Rola drugich śniadań w żywieniu dzieci i młodzieży
Transkrypt
Rola drugich śniadań w żywieniu dzieci i młodzieży
śywienie Dzieci i MłodzieŜy Rola Drugich Śniadań w Żywieniu Dzieci i Młodzieży Stan zdrowia człowieka zaleŜy w znacznym stopniu od stylu Ŝycia, na który mają wpływ m. in. zachowania Ŝywieniowe. Prawidłowe (racjonalne) Ŝywienie, zwłaszcza dzieci, jest jednym z waŜniejszych czynników warunkujących rozwój psychofizyczny. Zadaniem racjonalnego Ŝywienia jest dostarczenie organizmowi wszystkich składników odŜywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Do składników tych naleŜą: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, sole mineralne, a takŜe błonnik (włókno pokarmowe) oraz woda, bez której nie mogłyby zachodzić podstawowe procesy Ŝyciowe. Wymienione składniki pokarmowe pełnią róŜne funkcje. Białka są najwaŜniejszym i podstawowym składnikiem budulcowym mięśni, kości, skóry i tkanek. Węglowodany dostarczają energii potrzebnej dziecku do Ŝycia i rozwoju. Tłuszcze są odpowiedzialne za odporność organizmu, produkcję i prawidłowe funkcjonowanie hormonów, ułatwiają wchłanianie witamin A, D, E i K. Witaminy są niezbędne do prawidłowego rozwoju młodego organizmu, zapobiegają wadom wzroku, krzywicy, uodparniają organizm przed róŜnymi infekcjami. Sole mineralne są materiałem budulcowym kości, tkanek, mięśni, odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i pracy serca oraz regulują gospodarkę wodną organizmu. Woda - jest niezbędna do Ŝycia i odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. MoŜe być podawana w formie róŜnych herbatek, soków lub w czystej postaci. Błonnik - jest to składnik niezbędny do prawidłowego trawienia pokarmu. Zapewnia prawidłową przemianę materii. Stwierdzono, Ŝe niedobór poszczególnych składników pokarmowych jest niekorzystny, a nawet szkodliwy. Prowadzić moŜe do zaburzeń funkcjonowania organizmu oraz wywoływać lub pogłębiać stany chorobowe. Nadmiar składników odŜywczych równieŜ jest niewłaściwy, Strona 1 z 4 poniewaŜ prowadzi do otyłości, która jest przyczyną schorzeń układu krąŜenia czy chorób stawów Szczególnie podatną na skutki niewłaściwego Ŝywienia grupę społeczną stanowią dzieci i młodzieŜ. Na szczególną uwagę zasługuje regularne spoŜywanie pierwszego i drugiego śniadania. Pominięcie tych posiłków przez dzieci i młodzieŜ moŜe być przyczyną ich niedoŜywienia i prowadzić do zachwiania prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego. Wyrabianie nawyków to przyzwyczajanie dziecka do pewnych zachowań higienicznych, kulturalnych, a takŜe Ŝywieniowych. JeŜeli przyzwyczaimy dziecko do zjadania posiłków w określonych porach dnia, zjadania ich przy stole, zawsze po umyciu rąk, do potraw podanych estetycznie, to po pewnym czasie samo będzie chciało zjadać posiłki w tych warunkach. W podobny sposób moŜemy przyzwyczaić dziecko do zjadania określonych jakościowo i ilościowo posiłków w ciągu dnia. Zdrowe dziecko w porach otrzymywania posiłków będzie odczuwało głód i wówczas chętnie zje przygotowany posiłek. Śniadanie to pierwszy posiłek po wielogodzinnej przerwie nocnej, po której stęŜenie glukozy we krwi (niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego) jest bardzo niskie, co moŜe niekorzystnie wpływać na samopoczucie i procesy poznawcze dziecka. Dziecko, które chodzi do szkoły, musi mieć wykształcony nawyk zjadania pierwszego śniadania przed wyjściem z domu. Opuszczenie śniadań lub spoŜywanie śniadań źle zbilansowanych wiąŜe się z szeregiem innych nieprawidłowości w diecie, a błędy te trudno jest zrekompensować przez pozostałe, spoŜywane w ciągu dnia posiłki. Strona 2 z 4 Jedną z podstawowych zasad prawidłowego Ŝywienia jest spoŜywanie 4-5 posiłków w ciągu dnia, z przeciętną częstotliwością co 4 godziny. Pobyt większości uczniów w szkole wynosi przeciętnie 5-6 godzin, a w przypadku starszej młodzieŜy nawet 8-10 godzin. Czas pozostawania dziecka poza domem wydłuŜa się z powodu dojazdów do odległych szkól oraz kilkugodzinnym pobytem w świetlicy. W związku z powyŜszym zrozumiałe jest, Ŝe dziecko powinno spoŜywać w szkole co najmniej jeden, a przy dłuŜszym pobycie nawet dwa posiłki. Niektórzy uczniowie spoŜywają swój pierwszy posiłek dopiero w szkole, a czasem nawet po powrocie do domu, a przecieŜ pierwszy posiłek decyduje w ogromnej mierze o kondycji dziecka w szkole, o jego zdolności skupiania się i przyswajania wiedzy. Głód zwiększa draŜliwość dziecka, co prowadzi często do konfliktów z rówieśnikami a nawet nauczycielami. NaleŜy dąŜyć zatem, do zapewnienia wszystkim uczniom racjonalnie zestawionego drugiego śniadania. Przyjęto, Ŝe posiłek ten powinien składać się z napoju i kanapki, niezaleŜnie od tego, czy będzie on przygotowywany w szkole, czy teŜ przynoszony przez uczniów do szkoły. Szkoła powinna uzupełnić ten posiłek szklanką mleka lub herbaty. NaleŜy pamiętać, Ŝe dziecko powinno wypijać 1,5 – 2 l płynów dziennie, z czego część podczas pobytu w szkole. Drugie śniadanie w szkole nie powinno być tylko przekąską, ale posiłkiem pełnowartościowym, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko zjada obiad dopiero późnym popołudniem po powrocie rodziców z pracy. Podstawą kanapki powinno być pieczywo ciemne, które zawiera więcej witamin i składników mineralnych niŜ pieczywo białe. Mogą to być np. bułki grahamki, bułki z ziarnami, chleb Ŝytni razowy lub chleb graham. Dodatki do pieczywa powinny być jak najbardziej urozmaicone np. chude wędliny, Ŝółte sery, róŜnego rodzaju pasty. Nieodzownym składnikiem kanapek powinny być warzywa, np. pomidory, ogórki, rzodkiewki. Do kanapek naleŜy dodać równieŜ owoce i napój. Najlepiej gdyby to był sok (owocowy, warzywny, owocowo-warzywny) lub napój mleczny. NaleŜy pamiętać o urozmaicaniu posiłków. Jeśli jednak codziennie będzie podawane to samo, to szybko znudzi im się dany posiłek. Strona 3 z 4 Jedną z przyczyn rzadkiego zabierania do szkoły drugiego śniadania (poza warunkami materialnymi rodziny) jest moŜliwość zakupu poŜywienia w sklepiku szkolnym oraz w automatach z napojami gazowanymi i słodyczami.. Na półkach tychŜe sklepików dominują najczęściej róŜnego rodzaju słodycze np. batony, chipsy, lizaki. Na ciepło moŜna zjeść hamburgera, hot-doga, zapiekankę. Do popicia najczęściej oferowane są napoje typu coca-cola, oranŜada. W mniejszych ilościach sprzedawane są soki i napoje owocowe. Rzadkością są wody mineralne, mleczne napoje fermentowane typu jogurt, kefir, warzywa i owoce oraz kanapki. Taki asortyment produktów sprzyja kształtowaniu wadliwych przyzwyczajeń i utrudnia niwelowanie błędów Ŝywieniowych wyniesionych z domu, wynikających m.in. z niedostatecznej świadomości Ŝywieniowej środowiska rodzinnego. Zastępowanie posiłków głównych przekąskami oraz Ŝywnością typu „fast food” o wysokiej wartości kalorycznej i stosunkowo duŜej zawartości tłuszczu, a ubogiej w cenne składniki odŜywcze moŜe doprowadzić do niedoborów składników odŜywczych u dzieci i młodzieŜy w wieku szkolnym, a więc w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju. Z chipsami, chrupkami, frytkami nasze dzieci zjadają takŜe nadmierne ilości soli, której spoŜycie w nadmiernej ilości zwiększa ryzyko zachorowań np. na nadciśnienie, niewydolność układu krąŜenia, choroby nerek i układu moczowego, niektóre nowotwory np. występowanie raka Ŝołądka i inne. NaleŜy eliminować równieŜ z Ŝywienia róŜnego rodzaju słodycze (batoniki, pączki, cukierki itp.) oraz napoje gazowane, zawierające ogromne ilości cukru, sztucznych aromatów, barwników i konserwantów. JeŜeli stworzymy nawyki do jedzenia posiłków w ilościach odpowiednich dla ucznia i o odpowiednich porach, w miłej i przyjemnej atmosferze, moŜemy być pewni, Ŝe uczeń racjonalnie przez nas Ŝywiony ma szansę uniknąć wielu chorób teraz i w późniejszym wieku. Ulotka - aktual\2sniadanieulotka.pdf Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku PSSE w Brzegu Opracowała w oparciu o dostępną literaturę i materiały - Barbara Hurek – młodszy asystent Strona 4 z 4