pobierz artykuł w formacie pdf
Transkrypt
pobierz artykuł w formacie pdf
Wpływ wczesnego programowania żywieniowego na zdrowie w późniejszym okresie życia Berthold Koletzko*, Julia von Rosen, Hans Demmelmair w imieniu Projektu EARNEST (Projekt Wczesnego Programowania Żywieniowego) Istnieje coraz więcej dowodów na to, że zdarzenia metaboliczne w krytycznym przedziale czasowym rozwoju przed- i pourodzeniowego w istotnej mierze wpływają na zdrowie w późniejszym okresie życia. Koncepcje tę często określa się jako „programowanie” lub „wczesne programowanie metaboliczne zdrowia w okresie dorosłości” (1,2). W badaniach epidemiologicznych udokumentowano istnienie związku pomiędzy urodzeniową masą ciała lub wczesną ekspozycją żywieniową a prawdopodobieństwem odległego rozwoju nadciśnienia, cukrzycy, otyłości, chorób zakaźnych, chorób alergicznych i autoimmunologicznych oraz zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca, a także powiązanie tych czynników z funkcjonowaniem w wieku dorosłym (3). Te obserwacje doprowadziły do hipotezy, że niedożywienie matki w okresie ciąży może prowadzić zarówno do ograniczenia wzrostu płodu, jak i do zwiększenia ryzyka rozwoju chorób u dziecka w późniejszym okresie życia. Ze względu na związane z optymalizacją wczesnego żywienia ogromne możliwości prewencyjne w odniesieniu do zdrowia, samopoczucia i sprawności w późniejszym okresie życia, kwestie te wymagają starannego wyjaśnienia. Uzasadnione są znaczne inwestycje w badania naukowe mające na celu zbadanie mechanizmów wczesnego programowania żywieniowego i jego oddziaływania na zdrowie podczas pozostałego okresu życia – nie tylko ze względu na możliwą poprawę jakości życia poszczególnych ludzi, ale także ze względu na znaczny wpływ ekonomiczny na całe społeczeństwa. Alternatywna hipoteza zakłada, że niska masa urodzeniowa wiąże się z kompensacyjnym przyspieszeniem wzrostu po urodzeniu, a przyspieszony przyrost masy ciała wydaje się być sam w sobie czynnikiem ryzyka przyszłego rozwoju chorób. Na przykład działanie ochronne karmienia piersią wobec ryzyka późniejszej otyłości (2-4) wydaje się związane z mniejszym przyrostem masy ciała dzieci karmionych piersią w pierwszym roku życia (6). Co więcej, określone substraty wpływają modulująco na wczesny rozwój tkankowy i istnieją interakcje pomiędzy oddziaływaniami metabolicznymi a polimorfizmami genetycznymi (1,7). *Prof. pediatrii Berthold Koletzko (Koordynator Projektu Wczesnego Programowania Żywieniowego), Szpital Dziecięcy im. dr. von Haunera, Uniwersytet im. Ludwiga Maksymiliana w Monachium Lindwurmstr. 4, D-80337 München, Niemcy, Faks +49 89 5160 7742 4 Żywność dla zdrowia Koncepcja możliwości zmniejszenia zachorowalności na choroby osób dorosłych mające swoje źródło w przyjmowaniu pokarmów jeszcze w łonie matki i we wczesnym dzieciństwie zyskała uznanie Komisji Europejskiej, która finansuje największy na świecie program badawczy w tej dziedzinie, „Projekt Wczesnego Programowania Żywieniowego” (www.metabolic-programming.org). Ten kosztujący 16,5 miliona euro, wielodyscyplinarny projekt badawczy mający na celu zebranie i opracowanie odpowiednich danych doświadczalnych, doprowadzenie do zmian obowiązujących wytycznych i postępowania praktycznego, poprawę żywienia w ciąży i we wczesnym dzieciństwie oraz zmniejszenie częstości występowania chorób metabolicznych i poznawczych jest realizowany przez około 38 współpracujących ze sobą wiodących instytutów badawczych w 16 krajach europejskich. Wczesne programowanie żywieniowe to efekt nakładania się na siebie natury i pielęgnacji – wiąże się z interakcją czynników genetycznych i środowiska. Różnice doświadczeń żywieniowych w krytycznych okresach początku życia, zarówno przed urodzeniem, jak i po nim, programują rozwój i zdrowie we wszystkich następnych latach. Korzystając z istniejących danych, w naszych badaniach doprowadzimy do takiej zmiany koncepcji norm i zaleceń żywieniowych, która zapewni możliwość utrzymania jak najlepszego stanu zdrowia i samopoczucia w dłuższym okresie. Wyniki tych prac mogą się przyczynić do zmiany obowiązujących paradygmatów, z nadaniem nowego, większego znaczenia opiece położniczej i pediatrycznej w długoterminowej profilaktyce zdrowotnej. PIŚMIENNICTWO: Koletzko B, Akerblom H, Dodds PF, Ashwell M (Hrsg.) Early nutrition and its later consequences: New opportunities. New York, Springer Publishers, Adv Exp Med Biol 2005;569:1-237. Koletzko B. Developmental origins of adult disease: Barker’s or Dörner’s hypothesis? Am J Hum Biol 2005;17:381-382. von Kries R, Koletzko B, Sauerwald T, von Mutius E, Barnert D, Grunert V, von Voss H. Breastfeeding and obesity: cross sectional study. Brit Med J 1999;319:147-150 Toschke AM, Vignerova J, Lhotska L, Osancova K, Koletzko B, von Kries R. Overweight and obesity in 6- to 14- year-old Czech children in 1991: protective effect of breastfeeding. J Pediatrics 2002;141:764-769 Arenz S, Rückerl R, Koletzko B, von Kries R. Breast-feeding and childhood obesity. A systematic review. Int J Obesity 2004;28:1247-1256 Toschke AM, Grote V, Koletzko B, von Kries R. Identifying children at high risk for overweight at school entry by weight gain during the first 2 years. Arch Pediatr Adolesc Med. 2004 May;158(5):449-52. Schäffer L, Gohlke H, Müller M, Heid IM, Palmer LJ, Kompauer I, Demmelmair H, Illig T, Koletzko B, Heinrich J. Common genetic variants of the FADS1 FADS2 gene cluster and their reconstructed haplotypes are associated with the fatty acid composition in phospholipids. Human Molecular Genetics 2006 Jun 1;15(11):1745-56. Wpływ Wczesnego Programowania Żywieniowego na Zdrowie w Późniejszym Okresie Życia: Otyłość i Więcej W dniach 20–21 kwietnia 2007 odbędzie się spotkanie Satelitarne przed XV Europejskim Kongresem Otyłościowym w Budapeszcie (15th European Congress on Obesity, Budapest, 22–25.04.2007) Organizatorami spotkania są: Projekt Wczesnego Programowania Żywieniowego oraz Europejska Akademia Nauk Żywieniowych Wstępny program naukowy spotkania obejmuje następujące zagadnienia: • • • • • • Odżywianie Matki: Trendy i Wpływ na Stan Zdrowia Noworodka Programowanie Choroby I: Choroby układu krążenia Programowanie Choroby II: Otyłość i Cukrzyca Podstawy Programowania Żywieniowego we Wczesnym Okresie Życia Interakcje Genu Żywienia w Programowaniu we Wczesnym Okresie Życia Wyniki Europejskiego Projektu Zwalczania Otyłości Wśród Dzieci Ponadto w programie m.in. wykłady plenarne, debaty oraz sesje plakatowe. Więcej informacji: www.metabolic-programming.org. Żywność dla zdrowia 5