Bariery informacyjne w nauce
Transkrypt
Bariery informacyjne w nauce
IX Forum INT Zakopane 2007 Bariery informacyjne w nauce Marzena Świgoń Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Bariery informacyjne • przeszkody w dostępie do informacji, korzystaniu z niej i rozpowszechnianiu • zjawisko powszechnie występujące – w środowisku naukowym doświadcza ich ponad 70 % badanych • dotychczasowymi badaniami objęto, oprócz pracowników naukowo-dydaktycznych, także studentów i pracowników służby zdrowia • w dobie społeczeństwa informacyjnego – istnieje potrzeba badań w innych grupach użytkowników • najważniejsze kwestie w badaniach barier informacyjnych: – identyfikacja barier – hierarchizacja – badanie zależności między ich postrzeganiem a różnymi cechami respondentów Identyfikacja barier informacyjnych • Metoda reprezentatywna • Kwestionariusz ankiety • Wykaz barier informacyjnych – stosowanie ujednoliconej listy przeszkód umożliwia porównywanie wyników badań Uniwersalna typologia barier informacyjnych I. II. III. IV. Bariery związane z użytkownikiem informacji Bariery interpersonalne Bariery środowiskowe Bariery związane ze źródłami informacji a) b) tworzone przez biblioteki tworzone przez autorów i wydawców informacji pośredniej i bezpośredniej Hierarchizacja barier informacyjnych 1. 2. na podstawie częstotliwości doświadczania danego rodzaju przeszkody (% ogólnej liczby respondentów); na podstawie wielkości przeszkody (np. skala punktowa 1 – 5, gdzie „1 = nieistotna bariera”, „5 = bardzo uciążliwa bariera). Najczęściej napotykane bariery informacyjne nie są jednocześnie najbardziej uciążliwymi. (na podstawie badań empirycznych) Zależności między postrzeganiem barier a cechami respondentów • Cechy respondentów, tzw. zmienne niezależne, np.: – – – – wiek, płeć, stopień naukowy, rodzaj uprawianej dyscypliny naukowej • Zależności mają charakter uniwersalny. Różnice w postrzeganiu barier w świetle badań • płeć [k, m] – wyższe oceny uciążliwości barier wybierały niemal zawsze kobiety; • stopień naukowy [mgr, dr, dr hab./prof.] – wyraźna liniowa zależność: im wyższy stopień tym niższe oceny wielkości barier; • wiek [do 35 lat, 36-45, 46-55, pow.55] – najmłodsi pracownicy wybierali zdecydowanie wyższe oceny niż najstarsi; wyjątkiem były przeszkody w korzystaniu z Internetu; • rodzaj nauk [NH, NS, NP, NT] – wyższe oceny wielkości wybierali przedstawiciele nauk humanistycznych i społecznych, niż przyrodniczych i technicznych. Bariery, których postrzeganie jest silnie związane z cechami respondentów • • • • • • • nieprzyjazne regulaminy w bibliotekach bariery geograficzne pomoc innych pracowników naukowych w poszukiwaniu informacji jakość informacji w Internecie niedoskonałość wyszukiwarek internetowych dominacja języka angielskiego w Internecie koszty połączeń z Internetem Nieprzyjazne regulaminy w bibliotekach a płeć 45 5 40 35 30 3 25 1 0 20 15 10 5 3 2 0 4 4 2 1 0 kobiety mężczyźni 5 Nieprzyjazne regulaminy w bibliotekach a wiek 45 5 40 3 35 1 30 3 20 5 5 0 2 1 0 2 1 4 2 4 5 0 do 35 lat 1 2 3 4 4 15 5 0 3 25 10 0 36-45 46-55 pow.55 lat Bariery geograficzne a rodzaj nauk 50 5 45 40 35 30 25 0 1 20 3 3 1 4 15 10 5 0 3 4 2 2 5 5 4 4 0 0 2 5 3 1 2 1 0 NP. NT NS NH Pomoc innych pracowników a rodzaj nauk 40 4 35 1 30 25 20 15 0 5 3 0 4 2 2 3 1 3 4 4 0 10 5 5 1 2 3 5 2 1 0 5 0 NP. NT NS NH Pomoc innych pracowników a płeć 30 25 20 15 10 5 0 kobiety mężczyźni Jakość informacji w Internecie a stopień naukowy 60 0 50 40 30 2 3 20 0 5 4 0 4 1 2 3 5 10 0 1 2 3 4 5 1 mgr dr dr hab./prof. Jakość informacji w Internecie a wiek 60 0 0 50 40 30 2 20 0 3 4 1 5 0 3 2 5 4 10 1 3 2 1 0 do 35 lat 36-45 2 4 46-55 5 1 4 5 3 pow.55 lat Niedoskonałość wyszukiwarek a stopień naukowy 0 60 50 40 30 20 10 0 3 4 5 0 1 2 2 3 4 1 5 1 5 3 2 0 mgr dr 4 dr hab./prof. Niedoskonałość wyszukiwarek a wiek 80 0 70 0 60 50 40 30 20 0 2 3 4 5 1 0 1 2 3 4 10 5 1 3 2 0 do 35 lat 36-45 46-55 5 4 1 3 4 2 5 pow.55 lat Dominacja języka angielskiego w Internecie a wiek 60 0 50 1 0 40 1 1 30 2 3 20 10 0 4 0 5 2 4 5 3 3 4 4 2 0 do 35 lat 36-45 46-55 5 1 3 5 2 pow.55 lat Koszty połączeń z Internetem a wiek 70 0 60 0 1 50 40 30 20 10 0 1 4 2 5 3 1 0 5 3 4 4 2 2 0 do 35 lat 36-45 5 3 5 46-55 4 1 2 3 pow.55 lat Podsumowanie • Bariery informacyjne są zjawiskiem odmiennie postrzeganym przez różnych użytkowników. • Różnice w opiniach widoczne są zarówno przy porównywaniu średnich ocen wielkości poszczególnych barier (wyniki publikowane na łamach literatury), jak też przy porównywaniu rozkładu wszystkich możliwych odpowiedzi (wyniki zaprezentowane dzisiaj). • Istnieje potrzeba dalszych badań w zakresie barier informacyjnych.