bez
obsługi
3 Port Mielenzhafen
lewy brzeg, Żółta Fala, pralka,
100 m do stacji paliw
(do dyspozycji wózek ręczny),
centrum handlowe Citycenter,
informacja turystyczna,
dalsze miejsca postojowe
powyżej śluzy, slip 4t
4 Port Vialithafen
prawy brzeg, zwykłe miejsce
cumowania, bez obsługi
5 Śluza Zwillingsschachtschleuse
droga wodna Szprewa-Odra
km 127,3 / zgłoszenia:
tel. +49 3364 40853,
kanał 20 UKF
informacje o godzinach
obsługi śluzy: www.elwis.de
8
9
KM 553,4 - 561,1
Nasz spływ rozpoczynamy bezpośrednio w centrum
przy kanale Odra-Szprewa (Oder-Spree-Kanal) - drodze
wodnej Szprewa-Odra (Spree-Oder-Wasserstraße).
Znajdują się tu port macierzysty Klubu Jachtów
Motorowych (Motoryachtclub Eisenhüttenstadt e.V.)
dysponujący szeroką ofertą obsługi skiperów (tzw. Żółta
Fala – Gelbe Welle), stacją czarterową, gdzie
wypożyczyć można łodzie bez wymogu posiadania
patentu i jachtów za okazaniem patentu, oraz stanice
wodne Stowarzyszenia Wioślarzy (Ruderverein Fürstenberg [Oder] 1910 e.V.), Sekcji Kajakowej Stowarzyszenia
SG Aufbau (SG Aufbau Sektion Kanuwandern) i
Centrum Kajakowego (Kanucentrum 1957 Eisenhüttenstadt e.V.). Za pomocą wciągarki lub urządzenia
dźwigowego wodujemy własną łódź lub wynajmujemy
łódź w stacji czarterowej Boot-Charter-Baser przy ulicy
Am Trockendock (Przy Suchym Doku).
Nowy most Deichbrücke
W drodze ku Odrze na 127,30 km drogi wodnej
Szprewa-Odra pokonujemy dwukomorową śluzę
szybową (Zwillingsschachtschleuse Eisenhüttenstadt)
z 1929 r. To imponujące urządzenie jest szczególną
atrakcją techniczną i w zależności od stanu wody
umożliwia pokonanie różnicy poziomów wody od około
12 do 14 metrów. Dalej trasa wiedzie obok Nowej
Stoczni Odrzańskiej (Neue Oderwerft) do zabytkowego
centrum dzielnicy Fürstenberg. Tutaj przy bulwarze
znajduje się komfortowa przystań z możliwością
skorzystania z prądu i wody, prysznicem, toaletą,
restauracją i ogólnie dostępną wciągarką.
Kanał Odra-Szprewa – wjazd do miasta
Przystań przy bulwarze
To warto zobaczyć
Historyczna dzielnica Fürstenberg nad Odrą
Muzeum Miejskie
Kościół św. Mikołaja
Dwukomorowa śluza szybowa
Eisenhüttenstadt – miasto
stworzone od podstaw
Centrum Dokumentacji
Kultury Codziennej NRD
Obiekty zakładowe spółki
ArcelorMittal Eisenhüttenstadt GmbH
Baser – czarter łodzi
Więcej informacji: »To warto
zobaczyć« - str. 36 lub pod
adresem stowarzyszenia
turystycznego:
Tourismusverein Oder-Region
Eisenhüttenstadt e.V.
Lindenallee 25
15890 Eisenhüttenstadt
tel. +49 3364 413690
www.tor-eisenhuettenstadt.de
Wiosną, kiedy Odra płynęła
jeszcze szeroko, z silnym nurtem,
zalała jak okiem sięgnąć pola
uprawne na równinie. Miało się
wrażenie, że się w nich zatraciła
i same tylko kłosy wisiały ciężko
na wysokich źdźbłach. (…) Także
w pszenicy o złotym ziarnie, w
pierzastym jęczmieniu i drżącym
jak trawy owsie, w jasnym,
kołyszącym się życie dziecko
odkryło tę samą rzekę. Poświata
bijąca od Odry ukazała mu w
nowym świetle czerwony mak,
niebieską ostróżkę, kąkole, kwiaty
cykorii i dzwonki, koniczynę i białe
margaretki.
Klepper, strona 63
Początek drogi wodnej
Szprewa-Odra
Industriehafen
10
11
KM 553,4 - 561,1
Następnie na kilometrze rzecznym 553,4 wpływamy do
Odry i spostrzegamy od razu całkiem silny nurt (od 4 do
7 km/h - w zależności od stanu wody). Podczas wjazdu
za prawą burtą widzimy ruinę mostu wysadzonego
w 1945 r. Orientacja w torze wodnym odbywa się teraz
na podstawie żółtych krzyży umieszczonych na brzegu
(prostych i przekręconych). Należy pamiętaćo
zachowaniu bezpiecznej odległości od ostróg.
Naprzeciwko Eisenhüttenstadt rozpościera się widok na
rozległy obszar mokradłowy porośnięty trzciną,
zaroślami wierzbowymi i roślinnością bagienną.
Ten kilkusetmetrowy pas roślinności zasłania leżącą za
nim na 551,5 km miejscowoś Kłopot - słynną polską
»bocianią wioskę«. Nie widzimy także wsi Vogelsang po
stronie niemieckiej położonej na wysokości od 558 do
559 km.
Wysadzony most na Odrze
Jedynie na 556,1 km dostrzec możemy bezpośrednio
przy lewym brzegu rzeki ruinę elektrowni »Vogelsang«
z dwoma kominami o wysokości 100 metrów.
Za zakolem na 561,0 km w kierunku południowo-zachodnim otwiera się jeszcze raz imponująca panorama
wielkich pieców i innych obiektów należących do
huty stali w Eisenhüttenstadt, a za kolejnym zakolem
dopływamy już do prawobrzeżnego ujścia jeziora Urad.
Z prawej i lewej strony Odry znajdują się liczne
mokradła i zbiorniki wodne. Dużym przeżyciem
przyrodniczym może być także zwiedzenie jednego ze
starorzeczy.
Wyższe stany wody pozwalają nam czasami dotrzeć do
terenów rzecznych, na których zwykle dominuje krajobraz mokradłowy, natomiast podczas wezbrania wody
w krajobrazie tym pozostają widoczne jedynie wyspy
złożone z drzew. Kiedy woda opada, pojawia się tutaj
wiele ptaków wodnych (mew, czajek, kaczek krzyżówek), żeby na odsłaniających się piaszczystych ławicach zebrać żniwo ze stołu suto zastawionego małżami i
innymi drobnymi organizmami.
Wielkie piece zakładu Arcelor Mittal
Wielkie piece
Krajobraz odrzański
Wyprawy na ląd
• szlak rowerowy Odra-Nysa
• szlak rowerowy OdraSzprewa
• Trasa Mnichów
• trasy rowerowe wokół
miasta
Wypożyczanie rowerów
12
13
Łabędzie na Odrze
KM 554-566
Ruiny elektrowni Marchijskiego Zakładu
Energetycznego »Einheitskraftwerk Vogelsang«
Owce
Storchna wałach
Wspominaliśmy dotychczas tylko o spokoju i otoczeniu,
w którym przyroda rządzi się swoimi prawami. Już same
te okoliczności czynią spływ po Odrze godnym
polecenia. Należy dodać, że mamy tutaj do
czynienia z bardzo bogatym gatunkowo światem
zwierząt. Praktycznie przez cały czas dzieje się tu coś
ciekawego: obserwujemy tracze nurogęsi na ostrogach,
rybołowy podczas prób schwytania zdobyczy, a ponadto
zimorodki, żurawie i bociany białe.
Naszą uwagę zwraca także okazały bielik, bardzo często
spostrzegamy czaple siwe. W większej liczbie pojawiają
się też bociany czarne. Spotykane prawie wszędzie na
brzegach nadgryzione drzewa i ich charakterystyczne
spiczaste kikuty świadczą o obecności bobrów. Przy
odrobinie szczęścia zobaczymy je w poświacie wieczornego słońca, kiedy siedzą pod nawisami brzegowymi i
obgryzają materiał drzewny. Miejsce to jest siedliskiem
różnych ptaków siewkowych, takich jak czajki,
brodźce piskliwe oraz mewy. Poza interesującym
światem zwierząt mamy tutaj możliwość odnalezienia
rzadkich roślin wodnych i bagiennych, takich jak
salwinia, pływacz lub osoka aloesowata, które w ciągu
lata mogą opanować całe starorzecza.
Na 564,8 km z Odrą łączy się kanał Cybinka, który wraz
z innym małym ciekiem (Kanał Luboński) tworzy swego
rodzaju deltę otoczoną rozległym obszarem podmokłym. Po zachodniej stronie w zakolu Odry znajduje
się obniżenie przed wałem o szerokości ok. 1 km.
Przyroda na trasie
Starorzecza, bagna i
rozlewiska
Podczas wezbrań wody
z typowego krajobrazu
mokradłowego wzdłuż szlaku
wodnego pozostają tylko
wyspy drzew
Kiedy woda opada, odsłaniają
się piaszczyste ławice
Ptaki wodne:
mewy, czajki i kaczki krzyżówki
Rzadkie rośliny wodne i
bagienne:
salwinia, pływacz, osoka
aloesowata
km 568
14
15
km 567
ka
sz
Pli
km 566
Aurith
1
2
Urad
km 565
jez
d
ra
.U
N
S 1 : 25.000
Typowy krajobraz odrzański
KM 566
Aurith / Urad
km 564
Metry
0
Podczas rejsu
km 563
1000
km 562
km 561
km 560
Na wysokości 566 km wiosłujemy między polskim
Uradem a niemieckim Aurith. Obie miejscowości leżą
blisko brzegu Odry, przy czym wieś Aurith
skoncentrowana jest przy wale. Urad leży względnie
wysoko i to chroni miejscowość przed wodą
powodziową Odry. Aurith należy do gminy Ziltendorf.
Do 1945 r. kursował tutaj prom. Dawniej obie osady
stanowiły jedną miejscowość o nazwie Aurith.
Pierwotny rdzeń miejscowości znajduje się w
dzisiejszym Uradzie. Niemiecka wieś Aurith stała się
znana w 1997 r., kiedy woda powodziowa Odry
spowodowała tutaj w kilku miejscach przerwanie wałów
i częściowo zalane zostało Obniżenie Ziltendorfskie.
W celu zwiedzenia Uradu przybijamy do brzegu na
piaszczystej plaży. W Aurith możemy zrobić przerwę
na grobli należącej do dawnego mostu i odwiedzić
miejscową gospodę. Od Aurith na odcinku kolejnych 3
km miłośnicy turystyki wodnej podziwiać mogą bujną
roślinność rzecznych terenów zalewowych porastającą
pas brzegowy, którego szerokość dochodzi do 700 m.
Na 557 km z prawej strony uchodzi do Odry mała rzeka
Pliszka. Jeżeli pokonamy krótki odcinek w górę tej rzeki,
to dotrzemy ponownie do Uradu. Nawet kajakarze
mogą mieć tutaj trudności z zejściem na ląd z powodu
występowania bujnej roślinności bagiennej.
Przystanie
1 Aurith
w Aurith przy grobli dawnego
mostu
2 Urad
możliwość przybicia do brzegu
na piaszczystej plaży
Przyroda na trasie
Obszar siedliskowy i ptasi
Natura 2000, rezerwat
przyrody »Mittlere Oder«
(Środkowa Odra)
między Frankfurtem a
Eisenhüttenstadt
16
17
Angler
KM 570
Kunitzer Loose / Kunice
Od czasu do czasu pojawiają się na niewielkich
obszarach miejsca pozyskiwania żwiru; z poziomu rzeki
dostrzec można jedynie urządzenia załadunkowe.
Pierwsze wyrobisko leży na 557 km przy ujściu rzeki
Pliszki. Na miejscowość Kunitzer Loose natrafiamy na
570 km. Jej polskim odpowiednikiem są Kunice. Nazwa
»Loose« oznacza pojedyncze zagrody, które nie tworzą
one zwartej struktury wiejskiej. Po osuszeniu terenu
mokradeł ziemię przydzielano osadnikom, którzy budowali tam swoje gospodarstwa. Na ląd możemy zejść
przy dawnych ostrogach promowych, zarówno od
zachodu, jak i od wschodu. Od 575 km zachodni brzeg
wyraźnie się wznosi, od pewnego miejsca tworzy go
półwysep. Po jego drugiej stronie znajduje się kanał
Brieskow (Brieskower Kanal). Zakończeniem kanału jest
jezioro Brieskower See, stanowiące bardzo wąski akwen
długości około 3 km. Kanał Brieskow, który
zbudowano w XVII w. jako kanał Fryderyka Wilhelma,
wiedzie przez miejscowości Brieskow-Finkenheerd
i Groß Lindow doliną rzeki Szlaube (Schlaubetal),
równolegle do tej małej, dzikiej i romantycznej rzeki.
Do dzisiaj łączy Odrę ze Szprewą za pośrednictwem
kanału Odra-Szprewa (Oder-Spree-Kanal). Kajakarze w
celu przedostania się do kanału Odra-Szprewa muszą
pokonać lądem fragment trasy koło osad Hammerfort
/ Schlaubehammer. Skiperzy, którzy zamierzają dotrzeć
do Berlina, muszą popłynąć kanałem Odra-Szprewa od
Eisenhüttenstadt.
Krowy nad Odrą
Metry
0
N
S 1 : 25.000
1000
Rosiejewo
Kunice
km 572
km 571
km 570
km 569
km 568
Przystanie
Kunitzer Loose / Kunice
wyjście na ląd przy dawnych
ostrogach promowych,
zarówno od zachodu, jak i od
wschodu
Ujście jeziora Brieskower See
kajakarze w celu przedostania
się do kanału Odra-Szprewa
muszą pokonać lądem
fragment trasy koło osad
Hammerfort /
Schlaubehammer
Wyprawy na ląd
najbliższe miejsca zaopatrzenia (sklepy, gospody)
oddalone są o około kilometr
od brzegu rzeki
Odra - rzeka przybywająca z
daleka. (…) nie rodzi się tu doskonałość, nie poskramia tu nikt
niesforności w imię szlachetnego
umiaru, a ciemność jak przed
stworzeniem nie jest oddzielona
od jasności.
Günter Eich, 1951
18
19
km 580
N
Metry
0
Świecko
km 579
S 1 : 25.000
1000
Stroma Ściana koło Lossow
km 578
Ila
nk
a
km 577
Stroma Ściana
Lossow
km 576
jez.
ee
er S
skow
Brie
BrieskowFinkenheerd
km 575
km 574
km 573
KM 576
Lossow
Po jeziorze Brieskower See można poruszać się łodziami
motorowymi, jeśli pozwala na to stan wody.
Na południowym krańcu jeziora Brieskower See
znajdziemy małe pole biwakowe dla wodniaków,
przeznaczone jednak nie tylko dla kajakarzy, lecz także
dla turystów z samochodami i przyczepami
kempingowymi. Miejsce to wyposażone jest w toaletę
i prysznic. Stąd można dotrzeć samochodem do stacji
kolejowej w około 10 minut. Stwarza to również
dogodną możliwość powrotu do samochodu
pozostawionego na miejscu startu. Możemy stąd
dotrzeć także szybko do Frankfurtu nad Odrą / Słubic,
jeśli zamierzamy zatrzymać się na nocleg nad jeziorem.
Zachodni brzeg Odry ogranicza na tym odcinku odnoga
pasma wzniesień o nazwie Lossowskie Pagórki
(Lossower Berge). Na górze przebiega linia kolejowa z
Frankfurtu nad Odrą do Eisenhüttenstadt, widoczna
jednak tylko z lądu. Za tzw. Stromą Ścianą (Steile Wand)
w miejscowości Lossow znajduje się ważne
prehistoryczne grodzisko. Dokonano tu odkryć
archeologicznych datowanych na późną epokę brązu,
wczesną epokę żelaza i okres osadnictwa słowiańskiego.
Polska miejscowość Świecko położona jest nieco wyżej
względem Odry u ujścia małej rzeki Ilanki. Domy tej
osady można dostrzec dopiero po wpłynięciu do
małego leja w ujściu Ilanki. Około 2,5 km w górę rzeki
leżą Rybocice.
Przystanie
Pole biwakowe nad jeziorem
Brieskower See
pole namiotowe, budynek
sanitarny z prysznicami, do
wynajęcia namioty wyposażone w łóżka polowe, miejsce
na grilla, zadaszone miejsca
spożywania posiłków z ławkami; śniadanie na życzenie,
wynajem kajaków i kanadyjek,
wypożyczanie rowerów
www.oder-kanuverleih.de
To warto zobaczyć
Łodzie »Treidelkahn« i
»Blaue Anne«
na jeziorze Brieskower See
Więcej informacji:
Amt Brieskow-Finkenheerd
August-Bebel-Straße 18 a
15295 Brieskow-Finkenheerd
www.amt-b-f.de
Wyprawy na ląd
Stacja kolejowa w Brieskow-Finkenheerd
połączenie kolejowe z Frankfurtem nad Odrą i Eisenhüttenstadt, możliwość dotarcia do
miejsca rozpoczęcia spływu i
odebrania samochodu
km 589
20
Stacja wodowskazowa we Frankfurcie nad Odrą
informacja automatyczna:
tel. +49 335 6066846
21
km 588
Wodowskaz na polskim brzegu
100 m w dół rzeki
Most drogowy Frankfurt nad Odrą /
Słubice:
PP przy NWŻ 7,2 m / Sz 33 m
N
Metry
0
S 1 : 25.000
Most dla pieszych na wyspę Ziegenwerder
PP przy SW ok. 2,5 m
1000
km 587
Most dla pojazdów na wyspę Ziegenwerder
PP przy SW ok. 2,5 m
odnoga okalająca wyspę Ziegenwerder jest płytka i wysycha podczas
niskich stanów wody
Frankfurt nad Odrą – Port Zimowy
km 586
Miasto Kleista Frankfurt nad Odrą / Słubice
Most kolejowy koło Frankfurtu
4
Most autostrady A12
PP przy NWŻ 14 m / Sz 46 m
Słubice
(Dammvorstadt)
s. 42
5
6
km 585
km 584
2
Frankfurt nad Odrą
km 583
1
KM 584
3
km 582
km 581
W oddali rozpoznajemy już wysoki most autostrady A
12, w Polsce na dalszym odcinku to autostrada A2. Po
przepłynięciu mostu drogowego ukazuje się nam jeszcze
most kolejowy, a potem jeszcze przez kilka kilometrów towarzyszy nam krajobraz naturalny. Zarówno po
prawej, jak i po lewej stronie – na południowy zachód i
północny wschód od wspomnianych mostów – mijamy
obszary występowania rzadkich lasów łęgowych
dębowo-wiązowych z przewagą dębów. W Niemczech
podlegają one ochronie jako rezerwat przyrody
»Eichwald und Buschmühle«, a w Polsce jako rezerwat
przyrody »Łęgi koło Słubic«. We Frankfurcie nad Odrą
odbija z lewej strony starorzecze Odry, zwane przez
frankfurtczyków Starą Odrą (Alte Oder), oddzielone od
głównego biegu rzeki wyspą Kozi Ostrów (Ziegenwerder).
Wyspa Ziegenwerder jest ważnym parkiem i terenem
rekreacyjnym dla mieszkańców i gości przybywających
do Frankfurtu nad Odrą. Chętnie i często odwiedzają ją
przede wszystkim studenci i pracownicy położonego w
pobliżu Uniwersytetu Europejskiego Viadrina. My
wodniacy możemy dogodnie przybić do brzegu na
małych plażach przy 584 km.
Przystanie
1 Stowarzyszenie Frankfurter
Ruder-Club 1882 e.V.
oferuje kajakarzom noclegi
pod namiotem; zgłoszenia i
obsługa przy pomoście
tel. +49 174 7440344
2 Pomosty pływające
miejsca postojowe dla łodzi
turystycznych
3 Wyspa Ziegenwerder
dogodne przybicie do brzegu
kajakami przy małych plażach
4 Port Zimowy we Frankfurcie
nad Odrą
slip i pomosty pływające w
przygotowaniu
5 Stacja paliw Shell w
Słubicach
korzystne zejście do wody dla
kajakarzy - ul. Nadodrzańska,
stacja paliw Shell (dojście
przez rondo przy moście
granicznym)
6 Port w Słubicach
w planach przystań dla łodzi
turystycznych z obsługą
22
23
KM 584
To warto zobaczyć
Miasto Kleista Frankfurt nad Odrą / Słubice
Do centrum miasta dotrzemy przez gustowny most
dla pieszych, a w pobliżu Odry możemy także zrobić
zakupy i coś zjeść. Wyspa Ziegenwerder dobrze nadaje
się dla kajakarzy także jako »miękki« punkt startowy.
W przeciwieństwie do niej właściwy port miejski nie
oferuje dotychczas takiej możliwości, ponieważ skosy
brzegowe są tam wybrukowane.
Dworzec kolejowy oddalony jest około 750 m. Z
Eisenhüttenstadt do tego miejsca przepłynęliśmy
odcinek około 30 km. Do pokonania tej trasy kajakarze
potrzebują około 3-4 godzin, jeśli nie towarzyszy im
przeciwny wiatr.
Nocleg oferują hotele lub stowarzyszenia sportowe
przy Starej Odrze: SV Oderhort Frankfurt (Oder) e.V. i
Frankfurter Ruder-Club von 1882 e.V. Drugi z nich - Klub
Wioślarzy - pełni rolę frankfurckiej bazy dla wodniaków
i umożliwia noclegi pod namiotem właśnie z myślą o
kajakarzach.
Można się tutaj zgłosić, korzystając z numeru
telefonu 0049 174 7440344 (obsługa przy pomoście).
Do dyspozycji jest ponadto cała grupa pensjonatów
nastawionych na zakwaterowanie przyjezdnych
miłośników turystyki wodnej. Najlepiej skontaktować
się z informacją turystyczną (www.tourismus-ffo.de).
We Frankfurcie rozpoczynamy kolejny etap spływu.
Krótko po opuszczeniu portu przepływamy pod
kolejnym mostem, który łączy Frankfurt nad Odrą ze
Słubicami.
Z prawej strony podziwiać możemy zabudowania
polskiego miasta liczącego około 17.000 mieszkańców.
Słubice oferują zakwaterowanie, restauracje i
kawiarnie. Uniwersytet »Collegium Polonicum«
dysponuje platformą widokową z piękną panoramą
Odry, Słubic i Frankfurtu.
Port w Słubicach
Port w Słubicach
Godne polecenia są spacer po zielonym wale i
wstąpienie do małego portu w Słubicach. Istnieją tutaj
takżedogodne warunki dla cumowania łodzi
sportowych. Obecnie planuje się stworzenie infrastruktury dla turystyki wodnej.
Widok na most odrzański z basenu portowego w Słubicach
Port w Słubicach
Frankfurt nad Odrą
Muzeum Kleista i
Szlak Kleistów
Kościół Mariacki
Muzeum Viadrina
Muzeum Młodej Sztuki
Koncerty i Teatr Letni w
Forum Kleista i w Hali Koncertowej
Wujek Helmut
Grodzisko i Stroma Ściana w
Lossow
Słubice
Collegium Polonicum
SMOK
Bazar
Cmentarz żydowski
Słubfurt
adresem:
www.frankfurt-ffo.de
www.frankfurt-oder.de
(informacja turystyczna)
24
25
Klessin
km 598
N
Metry
0
S 1 : 25.000
1000
km 597
Lubusz
km 596
km 595
Łazy
km 594
s. 47
2
1
km 593
Lebus
km 592
km 591
Nowy Lubusz
km 590
KM 593
Z Frankfurtu nad Odrą / ze Słubic do Lubusza (Lebus)
W celu uzyskania dalszych informacji należy
skontaktować się z informacją turystyczną. Dla kajakarzy korzystne zejście do wody znajduje się w Słubicach
koło stacji paliw Shell przy ulicy Nadodrzańskiej (dojście
przez rondo – skrzyżowanie dróg nr 29 i niemieckiej
B5, przy moście granicznym), można tam wystartować
z niskiego brzegu. Przy dobrej pogodzie w tym miejscu
odbywają się również kąpiele.
Kiedy towarzyszy nam typowy dla Odry nurt, szybko
zostawiamy za sobą obszar zurbanizowany. Na 586,3 km
odnajdujemy ładną plażę, która doskonale nadaje się
na zrobienie małej przerwy. Plaża dostępna jest od ulicy
Mittelweg na północy Frankfurtu w pobliżu oczyszczalni
ścieków, gdzie można również parkować samochody.
Po lewej stronie teren znów się wznosi, a po prawej
między 587 a 598,5 km mijamy piękny las położony
bezpośrednio za wałem przeciwpowodziowym, który
przebiega tutaj bardzo blisko rzeki. Na zachodnim brzegu możemy ponownie podziwiać dziką przyrodę typową
dla Odry. Zbliżamy się do Lubusza: lewy brzeg wznosi
się do wysokości 50 m. Na powierzchni około 12,5 ha
utworzono tutaj rezerwat przyrody Wzgórza Odrzańskie
koło Lubusza (Oderberge Lebus), do którego należą
również tzw. Pontyjskie Zbocza (Pontische Hänge) –
zbliżony do stepowego obszar występowania
muraw kserotermicznych.
Przystanie
1 Przy dawnej ostrodze
promowej
lub przy łagodnym brzegu możliwość zejścia do wody dla
kajakarzy
Starorzecze (Alte Oder)
bardzo płytki dojazd do
starorzecza, przy SW 0,5 - 0,6
m, wysycha przy niskim stanie
wody
w pobliżu restauracja
»Oderblick«
2 Pole biwakowe dla
wodniaków
km 593,7
kajaki: przybicie do pomostu
pływającego lub do łagodnego
brzegu
w pobliżu restauracja »Anglerheim«
duży parking – dogodne miejsce
rozpoczęcia spływu dla kajakarzy
łodzie turystyczne:
tylko przy przystani koło pola
biwakowego
26
27
KM 593
Z Frankfurtu nad Odrą / Słubic do Lubusza (Lebus)
Lubusz od strony północnej
Lupo - maskotka odrzańska
Ta rzadko spotykana w Brandenburgii formacja
krajobrazu oferuje nam dużą różnorodność roślin
ciepłolubnych. Do najbardziej znanych należy miłek
wiosenny, którego kwiaty pojawiające się od kwietnia do początków maja przyciągają do Lubusza wielu
turystów.
Okres kwitnienia miłka
wiosennego (kwiecień/maj)
Początkowo nie widzimy odejścia starorzecza po lewej
stronie, nie dostrzegamy także Nowego Lubusza,
schowanego za prawym wałem. Dopiero kiedy
znajdujemy się w pobliżu niemieckiego miasta Lubusza,
dawnej siedziby biskupiej, odkrywamy, że z lewej strony
istnieje możliwość wpłynięcia do tego starorzecza.
Tworzy ono ładny półwysep, zbudowany z bardzo
suchego, piaszczystego podłoża i porośnięty
roślinnością kserotermiczną. Cień, jaki rzuca kilka
topól i wierzb, zachęca nas do zrobienia tutaj przerwy.
Kontynuując naszą wyprawę, przepływamy obok
dawnych ostróg promowych – prom nie kursuje już
tutaj od dawna. Jeśli przybilibyśmy do brzegu z lewej
strony, to moglibyśmy wstąpić do restauracji
»Oderblick« położonej tuż przy wodzie. Miejsce to
dobrze nadaje się do rozpoczęcia spływu, przynajmniej
jednym kajakiem można tu bardzo blisko podpłynąć.
Kiedy wyruszymy dalej, zobaczymy napis powitalny
»LEBUS« umieszczony wysoko na grzbiecie wzniesienia.
Na polskim brzegu znajduje się zadaszone miejsce
biwakowe. Także tam można dogodnie przycumować
łódź i cieszyć się przyrodą.
Mokradła Odrzańskie
(Oderbruch)
ścieżka rowerowa
Na 593,7 km znajduje się oficjalne miejsce
biwakowe dla wodniaków w niemieckim Lubuszu.
Kajakiem możemy przybić do pomostu pływającego lub
do łagodnego brzegu. Restauracja o nazwie »Anglerheim« chętnie nas ugości. Kajakarze mogą wykorzystać
duży parking jako miejsce do rozpoczęcia spływu.
Wodniacy
Lubusz od strony południowej
To warto zobaczyć
Ekspozycja poświęcona
Ziemi Lubuskiej, biskupstwu i
miastu Lubuszowi w muzeum
»Dom Ziemi Lubuskiej«
otwarte przez cały rok
Kościół ewangelicki
www.lebus-kirche.de
adresem:
Info Amt Lebus, Kietzer
Chaussee 1, 15326 Lebus
tel. +49 33604 63758
[email protected]
www.amt-lebus.de
Wyprawy na ląd
Restauracje &
zakwaterowanie
zakupy
(brak stacji paliw)
Więcej informacji pod
adresem:
Info Amt Lebus, Kietzer
Chaussee 1, 15326 Lebus
tel. +49 33604 63758
[email protected]
www.amt-lebus.de
28
29
Czapla siwa
km 601-605
Z Lubusza do Kostrzyna
Wuhden
Podelzig
KM 594
km 600
Klessin
km 599
Odra położona jest tutaj jeszcze na wysokości 16 m n.
p. m. Oznacza to, że na odcinku 93 km do miejscowości
Schwedt spadek wynosi około 13 m, co zawsze zapewnia wystarczająco silny nurt. Za Lubuszem rozpoczyna
się wał przeciwpowodziowy. Równolegle do Odry przebiega na nim szlak rowerowy Odra-Nysa. Nadaje się on
również dla skejterów, miłośników jazdy na rolkach.
Odra jest wytworną wieśniaczką.
Cichym, pewnym krokiem
przemierza swoje posiadłości.
Pył z wapna i węgla pokrywa
czasami jej suknię; do jej
monotonnej pieśni takt wystukuje
robotnik wznoszący drewniane
wały. Zawsze ma zajęcie, swoim
dzieciom niesie do domu węgiel
i drewno, zboże i wszelkie inne
dobra potrzebne do życia.
W Zielonej Górze sączy dobry,
skromny domowy napój. Ci,
którzy u niej mieszkają, są
bezpieczni i szczęśliwi; a kiedy
dociera do morza, rozpościera
szeroko i pobożnie swoje ramiona
w obliczu wieczności.
Paul Keller, 1912
N
Metry
0
S 1 : 25.000
km 598
1000
km 597
Łazy
km 596
km 595
km 594
30
31
Kietz
km 612
N
Metry
0
S 1 : 25.000
1000
km 611
Stele kamienne
km 610
KM 606
Reitwein
Neu
Manschnow
km 609
km 608
km 607
km 606
Reitwein
Skiperzy
Górzyca
km 605
Na 606 km na zachodzie leży mała miejscowość
Reitwein. Znana jest ze względu na występujące tu
pasmo wzniesień o nazwie »Ostroga Reitweinska«
(Reitweiner Sporn), zwane także »Reitweinskim
Nosem« (Reitweiner Nase), które jest dobrze widoczne
z Odry. Przez porośnięte lasem wzniesienia, których
wysokość dochodzi do 81,5 m, prowadzi europejski
szlak pieszy E 11. Kolejnymi atrakcjami Reitwein są
zabytkowy kościół projektu Stülera oraz położone na
wzniesieniach grodzisko słowiańskie. Wieś Reitwein
oddalona jest około 3,5 km od brzegu Odry.
Po polskiej stronie w odległości jedynie około 450 m od
Odry znajduje się Górzyca, miejscowość licząca około
1500 mieszkańców.
Przyroda obdarza nas znów bogatą roślinnością
brzegową oraz małymi plażami zachęcającymi do
wyjścia na ląd, gdy stan wody nie jest zbyt wysoki.
Około 500 m za 607 km odbija z lewej strony
starorzecze, które prowadzi nas około 800 m w
kierunku lądu aż do wału. Tutaj podczas
odpowiedniego stanu wody istnieje możliwość
przedostania się do »Starej Odry« (Alte Oder). Stara
Odra, pełniąca funkcję kanału odpływowego, należy do
zbiorników Mokradeł Odrzańskich (niem. Oderbruch –
teren odebrany rzece pod osadnictwo i uprawy) i jako
mała rzeka o szerokości od 5 do 10 m przepływa przez
osuszone obszary aż do miejscowości Oderberg.
Przystanie
Dla kajaków:
małe plaże do wyjścia na ląd
Wyprawy na ląd
Reitwein
przez porośnięty lasem pas
wzniesień, których wysokość
dochodzi do 81,5 m, prowadzi
europejski szlak pieszy E11
Ciekawe obiekty:
kościół projektu Stülera oraz
położone na wzniesieniach
grodzisko słowiańskie
Od poety-liryka Günthera Eicha
pochodzi określenie Odry jako
»rzeki przybywającej z daleka«.
To specyficzny opis rzeki położonej
tak blisko nas. Rzeki, która wydaje
nam się przecież znana - co
najmniej od czasu powodzi latem
1997 roku. Wrocław, Frankfurt,
Szczecin - co, przepraszam, ma
być tutaj dalekie?
A w ostateczności: czy Dunaj, a
także Ren nie są dużo bardziej
oddalone niż Odra?
Uwe Rada, Schlögel-Halicka, strona 95
km 620
32
33
N
Metry
0
S 1 : 25.000
1000
km 619
Neuredwitz
Stacja wodowskazowa w Kietz
informacja automatyczna
tel. +49 33479 4406
km 618
KM 615
Most kolejowy w Kostrzynie/Kietz
Most drogowy w Kostrzynie/Kietz
Kostrzyn nad Odrą
Bleyen-Genschmar
km 617
a
Wart
Kuhbrücke
3
2
Kostrzyn
km 616
s. 48
5
4
km 615
ał
Po
wo
d
Küstrin-Kietz
z io
wy
1
n
Ka
km 614
Odrą
km 612
km 613
Na 609 km po lewej stronie znajduje się miejscowość
Neu Manschnow, położona na Mokradłach Odrzańskich,
którą możemy zobaczyć z wału w odległości 1 km.
Płyniemy jeszcze 3,5 km, mijając bujną roślinność
terenów zalewowych, i na 612 km widzimy odbijające
starorzecze: rozpoczyna się tutaj tak zwany »Kanał
Powodziowy« (Vorflutkanal), skracający duże zakole
Odry i tworzący wyspę, na której w 2010 r. utworzono
rezerwat przyrody. Do wyspy dotrzeć można drogą
pieszą od mostu w miejscowości Küstrin-Kietz.
Manewrujemy na dużym zakolu Odry. Po prawej stronie
przy samym brzegu znajduje się historyczny obiekt
obronny »Twierdza Kostrzyn nad Odrą«. Wzniesiono ją w XVI w. przy ujściu Warty do Odry jako brandenburską twierdzę krajową, a w kolejnych wiekach
przebudowywano i modernizowano. Później stanowiła
jedną z głównych twierdz Królestwa Prus. W latach
20. XX w. część jej przestarzałego rdzenia rozebrano,
by duszące się w jej murach Stare Miasto mogło się
rozwijać.
Z tej perspektywy nie dostrzeżemy prawie żadnych
obiektów współczesnego miasta Kostrzyna, które
powstało po II wojnie światowej na gruzach największej
dzielnicy dawnego Kostrzyna - Nowego Miasta.
Przystanie
1 Dla skiperów
dawne koszary, lewy brzeg
2 Dla wioślarzy
tam, gdzie kończy się Kanał
Powodziowy, z lewej strony
przy niskim brzegu
3 Pole biwakowe dla
wodniaków
gospodarstwo rybackie Fischereihof Schneider w Kuhbrücke,
pole namiotowe, toalety i
prysznic, możliwość skorzystania z noclegu w pensjonacie
www.fischereihof-kuestrin.de
4 Port dla łodzi motorowych
Klub Żeglarski »Delfin«
www.klubdelfin.pl
5 Port handlowy w Kostrzynie
miejsca postojowe dla łodzi
turystycznych,
zaopatrzenie w paliwo na
Hotspot
stacji paliw
przy ulicy
34
35
KM 615
Kostrzyn nad Odrą
Klub Żeglarski »Delfin«
Most kolejowy
Port przemysłowy
Za usytuowanymi na brzegu rzeki fortyfikacjami rozciąga się sieć ulic i pozostałości budynków (w tym zamku
i kościoła farnego) - jedyny w swoim rodzaju powierzchniowy pomnik doszczętnie zburzonego w 1945 r.
Starego Miasta.
Za bastionem »Król« na 615 km znajdują się dwa
mosty: najpierw drogowy, a następnie kolejowy jako
jedne z najważniejszych połączeń komunikacyjnych
Polski z Niemcami, ponieważ następny most drogowy
znajduje się dopiero w odległości 47 km w dół rzeki w
Osinowie Dolnym / Hohenwutzen. Najbliższe mosty
kolejowe łączące Polskę i Niemcy to obiekty w Świecku i
koło Szczecina.
Na wschód od Twierdzy Kostrzyn rozpoczyna się Park
Narodowy »Ujście Warty«, który obejmuje swoim
zasięgiem (około 8.000 ha) cały obszar delty Warty.
Nieopodal opuszczonych koszar na lewym brzegu Odry
znajduje się przystań, która jest jednak zbyt wysoka dla
kajaków. Dopiero tam, gdzie kończy się wspomniany
Kanał Powodziowy, kajakarze mogą zejść z lewej strony
na niski brzeg. Znajduje się tam miejsce biwakowe dla
wodniaków należące do gospodarstwa rybackiego Fischereihof Schneider położonego w osadzie Kuhbrücke.
Jest tam możliwość rozbicia namiotu, do dyspozycji są
toalety i prysznic, a ponadto można skorzystać z pokoi
w pensjonacie.
Na 617,7 km Warta uchodzi do Odry. Po wysokich
kominach orientujemy się, że znajdujemy się w pobliżu
dzielnicy przemysłowej. Do miasta Kostrzyna nad Odrą
najlepiej dotrzeć Wartą, przybijając do niskiego brzegu
między dwoma mostami kolejowymi. Przybywając w
to miejsce od strony Odry, musimy zawsze liczyć się z
pewnym nurtem przeciwnym. W Kostrzynie znajdują się
różne obiekty portowe.
Przyjeżdżając łodzią motorową, najlepiej jest odwiedzić
najpierw miejscowe stowarzyszenie wodniackie - Klub
Żeglarski »Delfin«. Głębokość zanurzenia łodzi
sportowych nie powinna przekraczać 0,80 m.
W przypadku większych zanurzeń można przycumować
łódź przy bulwarze po stronie północnej, w tym celu
najlepiej jest zgłosić się do lokalnej informacji
turystycznej. Planuje się wybudowanie tutaj
nowoczesnej mariny.
To warto zobaczyć
Twierdza Kostrzyn
Park Narodowy
»Ujście Warty«
Przystanek Woodstock
adresem:
www.tourist-info-kostrzyn.de
www.brandenburg.
rz.htw-berlin.de
Przyroda na trasie
Park Narodowy
»Ujście Warty«
szczególne warunki siedliskowe dla około 270 gatunków
ptaków wodnych i błotnych
Odra była zawsze rzeką skrytą,
zaciszną. Nie przyozdabia się
zamkami jak »Ojciec Ren«, nie
nadchodzi w takt walca jak piękny
modry Dunaj. Z Odrą wiążą się
otwarta przestrzeń, rozległe widoki i spokojny nurt. Nad Odrą leżą
miasta o historycznym znaczeniu,
ale także miasta naznaczone
piętnem szaleństwa wojny, które
zostały podzielone i próbują teraz
budować do siebie mosty. Nad
Odrą łączą się przyroda i kultura,
czerpiąc często ze starej tradycji,
często jednak ze świeżą odwagą.
Tschechne (obwoluta)
36
Eisenhüttenstadt
Przystań przy bulwarze
Przystań przy bulwarze (553,4 km na Odrze, lewy brzeg
/ 129,5 km drogi wodnej Szprewa-Odra, prawy brzeg)
wyposażona jest w komfortowe miejsca postojowe dla
łodzi sportowych, statków pasażerskich i wycieczkowych. Przystań sąsiaduje bezpośrednio z historycznym centrum miasta i romantyczną dzielnicą rybacką.
Znajdziemy tutaj bogatą ofertę kulturalną i gastronomiczną. Miejsce obsługi wodniaków »Żółta Fala«
(Gelbe Welle – znak certyfikacji usług) dostępne jest
nieodpłatnie przez całą dobę: pomosty z możliwością
skorzystania z prądu i wody, prysznic, toaleta,
wciągarka i parking. www.eisenhuettenstadt.de
Historyczne centrum Fürstenberg nad Odrą
Fürstenberg jest dzisiaj dzielnicą Eisenhüttenstadt.
Początek osady wiązał się z wyznaczeniem tutaj
przypuszczalnie w 1253 r. przez margrabiego Henryka
Dostojnego miejsca poboru cła. Jako civitas Fürstenberg wzmiankowany był po raz pierwszy w 1293 r.
Historyczne centrum zachowało do dzisiaj swój średniowieczny układ, mimo że kamienice pochodzą już
w przeważającej mierze z XIX w. Wojny i liczne pożary
zniszczyły bowiem w znacznym stopniu zabudowę
średniowieczną. Do końca XIX w. miasto utrzymywało
się przede wszystkim z uprawy roli, rzemiosła i
browarnictwa. Dopiero kiedy w 1846 r. otwarto linię
kolejową Berlin-Wrocław i kiedy w 1891 r. ukończono
kanał Odra-Szprewa, a regulacja Odry w połowie XIX w.
umożliwiła już żeglugę parową ze Szczecina do Wrocławia, Fürstenberg stał się ośrodkiem przemysłowym i
węzłem żeglugowym. www.tor-eisenhuettenstadt.de
Muzeum Miejskie Eisenhüttenstadt
Założone w 1980 r. Muzeum Miejskie Eisenhüttenstadt
obejmuje dzisiaj 3 działy: ekspozycję stałą poświęconą
historii miasta, zbiory muzeum pożarnictwa i techniki
oraz galerię. Tematami ekspozycji stałej są wczesne
osadnictwo na odrzańskich terenach zalewowych,
średniowieczne miasto Fürstenberg, tradycyjne rodzaje
rzemiosła i rozwój przemysłowy miasta. Dział pożarnictwa, zlokalizowany przy ul. Heinrich-Pritzsche-Straße
26, dysponuje obszernymi zbiorami eksponatów, które
dokumentują rozwój pożarnictwa w okresie pomiędzy
XVI a XX w. Organizowane są tutaj również regularnie
Baser – czarter łodzi w dawnym suchym doku
To warto zobaczyĆ
koncerty jazzowe.. Galeria posiada zbiory dzieł sztuki
z czasów NRD z dziedzin malarstwa, grafiki i rzeźby.
Corocznie odbywa się ok. sześć wystaw poświęconych
przede wszystkim twórczości artystów pochodzących
z nowych niemieckich krajów związkowych. Adres:
Städtisches Museum Eisenhüttenstadt, Löwenstraße 4,
15890 Eisenhüttenstadt,
www.museum-eisenhuettenstadt.de
Kościół św. Mikołaja
Kościół poświęcony został św. Mikołajowi, patronowi
żeglarzy. Jest to późnogotycka budowla halowa z prezbiterium, korpusem nawowym i nawami bocznymi.
Od 1450 r. kościół jest znakiem rozpoznawczym miasta
Fürstenberg i mimo wielokrotnych zniszczeń za każdym
razem podejmowano się jego odbudowy. Z wieży
rozpościera się okazały widok na Nadodrze. Zwiedzanie
kościoła i wejście na wieżę: Parafia Kościoła św.
Mikolaja, tel. + 49 3364 2439
Dwukomorowa śluza szybowa w Eisenhüttenstadt
(Zwillingsschachtschleuse Eisenhüttenstadt)
Łodzie przybywające z Berlina docierają do Odry przez
śluzę szybową w Eisenhüttenstadt. Różnica wysokości
między stanowiskiem górnym kanału Odra-Szprewa
a swobodnie płynącą Odrą dochodzi w zależności od
stanu wody do 14 metrów i pokonywana jest tutaj jednym przeniesieniem. Obiekt oddany został do użytku w
1929 r. i spełnia swoją funkcję do dzisiaj. Zbudowano
go z myślą o 1000-tonowych statkach, zastępując
wyeksploatowaną już i znacznie przeciążoną śluzę
kaskadową. Rocznie odbywało się tutaj śluzowanie
ok. 40.000 statków. Dzisiaj urządzenie to należy już do
zabytków techniki. Nieustannie jednak pokonywanie
śluzy stanowi wyjątkowe przeżycie zarówno dla turystów, jak i dla miejscowych. Ze względu na duże zużycie
wody łodzie sportowe śluzowane są w miarę możliwości tylko w grupach lub łącznie z jednostkami żeglugi
handlowej. Dla jednostek sportowych pływających
pojedynczo może się to wiązać z czasem oczekiwania
trwającym maksymalnie 2 godziny, z uwagi na co zaleca
się wczesniejsze zgłaszenie. 127,3 km drogi wodnej
Szprewa-Odra. Zgłoszenia telefoniczne:
+49 3364 40853 / kanał 20 UKF Informacje o
godzinach obsługi śluzy: www.elwis.de
37
38
To warto zobaczyĆ Eisenhüttenstadt
Eisenhüttenstadt – miasto stworzone od podstaw
Eisenhüttenstadt jest pierwszym miastem dawnej NRDzaprojektowanym od podstaw na desce kreślarskiej.
Powstał plan idealnego miasta dla 30.000 mieszkańców, w którym szczególny nacisk położono na relacje praca - mieszkanie, polityka - kultura. Stworzono
ścisłe powiązania osiowe między hutą stali i osiedlami
mieszkaniowymi. Bardzo wyraźnie uwidacznia się to
w systemie zaopatrzenia i strukturze komunikacyjnej
Eisenhüttenstadt. Kompleksy mieszkaniowe od I do IV,
zbudowane zgodnie z »Szesnastoma Zasadami Urbanistyki«, charakteryzują się architekturą typową dla lat
50. i 60. XX w. Sztuka w przestrzeni publicznej – fasady
ozdobione techniką sgraffito (praca na wielowarstwowym tynku) lub mozaikami oraz wolnostojące rzeźby – stanowi istotny element całościowej koncepcji.
Także powierzchnie niezabudowane, parki i zieleńce
zagospodarowane zostały odpowiednio w duchu nowej
ideologii i wykształconej przez nią estetyki.
Centrum Dokumentacji Kultury Codziennej NRD
Znajdujących się tutaj ponad 80.000 obiektów daje
wyobrażenie o gospodarce i polityce konsumpcji w
NRD. Centrum prezentuje głównie wyroby przemysłowe codziennego użytku. Wszystko odbywa się w formie
czasowych wystaw specjalnych przedstawiających
eksponaty z różnych perspektyw.
Adres: Erich-Weinert-Allee 3, 15890 Eisenhüttenstadt
http://www.alltagskultur-ddr.de
Obiekty zakładowe spółki ArcelorMittal Eisenhüttenstadt GmbH
Spółka ArcelorMittal Eisenhüttenstadt jest jedynym
producentem stali we wschodnich Niemczech posiadającym wielkie piece, stalownie i walcownie. Budowę
zakładu jako kombinatu hutniczego wraz z kompleksami mieszkalnymi I – IV rozpoczęto w 1950 r. Zwiedzając
zakład, można zapoznać się z jego ogólną historią i
powiązaniami gospodarczymi oraz uzyskać szczegółowe
informacje o technologii i wykorzystaniu produktów.
Godne uwagi są też obiekty walcowni gorącej. Kanałem
Odra-Szprewa od 121 do 124 km drogi wodnej można
przepłynąć łodzią bezpośrednio obok zakładu wytapiania surówki z zespołem wielkich pieców, aglomerowni,
magazynu surowców i obiektów portowych.
39
Baser – czarter łodzi
W stacji czarterowej BOOT-CHARTER-BASER w
historycznym suchym doku można wypożyczyć małe
łodzie motorowe bez wymogu posiadania patentu,
jak również jachty za okazaniem patentu oraz barki
turystyczne. Szczególnie dużą popularnością cieszą się
miejskie rejsy do bulwaru i wyprawy piknikowe łodzią
motorową poza miasto do miejscowości Müllrose.
Na wypoczynek w długie weekendy idealnie nadają
się rejsy nad jezioro Schwielochsee lub do Krosna
Odrzańskiego. Z Eisenhüttenstadt można wyruszyć
także w tzw. »Wielki Rejs«, korzystając z trasy okrężnej
przez Odrę, kanał Odra-Hawela, Hawelę i kanał
Odra-Szprewa. Ponadto istnieje możliwość dopłynięcia
Odrą do Zalewu Szczecińskiego, a stamtąd do Bałtyku.
Adres: Am Trockendock 4, 15890 Eisenhüttenstadt
www.boot-charter-baser.de
Port »Mielenzhafen« (Klub Jachtów Motorowych)
W centrum Eisenhüttenstadt na powierzchni 15.000
m2 zlokalizowany jest tzw. port Mielenzhafen. Zbudowany w 1896 r. pierwotnie jako port przeładunkowy fabryki brykietu, od 1962 r. pełni funkcję m. in. siedziby i
basenu postojowego Klubu Jachtów Motorowych
(Motoryachtclub Eisenhüttenstadt e.V.). 40 członków
klubu dysponujących ponad 30 łodziami utrzymuje
intensywne kontakty z partnerami uprawiającymi
sporty wodne w Polsce i z klubami w Brandenburgii.
W transgranicznej turystyce wodnej port ten jest bazą
kontaktową i punktem wyjścia w kierunku wschodnim.
Obiekt posiada następujące wyposażenie:
• pomosty z 45 stałymi i 4 dziennymi miejscami
postojowymi
• 25 miejsc do zimowania łodzi w hali
• 15 zadaszonych miejsc postojowych
Ponadto istnieje tu możliwość korzystania z prądu,
toalet, pryszniców i pralki oraz odbioru fekaliów.
Adres: Karl-Marx-Straße 32a, 15890 Eisenhüttenstadt,
125,3 km drogi wodnej Szprewa-Odra, prawy brzeg
www.myceh.de
Oprowadzania z przewodnikiem i dalsze informacje o
Eisenhüttenstadt i Fürstenberg nad Odrą:
Tourismusverein Oder-Region Eisenhüttenstadt e.V.,
Lindenallee 25, 15890 Eisenhüttenstadt
Spichlerz Reichstypenspeicher o pojemności 10.000 t przy kanale Odra-Szprewa
40
Słubice To
To warto zobaczyĆ Słubice
Dom Strzelecki
Słubice
Słubice leżą na zachodnim krańcu Polski. To młode i dynamicznie rozwijające się miasto liczy
prawie 17.000 mieszkańców, spośród których około 38% nie ukończyło 30 roku życia. Słubice
są jednocześnie najmniejszym polskim miastem uniwersyteckim – żyje tutaj około 2000 studentów.
W budynku o charakterystycznej architekturze położonym bezpośrednio przy Odrze mieści się
Collegium Polonicum – transgraniczny ośrodek uniwersytecki otwarty w 1993 r. Warto wejść
tutaj na platformę widokową, z której podziwiać można krajobraz odrzański i panoramę Frankfurtu nad Odrą. W holu Collegium Polonicum organizowane są często wystawy poświęcone
tematom z zakresu historii, w tym historii sztuki (www.cp.edu.pl).
Międzynarodowy ośrodek dydaktyczny i badawczy prowadzony jest wspólnie przez Uniwersytet
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą.
Do tematów wiodących należy współpraca naukowa i kulturalna między Polską a Niemcami.
Biblioteka uczelni dysponuje obszernym archiwum Karla Dedeciusa, wybitnego tłumacza literatury polskiej na język niemiecki. W skład archiwum wchodzi m. in. korespondencja ze znanymi
pisarzami, takimi jak Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska czy Tadeusz
Różewicz. Przed 1945 r. Słubice stanowiły część Frankfurtu nad Odrą. Dzielnicę tę nazywano
Wałowym Przedmieściem (Dammvorstadt) lub Miastem Ogrodów (Gartenstadt). Od czasów
średniowiecza znajdowały się tutaj łąki i ogrody – miejsca, do których chętnie wybierano się
na wycieczki rodzinne z Frankfurtu. Od XIX w. wzdłuż ul. 1 Maja (dawniej Crossener Straße)
zaczęły powstawać dworki i wille. Niektóre z tych pięknych starych budynków zachowały się do
dnia dzisiejszego. Na terenie znajdującym się między dzisiejszym mostem a Collegium Polonicum zbudowano w XVIII w. na polecenie króla Fryderyka II Wielkiego fabrykę jedwabiu. Po
obu stronach Odry posadzono ponad 1.500 morw, których liście służyć miały jako pokarm dla
gąsienic jedwabnika. Przedsięwzięcie nie zostało uwieńczone sukcesem. Jako wspomnienie tych
czasów oglądać możemy już tylko jedno drzewo morwowe rosnące przed budynkiem przy ul.
Wojska Polskiego 164.
Dalsze informacje dotyczące oferty
turystycznej Słubic:
Tourist-Information Frankfurt (Oder)
Karl-Marx-Straße 189, 15230 Frankfurt
nad Odrą, +49 335 325216
[email protected]
www.tourismus-ffo.de
Collegium Polonicum
ul. Kościuszki 1, 69-100 Słubice
+48 95 7592400
Pole golfowe
ul. Sportowa 1, 69-100 Słubice
+48 95 7581920
Ośrodek Rancho Drzecin
Drzecin 54, 69-100 Słubice
+48 95 7500086
Restauracja Odra
Tutaj dn. 8 listopada 1990 r. spotkali się
premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz
Niemiec Helmut Kohl.
pl. Przyjaźni, 69-100 Słubice
+48 95 7582621
W 1775 r. dokonano uroczystego otwarcia Domu
Strzeleckiego (»Schützenhaus«) należącego do Frankfurckiego Bractwa Kurkowego, położonego wtedy jeszcze poza dzielnicą Dammvorstadt. Od tego czasu obiekt
ten był wielokrotnie przebudowywany, a od 1946 r.
wykorzystywany jest jako kościół parafii katolickiej pw.
NMP Królowej Polski w Słubicach.
www.museum-viadrina.de/Strassenlexikon_Slubice/
strassen/n/Niepodleglosci_aleja.htm
Stadion Słubickiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
W 1927 r. po długim okresie budowy przekazany został
do użytku Stadion Wschodniomarchijski (Ostmarkstadion), dzisiejszy stadion Słubickiego Ośrodka Sportu i
Rekreacji. Ten imponujących rozmiarów obiekt posiada
od strony wschodniej efektowną zabudowę arkadową,
stylistycznie nawiązującą do pierwowzorów antycznych. ul. Sportowa 1, 69-100 Słubice, +48 95 7582501,
www.sosirslubice.pl
Pomnik Leopolda Brunszwickiego
Na północ od mostu na Odrze znajdował się pierwotnie
pomnik Leopolda Brunszwickiego, siostrzeńca króla
Prus Fryderyka II Wielkiego. Zbudowano go dla upamiętnienia cenionego generała, który w 1785 r. utonął,
podejmując próbę ratowania mieszkańców Frankfurtu
podczas powodzi w 194. Pomnik r. został zniszczony. W
pobliżu tego miejsca widzimy dzisiaj monumentalne
drewniane krzesło korespondujące ze swoim odpowiednikiem po stronie frankfurckiej. Konstrukcja ta jest
efektem projektu artystycznego »Rozmowa drzew«
(Baumzeichen), zrealizowanego w 1995 r. przez Eberharda G. Krügera. www.eberhard.g.krueger.uschner.
com/html/baumzeichen.html
SMOK
W Słubickim Miejskim Ośrodku Kultury SMOK
organizowane są m. in. wystawy sztuki współczesnej,
koncerty i inne wydarzenia kulturalne. Każdego roku
organizowane są tu we współpracy z miastem Frankfurt nad Odrą miejski festyn hanzy »Kolorowy śledź«
(Bunter Hering) i międzynarodowy festiwal piosenki
autorskiej »transVOCALE«. ul. I Maja 1, 69-100
Słubice, +48 95 7582439
Bazar
Ważnymi miejscami przyciągającymi turystów są
także Bazar Miejski położony w południowo-wschodniej części miasta oraz ul. Jedności Robotniczej, zwana
przez gości z Niemiec »Zigarettenstraße«, w rejonie
której znajdziemy liczne kawiarnie,
restauracje i różne punkty handlowe. ul. Sportowa 1A,
69-100 Słubice, +48 95 7584270
www.bazarslubice.pl
warto zobaczyĆ
Park Rozrywki i Rekreacji
Na południu miasta znajduje się duży park, część tzw.
Ogrodu Europejskiego. Miejsce to zachęca spacerowiczów, biegaczy i rowerzystów do spędzenia czasu na
świeżym powietrzu. Odnajdziemy tu jeszcze pozostałości wzniesionej w 1892 r. wieży widokowej imieni
Kleista.
www.gps-tour.info/de/touren/detail.49635html
Dawny cmentarz żydowski
Warto zwiedzić również dawny cmentarz żydowski,
jeden z najstarszych miejsc pochówku Żydów w
Europie Środkowej, wzmiankowany po raz pierwszy w
XIV w. Pochowano tutaj trzech rabinów. Najbardziej
naczącym spośród nich był Joseph Meir Theomim,
który działał we Frankfurcie w latach 1781-1792.
Jego dzieła stanowią komentarz do żydowskich zasad
koszerności i są do dzisiaj istotnym elementem w
kształceniu rabinów. Kilka ustawionych na nowo kamieni nagrobnych oraz kamień pamiątkowy ufundowany
przez miasta Słubice i Frankfurt nad Odrą upamiętniają
to szczególne miejsce.
www.juedischesfrankfurtvirtuell. de/de/de_H.php
Kunowice
Na terenie gminy Słubice znajduje się miejscowość
Kunowice (dawniej >>Kunersdorf<<). W bitwie pod
Kunowicami król Prus, Fryderyk II, 11 i 12 sierpnia 1759
r. odniósł swoją najdotkliwszą porażkę. Uszedł śmierci
tylko za sprawą przypadku. Złota tabakiera, która
zatrzymała lot ołowianej kuli, uratowała mu życie. W
2009 r. w Kunowicach odbyła się rekonstrukcja bitwy z
udziałem ponad 5000 uczestników z Polski i Niemiec.
Ze względu na niebywały sukces imprezy planuje się
zorganizować ją ponownie.
Świecko
Do gminy Słubice należy także wieś Świecko (dawniej
Schwetig). Miejsce pamięci przypomina tam o istnieniu
w latach 1940 - 1945 karnego obozu »wychowania
przez pracę« o nazwie »Widok na Odrę« (Arbeitserziehungslager »Oderblick«), który podlegał kwaterze
Gestapo we Frankfurcie nad Odrą.
Słubfurt
Artysta Michael Kurzwelly połączył w swoim projekcie
»Słubfurt« polskie Słubice i niemiecki Frankfurt: »Na
miasto składają się dwie dzielnice, Słub oraz Furt,
leżące po prawej i lewej stronie Odry, która wraz z
otaczającymi ją łąkami i dzikimi plażami jest
najpiękniejszą rzeką Europy.« Oprowadzanie po mieście, publikacje i liczne inne projekty dają pogląd na
strategię tej nowej »stolicy kulturalnej«.
www.slubfurt.net
41
42
To warto zobaczyĆ Frankfurt nad Odrą
Frankfurt nad Odrą
Miasto Kleista Frankfurt nad Odrą
»To, co znajdujemy, mówi nam też zawsze coś o tym, czego szukamy« – brzmi stare przysłowie. Niezależnie od tego, czego Państwo szukali, znaleźli Państwo Frankfurt nad Odrą.
Jesteśmy dynamicznym, innowacyjnym miastem położonym niedaleko stolicy Niemiec.
Utrzymujemy intensywne kontakty z Europą Wschodnią, stawiamy na nowe technologie i
mamy do zaoferowania bogate spektrum kulturalne. Zapraszam serdecznie do odkrywania
Frankfurtu nad Odrą.«*
Odra wyznacza wschodnią granicę Niemiec i jednocześnie wschodnią granicę Frankfurtu
nad Odrą. Wybierając się na drugą stronę rzeki, w ciągu kilku minut znajdziemy się w
polskich Słubicach. Odra nadaje też miastu jego niepowtarzalny krajobraz. Tzw. Stara Odra
i Port Zimowy powstały przez wydzielenie się lub odcięcie fragmentów dawnego koryta
rzeki.
O walorach przyrodniczych Frankfurtu i okolic świadczą unikatowe łęgi dębowe (Eichwald)
i tzw. Stroma Ściana w Lossow. Z Rynku Drzewnego (Holzmarkt) leżącego nad Odrą w
centrum miasta podziwiać można wspaniały widok na wyspę Kozi Ostrów (Ziegenwerder),
jej ostrogi, tereny zalewowe i jej północny kraniec. Zarówno mieszkańcy, jak i goście przybywający do miasta zauroczeni są panoramą otwierającą się z odrzańskiego brzegu, krajobrazem polderowym po słubickiej stronie oraz widokiem północnych łąk nadodrzańskich
usianych przysadzistymi wierzbami rosochatymi.
Liczne place, zieleń miejska i budynki świadczą o obfitującej w wydarzenia historii tego
hanzeatyckiego miasta. Frankfurt nad Odrą posiada bogatą ofertę kulturalną: trzy muzea,
trzy teatry, hala koncertowa z Brandenburską Orkiestrą Państwową, Uniwersytet Europejski Viadrina, spółka miejską zajmująca się organizacją targów i imprez oraz wiele innych
instytucji samorządowych i prywatnych. Możliwości spędzania wolnego czasu uzupełnia
oferta kulturalna miasta partnerskiego – Słubic, obejmująca koncerty, wystawy i wiele
innych wydarzeń kulturalnych, artystycznych.
»Tylko ten, kto dla ulotnej żyje chwili,
dla przyszłości żyje.«
Heinrich von Kleist, ur. w 1777 r. we Frankfurcie nad Odrą,
zm. w 1811 r. w Berlinie
*dr Martin Wilke,
nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą
Informacja Turystyczna we Frankfurcie
nad Odrą
Karl-Marx-Straße 189
15230 Frankfurt nad Odrą
tel. +49 335 325216
fax +49 335 22565
[email protected]
www.tourismus-ffo.de
Chłodne piwo w otoczeniu pięknej
przyrody
Ogródek piwny na wyspie Kozi Ostrów
(Ziegenwerder): www.ziegenwerder.de
Orzeźwiająca kąpiel w jeziorze
Helenesee »Bałtyk w pigułce«
To warto zobaczyĆ
»Tak zatem stoję teraz jak ten Herkules na
rozstajach krzyżujących się pięciu dróg
i rozmyślam, którą też mi przyjdzie obrać.«
Heinrich von Kleist, ur. w 1777 r. we Frankfurcie nad
Odrą, zm. w 1811 r. w Berlinie
Muzeum Kleista i Szlak Kleistów
Odwiedzający miasto od 2012 roku mogą podążać
śladami sławnego pisarza Heinricha von Kleista, a także
jego stryjecznego dziadka Ewalda von Kleista. Dwudziestokilometrowa trasa rozpoczyna się przy Muzeum
Kleista położonego nieopodal pięknej Promenady
Odrzańskiej i prowadzi do ośmiu kolejnych miejsc we
Frankfurcie nad Odrą i w Słubicach, będących dawniej
przedmieściem Frankfurtu (Dammvorstadt). Muzeum
Kleista znajduje się w byłej szkole garnizonowej
Frankfurtu nad Odrą, do której dzieci żołnierzy niższych
rangą mogły uczęszczać nieodpłatnie. Późnobarokowa
budowla powstała w 1777 roku, w roku urodzin Heinricha von Kleista. Stanowiła ona pierwotnie północno-zachodni kraniec istniejącego już wtedy kompleksu
koszar. W budynku tym, po przeprowadzonych na
szeroką skalę pracach restauracyjnych, otwarto w 1969
roku Muzeum Kleista. Będąc w posiadaniu ponad
34 000 eksponatów, muzeum dysponuje obecnie
najobszerniejszą dokumentacją na temat Heinricha von
Kleista i jego środowiska literackiego. Adres: Kleist-Museum, Faberstraße 7, 15230 Frankfurt nad Odrą,
www.frankfurt-oder.de > Tourismus;
www.kleist-museum.de
Kościół Mariacki
Kościół Mariacki jest największym średniowiecznym
kościołem Brandenburgii oraz główną wizytówką architektoniczną Frankfurtu nad Odrą. Poza samą monumentalną gotycką budowlą szczególne znaczenie mają
wielobarwne ołowiane witraże pochodzące z końca XIV
w. Ta swoista średniowieczna Biblia w obrazach jest
unikatowa pod względem zarówno stylistycznym, jak
i ikonograficznym. Na szczególną uwagę zasługuje tak
zwany witraż apokaliptyczny, na którym przedstawiono
Antychrysta i jego diabelską świtę. Kolejne cenne
elementy wyposażenia kościoła Mariackiego to monumentalna chrzcielnica i świecznik, wykonane w XIV
w. z brązu, okazały ołtarz z XV w. oraz wiele epitafiów,
istotnych z punktu widzenia historii sztuki. Można je
dzisiaj obejrzeć w kościele św. Gertrudy położonym w
pobliskim parku. Adresy: St. Marien, Oberkirchplatz,
15230 Frankfurt nad Odrą; St. Gertraud, Gertraudenplatz 6, 15230 Frankfurt nad Odrą, www.st-marien-ffo.
de; www.evangelische-kirche-ffo.de/?locid=63
Muzeum Młodej Sztuki we Frankfurcie nad Odrą
posiada jedne z największych i najbardziej znaczących
zbiorów sztuki wschodnioniemieckiej: ponad 11 000
eksponatów z dziedzin malarstwa, instalacji, rzeźby,
a ponadto grafiki polskiej. Eksponaty oglądać można
podczas różnych wystaw czasowych prezentowanych
w gotyckiej sali bankietowej frankfurckiego ratusza
oraz w dawnych magazynach PackHof należących
do Muzeum Viadrina. Ponadto w muzeum organizowane są regularnie interesujące wystawy poświęcone sztuce współczesnej Polski i Niemiec. Adres: Rathaushalle, Marktplatz 1, 15230 Frankfurt nad Odrą; PackHof,
Carl-Philipp-Emanuel-Bach-Str. 11, 15230 Frankfurt
nad Odrą, www.mueum-junge-kunst.de
43
44
To warto zobaczyĆ Frankfurt nad Odrą
Muzeum Viadrina
Muzeum Viadrina jest największym muzeum we Muzeum Viadrina jest największym muzeum we wschodniej
Brandenburgii poświęconym historii i kulturze, swoją
siedzibę ma w budynku Junkerhaus (Dom Junkrów), w
którym odrestaurowano imponujące barokowe stropy.
Junkerhaus to zabytek architektury zamieszkiwany w
przeszłości przez studiujących we Frankfurcie synów
brandenburskich książąt-elektorów. Jedna z ekspozycji
stałych przedstawia historię regionu i miasta Frankfurtu nad Odrą: znaczącą rolę, jaką miasto odgrywało
w średniowieczu, historię Alma Mater Viadrina, funkcję
miasta garnizonowego, urbanizację miasta aż do XX
wieku oraz losy miasta w czasie II wojnie światowej i
po jej zakończeniu. Udokumentowano tutaj również
bogatą tradycję muzyczną Frankfurtu nad Odrą. W
mieście przez długi czas działali sławni kompozytorzy
i muzycy, m.in. Carl Philipp Emanuel Bach i Johann
Gottfried Piefke, światowej sławy organmistrz Wilhelm
Sauer oraz Julius Altrichter – znany niegdyś w całej Europie największy producent blaszanych instrumentów
dętych. Adres: Museum Viadrina, Carl-Philipp-Emanuel-Bach-Straße 11, 15230 Frankfurt nad Odrą
www.museum-viadrina.de
Żeby dotrzeć do siebie nawzajem, potrzebne
są mosty. Frankfurt nad Odrą ma trzy mosty.
Najważniejszym z nich jest Most Miejski na końcu
ulicy Róży Luksemburg. Masywne betonowe filary
emanują siłą i bezpieczeństwem. Kolejne budowle
to most kolejowy i most autostrady. Trzy mosty –
plus jeden: tak samo „nośny“, wiele znaczący, po
obu stronach wysoce ceniony. To most duchowy,
wznoszony przez Uniwersytet Europejski Viadrina.
(...) ta szkoła wyższa z dumą nosi oficjalne miano
Viadrina, tzn. położona nad Odrą.
Tschechne, strona 122
Koncerty i Teatr Letni w Forum Kleista i w Hali
Koncertowej
Hala Koncertowa im. Carla Philippa Emanuela Bacha
położona przy brzegu Odry i teatr mieszczący się w
Forum Kleista są największymi instytucjami kultury
we wschodniej Brandenburgii. Wśród ponad 300
imprez teatralnych i kulturalnych, kongresów i innych
wydarzeń do repertuaru należą także inscenizacje dzieł
Heinricha von Kleista oraz koncerty Brandenburskiej
Orkiestry Państwowej we Frankfurcie. Miejskie życie
kulturalne wypełniają latem wieczory muzyczne, takie
jak np. impreza operowa »OperOderSpree«. W lipcu
największy festyn miejski Frankfurtu nad Odrą i Słubic
»Bunter Hering (Kolorowy Śledź) & Swawolny Kogucik«
przyciąga nad Odrę tysiące odwiedzających. Bilety i
informacje: Messe und Veranstaltungs GmbH im Kleist
Forum, Platz der Einheit 1, 15230 Frankfurt nad Odrą
www.muv-ffo.de
Frankfurt nad Odrą
Wujek Helmut
Tratwa »Wujka Helmuta« zachęca odwiedzających
miasto do odkrywania Odry i rozkoszowania się
miejscowymi specjałami kulinarnymi. Rejsy wycieczkowe »Panorama«, »Mosty« lub »Obszary zalewowe«
oferują fascynujące widoki na tereny nadodrzańskie,
gdzie przyroda nadal rządzi się swoimi prawami, oraz
na bliskie okolice Frankfurtu nad Odrą.
Adres: w pobliżu przystani we Frankfurcie nad Odrą
www.onkel-helmut.de; www.oder-kanuverleih.de
SV Oderhort Frankfurt (Oder) e.V.
Klub wioślarski o nazwie »Oderhort« (Ostoja Odrzańska) istniał we Frankfurcie już w 1908 roku. Po dwóch
wojnach światowych i zjednoczeniu Niemiec stowarzyszenie to reaktywowano w 1992 roku. W 2012 roku w
stanicy wodnej nad Odrą odbyły się obchody XX-lecia
istnienia organizacji liczącej 50 zrzeszonych wioślarzy.
Bettina Ludolph, która w 2001 roku w wieku 15 lat
zdobyła brązowy medal w Duisburgu na Mistrzostwach Świata Juniorów A w dwójkach, przyczyniła się
do renomy stowarzyszenia SV Oderhort. Członkiem
klubu jest także wioślarz Stephan Koltzk, mistrz świata
w niemieckiej ósemce. Adres: Geschäftsstelle (biuro
stowarzyszenia), Buschmühlenweg 172 (stadion),
15230 Frankfurt nad Odrą, [email protected]
Ważne imprezy
Miejskie Święto Hanzy »Bunter Hering«:
www.bunterhering.de
Dni Kleista: www.kleistfesttage.de
Adwent w kościele Mariackim:
www.weihnachtsmarkt-marienkirche.de
Dalsze informacje pod adresem:
www.tourismus-ffo.de i www.frankfurt-oder.de
Baza turystyki wodnej, Frankfurcki Klub Wioślarski
Grodzisko i Stroma Ściana w Lossow
W położonej na południu wsi Lossow (Łosowo), należącej obecnie do Frankfurtu nad Odrą, zachowało się
cenne prehistoryczne grodzisko. Na szczególną uwagę
zasługuje malownicze usytuowanie dawnej osady
w urozmaiconym krajobrazie: od strony wschodniej
ogranicza ją tzw. Stroma Ściana – imponujący spadek
terenu w kierunku Odry na skraju płaskowyżu. Od
strony południowej naturalną ochronę zapewniała
osadzie szeroka na około 100 m dolina erozyjna. Odkrycia archeologiczne pochodzą z późnej epoki brązu,
wczesnej epoki żelaza i wczesnego okresu osadnictwa
słowiańskiego. Na miejscu znajduje się tablica informująca szczegółowo o pracach archeologicznych.
www.burgwall-lossow.de
To warto zobaczyĆ 45
Założony w 1882 r. Frankfurcki Klub Wioślarski (Frankfurter Ruder-Club von 1882 e.V.) jako najstarsza organizacja wioślarzy w Brandenburgii posiada długą i bogatą
tradycję. Baza turystyki wodnej oddalona jest zaledwie
kilka minut od centrum miasta i dworca kolejowego i
znajduje się na 583 km Odry w starorzeczu
(Alter Oderarm). Wjazd do niej znajduje się przy
północnym skraju wyspy Ziegenwerder (Kozi Ostrów).
Baza dysponuje stanowiskami do cumowania kajaków
i innych łodzi wiosłowych oraz miejscami noclegowymi
dla 25 osób. Adres: Frankfurter Ruder-Club von 1882
e. V., Lehmgasse 11, 15230 Frankfurt nad Odrą,
www.frcvon1882.de
Łodzie pasażerskie wyruszają z Frankfurtu dwa razy
w tygodniu, w środę i w sobotę, i pokonują trasę
do Kostrzyna w ciągu dwóch, do Schwedt w ciągu
ośmiu, a do Szczecina w ciągu dziesięciu godzin.
Korzystanie z rejsów odbywa się raczej lokalnie i
na mniejszych odcinkach, a nie na całej trasie. Ma
to swoją przyczynę w tym, że podróżni szybciej i
pewniej dotrą do celu, korzystając z połączenia kolejowego. Szybciej i niezależnie od okoliczności, tym
bardziej, że podczas niskiego stanu wody zdarza się,
że rejs na całe godziny jest przerywany lub nawet
musi zostać wstrzymany. (...) Regulacje rzek nie są
naszą mocną stroną.
Theodor Fontane, 1863
Lubusz
Muzeum »Dom Ziemi Lubuskiej«
Lubusz może poszczycić się historią sięgającą ponad
3 tysiące lat wstecz. Samo miasto założono w
1226 r. Ze względu na wyeksponowane położenie
nad Odrą ta dawna siedziba biskupia była już od
tysiącleci ważnym ośrodkiem handlowym. Na
szczycie Góry Zamkowej (Burgberg), uchodzącej za
jeden z najważniejszych zabytków archeologicznych
Brandenburgii, dokonano odkryć świadczących o
burzliwej historii miasta. Z wykopaliskami zapoznać
można się w muzeum »Dom Ziemi Lubuskiej«. Znajduje się tam również ekspozycja poświęcona Ziemi
Lubuskiej i biskupstwu w Lubuszu. Adres: Museum
»Haus Lebuser Land«, Schulstr. 7, 15326 Lebus,
tel. +49 33604 230, www.heimatverein-lebus.de
Kościół ewangelicki
W niedużej odległości od Odry znajduje się kościół
ewangelicki, dobrze widoczny z rzeki i stanowiący
przez to symbol dolnego miasta. Wzniesiona w
1810 r. budowla została zniszczona w 1945 r. Od
lat 50. kościół jest systematycznie odbudowywany.
Adres: Evangelische Kirchengemeinde Lebus, Schulstraße 8, 15326 Lebus, tel. +49 33604 5138,
www.lebus-kirche.de
To warto zobaczyĆ
Miłek wiosenny
Szczególną atrakcją na pagórkach odrzańskich koło
Lubusza są kwitnące wiosną miłki wiosenne. Na tak
zwanych Pontyjskich Zboczach można podziwiać
roślinność, której głównym obszarem występowania są właściwie rozległe stepy Azji i tereny
wokół Morza Czarnego. Oprócz miłka wiosennego
odnajdziemy tutaj ostnice (szczególnie ostnicę włosowatą), sasankę łąkową, pięciornika piaskowego,
szałwię, koniczynę pagórkową, zawilca wielkokwiatowego, ostrołódkę kosmatą i ożotę zwyczajną.
Turyści zamierzający zatrzymać się w Lubuszu na
nocleg mogą skorzystać z pola biwakowego, pokoi
lub apartamentów.
Turyści zamierzający zatrzymać się w Lubuszu na
nocleg mogą skorzystać z pola biwakowego, pokoi
lub apartamentów.
Dalsze informacje uzyskać można pod adresem:
Info-Punkt Amt Lebus, Kietzer Chaussee 1, 15326
Lebus, tel. +49 33604 63758, www.amt-lebus.de
Mokradła Odrzańskie (Oderbruch)
Kamień kilometrowy 0 wyznacza początek Mokradeł Odrzańskich. Znajduje się na wale przeciwpowodziowym i nie jest widoczny z Odry. Przebiega
tędyszlak rowerowy Odra-Nysa. Kamienie rozmieszczone są na wale w odstępach co 100 m.
Od Opola droga wiedzie
Dniem i nocą po wodzie;
Brzeg, Oława, Stary Wrocław,
Piykne miasto po drodze.
Głogów, Krosno, dalej Frankfurt,
Oglądómy wielki świat,
Do Szczecina dopływómy
Ojciec, jo i starszy brat.
Życie nasze jest wesołe
Każdy naszej Odrze rod
I chce pływać na mataczce
Podwiel styknie zdrowych lot.
Pieśń flisaków odrzańskich z początku XX wieku,
w: Adolf Dygacz, Śpiewnik opolski, Katowice 1956;
Popłoński, strona 18
47
48
To warto zobaczyĆ Kostrzyn nad Odrą
49
O Odrze
Bolesław Cieślik
Komandor Klubu Żeglarskiego »Delfin«
w Kostrzynie nad Odrą
Twierdza Kostrzyn
Pozostałości Twierdzy Kostrzyn stanowią atrakcję
turystyczną miasta Kostrzyna nad Odrą. Z najstarszych obiektów twierdzy pochodzących z XVI w.
zachowały się do dzisiaj bastion Król i bastion Filip,
wraz z odcinkami łączących je kurtyn. Odnajdujemy
ponadto umocnienia powstałe między XVII w. a
XIX w.: bastion Brandenburgia, rawelin August Wilhelm, Bramę Chyżańską i Bramę Berlińską, grodze
zamykające fosy oraz dzieło rogowe na Gorzynie.
W zrewitalizowanej Bramie Berlińskiej znajduje
się ponadto ekspozycja muzealna i dostępne są
liczne publikacje upowszechniające informacje o
dynamicznej historii miasta i jego zabytkach. W
przyszłości kazamaty bastionu Filip zaadaptowane
zostaną na potrzeby muzeum poświęconego historii
miasta i twierdzy. www.festung-küstrin.de oraz
www.tourist-info-kostrzyn.de
Park Narodowy »Ujście Warty«
W bezpośrednim sąsiedztwie Kostrzyna nad Odrą
znajduje się Park Narodowy „Ujście Warty«.
Rozlewiska, tereny podmokłe, łąki, pastwiska i
trzcinowiska stwarzają ptakom wodnym i błotnym
idealne warunki bytowania. W parku stwierdzono
występowanie 270 gatunków ptaków. Niekiedy w
ciągu jednego dnia odnotowywano na jego obszarze łącznie ok. 250 tys. przedstawicieli awifauny.
W okresie wędrówek zatrzymują się tutaj przede
wszystkim ptaki brodzące (siewkowe), takie jak np.
łęczak, brodziec śniady i batalion. Jesienią dominują
dzikie gęsi. www.pnujsciewarty.gov.pl
Przystanek Woodstock
»Przystanek Woodstock« jest festiwalem rockowym
odbywającym się co roku na początku sierpnia w
Kostrzynie nad Odrą. W 2012 r. na koncerty przybyło ok. 500.000 osób. Spotykają się tutaj zespoły
muzyczne z całej Europy. Dotychczas na Przystanku
zagrali m. in. »Die Toten Hosen«, »The Stranglers«,
»The Prodigy«. Ważnym elementem imprezy jest
»Akademia Sztuk Przepięknych«. Pisarze, dziennikarze, znani przedstawiciele świata kultury i polityki
rozmawiają tutaj o sztuce, marzeniach, przygodach
i innych interesujących tematach. ASP obejmuje
także warsztaty, happeningi i inne działania artystyczne, w których woodstockowicze mogą wziąć
udział. www.wosp.org.pl oraz
www.haltestelle-woodstock.de
Bałtyk jest łagodnym morzem w porównaniu z
Morzem Północnym, i przyjazne są także kobiety
tych rzek, które wody swoje wysyłają na północ.
Księżna odrzańska jest pogodną królową, którą
widzimy nie inaczej niż ramię w ramię z szerokimi
siostrami Wartą i Nysą. Wszystkie trzy są gorąco
pożądane przez panów morskich zamieszkujących
głębiny Bałtyku.
Blunck, strona 13
Jak opisałby Pan siebie? Proszę się
krótko przedstawić naszym czytelnikom.
Jestem komandorem Klubu Żeglarskiego »DELFIN« w Kostrzynie nad Odrą. Będąc jednocześnie
emerytem, mogę sobie pozwolić na pełne
zaangażowanie w pracę klubu. Klub zgodnie ze
statutem zajmuje się upowszechnianiem turystyki wodnej poprzez umożliwienie jej uprawiania
ludziom niezamożnym. Pamiętajmy, że żeglarstwo jest bardzo drogie.
Jak doszło do tego, że zajął się Pan żeglugą?
W prozaiczny sposób – wiele lat temu stać mnie
było na zakup skromnej motorówki, a później to
tylko wygoda.
Od kiedy pływa Pan po Odrze?
Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.
Jak często odwiedzał już Pan Odrę jako
skipper?
W sezonie 1 raz w tygodniu.
Jakie zmiany mógł Pan zaobserwować nad Odrą
oraz na Odrze w ciągu ostatnich 20 lat?
Nad Odrą powstały piękne ścieżki rowerowe
i częściowo poprawione zostały wały przeciwpowodziowe.
Szkoda, że nie pogłębia się Odry – przez to zamarła żegluga towarowa. Widok barki na Odrze
zaliczany jest do rzadkich wydarzeń.
Jedna z
ciekawszych
rzek w Europie
Co według Pana jest na Odrze szczególnie
interesujące/warte zobaczenia?
Przepiękna przyroda, która obecnie zaczyna
rządzić się swoimi prawami.
Jakie miejsca docelowe chciałby Pan
polecić szczególnie naszym czytelnikom?
Wszystkie miejsca, gdzie można zacumować i
skorzystać z podstawowych udogodnień turystycznych. Szczególnie godna uwagi jest możliwość
dopłynięcia do Berlina.
Jakie wizje ma Pan w odniesieniu do
Odry? Jak wyobraża sobie Pan jej turystyczne
użytkowanie w przyszłości?
Poprawę żeglowności, budowę w wielu
miejscach przyjaznych marin, przygotowanie
przewodników po Odrze. Odra ma wszelkie predyspozycje do tego, by być jedną z ciekawszych
rzek w Europie. Odra powinna łączyć narody, a
nie dzielić.
50
51
O Odrze
Charakter Odry
y
jest zaskakujac
mgr inż. kpt. ż. ś. Kasper Jędrzychowski
kierownik Nadzoru Wodnego w Słubicach
Jestem kierownikiem Nadzoru Wodnego w
Słubicach. Odpowiadam za nadzór nad 75
kilometrami Odry – od ujścia Nysy Łużyckiej do
ujścia Warty. Do moich najważniejszych zadań
należy utrzymanie szlaku żeglownego – wiąże
się to z trałowaniem, usunięciem przeszkód
nawigacyjnych, sondowaniem, wyznaczeniem
najmniejszej głębokości rzeki oraz wystawieniem
oznakowania brzegowego i pływającego. W
okresie zimowym również obserwacja zjawisk
lodowych oraz prowadzenie akcji lodołamania.
W związku z tym, że Odra na moim odcinku jest
rzeką graniczną, wszystkie podejmowane działania wykonujemy we współpracy z administracją
niemiecką.
Całkiem przypadkowo trafiłem do Liceum Ogólnokształcącego o profilu morskim. Już wówczas
miałem zajęcia z astronomii, podstaw nawigacji i
uzyskałem pierwsze uprawnienia do uprawiania
turystyki wodnej jak patent żeglarski, patent
płetwonurka czy ratownika wodnego. Naukę
kontynuowałem na Akademii Morskiej w Szczecinie. Początkowo marzyły mi się wyprawy dalekomorskie, jednak już po pierwszych praktykach
stwierdziłem, że długa rozłąka z lądem to nie dla
mnie. Szybko zmieniłem kierunek studiów na
żeglugę śródlądową. Okazało się, że strzeliłem w
dziesiątkę i pokochałem ten zawód.
Jak scharakteryzowałby Pan rzekę Odrę, aby
zachęcić skipperów do pływania po niej?
Odra w swoim środkowym i dolnym biegu w
odróżnieniu od rzek zachodnioeuropejskich ma
charakter bardzo naturalny.
Dzięki zabudowie regulacyjnej jest tu wiele
starorzeczy, rozlewisk, zadrzewień, co tworzy
malowniczy krajobraz, cenny nie tylko dla »wodniaków«, ale również dla miłośników przyrody.
Wzdłuż Odry znajduje się wiele rezerwatów przyrody, gdzie spotkać można rzadko występujące
gatunki roślin i zwierząt chronionych. Rzeka Odra
jest częścią sieci europejskich dróg wodnych,
dzięki czemu można z niej dopłynąć w zasadzie
w każde miejsce w Europie.
y
Odra to zyw
organizm
Jakie zagrożenia mogą spotkać żeglujących po
Odrze?
Rzeka to żywy organizm i z każdą chwilą zmienia
się jej bieg. Na Odrze występuje zabudowa
regulacyjna – wzdłuż jej brzegów znajdują się
więc ostrogi, które są budowane prostopadle
do biegu rzeki, a ich długość sięga nawet 100
metrów. Przy wyższych stanach wody ostrogi są
przykryte wodą. Należy więc pływać ostrożnie,
zwracać uwagę na znaki brzegowe i pływające
oraz nauczyć się »czytać wodę«.
Dla turystów pływających po zachodnioeuropejskich skanalizowanych rzekach, taki charakter
Odry może być zaskakujący i niebezpieczny.
Mniej doświadczonym sternikom zalecam
trzymać się bliżej środka rzeki i manewrować
zgodnie ze wskazaniami znaków, zachowując
bezpieczną odległość od brzegów.
Jakie perspektywy wykorzystania Odry w celach
turystycznych widzi Pan w przyszłości?
Przy zachowaniu naturalnego, dziewiczego
charakteru rzeki powinno zadbać się o zaplecze
turystyczne dla pływających po rzece – mariny,
postojowiska, miejsca zimowania jednostek.
Powinno się promować turystykę wodną wśród
mieszkańców regionu i turystów, jak również
rozwijać rolę transportową rzeki, nie zapominając o bezpieczeństwie przeciwpowodziowym
obszarów i mieszkańców terenów nadrzecznych.
53
52
O Odrze
Dirk Triebler
właściciel »Oderfluss Charter« i wypożyczalni kajaków
»Wujek Helmut« we Frankfurcie nad Odrą
Od dzieciństwa jestem ściśle związany z Odrą.
Rodzina rozbudziła we mnie pasję do tej rzeki i
otaczającego ją krajobrazu. Mój wujek Helmut
miał jedną z ostatnich barek holowanych na
Odrze, a rodzice w dni wolne od pracy i podczas
wakacji regularnie pływali po Odrze i innych
wodach NRD. Już jako młody chłopiec spędzałem
wiele godzin nad rzeką na plaży i w wodzie. Dużo
radości sprawiało mi wtedy wędkowanie, ale nie
stroniłem także od pływania w rzece. W czasach
mojej młodości przepłynięcie Odry było w miarę
bezpieczne. Po polskiej stronie spotykałem się z
reguły z przyjaznym przyjęciem...
Zamiłowanie do rzeki doprowadziło mnie do
mojej obecnej działalności. Prawie od 10 lat
oferuję miejscowym i turystom wycieczki i rejsy
grupowe po Odrze. Trasy wypraw prowadzą na
przykład do Lubusza, dawnej siedziby biskupiej,
do Twierdzy Kostrzyn, do tzw. Stromej Ściany
w Lossow i do Eisenhüttenstadt. Poszczególne
rejsy mogą mieć bardzo różny charakter: oprócz
typowych imprez z grillem i spotkań przy kawie
na mojej łodzi odbywają się także szkolenia,
inscenizacje teatralne, a nawet wesela. Można
tutaj puścić wodze fantazji.
Jak wyżej wspomniałem, decydującą rolę odegrał
tutaj wujek Helmut. Do 1982 r. obsługiwał
barkę na Odrze, która przemieszczała się w
tradycyjny sposób, bez własnego napędu. Te
tak zwane barki holowane można było spławiać
Odrą. Pod prąd ciągnięte by ły w jednostce zespolonej przez holowniki napędzane początkowo
parą, a później silnikami Diesla. Fascynacja
żeglugą w rodzinie została przesądzona,
gdy mojemu ojcu w jego młodych latach pozwolono pewnego razu popłynąć barką wraz z
wujkiem Helmutem.
Od kiedy tylko potrafię myśleć.
Jak często odwiedzał już Pan Odrę jako
skipper?
Niezliczoną ilość razy, tutaj nie można już podać
żadnej liczby.
Jakie zmiany mógł Pan zaobserwować nad Odrą
Wrażliwość mieszkańców na otaczającą przyrodę
wyostrzyła się. Obecnie coraz bardziej dostrzega
i docenia się różnorodność fauny i flory. Rzeka
stała się czystsza. To również przyczyniło się do
rozwoju świata roślin i zwierząt. Dzięki poprawie
warunków pokarmowych w ostatnim czasie
zaczęła osiedlać się tutaj czapla biała. Coraz
częściej obserwuje się orła, zimorodka i minoga
rzecznego. Znacznie rozpowszechnił się także
bóbr. Ponieważ jednak woda stała się czystsza,
spadła w ostatnich latach liczebność populacji
sandacza.
Każda pora roku niesie ze sobą coś wyjątkowego
ze względu na towarzyszące jej zjawiska przyrodnicze: wiosną kwitnące miłki wiosenne, latem
ławice żwirowe i piaszczyste plaże, złotą jesienią
wielobarwne drzewa liściaste, zimą imponujące
kry przypominające wielkie jaja sadzone.
Jakie miejsca docelowe chciałby Pan polecić
szczególnie naszym czytelnikom?
Szczególną atrakcją jest miasto Lubusz, dawna
siedziba biskupia, którego niepowtarzalna
panorama otwiera się od strony Odry. Na
pewno warto zobaczyć również Stromą Ścianę
w Lossow, poniżej której już od czasów prehistorycznych znajduje się bród na rzece.
Jakie wizje ma Pan w odniesieniu do Odry?
Jak wyobraża sobie Pan jej turystyczne
Życzyłbym sobie więcej prywatnych łodzi na
Odrze i poprawy warunków obsługi wodniaków.
Kosztowne obiekty portowe i duże statki
wycieczkowe nie są moim zdaniem koniecznie
potrzebne. Uważam, że o wiele bardziej
ważne jest to, żeby wodniacy mieli dostęp do
informacji, z kim w danych przystaniach można
się skontaktować, w jakich miejscach istnieje
możliwość zatankowania łodzi i gdzie znajdują
się punkty zaopatrzenia i odbioru odpadów.
Odra jest w dużej części polską rzeką. Inicjatywy
dotyczące intensywniejszego wykorzystania
Odry i wspierania turystyki wodnej będą
wychodzić przede wszystkim z polskiej strony.
Cieszyłbym się, gdyby współpraca między polskimi i niemieckimi miłośnikami Odry i ekspertami
na tym obszarze nadal dobrze się rozwijała i
przyniosła wkrótce namacalne efekty.
Zyczenie: dobra współpraca miedzy polskimi
i niemieckimi miłosnikami
Odry i ekspertami
na tym obszarze
54
55
O Odrze
Michael Reh
jacht motorowy MANDY
Jestem skiperem-hobbystą, wyruszam zwykle w
rejsy przez marchijskie drogi wodne, po Odrze,
Zalewie Szczecińskim i innych zalewach
nadbałtyckich. Moja łódź to klasyczny
holenderski »Stahlverdränger«.
Już od dzieciństwa pasjonowała mnie woda,
łodzie i żegluga. Potem jako kapitan jednostek
pływających Ratownictwa Wodnego
Niemieckiego Czerwonego Krzyża (DRK
Wasserwacht) mogłem w przydatny sposób
wykorzystać tę pasję.
Rozległy krajobraz i panujący w nim spokój.
Atmosfera. Zawsze bardzo interesujący jest także
rejs w górę rzeki do polskich miast.
Jakie miejsca chciałby Pan polecić szczególnie
naszym czytelnikom?
Widok na stare miasto Fürstenberg nad Odrą od
strony rzeki z bulwarem, ruiny mostu na Odrze
i elektrowni »Vogelsang«, panoramę obiektów
zakładowych ArcelorMittal na 561,5 kilometrze
odrzańskim. Bardzo ciekawa jest również
dwukomorowa śluza szybowa w
Eisenhüttenstadt.
Jakie wizje ma Pan w odniesieniu do Odry?
Jak wyobraża sobie Pan jej turystyczne
W ostatnich trzech latach dokonał się niebywały
rozwój infrastruktury nadrzecznej. Odra jako
Jak często odwiedzał już Pani Odrę jako
rzeka rekreacyjna jest wyjątkowo interesująca
skipper?
dla skiperów z całej Europy, przybywających
zarówno prywatnymi, jak i wyczarterowanymi
Niezliczoną ilość razy...
łodziami, jednak przede wszystkim tutaj w
Jakie zmiany mógł Pan zaobserwować nad Odrą regionie coraz więcej Polaków i Niemców będzie
miało okazję poznać i docenić szczególne walory
tego niepowtarzalnego »rewiru wodniaków«.
Odra stała się bardziej czysta, z roku na rok
Także żegluga pasażerska, w tym
spotyka się na niej coraz więcej łodzi
wycieczkowa, będzie z pewnością zyskiwać
rekreacyjnych, począwszy od kajaków, a
skończywszy na barkach turystycznych. Żegluga jeszcze na znaczeniu.
zarobkowa - handlowa należy już do rzadkości.
Od około połowy lat 90. ubiegłego wieku
pływałem po rzece regularnie pontonami,
natomiast łodzią motorową od 6 lat.
Rozległy krajo
y
braz i panujac
w nim spokój
56
Literatura:
Nota redakcyjna:
Blunck: Hans Friedrich Blunck, Odersagen (1994)
Urząd Miejski we Frankfurcie nad Odrą
Nadburmistrz
Marktplatz 1
15230 Frankfurt nad Odrą
Budar: Ben Budar, Jenseits von Oder und Neiße.
Reisebilder aus den polnischen West- und
Nordgebieten (1962)
Hupka: Herbert Hupka, Die Oder. Ein deutscher
Strom in 96 Bildern (1957)
Klepper: Jochen Klepper, Der Kahn der fröhlichen
Leute. Auf der Oder zwischen Kosel und Stettin (1955)
Popłoński: Jan Popłoński, Die Oder (1977)
Schlögel-Halicka: Karl Schlögel, Beata Halicka (red.),
Oder-Odra. Blicke auf einen europäischen Strom (2007)
Schneider: Joachim Schneider: Über die Herkunft und Varianten
des Flussnamens Oder. Mitteilungen des historischen Vereins zu
Frankfurt (Oder) 2003, zeszyt 1, strona 7 nast.
Rada: Die Oder. Lebenslauf eines Flusses (2005)
Rada, Online: Uwe Rada, Die Wiederentdeckung der Oder.
Publikacja online: http://www.bpb.de/geschichte/zeitgeschichte/
geschichte-im-fluss/135931/die-wiederentdeckung-der-oder?p=all
zawiera wiele cytatów
Spiegelberg: Karl Spiegelberg, Das Oderstromsystem (2001), patrz:
http://www.viademica.de/content/minititel/141.pdf
Trudslev, Online: Alexandra Trudslev, Die Oder.
Audycja Planet Wissen: Flüsse, Schluchten, Wasserfälle Die Kraft des Wassers, 03.06.2008. Publikacja online:
http://www.planet-wissen.de/natur_technik/fluesse_und_
seen/oder/index.jsp
Tschechne: Wolfgang Tschechne, Große Oder, großer Strom.
Reisen zu einem verschwiegenen Fluss (2006)
Wolff-Heerwagen-Kröner:
Kathrin Wolff, Dierk Heerwagen, Ray Kröner, Entdeckungen
links und rechts der Oder (2009)
Redakcja i kierownictwo projektu:
dr Alexandra Kankeleit
Wirtschaftsförderung Tourismus Frankfurt (Oder)
Korekta:
Ralf Loock, Maria Wundersee, Julia Łopata,
Jürgen Clausen (www.flussinfo.net)
Tłumaczenie:
Marcin Dziubek
Pośrednictwo językowe:
Michał Żytyniec
Nasze podziękowania kierujemy do następujących
osób, których sugestie i teksty przyczyniły się
do powstania niniejszej broszury:
Bolesław Cieślik, Jürgen Clausen (www.flussinfo.net),
Dorothea Janz, Kasper Jędrzychowski, Przemysław Karg,
Ralf Loock, Jutta Pappelbaum, Michael Reh,
Anne Spiekenagel, Astrid Staven,
Tomasz Stefański, Dirk Triebler,
Agnieszka Żurawska-Tatała
Opracowanie graficzne:
Christiane Wilke | FuxDesign
Zdjecia:
Winfried Mausolf
(strony 1, 2, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 21,
22, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 33, 34, 40, 44, 45, 46,
48, 49, 50, 51, 55, 58)
Michael Reh
(strony 7, 8, 9, 10, 36, 37,38, 39)
Dirk Triebler
(strony 45, 52, 53)
Marek Krukiel
(strony 21, 22)
Michael Langhammer
(strona 48)
Giselher Eder
(strona 47)
Edykt
Że ten, kto nad Odrą wały przebija lub
obwałowania uszkadza, winien na dziesięć
lat do twierdzy być doprowadzonym i do
taczki przykutym [ciężkie roboty] lub zależnie
od rozważenia sytuacji nawet życia
pozbawionym.
Berlin, 28 czerwca 1754 r.
Spiegelberg, strona 86
Alexandra Kankeleit
(strona 57)
Muzeum Kleista
(strony 43, 44)
Muzeum Viadrina
(strona 44)
(strona 43)
Archiwum Miejskie we Frankfurcie nad Odrą
(strona 45)
59
FRANKFURT NAD ODRĄ
Raków odrzańskich nie jadłem,
Nie, tylko pierwszy świeży kalafior
Z bułką tartą. Czytałem przy tym,
Co mi tak szczegółowo napisałaś,
Że jesteś winna czynsz,
Ucieszyłem się, że mnie kochasz.
Czynsz, o nim zapomniałem.
Bo Frankfurt był taki zabawny,
Szczególnie że był Wielki Piątek,
Dzień dobry. Co słychać? Bywaj zdrów.
Wszystko wypełniała nuda.
Zapytałem miksera przy barze,
Za co można wysławiać Frankfurt.
Ale ten musiał właśnie
Na chwilę wyjść. Pożałowałem,
Bo wkrótce potem odjeżdżał już mój pociąg.
Nie mogłem dłużej czekać
I miałem akurat dosyć pieniędzy,
żeby kupić kilka pocztówek.
Wycisnąłem z siebie całą błyskotliwość umysłu
I napisałem tępym piórem
Do wszystkich przyjaciół: »Pozdrowienia z
Frankfurtu nad Świnką.«
Joachim Ringelnatz*, 1928, Frankfurt nad Odrą
* W piwnicy ratusza we Frankfurcie nad Odrą, gdzie mieści się restauracja i kabaret, obejrzeć można współczesny obraz autorstwa Joachima Weidnera ukazujący Ringelnatza podczas
tworzenia tego wiersza.
Więcej informacji pod adresem:
www.oderhaehne.de
Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość.
Grenzen überwinden durch gemeinsame Investitionen in die Zukunft.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia 2007 - 2013, Fundusz Małych Projektów i Projekty Sieciowe Euroregionu
Pro Europa Viadrina oraz budżetu państwa.
Das Projekt wird aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung im Rahmen des
Operationellen Programms der grenzübergreifenden Zusammenarbeit Polen (Wojewodschaft
Lubuskie) - Brandenburg 2007-2013, Small Project Fund und Netzwerkprojektefonds der
Euroregion Pro Europa Viadrina, kofinanziert.

rejs skiperów odra/oder - Tourismusverein Frankfurt Oder

Transkrypt

Podobne dokumenty

też budująi mieszkają.

frauen miejsca kobiet - European University Viadrina Frankfurt (Oder)