Handel gazem na TGE

www.tge.pl
Zasady
funkcjonowania
rynku gazu na TGE
Leszek Prachniak
Dyrektor Działu Notowań
[email protected]
Warszawa 26.06.2013
www.tge.pl
Rynek giełdowy - rynkiem
konkurencyjnym
• Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 30 października
2012 roku wydał Informację nr 29 w sprawie braku obowiązku
przedkładania do zatwierdzenia taryf na obrót paliwami
gazowymi na giełdzie towarowej.
• W Informacji Prezes URE stwierdził, że „rynek gazu ziemnego
organizowany przez giełdę towarową działającą zgodnie z
ustawą o giełdach towarowych oraz rynek organizowany przez
podmiot prowadzący na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej
rynek regulowany z mocy prawa spełnia warunek
konkurencyjnego segmentu rynku gazu.
Powyższe sprawia, że transakcje dokonywane na tak
określonych ustawowo zasadach spełniają warunek do
uznania, że działalność w tym zakresie prowadzona jest ex
lege w warunkach konkurencyjnych.”
www.tge.pl
Rynek hurtowy gazu – zwolnienie z
przedkładania taryf do zatwierdzenia
• Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 19 lutego
2013r wydał komunikat w sprawie zwolnienia
przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję
na obrót paliwami gazowymi z obowiązku przedkładania
do zatwierdzenia taryf w zakresie hurtowego obrotu
gazem ziemnym.
• W komunikacie Prezes URE uznaje, że wszystkie
przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na
obrót paliwami gazowymi po złożeniu wniosku mogą
uzyskać zwolnienie z obowiązku przedkładania do
zatwierdzenia taryf na paliwa gazowe w zakresie ich
sprzedaży
do
przedsiębiorstw
energetycznych
nabywających je w ramach działalności obrotu paliwami
gazowymi.
www.tge.pl
IRiESP – istotne zmiany cz.1.
¾ Punkt wirtualny – Punkt w systemie przesyłowym gazu
ziemnego wysokometanowego grupy E, o niesprecyzowanej
fizycznej lokalizacji, w którym następuje obrót paliwem
gazowym
¾ Giełda gazu - Podmiot prowadzący giełdę towarową w
rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach
towarowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 48, poz. 284, z późn. zm.),
na której zawierane są transakcje sprzedaży paliwa
gazowego lub podmiot prowadzący na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany w rozumieniu
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384, z późn. zm.)
organizujący obrót towarami giełdowymi
www.tge.pl
IRiESP – istotne zmiany cz.2.
¾ Punkt wirtualny pozwala by transakcje zawarte na TGE
(giełda gazu) były transakcjami anonimowymi.
¾ Sprzedający na TGE w swojej nominacji wskazuje punkt
wejścia do systemu przesyłowego i punkt wyjścia do
punktu wirtualnego.
¾ Kupujący na TGE w swojej nominacji wskazuje punkt
wejścia z punktu wirtualnego i punkt wyjścia do odbiorcy
gazu lub punkt przejścia do operatora systemu
dystrybucyjnego.
¾ Podmioty zawierające transakcje na TGE nie wskazują w
swoich nominacjach drugiej strony transakcji.
www.tge.pl
Warunki dopuszczenia podmiotu
do działania na rynku gazu
¾ W świetle obecnie obowiązującej ustawy o giełdach towarowych
podmiotami dopuszczonym do zawierania transakcji na TGE są
domy maklerskie i towarowe domy maklerskie.
¾ Podmioty zajmujące się obrotem gazu, wydobyciem lub dokonujące
zakupy gazu na własne potrzeby są zobowiązane do korzystania z
usług domów maklerskich lub towarowych domów maklerskich.
¾ Każdy klient domu maklerskiego musi mieć podpisaną umowę o
bilansowanie z OGP Gaz System, na podstawie, której otrzyma kod
ZUP i powinien otrzymać przydział zdolności przesyłowych na punkt
wirtualny.
www.tge.pl
Informacje ogólne
Na rynku gazu zgodnie z IRiESPg występują następujące definicje
związane z okresami dostawy:
¾ Doba gazowa odpowiada dniu dostawy i jest to „okres od godziny
06:00 dnia bieżącego do godziny 06:00 dnia następnego”.
¾ Miesiąc gazowy odpowiada miesiącowi dostawy i jest to „ okres
od godziny 06:00 pierwszego dnia bieżącego miesiąca do godziny
06:00 pierwszego dnia miesiąca następnego”.
¾ Sezon zimowy - jest to okres od 6:00 pierwszego dnia IV kwartału
bieżącego roku do 6:00 pierwszego dnia II kwartału roku
następnego (IV i I kwartał),
¾ Sezon letni – jest to okres od 6:00 pierwszego dnia II kwartału do
6:00 pierwszego dnia IV kwartału (II i III kwartał).
¾ Rok gazowy jest to „ okres od godziny 6:00 dnia 1 października
roku bieżącego do godziny 6:00 dnia 1 października roku
następnego”.
www.tge.pl
Prowadzone rynki gazu
• Rynek spot
¾ Rynek Dnia Następnego gazu (RDNg) – kontrakty z
dostawą w dniu następnym przez 24 godziny w
jednakowej ilości gazu
• Rynek Terminowy Towarowy (RTT)
¾ Kontrakty terminowe typu Base (24 h) miesięczne,
kwartalne i roczne.
www.tge.pl
Rynek gazu – harmonogram
notowań
RDNg
Notowania ciągłe
8:00
Zgłaszanie do OSPg
12:30
14:00
RTT
Notowania ciągłe
8:00
14:00
9
www.tge.pl
Rynek Dnia Następnego gazuRDNg
1. Przedmiotem obrotu jest dostawa gazu w jednakowej ilości we
wszystkich godzinach dnia dostawy. Jest to instrument typu
Base,
1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie
dnia dostawy.
2. Obrót jest prowadzony przez jeden dzień poprzedzający datę
dostawy.
3. Notowania prowadzone są każdego dnia zgodnie z
harmonogramem sesji określonym w Szczegółowych zasadach
obrotu i rozliczeń dla gazu na Rynku Dnia Następnego gazu.
4. Obrót na RDNg prowadzony jest w systemie notowań ciągłych.
5. Informacje o zawartych transakcjach (nominacje) przekazywane
są do OGP GAZ SYSTEM w postacie grafików pracy.
www.tge.pl
Harmonogram notowań na RDNg
Godziny
Faza notowań
Do 18:30 na 2 dni przed Dniem
Dostawy
Aktualizacja zabezpieczeń
Wprowadzenie aktualnych zabezpieczeń.
Od 8:00 na 1 dzień przed
Dniem Dostawy do 12:30 na 1
dzień przed Dniem Dostawy
Notowania ciągłe
Przyjmowanie zleceń; zlecenia można
usuwać i modyfikować; zlecenia są
sprawdzane ze względu na stan
zabezpieczeń.
Do 13:00 na 1 dzień przed
Dniem Dostawy
Aktualizacja Grafików Pracy przez
Członków Giełdy
Do 14:00 na 1 dzień przed
Dniem Dostawy
Zgłaszanie transakcji handlowych
(nominacji) do OSPg
Do 17:00 na 1 dzień przed
Dniem Dostawy
Opublikowanie wyników notowań na
publicznej stronie internetowej
www.tge.pl
RTT - gaz
1. Przedmiotem obrotu jest dostawa gazu w jednakowej ilości we
wszystkich godzinach okresu dostawy zgodnym ze standardem
instrumentu.
2. Obrót jest prowadzony w dni robocze w godzinach od 8 do 14.
3. Obrót na RTT prowadzony jest w systemie notowań ciągłych.
4. Notowanie instrumentu prowadzone jest w terminie określonym
w kalendarzu notowania instrumentów i wykonania umów.
Okres notowania kończy się na dwa dni przed rozpoczęciem
okresu wykonania (przykład notowanie instrumentu z dostawą w
2013 zakończy się w dniu 30 grudnia 2012r.
www.tge.pl
RTT - gaz - notowane instrumenty
Na rynku terminowym, gdzie przedmiotem obrotu będą
kontrakty terminowe na gaz, notowania są prowadzone na
następujących instrumentach
¾Instrument miesięczny – okres dostawy jest zgodny z okresem
miesiąca gazowego, trwa od 6:00 pierwszego dnia bieżącego
miesiąca do 6:00 pierwszego dnia następnego miesiąca,
¾Instrument kwartalny – okres od 6:00 pierwszego dnia
bieżącego kwartału do 6:00 pierwszego dnia następnego
kwartału,
¾Instrument roczny – okres od 6:00 pierwszego stycznia
bieżącego roku do 6:00 pierwszego stycznia następnego roku.
Okres dostawy nie pokrywa się z okresem roku gazowego.
www.tge.pl
RTT - gaz - nominał instrumentów
1. Otwarcie pozycji na wolumen 1 (1 kontrakt) oznacza zawarcie
transakcji kupna lub sprzedaży zobowiązującej sprzedającego
do dostawy, a kupującego do odbioru 1 MWh w każdej godzinie
okresu wykonania instrumentu.
2. Nominał instrumentu jest określany jako iloczyn 1MWh, liczby
dni dostawy w okresie wykonania instrumentu i liczby godzin w
dobie, z uwzględnieniem liczby godzin w dniach zmiany czasu.
¾ Nominał instrumentu miesięcznego – 1 kontrakt odpowiada
dostawie 672-745 MWh,
¾ Nominał instrumentu kwartalnego – 1 kontrakt odpowiada
dostawie 2159-2209 MWh,
¾ Nominał instrumentu rocznego – 1 kontrakt odpowiada dostawie
8760-8784 MWh,
www.tge.pl
RTT – gaz - liczba serii
1. Instrumenty terminowe na gaz notowane są w seriach.
2. Liczba serii jednocześnie notowanych na poszczególnych
instrumentach:
¾ Instrument miesięczny – 3 serie;
¾ Instrument kwartalny – 3 serie;
¾ Instrument roczny – 2 serie (np. w 2012 roku były notowane
kontrakty z dostawą w 2013 i 2014 roku);
www.tge.pl
Liczba serii instrumentów
Y_13
Y_14
Y_15
Q1_13
Q2_13
Q3_13
Q4_13
M1
M2
M3
M4
Listopad
Grudzień
Styczeń
www.tge.pl
RTT – gaz - podział instrumentów
1. Podziału instrumentu następuje
rozpoczęcie terminu wykonania.
w
dniu
poprzedzającym
2. Roczne i kwartalne instrumenty podlegają podziałowi w
następujący sposób.
¾ Instrument roczny ulega podziałowi na cztery kwartalne;
¾ Instrument kwartalny ulega podziałowi na trzy miesięczne;
www.tge.pl
GAS_Y_13
(10)
Q1 (10) Q2 (10)
Podział kontraktu rocznego
M1
M2
Q3 (10)
M3
(10) (10) (10)
GAS_Y_14
GAS_Y_15
Q1_13
(3)
M1
(3)
M2
(3)
M3
(3)
Q2_13
Q3_13(-4)
Notowania na pozostałych
kontraktach terminowych
Q4_13
M1
M1
M2
(2)
M3
M3
M4
2012
2013
M4
Q4 (10)
www.tge.pl
GAS_Y_13 (10)
GAS_Y_14
GAS_Y_14
(0)
(0)
GAS_Y_15 (0)
Q1_13 (3)
Q2_13 (0)
Q2_13 (10)
Q3_13 (-4) Q3_13 (-4+10)
Q4_13 (10)
M1 (0)
M1 (3+10)
M2 (2)
M2
(2+3+10)
M3 M3(3+10)
(0)
M4 (0)
2012
2013
19
www.tge.pl
Zasady zgłaszania transakcji do OGP Gaz
System (OSP)
• TGE zgłasza informację o zawartych transakcjach
(nominacje) do OSP do godziny 14:00
• Nominacje zawierają wolumen zawartych transakcji na
TGE z dostawą w dniu następnym. Jest to saldo
transakcji zawartych na RTT i RDNg.
• Nominacje zawierają wolumeny w rozbiciu na każdą
godzinę dostawy z osobna.
• OSP przyjmuje do realizacji wszystkie transakcje
zawarte na giełdzie i zgłoszone przez TGE.
• Wolumen transakcji zgłoszonych w nominacji przez TGE
jest realizowany w całości. Nominacje nie podlegają
korekcie.
www.tge.pl
Przykład zgłaszanych nominacji do
Operatora
Nabywca dokonał następujących transakcji: kupił jeden
kontrakt roczny-Y-13, sprzedał jeden kontrakt kwartalny –
Q-2, kupił dwa kontrakty miesięczne – M-6 i jeden kontrakt
miesięczny - M-7
• TGE zgłosi do OSP następujące nominacje
Dwie
Dwie
dobowe
jednostki w jednostki w
Jedna jednostka w każdej dobie
Zero jednostek
każdej dobie każdej dobie
Jedna jednostka w każdej dobie
2013-02-01 2013-03-01 2013-04-01 2013-05-01 2013-06-01 2013-07-01 2013-08-01 2013-09-01 2013-10-01 2013-11-01 2013-12-01
2013-01-01
2014-01-01
www.tge.pl
•
RTT
Transakcje zawarte na rynku gazu
Miesiąc
Grudzień
Styczeń
Luty
Marzec
•
Całkowity wolumen obrotu
MWh
744
34 921
97 368
Kwiecień
54 312
Maj
43 920
Czerwiec*
14 136
ŁĄCZNIE:
245 401
RDNg
Miesiąc
Styczeń
Luty
Marzec
Całkowity wolumen obrotu wg
daty dostawy
MWh
144
24
59 287
Kwiecień
57 096
Maj
34 656
Czerwiec*
18 624
ŁĄCZNIE:
169 831
* stan na dzień 21.06.2013r.
www.tge.pl
Zmiany indeksu POLPX gas
www.tge.pl
Kursy zawartych transakcji na
instrumencie GAS_BASE_M
www.tge.pl
Kurs rozliczeniowy instrumentu BASE_Y-14 –energia
elektryczna
www.tge.pl
Dziękuję za
uwagę