Antropologia filozoficzna

SYLABUS
Przedmiot: Antropologia filozoficzna
Rok akademicki 2013/14
Rok studiów: II,
semestr: I i II
Prowadzący
Ks. dr Andrzej Pociask
Liczba godzin
zajęć
dydaktycznych
30 godzin w semestrze
Opis przedmiotu
(cel i zamierzone
efekty
kształcenia)
Zapoznanie studenta z ważnymi w filozofii i kulturze interpretacjami
człowieka: przedfilozoficznymi (religijnymi), filozoficznymi
(starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność) i nauk
szczegółowych. W trakcie wykładu zostanie dokonana analiza faktu
ludzkiego, ukazana jego specyfika, struktura oraz wyodrębnione
rozumienie człowieka jako osoby. Zostanie również ukazany człowiek w
kontekście swej działalności kulturotwórczej: poznawczej, decyzyjnej
(moralnościowej), społecznej oraz religijnej. W wykładzie zastanie też
poruszona problematyka śmierci. Celem wykładu jest ukazanie
integralnego rozumienia człowieka na tle różnych interpretacji. Błąd
antropologiczny w rozumieniu człowieka odbija się w złym rozumieniu
całej szeroko pojętej działalności kulturotwórczej takiej jak: nauka,
etyka, polityka, sztuka i technika oraz religia.
Forma zajęć
(wykład,
ćwiczenia,
konwersatorium)
Wykład
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin ustny, do egzaminu obwiązuje materiał przedstawiony w
trakcie wykładów, poszerzony o treści zawarte w
literaturze
obowiązkowej.
Tematy
poszczególnych
zajęć (tezy)
Semestr I
1 Termin "antropologia filozoficzna".
2 Wzajemna relacja: nauk szczegółowych, filozofii i teologii.
3 Źródła koncepcji człowieka w zachodnioeuropejskiej nauce i
kulturze.
4 Filozofia grecka - pierwsze myśli antropologiczne.
5 Okresy i przedstawiciele antropologii filozoficznej: Starożytność;
Średniowiecze; Nowożytność; Współczesność
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Przedmiot materialny antropologii filozoficznej.
Przedmiot formalny antropologii filozoficznej.
Punkt wyjścia antropologii.
Metoda filozoficznej analizy człowieka i uzasadnienia
duchowości.
Termin "antropocentryzm" - w filozofii i w teologii.
Klasyczna definicja człowieka.
Przejawy racjonalności człowieka.
Człowiek; definicje opisowe.
Człowiek jako istota płciowa.
Funkcje ciała w byciu człowiekiem.
Biologiczna koncepcja człowieka.
Pochodzenie człowieka w świetle nauk przyrodniczych.
Antropologia Teilharda de Chardin: Duch i materia; Faktory
ewolucji; Problem hominizacji.
Ocena antropogenezy Teilharda de Chardin.
Ewolucjonizmu z kreacjonizm. Ocena stanowisk.
Egzystencjalistyczna koncepcja człowieka - przyczyny
rozpowszechnienia się i wpływu filozofii egzystencjalistycznej.
Egzystencjalizm: teistyczny; ateistyczny.
Obraz człowieka według V. Franka.
Jednostka i wspólnota – Arystoteles, Nuttin, Buber, Tischner.
Funkcjonowanie jednostki w grupie.
Autokratyzm, Demokracja, Liberalizm, Personalizm.
Style demokracji.
Immanencja człowieka wobec społeczeństwa.
Transcendencja osoby wobec społeczeństwa.
Konformizm – poziomy, motywy i czynniki.
Co to jest cierpienie – od czego zależą postawy wobec cierpienia.
Czynniki od których zależne jest zachowanie altruistyczne.
Człowiek wobec śmierci.
Problemy szczegółowe faktu śmierci – Problem kryteriów
śmierci biologicznej i przeszczepów; resuscytacja; eutanazja;
kriogenika; kremacja;
Semestr II
1. Pojęcie i rodzaje wartości.
2. Wartości u presokratyków.
3. Wartości u Sokratesa, Platona, Arystotelesa.
4. Wartości u św. Augustyna, św. Tomasz z Akwinu,
5. Wartości u Kanta, Marksa, Nietschego.
6. Człowiek wobec wartości – doświadczenie moralne.
7. Analiza faktu religijnego od strony podmiotu – doświadczenie
religijne.
8. Analiza faktu religijnego od strony przedmiotu.
9. Akt religijny jako relacja międzyosobowa.
10.Monistyczna koncepcja człowieka.
11. Dualistyczna koncepcja człowieka.
12. Arystotelesowsko-tomistyczna koncepcja człowieka.
13. Personalizm a humanizmu.
Literatura
podstawowa
Lektura
uzupełniająca
14. Immanencja i transcendencja osoby.
15. Trzy nurty personalizmu.
16. Personalizm chrześcijański.
17. Pojęcie poznania.
18. Poznanie duszy ludzkiej.
19. Natura zjawisk psychicznych.
20. Zależność zjawisk psychicznych i fizjologicznych.
21. Współczesne koncepcje świadomości (pojęcie i poziomy,
świadomość w behawioryzmie i materializmie).
22. Myślenie człowieka ( nauki empiryczne, filozofia klasyczna).
23. Neurofizjologia mózgu a procesy myślenia (lokalizacja funkcji
psychicznych, błąd redukcjonizmu).
24. Myślenie człowieka a „myślące” maszyny.
25. Pojęcie i podział dążeń.
26. Dążenie rozumne – wola.
27. Istnienie woli jako odrębnej sprawności w człowieku.
28. Człowiek jako istota wolna (determinizm, indeterminizm).
29. Uzasadnienie indeterminizmu wolnej woli.
30. Podział uczuć – uczucia wyższe.
31. Intelektualizm a woluntaryzm.
32. Argumenty za istnieniem duszy ludzkiej.
33. Filozoficzne argumenty za istnieniem duszy ludzkiej.
34. Psychologiczne argumenty za istnieniem duszy ludzkiej.
35. Etyczne argumenty za istnieniem duszy ludzkiej.
36. Definicja duszy ludzkiej – Arystoteles.
37. Forma substancjalna ciała – jedność substancjalna duszy i ciała.
38. . Niematerialność duszy ludzkiej – znaczenie negatywne, znaczenie
pozytywne – samoświadomość.
39. Dusza jedna czy wiele – uzasadnienie stanowisk.
40 Lokalizacja duszy ludzkiej.
41. Początek duszy ludzkiej – generacjonizm, reinkarnacjonizm,
ewolucjonizm, kreacjonizm.
42. Nieśmiertelność duszy ludzkiej – pojęcie, argumenty za
nieśmiertelnością (filozoficzne, psychologiczne, etyczne).
 W. Szewczyk, Kim jest człowiek, Tarnów 2000.
 M. Krąpiec, Ja człowiek, Lublin 2005.
 S. Kowalczyk, Zarys filozofii człowieka, Sandomierz 2002.








P. Jaroszyński, Człowiek i nauka, Lublin 2008.
H. Kiereś, Człowiek i sztuka, Lublin 2006; Człowiek i
cywilizacja, Lublin 2007
M. Krąpiec, Ludzka wolność i jej granice, Lublin 2004;
Człowiek i polityka, Lublin 2007
J. Maritain, Człowiek i państwo, Kraków 1993
W. Pannenberg, Kim jest człowiek, Paryż 1978
S. Kowalczyk, Filozofia wolność, Lublin 1999
K. Wojtyła, Osoba i czyn, Kraków 1985
Z. J. Zdybicka, Człowiek i religia, Lublin 2006