1 SEKTOR ROLNO - SPOŻYWCZY Informacja profilowa nt

SEKTOR ROLNO - SPOŻYWCZY
Informacja profilowa nt. sektora rolno - spożywczego
Rolnictwo w Egipcie
Kontrybuując 14% do PKB i dając zatrudnienie 1/3 siły roboczej, rolnictwo nad Nilem jest
trzecim pod względem znaczenia gospodarczego sektorem w Egipcie, za przemysłem i
górnictwem ropy i gazu. Uprawy są zasadniczo ograniczone do Doliny i Delty Nilu, obejmując
2,5 mln ha, tj. zaledwie 2,4% terytorium kraju. Wraz z postępującą urbanizacją i erozją część
terenów nad Nilem traci walor rolny, jednocześnie jednak niektóre obszary pustynne są
systematycznie zagospodarowywane na potrzeby rolnictwa. O ile powstające na terenach
pustynnych farmy są z reguły dużymi, nowoczesnymi gospodarstwami, to nad Nilem przeważają
uprawy rozdrobnione, z reguły 1-akrowe, nawadniane bezpośrednio kanałami z Nilu. W
ostatnich latach produkcję kurcząt silnie osłabiła epidemia ptasiej grypy, a zwierząt i mięsa
wołowego- szereg chorób, tym pryszczyca.
Rządowa polityka rolna koncentruje się na zarządzaniu skąpymi zasobami wody, promowaniu
rozwoju ogrodnictwa w regionie Górnego Egiptu (od Asuanu na północ do Kairu) oraz
subsydiowaniu niektórych rodzajów produkcji, w szczególności pszenicy i trzciny cukrowej.
Odrębnym wsparciem jest realizowany w ramach polityki wyrównywania różnic społecznych
długookresowy rządowy program subsydiowania chleba, oleju roślinnego i cukru, na który
przeznacza się rocznie ok. 4 mld USD, w tym połowę na dofinansowanie produkcji chleba.
GASC (General Agency for Supply Commodities), państwowa agencja zaopatrzenia w
podstawowe surowce, jest największym nabywcą pszenicy, skupując rocznie ok. 5 mln ton tego
towaru.
Zbiory pszenicy w 2011 r. szacowane są na 8,4 mld t, o 17% więcej niż rok wcześniej i 6%
więcej niż średnia za minione 5 lat. Mimo to Egipt, największy światowy importer pszenicy,
najprawdopodobnie utrzyma wolumen zakupów pszenicy na poziomie ostatnich 2 lat, tj. 10 mln
t1. W 2011 r. większość importu pochodziła ze źródeł alternatywnych w stosunku do Rosji (w
tym USA i Francji) po wprowadzeniu przez nią embarga na wywóz tego surowca. Po zniesieniu
embarga w czerwcu 2011 r. Egipt zaczął kupować tańszą pszenicę rosyjską. Z uwagi na brak
surowców, Egipt nie rozwija biopaliw.
Politycznie najbardziej wpływowymi są organizacje ogrodnicze oraz producentów ryżu i
bawełny.
Inflacja w obrębie art. rolnych wyniosła w połowie 2011 r. (rdr.) 30% dla warzyw i owoców oraz
14% dla innych produktów rolnych.
1
GIEWS Country Brief, 13 September 2011
1
Dieta Egipcjanina
Chleb w różnorodnej postaci, w tym ostatnio jako sandwich lub hamburger, stanowi tradycyjnie
podstawę egipskiego wzorca żywienia i jest komponentem większości posiłków (Egicjanie
spożywają chleb z innym jedzeniem, a nie na odwrót). W efekcie, Egipt należy do czołówki
światowych konsumentów pszenicy per capita, a jej spożycie będzie wzrastało wraz z egipską
populacją.
Zboża oraz warzywa są głównymi źródłami witamin i protein, a ich dzienne spożycie
uzupełniane jest drobnymi dawkami białego sera lub innych produktów mlecznych,
zielonolistynych warzyw i- mniej regularnie- jajkami, mięsem ptasim i kurzym, rybami oraz
sporadycznie mięsem czerwonym. Konsumpcja owoców nie jest powiązana z posiłkami i zależy
od ich sezonowej dostępności. Dieta przeciętnego Egipcjanina jest uboga w tłuszcze nasycone, a
oleje, w tym masło, stosowane są głównie do pieczenia, aniżeli bezpośredniego spożycia. W
konstrukcji posiłków przeważają recepty proste i łatwe w wykonaniu. Słodycze nie są zbyt
popularne, a ich oferta nie jest wyrafinowana- obejmuje zasadniczo herbatniki i cistka w różnych
kształtach, często z przyprawami nasion oleistych, suszonych owoców i miodu. Spożywanie
słodyczy w większych ilościach skorelowane jest ze świętami islamskimi2.
Wymiana handlowa
Egipt należy do WTO, stawki na produkty rolne utrzymuje na minimalnym poziomie, z
pewnymi wyjątkami, jak w przypadku win i alkoholi.
W 2010 r. egipski import rolny wyniósł 9,7 mld USD, co odpowiada 19% udziałowi w
całkowitym przywozie (50 mld USD), przy eksporcie rzędu 4,6 mld USD, tj. 18% łącznego
wywozu (25 mld USD).
Po stronie importu w długim okresie dominuje pszenica (2,2 mld USD w 2010 r.), następnie
kukurydza, nasiona sojowe, olej palmowy, mięso wołowe (0,7 mld w 2010 r.), olej
słonecznikowy, herbata, surowy ryż, wyroby tytoniowe. Szacuje się, iż w latach 2011-2012
Egipt sprowadzi ponad 15 mln ton zbóż rocznie, tj. o 1 mln t więcej niż za ostatnie 5 lat.
Głównymi pozycjami eksportowymi w 2010 r. były wg wartości: pomarańcze, ryż, ser z pełnego
mleka, winogrona, suszona cebula, ziemniaki, cukier rafinowany, mrożone warzywa.
Na atrakcyjność handlową Egiptu składa się przede wszystkim rynek ok. 80 mln konsumentów,
a ponadto strategiczne usytuowanie kraju w centrum regionu Bliskiego Wschodu i Północnej
Afryki (MENA) z liczbą mieszkańców ponad 500 mln osób3, jego powiązanie z
międzynarodowymi szlakami komunikacyjnymi Morza Śródziemnego i Morza Czerwonego, a
także wkomponowanie w infrastrukturę wielostronnych i bilateralnych umów o wolnym handlu
w ramach EUROMED, AGADIR, GAFTA i COMESA oraz z krajami EFTA i Turcją.
2
H. Hassan-Wassef, Food habits of the Egyptians: newly emerging trends. W La Revue de Santé de la Méditerranée
orientale, Vol. 10, No 6, 2004, s. 902-904.
3
Algeria – 35,423,000, Bahrain – 1,235,000, Egipt – 79,090,000, Iran – 76,923,000, Irak – 31,234,000, Izrael – 7,654,000,
Jordania – 6,407,000, Kuwejt – 3,566,000, Liban – 4,224,000, Libia– 6,420,000, Maroko – 32,200,000, Oman – 2,845,000,
Strefa Gazy – 1,657,000, Zachodni Brzeg – 2,515,000, Katar – 1,697,000, Arabia Saudyjska – 27,137,000, Syria – 22,505,000,
Tunezja – 10,433,000, ZEA – 4,976,000, Jemen – 23,580,000 (źródło: Wikipedia).
2
Wymianę rolną z największym partnerem handlowym Egiptu- UE (60 % egipskiego importu i
30% egipskiego eksportu w 2010 r.)- reguluje podpisane 28.04.2010 r. Porozumienie ws prawie
produktów rolnych i przetworzonych produktów rolnych oraz ryb i produktów rybołówstwa,
które weszło w życie 01.06.2010 r. i zniosło cła lub ustanowiło kontyngenty taryfowe na większą
część handlu w obu kierunkach. Dodatkowo, załączona do Porozumienia deklaracja o
sanitarnych, fitosanitarnych lub technicznych barierach w handlu zaleca stronom współpracę
administracyjną w celu szybkiego rozwiązywania spornych przypadków w realizacji wymiany
towarowej.
Polscy eksporterzy nie napotykają na przeszkody, które dyskryminowałyby ich na tle firm
unijnych.
Sprzedaż w Egipcie polskich wyrobów rolno-spożywczych osiągnęła w 2010 r. wartość 32,6 mln
USD (tj. 14% wywozu ogółem), w porównaniu z poziomem 81,5 mln USD w 2009 r. (30%
wywozu ogółem)- z powodu drastycznego spadku wywozu produktów roślinnych (głównie
pszenicy i meslin- z 59 do 11 mln USD, ale także cygar, papierosów, ekstraktu słodowego),
które wcześniej były sekcją dominującą w polskim eksporcie rolno-spożywczym do Egiptu.
Wg danych za 8 miesięcy 2011 r. tę wiodącą funkcję przejęła sekcja zwierząt żywych i
produktów pochodzenia zwierzęcego, głównie za sprawą zwiększonego wywozu mleka i
wyrobów mlecznych (sery i twarogi, mleko i śmietana, serwatka), jako że do Egiptu zwierząt
żywych i mięsa czy podrobów praktycznie z Polski się nie eksportuje, a jeśli to w śladowych
ilościach. W powołaniu na zagrożenie BSE i ptasią grypą w państwach członkowskich UE Egipt
utrzymuje selektywne ograniczenia w zakresie importu żywych zwierząt i mięsa. W 2011 r.
zanikł też eksport z Polski pszenicy i meslin.
W polskim imporcie z Egiptu, który wyniósł 11 mln USD w 2010 r. (22% wwozu łącznie) i 14
mln USD w 2009 r. (30% całkowitego importu) główną rolę odgrywa tradycyjnie sekcja
produktów pochodzenia roślinnego, a w niej warzywa suszone, owoce i orzechy jadalne oraz
nasiona oleiste.
Jak można założyć, ze względu na skromny poziom wymiany z Egiptem, rezultaty wywozu art.
rolnych, podobnie jak eksport polski na ten rynek generalnie, reagują na pojedyńcze lub
przypadkowe transakcje, co utrudnia prognozowanie trendów.
Agrotechnika
Egipt produkuje lokalnie zaledwie 5% maszyn do przetwórstwa towarów rolnych, głównie
części młynów do produkcji cukru, maszyn piekarniczych, urządzeń do napełniania i pakowania.
W ostatnich latach nastąpił postęp w zakresie jakości wytwarzanych produktów, w szczególności
wypieków, serów, wyrobów mlecznych, a także napojów mineralnych, gazowanych i
alkoholowych. Produkcja organiczna jest względnie rozpowszechniona w Egipcie, ale pozostaje
poniżej standardów międzynarodowych.
Wyroby przetworzone i pakowane konsumowane są głównie przez klientów średnio i wyżej
zarabiających, ale popyt na nie wg. przewidywań będzie rósł wraz z poprawą sytuacji
materialnej Egicjan oraz ich świadomości zdrowotnej i higienicznej.
Rynek napojów jest daleki od nasycenia i może przyjąć nowe marki napojów bezalkoholowych i
napojów gorących, jak również drogie produkty zdrowotne przeznaczone dla młodych osób z
wyższych warstw społecznych.
3
Potencjał zbytu i kooperacji dla polskich przedsiębiorców
Egipt traktowany jest jako platforma produkcyjna i handlowa dla rynku afrykańskiego i
Bliskiego Wschodu. Oferuje możliwości ekspansji z uwagi na skalę i względne nienasycenie
rynku lokalnego i rynków regionalnych, w szczególności w grupie wyrobów pakowanych i
żywności wygodnej, wody butelkowanej i napojów bezalkoholowych, w tym popularnego w
Egipcie piwa bezalkoholowego. Wysokim potencjałem wzrostu wyróżnia się ponadto branża
wyrobów mlecznych.
Technologiom pożniwnym oraz przetwarzania i pakowania przepowiada się boom w
najbliższych latach - w konsekwencji szybkiego wzrost liczby ludności (2% rocznie, 3 dzieci na
kobietę), postępującej prywatyzacji egipskich zakładów produkcyjnych, zwłaszcza z branży
olejów jadalnych oraz polityki egipskiego rządu ukierunkowanej na rozbudowę potencjału
eksportowego.
Korzystne perspektywy stwarza przemysł agrotechniczny, zwłaszcza urządzenia do kruszenia i
rafinacji cukru, przerobu olejów jadalnych, mięsa, linie produkcyjne do ciast i ciastek, silosy,
instalacje pakowania. Odrębnym obszarem kooperacji może być zagospodarowanie odpadów- z
ferm kurzych, zakładów mięsnych czy przerobu warzyw i owoców.
Przydatne linki:
-Targi rolne - Agrena, Kair,
www.agrena.net ; Oils& Fats International, Kair
www.ofievents.com/middle-east/ ;
General
Agency
for
Supply
Commodities
(GASC),
Kair
http://www.mfti.gov.eg/english/affiliates/np/gasc/gasc.htm
Opracowanie: WPHI w Kairze
4