PRZYSTANIE EKOLOgICZNE
Transkrypt
PRZYSTANIE EKOLOgICZNE
PROJEKT ZIELONE SERCA EUROPY PRZYSTANIE EKOLOGICZNE W GMINIE ZAMOŚĆ Green Hearts of Europe Project Project entitled “Zielone serca Europy – promocja walorów kulturowych i turystycznych terenów Gminy Zamość” [“Green Hearts of Europe – promotion of cultural and tourist assets of the Commune of Zamość”] is implemented by five partners from the old continent: the leader – the Commune of Zamość, Agentura Regionalnego Rozwoju Połoniny [Agency for Regional Development “Połoniny”] (Slovakia), The Commune of Sárospatak (Hungary), the Commune of Staffolo (Italy) and Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze [Polish Tourist Country Lovers’ Society] Branch in Rzeszów. These culturally and geographically different areas are joined by a wealth of history mementoes, wonders of nature and friendly residents. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 Projekt „Zielone serca Europy – promocja walorów kulturowych i turystycznych terenów Gminy Zamość” jest realizowany przez pięciu partnerów ze starego kontynentu: wiodącą tu Gminę Zamość, Agenturę Regionalnego Rozwoju Połoniny (Słowacja), Gminę Sárospatak (Węgry), Gminę Staffolo (Włochy) oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze Oddział w Rzeszowie. Zróżnicowane kulturowo i krajobrazowo odległe ziemie łączy bogactwo pamiątek wielkiej historii, cuda natury i serdeczni mieszkańcy. Ecological havens in the Commune of Zamość The Górna Łabuńka valley Egzemplarz bezpłatny Free copy GMINA ZAMOŚĆ Gmina Zamość Kurhany w Mokrem Burial mounds in Mokre ul. Peowiaków 92, 22‑400 Zamość tel. 84 639 29 59, fax 84 639 23 64 www.gminazamosc.pl, e-mail: [email protected] Modraszek Scarce large blue Dolina Górnej Łabuńki Chroni dolinę największej rzeki Kotliny Zamojskiej. Wchodzi w skład Sieci Ekologicznej Natura 2000. W górnym biegu rzeki ze względu na występujące tu walory przyrodnicze zostały powołane w ramach europejskiego programu dwie ostoje: ostoja ptaków PLB060013 „Dolina Górnej Łabuńki” o powierzchni 1907 ha oraz ostoja siedliskowa PLH0638 „Dolina Łabuńki i Topornicy” o powierzchni 2055 ha. Obszar leży na terenie gmin: Zamość, Łabunie i częściowo miasta Zamościa. Występują tu głównie łąki w różnym stopniu użytkowane gospodarczo lub nieużytkowane. Wśród nich zachowały się fragmenty zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych oraz łąki nizinne i górskie. Łąkom tym towarzyszy bardzo duża populacja „naturowej” rośliny – staroduba łąkowego i wiele gatunków chronionych, m.in. mieczyk dachówkowaty, pełnik europejski, tojad dzióbaty, zimowit jesienny, kosaciec syberyjski, zerwa kulista oraz storczyki. Ostoja ptaków liczy ponad 220 gatunków ptaków, w tym aż 54 gatunki z Załącznika I Unijnej Dyrektywy Ptasiej, Występuje tu: derkacz i dubelt – gatunki globalnie zagrożone oraz Tourist map Ecological havens Europe’s Green Hearts Mapa turystyczna Przystanie ekologiczne zielone serca europy GMINA ZAMOŚĆ NOCLEGI I GASTRONOMIA / Accommodation Agroturystyka Jakubczak Henryk Sitaniec Kolonia 113A 22-400 Zamość tel. 84 616 68 33 Hotel ARTIS Sitaniec 1 22-400 Zamość tel. 84 616 62 62 www.hotelartis.com Gościniec Magnat Kalinowice 187 tel./fax 84 616 70 20 www.gosciniecmagnat.pl Eden Płoskie 402 tel. 84 641 10 10 www.moteleden.zam.pl Hotel Wojto Wólka Panieńska 21d tel. 84 641 17 42 www.wojto.pl Zajazd Na Błoniach Sitaniec 243 a tel. 84 616 69 40 www.nabloniach.zam.pl Pokoje Gościnne Chata Magnata Zarzecze 64 tel. 84 671 36 46 Gospodarstwo agroturystyczne „Nad stawem” Renata Szczygieł Wierzchowiny 19 22-400 Zamość, tel. 500 674 924 www.nadstawem.cba.pl Agroturystyka „Przy źródełku” Teodozja Machałek Wierzchowiny tel. 664 726 878 www.agroturystykaprzyzrodelku.cba.pl REKREACJA I TURySTYKA / recreation and tourism Stadnina Koni Małopolskich „Tarka” Wólka Wieprzecka tel. 606 365 434 www.stadninatarka.za.pl Stajnia Rozalia (Gospodarstwo Agroturystyczne) Wólka Wieprzecka, 22-470 Zwierzyniec tel. 84 63 94 350 Aeroklub Ziemi Zamojskiej Lotnisko w Mokrem tel./fax 84 616 92 59 www.aeroklubzamosc.pl Regionalna Izba Pamięci w Wysokiem Wysokie 84 tel. 84 616 63 50 Dodatkowa informacja – Ośrodek Promocji, Turystyki i Sportu Gminy Zamość informacja turystyczna / Tourist information Ośrodek Promocji, Turystyki i Sportu Gminy Zamość [Centre for Promotion, Tourism and Sport of the Commune of Zamość] ul. Peowiaków 92, 22‑400 Zamość tel. 84 627 00 83 e-mail: [email protected] Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej [Tourist Information Centre in Zamość] Rynek Wielki 13, 22‑400 Zamość tel. 84 639 22 92 www.zoit.zamosc.pl PTTK Oddział Zamość [Polish Tourist Country Lovers’ Society Branch in Zamość] ul. Staszica 13, 22‑400 Zamość tel. 84 639 31 43 fax. 84 638 56 87 http://zamosc.pttk.pl e-mail: [email protected] Gmina Zamość i Zamość z lotu ptaka Bird’s-eye view of the Commune and Town of Zamość Rzekotka drzewna European tree frog dzięcioł białoszyi. Obecne są tu takie gatunki lęgowe jak: bąk, bączek, błotniak stawowy, zielonka, rycyk i krwawodziób. Podczas migracji pojawiają się w dolinie: nur białodzioby, czapla purpurowa, kormoran mały, łabędź czarnodzioby, hełmiatka, gadożer, orlik grubodzioby, sokół wędrowny, bekasik i brodziec pławny. Dolina Łabuńki to także ważna ostoja dla rzadkich motyli – modraszka nausitousa oraz modraszka telejusa i czerwończyka nieparka. Występują tu także: bóbr europejski, wydra i kumak nizinny. Ostoja roślinności stepowej „Kąty” Miłek wiosenny - płat roślinności stepowej „Kąty” Pheasant’s eye - a patch of steppe flora “Kąty” Agentúra regionálneho rozvoja Poloniny Stakčinska 141, 069 01 Snina tel./fax +421 57 768 2237 www.poloniny.info, e-mail: [email protected] Nieco ponad 2 km na północny – zachód od zabudowań wsi Wychody, na wzgórzu nazywanym przez miejscową ludność „końskim garbem” położony jest najcenniejszy na Lubelszczyźnie płat roślinności stepowej. Zajmuje powierzchnię 1,97 ha. Zbocza wzgórza porastają chronione i rzadkie gatunki roślin. Spotykamy tu storczyki: ciemiężycę czarną, len złocisty, zawilca kwiatowego, wisienkę stepową, miłka wiosennego. Znajdują się tu stano- Kossuth utca 44, H-3950 Sárospatak tel. 36 47 513‑240, fax 36 47 313‑404 www.sarospatak.hu, e-mail: [email protected] Gmina Staffolo Via XX Settembre, 14 Staffolo, tel. 0731 779 218 fax 0731 770 402, www.comune.staffolo.an.it e-mail: [email protected] Na zielonym wzgórzu, oddalone 30 km od Adriatyku i 10 km od Apenin, odnajdujemy Staffolo. Słynie ono ze starego średniowiecznego zamku, którego dzieje sięgają 1078 roku i upraw winorośli. Tradycje winiarskie mają równie głębokie korzenie jak osadnictwo na tym terenie. Od winnic pochodzi nazwa miasteczka, która z języka greckiego „Staphile” oznacza „z dobrym gronem winogron”. Uprawy aromatycznych winogron Verdicchio i uzyskiwane z nich z pasją dobrze znane wino, są chlubą mieszkańców. Od niedawna w Staffolo działa Muzeum Sztuki Winiarskiej, gdzie można podziwiać XVII – wieczne, ręcznie rzeźbione narzędzia używane przy produkcji wina. W Muzeum jest prowadzony sklep, w którym można wypróbować i nabyć miejscowy trunek. PTTK Oddział w Rzeszowie ul. Jana Matejki 2, 35‑064 Rzeszów tel. 17 852‑88‑60, fax 17 850‑12‑99 www.pttk.rzeszow.pl, e-mail: [email protected] Stolicą województwa podkarpackiego jest Rzeszów. Miasto zachęca do odwiedzenia swoją historią i zabytkami. Do najbardziej znanych należy rzeszowski zamek, zabytkowe domy i kamieniczki przy rynku, okazały ratusz oraz kościół klasztorny Bernardynów – słynący z XV-wiecznej, uważanej za cudowną, rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwanej także Rzeszowską. Podkarpackie to także w 48% obszary chronione: Magurski Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy, 10 parków krajobrazowych, 17 obszarów chronionego krajobrazu i bardzo liczne rezerwaty przyrody. Przez wieki stykały się tu ludy, religie i kultury Zachodniej i Wschodniej Europy o czym przypominają zachowane zabytki architektury i sztuki. Siedziba Roztoczańskiego Parku Narodowego w Zwierzyńcu Seat of the Roztoczański National Park in Zwierzyniec Rezerwat Wieprzec Len złocisty - płat roślinności stepowej „Kąty” Golden flax - a patch of steppe flora “Kąty” wiska pajęcznicy liliowatej wpisanej do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin oraz jako jedyne w Polsce dziurawca wytwornego. Pomnikowe lipy w Zawadzie Aleja lipowa w Zawadzie znajduje się przy drodze gminnej biegnącej w stronę Szkoły Podstawowej i Niepublicznego Gimnazjum w Zawadzie. Są tu lipy drobnolistne o obwodach od 200 do 600 cm, robinie akacjowe o obwodach od 80 do 300 cm i kasztanowce białe o obwodach 185 – 280 cm. Aleja stanowiła niegdyś drogę dojazdową do znajdującego się nieco dalej folwarku ordynackiego. Budynek dworu pochodzący z przełomu XIX/XX w. zachował się do dziś. Rezerwat Hubale Powstał w 1982 r. na gruntach wsi Mokre dla ochrony susła perełkowanego – małego gryzonia z rodziny wiewiórkowatych wpisanego do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Suseł jest reliktem fauny stepowej występującym w Europie jedynie na Roztoczu i południowym wschodzie Wyżyny Lubelskiej. Jest gryzoniem z rodziny wiewiórkowatych. Jego charakterystyczną cechą są białe plamki na futerku. Osiąga długość ciała od 18 do 23 cm, a masę od 170 do 360 g. Susły prowadzą naziemny tryb życia. Ich domem są nory, na których dnie, na głębokości nawet do 1 m, znajduje się komora gniazdowa, pełniąca funkcje schronienia przed drapieżnikami i miejsca opieki nad młodymi. Samica susła raz w roku rodzi młode, które przez pierwszy miesiąc życia pozostają w gnieździe pod opieką matki. Potem coraz częściej wychodzą z nory. Kiedy nauczą się saSuseł z rezerwatu „Hubale” modzielnie zdobywać poA souslik from the “Hubale” reserve żywienie (nasiona i rośliny When you wish to rest in a quite place, when you look for reprieve, when you want to feel safe – like among friends, come to Zamość commune. It is one of the biggest village communes in lubelskie voivodeship as far as the territory (197 m2) and population number but it still remains open and friendly. It is created by 35 village councils inhabited by 22 thousand villagers. It surrounds renaissance city of Zamość with which it has a common history going back to the XVI century. Here the nature blossoms. South areas of Zamość commune reach Roztocze region and Roztocze National Park. You will find here reserves, natural monuments as well as important archeological excavation. Commune beauty can be admired by riding a bicycle path of Zamość commune or traveling on foot paths. Horse tourism enthusiasts can spend a wonderful time during hours ridding on Uhlan’s Horse hiking path. Then many hospitable housewives will offer its help to indicate the rout to a tried traveler; will give him water from cased well and homely pierogi [type of dumplings] with groats or jam. There are motels, roadways and agrotourism farms waiting for tourists, they offer cosy accommodation and healthy food. Colorful and unique landscape of Zamość commune is created above all by its people. Since many years the Farmer’s Wives’ Association is acting here, there are twenty seven of them, we can also find scouts from eleven Voluntary Fire Services and the youngest of social organizations – sport and culture associations. Within Farmer’s Wives’ Associations there are singing groups: Białowolanki from Białowola, Echo Lipska from Lipsk, Wesołe Gosposie from Koloania Sitaniec, Roztoczanki from Wólka Wieprzecka and Sitanianie Choir. Young people develop their musical talents by learning and giving concerts in Youth Wind Orchestra of Voluntary Fire Service from Białowola. During summer festivities inhabitants and tourist celebrate together. One of the most popular are: Souslik’s Day in Mokre organized always on the last Sunday of July, June Days of Member of a Local Government with Sports Olympics and Folklore Festivals, Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego [Enthusiasts of Oriental Horse Borderlands Meetings] in Horse stud TARKA in Wólka Wieprzecka taking place in the last but one Sunday of August. The most beautiful and most colorful are harvest festivals celebrated on the first Sunday of September. Magiczną krainą dla roślin i zwierząt jest, położony pośród podmokłych łąk wsi Wieprzec, Wychody, rezerwat utworzony w 1986 r. o powierzchni 32 ha. Ochroną objęto tu cenną roślinność torfowiskową. Z gatunków roślin chronionych spotykane są m.in.: wierzba lapońska, goździk pyszny, pełnik europejski, gnidosz królewski, goryczka wąskolistna, liczne storczyki i rośliny rzadkie. Rezerwat jest miejscem bytowania i rozrodu ropuchy trawnej, żaby moczarowej i ropuchy paskówki. Jedynym gadem jest jaszczurka żyworódka. Licznie obserwuje się żerujące bociany, rycyki, czaple siwe, błotniaki stawowe i myszołowy. Uroku dodają dzienne motyle z najcenniejszym paziem królowej – zanikającym gatunkiem wpisanym do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Źródliska w Zarzeczu i Wierzchowinach W położonej w otulinie Roztoczańskiego Parku Narodowego miejscowości Wierzchowiny swój początek bierze rzeka Wieprzec. Bijąca tutaj krystalicznie czysta woda o temperaturze ok. 8,9 stopni Celsjusza wypływa z piasku i skał wapiennych. W dnie owalnej niszy o wymiarach 6 m x 15 m widocznych jest około 15 burzliwych, pulsujących wypływów. Wydajność źródliska – usytuowanego na łąkach około 550 m od najbliższych zabudowań, wynosi ok. 15,24 l/s. W sąsiedniej miejscowości – Zarzecze w dnie nieregularnej niszy o wymiarach 5 m x 15 m widoczne są liczne wypływy pulsujące. Wydajność tego źródliska to 17,30 l/s. Są to źródła podpływowe, charakterystyczne dla północnego przedpola Roztocza. Miejscowa ludność określa je mianem „kryniczek”. It protects the valley of the largest river in Kotlina Zamojska and constitutes part of the Ecological System Natura 2000. In the upper reaches of the river two sanctuaries have been set up as part of a European programme: PLB060013 bird sanctuary “Dolina Górnej Łabuńki” [“Valley of Upper Reaches of the Łabuńka”], whose area amounts to 1907 hectares and PLH0638 bird sanctuary “Dolina Łabuńki i Topornicy” [“The Valley of the Łabuńka and Topornica”], whose area is 2055 hectares to protect their unique assets. The area is located in the Commune of Zamość and Łabunie and partly in the town of Zamość and consists mostly of used or unused meadows. Among them there are pieces of meadows of variable moisture as well as lowland and mountain meadows. The meadows are overgrown with such plants as wild Angelica and many protected species, including Gladiolus imbricatus, globe flowers, Aconitum variegatum, autumn crocuses, Siberian iris, Phyteuma orbiculare and orchids. The bird sanctuary includes over 220 species of birds, 54 of which are listed in Annex#1 of EU Birds Directive. There are corn crakes and great snipes, species threatened with extinction as well as Syrian Stawy w Topornicy – ostoja ptactwa woodpeckers. At present such Ponds in Topornica – a bird sanctuary birds nest here as Eurasian bit- partners Agentúra regionálneho rozvoja Poloniny Stakčinska 141, 069 01 Snina tel./fax +421 57 768 2237 www.poloniny.info, e-mail: [email protected] Sárospatak Kossuth utca 44, H-3950 Sárospatak tel. 36 47 513‑240, fax 36 47 313‑404 www.sarospatak.hu, e-mail: [email protected] Sárospatak is situated in the centre of Tokay wine region, upon the Bodrog River. It was granted the status of a town in 1201 and it was here that Elizabeth of Hungary was born in 1207; she is a patron saint of the sick and the poor. Sárospatak is believed to be one of the most beautiful towns in Hungary. Its unique historical buildings include a castle church, which is a valuable example of Hungarian Gothic style, a 16th century Reformed College and a Renaissance castle of the Rakoczis. Sárospatak has also excellent wines, which may be sampled in the numerous old cellars of the town. The most famous cellars are Rakoczi’s Cellars inscribed on the UNESCO World Heritage List in 2002. It was Francis II Rakoczi who made Tokay wines famous all over Europe. He was the largest cellar-owner in the region at the turn of the 17th and the 18th centuries. He used the income from selling the wine to finance a fight of his countrymen against the Habsburgs for independence and Tokay wines were served at European, mostly Polish and Russian courts. The excellent quality of the local wines results from the soils and the climate in which grapes ripen, centuries-old tradition and carefully-guarded recipes. The most famous kind of Tokay wine is aszú, whose minimum fermentation period is 3 years. Grape picking ends with a harvest festival held at the end of September and the beginning of October, which consists in festivities and wine sampling. Via XX Settembre, 14 Staffolo, tel. 0731 779 218 fax 0731 770 402, www.comune.staffolo.an.it e-mail: [email protected] Staffolo is situated on a green hill, 30 km from the Adriatic Sea and 10 km from the Apennines. The place is famous for an old medieval castle, whose history dates back to 1078 and viticulture. Vine tradition has the same old roots as the settlement of this region. The name of the town comes from vineyards; the word “Staphile” means “with good grapes” in Greek. Growing of aromatic grapes called Verdicchio and the famous wine obtained from these grapes are the boast of the local community. The Museum of Wine-Making Art has been opened recently in Staffolo; the exhibits include 17th century hand-carved tools used in the process of wine-making. There is also a small shop in the museum, where visitors can sample and buy the local wine. Maj–październik Konkurs Turystyczny „Zdobywcy Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość”. Konkurs skierowany do wszystkich turystów odwiedzających Ścieżkę Rowerową Gminy Zamość, polegający na odnajdywaniu punktów kontrolnych. Do zdobycia są: Certyfikat Zdobywcy Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość, statuetka susła perełkowanego – turystycznego symbolu Gminy Zamość, sprzęt sportowy. Kwiecień/maj Dzień Muzealnika w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem. Adres: Wysokie 84, 22‑400 Zamość. Festyn etnograficzny, w programie prezentacja działalności Izby i jej zbiorów, koncert muzyki ludowej, wystawy i kiermasz rękodzieła. Kwiecień/maj Dni z Tradycją w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem. Adres: Wysokie 84, 22‑400 Zamość. Dni otwarte Izby. W programie bezpłatne zwiedzanie Izby z przewodnikiem, pokazy użycia dawnych sprzętów, konkursy z nagrodami. The area takes up 4933.3 hectares of the land of the Commune of Zamość and belongs to the protection zone of the Roztoczański National Park, whereas the park includes south-western part of the commune. The park, situated in the Central Roztocze district, was set up in 1974. Its area is 8.5 thousand hectares, 94% of which is overgrown with forest. The landscape of the park is extremely varied thanks to forest-covered hills, wide and sandy valleys of the Wieprz River and the Świerszcz stream and deep loess ravines located in its eastern part. There are over 400 monumental trees in the park. 58% of the area of the park is taken up by pine trees, 20% by fir trees (which can be as high as 50 m and have 3.5m in perimeter) and 15% by beech trees (which can be as high as 42 m and have 3 m in perimeter). The remaining 30 species of trees include hornbeam, alder, spruce, oak, larch, trembling poplar, lime, birch, ash and maple. There are over 750 plant species, 65 of which are rare species and 45 are under strict protection. The local world of animals also abounds in many species. There are typical forest animals, such as deer, roe deer, wild boars, wolves, lynxes, Czerwiec Dni Samorządowca. Igrzyska sportowe połączone z festiwalem folklorystycznym. Festyn obejmuje: konkurencje indywidualne i drużynowe, zmagania drużyn, rywalizację sołectw Gminy Zamość, konkurencje rodzinne, koncerty zespołów ludowych, folkowych, występy, rodzinne konkursy i zabawy, wieczorne muzyczne biesiadowanie. Imprezie towarzyszą wystawy regionalnego rękodzieła i firmowe stoiska promocyjne. Lipiec Dzień Susła. Boisko śródleśne w Mokrem. Rodzinny festyn ekologiczny organizowany na boisku śródleśnym w Mokrem. Promuje ochronę środowiska w szczególności susła perełkowanego – turystycznego symbolu Gminy Zamość. W programie: występy zespołów wokalnych, konkursy ekologiczne, zabawy dla całych rodzin, programy rozrywkowe, a wieczorem wspólne śpiewanie znanych polskich przebojów. Festynowi towarzyszą Targi Wyrobu Naturalnego. Sanctuary of steppe flora “Kąty” Wrzesień Sierpień Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego. Stadnina Koni Małopolskich Chutor „Tarka” w Wólce Wieprzeckiej. Rodzinny festyn rekreacyjny, połączony z pokazami i zawodami konnymi. Dożynki Gminy Zamość. W programie: otwierający uroczystości korowód sołectw Gminy Zamość, Msza Święta Dziękczynna, konkurs „Prezentacja sołectw”, pokazy rękodzieła na sołeckich i promocyjnych stoiskach, występy rodzimych zespołów wokalnych, konkursy i zabawy, wieczorna potańcówka. Płat roślinności stepowej „Kąty” A patch of steppe flora “Kąty” Roztocze The most precious patch of steppe flora in Lublin region is situated about 2 km north from the village of Wychody, on a hill called by the local people “a horse’s hump”. It takes Wiśnia stepowa up the area of 1.97 hectEuropean dwarf cherry ares. The slopes of the hill are overgrown with protected and rare species of plants, such as orchids, including black false hellebore, golden flax, wildflower, ground cherry and spring adonis. There is also St. Bernard’s lily listed in Polish Red Data Book of Plants and it is the only place in Poland where hypericum elegans can be found. Monumental limes in Zawada The lime avenue in Zawada is located by a commune road leading to Primary School and Non-public Middle School in Zawada. There are small-leaved limes here measuring from 200 to 600 cm in perimeter, false acacias measuring from 80 to 300 cm in perimeter and horse chestnut trees measuring from 185 to 280 cm in perimeter. Once the avenue was a road leading to an Entail manor farm. A building, which dates back to the turn of the 19th and 20th centuries, has been preserved. foxes, badgers, martens and otters as well as bats near water tanks. Elks have also been spotted here. There are 190 species of birds in the park, 130 of which nest here. The most common ones include the lesser spotted eagle, honey buzzard, black stork and whitebacked woodpecker. In 1979 European beavers were introduced into the park and in 1982 a stand of the Polish horse was set up. The horse comes from a wild forest horse called tarpan, which features in the park logo. 5 hiking routes, 9 educational paths and a cycling lane to Florianka have bee marked out in the park. Ośrodek Edukacyjno – Muzealny Roztoczańskiego Parku Narodowego [Educational and Museum Centre of the Roztoczański National Park] in ZwierNietoperz Gacek zyniec provides visitors with more inforLong-eared bat mation about the nature of the region. Wąwozy lessowe w RPN Loess ravines in the Roztoczański National Park Przebiśnieg Snowdrop Pomnikowe lipy w Zawadzie Monumental limes in Zawada ul. Jana Matejki 2, 35‑064 Rzeszów tel. 17 852‑88‑60, fax 17 850‑12‑99 www.pttk.rzeszow.pl, e-mail: [email protected] Suseł z rezerwatu „Hubale” A souslik from the “Hubale” reserve May – October Konkurs Turystyczny “Zdobywcy Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość” [Tourist Competition “Conquerors of the Cycle Lane of the Commune of Zamość”]. The competition is for all tourists who use the cycle lane of the Commune of Zamość and consists in finding specially designated check points. Awards include a Certificate of the Conqueror of the Cycle Lane in the Commune of Zamość, a statue of a spotted souslik, a tourist symbol of the Commune of Zamość and sports equipment. April/May April/May Dni z Tradycją w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem [Days with Tradition in the Exhibition Room in Wysokie]. Address: Wysokie 84, 22‑400 Zamość. Open day of the exhibition room consisting in a guided tour of the exhibition room free of charge, presentations of use of old appliances and competitions with prizes for winners. Rezerwat Wieprzec The Wieprzec reserve The Hubale reserve It was set up in 1982 on the land belonging to the village of Mokre, in order to protect the spotted souslik – a small rodent from the family of Sciuridae, listed in Polish Red Data Book of Animals. The souslik is a relic of steppe fauna and its only European stands are located in the Roztocze district and the south-eastern part of the Lubelska Upland. Its characteristic features are small white spots on the fur. It is from 18 to 23 cm long and weighs from 170 to 360 g. It lives on the ground and hides in burrows at the bottom of which, sometimes at the depth of 1 m, there is a nesting chamber, where sousliks hide from predators and take care of their young. Female Calendar of annual events in the Commune of Zamość Dzień Muzealnika w Regionalnej Izbie Pamięci w Wysokiem [Museologist Day in the Regional Exhibition Room in Wysokie]. Address: Wysokie 84, 22‑400 Zamość. An ethnographic festival, which consists in presentation of the collection of the exhibition room, a concert of folk music, exhibitions and a fair of handicraft products. The Wieprzec reserve PTTK O/Rzeszów and Province of Podkarpackie Rzeszów is the capital of Province of Podkarpackie. Many tourists visit the town because of its history and old buildings, which include the Rzeszów castle, old houses and tenement buildings in the market, a grand town hall and Observants’ monastery church, famous for its 15th century sculpture of Mother of God holding the baby Jesus, sometimes referred to as Rzeszowska Mother of God. 48% of the area of Province of Podkarpackie constitutes protected areas: the Magurski National Park, the Bieszczadzki National Park, 10 landscape parks, 17 areas of protected landscape and numerous nature reserves. It was here that for many centuries peoples, religious denominations and cultures of Western and Eastern Europe have met, as shown by preserved gems of architecture and art. Kalendarz corocznych imprez w gminie zamość terns, little bitterns, marsh harriers, little crakes, black-tailed godwits and common redshanks. During migrations representatives of such species as the white-billed diver, purple heron, pygmy cormorant, black-billed swan, red-crested pochard, short-toed eagle, greater spotted eagle, peregrine falcon, jack snipe, and marsh sandpiper appear in the valley. The valley of the Łabuńka is a site where there are many rare butterflies including the dusky large blue, the scarce large blue and the large copper. Other animals include Eurasian beavers, otters and European fire-bellied toads. Stadnina Koni Małopolskich TARKA w Wólce Wieprzeckiej TARKA stud in Wólka Wieprzecka Staffolo Rezerwat Wieprzec The Wieprzec reserve Koniki polskie w Roztoczańskim Parku Narodowym Polish horses in the Roztoczański National Park Stawy w Topornicy Ponds in Topornica Agencja Regionalnego Rozwoju Połoniny [Agency for Regional Development “Połoniny”] is based in Snina, the capital of a region which has 40 thousand inhabitants and occupies 80503 hectares. The main tourist attraction of the region is the Poloniny National Park, set up in 1997 and inscribed on the UNSECO Natural Heritage List. The area of the park is 29805 hectares, 80% of which is overgrown with forests inhabited by such animals as brown bears, Eurasian lynxes, wild cats and Caucasian bisons. It is here that the largest European complex of primeval beech and fir trees can be found. In the park there is also the largest tank of potable water in Slovakia called “Starina Zapora wodna”; 10% of Slovaks drink water from this tank. Enthusiasts of architecture will find Orthodox churches, which are treasures of Slovakian culture. a w 1982 utworzono ostoję konika polskiego wywodzącego się od dzikiego konia leśnego tarpana, który stał się symbolem Parku. Przez park przebiega 5 szlaków turystycznych, dziewięć pieszych ścieżek poznawczych oraz trasa rowerowa do Florianki. Ciekawą propozycję edukacyjną i turystyczną oferuje nowoczesny Ośrodek Edukacyjno – Muzealny Roztoczańskiego Parku Narodowego w Zwierzyńcu. Gmina Sárospatak Sárospatak leży w sercu winiarskiego regionu Tokajskiego, nad brzegiem rzeki Bodrog. Status miasta zyskało w 1201 roku. To tu urodziła się w 1207 roku Święta Elżbieta Węgierska, opiekunka chorych i ubogich. Sárospatak jest uważany za jedno z najpiękniejszych miast na Węgrzech. Wyjątkowymi zachowanymi obiektami są: zamkowy kościółek będący cennym zabytkiem węgierskiego gotyku, XVI – wieczne Kolegium Reformowane, renesansowy zamek Rakoczych. Sárospatak to także znakomite wina, które można degustować w licznie występujących tu historycznych piwnicach. Najsłynniejszymi z nich są Piwnice Rakoczego wpisane w 2002 roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To właśnie Franciszek Rakoczy II rozsławił tokajskie wina w całej Europie. Był największym właścicielem winnic w regionie na przełomie XVII i XVIII wieku. Za uzyskane z winnic dochody finansował wyzwoleńczą walkę z Habsburgami, a tokajskie wina wędrowały na królewskie dwory Europy, przede wszystkim do Polski i Rosji. Na jakość tutejszego wina wpływa gleba i klimat, w którym dojrzewają grona, wielowiekowa tradycja i pilnie strzeżone receptury. Najsłynniejszym gatunkiem jest aszú. Minimalny czas jego fermentacji to 3 lata. Winobranie wieńczą dożynki odbywające się na przełomie września i października, połączone z zabawą i degustacją wina. Obszar o powierzchni 4933,3 Rosiczka ha gruntów na terenie GmiSundew ny Zamość należy do otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego. A sam park swoim terytorium obejmuje południowo-zachodnie ziemie gminy. RPN położony na Roztoczu Środkowym powstał w 1974 r. 93% powierzchni Parku, liczącej 8,5 tys., zajmują lasy. Zróżnicowany krajobraz parku stanowią zalesione wzgórza porozcinane szerokimi piaszczystymi dolinami rzeki Wieprz i strumienia Świerszcz, oraz występujące w jego wschodniej części głębokie wąwozy lessowe. Znajduje się tu ponad 400 drzew pomnikowych. 58% powierzchni leśnej parku zajmuje sosna, 20% jodła (osiągająca 50 m wysokości i 3,5 m obwodu), 15% buk (osiągający Storczyk obuwik 42 m wysokości i 3 m obwodu). Lady’s-slipper orchid Z pozostałych 30 gatunków najliczniej występują: grab, olsza, świerk, dąb, modrzew, osika, lipa, brzoza, jesion, klon. Stwierdzono tu występowanie ponad 750 gatunków roślin, z czego 65 stanowi listę roślin rzadkich, a 45 objęto ochroną ścisłą. Równie bogaty jest świat zwierząt. Występują tu typowe zwierzęta leśne: jeleń, sarna, dzik, wilk, ryś, lis, borsuk, kuna, wydra nad zbiornikami wodnymi, a także nietoperze. Okresowo spotykany jest łoś. Na terenie parku stwierdzono występowanie około 190 gatunków ptaków, z czego 130 ma tu swoje tereny lęgowe. Są wśród nich: orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian czarny, dzięcioł białogrzbiety. W 1979 r. przeprowadzono tu introdukcję bobra europejskiego, The Roztoczański National Park ul. Peowiaków 92, 22‑400 Zamość tel. 84 639 29 59, fax 84 639 23 64 www.gminazamosc.pl, e-mail: [email protected] Stawy w Topornicy Ponds in Topornica Koniki polskie w Roztoczańskim Parku Narodowym Polish horses in the Roztoczański National Park Stawy w Topornicy – ostoja ptactwa Ponds in Topornica – a bird sanctuary PARTNERZY Siedzibą Agencji Regionalnego Rozwoju Połoniny jest Snina, stolica regionu zamieszkiwanego przez 40 tys. osób, o powierzchni 80503 ha. Magnesem przyciągającym turystów jest Park Narodowy Połoniny utworzony w 1997 r. i wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO. Powierzchnia Parku to 29805 ha, z czego 80% stanowią lasy, w których żyją niedźwiedzie brunatne, rysie, dzikie koty i żubry górskie. To tu występuje największy w Europie kompleks pierwotnych lasów bukowo – jodłowych. Częścią Parku jest największy na Słowacji zbiornik wody pitnej „Starina zapora wodna”, z którego pije wodę 10% Słowaków. Miłośnicy architektury drewnianej zobaczą cerkwie o randze Zabytków Kultury Narodowej. Commune of Zamość Roztoczański Park Narodowy Kiedy pragniesz odpocząć w cichym zakątku, szukasz wytchnienia, chcesz poczuć się bezpiecznie jak u swoich, przyjeżdżaj do Gminy Zamość. Jest jedną z największych gmin wiejskich w województwie lubelskim zarówno pod względem obszaru (197 km kw.) jak i liczby ludności, ale przy tym wciąż otwarta i serdeczna. Tworzy ją 35 sołectw zamieszkiwanych przez 22 tysiące mieszkańców. Jak obrączka obejmuje renesansowe miasto Zamość, mając z nim wspólną historię sięgającą XVI wieku. Rozkwita tu przyroda. Południowe tereny Gminy Zamość sięgają krainy Roztocza i Roztoczańskiego Parku Narodowego. Znajdują się tutaj rezerwaty, pomniki przyrody, a także ważne wykopaliska archeologiczne. Uroki gminy można podziwiać, jadąc Ścieżką Rowerową Gminy Zamość lub wędrując pieszymi szlakami. Miłośnicy turystyki konnej mogą mile spędzić czas podczas jazdy Ułańskim Szlakiem Konnym. Wówczas jeszcze niejedna gościnna gospodyni wspomoże utrudzonego wędrowca wskazaniem drogi, wodą z ocembrowanej studni, swojskim pierogiem z kaszą czy dżemem. Na turystów czekają motele, gościńce, gospodarstwa agroturystyczne oferujące przytulny nocleg i zdrowe jedzenie. Barwny i niepowtarzalny obraz Gminy Zamość tworzą przede wszystNeoromański kościół pw. św. Bartłomieja kim jej mieszkańcy. Działają Apostoła w Sitańcu / Neo-Romanesque church tu od dziesiątek lat Koła Goof St. Bartholomew the Apostle in Sitaniec spodyń Wiejskich, jest ich dwadzieścia siedem, druhowie z dwunastu jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, i najmłodsze z organizacji społecznych stowarzyszenia sportowe i kulturalne. Przy Kołach Gospodyń Wiejskich działają zespoły śpiewacze: Białowolanki z Białowoli, Echo Lipska z Lipska, Wesołe Gosposie z Kolonii Sitaniec, Roztoczanki z Wólki Wieprzeckiej oraz Chór Sitanianie. Młodzi ludzie rozwijają swoje talenty muzyczne ucząc się i koncertując w Młodzieżowej Orkiestrze Dętej Ochotniczej Straży Pożarnej Białowola. Na letnich festynach bawią się mieszkańcy gminy i turyści. Swoją dobrą sławę mają: Dzień Susła w Mokrem organizowany zawsze w ostatnią niedzielę lipca, czerwcowe Dni SamorządowKapliczka św. Romana w Lipsku Polesiu ca ze sportowymi igrzyskami Chapel of St. Roman in Lipsko Polesie i festiwalem folklorystycznym, Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego w Stadninie Koni TARKA w Wólce Wieprzeckiej odbywające się w przedostatnią niedzielę sierpnia. Najpiękniejszymi i najbardziej barwnymi, są Dożynki, przypadające na pierwszą niedzielę września. zielne) matka przestaje się nimi opiekować. Temperatura reguluje procesy życiowe susła. Pod koniec września, najpóźniej na początku października, zapada w trwający około 6 miesięcy sen zimowy. Warunkami swobodnego życia susłów są: dostatek pożywienia i szerokie pole obserwacji pozwalające uniknąć ataku drapieżnika. Susłom zagrażają: tchórze stepowe, koty, psy i ptaki drapieżne jak jastrzębie i myszołowy. Zwierzątko jest turystycznym symbolem Gminy Zamość, co rok w Mokrem odbywa się festyn rodzinny „Dzień Susła” zachęcający do ochrony przyrody. Na terenie rezerwatu znajduje się też wczesnośredniowieczne cmentarzysko słowiańskie Młode susły w rezerwacie „Hubale” składające się z 46 kurYoung sousliks in the “Hubale” reserve hanów z VII – IX w. commune of zamość sousliks give birth to their young once a year; the young stay in the nest for the first month of their lives and are taken care of by their mothers. Afterwards they leave the burrow more and more often. Once they learn to find food by themselves (seeds and herbaceous plants), their mothers stop taking care of them. Sousliks’ life processes are regulated by the temperature. At the end of September or the beginning of October at the latest the animals start to hibernate for about 6 months. In order to breed freely, they need food and a large field to watch out for predators. The animals which pose a threat to them include steppe polecats, cats, dogs and birds of prey such as hawks and common buzzards. The souslik is a tourist attraction of the Commune of Zamość. Every year a family festival called “The Day of the Souslik” is held in Mokre; the aim of he event is to promote environmental protection. Another interesting object in the area is a early medieval Slavic burying ground, which consists of 46 burial mounds dating back to the 7th – 9th centuries. The Wieprzec reserve situated near the village of Wychody is a magic area for plants and animals. It was set up in 1986 and takes up 32 hectares. The aim of the reserve is to protect precious peat flora, including such protected species as the downy willow, superb pink, globe flower, Charle’s scepter, marsh gentian, numerous orchids and rare plants. The reserve is a habitat and nesting place of the common frog, the moor frog and the natterjack toad. The only reptile here is the common lizard. There are many species of birds, including the stork, the black-tailed godwit, grey herons, western marsh-harriers and buzzards. Butterflies include the most precious swallowtail, an endangered species listed in Polish Red Data Book of Animals. Springs in Zarzecze and Wierzchowiny In Wierzchowiny, situated in the protection zone of the Roztoczański National Park, the Wieprzec River has its springs. The crystal clear water, whose temperature is about 8.9 degrees centigrade, springs from sand and limestones. At the bottom of an oval niche, whose size is 6 m x 15 m there are about 15 turbulent and pulsating springs. The efficiency of the springs located in a meadow, about 550 m from the nearest buildings is about 15,24 l/s. In a neighbouring village called Zarzecze at the bottom of an oval niche, whose size is 5 m x 15 m there are also numerous pulsating springs. The efficiency of these springs is 17,30 l/s. Because of their crystal clear water local people Na rzece Wieprzec On the Wieprzec River call them “kryniczki”. June Dni Samorządowca [Days of Selfgovernment Employees]. A sports event combined with a folk festival. It consists in individual and group competitions, team contests, competition of administrative units of the Commune of Zamość, family competitions, concerts of folk bands and evening parties with music. The event is accompanied by exhibitions of regional handicraft products and promotion of products made by local companies. July Dzień Susła [The Day of the Souslik]. A sports field in Mokre. An ecological, family event on a sports field in Mokre. Its aim is to promote the protection of the environment and of the spotted souslik, a tourist symbol of the Commune of Zamość in particular. It consists in performances of singing groups, ecological competitions, family games, entertainment and signing of Polish hits in the evening. The Natural Product Fair accompanies the event. August Kresowe Spotkania Miłośników Konia Orientalnego [Border Meetings of Oriental Horse Enthusiasts]. Chutor “Tarka” Stud in Wólka Wieprzecka. A family event combined with horse-riding demonstrations and contests. September Dożynki Gminy Zamość [Harvest Festival in the Commune of Zamość]. It starts with a parade of administration units belonging to the Commune of Zamość and is followed by a thanksgiving religious service, a competition called “Presentation of sołectwa”, exhibitions of handicraft products, performances of family vocal groups, competitions, games and evening dances. południowo-wschodnim na Grzędę Sokalską, wschodnim na wzniesienie zwane Białą Górą i stawy rybackie „Topornica” w Lipsku, północnym na miasto Zamość. Zjeżdżając do wsi Wychody po prawej stronie mijamy charakterystyczne wzniesienie zwane przez miejscową ludność „końskim garbem”. Na nim znajduje się płat roślinności stepowej „Kąty”. Po lewej stronie w oddali widzimy zielone tereny rezerwatu torfowiskowego „Wieprzec”. Za Wychodami ścieżka wchodzi w tereny zalesione. Tak dojeżdżamy do miejscowości Skaraszów, wiosną i latem witają nas tu liczne bocianie gniazda. Ta niewielka wioska zachowała zabudowę pochodzącą w większości z lat 20-tych XX w. Skaraszów jest sołectwem leżącym w miejscowości Wólka Wieprzecka. Na styku dwóch sołectw (Skaraszowa i Wólki Wieprzeckiej), na wysokiej skarpie na skraju lasu, odnajdujemy budynek Szkoły Podstawowej w Wólce Wieprzeckiej im. Batalionów Chłopskich. Została wybudowana w latach 1937‑38 według projektu znanego architekta Tadeusza Zaremby. W latach II wojny światowej Niemcy zamknęli szkołę dla uczniów. W opuszczonym budynku potajemnie spotykali się partyzanci i tu trwały przygotowania do pierwszej bitwy Powstania Zamojskiego – bitwy pod Wojdą. W Wólce Wieprzeckiej ocieramy się o granicę Roztoczańskiego Parku Narodowego. Tuż obok szkoły spotykamy zielony szklak pieszy im. Aleksandry Wachniewskiej – zwany obwodnicą parku. My wracamy drogą powiatową do miejscowości Wierzchowiny, słynącej ze źródeł krystalicznej wody – zwanych „kryniczkami”. W miejscowości Zarzecze, na wysokości leśniczówki skręcamy w drogę technologiczną w głąb lasu. Leśnymi ostępami dojeżdżamy do Lipska Polesia – zwanego niekiedy pniakami, od powstania Przydrożny krzyż w Wychodach Wayside cross in Wychody Gmina Zamość / Commune of Zamość ul. Peowiaków 92, 22‑400 Zamość tel. 84 639 29 59, fax 84 639 23 64 www.gminazamosc.pl e-mail: [email protected] Powiat zamojski / Commune of Zamość Województwo lubelskie / Province of Lubelskie Kapliczka św. Romana w Lipsku Polesiu Chapel of St. Roman in Lipsko Polesie Ułański Szlak Konny – 34 km Początek szlaku znajduje się przy Stadninie Koni Małopolskich „Tarka” w Wólce Wieprzeckiej. Szlak prowadzi w okolicę Szkoły Podstawowej w Wólce Wieprzeckiej wspólnie ze szlakiem konnym prowadzącym do Senderek, dalej do miejscowości Skaraszów i wchodzi na dawny gościniec ordynacki prowadzący z Zamościa do Zwierzyńca i dalej do dawnego portu ordynackiego na Sanie w Krzeszowie. Tym traktem często podróżowali ordynaci Zamoyscy i ich goście. Dawny trakt – gościniec mimo upływu wieków jest czytelny w terenie i użytkowany jako droga lokalna. Gościniec na odcinku do Wychodów ma nawierzchnię gruntową, odpowiednią do jazdy konnej. Z WyKapliczka Ułana w „Tarce” chodów do Kol. Hubale jest droga Uhlan’s shrine in “Tarka” o nawierzchni asfaltowej. Koło kamiennego krzyża skręca w kierunku północno-wschodnim i wchodzi na łagodne wzgórze drogą gruntową. Jest bardzo ciekawym punktem widokowym. Stąd rozciąga się wspaniały widok: na wschodzie Zamość, na południowym wschodzie Biała Góra a bliżej dolina Topornicy, na południu wzgórza Grzędy Sokalskiej, a na zachodzie lasy Roztoczańskiego Parku Narodowego i Roztocze Środkowe. Po ominięciu samotnych gospodarstw przysiółka Bukowinka schodzi ze wzniesienia i doprowadza do zachodniego skraju miejscowości Mokre i w okolice rezerwatu susła perełkowanego „Hubale”. Przechodzi przez mostek na rzece Topornicy i przechodzi przez drogę wojewódzką Zamość – Wola Obszańska, na skraju miejscowości Żdanówek i wspina się na Białą Górę (Lipską). Wg dawnych przekazów na tym terenie wg pierwotnych planów miała być zbudowana twierdza Zamość. Jest to kolejny wspaniały punkt widokowy. Tym ra- aleja lipowa płat rolinności osp. świet. wiejska www.gminazamosc.pl www.zielonesercaeuropy.pl www.towarzystwoturystyczne.pl Wydawca: Gmina Zamość, ul. Peowiaków 92, 22‑400 Zamość tel. 84 639 29 59, fax 84 639 23 64 www.gminazamosc.pl, ISBN: 978‑83-930770-4-5 Wydawca: Zakład Poligraficzny Krystyna Górska 22‑400 Zamość, Skokówka, ul. Ogrodnicza 34 Tłumaczenie: Małgorzata Linek Mapa: Jura Sport, ul. Rydla 6/15, 30‑130 Kraków Szkoła Podstawowa im. Batalionów Chłopskich w Wólce Wieprzeckiej Primary School named after Peasant Battalions in Wólka Wieprzecka Zdjęcia: Jerzy Cabaj, Zbigniew Pietrynko, zbiory Gminy Zamość szlaki turystyczne Ścieżka Rowerowa Gminy Zamość – 40,5 km Na trasie Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość w Lipsku Polesiu On the Cycle Lane of the Commune of Zamość in Lipsko Polesie Na trasie Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość On the Cycle Lane of the Commune of Zamość Ma długość 40,5 km i prowadzi przez najpiękniejsze zakątki Gminy Zamość. Trasa rozpoczyna się w Płoskiem i wiedzie przez Mokre, Hubale, Wychody, Skaraszów, Wólkę Wieprzecką, Wierzchowiny, Zarzecze, Lipsko Polesie, Lipsko Kosobudy, Białowolę, Pniówek, Zwódne i Skokówkę. Trasa łączy Zamość z Roztoczem. Szlak jest oznakowany dwustronnie, co umożliwia jazdę w obu kierunkach. Większość szlaku przebiega przez otulinę Roztoczańskiego Parku Narodowego ukazując wspaniałe krajobrazy, zachowane wiekowe kapliczki, zabytkowe budowle, drewnianą zabudowę starej wsi i rezerwaty przyrody. Jadąc, warto zwrócić uwagę na napotykane obiekty. W miejscowości Mokre odnajdujemy lotnisko Aeroklubu Ziemi Zamojskiej zbudowane w latach 1927‑28, na którym 12 czerwca 1999 roku wylądował Jan Paweł II podczas VII pielgrzymki do ojczyzny. Dalej jadąc przez wieś mijamy wybudowany w stylu eklektycznym budynek z 1880 roku, dawny budynek urzędu gminy, dziś mieszczący bibliotekę, a następnie zobaczymy neogotycką kaplicę św. Antoniego ufundowaną przez rodzinę Lipczyńskich w początkach XX w. Za leśnym zagajnikiem pomiędzy Mokrem a Hubalami odkrywamy rezerwat susła perełkowanego „Hubale” – zwierzątka wpisanego do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Szlak wiedzie nas przez miejscowość Hubale, wjeżNeogotycka kapliczka św. Antoniego dżamy na punkt widokowy, z któw Mokrem / Neo-Gothic chapel devorego roztacza się panorama w kieted to St. Anthony in Mokre runku południowym na Roztocze, HIKING ROUTES The Cycle Lane of the Commune of Zamość – 40.5 km It is 40.5 km long and leads across the most beautiful spots in the Commune of Zamość. The lane starts in Płoskie and leads through Mokre, Hubale, Wychody, Skaraszów, Wólka Wieprzecka, Wierzchowiny, Zarzecze, Lipsko Polesie, Lipsko Kosobudy, Białowola, Pniówek and Zwódne to Skokówka. The lane joins Zamość to the Roztocze district. It s marked on both sides, thanks to which it can be used in both directions. Most of the lane is located in the protection zone of the Roztoczański National Park, providing cyclists with a chance to see Na trasie Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość On the Cycle Lane of the Commune of Zamość beautiful landscapes, preserved old wayside shrines, historical buildings, the wooden architecture of old villages and nature reserves. Several tourist attractions are located on the lane. In Mokre there is an airport belonging to Aeroklub Ziemi Zamojskiej [Flying Club of Ziemia Zamojska] built between 1927 and 1928. It was here that on 12 June 1999 Pope John Paul II landed during his 7th pilgrimage to Poland. As we cycle further on through the village we pass an electic building erected in 1880, which originally housed a commune office and now houses a library. Next we can see a Neo-gothic chapel dedicated to St. Anthony and founded by the Lipczyńki family at the beginning of the 20th century. Behind a grove, between Mokre and Hubale, there is “Hubale” reserve where the spotted souslik is protected; the animal is listed in Polska Czerwona Księga Zwierząt [Polish Red Data Book of Animals]. The lane leads us through a place called Hubale to a beauty spot, from which there is a magnificent view of the Roztocze district (in the south), Grzęda Sokalska (in the south-east), a hill called Biała Góra and “Topornica” fish pond in Lipsko (n the east) and Zamość (in the north). While cycling down to a village of Wychody we pass a unique rise called” a horse’s hump” by the locals on the right, with a patch of steppe flora called “Kąty”. On the left we can see the green area of a peat reserve called “Wieprzec”. Behind Wychody the lane enters a forest. When we reach a place called Skaraszów, numerous stark nests welcome us in spring and summer. Many buildings, which date back to the 1920s, have been preserved in this small village. Skaraszów is a sołectwo [Translator’s comment: “sołectwo” is the smallest administrative unit] situated in Wólka Wieprzecka. At the junction of these two administrative units (Skarszów and Wólka Wieprzecka), on a high escarpment at the edge of a forest there is a building which houses Primary School in Wólka Wieprzecka; the school was named after Bataliony Chłopskie [Peasant Battalions] and was built between 1937 and 38 according to a design of a well-known architect Tadeusz Zaremba. During the Second World War the Nazis closed down the school and the abandoned building was used by partisans, who held their secret meetings here and made preparations for the battle of Wojda, the first battle to be fought during the Zamojskie Uprising. In Wólka Wieprzecka we find ourselves in the vicinity of the protection zone of the Roztoczański National Park. Next to the school there is a green hiking route named after Aleksandra Wachniewska and often referred to as the ring road of the park. We come back along a county road to Wierzchowiny, which is famous for its springs with crystal-clear water called “kryniczki”. In Zarzecze, near a forester’s lodge, we turn into a technological route and cycle into wsi na terenach po wyrębie lasu. Po przeprawieniu się przez drogę wojewódzką, szlak prowadzi wśród nielicznych domostw do miejsca zwanego „Zjawieniem” lub „Miasteczkiem”. Tu, u stóp zalesionego bukowego wzgórza, nad źródełkiem ustawiono kapliczkę pw. św. Romana. Woda ze źródełka znana jest z właściwości uzdrawiających szczególnie choroby oczu, z kapliczką są związane piękne legendy. Dalej na naszej trasie napotkamy kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Lipsku, kapliczkę domkową z lat 60-tych XX w. w Lipsku Kosobudach. Na północ od Białowoli zobaczymy wzniesienie zwane Białą Górą, a w centrum spotkamy Szkołę Podstawową. To także miejsce pamięci – tutaj w 1942 r. hitlerowcy rozstrzelali 62 mieszkańców Białowoli. W pobliżu szkoły umiejscowiono mogiłę pomordowanych, a na niej pomnik nagrobny, na którym umieszczono nazwiska wszystkich ofiar. Jadąc przez Pniówek warto odnaleźć rokokową figurę św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Miejscowość Zwódne jest doskonałym miejscem, z którego roztacza się rozległa panorama na Zamość. Powita nas także figura św. Jana Nepomucena z 1907 r. Ostatnim etapem ścieżki jest Skokówka – miejscowość związana historycznie z rodem Zamoyskich, tutaj bowiem, w niegdyś istniejącym zameczku, 19 marca 1542 roku urodził się twórca Zamościa, Figura św. Jana Nepomucena z 1907 r. w Zwódnem Jan Zamoyski kanclerz Figure of St. John of Nepomuk from 1907 in Zwódne i hetman wielki koronny. the forest. Then we get to Lipsko Polesie, also referred to as “stumps” because the village was built at a logging site. We cross a province road and cycle among few houses to a place called “Zjawienie” or “Miasteczko”. Here, at the foot of a beechcovered hill, upon a spring, a shrine dedicated to St. Roman was erected. The water from the spring is said to have healing properties and be particularly effective in the case of eye diseases. Beautiful legends are connected with the shrine. Further down the lane we can see a church dedicated to St. John the Baptist in Lipsko and a temple-shaped shrine in Lipsko Kosobudy built in the 1960s. North of Białowola we can see a rise called “Biała Góra” and Primary School in the centre. It is also a war memorial; here in 1942 the Nazis shot 62 residents of Białowola. Next to the school there is a mass grave of the victims with a tombstone featuring their names. While cycling across Pniówek we can have a look at a Rococo figure of John of Nepomuk from the 18th century. From Zwódne there is a vast view of Zamość and we can see another figure of St. John of Nepomuk from 1907. The last place on the lane is Skokówka, a site connected with the Zamoyski family. It was here in a small castle that no longer exists that the founder of Zamość, Jan Zamoyski, Chancellor and Great Crown Hetman was born on 19 March 1542. The Uhlan Horse Route – 34 km The route starts near the stud “Tarka” in Wólka Wieprzecka. It leads near Primary School in Wólka Wieprzecka and joins the horse route leading to Senderki and then on to Skaraszów. Later on the route joins Na Ułańskim Szlaku Konnym On Uhlan Horse Route the former Entail’s road leading from Zamość to Zwierzyniec and then to the former Entail’s port on the San River in Krzeszów. Zamość Entailers and their guests used to travel along this road. The former road is still visible in spite of the passage of time and has now become a local road. The section of the road leading to Wychody is a dirt road, suitable for horse-riding. The road leading from Wychody do Kol. Hubale has an asphalt surface. Next to a stone cross the road turns in north-eastern direction and becomes a dirt road on a small hill. From the top of the hill riders can see Zamość in the east, Biała Góra and the valley of the Topornica River in the south-east, the hills of Grzęda Sokalska in the south and the forest of the Roztoczański National Park and the Central Roztocze district in the west. After leading past the isolated houses of the village of Bukowinka, the route goes down the hill and leads to the western edge of a place called Mokre and the vicinity of a reserve of the spotted souslik “Hubale”. It leads further on across a small bridge over the Topornica River, crosses province road Zamość – Wola Obszańska at the edge of Żdanówek and climbs up Biała Góra (Lipska). Legend has it that Zamość fortress was to have been built on the site. It is another beauty spot. This time the route leads along a dirt road and crosses the former road which used to join Zamość to Krasnobród. A hiking route named after Władysława Podobińska from Zamość to Susiec across Krasnobród also leads along the road. The horse route crosses this road and leads on east through Borek Bialowolski to the western edge of Białowola. Next to a school in Białowola it turns south and leads towards hills and a forest called “Stary Dziadek” [“Old Grandfather”]. At the edge of the forest the route turns west and leads to Kolonia Za Górą along a dirt road. At the other end zem prowadzi drogą gruntową, przechodzi przez dawny trakt łączący Zamość z Krasnobrodem. Traktem prowadzi turystyczny szlak pieszy im Władysławy Podobińskiej z Zamościa do Suśca przez Krasnobród. Szlak konny przekracza ten trakt i prowadzi nadal w kierunku wschodnim przez Borek Bialowolski doprowadza do zachodniego skraju Białowoli. Obok szkoły w Białowoli skręca w kierunku południowym i prowadzi w kierunku wzgórz i lasu „Stary Dziadek”. Na skraju lasu skręca w kierunku zachodnim i drogą gruntową doprowadza do Kolonii Za Górą. Na skraju lasu skręca w kierunku południowym i dochodzi do Ścieżki Rowerowej Gminy Zamość i szlaku zielonego im. Władysławy Podobińskiej. Drogą polną (gruntową), którą prowadzą szlaki dochodzi w okolice kapliczki i źródełka św. Romana (Zjawienie). Teren dogodny na miejsce wypoczynkowe. Wg miejscowej tradycji woda źródlana ma własności uzdrawiające z chorób oczu. W okolicy znajduje się tzw. bezednia (jeziorko) oraz wały ziemne utożsamiane z grodziskiem słowiańskim. Dalej prowadzi trasą rowerową do Lipska Polesia, przekracza szosę Zamość – Wola Obszańska (Krasnobród) i przez las Nadleśnictwa Zwierzyniec dochodzi do Wierzchowin (obok Leśniczówki Wólka), omija źródła rzeki Wieprzec i dochodzi do wschodniego skraju wioski Skaraszów i dalej doprowadza opisanym wcześniej odcinkiem do Stadniny „Tarka”. Długość trasy ok. 37 km. Proponowane miejsca wypoczynkowe: okolice Kol. Hubale, na Lipskiej Górze, w pobliżu kapliczki św. Romana, na skraju lasu za Lipskiem Polesiem. Szlak pieszy im. Aleksandry Wachniewskiej – 69 km Szlak znakowany kolorem zielonym, jest nazywany obwodnicą Roztoczańskiego Parku Narodowego. Biegnie od Zwierzyńca, przechodząc przez tereny Gminy Zamość w Wólce Wieprzeckiej, dalej przez Wojdę – Bondyrz – Górecko Kościelne – Tereszpol – Floriankę. Posiada wyjątkowe walory krajobrazowe: zróżnicowane lasy i liczne punkty widokowe. Za najurodziwszy uważany jest odcinek Skaraszów – Lasowce (Lasowe), gdzie szlak prowadzi pomiędzy głębokimi wąwozami i jarami. Szlak pieszy im. Władysławy Podobińskiej – 56 km Znakowany kolorem zielonym jest jedynym szlakiem pieszym łączącym Kotlinę Zamojską z Roztoczem. Swój początek bierze w Zamościu (przy stacji PKP), następnie biegnie przez miejscowości: Żdanów – Lipsko – Lipsko-Kosobudy – Lipsko-Polesie – Suchowola – Krasnobród – Szur – Łasochy – Kunki by dotrzeć do Suśca (węzeł szlaków przy stacji PKP). Odcinek wiodący przez Gminę Zamość odznacza się atrakcjami przyrodniczymi na trasie. Przemierzamy tu Lipską Górę – gdzie ponoć miał pierwotnie ulokować Zamość Jan Zamoyski (rozległy punkt na Zamość, Roztocze i Gminę Zamość), lasy i kapliczkę św. Romana w Lipsku Polesiu. browar świetlica świetlica Widok na Żdanów View of Żdanów of the forest the route turns south and joins the Cycle Lane of the Commune of Zamość and the green route named after Władysława Podobińska. The routes lead along a dirt road to a shrine and a spring of St. Roman (“Zjawienie”). The area is a good resting place. According to the local people the water from the spring has healing properties and is particularly effective in the case of eye diseases. In the vicinity there is a small lake “bezednia” and earth embankments of the former Slavic castle. Then the route leads along the Cycle Lane to Lipsko Polesie, crosses the road Zamość – Wola Obszańska (Krasnobród) and leads to Wierzchowiny (near Wólka forester’s lodge), across the forest belonging to Nadleśnictwo Zwierzyniec [Forest District Office in Zwierzyniec]. Next it passes the springs of the Wieprzec River and reaches the eastern edge of the village of Skaraszów to get to the “Tarka” stud. Length of the route: 37 km. Recommended resting places include the vicinity of Kol. Hubale, on Lipska Góra, near St. Roman’s shrine and at the edge of a forest behind Lipsko Polesie. Na Ułańskim Szlaku Konnym On Uhlan Horse Route A Hiking Route named after Aleksandra Wachniewska – 69 km The route is marked with green and is often called a ring road of the Roztoczański National Park. It leads from Zwierzyniec across the territory of the Commune of Zamość in Wólka Wieprzecka and then farther on across Wojda, Bondyrz, Górecko Kościelne and Tereszpol to Florianka. There are unique landscapes, different kinds of forests and numerous beauty spots on the way. The most beautiful part of the route is the section between Skaraszów and Lasowce (Lasowe), where the route leads across deep ravines. A Hiking Route named after Władysława Podobińska – 56 km The route is marked Na szlaku pieszym w Lipsku Polesiu with green and is the On a hiking route in Lipsko Polesie only hiking route which joins Kotlina Zamojska to the Roztocze district. It starts in Zamość (by the railway station) and then leads across Żdanów, Lipsko, LipskoKosobudy, Lipsko-Polesie, Suchowola, Krasnobród, Szur, Łasochy and Kunki to Susiec (a route junction by the railway station). The section leading across the Commune of Zamość has many natural attractions. We hike across Lipska Góra, where Jan Zamoyski was allegedly planning to build Zamość (from the top there is an extensive view of Zamość, the Roztocze district and the Commune of Zamość) and then on across the forest and St. Roman’s shrine in Lipsko Polesie. Powiat zamojski, województwo lubelskie warstwice co 10 m
Podobne dokumenty
reklama - Gazeta Miasta
panie. W wadze do 54 kg starły się Małgorzata Kania i Iwona Misiak z ASB Hetman Zamość. Zwyciężyła wynikiem 3-0 Kania.
Bardziej szczegółowoGazetaMiasta.pl
jakości, znanych marek, w tym m.in. artykuły spożywcze, napoje, alkohole, artykuły przemysłowe, chemia gospodarcza i kosmetyki, produkty paramedyczne, a także świeże pieczywo, owoce, warzywa, mięso...
Bardziej szczegółowo