koszty i korzyści ograniczania ryzyka podatkowego

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 4/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Gospodarka a rozwój regionalny
Barbara Zbroińska1
KOSZTY I KORZYŚCI
OGRANICZANIA RYZYKA PODATKOWEGO
Wstęp
Funkcjonując w warunkach ryzyka i niepewności, podejmujący decyzję
uwzględnia możliwość uzyskania rezultatów odmiennych niż zamierzone. Ryzyko
i niepewność potocznie utożsamiane, nauka rozróżnia według kryterium prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń, które nie są pewne. Podejmowanie decyzji
w warunkach niepewności jest trudniejsze ze względu na brak wiedzy o rozkładzie
prawdopodobieństwa danego zdarzenia, natomiast w warunkach ryzyka można je
oszacować2. Większość podejmujących decyzję przejawia awersję do ryzyka
w obawie przed przegraną i wykazuje aktywność w celu jego ograniczenia3.
Zasada samo obliczenia podatku stwarza sytuację ryzykowną, w której podatnik liczy się z możliwością ingerencji organu skarbowego w wielkość ustalonego
zobowiązania. Istotę ryzyka podatkowego można ująć w wąskim znaczeniu jako
prawdopodobieństwo zakwestionowania wysokości zobowiązania podatkowego
przez organ podatkowy. W szerokim znaczeniu wyraża się prawdopodobieństwem
zmian przepisów prawa lub orzecznictwa, które w konsekwencji zmieniają warunki funkcjonowania podmiotów oraz osiągane wyniki. Państwo ma wpływ na
zmniejszenie ryzyka podatkowego, gdy odpowiedzialnie i wyprzedzająco informuje o planowanych zmianach4.
Dr hab. prof. UJK Barbara Zbroińska, Prorektor ds. Rozwoju i Finansów, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
2
J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw. Podstawy teorii, Wydawnictwo
Naukowe PWN 2013, s. 35.
3
S. Forlicz, Niedoskonała wiedza podmiotów rynkowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001,
s. 37.
4
S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, wyd. trzecie zm., Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2006, s. 678, 724.
1
209
Obiektywną przyczyną tego ryzyka są niejasne dla podatnika przepisy i ich interpretacja oraz nieuniknione, częste zmiany prawa spowodowane turbulencją
otaczającej rzeczywistości. W praktyce spełnienie zasady przejrzystości oraz nieskomplikowania systemu podatkowego jest trudne do osiągnięcia, ponieważ język
prawny obfituje w terminy fachowe, a przepisy mają tendencję do rozrastania się5.
Podłoże konfliktu o charakterze subiektywnym stanowią reakcje podatnika polegające na unikaniu lub uchylaniu się od podatku.
W okresie tworzenia nowego porządku ekonomicznego niedostosowanie,
zmienność i luki w przepisach prawa były naturalną konsekwencją gwałtownych
przemian instytucjonalnych. Utrwalenie nowych reguł wpływa stabilizująco na
warunki obrotu gospodarczego, ale nie eliminuje ryzyka podatkowego o podłożu
obiektywnym. Internacjonalizacja przedsiębiorstw, lokalizacja przedsiębiorstw
zagranicznych i tworzenie podmiotów powiązanych, operowanie na rynkach globalnych, stworzyły nową jakość w stosunkach gospodarczych i nowe źródła niepewności.
W stosunku podatkowym biorą udział dwie strony: podatnik i organ skarbowy.
Problem ryzyka podatkowego zwykle rozpatrywany jest w kontekście kosztów
ponoszonych przez podatnika, a pomija się koszty publiczne jego zmniejszania.
Celem artykułu jest ocena prywatnych i publicznych kosztów i korzyści ograniczania ryzyka podatkowego w zakresie opodatkowania dochodu z działalności
gospodarczej.
Instrumenty ograniczania ryzyka podatkowego
Wątpliwości podatnika podatku dochodowego najczęściej dotyczą uznawalności przez organ podatkowy kosztów uzyskania przychodu, kształtujących wysokość podstawy opodatkowania. Liczne sytuacje sporne i konfliktowe na tle stosowania prawa zrodziły potrzebę wprowadzenia instytucji ograniczających niepewność takich, jak interpretacje indywidualne i ogólne oraz porozumienie cenowe
dotyczące stosowania cen transferowych przez podmioty powiązane6. Instytucję
wiążącej interpretacji podatkowej wprowadzono w 2005 r., zastępując ją w 2007 r.
interpretacją indywidualną oraz interpretacją ogólną. Ustawodawca nie jest
w stanie przewidzieć każdej sytuacji gospodarczej, którą można ująć przepisami,
a używanie sformułowań ogólnych ma na celu ułatwienie stosowania prawa
w praktyce. Podatnik w razie wątpliwości ma możliwość złożenia wniosku do
organu podatkowego o wydanie interpretacji przepisów w odniesieniu do jego
konkretnej sytuacji gospodarczej, zaistniałej aktualnie lub dotyczącej zdarzeń
przyszłych (Ordynacja podatkowa, art. 14b §2). We wniosku zobowiązany jest do
rzetelnego przedstawienia stanu faktycznego oraz własnej oceny stanu prawnego
5
6
M. Kosek-Wojnar, Zasady podatkowe w teorii i praktyce, PWE, 2012, s. 182.
Ustawa z dnia z 29 sierpnia 1997 r., Ordynacja podatkowa, Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926, t.j.,
Dział II, rozdział 1a, Dział IIa.
210
(art. 14b §3, art. 14c). Uzyskanie oficjalnej interpretacji daje pewność co do właściwego zastosowania przepisów i uwalnia od ryzyka konfliktu z organem podatkowym.
Interpretację ogólną ogłasza do publicznej wiadomości minister finansów
z urzędu lub na wniosek, w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa
i zgodności jego interpretacji z orzecznictwem sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przesłanką dla jej utworzenia jest odkrywanie luk i niejasności przepisów dotyczących problemu powtarzającego się we wnioskach o interpretacje indywidualne. Wniosek o wydanie
interpretacji ogólnej powinien uzasadniać jej konieczność w odniesieniu do konkretnych przepisów, zwłaszcza wskazywać niejednolitość stosowania prawa
w określonych decyzjach, postanowieniach oraz interpretacjach indywidualnych
wydanych przez organy administracji podatkowej lub kontroli skarbowej, które
dotyczą takich samych zdarzeń (art. 14a §2).
W latach 2008-2012 wydano ponad 156 tysięcy interpretacji indywidualnych
i ich liczba systematycznie rośnie (tabela 1, rys. 1). Podobnie zwiększa się liczba
interpretacji ogólnych, która w latach 2011, 2012, 2013 wynosiła odpowiednio
7, 14, 167. Urzędnicy wydający interpretacje w imieniu ministra finansów nie nadążają z ich opracowaniem w przewidzianym terminie 3 miesięcy, w rezultacie
czego rośnie liczba interpretacji milczących, często nieakceptowanych przez organ
podatkowy8.
Tabela 1. Liczba wydanych interpretacji indywidualnych.
Rok
Liczba interpretacji ogółem
Liczba interpretacji dotyczących podatków pośrednich
2008
2009
2010
2011
2012
24215
28151
30918
35929
36816
11392
13014
13444
17414
17245
Liczba interpretacji dotyczących podatków bezpośrednich
12823
15137
17474
18515
19571
Źródło: dane ministerstwa Finansów, WWW.stat.gov.pl/krajowainformacjapodatkowa/statystyki.
7
8
Interpretacje ogólne: podpowiedź jak stosować przepisy, „Dziennik Gazeta Prawna” 2013, nr
246/247/248 z dnia 20-26 grudnia 2013, s. B2.
Interpretacje podatkowe niezrozumiałe dla pytających, [online], http://e_prawnik.pl/przgladprasy/interpretacje-podatkowe-, (25.07.2009).
211
Rysunek 1. Liczba wydanych interpretacji indywidualnych.
Źródło: na podstawie danych tabeli 1.
Masowe korzystanie z tej instytucji staje się wtórnym źródłem ryzyka, ponieważ przy tak dużej liczbie wniosków nieuniknione są błędy wydawania różnej
interpretacji dla tego samego typu zdarzenia, co wprowadza podatnika w błąd,
podważa zaufanie do państwa i prawa, osłabia moralność i mentalność podatkową9. Jednocześnie minister finansów mocą ustawy ma prawo do zmiany wydanych
interpretacji indywidualnych i ogólnych, gdy są one sprzeczne z orzecznictwem
sądów i trybunałów oraz do odmowy rozpatrzenia wniosku (art. 14e §1). Skutkiem
zmian interpretacji jest wzrost ryzyka podatkowego u podatnika, który traci uzyskaną wcześniej ochronę prawną (tabela 2).
Tabela 2. Liczba wydanych i zmienionych interpretacji podatkowych.
Rok
2010
2011
2012
Liczba wydanych interpretacji przez izby skarbowe i
ministra finansów
30.918
35.929
36.816
Liczba zmienionych
interpretacji przez ministra finansów
312
158
568
Liczba odmów wydania
interpretacji
1.500
2.700
3.200
P. Molik, Minister seryjnie zmienia interpretacje podatkowe, „Dziennik Gazeta Prawna” 2013, z dnia 11
lutego, nr 29, s. B4., P. Molik, Minister Finansów odmawia interpretacji z byle powodu, „Dziennik
Gazeta Prawna”, 8 października 2013, nr 195(3585) s. B2.
Rozbieżność w ocenie stanu prawnego sytuacji określonej we wniosku i w wydanej interpretacji daje podatnikowi prawo do złożenia skargi w sądzie administracyjnym (art. 14c §2,3), a ministrowi do złożenia skargi kasacyjnej w NSA, co
wydłuża konflikt w czasie zwiększając niepewność. Liczba uwzględnionych skarg
podatników na interpretacje indywidualne w ciągu trzech lat wzrosła trzykrotnie
(tabela 3).
9
W. Modzelewski, Sześć grzechów podatkowych, „Wprost” z 9-16 sierpnia 2009 r. s. 52-53.
212
Tabela 3. Skargi w prawach interpretacji indywidualnych.
rok
2010
2011
2012
Skargi w sprawach
interpretacji indywidualnych uwzględnione
liczba
%
545
52
1.174
55
1.624
59
Skargi
oddalone
Skargi
odrzucone
Rozpatrzone
w inny
sposób
Ogółem
472
861
994
1
6
43
34
88
103
1.052
2.129
2.764
Dane NSA za: P. Molik, Minister Finansów odmawia interpretacji z byle powodu, „Dziennik Gazeta
Prawna”, 8 października 2013, nr 195(3585) s. B2.
Duże zainteresowanie interpretacją indywidualną dowiodło rosnącego zapotrzebowania na porady w zakresie stosowania prawa podatkowego, co stało się
przesłanką utworzenia w połowie 2006 r. Krajowej Informacji Podatkowej (KIP).
Zadaniem tej instytucji jest udzielanie porad telefonicznych podatnikowi w zakresie interpretacji przepisów. Liczba porad udzielanych przez KIP stale rośnie, na
ich uzyskanie podatnicy poświęcili w 2012 r. aż 96.494 godziny (tabela 4, rys. 2).
Najwięcej wątpliwości podatników budzą przepisy dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług.
Tabela 4. Liczba pytań skierowanych do Krajowej Informacji Podatkowej.
2006*
2007
2008
2009
2010
2011
2012
VAT
54469
323306
497248
605210
664556
722694
701765
CIT
10886
80757
104903
115617
113242
116685
118647
PIT
54177
422895
631199
548796
709454
636210
650296
Razem
119532
826958
1237943
1431301
1504074
1605191
1608226
Czas porad
7.172
49.618
74.277
85.878
90.244
96.311
96.494
w godz.
* Dane dotyczą połowy roku 2006, kiedy wprowadzono KIP. Średni czas trwania rozmowy telefonicznej 3,6 min. Źródło: Dane Ministerstwa Finansów, Raport z funkcjonowania KIP, WWW.mf.
gov.pl /krajowainformacjapodatkowa/statystyki.
Rysunek 2. Liczba pytań skierowanych do KIP.
Źródło: na podstawie danych tabeli 4.
213
W następstwie zachodzących procesów integracyjnych, masowego przepływu
kapitałów, rosnącej liczby korporacji ponadnarodowych, spółki powiązane narażone są na ryzyko kwestionowania przez władze podatkowe, cen ustalanych
w transakcjach podmiotów powiązanych (transfer pricing)10. Wzrost liczby przedsiębiorstw wielonarodowych stwarza coraz więcej problemów dla administracji
podatkowej i dla samych podmiotów gospodarczych, ponieważ stosowanie prawa
podatkowego wykracza poza uregulowania krajowe. W wyniku stosowanych cen
w transakcjach dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, kształtują się
przychody przedsiębiorstwa sprzedającego i koszty nabywającego, co w obu przypadkach rodzi skutki w podatku dochodowym. Manipulacje polegające na stosowaniu cen transferowych, odbiegających od rynkowych lub wycenie opłat za fikcyjne usługi o charakterze niematerialnym, są źródłem nieopodatkowanych zysków w kraju lub wyprowadzanych poza granice kraju, w którym powinny zostać
opodatkowane. Interes fiskalny każdego państwa nakazuje opodatkowanie dochodu, osiągniętego przez przedsiębiorstwo będące rezydentem danego państwa, dlatego na ryzyko kontroli i zakwestionowania stosowanych cen transferowych narażone są głównie przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego. Ceny transferowe wykorzystywane do manipulacji podstawą opodatkowania dochodu przez
zawyżanie kosztów uzyskania przychodu i zaniżanie przychodów, stały się
przedmiotem regulacji prawa podatkowego i przesłanką utworzenia instytucji
skutecznie ograniczającej ryzyko ich stosowania. W Polsce instytucję porozumienia cenowego wprowadzono w 2006 r. Zawarcie porozumienia uwalnia od ryzyka
ich zakwestionowania przez organ podatkowy, oraz daje pewność, że wybrana
metoda ustalania cen jest prawidłowa. Z informacji ministerstwa wynika, że na
koniec 2011 r. wpłynęło 30 wniosków podatników o zawarcie porozumienia,
w tym 26 wniosków od podmiotów krajowych, z czego 21 Minister rozpatrzył
pozytywnie. Średni czas negocjacji wynosił 19 miesięcy, a najkrótszy 6 miesięcy11. Wysokie opłaty i długie procedury powodują, że instytucja ta nie zyskała
w Polsce popularności, w przeciwieństwie do doświadczeń zagranicznych.
Prywatne i publiczne koszty i korzyści stosowania instrumentów zmniejszania
ryzyka podatkowego
Funkcjonowanie instrumentów ograniczania ryzyka podatkowego wymaga angażowania zasobów. Koszty udostępnienia i wykorzystania omawianych instrumentów ponoszone są przez obydwie strony stosunku podatkowego, stanowiąc
obciążenia budżetów publicznych – państwa i prywatnych – podatnika. Na obciążenie budżetu państwa składają się wynagrodzenia urzędników sporządzających
interpretacje i uczestniczących w negocjacjach dotyczących stosowania cen trans10
11
Definicje podmiotów powiązanych zawiera Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych,
art. 11, ust. 1, 4.
Statystyki dotyczące porozumień cenowych KPMG, listopad 2011 [online], http://www.kpmg.com/PL/
pl/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/2011/TaxAlert-KPMG-2011-11-14-Statystykidotyczace-porozumien-cenowych.pdf.
214
ferowych oraz udzielających porad w KIP. Obciążeniem budżetów prywatnych są
wydatki podatników w postaci opłat za korzystanie z możliwości uzyskania oficjalnego stanowiska w sprawie i za zawarcie porozumienia cenowego.
Interpretacja indywidualna przepisu prawa podatkowego kosztuje podatnika
40 zł za jedno zapytanie (do września 2008 r. 75 zł) i można uznać, że nie jest to
koszt wygórowany, jak na uzyskanie pewności co do prawidłowości stosowania
prawa. Koszt wydania jednej interpretacji MF oszacowało na kwotę 1.072 zł12.
Koszty administracji podatkowej sporządzania interpretacji tylko w okresie jednego roku 2012 wyniosły 39.466.752 zł, a koszt podatników 1.472.640 zł.
Koszty podatnika związane z uzyskiwaniem informacji podatkowej w KIP
równe są opłatom za rozmowę telefoniczną oraz kosztom alternatywnym czasu
przeznaczonego na połączenie i zasięganie porady, w wymiarze indywidualnym
nie stanowią istotnego obciążenia. Roczne obciążenie budżetu państwa z tytułu
utrzymania KIP wynosi 30.200.000 zł13.
Odpłatności za zawarcie porozumienia cenowego zależne od wartości transakcji, której ono dotyczy i rodzaju porozumienia, mieszczą się w granicach od 5.000
zł do 200.000 zł, są znacznym obciążeniem dla podatnika. W niektórych krajach
stosujących instytucję APA (Advance Pricing Arrangements – uprzedniego porozumienia cenowego) zrezygnowano z pobierania opłat wychodząc z założenia, że
porozumienie jest gwarancją prawidłowo skalkulowanej ceny, rzetelnie ustalonej
podstawy opodatkowania i uzyskania wpływów podatkowych, co leży w interesie
państwa. W praktyce procedura zawarcia porozumienia trwa średnio 1,5 roku,
mimo iż termin przewidziany ustawą wynosi 6 miesięcy. Poza opłatą za wydanie
dokumentu porozumienia, podatnik ponosi dodatkowo koszty zgromadzenia wymaganych dokumentów, także zagranicznych jeśli powiązanie jest międzynarodowe, koszty analiz rynku, uczestnictwa w negocjacjach, sporządzania raportów
rocznych o wywiązywaniu się z ustaleń zawartych w porozumieniu. Koszty po
stronie organu podatkowego stanowią wynagrodzenia urzędników zaangażowanych w procedurze porozumienia cenowego.
Efekty ograniczenia ryzyka podatkowego mają charakter jakościowy, dlatego
ujmujemy je w postaci wymiernych korzyści i niemierzalnej użyteczności. Państwo odnosi dwojakiego rodzaju korzyści z udostępnienia instrumentów zmniejszenia ryzyka podatkowego. Pierwszy z nich ma wymiar finansowy i wyraża się
wpływem dochodów podatkowych do budżetu oraz zmniejszeniem kosztów sądowych. Drugi wiąże się z prawdopodobnym zmniejszeniem szarej strefy i zwiększeniem moralności podatkowej, co w przyszłym okresie będzie skutkowało wzrostem dochodów publicznych. Korzyści podatnika polegają na zmniejszeniu ryzyka
kontroli podatkowej i konfliktu z organem podatkowym.
12
13
E. Matyszewska, Więcej firm zapłaci 1 tys. zł za interpretację podatkową, „Dziennik Gazeta
Prawna” z 23 marca 2011 r., s. B 15.
E. Matyszewska, Więcej firm zapłaci …, op.cit.
215
Zakończenie
Większość kosztów publicznych i prywatnych zmniejszania ryzyka ma postać
nakładów, wyrażonych w jednostkach pieniężnych, które można porównywać.
Korzyści w większości nie poddają się kwantyfikacji i oceniane są jedynie w subiektywnej kategorii użyteczności.
Ocena bilansu kosztów i korzyści ograniczania ryzyka podatkowego nie jest
jednoznaczna. Koszty i korzyści dotyczą wszystkich zainteresowanych stron. Indywidualna korzyść podatnika z interpretacji prawa i zawarcia porozumienia cenowego polega na zmniejszeniu ryzyka konfliktu z organem podatkowym. Stale
rosnąca aktywność podatników w korzystaniu z instrumentów zmniejszania ryzyka podatkowego wskazuje, że osiągana przez nich użyteczność przewyższa ponoszone koszty. W kontekście utylitarystycznej koncepcji dobrobytu, suma korzyści
jednostek składa się na dobrobyt społeczny, wzrost korzyści podatników przyczynia się do wzrostu dobrobytu. Wymierne korzyści państwa wyrażają się zgromadzeniem wpływów z podatków według rzetelnie ustalonej podstawy. Użyteczność
społeczna udostępnienia instrumentów ograniczających ryzyko podatkowe przejawia się w zwiększeniu zaufania do państwa i jego organów oraz moralności
i mentalności podatkowej.
Koszty ograniczania ryzyka obciążają podatnika ponoszącego wydatki związane ze złożeniem wniosku o interpretację lub zawarcie porozumienia cenowego,
oraz państwo zapewniające funkcjonowanie tych instytucji i tworzące prawo.
Dyskusyjną kwestią pozostaje pobieranie opłaty za korzystanie z instrumentów
zmniejszania ryzyka podatkowego. Państwo wykonuje swoje zadania dzięki podatkom, a jedną z jego podstawowych funkcji jest tworzenie porządku instytucjonalnego, którego trzon stanowi prawo i mechanizmy jego egzekwowania. Wątpliwości co do zasadności pobierania opłat wiążą się z „podwójnym” opodatkowaniem podatnika w celu finansowania tego samego dobra publicznego, jakim jest
otoczenie instytucjonalne.
Skutecznym sposobem zmniejszania kosztów ograniczania ryzyka podatkowego jest większa staranność tworzenia prawa. Udostępniane instrumenty mają jedynie charakter półśrodków.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
216
Czekaj J., Dresler Z., Zarządzanie finansami przedsiębiorstw. Podstawy teorii,
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Forlicz S., Niedoskonała wiedza podmiotów rynkowych, Wydawnictwo Naukowe
PWN, 2001.
Interpretacje ogólne: podpowiedź jak stosować przepisy, „Dziennik Gazeta Prawna”
2013, z dnia 20-26 grudnia, nr 246/247/248.
Interpretacje podatkowe niezrozumiałe dla pytających, [online], http://e_prawnik.pl/
przglad-prasy/interpretacje-podatkowe- (25.07.2009).
Kosek–Wojnar M. , Zasady podatkowe w teorii i praktyce, PWE, 2012.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Matyszewska E., Więcej firm zapłaci 1 tys. zł za interpretację podatkową, „Dziennik
Gazeta Prawna” 2011, z dnia 23 marca.
Modzelewski W., Sześć grzechów podatkowych, „Wprost” 2009, z dnia 9-16 sierpnia.
Molik P., Minister Finansów odmawia interpretacji z byle powodu, „Dziennik Gazeta
Prawna” 2013, z dnia 8 października, nr 195(3585).
Molik P., Minister seryjnie zmienia interpretacje podatkowe, „Dziennik Gazeta
Prawna” 2013, z dnia 11 lutego, nr 29.
Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, wyd. trzecie zm., Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Raport z funkcjonowania KIP, WWW.mf.gov.pl/krajowainformacjapodatkowa
/statystyki.
Statystyki dotyczące porozumień cenowych KPMG, listopad 2011 [online] http://
www.kpmg.com/PL/pl/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/2011/Tax
Alert-KPMG-2011-11-14-Statystyki-dotyczace-porozumien-cenowych.pdf.
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, t.j.
Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397.
Ustawa z dnia z 29 sierpnia 1997 r., Ordynacja podatkowa , Dz.U. 1997 nr 137 poz.
926, t.j., Dz.U. z 2012 r. poz. 749, Dział II, rozdział 1a, Dział IIa.
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena prywatnych i publicznych korzyści i kosztów ograniczania ryzyka podatkowego. Przedmiotem analizy są instrumenty zmniejszania
ryzyka w postaci interpretacji podatkowej i porozumienia cenowego. Ryzyko podatkowe wiąże się z prawdopodobieństwem konfliktu podatnika z organem podatkowym. Jego podłożem jest odmienna interpretacja przepisów przez każdą ze
stron stosunku podatkowego. Korzyścią podatnika ze stosowania instrumentów
jest unikanie konfliktów i ich skutków finansowych. Korzyść państwa polega na
zgromadzeniu wpływów z podatków według rzetelnie ustalonej podstawy. Udostępnienie i korzystanie z instrumentów pociąga za sobą koszty obciążające zarówno budżety prywatne, jak i publiczne. Ocena bilansu kosztów i korzyści nie
jest jednoznaczna. Zmniejszenia kosztów ograniczania ryzyka podatkowego należy upatrywać głównie w większej staranności tworzenia prawa.
The costs and benefits of the tax risk mitigation
The aim of the article is to assess the private and the public costs and benefits
of the tax risk mitigation. The subject of the analysis are the potential means of tax
risk mitigation which are i.e. tax rulings and advance pricing agreements (APA).
The tax risk results from the likelihood of challenging the taxpayer’s approach by
the tax authorities. The conflict is mainly caused by different understanding of tax
provisions by both the tax payer and the tax authorities. The main benefit for the
taxpayer from use of the instruments is that the conflicts and their financial impact
can be avoided. Benefits obtained by the state rely on collecting the tax revenues
resulting from the use of fairly calculated tax base. Access and use of instruments
entails incurring costs by both private and public budgets. Assessment of the costs
217
and benefits statement is not straightforward. Reduction of the costs of tax risk
mitigation should be primarily seen in the greater diligence of law-making.
Post-Doctoral Degree Barbara Zbroińska, Deputy Rector for Development and
Financial Affairs, Jan Kochanowski University in Kielce.
218