PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla Gminy Skoczów
Transkrypt
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla Gminy Skoczów
Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej Skoczowa Nr XIII/138/07 z dnia 27 września 2007r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SKOCZÓW NA LATA 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 ZLECENIODAWCA: BURMISTRZ MIASTA SKOCZOWA WYKONAWCA: GALEJA TECHNIKA I TECHNOLOGIA Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 1 WSTĘP................................................................................................................. 4 1 .1 Cel i Zakres Programu ............................................................................................................................. 4 1 .2 Opis przyjętej metodyki opracowania ..................................................................................................... 5 1 .3 Lokalizacja Gminy Skoczów .................................................................................................................... 6 1 .4 Rys historyczny Gminy Skoczów ............................................................................................................. 7 1 .5 Sytuacja społeczna i zaludnienie .............................................................................................................. 8 1 .6 Strategiczne załoŜenia rozwoju Gminy ................................................................................................... 8 2 KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE SKOCZÓW ......................... 9 2 .1 Gospodarka wodno-ściekowa ................................................................................................................. 10 2.1.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu ........................................................................................ 10 2.1.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 17 2.1.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie.......................... 18 2.1.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 24 2.1.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................... 29 2.1.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................... 30 2.1.7 Wnioski ............................................................................................................................................. 32 2 .2 Gospodarka odpadami ............................................................................................................................ 32 2.2.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu ........................................................................................ 32 2.2.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 35 2.2.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie.......................... 36 2.2.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 41 2.2.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................... 44 2.2.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................... 45 2.2.7 Wnioski ............................................................................................................................................. 46 2 .3 Ochrona powierzchni ziemi i gleb .......................................................................................................... 46 2.3.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu ........................................................................................ 46 2.3.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 47 2.3.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie.......................... 48 2.3.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 51 2.3.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................... 54 2.3.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................... 55 2.3.7 Wnioski ............................................................................................................................................. 56 2 .4 Ochrona powietrza .................................................................................................................................. 56 2.4.1 Charakterystyka i ocena stanu aktualnego ........................................................................................ 56 2.4.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 60 2.4.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie........................... 61 2.4.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 67 2.4.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................... 70 2.4.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................... 71 2.4.7 Wnioski ............................................................................................................................................. 73 2 .5 Ochrona przed hałasem .......................................................................................................................... 73 2.5.1 Charakterystyka problemu i ocena aktualnego stanu ........................................................................ 73 2.5.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 74 2.5.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie.......................... 75 2.5.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 78 2/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.5 2.5.6 2.5.7 Matryca logiczna ............................................................................................................................... 80 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................... 81 Wnioski ............................................................................................................................................. 82 2 .6 Ochrona przyrody ................................................................................................................................... 82 2.6.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu ........................................................................................ 82 2.6.2 Stan docelowy ................................................................................................................................... 90 2.6.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie.......................... 91 2.6.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne ................................................................................................. 97 2.6.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................. 101 2.6.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................. 102 2.6.7 Wnioski ........................................................................................................................................... 103 2 .7 Edukacja ekologiczna ........................................................................................................................... 103 2.7.1 Charakterystyka problemu i ocena aktualnego stanu ...................................................................... 103 2.7.2 Stan docelowy ................................................................................................................................. 103 2.7.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie........................ 104 2.7.4 Mechanizmy prawno-ekonomiczne ................................................................................................ 108 2.7.5 Matryca logiczna ............................................................................................................................. 109 2.7.6 Harmonogram realizacji Programu ................................................................................................. 110 2.7.7 Wnioski ........................................................................................................................................... 111 3 ANALIZA UWARUNKOWAŃ FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH .............................................................................................. 111 3 .1 Fundusze krajowe ................................................................................................................................. 111 3 .2 Fundusze Unii Europejskiej ................................................................................................................. 114 3 .3 Partnerstwo publiczno-prywatne......................................................................................................... 121 4 WDRAśANIE I REALIZACJA PROGRAMU.................................................... 122 5 SYSTEM OCENY REALIZACJI PROGRAMU WRAZ Z PROPONOWANYMI WSKAŹNIKAMI...................................................................................................... 125 POWOŁYWANE DOKUMENTY............................................................................. 127 SPIS TABEL .......................................................................................................... 128 3/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 1 WSTĘP 1.1 Cel i Zakres Programu Opracowany „Program Ochrony Środowiska Gminy Skoczów na lata 2007- 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” jest podstawowym dokumentem wskazującym sposoby rozwiązywania problemów środowiskowych dla realizacji zasady zrównowaŜonego rozwoju Gminy Skoczów w kategoriach ekonomicznych, społecznych, ekologicznych, przestrzennych i polityczno-instytucjonalnych zgodnie z programem działań na rzecz ekorozwoju AGENDA 21, oraz zgodnie z przyjętą Strategią Rozwoju Gminy Skoczów. „Program Ochrony Środowiska Gminy Skoczów na lata 2007- 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” jest drugim Programem Ochrony Środowiska Gminy Skoczów – pierwszy, uchwalony 28 sierpnia 2003 Uchwałą Rady Miejskiej Nr XI/149/2003, obejmował lata 2003-2006 z perspektywą do roku 20101. Informacje i kierunki działań z pierwszego Programu zostały uwzględnione przy tworzeniu załoŜeń niniejszego dokumentu. Z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów Burmistrz Miasta Skoczowa przygotował raporty: w listopadzie 2005 r. za lata 2003-20042, oraz w czerwcu 2007 r. za lata 2005-20063. Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania środowiskowe w kontekście wszystkich oddziaływań powodowanych przez gminę, oraz zasady podejmowania działań zapobiegawczych. Struktura opracowania obejmuje: * informacje wstępne w tym strategiczne załoŜenia rozwoju Gminy, * omówienie kierunków ochrony środowiska w Gminie w oparciu o zaproponowane w obowiązującym Powiatowym Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego4, a więc w odniesieniu do gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej - z podaniem ich charakterystyki, wraz z oceną stanu istniejącego i stanu docelowego, z omówieniem niezbędnych działań potrzebnych do jego osiągnięcia, celów i kierunków działań w odniesieniu do przyjętych strategii i polityk regionalnych, mechanizmów prawnych i ekonomicznych będących podstawą działań w danym obszarze, matrycy logicznej uzasadniającej wybór celów i kierunków działań oraz ich hierarchię, oczekiwane rezultaty, źródła i sposoby weryfikacji celów, a takŜe harmonogramu realizacji programu z podziałem na zadania własne i koordynowane, oraz wniosków wynikających z omawianej problematyki, * uwarunkowania finansowe związane z realizacją Programu w tym ocena kosztów i źródeł finansowania, * system zarządzania ochroną środowiska przy wdraŜaniu i realizacji Programu, * system oceny realizacji Programu. 1 Program Ochrony Środowiska dla gminy Skoczów Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów za lata 2003-2004. Burmistrz Miasta Skoczowa. Skoczów, listopad 2005 Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów za lata 2005-2006. Burmistrz Miasta Skoczowa. Skoczów, czerwiec 2007 4 Powiatowy Program Ochrony Środowiska 2 3 4/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 1.2 Opis przyjętej metodyki opracowania Obowiązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Tekst jednolity Dz. U. Z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późniejszymi zmianami), a w szczególności: Art. 17. 1. Organ wykonawczy Województwa, Powiatu i Gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza odpowiednio Wojewódzkie, Powiatowe i Gminne Programy Ochrony Środowiska, uwzględniając wymagania, o których mowa w art. 14. 2. Projekty programów ochrony środowiska podlegają zaopiniowaniu przez: 1) Ministra właściwego do spraw środowiska - w przypadku projektów Wojewódzkich Programów Ochrony Środowiska; 2) organ wykonawczy Województwa - w przypadku projektów Powiatowych Programów Ochrony Środowiska; 3) organ wykonawczy Powiatu - w przypadku projektów Gminnych Programów Ochrony Środowiska. 3. (uchylony). 4. Organ, o którym mowa w ust. 1, zapewnia moŜliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie Programu Ochrony Środowiska. Art. 18. 1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio Sejmik Województwa, Rada Powiatu albo Rada Gminy. 2. Z wykonania Programów organ wykonawczy Województwa, Powiatu i Gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio Sejmikowi Województwa, Radzie Powiatu lub Radzie Gminy. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska nie określa treści i zakresu Programu Ochrony Środowiska, w art. 17 pkt. 1 zaleca, by uwzględniał on wymagania zawarte w art. 14 wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa: „Art. 14. 1. Polityka Ekologiczna Państwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności: 1) cele ekologiczne, 2) priorytety ekologiczne, 3) rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, 4) środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. 2. Politykę Ekologiczną Państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym Ŝe przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata. Ministerstwo Środowiska opracowało i opublikowało „Wytyczne sporządzania Programów Ochrony Środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”5. W dokumencie określono iŜ wytyczne mają charakter ramowy i mogą być wykorzystane jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu Programów Ochrony Środowiska. Niniejszy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów opracowany został z uwzględnieniem powyŜszych wytycznych oraz, za zgodą autora dr inŜ. Jana Pałasza, 5 Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, grudzień 2002 5/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 zasadniczo ma strukturę zaproponowaną w opracowaniu „Gminne i Powiatowe Programy Ochrony Środowiska – uwagi do ich formy, struktury, treści i wykonania”6. W Programie uwzględniono cele strategiczne określone w Strategii Gminy Skoczów7, oraz zapisy„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Skoczów”8. Program uwzględnia równieŜ zapisy „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 20072010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 –2014”9. Przy ustalaniu priorytetów kierowano się następującymi dokumentami określającymi polityki i strategie regionalne: Programem Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz celami długoterminowymi do roku 201510 Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-202011 Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007-201312 Strategią Rozwoju Śląska Cieszyńskiego na lata 2001-201613 Uwzględniono takŜe zapisy strategii i programów branŜowych. 1.3 Lokalizacja Gminy Skoczów Gmina Skoczów połoŜona jest na obszarze Pogórza Śląskiego, wchodzącego w skład jednostki geologicznej – Karpat Zewnętrznych. Gmina Skoczów naleŜy do Powiatu Cieszyńskiego w Województwie Śląskim. Rysunek 1 PołoŜenie Gminy Skoczów 6 Pałasz J.: Gminne i powiatowe programy ochrony środowiska – uwagi do ich formy, struktury, treści i wykonania, Problemy Ekologii Nr 4(58), 2006 Strategia Rozwoju Gminy Skoczów, Pracownia Projektowa mgr inŜ. Anna Wowra, Katowice lipiec 2002 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Skoczów. uchwała Nr XliV/562/2006 Rady Miejskiej Skoczowa z dnia 28 września 2006 r. 9 Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 –2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” Ministerstwo Środowiska. Warszawa, grudzień 2006 r 10 Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz celami długoterminowymi do roku 2015 11 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 12 Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 13 Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego na lata 2001-2016 7 8 6/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Gmina Skoczów połoŜona jest w dorzeczu Wisły. Przez jej obszar centralnie przepływa rzeka Wisła, która przyjmuje ogólny kierunek NW-SE. Średnia wysokość Gminy - 290 m n.p.m. NajwyŜszy punkt - Góra Wilamowicka 388 m n.p.m. NajniŜszy punkt - Ochaby - 263 m n.p.m. Powierzchnia Gminy wynosi - 6 324 ha. Liczba mieszkańców w Gminie na koniec 2006 r. wynosiła 25.591 osób. 1.4 Rys historyczny Gminy Skoczów Skoczów to najstarsze miasto nad górną Wisłą. Praosadą dzisiejszego Skoczowa było grodzisko połoŜone ok. 2 km na południowy zachód od dzisiejszego centrum (obecnie Międzyświeć). Grodzisko to, załoŜone na miejscu wcześniejszej osady ludności łuŜyckiej z ok. V w. p.n.e., było zamieszkiwane przez plemię Gołęszyców i funkcjonowało w VII-IX w. n.e. Przyjmuje się iŜ dopiero w roku 1267, za rządów księcia opolskiego Władysława Skoczów uzyskał prawa miejskie14. Pewna wiadomość o Skoczowie pochodzi z 1327r., gdy ksiąŜę cieszyński Kazimierz I uznał się za lennika króla czeskiego. Skoczów w początkach swoich dziejów był przede wszystkim osadą rolnorzemieślniczo-handlową. Dopiero napływ ludności z Moraw i Węgier spowodował intensywny rozwój rzemiosła. W połowie XIX w. Skoczów liczył 2270 mieszkańców i stanowił główne miasto powiatu sądowego, od tego tez czasu datuje się rozwój skoczowskiego przemysłu. Początek dała fabryczka sukna braci Bartelt, przyjęta później przez Heilperna i przemianowana na "Pierwszą Śląską Fabrykę Koców Derek i Guń W 1859 r. morawski kupiec Dawid Spitzer załoŜył duŜy warsztat garbarski, który z czasem rozrósł się w fabrykę produkującą skóry na obuwie i obicia mebli. W 1888 r. zbudowano linię kolejową z Cieszyna do Bielska, która przyspieszyła rozwój miasta. Ten rozwój w 1910 r. zahamował kolejny w dziejach miasta poŜar, który zniszczył 21 domów w centrum miasta. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta. Okres okupacji hitlerowskiej zaznaczył się licznymi ofiarami. W zimie i wiosną 1945r., w wyniku wielotygodniowych walk toczonych w okolicy, miasto powaŜnie ucierpiało. Zniszczonych zostało wiele budynków mieszkalnych, część zakładów przemysłowych, wszystkie mosty, sieć wodociągowa oraz węzeł kolejowy. Po wojnie nastąpiła stopniowa odbudowa miasta. W 1947 r. uruchomiono odlewnię Ŝeliwa. W 1972 r. weszła ona w skład Fabryki Samochodów MałolitraŜowych obecnie pracuje jako Teksid Iron Poland. W latach 60 wzniesiono skoczowską kuźnię, która, jako oddział Kuźni Ustroń, teŜ weszła w skład FSM. Rozwijały się równieŜ zakłady znane w całej Polsce np.: Fabryka Kapeluszy Polkap (dawna firma Hückel), Fabryka Koców "Pledan" czy Zakłady Garbarskie "Skotan" . W latach 90 rozwój miasta i gminy został na pewien okres zatrzymany, część zakładów przemysłowych upadła, część została poddana restrukturyzacji, powstały nowe zakłady, tak Ŝe obecnie 14 Skoczów. Towarzystwo Miłośników Skoczowa, Skoczów 1995 7/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Skoczów nadal jest najbardziej uprzemysłowioną miejscowością powiatu cieszyńskiego. Wielkim wydarzeniem dla całego regionu była wizyta w 1995 r. w Skoczowie papieŜa Jana Pawła II w związku z kanonizacją pochodzącego ze Skoczowa św. Jana Sarkandra. Na Kaplicówce została wówczas odprawiona msza św. dla wiernych, w której udział wzięło około 200 tys. ludzi. 1.5 Sytuacja społeczna i zaludnienie Zestawienie obrazujące strukturę ludności w Gminie Skoczów według stanu na dzień 31.12.2006r. Tabela 1 Struktura ludności Gminy Skoczów – stan na dzień 31.12.2006r. Liczba ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym do 17 lat w wieku produkcyjnym od 17 do 64 lat w wieku poprodukcyjnym powyŜej 64 lat Ogółem 25 591 5 210 17 252 3 129 Kobiety 13 374 2 578 8 881 1 917 MęŜczyźni 12 217 2 632 8 371 1 212 Liczba ludności w sołectwach 10 930 osób. Liczba ludności w mieście 14 661 osób. Bezrobocie – stan na dzień 31.03.2007. : 1 077 osób bezrobotnych (w tym kobiet: 665; osób do lat 24: 222) Ilość osób pozostających bez pracy w Gminie Skoczów systematycznie maleje. Na koniec roku 2006 było 1138 osób pozostających bez pracy, natomiast stan na 30.VI.2006 wynosił 1233 osoby bezrobotne. 1.6 Strategiczne załoŜenia rozwoju Gminy Według „Strategii Gminy Skoczów” Skoczów będzie Gminą zapewniającą mieszkańcom lepszy i dostatni poziom Ŝycia z zachowaniem zasad zrównowaŜonego rozwoju, zamieszkałą przez ludzi wykształconych, mających pracę zapewniającą dochody na zaspokojenie potrzeb bytowych i kulturalnych, ludzi aktywnych (zaangaŜowanych) społecznie. Gmina Skoczów będzie w przyszłości obszarem chroniącym i kultywującym bogate dziedzictwo przyrodnicze. Skoczów będzie teŜ Gminą dobrze funkcjonującego przemysłu, ekspansywnie rozwijającej się drobnej wytwórczości, usług i handlu, a zarazem pręŜnie rozwijającej się turystyki i rekreacji weekendowej, tranzytowej, pobytowej i pielgrzymkowej, w szczególności w oparciu o kult św. Jana Sarkandra. Gmina Skoczów zapewni mieszkańcom godne warunki Ŝycia, pracy i wypoczynku na zasadzie współodpowiedzialności i współdziałania społeczności lokalnej oraz zapewni odwiedzającym bogatą ofertę i wysoki poziom obsługi turystycznej, a takŜe zapewni dobre warunki dla inwestowania. 8/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Aby urzeczywistnić załoŜoną w strategii wizję i misję Gminy Skoczów Gmina realizować winna następujące cele i kierunki rozwoju: * Osiągnięcie wysokich standardów cywilizacyjnych Ŝycia mieszkańców i wysokiej jakości kapitału ludzkiego poprzez tworzenie warunków do powstawania miejsc pracy, wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz poprawę warunków mieszkaniowych, poprawę jakości szkolnictwa, zapewnienie wysokiego poziomu dostępności opieki zdrowotnej (usług medycznych), zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze oraz stworzenie warunków dla rozwoju sportu i rekreacji, * Ochrona wartości przyrodniczych Gminy poprzez uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i ochrona zasobów wodnych, uporządkowanie gospodarki odpadami, polepszenie jakości powietrza, podnoszenie i ochrona walorów przyrodniczych, * Kreowanie i wspieranie pozytywnych zmian w sferze przemysłu, handlu, drobnej wytwórczości i turystyki poprzez wspieranie przedsiębiorczości, zwiększenie atrakcyjności turystycznej Gminy, * Osiągnięcie wysokiego poziomu zarządzania Gminą poprzez podniesienie efektywności funkcjonowania organów Gminy, rozwijanie współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego oraz kształtowanie pozytywnego wizerunku Gminy. 2 KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE SKOCZÓW Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego, w skład którego wchodzi Gmina Skoczów, zawiera następujące propozycje celów i wytyczne do Programów Gminnych: - Poprawa jakości powietrza atmosferycznego, - Racjonalna gospodarka wodna, - Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin, - Zmniejszenie uciąŜliwości hałasu, - Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych, - Racjonalna gospodarka odpadami, - Zagospodarowanie terenów zdegradowanych, - Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagroŜeniom środowiska, - Edukacja ekologiczna. KaŜdy z wyŜej wymienionych priorytetów powinien zawierać zadania szczegółowe w podziale na zadania własne i koordynowane. Uwzględniając powyŜsze wytyczne, dla Gminy Skoczów określono następujące kierunki ochrony środowiska: * gospodarka wodno-ściekowa obejmująca system zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków, gospodarowania wodami opadowymi i ochrony przed powodzią, * gospodarka odpadami z uwzględnieniem selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, 9/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 * ochrona powierzchni ziemi i gleb oraz rekultywacja terenów zdegradowanych, * ochrona powietrza oraz ochrona przed promieniowaniem niejonizującym, * ochrona przed hałasem w tym hałasem komunikacyjnym. * ochrona róŜnorodności biologicznej gminy, w tym zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych, * edukacja ekologiczna . 2.1 Gospodarka wodno-ściekowa 2.1.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu Wody powierzchniowe Gmina Skoczów połoŜona jest w dorzeczu Wisły. Wisła przepływa przez Gminę centralnie przyjmując kierunek NW-SE. Sieć hydrograficzna w obrębie gminy jest dobrze rozwinięta, na co wpływ mają wody płynące rzek i potoków, oraz liczne stawy połoŜone głównie w północnej, północno-zachodniej i wschodniej części Gminy. Ocenę jakości wód powierzchniowych na terenie Gminy Skoczów przeprowadzono na podstawie wyników badań Śląskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska15. Badania prowadzone były w następujących punktach pomiarowych: Mała Wisła – poniŜej Skoczowa Iłownica – w Pierśćcu Bładnica – ujście do Małej Wisły Mała Wisła poniŜej Skoczowa w km 69,3 w 2006 r. prowadziła wody 3 klasy jakości (klasa jakości zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód - Dz. U. nr 32, poz.284), przy czym wskaźnikami decydującymi o klasie wód były liczba bakterii grupy coli i liczba bakterii grupy coli typu kałowego. Ze względu na stęŜenia azotu amonowego, azotynów i fosforu ogólnego wody Małej Wisły w tym przekroju nie spełniały warunków określonych rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych, podobnie jak wody Bładnicy przy ujściu do Wisły ze względu na stęŜenia azotynów i fosforu ogólnego. Zarówno wody Małej Wisły, Bładnicy w powyŜszych punktach pomiarowych jak i Iłownicy w Pierśćcu nie były zagroŜone zanieczyszczeniami związkami azotu ze źródeł rolniczych zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz.2093). Wody Bładnicy odpowiadały kategorii jakości A3 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728) 15 Program Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006 10/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Wody podziemne Gmina Skoczów leŜy w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) wydzielonego w ośrodku porowym (zbiornik dolinny – czwartorzędowy). Zbiornik ten zakwalifikowany został do obszarów wymagających najwyŜszej ochrony (ONO), którego parametry regionalne są następujące: * nr GZWP w systemie krajowym: 347, * szacunkowe zasoby dyspozycyjne: 13 tys. m3/dobę, * średnia głębokość ujęć: 8 m. p.p.t., * typ wody wg zmodyfikowanej klasyfikacji Szczukariewa – Pirkłońskiego – HCO3SO4-Cl-Ca-Mg. Badania wód podziemnych w 2006 r. w punkcie pomiarowym jakości czwartorzędowych wód podziemnych zlokalizowanym w Pogórzu na GZWP 347 wskazują na III klasę jakości tych wód, ze względu na poziom stęŜeń fosforanów, wodorowęglanów i temperatury15. Na południe od omawianego zbiornika znajduje się jeszcze jeden GZWP nr 447 związany z fliszem karpackim – jest to zbiornik wód podziemnych Godula w Beskidzie Śląskim, w którym wody znajdują się w utworach szczelinowych i szczelinowo-porowych w osadach Kredy. Gmina Skoczów jest zaopatrywana w wodę zarówno z ujęć wód powierzchniowych jak i podziemnych. Tereny ujęć wód podziemnych znajdują się w południowowschodniej części gminy (Pogórze), gdzie wyznaczona została strefa ochrony bezpośredniej i pośredniej wewnętrznej oraz strefa ochrony pośredniej zewnętrzna. Zaopatrzenie w wodę Źródłem wody dla miasta i gminy są zasoby wód powierzchniowych i podziemnych (pochodzące z trzecio- i czwartorzędowych poziomów wodonośnych). Głównymi źródłami zaopatrzenia dobrze rozwiniętego systemu wodociągowego są: - ujęcie Wisła Czarne – zbiornik otwarty - ujęcie Zawiśle w Skoczowie – studnia - ujęcie Pogórze – studnie głębinowe Wokół ujęć wody utworzone zostały strefy ochronne. Ujęcie Wisła Czarne jest ujęciem powierzchniowym wód z rzeki Wisły. Z ujęcia tego poprzez zbiornik w Ustroniu do Skoczowa doprowadzona jest woda rurociągiem stalowym φ400 mm. Rurociąg ten zaopatruje w wodę zbiorniki wyrównawcze Kaplicówka w Skoczowie oraz zasila po drodze niŜej połoŜone tereny mieszkalne. Rurociągiem tym dopływa ok. 5200m3/dobę. Ujęcie Zawiśle w Skoczowie stanowi obecnie jedna studnia kopana wykonana w 1950r. Jest to studnia murowana o średnicy 5,0m. oraz głębokości 6,6m. Stanowi jednocześnie studnię zbiorczą oraz zbiornik wody z trzech otworów drenarskich. 11/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Wydajność własna ujęcia wynosi ok. 940 m3/dobę. Woda nie wymaga uzdatniania i po chlorowaniu podawana jest do sieci. Ujęcie Pogórze jest ujęciem komunalnym dla miasta Cieszyna, z którego zaopatrywana jest równieŜ wieś Pogórze. PołoŜone u zbiegu rzek Wisły i Brennicy, wykorzystuje wody infiltracyjne tych rzek ujmowane poprzez liczne studnie wiercone. Pobierane jest 750 m3/h wody, która nie wymaga uzdatniania i po chlorowaniu dostarczana jest do odbiorców. Z terenu ujęcia do miasta Cieszyna przeprowadzone są magistrale φ 800, φ 500 i φ 350 mm. Studnia nr 13 tego ujęcia wodociągiem φ 200 mm doprowadza wodę do ujęcia Zawiśle. Powiązanie z innymi systemami wodociągowymi odbywa się rurociągiem φ 400 mm doprowadzającym wodę z Ustronia, połączonym z magistralami Pogórze-Cieszyn, z których zaopatrywane są Wilamowice i część Międzyświecia połoŜona po lewej stronie rzeki Bładnicy. Pozwala to na awaryjne zasilanie miasta Skoczowa z ujęcia Pogórze. Na sieci wodociągowej miasta Skoczowa zlokalizowane są zbiorniki wyrównawcze Kaplicówka o pojemności 2 x 2000 m3. Współpracują one z siecią obsługującą niŜej połoŜone tereny oraz zaopatrują połoŜoną w pobliŜu hydrofornię tłoczącą do sieci II strefy ciśnień. Poprzez hydrofornie zaopatrywana jest górna część Skoczowa oraz wsie połoŜone na północ od Skoczowa. Granicę stref stanowi rzędna 330 m. n.p.m. Własne ujęcia wody posiadają takŜe niektóre zakłady przemysłowe. W okresie ostatnich czterech lat wykonano następujące przedsięwzięcia związane z zaopatrzeniem gminy w wodę: a) rozbudowa sieci wodociągowej Tabela 2 Wykonana rozbudowa sieci wodociągowej w okresie ostatnich 4 lat w Gminie Skoczów Lp. Przedmiot robót 1. Wodociąg Pierściec 2. Wodociąg Kowale Efekt rzeczowy 7285 mb sieci wodociągowej – 53 przyłącza 1156 mb sieci wodociągowej – 18 przyłączy Termin realizacji 2004 Koszt [zł] 534.684,78 2004 91.892,97 b) modernizacja sieci wodociągowej (realizowana przez WZC) Tabela 3 Modernizacja sieci wodociągowej przeprowadzona w Gminie Skoczów w ostatnich 4 latach Lp. 1. 2. Przedmiot robót Efekt rzeczowy Termin Koszt [zł] realizacji Wymiana wodociągu w 2000 mb sieci wodociągowej 2003 207.000,00 ul.Lipowej, Wierzbowej wraz z przyłączami i Klonowej Wymiana wodociągu w 520 mb sieci wodociągowej 2003 130.000,00 12/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 3. ul. Wzgórze Wymiana wodociągu w ul. Bielskiej, Południowej, Bocznej i Słonecznej 1957 mb sieci wodociągowej 2004wraz z przyłączami 2007 457.845,64 W chwili obecnej zwodociągowana jest praktycznie cała gmina. Tabela 4 Zestawienie istniejącej sieci wodociągowej na terenie Gminy Skoczów Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Miejscowość m. Skoczów Kiczyce Międzyświeć Wilamowice Harbutowice Pogórze Ochaby Pierściec Bładnice Kowale Wiślica RAZEM Długość sieci wodociągowej [mb.] 89.669 21.014 13.605 12.652 16.493 32.976 45.932 24.852 10.792 11.112 17.741 296.838 Zakres średnic [mm] 32÷400 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 32÷200 - Ilość przyłączy wodociągowych [szt.] 1.459 181 157 124 249 333 337 306 129 99 199 3.573 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków Skoczów posiada sieć kanalizacji sanitarnej na terenie miasta, oraz w części sołectw. Sieć kanalizacyjna administrowana jest przez Zakład Usług Komunalnych w Skoczowie. Część miasta Skoczowa posiada system kanalizacji deszczowej. Łączna długość kanalizacji deszczowej wynosi 14,0 km. Z pozostałych terenów nie objętych systemem kanalizacji deszczowej wody opadowe wsiąkają powierzchniowo, bądź spływają powierzchniowo do przydroŜnych rowów, a następnie do pobliskich cieków. Ostatnie 4 lata były okresem intensywnej budowy systemu kanalizacyjnego w Gminie Skoczów. Podsumowanie przeprowadzonej budowy sieci ujęto w tabeli. Tabela 5 Zrealizowana budowa sieci kanalizacyjnej w okresie ostatnich czterech lat Lp. 1. 2. 3. 4. Przedmiot robót Efekt rzeczowy Kanalizacja sanitarna i 3878 mb kanalizacji sanitarnej – 103 deszczowa w rejonie ul. przyłącza Stalmacha 1417 mb kanalizacji deszczowej odtworzenie nawierzchni dróg Kanalizacja sanitarna na 1316 mb kanalizacji sanitarnej – 36 Zawiślu przyłączy Kanalizacja sanitarna 7 393 mb kanalizacji sanitarnej – sołectwa Pogórze 103 przyłącza Kanalizacja sanitarna w 643 mb kanalizacji rejonie ul.Górny Bór 1334 mb kanalizacji sanitarnej i 24 Termin realizacji 2002-2004 Koszt 1.038.432 2002-2003 245.538,16 2002-2003 1.251403,51 2004-2005 2005 410.000,00 306.668,84 13/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 5. 6. 7. 8. 9. 10 Kanalizacja sanitarna w rejonie ul. Ceglanej Kanalizacja sanitarna w rejonie ul.Dolny Bór Kanalizacja sanitarna w rejonie ul.Kiczyckiej Kanalizacja sanitarna w rejonie ulicy Mickiewicza Kanalizacja sanitarna sołectwa Harbutowice (granica Harbutowice, Bładnice, Skoczów) Kanalizacja sanitarna sołectwa Bładnice wraz ze wschodnią częścią sołectwa Międzyświeć przyłącza 514 mb kanalizacji sanitarnej przyłączy kanalizacyjnych 1795 mb kanalizacji sanitarnej przyłącza kanalizacyjne 4420 mb kanalizacji sanitarnej przyłącza 430 mb kanalizacji sanitarnej przyłączy kanalizacyjnych 2280 mb kanalizacji sanitarnej przyłącza i 12 2005-2006 169.254,12 i 24 2005-2006 374.471,70 i 82 2006 1.155.569,70 i 10 2005 123.786,00 i 22 2006 600.061,00 6430 mb kanalizacji sanitarnej i 68 przyłączy 2005-2006 1.696.192,00 W Gminie Skoczów na koniec 2006 r długość czynnej sieci kanalizacyjnej i połączeń prowadzących do budynków wynosiła ogółem 107,0 km, z tego: * Miasto Skoczów: sieć kanalizacyjna – 42,1 km połączenia kanalizacyjne – 20,2 km – 1072 podłączenia * Sołectwo Pogórze: sieć kanalizacyjna –16,7 km połączenia kanalizacyjne – 8,5 km – 277 podłączeń * Sołectwo Harbutowice: sieć kanalizacyjna – 8,8 km połączenia kanalizacyjne – 3,0 km – 164 podłączenia * Sołectwo Międzyświeć: sieć kanalizacyjna – 3,6 km połączenia kanalizacyjne – 1,6 km – 56 podłączeń * Sołectwo Bładnice Dolne: sieć kanalizacyjna – 1,7 km połączenia kanalizacyjne – 0,8 km – 31 podłączeń Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Skoczowie usytuowana jest na prawym brzegu Małej Wisły w Skoczowie, oraz częściowo we wsi Kiczyce. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Mała Wisła. Średniodobowa 3 przepustowość oczyszczalni wynosi 13.100 m /d, maksymalna 27.480 m3/d. W latach 2000-2003 oczyszczalnia została gruntownie zmodernizowana kosztem 9.831.158 zł z czego środki własne Gminy Skoczów wyniosły 818.648 zł, dotacje 4.000.000 zł (z czego EkoFundusz 3.550.000 zł, a NFOŚiGW 450.000 zł) pozostałe środki w wysokości 5.012.510 zł pochodziły z poŜyczek – 4.050.000 zł z NFOŚiGW, a 962.510 z WFOŚiGW w Katowicach. 14/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Doprowadzone grawitacyjnie na oczyszczalnię ścieki w części mechanicznej przepływają przez kraty i 3-komorowy piaskownik. Piasek usuwany jest systemem pompowym do separatora piasku gdzie następuje jego odwodnienie. Następnie ze ścieków usuwane są tłuszcze w komorach wstępnego napowietrzania. Następnie ścieki przepływają do zbiornika czerpalnego pompowni ścieków, skąd są przetłaczane do radialnych osadników wstępnych z mechanicznymi zgarniaczami osadów. Stąd grawitacyjnie przepływają na obiekty oczyszczalni biologicznej dla usunięcia związków węgla oraz zawiązków biogennych. W komorach napowietrzania z wydzielonymi strefami beztlenową, niedotlenioną i tlenową zachodzi podstawowy proces oczyszczania ścieków, polegający na biologicznym rozkładzie zanieczyszczeń organicznych. Komory wyposaŜone są we wgłębny drobnopęcherzykowy system napowietrzania, mieszadła wolnoobrotowe i pompy do recyrkulacji. Oddzielenie zawiesin od ścieku oczyszczonego następuje w dwóch pracujących równolegle osadnikach wtórnych. Zawiesina osadu czynnego jest odprowadzana do zbiornika czerpalnego pompowni osadu recyrkulowanego, skąd jest przepompowywana do komór napowietrzania. Osad powstający w procesach Oczyszczania (surowy i nadmierny) oraz części pływające wyflotowane w osadnikach są przepompowywane do dwóch komór fermentacyjnych, gdzie następuje ich fermentacja w warunkach beztlenowych. Ustabilizowane partie osadu są okresowo kierowane do mechanicznego zagęszczania i odwadniania oraz higienizacji. Oczyszczone biologicznie ścieki spływają kolektorem do rzeki Wisły. W celu zabezpieczenia odbiornika ścieków i połoŜonego poniŜej zbiornika Goczałkowickiego istnieje moŜliwość dezynfekcji ścieków w oparciu o podchloryn sodu. Zastosowanie powyŜszej wysokoefektywnej technologii umoŜliwia uzyskanie wysokiego stopnia oczyszczania ścieków, gwarantującego dotrzymanie wartości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym, a takŜe spełniającego wymagania ustawowe - zarówno Dyrektywy 91/271/EEC jak teŜ rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz.984) Ilość ścieków oczyszczonych z terenu Gminy Skoczów w 2006 r. wynosiła 777,4 tys. m3, przy czym ścieki bytowe stanowiły 83,3 %, a ścieki przemysłowe 16,7 % ogólnej ilości oczyszczanych ścieków. W 2006 roku średnia efektywność prowadzonych procesów oczyszczania ścieków przedstawiała się następująco: Tabela 6 Średnia efektywność prowadzonych procesów oczyszczania ścieków w rok 2006 Wskaźnik BZT5 ChZTCr Zawiesnia og. Azot og. Fosfor og. Jednostka mgO2/dm3 mgO2/dm3 mg/dm3 mgN/dm3 mgP/dm3 Ścieki surowe 193,0 306,0 136,8 30,9 3,4 Ścieki oczyszczone 3,8 22,5 10,3 13,4 1,5 % redukcja zanieczyszczeń 98,0 92,7 92,5 56,7 55,9 15/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Ochrona przed powodzią W ramach działań przeciwpowodziowych bieŜącą konserwacją objęte są rowy i cieki istotne dla ochrony przeciwpowodziowej, oraz potok Młynówka Skoczowska znajdujący się w administracji Gminy. Młynówka jest ciekiem wodnym biegnącym z Ustronia do Skoczowa. Obecnie jest odbiornikiem wód deszczowych z obszaru, przez który przepływa. Wpada ona do rzeki Wisły, przed wiaduktem na drodze Katowice - Wisła w Skoczowie. Podmiotem administrującym ciekiem na terenie Gminy Skoczów jest Zakład Usług Komunalnych w Skoczowie. Ciek przepływa przez działki stanowiące własność: osób prywatnych, podmiotów gospodarczych, Gminy Skoczów i Skarbu Państwa. Od granicy Gminy do ujścia do Wisły Młynówka ma długość ok. 3 km, w tym na odcinkach, łącznie 420 mb potok został zarurowany. W latach 90 ubiegłego wieku były prowadzone roboty mające na celu uregulowanie biegu Młynówki, w ramach których dokonano zmiany biegu cieku oraz urządzono koryto w końcowym odcinku. Ponadto wykonane zostały urządzenia pozwalające na zatrzymywanie zanieczyszczeń stałych. Na inwestycje te przyznane były środki powodziowe z BudŜetu Państwa. Obecnie na bieŜąco prowadzone są prace konserwacyjne realizowane przez ZUK, które finansowane są z budŜetu Gminy. Prace koncentrują się na utrzymaniu swobodnego przepływu wody i obejmują głównie wykaszanie brzegów i wycinanie samorostów, oczyszczanie dna cieku, oraz bieŜące utrzymanie obiektów i urządzeń związanych z funkcjonowaniem Młynówki. Na prace związane z utrzymaniem i prawidłową eksploatacją „Młynówki Skoczowskiej” przeznaczono w latach 2003-2006 – 65.000 zł. W ramach działań przeciwpowodziowych bieŜącą konserwacją objęte są rowy i cieki istotne dla ochrony przeciwpowodziowej. W 2003 roku kosztem 19.345,33 zł wykonano: * remont przepustu na rowie odwadniającym przy ul. M.Wardas w Pierśćcu, * konserwację rowów odwadniających przy drogach w rejonie dworca kolejowego w Pogórzu, konserwację rowów odwadniających przy drogach w Ochabach w rejonie boiska sportowego. W 2004 roku kosztem 36.722,79 zł wykonano: * remonty przepustów na rowach odwadniających przy drogach gminnych w Pierśćcu przy ul. Zielnej i Górnioki, * remont przepustu na Młynówce przy drodze gminnej w Ochabach Wielkich, * odwodnienie drogi gminnej i terenów przyległych w Ochabach w rejonie kościoła, * konserwację rowu zlokalizowanego przy lesie miejskim „Dolny Bór” w rej. ul. Kiczyckiej, * odwodnienie terenu w rejonie „Kościelnik” w Ochabach. W 2005 r. wykonano następujące działania: * przebudowano przepust pod drogą gminną w Ochabach Wielkich - koszt zadania 10.108,68 zł, * odwodnienie drogi gminnej Hubczyk-Skoczylas w Ochabach Małych kosztem 1251,66 zł, 16/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 * odwodnienie przy ul.Spółdzielczej i Ptasiej w Wilamowicach – koszt 7.982,78 zł, * odwodnienie drogi gminnej w rejonie Kowale-Stawy – koszt 6.377,80 zł. Dodatkowo w 2005 r. dofinansowano kwotą 20.000 zł prace związane z konserwacją cieku wodnego Pogórzanka zarządzanego przez Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach. Prace obejmowały zabudowę wyrwy brzegowo-dennej w km 1+885 – 1+915 opaską siatkowo-kamienną, a w km 3+290 – 3+350 opaską faszynową. W 2006 roku wykonano następujące zadania: * Odtworzono 980 mb rowu odwadniającego tereny Kiczyc i Ochab tzw. Kościelnik – koszt 7.803,86 zł, * Odwodniono część ul. Spokojnej w Wilamowicach kosztem 7.992,43 zł, * Dokonano konserwacji rowu odwadniającego biegnącego granicą sołectwa Bładnice i Międzyświeć – koszt 2.789,86 zł, * Wykonano odwodnienie terenu przy ul. Pod Lasem w Wilamowicach – koszt 8.548,37zł. 2.1.2 Stan docelowy Sieć wodociągowa Nastąpi uzupełnienie sieci wodociągowej na terenach do tej pory nie objętych zbiorowym zaopatrzeniem w wodę (Pogórze Dębina, Skoczów ul. Kiczycka) jak teŜ nieznaczny wzrost długości sieci związany z uzupełniającą jej rozbudową, oraz wyposaŜeniem nowych terenów, w tym pod budownictwo mieszkaniowe oraz tereny komercyjne. Systematycznej wymianie podlegać będą natomiast odcinki sieci w najgorszym stanie technicznym. Będą prowadzone systematyczne działania uświadamiające mieszkańców o konieczności zmniejszenia strat i zuŜycia wody poprzez np. akcje w szkołach, kampanie reklamowe, itp. Kanalizacja i oczyszczanie ścieków Kontynuowana będzie rozbudowa kanalizacji sanitarnej – głównie na terenie sołectw wchodzących w skład Gminy Skoczów. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej zostanie podzielona na pojedyncze zadania, tak aby do roku 2015 praktycznie cały teren gminy został skanalizowany. Nastąpi takŜe wzrost długości sieci związany z uzupełniającą jej rozbudową oraz wyposaŜeniem nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe oraz tereny komercyjne. W razie potrzeby wymianie podlegać będą odcinki sieci w najgorszym stanie technicznym. W planowanych rozwiązaniach dla gospodarki wodami deszczowymi przyjmuje się jako wytyczne dla nowych koncepcji odwodnień: * zmniejszanie ilości bezpośrednich odpływów poprzez wsiąkanie wód deszczowych, 17/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 * odpływy nie nadające się do bezpośredniego wsiąkania gromadzić na miejscu ich powstania i doprowadzić do powolnego wsiąkania, lub teŜ doprowadzić do odbiornika ze zwłoką czasową, * wykorzystywać wodę deszczową do uŜytkowania, * wodę deszczową zanieczyszczoną gromadzić i oczyszczać16. Wody opadowe i roztopowe ujęte w szczelne, otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne pochodzące m.in. z zanieczyszczonej powierzchni szczelnej terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych, miast, budowli kolejowych, dróg zaliczanych do kategorii dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych klasy G, a takŜe parkingów o powierzchni powyŜej 0,1 h w ilości, jaka powstaje z opadów o natęŜeniu co najmniej 15 l na sekundę na 1 ha, zgodnie z warunkami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz.984) wprowadzane do wód lub do ziemi nie powinny zawierać substancji zanieczyszczających w ilościach przekraczających 100 mg/l zawiesin ogólnych oraz 15 mg/l węglowodorów ropopochodnych. Oczyszczalnia ścieków po modernizacji zapewnia niezbędny stopień redukcji zanieczyszczeń, a jej przepustowość umoŜliwia zarówno rozbudowę sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, jak i przyjmowanie ścieków z części gmin ościennych. W dalszym ciągu prowadzone będą remonty urządzeń oczyszczających, oraz modernizacje w kierunku poprawienia efektywności energetycznej procesu i sanitacji powstających osadów ściekowych. Ochrona przed powodzią W ramach ochrony przed powodzią w dalszym ciągu utrzymywana będzie Młynówka Skoczowska, jak teŜ cieki i rowy istotne dla ochrony przeciwpowodziowej. Prowadzone będzie współdziałanie i koordynacja działań ze Śląskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w zakresie modernizacji i utrzymania cieków będących w jego administracji. Promowane będą działania w zakresie zmniejszanie ilości bezpośrednich odpływów wód deszczowych do wód płynących, poprzez wsiąkanie wód deszczowych do gruntu, lub doprowadzania do tych wód ze zwłoką czasową. 2.1.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategiczny IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” 16 Wolfgang Geiger i Herbert Dreiseitl: Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Poradnik. Projprzem-EKO Bydgoszcz 1999 18/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Kierunek działań 6 „utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych”. Jako cel w zakresie gospodarki wodno-ściekowej przyjęto „utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych.” Stwierdzono, iŜ ograniczone zasoby wodne Województwa Śląskiego wymuszają wdroŜenie racjonalnego systemu zarządzania zasobami wodnymi. Uporządkowanie zasad zarządzania gospodarką wodną pozwoli na racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz zmniejszenie zagroŜenia ekologicznego związanego z deficytem wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich rosnącym zanieczyszczeniem. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz konsekwentne prowadzenie działań zmierzających do poprawy ich jakości, ilości i dostępności w znaczący sposób poprawi warunki Ŝycia mieszkańców Województwa Śląskiego. Polepszeniu ulegnie jakość wód wykorzystywanych do zaspokajania potrzeb ludności i przemysłu. Szczególnie waŜne jest między innymi zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód podziemnych i powierzchniowych, w tym budowa systemu oczyszczalni ścieków organizowanych w zlewniach rzek, ochrona obiektów, które w naturalny sposób zapewniają retencję wodną oraz zwiększają procesy samooczyszczania się wód. W zakresie ochrony przeciwpowodziowej istotne jest wdraŜanie zasad racjonalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych, w tym budowa wałów. Konieczne jest równieŜ stworzenie sprawnego systemu retencji wodnej (budowa zbiorników retencyjnych) oraz modernizacja urządzeń melioracyjnych. Trzeba takŜe dąŜyć do zachowania naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak: tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska Cel szczegółowy: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Infrastruktura wodno – ściekowa wspierana będzie poprzez inwestycje w sieci kanalizacyjne, wodociągowe, oczyszczalnie ścieków i elementy systemu zaopatrzenia w wodę. „Program ochrony środowiska województwa śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015” Celem długoterminowym do 2015 roku jest „Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania”. Cel ten jest zgodny z celem przyjętym w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego, który mówi o potrzebie utworzenia systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych. 19/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Racjonalna gospodarka wodna Priorytety: Ochrona przeciwpowodziowa, Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej (ograniczenie zrzutów nieoczyszczonych ścieków do cieków i zbiorników), Poprawa jakości wody pitnej, Regulacja stosunków wodnych na terenie gminy. Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 1: Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności Śląska Cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. Cel operacyjny 1.1.: Rozbudowa infrastruktury technicznej Projekty: 1.1.1. Regulacja potoków i rzek 1.1.2. Budowa zbiorników małej retencji z zachowaniem Ŝycia biologicznego, w tym hodowli pstrąga 1.1.3. Rozbudowa sieci wodociągów publicznych, kanalizacji i budowa lokalnych oczyszczalni ścieków z zachowaniem moŜliwości wykorzystania infrastruktury w układzie międzygminnym 1.1.4. Stworzenie w gminach (powiecie) systemu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem wzoru Cieszyńskiego Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska Cel Strategiczny 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Cel operacyjny 2.6.: Ochrona zlewni wód Wisły i Olzy Projekty: 2.6.1. Przygotowanie Goczałkowickiego” i realizacja projektu „Ochrona wód zlewni Jeziora Cel operacyjny 2.7.: Osiągnięcie czystości wód pozwalającej na przywrócenie obecności raka szlachetnego i błotnego w rzekach powiatu. 20/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Projekty: 2.7.1. Doprowadzenie do właściwego funkcjonowania gospodarki wodno-ściekowej Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „ochrona wartości przyrodniczych gminy” Kierunek działania „Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i ochrona zasobów wodnych”, Zadania strategiczne: Opracowanie i realizacja programu w zakresie uporządkowania gospodarki ściekowej. Pełne skanalizowanie obszaru gminy. Współdziałanie z gminami ościennymi w dziedzinie ochrony zlewni rzeki Wisły. Selektywne wykorzystanie wód podziemnych (cenniejsze dla gospodarki komunalnej mniej wartościowe dla przemysłu). Likwidacja ognisk zanieczyszczenia wód podziemnych. W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na lata 2007-2014: „Wysoka jakość wód powierzchniowych oraz ochrona wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 3 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 21/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 7 Cele i kierunki działań - Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania C1 KI K II ZW/ZK Okres realizacji Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w części sołectw Harbutowice, Bładnice Dolne - etap II ZW 2007 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulic Ustrońskiej oraz Wiślańskiej w Skoczowie Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulicy Cieszyńskiej w Skoczowie Uporządkowanie gospodarki ściekowej w sołectwach Międzyświeć i Bładnice -etap II ZW ZW ZW 2007 2007-2008 2007-2009 ZW 2007-2009 ZW 2008-2009 ZW ZW ZW ZW ZW 2007-2009 2008-2009 2009-2010 2009-2010 2009-2010 ZW CIĄGŁE ZW ZW 2008 2007 ZW 2007-2008 ZW CIĄGŁE ZK 2008-2011 ZK 2008-2011 ZK 2008-2011 ZK 2008-2011 ZADANIA KIERUNKI ROZBUDOWA SIECI WODOCIĄGOWEJ I OGRANICZENIE STRAT W PRZESYLE ROZBUDOWA SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ I DESZCZOWEJ WODY CELE C1KI-Z1 C1KI-Z2 C1KI-Z3 C1KI-Z4 C1KI-Z5 C1KII-Z1 C1KII-Z2 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Kiczyce-etap I Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Międzyświeć północ i Wilamowice południe Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Wiślica - cz. Południowa Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pogórze Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Wilamowice zachód Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pierściec południe Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pierściec północ Rozbudowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami na terenie Gminy Skoczów Rozbudowa taboru sprzętowego utrzymania sieci kanalizacyjnej w celu zapewnienia odpowiednich standardów usług dla odbiorców Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w Pogórzu rejon "Dębina" Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w rejonie ul. Kiczyckiej C1KII-Z3 Rozbudowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami na terenie Gminy Skoczów C1KI-Z6 C1KI-Z7 C1KI-Z8 C1KI-Z9 C1KI-Z10 C1KI-Z11 C1KI-Z12 C1KI-Z13 C1KII-Z4 C1KII-Z5 C1KII-Z6 C1KII-Z7 Wymiana sieci wodociągowej w ul. CięŜarowej w Skoczowie; ∅100mm; L=450m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Wymiana sieci wodociągowej w ulicy Mickiewicza w Skoczowie; ∅200mm; L=1.400m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Wymiana sieci wodociągowej w ulicach: Podkopie, Powstańców Śląskich, Łęgowa, Parkowa i Harcerska w Skoczowie ∅40-100mm; L=2.500m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Budowa zbiornika wody przy pompowni Skoczów Zawiśle (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) 22/129 K III OCHRONA PRZED POWODZIĄ Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 C1KIII-Z1 C1KIII-Z2 C1KIII-Z3 Utrzymanie i eksploatacja cieku deszczowego i przeciwpowodziowego Młynówka Skoczowska oraz cieku i stawu retencyjnego w Łęgu Konserwacja rowów i cieków wodnych związanych z ochroną przeciwpowodziową ZW CIĄGŁE ZW CIĄGŁE Konserwacja cieków wodnych będących w administracji ŚZMiUW a w szczególności Bładnicy, Pogórzanki, Iłownicy i Ogranicznika (Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych) ZK CIĄGŁE Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pierściec część poł. Wsch. oraz miasta Skoczów Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Kowale Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Kiczyce północ ZW ZW 2011 2011-2012 ZW 2011-2012 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Ochaby prawobrzeŜne ZW 2012-2013 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Ochaby prawobrzeŜne północ ZW 2013-2014 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Ochaby lewobrzeŜne południe ZW 2013-2015 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Wiślica – cz. Północna ZW 2013-2014 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Ochaby lewobrzeŜne północ Wymiana sieci wodociągowej w ul. Górny Bór w Skoczowie; ∅65-200mm; L=1.500m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Wymiana sieci wodociągowej w Harbutowicach; ∅40-150mm; L = 3.000m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Wymiana sieci wodociągowej w Bładnicach; ∅40-150mm; L = 3.000m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) Wymiana sieci wodociągowej w os. Targowa w Skoczowie; ∅63-100mm; L = 500m (Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej) ZW 2014-2015 K II ROZBUDOWA SIECI WODOCIĄGOWEJ I OGRANICZENIE STRAT W PRZESYLE WODY KI ROZBUDOWA SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ I DESZCZOWEJ ZADANIA DŁUGOTERMINOWE na lata 2011-2014 ZK ZK ZK ZK 23/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.1.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Podstawowym aktem prawnym regulującym sprawy w dziedzinie gospodarki wodnościekowej jest ustawa z dnia 18 lipca 2001 - Prawo wodne (Tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późniejszymi zmianami) Ustawa ta reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie wodami. Wody, jako integralna część środowiska oraz siedliska dla zwierząt i roślin, podlegają ochronie, niezaleŜnie od tego, czyją stanowią własność. Zgodnie z art.38.3 ustawy w celu ochrony jednolitych części wód podejmuje się w szczególności działania polegające na: 1) unikaniu, eliminowaniu, ograniczaniu zanieczyszczenia wód, w szczególności spowodowanego przez wprowadzanie do jednolitych części wód powierzchniowych substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym substancji priorytetowych, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 38a ust. 6; 2) eliminowaniu lub stopniowym ograniczaniu przedostawania się do wód zanieczyszczeń, w szczególności substancji priorytetowych; 3) zapobieganiu niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody albo naturalnych poziomów zwierciadła wody; 4) zapobieganiu niekorzystnym zmianom naturalnego ukształtowania koryt cieków. Ochrona wód jest realizowana z uwzględnieniem postanowień działu I i działu III w tytule II oraz działów I-III w tytule III ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Aglomeracje o równowaŜnej liczbie mieszkańców powyŜej 2.000 powinny być wyposaŜone w systemy kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych, zakończone oczyszczalniami ścieków, zgodnie z ustaleniami krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych. Minister Środowiska wydał dniu 22 grudnia 2004 r. rozporządzenie w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji (DZ. U. Nr 283 poz. 2841). Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych powstał w dniu 16 grudnia 2003 r. Pierwsza aktualizacja Programu została zatwierdzona przez Radę Ministrów w dniu 7 czerwca 2005 r. W miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, naleŜy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ochronę środowiska (art. 42.4 ustawy). Zgodnie z art. 47 ustawy Prawo wodne produkcję rolną prowadzi się w sposób ograniczający i zapobiegający zanieczyszczaniu wód związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, przy czym przez związki azotu rozumie się wszelkie substancje zawierające azot, z wyjątkiem gazowego azotu cząsteczkowego. 24/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 W art. 81 stwierdzono, iŜ ochrona przed powodzią oraz suszą jest zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Ochronę ludzi i mienia przed powodzią oraz suszą realizuje się w szczególności przez: 1) zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, budowę i rozbudowę zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników przeciwpowodziowych oraz polderów przeciwpowodziowych; 2) racjonalne retencjonowanie wód oraz uŜytkowanie budowli przeciwpowodziowych, a takŜe sterowanie przepływami wód; 3) funkcjonowanie systemu ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze oraz hydrosferze; 4) kształtowanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych lub terenów zalewowych, budowanie oraz utrzymywanie wałów przeciwpowodziowych, a takŜe kanałów ulgi. W Polityce Ekologicznej Państwa określono m.in. następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych”: Cele średniookresowe do 2014r: * Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych oraz zharmonizowanie przepisów z tego zakresu, * Poszukiwanie i wykorzystywanie substytutów zasobów nieodnawialnych, * Optymalizacja wykorzystania i zrównowaŜone uŜytkowanie zasobów kopalin i wód podziemnych, * Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne/strategiczne źródło zaopatrzenia ludności w wodę, * Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony kopalin i wód podziemnych, * Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Wspieranie badań mających na celu poszukiwanie i stosowanie substytutów kopalin oraz badań nad stosowaniem surowców z odpadów, spełniających kryteria efektywności ekologicznej i ekonomicznej. 3. Stosowanie mechanizmów wymuszających zmniejszenie zuŜycia wody (nowe technologie, system kontroli, pozwolenia zintegrowane) przede wszystkim w najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji. 4. Racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych zapewniające równowagę pomiędzy poborem i zasilaniem, ograniczanie zuŜycia wód podziemnych do celów innych niŜ socjalno-bytowe. 6. Dokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych, racjonalna gospodarka i ochrona tych wód przed ich nadmierną eksploatacją. 25/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 7. Kontynuowanie prac geologicznych dotyczących dokumentowania zasobów dyspozycyjnych jednostek bilansowych do sporządzenia planów gospodarki wodami w dorzeczach. 8. Dokumentowanie zasobów wydzielonych jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) dla oceny stanu ilościowego oraz relacji pomiędzy ich zasobami a poborem oraz ustalenia dostępnych zasobów i przepływów w obszarach transgranicznych. W zakresie „Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy” w Polityce Ekologicznej Państwa określono m.in. następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010: Cele średniookresowe do 2014r: • DąŜenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce, • WdraŜanie zrównowaŜonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym reorganizacja słuŜb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich integrację, • Zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki wodnej), • Efektywna ochrona przed powodzią i suszą, • Integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne, przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia zagroŜenia powodziowego, Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej, wdroŜenie systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych. Wprowadzenie rozwiązań zapewniających stabilne finansowanie gospodarki wodnej. DąŜenie do samofinansowania gospodarki wodnej. 2. WdroŜenie systemu informatycznego katastru wodnego. 3. Tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, Ŝegluga) przy niepogarszaniu ich jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg wodnych. 4. Właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych. 5. Wyznaczanie obszarów zalewowych. 6. Budowa zbiorników i stopni wodnych, zwłaszcza na obszarach o znacznym zagroŜeniu powodzią i suszą w harmonii z wymaganiami ochrony róŜnorodności biologicznej i przyrody. 7. Modernizacja systemu melioracji wodnych. 8. Rozwój małej retencji. 26/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 10. Implementacja dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim. W zakresie „Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy” w Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010: Cele średniookresowe do 2014r: Osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych (budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacji zbiorczej). 2. Wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach gdzie jest niemoŜliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej. 3. Intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych, w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych. 4. Wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt. 5. Wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego, a w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. 6. Opracowanie działań wodno-środowiskowych w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniu wody poszczególnymi substancjami priorytetowymi, w tym zmniejszanie zawartości substancji priorytetowych w wodach, zaprzestanie lub eliminacja zrzutów, emisji i strat tych substancji. 7. Wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do spoŜycia, w tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowych. 8. Rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych i jej dostosowanie do wymagań wspólnotowych. 9. Zapewnienie stabilnego finansowania prac rozwojowych i monitoringu. 27/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 10. Kontynuacja zmian organizacyjnych i instytucjonalnych mających na celu wzmocnienie ochrony wód w Polsce i pełne dostosowanie instytucjonalne i proceduralne do systemu europejskiego. 11. Realizacja prac planistycznych niezbędnych dla wdroŜenia wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej 12. Rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód, wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej ochrony przed zanieczyszczeniem. 13. Współpraca z resortem rolnictwa w zakresie wdraŜania dobrych praktyk rolniczych, niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem obszarowym oraz przygotowywania i wdraŜania programów wodno-środowiskowych. 14. Prowadzenie prac mających na celu zagwarantowanie odpowiednich środków finansowych na działania w zakresie ochrony wód, w tym analiz moŜliwości wdroŜenia nowych instrumentów ekonomicznych oraz określania efektywności kosztowej działań objętych programem wodno-środowiskowym. 15. Współpraca z krajami ościennymi w zakresie ochrony wód granicznych przed zanieczyszczeniami awaryjnymi. 16. Ratyfikacja przez Polskę Protokołu ds. Wody i Zdrowia do Konwencji o Ochronie i Wykorzystaniu Wód Transgranicznych i Jezior Międzynarodowych. 28/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.1.5 Matryca logiczna Tabela 8 Matryca logiczna – cel: Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Wysoka jakość wód powierzchniowych, oraz ochrona wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania Zapewnienie zaopatrzenia w wodę i Długość sieci kanalizacyjnej, długość odbioru ścieków mieszkańców Gminy, sieci wodociągowej, długość ochrona wód, ochrona przed powodzią utrzymywanych cieków przeciwpowodziowych ROZBUDOWA SIECI KANALIZACJI Opracowanie projektów, SANITARNEJ I DESZCZOWEJ przeprowadzenie procedury wyboru wykonawcy ROZBUDOWA SIECI Opracowanie projektów, WODOCIĄGOWEJ I przeprowadzenie procedury wyboru OGRANICZENIE STRAT W wykonawcy PRZESYLE WODY OCHRONA PRZED POWODZIĄ Opracowanie projektów, przeprowadzenie procedury wyboru wykonawcy Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Weryfikacja na podstawie protokołów przekazania i wykonania robót Monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych Przewidywany koszt działań inwestycyjnych w tym zakresie w okresie 2007-2010: 36 540,10 tys. zł Brak środków finansowych ze źródeł zewnętrznych Nie zidentyfikowano 29/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.1.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 9 Harmonogram realizacji Programu – cel: Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania CEL KIER. ZADANIE 1 C1 2 3 NAZWA I ZAKRES ZADANIA 4 Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania KI ROZBUDOWA SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ I DESZCZOWEJ C1KI-Z1 C1KI-Z2 C1KI-Z3 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w części sołectw Harbutowice, Bładnice Dolne - etap II Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulic Ustrońskiej oraz Wiślańskiej w Skoczowie Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w rejonie ulicy Cieszyńskiej w Skoczowie NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 5 6 7 8 9 38 040,1 5 389,1 9 922,0 19 057,0 3 672,0 35 983,1 4 928,1 8 990,0 18 725,0 3 340,0 548,1 548,1 - - - 250,0 250,0 - - - 230,0 30,0 200,0 - - 12 000,0 6 830,0 3 600,0 150,0 4 200,0 3 340,0 4 200,0 3 340,0 - 1 700,0 1 800,0 100,0 100,0 850,0 1 600,0 850,0 - C1KI-Z6 C1KI-Z7 Uporządkowanie gospodarki ściekowej w sołectwach Międzyświeć i Bładnice na terenie Gminy Skoczów-etap II Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Kiczyce-etap I Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Międzyświeć północ i Wilamowice południe Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Wiślica - cz. Południowa C1KI-Z8 C1KI-Z9 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pogórze Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Wilamowice zachód 250,0 2 000,0 - 50,0 - 200,0 1 000,0 1 000,0 C1KI-Z10 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pierściec południe 4 415,0 - - 3 900,0 515,0 C1KI-Z11 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w sołectwie Pierściec północ 4 960,0 - - 3 385,0 1 575,0 Rozbudowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami na terenie Gminy Skoczów Rozbudowa taboru sprzętowego utrzymania sieci kanalizacyjnej w celu zapewnienia odpowiednich standardów usług dla odbiorców ROZBUDOWA SIECI WODOCIĄGOWEJ I OGRANICZENIE STRAT W PRZESYLE WODY 1 000,0 250,0 250,0 250,0 250,0 500,0 1 755,0 0,0 405,0 500,0 850,0 0,0 250,0 0,0 250,0 100,0 655,0 100,0 55,0 600,0 - - 1 000,0 250,0 250,0 250,0 250,0 C1KI-Z4 C1KI-Z5 C1KI-Z12 C1KI-Z13 K II WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] C1KII-Z1 C1KII-Z2 Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w Pogórzu rejon "Dębina" Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w rejonie ul. Kiczyckiej C1KII-Z3 Rozbudowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami na terenach przeznaczonych pod budownictwo w Gminie Skoczów 30/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 K III C1KII-Z4 C1KII-Z5 Wymiana sieci wodociągowej w ul. CięŜarowej w Skoczowie; ∅100mm; L=450m Wymiana sieci wodociągowej w ulicy Mickiewicza w Skoczowie; ∅200mm; L=1.400m ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE C1KII-Z6 C1KII-Z7 C1KII-Z8 C1KII-Z9 Wymiana sieci wodociągowej w ulicach: Podkopie, Powstańców Śląskich, Łęgowa, Parkowa i Harcerska w Skoczowie ∅40-100mm; L=2.500m Budowa zbiornika wody przy pompowni Skoczów Zawiśle Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w Pogórzu rejon "Dębina" Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w rejonie ul. Kiczyckiej ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE C1KII-Z10 Rozbudowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami na terenie Gminy Skoczów C1KII-Z11 Wymiana sieci wodociągowej w ul. CięŜarowej w Skoczowie; ∅100mm; L=450m OCHRONA PRZED POWODZIĄ Utrzymanie i eksploatacja cieku deszczowego i przeciwpowodziowego Młynówka C1KIII-Z1 Skoczowska oraz cieku i stawu retencyjnego w Łęgu C1KIII-Z2 Konserwacja rowów i cieków wodnych związanych z ochroną przeciwpowodziową Konserwacja cieków wodnych będących w administracji ŚZMiUW a w szczególności C1KIII-Z3 Bładnicy, Pogórzanki, Iłownicy i Granicznika ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE 302,0 56,0 82,0 82,0 82,0 122,0 180,0 32,0 50,0 26,0 30,0 32,0 50,0 32,0 50,0 ZADANIE KOORDYNOWANE 31/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.1.7 Wnioski Ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych przed zanieczyszczeniem , głównie w wyniku rozbudowy sieci kanalizacyjnej jest najwaŜniejszym zadaniem w zakresie ochrony środowiska w Gminie Skoczów do roku 2010. Do roku 2010 przewiduje się wykonanie ponad 92 km sieci kanalizacyjnej w sołectwach Międzyświeć, Bładnice, Kiczyce, Wilamowice, Wiślica, Pogórze, Pierściec. W latach 2011-2015 sieć kanalizacyjna zostanie rozbudowana o kolejne 71 km. W zakresie zaopatrzenia w wodę w latach 2007-2008 zostanie wykonane 6,1 km sieci i około 90 przyłączy. Racjonalizacji zuŜycia wody w tym ograniczeniu strat wody i poprawy jej jakości słuŜyć będzie systematyczna wymiana odcinków sieci wodociągowej będących w złym stanie technicznym. Utrzymywane będą na bieŜąco Młynówka Skoczowska, jak równieŜ rowy i cieki istotne dla ochrony przeciwpowodziowej. Prowadzone będą działania dla zmniejszenia bezpośrednich odpływów wód deszczowych. Na bieŜąco prowadzona będzie rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przyłączami na nowych terenach przeznaczonych m.in. pod budownictwo i przemysł na terenie Gminy Skoczów. 2.2 Gospodarka odpadami 2.2.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu Na terenie Gminy Skoczów prowadzony jest indywidualny system wywozu odpadów stałych. Właściciel, uŜytkownik posesji lub prowadzący działalność gospodarczą zawiera indywidualnie umowę na wywóz odpadów stałych z firmą posiadającą zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Obecnie zezwolenie Burmistrza na odbiór odpadów komunalnych stałych posiadają następujące firmy : - „KONTRANS II" z siedzibą w Pogórzu, - „FANEX" z siedzibą w Międzyświeciu, - „RADAN" z siedzibą w Skoczowie, - A.S.A. Eko-Polska z siedzibą w Sosnowcu, - Przedsiębiorstwo Komunalne Spółka z o.o. z siedzibą w Ustroniu, - Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe „EKOM" z siedzibą w Zabłociu, - Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Kokotek, - Sanit-Trans Sp. z o.o. z siedzibą w Bielsku – Białej, 32/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 - Altvater Sulo z siedzibą w Warszawie, oddział w Krapkowicach. Z wyŜej wymienionych firm posiadających wymagane zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbioru odpadów komunalnych, czynną działalność prowadzą: „FANEX", „KONTRANS II", Przedsiębiorstwo Komunalne z Ustronia, P.U.H. EKOM, Sanit-Trans Sp. z o.o., RADAN ze Skoczowa oraz Altvater Sulo. Mieszkańcy osiedli /bloków/ za wywóz śmieci płacą ryczałtowo od osoby, natomiast właściciele posesji jednorodzinnych ponoszą opłaty proporcjonalnie do ilości wywoŜonych odpadów. Mieszkańcy Gminy mają takŜe zagwarantowany przez te firmy odbiór innych odpadów ze strumienia odpadów komunalnych nie objętych selektywną zbiórką u źródła. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych „ u źródła” Zgodnie z Regulaminem Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Gminy Skoczów (uchwała Nr XLI/517/2006 Rady Miejskiej Skoczowa z dnia 25 maja 2006 r.) właściciel nieruchomości zobowiązany jest do prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych takich jak: szkło, makulatura, puszki, plastik korzystając z przystosowanych do tego celu worków otrzymanych od przedsiębiorcy lub kontenerów odpowiednio oznakowanych. Tak więc, zgodnie z w/w uchwałą na terenie Gminy Skoczów prowadzona jest zbiórka segregowanych odpadów komunalnych, dwoma systemami: systemem kontenerowym i workowym. Odpady biodegradowalne i zielone Odpady ulegające biodegradacji (w tym odpady zielone) na terenach wiejskich są zazwyczaj selektywnie zagospodarowywane w indywidualnych przydomowych kompostowniach. Na terenie miejskim nie prowadzi się systemowej selektywnej zbiórki tego typu odpadów, tym niemniej ze strumienia odpadów komunalnych firmy odbierające wysegregowują odpady przydatne do kompostowania i odpady te są wywoŜone na kompostownie odpadów poza teren gminy. Za zbiórkę odpadów zielonych z terenów miejskich, parków i zieleńców odpowiada Zakład Usług Komunalnych. Prowadzone są próby odzysku odpadów zielonych w strumieniu osadów ściekowych poddawanych sanitacji. Odpady wielkogabarytowe Do końca 2006 r. system gospodarowania odpadami wielkogabarytowymi na terenie Gminy opierał się wyłącznie na prowadzonej corocznie i finansowanej w całości z budŜetu gminy zbiórce odpadów wielkogabarytowych na zasadzie wystawki, 33/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 tzn. w określonych terminach i miejscach zbiórki, kaŜdorazowo podawanych do publicznej wiadomości. Odpady elektryczne i elektroniczne Regulamin Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Gminy Skoczów przewiduje selektywną zbiórkę odpadów elektrycznych i elektronicznych w workach koloru czarnego. Odpady te, są następnie odbierane przez przedsiębiorstwo świadczące usługi zbiórki odpadów komunalnych. Istnieje moŜliwość oddania zuŜytego sprzętu przy zakupie nowego zgodnie z zapisem ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zuŜytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1495), Ŝe „Wprowadzający sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych jest obowiązany do zapewnienia zbierania zuŜytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych”. Odpady remontowo – budowlane Odpady budowlane są usuwane w sposób ciągły, bezpośrednio od mieszkańców i na ich koszt - na indywidualne zlecenie - przez firmy odbierające odpady komunalne, z którymi mieszkańcy mają zawarte umowy na odbiór odpadów. Odpady opakowaniowe W ramach działań mających na celu zapewnienie selektywnej zbiórki odpadów plastikowych, w tym opakowaniowych zakupiono specjalne pojemniki siatkowe. Odbiór tych odpadów prowadzony był przez firmy odbierające odpady komunalne. Przedsiębiorstwa te posiadają odpowiednie umowy z organizacjami odzysku. Odpady niebezpieczne wytwarzane w strumieniu odpadów komunalnych Ze strumienia odpadów niebezpiecznych zbierane są zuŜyte baterie - odpowiednie pojemniki zostały przekazane przez firmy odbierające te odpady i zainstalowane w szkołach. Zebrane odpady są odbierane nieodpłatnie przez firmę posiadającą wymagane prawem zezwolenia. Działania te wpisują się w system edukacyjnoinformacyjny. Zbieranie i unieszkodliwianie padłych zwierząt Zbieranie i unieszkodliwianie padłych zwierząt jest na terenie gminy prowadzone w sposób ciągły i systemowy, dzięki współpracy z FHU Beata Kowalczyk prowadzącą schronisko w Cieszynie, oraz we współdziałaniu ze StraŜą Miejską, StraŜą PoŜarną i Policją, które to instytucje zobowiązały się do przekazywania informacji o konieczności podjęcia działań. Komunalne osady ściekowe Od roku 2004 przeprowadzono próby w zakresie określenia moŜliwości kompostowania osadów ściekowych. Próbne kompostowanie prowadzone było na obszarze magazynowania osadów. Wyniki badań były niezadowalające m.in. ze 34/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 względu na ponadnormatywną zawartość cynku, wydzielające się w trakcie procesu odory oraz niewystarczająca powierzchnia wolnego terenu na prowadzenie procesu na większą skalę. Oceniono iŜ teren oczyszczalni ścieków nie jest właściwy dla realizacji zamierzonego zadania. W związku z powyŜszym w zakresie zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych powrócono do koncepcji sanitacji osadów ściekowych popiołami i prowadząc badania nad moŜliwością ich higienizacji popiołami z węgla kamiennego. 2.2.2 Stan docelowy Odpady biodegradowalne i odpady zielone Kontynuacja odzysku odpadów biodegradowalnych (w tym zielonych) na terenach wiejskich przez instalowanie i eksploatację przydomowych kompostowników. Oparcie systemu zbiórki w/w odpadów w mieście na zasadzie selektywnej zbiórki prowadzonej w sposób ciągły, bezpośrednio od mieszkańców, bądź przez odzysk ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych odebranych przez firmy od właścicieli lub zarządców nieruchomości. Zgodnie z załoŜeniami rozdziału 5 regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Skoczów oraz prognozami zmiany poziomu ludności Gminy określono maksymalny poziom odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych do składowania na składowiskach odpadów przez przedsiębiorców posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych na mieszkańca w wielkości: do dnia 31 grudnia 2010 – 75kg/mieszkańca do dnia 31 grudnia 2015 – 45 kg/mieszkańca rocznie. Kontynuacja odbierania i odzysku odpadów zielonych z terenów Gminnych przez Zakład Usług Komunalnych, oraz ich przetwarzanie (rozdrabnianie, sezonowanie) w celu przygotowania do odzysku. Odpady wielkogabarytowe Prowadzenie w sposób ciągły, bezpośrednio od mieszkańców i na ich koszt przez firmy odbierające odpady komunalne posiadające podpisane umowy z właścicielami nieruchomości. Dla przeciwdziałania powstawaniu dzikich wysypisk odpadów, prowadzenie jednokrotnej w ciągu roku zbiórki odpadów wielkogabarytowych na zasadzie wystawki. Odpady remontowo – budowlane Usuwane w sposób ciągły, bezpośrednio od mieszkańców i na ich koszt - na indywidualne zlecenie - przez firmy odbierające odpady komunalne, z którymi mieszkańcy mają zawarte umowy na odbiór odpadów. 35/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Odpady opakowaniowe Zgodnie z art. 16a ustawy o odpadach, do obowiązkowych zadań gminy dotyczących systemu zbierania oraz funkcjonowania instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych naleŜy takŜe osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W związku z powyŜszym zostaną podjęte dodatkowe działania dla rozwoju systemu zbierania i segregacji odpadów opakowaniowych powstających na terenie Gminy. Odpady niebezpieczne wytwarzane w strumieniu odpadów komunalnych PołoŜenie nacisku na działania mające na celu segregację i zagospodarowanie poszczególnych odpadów niebezpiecznych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych. Odpady niebezpieczne będą selektywnie zbierane, oraz poddawane unieszkodliwianiu poza terenem Gminy Skoczów. Przewiduje się wsparcie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Skoczów, oraz dofinansowywanie usuwania azbestu i wyrobów azbestowych na terenie Gminy. Sprzęt elektroniczny i elektryczny W Regulaminie Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Gminy Skoczów przewidziano selektywną zbiórkę odpadów elektrycznych i elektronicznych w workach koloru czarnego. Odpady te, są następnie odbierane przez przedsiębiorstwo świadczące usługi zbiórki odpadów komunalnych. Informowanie mieszkańców poprzez stronę internetową Gminy o miejscach, w których istnieje moŜliwość oddania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Komunalne osady ściekowe Dokończenie badań nad moŜliwością higienizacji osadów ściekowych popiołami z węgla kamiennego. JeŜeli badania potwierdzą skuteczność sanitacji osadów popiołami dokonanie doboru i zakup urządzeń i dla wdroŜenia technologii. Inne Zabezpieczenie przez Gminę środków finansowych przeznaczonych na ewentualne usuwanie odpadów z miejsc do tego celu nie przeznaczonych (dzikie wysypiska odpadów). Kontynuowanie usystematyzowanych działań dla unieszkodliwiania padłych zwierząt. 2.2.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategiczny IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” 36/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Kierunek działań 5 „Uporządkowanie i wdroŜenie systemu gospodarki odpadami” Uporządkowaniu i wdroŜeniu systemu gospodarki odpadami słuŜyć powinna realizacja Planów Gospodarki Odpadami na poszczególnych szczeblach administracji publicznej w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, odpadami powstającymi w sektorze gospodarczym oraz odpadami niebezpiecznymi. W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi naleŜy dąŜyć do uporządkowania pod względem organizacyjnym systemów zbiórki i transportu, podniesienia świadomości społecznej mieszkańców, podniesienia skuteczności selekcji odpadów oraz rozwoju selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska. Cel szczegółowy: Ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku. W ramach gospodarki odpadami, wsparcie uzyskają projekty z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, ich odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania, kompleksowego oczyszczania terenów z odpadów zawierających azbest oraz rekultywacji obszarów zdegradowanych i składowisk odpadów na cele przyrodnicze. „Program ochrony środowiska województwa śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015” Celem długoterminowym do 2015 roku jest „Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost wtórnego wykorzystania i bezpieczne składowanie pozostałych odpadów”. W zakresie odpadów komunalnych celem jest „intensyfikacja działań zmierzających do uporządkowania gospodarki odpadami komunalnymi” wynikająca z pilnej konieczności rozwiązania problemów z minionych lat i przeciwdziałaniu powstawania nowych oraz z potrzeby zapewnienia trwałych infrastrukturalnych podstaw rozwoju regionu w przyszłości. Działania strategiczne wdraŜane w horyzoncie czasowym do roku 2015 mają słuŜyć wprowadzeniu systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, m.in. poprzez: - wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań w sferze ekonomii i zarządzania oraz techniki, - integrowanie gospodarki odpadami z innymi sektorami gospodarki i infrastruktury komunalnej, - optymalne gospodarowanie przestrzenią i zasobami środowiska. Do roku 2015 zorganizowanym systemem wywozu odpadów komunalnych powinni być objęci wszyscy mieszkańcy województwa, co pozwoli na wyeliminowanie niekontrolowanego składowania odpadów i powstawania tzw. dzikich wysypisk. Województwo Śląskie posiada dokument pt. Strategia gospodarki odpadami komunalnymi w Województwie Śląskim w perspektywie do 2015 roku. Strategia ta szczegółowo ujmuje prognozy co do ilości produkowanych odpadów i sposobów 37/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 zagospodarowania. W Strategii przewiduje się, od lat 2006 - 2010 produkcja odpadów komunalnych będzie malała (roczny faktor spadku produkcji odpadów będzie wynosił 3%) i po roku 2010 produkcja odpadów będzie się utrzymywała na poziomie z 2010 roku. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Racjonalna gospodarka odpadami Priorytety: Likwidacja dzikich składowisk odpadów, Rozwój selektywnej zbiórki odpadów, Ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych, WdraŜanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, Gospodarka odpadami przemysłowymi zlokalizowanych na terenie gminy, z zakładów Budowa gminnego Punktu Gospodarki Odpadami Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 3: Promowanie i podnoszenie prestiŜu powiatu cieszyńskiego w skali kraju i Europy poprzez wzmacnianie działań mających na celu zachowanie przyrody. Cel operacyjny 3.7.: Uporządkowanie gospodarki odpadami Projekty: 3.7.1. Realizacja wspólnej polityki samorządów gminnych i powiatowego w oparciu o koncepcję „Nowoczesnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi na Ziemi Cieszyńskiej” 3.7.2. Organizacja systemu zbiórki zwłok zwierzęcych Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „ochrona wartości przyrodniczych gminy” Kierunek działania „Uporządkowanie gospodarki odpadami”, Zadania strategiczne: Opracowanie programu gospodarki odpadami komunalnymi. Likwidacja dzikich wysypisk odpadów. 38/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Propagowanie wtórnych. selektywnej zbiórki odpadów i surowców W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie gospodarki odpadami na lata 2007-2014: „Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 4 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 39/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 10 Cele i kierunki działań - Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska C2 Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska CELE KI K II KIERUNKI UTRZYMANIE ZORGANIZOWANEJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH ROZWÓJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W STRUMIENIU ODPADÓW KOMUNALNYCH ZADANIA ZW/ZK Okres realizacji C2KI-Z1 Eksploatacja komputerowego systemu GOMIG ZW CIĄGŁE C2KI-Z2 Zbiórka odpadów wielkogabarytowych ZW CIĄGŁE C2KI-Z3 Unieszkodliwianie padłych zwierząt ZW CIĄGŁE C2KII-Z1 Rozszerzenie systemu segregacji odpadów „u źródła” i kontenerowej (system zbiórki przeterminowanych leków od mieszkańców, zbierania baterii itp. ) ZW CIĄGŁE C2KII-Z2 Usuwanie azbestu i wyrobów azbestowych ZW CIĄGŁE K III SANITACJA OSADÓW C2KIII-Z1 ŚCIEKOWYCH Zbadanie jakości osadów ściekowych celem określenia moŜliwości ich wykorzystania i budowa instalacji sanitacji komunalnych osadów ściekowych ZW 2007 K IV ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIU ŚRODOWISKA ODPADAMI KOMUNALNYMI Likwidacja niezorganizowanych miejsc gromadzenia odpadów ZW CIĄGŁE C2KIV-Z1 40/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.2.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a takŜe odzysku lub unieszkodliwiania odpadów określono w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 39 poz.251). Dla osiągnięcia celów załoŜonych w polityce ekologicznej państwa oraz realizacji zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich uŜytkowania; lub zapewnienia zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeŜeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów, bądź zapewnienia zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi, a takŜe stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska, opracowywane są Plany Gospodarki Odpadami. Plany są opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym, oraz stanowią część odpowiedniego Programu Ochrony Środowiska i są tworzone w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska. Zgodnie z art. 16a ustawy o odpadach, do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi naleŜy: 1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych; 2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było moŜliwe: a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych; 3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców; 4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: a) do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niŜ 75 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, b) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niŜ 50 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, c) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niŜ 35 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. 41/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 W Polityce Ekologicznej Państwa określono m.in. następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Gospodarka odpadami”: Cele średniookresowe do 2014r: • Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB, • Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, • Zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym w szczególności doprowadzenie do sytuacji, Ŝe w 2013r. nie będzie składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niŜ 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995r., • Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, • Całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwienie PCB do 2010r., • Rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zuŜytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania, • Zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania i demontaŜu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstających z pojazdów wycofanych z eksploatacji, • Stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Wspieranie działań podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne, które przyczynią się ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, zwiększenia ilości odpadów poddawanych odzyskowi, w tym recyklingowi, zmniejszenia ilości odpadów kierowanych na składowiska. 2. Sukcesywne zwiększanie stawek opłat za składowanie odpadów, w szczególności zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów ulegających biodegradacji oraz odpadów, które moŜna poddać procesom odzysku, w tym recyklingu, a takŜe wyeliminowanie praktyk rekultywacji składowisk tego typu odpadami. 3. Kontynuacja badań nad nowymi technologiami, przyczyniającymi się do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko. 4. Wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniających wykorzystanie moŜliwie wszystkich składników stosowanych surowców. 5. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów i właściwego postępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie. 42/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 6. Wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskaźników nagromadzenia i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami. 7. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanymi systemami zbierania odpadów oraz zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami. 8. Wspieranie wdraŜania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania. 9. Weryfikacja lokalizacji dotychczas istniejących składowisk odpadów oraz eliminowanie uciąŜliwości dla środowiska związanych z ich składowaniem, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk, nie spełniających wymogów prawa. 10. Wzmocnienie kontroli podmiotów odbierających odpady od wytwórców oraz podmiotów posiadających instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów. 11. Wprowadzenie instrumentów finansowych umoŜliwiających realizację zadań w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorządu terytorialnego i dyscyplinujących samorządy w zakresie wykonywania przez nie tych obowiązków. 43/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.2.5 Matryca logiczna Tabela 11 Matryca logiczna – cel: Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska Zapewnienie selektywnej zbiórki odpadów od 100% mieszkańców Gminy; opracowanie technologii sanitacji osadów ściekowych Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Ilość wydanych zezwoleń na odbiór odpadów komunalnych; Ilość podpisanych umów na odbiór odpadów komunalnych; ograniczenie ilości składowanych odpadów; ilość odpadów zebranych od mieszkańców w sposób selektywny; wybór technologii sanitacji osadów ściekowych Dane ewidencjonowane w systemie GOMIG; wymagane prawem sprawozdania firm odbierających odpady komunalne od mieszkańców; protokół z wyboru technologii sanitacji osadów ściekowych Brak danych przekazanych od firm prowadzących działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców; ograniczenia zastosowania technologii sanitacji osadów ściekowych UTRZYMANIE ZORGANIZOWANEJ Realizacja załoŜeń opracowanej Przewidywane nakłady Nie zidentyfikowano SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI Aktualizacji Planu Gospodarki finansowe na planowane ODPADÓW KOMUNALNYCH Odpadami na lata 2007-2012 działania w latach 2007-2010: 623,6 tys. zł ROZWÓJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W STRUMIENIU ODPADÓW KOMUNALNYCH SANITACJA OSADÓW ŚCIEKOWYCH ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIU ŚRODOWISKA ODPADAMI KOMUNALNYMI 44/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.2.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 12 Harmonogram realizacji Programu – cel: Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska CEL KIER. ZADANIE 1 C2 2 3 NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] NAZWA I ZAKRES ZADANIA WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] 4 5 6 7 8 9 623,50 147,0 175,5 150,5 150,5 223,5 3,5 100,0 120,0 57,0 2,0 25,0 30,0 55,5 0,5 25,0 30,0 55,5 0,5 25,0 30,0 55,5 0,5 25,0 30,0 310,0 60,0 100,0 75,0 75,0 110,0 200,0 10,0 10,0 50,0 10,0 50,0 50,0 - 25,0 50,0 - 25,0 50,0 - 10,0 10,0 - - - 80,0 20,0 20,0 20,0 20,0 80,0 20,0 20,0 20,0 20,0 Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska KI UTRZYMANIE ZORGANIZOWANEJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH C2KI-Z1 Eksploatacja komputerowego systemu GOMIG C2KI-Z2 Zbiórka odpadów wielkogabarytowych C2KI-Z3 Unieszkodliwianie padłych zwierząt K II ROZWÓJ SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W STRUMIENIU ODPADÓW KOMUNALNYCH Rozszerzenie systemu segregacji odpadów „u źródła” i kontenerowej (system zbiórki przeterminowanych leków od C2KII-Z1 mieszkańców, zbierania baterii itp. ) C2KII-Z2 Usuwanie azbestu i wyrobów azbestowych K III SANITACJA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Zbadanie jakości osadów ściekowych celem określenia C2KIIImoŜliwości ich wykorzystania i budowa instalacji sanitacji Z1 komunalnych osadów ściekowych K IV ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIU ŚRODOWISKA ODPADAMI KOMUNALNYMI C2KIVZ1 Likwidacja niezorganizowanych miejsc gromadzenia odpadów rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 45/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.2.7 Wnioski Selektywna zbiórka odpadów, w tym odpadów biodegradowalnych stanowi podstawową zasadę zbiórki odpadów na terenie Gminy Skoczów. Maksymalny poziom odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych do składowania na składowiskach odpadów zostanie ograniczony do: 75kg/mieszkańca rocznie do dnia 31 grudnia 2010 oraz 45 kg/mieszkańca rocznie do dnia 31 grudnia 2015. W sposób ciągły będą podejmowane dodatkowe działania dla rozwoju systemu zbierania i segregacji odpadów opakowaniowych powstających na terenie Gminy Skoczów. Przewiduje się wsparcie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Skoczów, oraz dofinansowywanie usuwania azbestu i wyrobów azbestowych z terenu Gminy. 2.3 Ochrona powierzchni ziemi i gleb 2.3.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu Warunki glebowe i rolnictwo Warunki glebowe na terenie Gminy są bardzo zróŜnicowane: z wyjątkiem gleb I klasy bonitacyjnej na terenie Gminy występują wszystkie pozostałe klasy gleb. Ponad 2/3 gruntów ornych gminy zajmują gleby klas IIIb, IVa i IVb, a więc klas dobrych i średnich. W pokrywie glebowej dominuje kilka typów gleb. DuŜe powierzchnie zajmują mady rzeczne, szczególnie w rozległej dolinie Wisły. Najlepsze mady, naleŜące do klasy bonitacyjnej II, występują w dolinie Wisły w okolicach Skoczowa i Ochab. Są to mady głębokie, zawierające w całym profilu próchnicę, przewaŜnie lekkie i średnie, pyłowe i o składzie glin pylastych, o dobrych stosunkach powietrzno-wodnych. Na wysokości Skoczowa mady w dolinach mniejszych rzek nabierają cechy mad górskich. Mady górskie charakteryzują się większą zawartością części szkieletowych, są z reguły madami lekkimi, uŜytkowanymi zazwyczaj jako uŜytki zielone lub pod plantacje wikliny. W okolicach Skoczowa, po obu stronach doliny Wisły, na wychodniach skał fliszowych występują płaty rędzin wytworzonych z wapieni cieszyńskich. Rędziny uŜytkowane rolniczo zaliczane są do klas bonitacyjnych IIIaIV. Częste na tym terenie są cięŜkie gliniaste rędziny (tzw. szliny) zajmujące małe powierzchnie i zazwyczaj uŜytkowane rolniczo. Rędziny fliszowe okolic Skoczowa przedstawiają duŜe walory z uwagi na walor przyrodniczo – poznawczy17. W ogólnej strukturze uŜytkowania gruntów dominują uŜytki rolne zajmując ok. 60% powierzchni ogólnej całej jednostki administracyjnej. Ponad 2/3 terenów uŜytkowanych rolniczo stanowią grunty orne, ok. 1/3 uŜytki zielone – 31%. 17 Waloryzacja przyrodnicza obszaru NATURA 2000 „Dolina Górnej Wisły”. OTOP. Bytom, Katowice 2006 46/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Stosunkowo duŜą powierzchnię terenu zajmują wody stojące – 8,2% ogólnej powierzchni Miasta i Gminy Skoczów zagospodarowane głównie jako stawy rybne. Spośród upraw roślinnych przewaŜają zboŜa i ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominują: bydło, trzoda chlewna, owce i kozy. Prowadzone są równieŜ fermy kurze ukierunkowane na produkcję jaj. WyróŜniającym elementem jest hodowla koni w Ochabach. Mniej niŜ połowa gospodarstw prowadzi produkcję całkowicie lub częściowo towarową. Większość to gospodarstwa produkujące wyłącznie na potrzeby własne, ponad połowę stanowią gospodarstwa o areale poniŜej 2 ha. Surowce naturalne Na terenie Gminy Skoczów występują złoŜa gazu ziemnego (Pogórze) z czynnymi otworami. Stosunkowo duŜe powierzchnie terenu, szczególnie w północnej części Skoczowa i w zachodniej oraz wschodniej części Gminy (Pogórze) zajmują „obszary i tereny górnicze”. 2.3.2 Stan docelowy Warunki glebowe i rolnictwo Wszyscy rolnicy w swojej działalności kierować się będą obowiązującymi przepisami prawnymi, oraz zasadami określonymi w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej18. Rolnicy, przestawiający swoje gospodarstwo na gospodarstwo ekologiczne dodatkowo zobowiązani są postępować zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Zgodnie z zapisami ustawy o nawozach i nawoŜeniu nie później niŜ od 26 października 2008 r. przechowywanie nawozów naturalnych w postaci stałej odbywać się będzie w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych przed przenikaniem wycieku do gruntu oraz posiadających instalację odprowadzającą wyciek do szczelnych zbiorników, a nawozów naturalnych w postaci płynnej wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umoŜliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu. Ze względu na atrakcyjne przyrodniczo połoŜenie gminy zgodnie ze Strategią Rozwoju Gminy Skoczów promowane będą działania dla tworzenia gospodarstw agroturystycznych. Surowce naturalne ZłoŜa gazu ziemnego w Pogórzu będą wykorzystywane do zasilania ciepłowni MPEC w Skoczowie. 18 Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej. Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Wsi, Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2002 47/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.3.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategiczny IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni”. Kierunek działań 7 „polepszenie jakości powietrza”. Zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń powietrza oraz ograniczanie lub eliminowanie wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających, w celu zmniejszenia stęŜeń do dopuszczalnego poziomu, wpłynie pozytywnie na poprawę jakości gleb i wód powierzchniowych oraz w znacznym stopniu przyczyni się do polepszenia stanu zdrowia mieszkańców regionu. Poprawa jakości powietrza naleŜy równieŜ do najistotniejszych elementów nowego wizerunku województwa. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska. Cel szczegółowy: Ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku. W ramach gospodarki odpadami, wsparcie uzyskają projekty z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, ich odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania, kompleksowego oczyszczania terenów z odpadów zawierających azbest oraz rekultywacji obszarów zdegradowanych i składowisk odpadów na cele przyrodnicze. „Program ochrony środowiska województwa śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015” Celem długoterminowym do 2015 roku jest „Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych”. Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb w województwie śląskim, zwłaszcza w ujęciu długookresowym, powinno polegać na: - zagospodarowaniu gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacji, - lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich zagospodarowania oraz kierunków i intensywności produkcji, - zmniejszeniu skali ograniczeń, jakie dla optymalnego wykorzystania biologicznego potencjału gleb stwarzają procesy degradacji spowodowanej imisją zanieczyszczeń, erozją oraz niewłaściwą agrotechniką, - odpowiedniej zmianie struktury upraw, na glebach zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni i kopalin 48/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Priorytety: Ochrona wierzchniej warstwy gleb, Przywrócenie wartości uŜytkowych gleb, Racjonalna gospodarka rolna, Racjonalna gospodarka kopalinami, Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016. W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Cel operacyjny 2.2.: Rozwój rolnictwa ekologicznego w oparciu o zasadę dobrej praktyki rolniczej, w celu produkcji zdrowej Ŝywności Projekty: 2.2.1. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych w zakresie rolnictwa ekologicznego i zdrowej Ŝywności Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „kreowanie i wspieranie pozytywnych zmian w sferze przemysłu, handlu dobrej wytwórczości i turystyki” Kierunek działania „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy”, Zadania strategiczne: Rozwój agroturystyki W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie ochrony gleb na lata 2007-2014: „Racjonalne wykorzystanie gleb i zasobów naturalnych” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 3 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 49/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 13 Cele i kierunki działań – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb CELE KIERUNKI POPRAWA BIOLOGICZNEJ C3KI-Z1 WŁAŚCIWOŚCI GLEB BUDOWA ATRAKCYJNOŚCI KII C3KII-Z1 AGROTURYSTYCZNEJ GMINY KI C3 Racjonalne wykorzystanie gleb i zasobów naturalnych KIII ZADANIA Monitoring okresowych badań zakwaszenia gleb (Ośrodek Doradztwa Rolniczego) Wspieranie działalności w zakresie agroturystyki (Ośrodek Doradztwa Rolniczego) RACJONALNE UśYTKOWANIE Eksploatacja gazu ziemnego ze złóŜ w Pogórzu C3KIII-Z1 ZASOBÓW NATURALNYCH (Zakład Odmetanowania Kopalń, MPEC) ZW/ZK ZK Okres realizacji CIĄGŁE ZK CIĄGŁE ZK CIĄGŁE 50/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.3.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Ochronie powierzchni ziemi poświęcony został Dział IV Tytułu II ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Ochrona powierzchni ziemi polega na: 1) zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności przez: a) racjonalne gospodarowanie, b) zachowanie wartości przyrodniczych, c) zachowanie moŜliwości produkcyjnego wykorzystania, d) ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania, e) utrzymanie jakości gleby i ziemi powyŜej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, f) doprowadzenie jakości gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, jeŜeli nie są one dotrzymane, g) zachowanie wartości kulturowych z uwzględnieniem zabytków archeologicznych; 2) zapobieganiu ruchom masowym ziemi i ich skutkom. Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony gleb jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późniejszymi zmianami) która reguluje zasady ochrony gruntów rolnych leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości uŜytkowej gruntów. Ochrona gruntów rolnych polega na: 1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne; 2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi, 3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze; 4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych; 5) ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawoŜeniu (Dz. U. Nr 89 poz. 991 z późniejszymi zmianami) określa m.in. warunki stosowania nawozów, w tym nawozów naturalnych, oraz wprowadza od 26 października 2008 r. obowiązek przechowywania nawozów naturalnych w postaci stałej w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych przed przenikaniem wycieku do gruntu oraz posiadających instalację odprowadzającą wyciek do szczelnych zbiorników, a nawozów naturalnych w postaci płynnej wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umoŜliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu. W Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej zawarto zbiór przyjaznych środowisku praktyk rolniczych, których stosowanie zapewni zrównowaŜony rozwój w sferze produkcji rolniczej. NajwaŜniejszym celem Kodeksu jest podniesienie poziomu podstawowej wiedzy o ochronie wody - głównego zasobu środowiska, jak równieŜ innych jego elementów: gleby, powietrza, krajobrazu oraz o moŜliwościach przyczynienia się do ich ochrony. 51/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 W ramach Planu Działań dla śywności Ekologicznej i Rolnictwa w Polsce na lata 2007-201319 wyodrębniono podejmowanie 15 zadań, a wśród nich: * Organizowanie kampanii promocyjnej produktów rolnictwa ekologicznego wśród konsumentów, * Upowszechnianie wiedzy o ekologicznym w krajach trzecich, wymaganiach obowiązujących w rolnictwie * Wsparcie organizacji producentów owoców i warzyw w zakresie rolnictwa ekologicznego, * Upowszechnienie działań podejmowanych przez UE, które mogą być wykorzystane w sektorze rolnictwa ekologicznego, * Rozwój pro-środowiskowej funkcji rolnictwa ekologicznego, * Zapewnienie integralności rolnictwa ekologicznego poprzez standardów dla nowych obszarów działania rolnictwa ekologicznego, opracowanie * Udostępnianie ewidencji gruntów dla potrzeb rolnictwa ekologicznego, * Wsparcie przetwórstwa ekologicznych płodów rolnych. WdroŜenie Planu Działań będzie równieŜ pozytywnie oddziaływać na środowisko. Produkcja prowadzona metodami ekologicznymi w oparciu o walory przyrodnicze jest przyjazna dla środowiska. W rolnictwie ekologicznym nie dopuszcza się do likwidacji zadrzewień śródpolnych, małych enklaw leśnych czy osuszania terenów bagiennych, co nie powoduje degradacji przyrody. W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Ochrona przyrody i krajobrazu”: Cele średniookresowe do 2014r: • Ograniczenie negatywnego oddziaływania procesów gospodarczych na środowisko glebowe, • Wzrost powierzchni terenów przekazywanych do rekultywacji. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Opracowanie krajowej strategii ochrony gleb. 2. Ustalenie zasad i procedur ograniczających nadmierną eksploatację gleb oraz określających niezbędne środki zaradcze. 3. Promocja stosowania dobrych praktyk rolniczych jako instrumentu ochrony gleb, upowszechnianie kierunków produkcji rolnej zapewniających zrównowaŜone ich wykorzystanie (rolnictwo ekologiczne, programy rolno - środowiskowe). 19 Plan Działań dla śywności Ekologicznej i Rolnictwa w Polsce na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Polsce, Warszawa, marzec 2007 52/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 4. Waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej Ŝywności oraz promocja takiej produkcji. 5. Doskonalenie technologii przemysłowych pod kątem minimalizacji negatywnego wpływu na stan środowiska, w tym środowiska glebowego, wprowadzanie zasad właściwego korzystania z powierzchni ziemi w działalności gospodarczej. 6. Sukcesywny rozwój systemu monitoringu gleb, w tym przykładowo w zakresie rejestracji zmian wynikających z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz oddziaływania róŜnych, negatywnych czynników (erozja, inwestycje, przemysł, emisje, odpady, ścieki i inne), dostosowywanie sieci punktów pomiarowych do struktury zagospodarowania i uŜytkowania gruntów. 7. Rozwój systemu identyfikacji terenów zdegradowanych. 10. Wykorzystanie i wspieranie finansowe inicjatyw społecznych w celu rekultywacji terenów poprzemysłowych na cele rekreacyjno-sportowe w szczególności na obszarach o słabo rozwiniętej infrastrukturze tego typu. W zakresie „Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy” W Polityce Ekologicznej Państwa określono m.in. następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010: Cele średniookresowe do 2014r: Osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 4. Wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt. 13. Współpraca z resortem rolnictwa w zakresie wdraŜania dobrych praktyk rolniczych, niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem obszarowym oraz przygotowywania i wdraŜania programów wodno-środowiskowych. 53/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.3.5 Matryca logiczna Tabela 14 Matryca logiczna – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb Logika interwencji Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Cele: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Rezultaty: Zabezpieczenie gruntów przed Wyniki okresowych badań zanieczyszczeniami poprzez zakwaszenia gleby; zapewnienie odpowiedniego przechowywania nawozów naturalnych; Eksploatacja gazu ziemnego ze złóŜ w Pogórzu Koordynacja działań mających na POPRAWA BIOLOGICZNEJ celu ochronę i kształtowanie WŁAŚCIWOŚCI GLEB powierzchni ziemi i gleby; BUDOWA ATRAKCYJNOŚCI Wspieranie działalności w zakresie AGROTURYSTYCZNEJ GMINY agroturystyki Działania: gleb RACJONALNE UśYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: i Okręgowa stacja chemiczno- Brak zainteresowania rolnicza rolników propagowanymi rozwiązaniami Wszystkie zadania Nie zidentyfikowano podejmowane w ramach realizacji celu „Racjonalne wykorzystanie gleb i zasobów naturalnych” są zadaniami koordynowanymi; Gmina nie Koordynacja działań mających na ponosi bezpośrednich kosztów celu ochronę i kształtowanie realizacji zadań powierzchni ziemi i gleby; 54/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.3.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 15 Harmonogram realizacji – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb CEL KIER. 1 C3 ZADANIE NAZWA I ZAKRES ZADANIA 2 3 4 Racjonalne wykorzystanie gleb i zasobów naturalnych POPRAWA BIOLOGICZNEJ WŁAŚCIWOŚCI GLEB KI C3KI-Z1 Monitoring okresowych badań zakwaszenia gleb KII BUDOWA ATRAKCYJNOŚCI AGROTURYSTYCZNEJ GMINY C3KII-Z1 Wspieranie działalności w zakresie agroturystyki KIII RACJONALNE UśYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH C3KIII-Z1 Eksploatacja gazu ziemnego ze złóŜ w Pogórzu WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] 5 NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 6 7 8 9 ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE ZADANIE KOORDYNOWANE 55/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.3.7 Wnioski Zgodnie z regionalnymi i lokalnymi strategiami przyszłościowym kierunkiem w Gminie Skoczów staje się rolnictwo ekologiczne i agroturystyka. Konieczne jest dostosowanie w terminie do 25 października 2008 r. miejsc gromadzenia nawozów naturalnych (głównie obornika, gnojówki i gnojowicy) do wymagań ustawy o nawozach i nawoŜeniu. NaleŜy dąŜyć do umoŜliwienia wykorzystania lokalnych złóŜ gazu ziemnego do zasilania kotłów MPEC Ciepło w Skoczowie. 2.4 Ochrona powietrza 2.4.1 Charakterystyka i ocena stanu aktualnego Oceny stanu aktualnego dokonano na podstawie „Piątej rocznej oceny jakości powietrza w Województwie Śląskim”20. Dla potrzeb oceny teren Województwa Śląskiego podzielono na strefy i aglomeracje. Gmina Skoczów znalazła się w strefie o powierzchni 732 km2, zamieszkiwanej przez 170 tys. mieszkańców a obejmującej Powiat Cieszyński. Na terenie strefy cieszyńskiej stacje pomiarowe zlokalizowano w Brennej, Chybiu, Cieszynie (3), Istebnej, Skoczowie, Ustroniu i Wiśle, przy czym stacje w Cieszynie i Ustroniu słuŜyły do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza pod kątem ochrony zdrowia, a pozostałe pod kątem ochrony roślin, a stacja w Ustroniu obejmowała pomiary na terenie ochrony uzdrowiskowej. W wyniku przeprowadzonych pomiarów dokonano klasyfikacji stref pod katem dotrzymywania dopuszczalnych poziomów normowanych zanieczyszczeń. Dla kryteriów ustanowionych dla ochrony zdrowia łączna klasa ogólna dla strefy cieszyńskiej „C” jest spowodowana ze względu na klasę zanieczyszczenia PM10 i O3 (klasa C). Pozostałe zanieczyszczenia w klasie A. Klasa C oznacza konieczność opracowania Programu Ochrony Powietrza dla PM10 i O3. Uwzględniając kryteria dla określone w celu ochrony roślin strefa cieszyńska, podobnie jak wszystkie inne strefy Województwa Śląskiego, została zaklasyfikowana do klasy A co oznacza brak konieczności podejmowania działań i utrzymanie jakości powietrza w strefie na tym samym lub lepszym poziomie. W przypadku pomiaru stęŜeń pyłu PM10 na stacjach tła miejskiego w Cieszynie stwierdzono 73 przypadki przekraczania poziomu 24 godzinnego wynoszącego 50 µg/m3, przy dopuszczalnej częstości przekraczania 35 razy. Główną przyczyną przekraczania stęŜeń pyłu PM10 w okresie zimowym jest emisja z indywidualnego ogrzewania budynków, a w okresie letnim bliskość głównej drogi z intensywnym ruchem. Przyczyną wystąpienia jest równieŜ napływ zanieczyszczeń spoza kraju, jak teŜ niekorzystne warunki atmosferyczne (stabilny wyŜ, niska temperatura powietrza do –20oC, niskie prędkości wiatru). Wyniki badań stęŜeń ozonu na stacji w Ustroniu wykazały przekroczenia dopuszczalnej częstości 25 dni przekroczenia poziomu 820 Piąta roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim. WIOŚ. Katowice, marzec 2007 56/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 godzinnego 120 µg/m3 w roku kalendarzowym. W 2006 r. zanotowano 66 dni przekroczenia. Wysokie stęŜenia ozonu pojawiają się w sprzyjających warunkach atmosferycznych tj. wysokiej temperatury i promieniowania słonecznego, przyczyną jest takŜe napływ zanieczyszczenia powietrza z innych obszarów. W punkcie pomiarowym zlokalizowanym w Skoczowie średnioroczne stęŜenia dwutlenku siarki wyniosły w 2006 r. 14,9 µg SO2/m3, a tlenków azotu 17,6 µg NO2/m3. W porównaniu z rokiem 2005 nastąpił wzrost stęŜeń zanieczyszczeń zarówno w zakresie SO2 i jak i NO2. Emisja przemysłowa Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są źródła przemysłowe, źródła energetyczne w tym tzw. niska emisja, komunikacyjne źródła zanieczyszczeń, emisja niezorganizowana, jak teŜ emisja transgraniczna. Znaczącymi zakładami na terenie Gminy Skoczów stanowiącymi źródło emisji do powietrza są: - Teksid Iron Poland Spółka z o.o. Odlewnia śeliwa - Kuźnia Polska Sp. z o.o. - Garbarnia SKOTAN Sp. z o.o. - Sweedwood Poland Sp. z o.o. oddział Skoczów - Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Skoczowie - Inda Polska Sp. z o.o. - Polkap Sp. z o.o. Emisja ze źródeł energetycznych ( w tym niska emisja) Największymi źródłami emisji energetycznego spalania paliw są: Ciepłownia PROMOT Sp. z o.o. (kotły opalane węglem); Ciepłownia MPEC Ciepło (kotły opalane gazem ziemnym). W latach modernizacji ciepłowni MPEC obok dotychczas pracujących 3 kotłów o mocy 8 MW kaŜdy zainstalowano tzw. kocioł letni o mocy 1 MW dla poprawy efektywności energetycznej pracy kotłów. Wymieniono takŜe sieć na rury preizolowane od komory K-1 przy ul. Zawiśle do Zespołu Szkół Zawodowych przy ul. Góreckiej. Zadania zrealizowano w latach 2003-2005 kosztem 898.365,85 zł. Poza wymienionymi źródłami energetycznymi na terenie Gminy zlokalizowanych jest szereg kotłowni lokalnych zaopatrujących w ciepło zakłady przemysłowe, szkoły itp., wykorzystujące jako nośniki energii zarówno paliwo węglowe, jak i gaz ziemny czy olej opałowy. Dla ograniczenia wielkości emisji z obiektów będących w administracji Gminy w latach przeprowadzono szereg przedsięwzięć, z których najwaŜniejsze to: * Termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 7 w Pogórzu – w latach 2003-2004 kosztem 338.065,12 zł docieplono ściany i stropodach, wymieniono stolarkę okienną, oraz zmodernizowano instalację CO, 57/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 * Termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 4 w Kiczycach – w roku 2003 kosztem 106.878,21 zł m.in. docieplono ściany zewnętrzne, * Termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 5 w Ochabach – w latach 2003-2004 kosztem 352.356,10 zł m.in. docieplono ściany zewnętrzne, wykonano nowy dach, wymieniono stolarkę okienną sali gimnastycznej, oraz zmodernizowano instalację CO, * Termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 8 w Skoczowie – w latach 2002-2003 kosztem 430.425,72zł wymieniono stolarkę okienną i drzwiową w budynku szkoły i przedszkola, w 2005 roku kosztem 47580,00 opracowano dokumentację techniczną zmiany konstrukcji dachowej z jego termomodernizacją, * Termomodernizacja Przedszkola Nr 3 w Skoczowie – w roku 2003 kosztem 226.662,77 zł docieplono ściany zewnętrzne, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, oraz wymieniono instalację CO, * Termomodernizacja Przedszkola w Pierśćcu - w latach 2003-2004 kosztem 182.136,68 zł m.in. docieplono ściany zewnętrzne, wymieniono stolarkę okienną, oraz wymieniono instalację CO wraz ze źródłem ciepła, * Termomodernizacja Zespołu Szkół Nr 3 w Skoczowie - w latach 2004-2005 kosztem 267.001,03 zł wymieniono stolarkę okienną budynku głównego, oraz wymieniono kocioł CO (na zasilany gazem), wraz z wykonaniem kosztem 7699,42 zł przyłącza gazowego do nowego kotła CO, * Termomodernizacja Przedszkola Nr 2 w Skoczowie - w roku 2005 kosztem 280.830,48 zł docieplono ściany zewnętrzne, wymieniono stolarkę okienną i instalację wentylacji mechanicznej w kuchni, * Termomodernizacja starego budynku szkoły w Wiślicy - w roku 2005 kosztem 199.959,27 zł docieplono ściany zewnętrzne, wymieniono stolarkę okienną i instalację CO, * Termomodernizacja straŜnicy w Kowalach - w roku 2005 kosztem 98.674,53 zł docieplono ściany zewnętrzne i wymieniono stolarkę okienną, * Modernizacja w 2006 r. kosztem 30.000,00 zł instalacji CO w Ŝłobku przy ul. Mickiewicza z wymianą kotła węglowego na gazowy, * Termomodernizacja budynku OSP Pierściec – w 2005 r kosztem 36.637,33 zł modernizacja źródła ciepła i instalacji wewnętrznej CO, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej. Tzw. niską emisję stanowią głównie kotły i piece będące źródłami ogrzewania budynki mieszkalnych, opalane najczęściej paliwem stałym niskiej jakości, a niejednokrotnie odpadami. W ramach akcji informacyjnej mieszkańców informowano o moŜliwości pozyskania środków z przeznaczeniem na modernizację instalacji grzewczej, w formie niskooprocentowanych kredytów bankowych. 58/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Emisja komunikacyjna Komunikacyjne źródła zanieczyszczeń stanowią droga krajowa S1, droga krajowa 81, oraz będąca jej przedłuŜeniem droga wojewódzka 941, oraz sieć dróg powiatowych i gminnych. Na wielkość emisji komunikacyjnej (tlenek, węgla, węglowodory, tlenki azotu) poza konstrukcją i stanem technicznym silników samochodowych oraz rodzajem stosowanego paliwa decydujący wpływ ma natęŜenie, oraz płynność ruchu i stan dróg. Emisje komunikacyjne ze względu na zmienne natęŜenie ruchu cechują się duŜą nierównomiernością zarówno w ciągu doby, jak i w ciągu roku. Emisja niezorganizowana Do emisji niezorganizowanej na terenie gminy zaliczyć moŜna emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z obiektów powierzchniowych jak np. oczyszczalnie i podczyszczalnie ścieków, jak równieŜ emisję zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie, czy zabronione spalanie na powierzchni ziemi odpadów jak teŜ wypalanie traw, itp. Odnawialne źródła energii Gmina Skoczów została zaklasyfikowana21 do gmin województwa śląskiego które charakteryzują się najbardziej korzystnymi warunkami (tzw. strefa A - strefa priorytetów krótkotermoinowych do 2008 r. odpowiadająca obszarom charakteryzującym się najkorzystniejszymi wskaźnikami opłacalności ) do: • rozwoju biogazowni rolniczych (ze względu na wielkość pogłowia podstawowych gatunków zwierząt gospodarczych). • ze względu na ilość oczyszczanych ścieków na skoczowskiej oczyszczalni ścieków rekomenduje się budowę instalacji do fermentacji osadów ściekowych z pozyskiwaniem biogazu i budową instalacji agregatów kogeneracyjnych. Do strefy B – priorytetów długoterminowych do 2015 roku, o niŜszych wskaźnikach opłacalności Gmina Skoczów została zakwalifikowana ze względu na: • moŜliwości wykorzystania energii z biomasy której moŜliwy do pozyskania potencjał z drewna, słomy i siana został oszacowany na poziomie 7-35 TJ/r. • warunki pozyskania energii z systemów geotermalnych (strefa brzeŜna Karpat – zbiornik dewoński) Promieniowanie niejonizujące Źródłem promieniowania jest kaŜde urządzenie w którym następuje przepływ prądu np. sieci energetyczne w tym linie wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe i telefony telefonii komórkowej, radiotelefony, CB-radio, urządzenia radiowo-nawigacyjne, urządzenia elektryczne wykorzystywane w domu, itp. 21 Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego, wraz z programem wykonawczym dla wybranych obszarów województwa.Instytut Gospodarowania Surowcami Mineralnymi i Energia PAN, Województwo Śląskie, WFOŚiGW w Katowicach. Krakow-Katowice, 2005 59/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Przez teren Gminy Skoczów przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym 110 kV i wyŜszym następujących relacji: • linia 220 kV relacji: Moszczenica- Komorowice wymagająca strefy 100 m (po 50 m z kaŜdej strony), • linia 110 kV relacji: Skoczów-Strumień-Pawłowice wymagająca strefy 30 m (po 15 m z kaŜdej strony). Oprócz wymienionych źródeł niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz, na terenie Gminy Skoczów zlokalizowane są obiekty radiokomunikacyjnych, w tym głównie stacje bazowe telefonii komórkowej. Stacje bazowe telefonii komórkowej pracują wyłącznie w paśmie mikrofalowym, tzn. na częstotliwościach powyŜej 300 MHz. Ogólne zasady ochrony środowiska i ludzi przed promieniowaniem niejonizującym stanowią, Ŝe źródła emisji promieniowania mogą być uŜywane wyłącznie pod warunkiem zapewnienia całkowitej ochrony przed ich niekorzystnym oddziaływaniem na ludzi i środowisko. 2.4.2 Stan docelowy Emisja przemysłowa Zakłady przemysłowe modernizując swoje procesy wytwórcze zgodnie z wymogami najlepszych dostępnych technik w sposób ciągły będą ograniczać wielkość emisji do środowiska. Emisja ze źródeł energetycznych ( w tym niska emisja) Wszystkie budynki administrowane przez Gminę będą odpowiadały standardom energetycznym i będą wyposaŜone w wysokosprawne, niskoemisyjne źródła ciepła, zasilane głównie gazem ziemnym wysokometanowym. Opracowane zostaną załoŜenia ograniczenia niskiej emisji z budynków mieszkalnych i na tej podstawie zostanie opracowany i przyjęty „Program ograniczenia niskiej emisji w Gminie Skoczów”, uwzględniający moŜliwość zasilania osiedli budynków jednorodzinnych ciepłem sieciowym. Emisja komunikacyjna Zakończona zostanie przebudowa układu komunikacyjnego dróg na terenie Gminy powodująca zwiększenie płynności ruchu, a tym samym obniŜenie emisji komunikacyjnej. Systematycznym remontom będą poddawane drogi gminne, tak aby ograniczona została emisja komunikacyjna. 60/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Emisja niezorganizowana Minimalizacja emisji niezorganizowanej zostanie osiągnięta na drodze porawy efektywności procesów technologicznych, oraz hermetyzacji urządzeń. Odnawialne źródła energii Przeprowadzona zostanie analiza moŜliwości prowadzenia inwestycji w zakresie OZE na terenie Gminy Skoczów szczególnie w zakresach gdzie została zaklasyfikowana do gmin województwa śląskiego które charakteryzują się najbardziej korzystnymi warunkami (tzw. strefy A i B)tzn. w zakresie moŜliwości budowy biogazowni rolniczej, pozyskiwania i wykorzystania biogazu w oczyszczalni ścieków, wykorzystania energii z biomasy i zasobów geotermalnych. Promieniowanie niejonizujące Ochrona przed promieniowaniem niejonizującym będzie polegała głównie na przestrzeganiu przepisów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883 z 2003 roku). 2.4.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategiczny IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” Kierunek działań 7 „polepszenie jakości powietrza”. Zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń powietrza oraz ograniczanie lub eliminowanie wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających, w celu zmniejszenia stęŜeń do dopuszczalnego poziomu, wpłynie pozytywnie na poprawę jakości gleb i wód powierzchniowych, oraz w znacznym stopniu przyczyni się do polepszenia stanu zdrowia mieszkańców regionu. Poprawa jakości powietrza naleŜy równieŜ do najistotniejszych elementów nowego wizerunku województwa. Największym problemem w kontekście zanieczyszczenia powietrza w Województwie Śląskim jest wysokie stęŜenie pyłu zawieszonego. W celu poprawy zaistniałej sytuacji naleŜy przede wszystkim ograniczyć emisję pyłu związaną z wytwarzaniem energii cieplnej do celów bytowo-gospodarczych poprzez podłączanie do istniejących sieci ciepłowniczych, zwiększenie wykorzystania energii elektrycznej i gazu oraz lokalnych zasobów energii odnawialnej, stosowanie nowoczesnych technologii, przestrzeganie standardów energooszczędności w nowo budowanych i modernizowanych obiektach. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska 61/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Cel szczegółowy: Poprawa jakości powietrza Poprawa jakości powietrza będzie osiągana poprzez przedsięwzięcia na rzecz systemów ciepłowniczych, ograniczenia „niskiej emisji” na skutek zmiany systemów ogrzewania obiektów uŜyteczności publicznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. „Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015” Cel długoterminowy „Polepszenie jakości powietrza atmosferycznego” jest równieŜ jednym z celów strategicznych rozwoju Województwa Śląskiego. Powietrze atmosferyczne traktowane jest jako cel priorytetowy, a zadaniem docelowym w perspektywie do roku 2015 jest osiągnięcie na terenie całego województwa śląskiego średniorocznych stęŜeń: • pyłu zawieszonego (PM10) na poziomie 40 µg/m3, • dwutlenku siarki na poziomie 20 µg/m3, • tlenków azotu na poziomie 30 µg/m3, • oraz zmniejszenia stęŜeń pozostałych substancji, przede wszystkim mających wpływ na stan klimatu Ziemi. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Priorytety: Ograniczenie niskiej emisji, Minimalizacja uciąŜliwości od transportu kołowego, Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym radioaktywnym, Ograniczenie emisji przemysłowych (niska i wysoka). i Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 1: Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności Śląska Cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. Cel operacyjny 1.4.: Współdziałanie gmin i powiatu celem opracowania procedur działań proekologicznych Projekty: 1.4.1. Zaproponowanie ujednoliconych w skali powiatu przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia tzw. niskiej emisji Cel operacyjny 1.5.: Promocja i wdraŜanie niekonwencjonalnych źródeł energii. 62/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Projekty: 1.5.1. Prowadzenie analizy i promowanie moŜliwych do wykorzystania na terenie Powiatu Cieszyńskiego odnawialnych źródeł energii (woda, wody termalne, biomasa, wiatr, biogaz) 1.5.2. Wskazywanie moŜliwości inwestowania w pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych oraz opracowanie studium opłacalności tego typu inwestycji na terenie Powiatu Cieszyńskiego 1.5.3. Wspieranie w skali powiatu systemu zachęt dla przedsięwzięć wykorzystujących odnawialne źródła energii 1.5.4. Organizacja konferencji poświęconych odnawialnym źródłom energii w Euroregionie Śląsk Cieszyński 1.5.5. Przygotowanie i podpisanie porozumienia z sąsiednimi powiatami w sprawie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii Cel operacyjny 1.6.: Promocja i wykorzystywanie lokalnych surowców naturalnych. Projekty: 1.6.1. Przeprowadzenie analizy moŜliwych do wykorzystania na terenie Powiatu Cieszyńskiego odnawialnych źródeł energii (wody termalne, biomasa, wiatr, biogaz) 1.6.2. Promocja dobrych kotłowni wykorzystujących lokalny gaz (np. Kotłownia w Dębowcu) Cel Strategiczny 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w Powiecie Cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Cel operacyjny 2.5. Promocja powiatu jako terenu, na którym przestrzegane są obowiązujące normy ochrony środowiska. Projekty: 2.5.1. DąŜenie do spełnienia norm czystości (powietrza, wody, gleb, etc.) ustanawianych przepisami ochrony środowiska Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „ochrona wartości przyrodniczych gminy” Kierunek działania „Polepszenie jakości powietrza”, Zadania strategiczne: Wprowadzenie sieci monitoringu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Opracowanie programu w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń powietrza w tym opracowanie i wdroŜenie systemu zachęt do przechodzenia na paliwa ekologiczne. Rozwój sieci ciepłowniczej. W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie ochrony powietrza na lata 2007-2014: „Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym” 63/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 3 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 64/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 16 Cele i kierunki działań – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym CELE C4 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym ZADANIA KIERUNKI KI KII OGRANICZANIE NISKIEJ EMISJI ZW/ZK Okres realizacji C4KI-Z1 C4KI-Z2 Termomodernizacja straŜnicy OSP Pierścicec Termomodernizacja Przedszkola Publicznego nr 1 w Skoczowie ZW ZW 2007 2007 C4KI-Z3 Termomodernizacja Ŝłobka w Skoczowie ZW 2007 C4KI-Z4 Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół nr 1 ZW 2008 C4KI-Z5 C4KI-Z6 Termomodernizacja Przedszkola Publicznego w Kiczycach Termomodernizacja Domu Rolnika w Harbutowicach (przedszkole) ZW ZW 2008 2008-2010 C4KI-Z7 Opracowanie programu ograniczania niskiej emisji z budynków indywidualnych w Gminie w tym moŜliwości uciepłowienia osiedli z następującymi zmianami w finansowaniu ZW 2008-2010 C4KI-Z8 Monitoring emisji do powietrza (WIOŚ Katowice) ZK ZW CIĄGŁE CIĄGŁE Przebudowa drogi powiatowej S-2642 obejmujące odcinek od skrzyŜowania z drogą L-1 w Międzyświeciu do skrzyŜowania z ul. Mickiewicza oraz odcinek od mostu nad rzeką Wisłą do granicy miasta Skoczowa (łączny koszt: 11.951,04 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z3 Przebudowa mostu na rzece Wiśle (ul. Bielska w Skoczowie - łączny koszt: 10.050,00 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z4 Przebudowa ul. Objazdowej w Skoczowie obejmujące odcinek od skrzyŜowania z drogą krajową DK-81 do skrzyŜowania z ul. Mickiewicza (łączny koszt 4.000 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z5 Przebudowa drogi powiatowej S-2642 obejmujące odcinek od granicy miasta Skoczowa (ul. Bielska) do skrzyŜowania z drogą S-1 w Pogórzu (łączny koszt: 8037,07 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z6 Przebudowa drogi powiatowej S-2614 (ul. Górny Bór) od wiaduktu drogi S-1 do granicy miasta Skoczowa (łączny koszt: 2316,18 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z7 Przebudowa drogi powiatowej S-2619 w Ochabach (łączny koszt: 1570,00 tys zł) ZW CIĄGŁE OGRANICZANIE C4KII-Z1 EMISJI SPALIN POPRZEZ MODERNIZACJĘ C4KII-Z2 UKŁADU KOMUNIKACYJNEGO GMINY Rozbudowa i modernizacja dróg gminnych 65/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 C4KII-Z8 Przebudowa drogi powiatowej S-2638 w Pierśćcu (łączny koszt: 2300,00 tys zł) ZW CIĄGŁE C4KII-Z9 Przebudowa ul. Mickiewicza w Skoczowie (odcinek od skrzyŜowania z ul. Objazdową do mostu nad rzeką Bładnicą- łączny koszt: 1396,00 tys zł) ZW CIĄGŁE ZW CIĄGŁE C4KII-Z10 KIII OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM C4KIII-Z1 NIEJONIZUJĄCYM Przebudowa ul. Górny Bór w Skoczowie (obejmujące odcinek od skrzyŜowania z ul. Mickiewicza do skrzyŜowania z drogą L-1 - łączny koszt: 1390,00 tys zł) Sukcesywne uwzględnianie uwarunkowań dotyczących promieniowania niejonizującego w nowoopracowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ZADANIE NIEINWEST. CIĄGŁE ZADANIA DŁUGOTERMINOWE na lata 2011-2014 KI OGRANICZANIE NISKIEJ EMISJI Opracowanie i realizacja programu ograniczania niskiej emisji z budynków indywidualnych w Gminie 66/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.4.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Ochronie powietrza poświęcony został Dział II Tytułu II ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez: 1) utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniŜej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach; 2) zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Do ustawy zostało wydanych szereg rozporządzeń z których najwaŜniejsze to: * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181 - Zmiany: Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 140) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 283, poz. 2842) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza. (Dz. U. Nr 115, poz. 1003) * Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. (Dz. U. Nr 87, poz. 798) *Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. (Dz. U. Nr 87, poz. 796) W świetle rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883), źródłami promieniowania niejonizującego są urządzenia wytwarzające: • pole elektryczne i magnetyczne stałe, • pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, takie jak: stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia, • pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1kHz do 300000 MHz, są to: urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, • inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0-0,5 Hz, 0,5-50 Hz oraz 50 Hz-1000Hz. 67/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Zanieczyszczenie powietrza”: Cele średniookresowe do 2014r: Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza, Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa, Redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania w kierunku pułapów emisyjnych określonych w Traktacie Akcesyjnym. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Systematyczne opracowywanie i wdraŜanie programów ochrony powietrza, zgodnie z wynikami rocznej oceny jakości powietrza w strefach. 2. Opracowanie i wdroŜenie strategii zmniejszania stęŜenia pyłów drobnych PM10 i PM2,5 oraz ozonu przyziemnego w powietrzu. 3. Wspieranie działań inwestycyjnych w podejmowanych przez podmioty gospodarcze. zakresie ochrony powietrza 4. Wspieranie działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych. W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych”: Cele średniookresowe do 2014r: Wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii z OZE w zuŜyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zuŜyciu energii elektrycznej brutto osiągnął w roku 2010. conajmniej 7,5% oraz utrzymanie tego udziału na poziomie nie niŜszym w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzroście konsumpcji energii elektrycznej w Polsce, Dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw uŜywanych w transporcie. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Wspieranie budowy nowych instalacji OZE, tak by udział energii z tych źródeł w strukturze zuŜycia nośników pierwotnych oraz produkcji energii elektrycznej osiągnął w 2010r. poziom co najmniej 7,5%. 2. Wspieranie budowy nowych instalacji zapewniających, Ŝe udział biokomponentów w rynku paliw ciekłych w 2010r. wyniesie 5,75%, ze szczególnym uwzględnieniem biopaliw ciekłych. 68/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 3. Współpraca z partnerami społecznymi i gospodarczymi dla zapewnienia stabilnych podstaw prawnych i organizacyjnych rozwoju OZE. 4. Identyfikacja barier utrudniających rozwój OZE i podjęcie działań mających na celu ich likwidację. 5. Stworzenie systemu pozyskiwania informacji o odnawialnych energii innej niŜ elektryczna. wytwarzaniu ze źródeł 6. Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących OZE. 7. Określenie potrzeb w zakresie prac naukowo-badawczych w obszarze OZE. 8. Wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów OZE. 9. Rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki wodnej, geotermalnej, słonecznej i wiatrowej.. W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Oddziaływanie pól elektromagnetycznych”: Cele średniookresowe do 2014r: Ochrona mieszkańców elektromagnetycznych. Polski przed nadmiernym oddziaływaniem pól Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych oraz prowadzenie bazy danych o polach elektromagnetycznych. 2. Opracowanie procedur administracyjnych zapewniających bezpieczną lokalizację źródeł pól. 3. Wspieranie ograniczania emisji hałasu pochodzącego z sektora gospodarczego, 69/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.4.5 Matryca logiczna Tabela 17 Matryca logiczna – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym Ograniczanie niskiej emisji Ilość budynków uŜyteczności publicznej poddanych termomodernizacji; opracowane załoŜenia do Programu Ograniczania Niskiej Emisji; Plan zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem wymaganych ograniczeń OGRANICZANIE NISKIEJ EMISJI Opracowanie i zatwierdzenie projektów robót termomodernizacyjnych, przeprowadzenie procedury wyboru wykonawców OGRANICZANIE EMISJI SPALIN POPRZEZ MODERNIZACJĘ Rozbudowa i modernizacja dróg UKŁADU KOMUNIKACYJNEGO GMINY Opracowywanie planów OCHRONA PRZED zagospodarowania przestrzennego z PROMIENIOWANIEM uwzględnieniem ograniczeń NIEJONIZUJĄCYM powodowanych promieniowaniem niejonizującym Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Weryfikacja na podstawie Brak środków finansowych protokołów przekazania i ze źródeł zewnętrznych wykonania robót; dokumenty dostępne w Urzędzie Miasta Skoczowa Przewidywane nakłady Nie zdefiniowano finansowe na planowane działania w latach 2007-2010: 5.121 tys. zł 70/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.4.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 18 Harmonogram realizacji Programu – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym CEL KIER. ZADANIE 1 C4 2 3 NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] NAZWA I ZAKRES ZADANIA WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] 4 5 6 7 8 9 30 456,1 5 138,0 445,0 540,0 83,0 3 000,0 250,0 2 417,0 1 068,0 445,0 540,0 83,0 11 357,9 3 370,0 9 455,0 350,0 7 226,2 350,0 350,0 350,0 Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym KI OGRANICZANIE NISKIEJ EMISJI C4KI-Z1 Termomodernizacja straŜnicy OSP Pierścicec C4KI-Z2 Termomodernizacja Przedszkola Publicznego nr 1 w Skoczowie C4KI-Z3 Termomodernizacja śłobka w Skoczowie C4KI-Z4 Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół nr 1 C4KI-Z5 Termomodernizacja Przedszkola Publicznego w Kiczycach Termomodernizacja Domu Rolnika w Harbutowicach C4KI-Z6 (przedszkole) Opracowanie programu ograniczenia niskiej emisji z budynków indywidualnych w Gminie w tym moŜliwości uciepłowienia osiedli C4KI-Z8 Monitoring emisji do powietrza OGRANICZANIE EMISJI SPALIN POPRZEZ MODERNIZACJĘ UKŁADU KOMUNIKACYJNEGO GMINY C4KII-Z1 Rozbudowa i modernizacja dróg gminnych Przebudowa drogi powiatowej S-2642 obejmujące odcinek od skrzyŜowania z drogą L-1 w Międzyświeciu do skrzyŜowania z ul. Mickiewicza oraz odcinek od mostu nad rzeką Wisłą do granicy C4KII-Z2 miasta Skoczowa (łączny koszt: 11.951,04 tys zł) Przebudowa mostu na rzece Wiśle (ul. Bielska w Skoczowie C4KII-Z3 łączny koszt: 10.050,00 tys zł) Przebudowa ul. Objazdowej w Skoczowie obejmujące odcinek od skrzyŜowania z drogą krajową DK-81 do skrzyŜowania z ul. C4KII-Z4 Mickiewicza (łączny koszt 4.000 tys zł) rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 3 000,0 250,0 800,0 100,0 C4KI-Z7 KII 20,0 20,0 ZADANIE KOORDYNOWANE 25 318,1 17 800,0 1 349,0 0,0 7 987,9 5 700,0 1 791,9 0,00 537,00 1 507,5 0,00 1 000,0 1 000,00 9 105,0 5 800,0 6 876,2 6 300,0 0,00 1 254,89 1 507,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 71/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 KIII Przebudowa drogi powiatowej S-2642 obejmujące odcinek od granicy miasta Skoczowa (ul. Bielska) do skrzyŜowania z drogą SC4KII-Z5 1 w Pogórzu (łączny koszt: 8037,07 tys zł) Przebudowa drogi powiatowej S-2614 (ul. Górny Bór) od wiaduktu drogi S-1 do granicy miasta Skoczowa (łączny koszt: 2316,18 tys C4KII-Z6 zł) Przebudowa drogi powiatowej S-2619 w Ochabach (łączny koszt: C4KII-Z7 1570,00 tys zł) Przebudowa drogi powiatowej S-2638 w Pierśćcu (łączny koszt: C4KII-Z8 2300,00 tys zł) Przebudowa ul. Mickiewicza w Skoczowie (odcinek od skrzyŜowania z ul. Objazdową do mostu nad rzeką BładnicąC4KII-Z9 łączny koszt: 1396,00 tys zł) Przebudowa ul. Górny Bór w Skoczowie (obejmujące odcinek od skrzyŜowania z ul. Mickiewicza do skrzyŜowania z drogą L-1 C4KII-Z10 łączny koszt: 1390,00 tys zł) OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM NIEJONIZUJĄCYM Uwzględnienie ograniczeń powodowanych promieniowaniem C4KIII-Z1 niejonizującym w planach zagospodarowania przestrzennego 1 205,6 0,00 1 205,56 0,00 0,00 347,4 0,00 0,00 173,72 173,72 392,7 0,00 196,34 196,34 0,00 575,0 0,00 0,00 172,50 402,50 698,0 349,00 349,00 0,00 0,00 695,0 0,00 347,50 347,50 0,00 ZADANIE NIEINWESTYCYJNE 72/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.4.7 Wnioski Ograniczanie niskiej emisji z budynków będących w administracji gminy jest, obok rozbudowy sieci kanalizacyjnej, najwaŜniejszym zadaniem w zakresie ochrony środowiska w Gminie Skoczów do roku 2010. Do roku 2010 przewiduje się poddanie termomodernizacji kolejnych 6 obiektów administrowanych przez Gminę. Do roku 2014 zostanie zakończona przebudowa układu komunikacyjnego dróg na terenie gminy przyczyniając się do poprawy płynności ruchu, a tym samym ograniczenia emisji. Ograniczeniu emisji komunikacyjnej słuŜyć takŜe będą systematyczne remonty nawierzchni dróg gminnych. W okresie do 2010 roku zostaną rozpoznane potrzeby w zakresie ograniczenia niskiej emisji z budynków mieszkalnych, oraz zostaną opracowane i poddane konsultacjom propozycje „Programu ograniczenia niskiej emisji w Gminie Skoczów” łącznie z moŜliwością uciepłowienia osiedli budynków jednorodzinnych i wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), tak aby od 2011roku mogło nastąpić opracowanie i wdroŜenie „Programu ograniczenia niskiej emisji w Gminie Skoczów”. 2.5 Ochrona przed hałasem 2.5.1 Charakterystyka problemu i ocena aktualnego stanu Problemy oddziaływania akustycznego na terenie Gminy Skoczów spowodowane są wieloma czynnikami m.in. historią przemysłową miasta, rozwojem przemysłu w XIX w. i związaną z nim lokalizacją obiektów przemysłowych w centralnych częściach miasta, jak równieŜ gęstością sieci drogowej i kolejowej. Hałas przemysłowy Na ocenę hałasu w środowiska ma wpływ lokalizacja źródeł hałasu i źródło jego pochodzenia. WyróŜniamy punktowe (pojedyncze) źródła hałasu np. wentylator, liniowe źródło hałasu – np. doga, linia kolejowa, rurociąg gdzie emisja hałasu ma miejsce na całym odcinku, oraz powierzchniowe źródła hałasu będące bezpośrednio źródłami hałasu, (np. duŜe zespoły wentylatorów, chłodnie wentylatorowe), lub będące wtórnymi źródłami hałasu, jak ściany i dach hal przemysłowych, wewnątrz których zlokalizowane są źródła hałasu. ZróŜnicowana działalność gospodarcza na terenie Gminy Skoczów, obejmująca zarówno produkcję (w tym w zakresie kuźnictwa i odlewnictwa), jak i działalność usługową, i transport kształtuje klimat akustyczny terenów sąsiadujących z poszczególnymi zakładami. 73/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Hałas komunikacyjny (drogowy i kolejowy) Hałas komunikacyjny jest hałasem typu liniowego, pochodzący od środków transportu poruszających się po drogach, w tym liniach kolejowych. Na terenie gminy Skoczów występują następujące typy dróg: - droga krajowa S1 Cieszyn- Pyrzowice, - droga krajowa 81 Katowice – Skoczów, - droga wojewódzka Skoczów – Wisła będąca przedłuŜeniem drogi krajowej 93, - drogi powiatowe, - drogi gminne. DuŜe natęŜenie ruchu lokalnego, przy nakładaniu się zarówno ruchu tranzytowego na kierunku Cieszyn-Bielsko i Skoczów - Katowice, jak i ruchu turystycznego w kierunkach do i z Wisły i Brennej stwarza uciąŜliwości akustyczne na terenach wzdłuŜ głównych ciągów drogowych. Ostatnie badania hałasu komunikacyjnego na terenie Gminy Skoczów były prowadzone w roku 2000 w rejonie skrzyŜowania dróg krajowych nr 1 z drogą nr 81, oraz w roku 2001 w rejonie skrzyŜowania drogi krajowej nr 1 z drogą SkoczówBrenna. Obecnie trwa przebudowa układu komunikacyjnego na terenie Gminy związana z dostosowaniem drogi krajowej S1 do parametrów drogi ekspresowej, oraz modernizacji drogi krajowej 81. Przez teren Gminy przebiegają linie kolejowe relacji Bielsko-Cieszyn, oraz WisłaChybie. W ostatnich latach nastąpiło ograniczenie znaczenia transportu kolejowego, co przełoŜyło się na zmniejszeniu częstotliwości kursowania pociągów zarówno pasaŜerskich jak i towarowych. 2.5.2 Stan docelowy Hałas przemysłowy Modernizacja procesów technologicznych i urządzeń ograniczy hałas emitowany z terenu zakładów przemysłowych do poziomu obowiązujących norm, tak aby nie było potrzeby ustanawiania obszarów ograniczonego uŜytkowania. Hałas komunikacyjny (drogowy i kolejowy) WzdłuŜ dróg krajowych zostaną ustawione ekrany akustyczne. Zmodernizowany układ komunikacyjny przyczyni się do ograniczenia natęŜenia ruchu samochodowego w Centrum, a przez poprawę płynności ruchu i poprawę stanu nawierzchni dróg nastąpi poprawa klimatu akustycznego wzdłuŜ tych dróg. 74/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategiczny IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” Kierunek działań 8 „ochrona przed hałasem”. Do głównych kierunków działań zmierzających do ograniczenia poziomu hałasu w województwie zaliczyć naleŜy sporządzenie mapy akustycznej województwa, budowę ekranów przeciwakustycznych przy drogach szybkiego ruchu przebiegających w pobliŜu zabudowy mieszkaniowej, obsadzenie głównych tras komunikacyjnych pasami zieleni, modernizację środków transportu, w tym modernizację linii transportu szynowego z wymianą taboru. Ponadto konieczne jest opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem poziomu hałasu i wprowadzaniem zapisów dotyczących standardów akustycznych danego terenu, a takŜe rozbudowa systemu monitoringu hałasu oraz wzmoŜenie kontroli jednostek gospodarczych w zakresie emitowanego hałasu. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 20072013”, zagadnienia związane z ochroną przed hałasem nie zostało wyartykułowane w Ŝadnym z celów strategicznych. „Program ochrony środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015”. Realizacja celu długoterminowego Ochrona przed hałasem, w myśl ustawy, ma polegać na zapobieganiu jego powstawaniu lub przenikaniu do środowiska. MoŜna to osiągnąć poprzez: -eliminację czynności powodujących hałas, - stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych zapobiegających powstawaniu lub przenikaniu hałasu do środowiska, a takŜe środków zmniejszających poziom hałasu. Poziom natęŜenia hałasu będzie jednym z parametrów branych pod uwagę w określaniu lokalizacji nowych dróg oraz materiałów, jakie mają być wykorzystane przy budowie lub modernizacji istniejących dróg. Podobnie, naleŜy brać pod uwagę parametr hałasu przy lokalizacji budownictwa mieszkaniowego w sąsiedztwie istniejących tras komunikacyjnych. Przy opiniowaniu OOŚ preferowane będą lokalizacje niskokonfliktowe dla środowiska. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: 75/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Cel główny: Zmniejszenie uciąŜliwości hałasu Priorytety: Ograniczenie emisji hałasu przemysłowego i pochodzącego od ciągów komunikacyjnych, Ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktowych), Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W dokumencie, jakim jest “Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016”, zagadnienia związane z ochroną przed hałasem nie zostało wyartykułowane w Ŝadnym z celów strategicznych. Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „ochrona wartości przyrodniczych gminy” Kierunek działania „Polepszenie jakości powietrza”, Zadania strategiczne: Monitorowanie natęŜenia hałasu komunikacyjnych wzdłuŜ szlaków W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie ochrony przed hałasem na lata 2007-2014: „Ograniczenie hałasu” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 2 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 76/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 19 Cele i kierunki działań – cel: Ograniczenie hałasu CELE KIERUNKI C5 Ograniczenie hałasu KI KII OGRANICZENIE HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO OGRANICZENIE HAŁASU PRZEMYSŁOWEGO ZADANIA C5KI-Z1 C5KI-Z2 C5KII-Z1 C5KII-Z2 Budowa ekranów akustycznych wzdłuŜ tras komunikacyjnych (Główna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad) Remonty dróg gminnych Szczegółowe określanie dopuszczalnych poziomów dźwięku w jednostkach strukturalnych miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Monitoring hałasu emitowanego do środowiska (WIOŚ Katowice) ZW/ZK Okres realizacji CIĄGŁE ZK ZW CIĄGŁE ZADANIE NIEINWESTYCYJNE CIĄGŁE ZK CIĄGŁE 77/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Ochronie przed hałasem poświęcony został Dział V Tytułu II ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: 1) utrzymanie poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie; 2) zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Do ustawy zostały takŜe wydane rozporządzenia wykonawcze, z których najwaŜniejsze to: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN (Dz. U. Nr 106, poz. 729), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja moŜe powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzanie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami (Dz. U. z 2007 r. Nr 1, poz. 8), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem. (Dz. U. Nr 179, poz. 1498), W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Gospodarka odpadami”: Cele średniookresowe do 2014r: Zmniejszenie zagroŜenia mieszkańców Polski zwłaszcza emitowanym przez środki transportu ponadnormatywnym hałasem, Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Przeprowadzenie oceny stanu akustycznego środowiska dla aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niŜ 100 tys., terenów wskazanych w powiatowym programie ochrony środowiska oraz dla terenów poza aglomeracjami, pozostających pod negatywnym akustycznym wpływem określonej kategorii dróg, linii kolejowych i lotnisk. 2. Wspieranie inwestycji zmniejszających naraŜenie na hałas komunikacyjny, w tym wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego, zmniejszanie szybkości ruchu, budowa obwodnic, modernizacja szlaków komunikacyjnych, budowa ekranów akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych i wymiana taboru na mniej hałaśliwy i pozostałe. 78/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 3. Wspieranie ograniczania emisji hałasu pochodzącego z sektora gospodarczego, przykładowo poprzez kontrole przestrzegania obowiązujących w tym zakresie przepisów prawnych. 4. Zapewnienie przestrzegania zasady strefowania w planowaniu przestrzennym. 5. Wspieranie produkcji wyrobów o zmniejszonej emisji hałasu do środowiska. 79/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.5 Matryca logiczna Tabela 20 Matryca logiczna – cel: Ograniczenie hałasu Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Ograniczenie hałasu Koordynacja budowy ekranów Ilość wybudowanych ekranów akustycznych wzdłuŜ tras akustycznych komunikacyjnych OGRANICZENIE HAŁASU Koordynacja działań mających na KOMUNIKACYJNEGO celu ograniczenie hałasu komunikacyjnego OGRANICZENIE HAŁASU Koordynacja określanie dopuszczalnych poziomów dźwięku PRZEMYSŁOWEGO w jednostkach strukturalnych miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Protokół odbioru drogi Brak moŜliwości finansowych realizacji zadania budowy dróg Przewidywane nakłady Brak moŜliwości finansowe na planowane technicznych i finansowych działania w latach 2007-2010: przedsiębiorstw dla tys zł 4.400,00tys. zł ograniczenia hałasu przemysłowego Konieczność zmiany profilu produkcji i/lub ograniczenia zatrudnienia 80/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 21 Harmonogram realizacji Programu – cel : Ograniczenie hałasu CEL KIER ZADANIE 1 C5 NAZWA I ZAKRES ZADANIA 2 3 4 Ograniczenie hałasu KI OGRANICZENIE HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO Budowa ekranów akustycznych wzdłuŜ tras komunikacyjnych C5KI-Z1 C5KI-Z2 Remonty dróg gminnych KII OGRANICZENIE HAŁASU PRZEMYSŁOWEGO Szczegółowe określanie dopuszczalnych poziomów dźwięku w jednostkach strukturalnych miejscowego planu C5KII-Z1 zagospodarowania przestrzennego C5KII-Z2 Monitoring hałasu emitowanego do środowiska WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] 5 4 400,0 4 400,0 4 400,0 NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 6 1 100,0 1 100,0 7 1 100,0 1 100,0 8 1 100,0 1 100,0 9 1 100,0 1 100,0 ZADANIE KOORDYNOWANE 1 100,0 1 100,0 1 100,0 1 100,00 ZADANIE NIEINWESTYCYJNE ZADANIE KOORDYNOWANE 81/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.5.7 Wnioski Ograniczenie zagroŜenia hałasem komunikacyjnym będzie następowało zarówno w wyniku przedsięwzięć technicznych - budowy ekranów akustycznych, wprowadzenia zieleni izolacyjnej, modernizacji nawierzchni dróg itp., jak i w wyniku ograniczenia natęŜenia ruchu w centrum, oraz zapewnienia jego płynności, przez modernizację układu komunikacyjnego na terenie Gminy. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzględniany zostanie warunek kształtowania właściwego klimatu akustycznego. Modernizowane będą w sposób ciągły procesy technologiczne i urządzenia w zakładach uciąŜliwych ze względu na hałas emitowany na tereny chronione akustycznie, tak aby dotrzymywane były w sposób ciągły dopuszczalne poziomy natęŜenia dźwięku określone dla tych terenów. 2.6 Ochrona przyrody 2.6.1 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu W wyniku działalności ludzkiej, a w szczególności procesom uprzemysłowienia i rozwoju sieci dróg przyroda na terenie Gminy Skoczów została silnie przekształcona, tym niemniej teren Gminy w dalszym ciągu jest terenem o znaczących walorach przyrodniczych. Znaczna część terenu Gminy została objęta, na podstawie ustawy o ochronie przyrody, róŜnego rodzaju formami ochrony. Rezerwat Przyrody „Skarpa Wiślicka” Rezerwat przyrody „SKARPA WIŚLICKA” o powierzchni 24,17 ha, utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 12 listopada 1996r., w celu zachowania, ze względów naukowych i dydaktycznych, drzewostanów bukowych oraz łęgów z pomnikowymi okazami buka i jesiona. PołoŜony na północ od miasta Skoczowa, po lewej stronie rzeki Wisły, w obrębie OSO Dolina Górnej Wisły, stanowi część Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk „Cieszyńskie Źródła Tufowe”. Rozciąga się wzdłuŜ drogi krajowej 81 Katowice – Skoczów. Obejmuje wschodnie stoki Kępy Wiślickiej (362 m n.p.m.) opadające stromo w kierunku Wisły.”. 82/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Rysunek 2 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Cieszyńskie Źródła Tufowe” Spośród gatunków podlegających ochronie prawnej wg aktualnie obowiązującego Rozporządzenia Ministra Środowiska z 9 lipca 2004 roku w sprawie dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764) na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie: * Gatunki ściśle chronione: cieszynianka wiosenna Hacquetia epipactis, kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine, obrazki alpejskie Arum alpinum, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, skrzyp olbrzymi Equisetum maximum, storczyk blady Orchis pallens, śnieŜyczka przebiśnieg Galanthus nivalis, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum * Gatunki częściowo chronione: barwinek pospolity Vinca minor, bluszcz pospolity Hedera helix, czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, kalina koralowa Viburnum opulus, kopytnik pospolity Asarum europaeum, pierwiosnek wyniosły Primula elatior, przytulia (marzanka) wonna Galium odoratum Występujące ekosystemy leśne: nasadzenia świerka Picea Abies, podgórski łęg jesionowy Carici remotae-Fraxinetum (zbiorowisko o znaczeniu europejskim, kod Natura 2000: 91E0) grąd subkontynentalny Tilio cordatae-Carpinetum betuli (zbiorowisko o znaczeniu europejskim, kod Natura 2000: 9170) Kwaśna buczyna niŜowa Luzulo pilosae- Fagetum – (zbiorowisko o znaczeniu europejskim, kod Natura 83/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2000: 9110), śyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum (zbiorowisko o znaczeniu europejskim, kod Natura 2000: 9130) Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati (zbiorowiska o znaczeniu europejskim, Kod Natura: 7220). Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego Wojewoda Bielski, na podst. art. 20 ust. 1 oraz 21 Ustawy z dnia 22 marca 1990r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (Dz. U. Nr 21, poz. 123 z późn. zm.), oraz art. 24 ust. 4,5 i art. 37 ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 492 z późn. zm.) podjął decyzję o utworzeniu Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego został utworzony ze względu na szczególne wartości przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe Beskidu Śląskiego, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania, zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Na terenie Gminy Skoczów znajduje się jedynie Otulina tego Parku (730 ha). Obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły” Obszar "Dolina Górnej Wisty" obejmuje powierzchnię 24767,5 ha połoŜonych w województwie śląskim na terenie gmin: Jasienica (4172,1 ha), Strumień (4061,0 ha), Skoczów (3960,6 ha), Goczałkowice-Zdrój (3954,3 ha), Czechowice-Dziedzice (3156,9 ha), Chybie (3099,9 ha), Dębowiec (1435,9 ha), HaŜlach (557,3 ha), i Pszczyna (369,5 ha). Lasy Państwowe na tym obszarze administrowane są przez dwa nadleśnictwa: Ustroń i Bielsko. Granice obszaru wyznaczają drogi: od północy: droga wojewódzka nr 939 Pszczyna – Strumień i drogi lokalne Strumień – Pruchna oraz droga biegnąca przez Goczałkowice Wieś od zachodu: droga wojewódzka nr 938 Pawłowice – Cieszyn od południa i wschodu: odcinki lokalnych dróg o przebiegu: Kończyce Wielkie – Dębowiec – Simoradz – Skoczów – Pogórze – Bielowicko – Wieszczęta - Rudzica Laryszówka – Jasienica - Międzyrzecze Górne i Dolne -Ligota- Goczałkowice Zdrój. 84/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Rysunek 3 Obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły” W wyniku przeprowadzonego rozpoznania terenu i analiz z uwzględnieniem przyjętych kryteriów, proponuje się wyodrębnienie następujących stref uŜytkowania i zagospodarowania przestrzennego obszaru specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000 "Dolina Górnej Wisły"22. Strefa O - ochrony zasobów przyrody i krajobrazu w tym : O0 - obszar Jeziora Goczałkowickiego, chroniony jako zbiornik wody pitnej, z proponowanym obszarem specjalnej ochrony siedlisk NATURA 2000 O1 -tereny zwartych kompleksów leśnych O2 - tereny potencjalnie zalewowe w dolinach rzek i cieków, ze stawami rybnymi,uŜytkowane w formie łąk i pastwisk z zadrzewieniami o szczególnych walorach przyrodniczych, bez zabudowy O3 - tereny upraw polowych, takŜe z małymi obszarami leśnymi, zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych - bez zabudowy. Strefa Z - zachowawcza, nierozwojowa dla wszelkiego typu zabudowy, w tym: Z1 - tereny potencjalnie zalewowe w dolinach rzek bez zabudowy Z2 - tereny potencjalnie zalewowe i dolinne z zabudową ekstensywną 22 Waloryzacja Przyrodnicza Obszaru NATURA 2000 „Dolina Górnej Wisły” OTOP Bytom, Katowice 2006 85/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Strefa U - urbanizacji, w tym: U1 - tereny uŜytków rolnych z istniejącą zabudową rozproszoną typu zagrodowego i jednorodzinnego z dopuszczeniem zabudowy rolniczej (siedliskowej). U2 - tereny urbanizujące się (zabudowa ekstensywna ze wskazaniami terenów do jej intensyfikacji zgodnie ze studiami uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego) U3 - tereny zurbanizowane (zabudowa intensywna typu miejskiego) Charakterystyka stref na terenie Gminy Skoczów: Strefa O0 obejmuje kompleksy leśne: • układający się pasowo kompleks lasów wzdłuŜ potoku Bajerka Ze względu na wielostronne funkcje wszystkich lasów działalność gospodarczą powinna być w nich prowadzona z uwzględnieniem następujących zasad: • zachowanie biologicznej róŜnorodności lasów • utrzymanie zdrowia i Ŝywotności ekosystemów leśnych • utrzymanie produkcyjnej zasobności lasów • ochrony zasobów glebowych i wodnych w lasach • utrzymanie i wzmacnianie wielostronnych i długofalowych korzyści społecznoekonomicznych płynących z lasów. Zasady gospodarki przestrzennej w odniesieniu do lasów to: • lokalizowanie poza lasami dróg i linii uzbrojenia technicznego - kanalizacji, linii energetycznych i telekomunikacyjnych oraz innych • lokalizacja zabudowy nie bliŜej niŜ 50 m od granicy lasu co dotyczy takŜe ogrodzeń (w praktyce, na innych obszarach, sprowadza się to do 20 m pomiędzy linią zabudowy a ścianą lasu) • wyłączenie z zabudowy enklaw leśnych • zapewnienie dojazdu do lasu oraz innych urządzeń związanych z funkcją gospodarczą lasu. Lasy w obrębie obszaru specjalnej ochrony ptaków cechują szczególnie wysokie walory przyrodnicze kwalifikujące szereg terenów do objęcia ochroną prawną. Istnieją tu rezerwat przyrody: "Skarpa Wiślicka" (w obrębie proponowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego "Wiślica"), Strefa O3 - tereny upraw polowych z udziałem niewielkich zalesień i zadrzewień śródpolnych, bez zabudowy. WyróŜnikiem tych terenów połoŜonych w południowej części obszaru jest urozmaicona pagórkowata rzeźba terenu z licznymi wąwozami lessowymi. To właśnie te wąwozy ze stromymi zboczami porastają lasy i zadrzewienia o bardzo zróŜnicowanym składzie gatunkowym zasługującym na ochronę (wymienione w omówieniu strefy O]). Elementem równie cennym z pozycji racjonalnej gospodarki rolnej i ochrony krajobrazu kulturowego są uprawy polowe na Ŝyznych glebach - bez zabudowy. Z racji unikatowości krajobrazów rolniczych bez zabudowy winny być chronione nawet przed zabudową rolniczą, dopuszczoną prawem. Strefa Z2 obejmuje tereny potencjalnie zalewowe w zasięgu fali awaryjnej i wezbraniowej w dolinach rzek (chronione wałami przeciwpowodziowymi), uŜytkowane jako łąki i pastwiska z zabudową rozproszoną w rejonie zbiornika powstałe przed jego realizacją). Dopuszcza się realizację nowych obiektów związanych z gospodarką rolniczą 86/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 ze stosownymi zabezpieczeniami przeciwwodnymi (brak podpiwniczeń, poziom uŜytkowy co najmniej l m powyŜej poziomu gruntu). Strefa U - urbanizacji Strefa U1- tereny uŜytków rolnych z istniejącą i dopuszczoną zabudową rozproszoną typu zagrodowego i jednorodzinnego. Obejmuje większość terenów rolniczych, jeszcze wyraźnie nie zurbanizowanych (obiekty lokalizowano głównie na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, częściowo w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmujące od jednej do kilku działek budowlanych). W gminach pokrytych w całości miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (w powiecie cieszyńskim) pozwolenia budowlane wydaje się w oparciu o zapis dotyczący upraw polowych gdzie ustala się określone zasady zagospodarowania, a w tym - utrzymanie istniejących upraw polowych z prawem do wydzielenia siedlisk w nowowydzielonych gospodarstwach rolnych, posiadających tytuł prawny do terenu o powierzchni określonej odrębnie dla kaŜdej gminy warunkowanej np. zwartym kompleksem przekraczającym 3 ha na terenie danego sołectwa, albo średnią powierzchnią gospodarstwa w gminie. Strefa U2 - tereny urbanizujące się, to tereny najliczniej występujące w obszarze specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Są to tereny z ekstensywną zabudową ze wskazaniami terenów do jej intensyfikacji zgodnie ze studiami uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. W myśl tych ustaleń wyznacza się tereny uzupełniające istniejącą zabudowę głównie mieszkaniową jednorodzinną oraz tereny obustronnie obudowujące ciągi dróg wszystkich klas (np. obiektami usługowymi obu stron dróg Pawłowice - Cieszyn i Katowice - Skoczów). Wskazane tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową (mieszkaniowousługową i usługową wraz z obiektami obsługi rolnictwa i innymi terenami produkcyjno -magazynowo-usługowymi) wielokrotnie przewyŜszają rzeczywisty popyt mimo masowego osiedlania się tutaj mieszkańców miast. Efektem będzie coraz większy chaos przestrzenny z fatalnymi skutkami dla środowiska (głównie wodnego). Strefa U3 - obejmuje tereny zurbanizowane typu miejskiego. NaleŜą tu fragmenty Skoczowa (w tym Wiślica na bezpośrednim styku z istniejącym rezerwatem przyrody "Skarpa Wiślicka"). Na terenie Gminy Skoczów obszarem Natura 2000 znajdującym się na tzw. Propozycji optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce – „Shadow List” – objęto zabytkowy młyn w Pierśćcu. Ostoja siedliskowa obejmuje jeden budynek. Obiekt ten zasiedla jeden z najbardziej zagroŜonych gatunków nietoperzy w kraju i Europie podkowiec mały. Letnia kolonia rozrodcza nietoperzy liczy tu około 30 osobników, ale równieŜ zimą w obszernych i stosunkowo ciepłych piwnicach młyna spotkać moŜna pojedyncze, hibernujące podkowce. 87/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Pomniki Przyrody Pomniki przyrody na terenie Gminy Skoczów: · Skoczów (ul. Łęgowa i Wiślańska) - 2 drzewa - nr 178 - 1965 · Skoczów (ul. Mickiewicza) - Dąb szypułkowy - nr 268 - 1973 · Bładnice Dolne 102, 499 - 2 drzewa - nr 118 - 1962 · Międzyświeć 4 - Dąb szypułkowy - nr 34 - 1953 · Ochaby (lasek nad Wisłą) - stanowisko pióropusznika strusiego - nr 267 - 1973 · Ochaby (obok krzyŜa drew.) - 3 lipy - nr 565 - 1997 · Pogórze 120 - Dąb szypułkowy - nr 35 - 1953 · Pogórze (cegielnia) - Dąb szypułkowy - nr 62 - 1954 · Pogórze, Leśnictwo Górki Wielkie, oddz. 134 - Głaz narzutowy - nr 76 - 1957 · Wilamowice (miedza 14/160) - Klon polny - nr 32 - 1953 · Wilamowice 1 - Dąb szypułkowy - nr 72 - 1954 · Wilamowice, Leśnictwo Dębowiec, oddz. 80 - 2 drzewa - nr 153 - 1963 · Wilamowice 21 - Kasztanowiec - nr 487 - 1995 · Wilamowice (cmentarz Ŝydowski) - aleja lipowa - nr 488 – 1995 Korytarz Ekologiczny ECONET-PL 26m „Górnej Wisly” W obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. o ogłoszeniu Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (Mon. Pol. Nr 26, poz. 432) w części dotyczącej głównych kierunków polityki przestrzennego zagospodarowania kraju przy prezentacji polityki ochrony i uwarunkowanego ekologicznie kształtowania przestrzeni przyrodniczej dokonano omówienia systemu ECONET. Doliny rzeczne stanowią swoiste naturalne liniowe struktury przyrodnicze. Dopóki nie zostaną zabudowane i przekształcone dopóty w naturalny sposób pełnią rolę łącznika między wielu róŜnymi typami środowisk. Z tego punktu widzenia stanowią najbogatszą i najbardziej uniwersalną formę korytarza ekologicznego. Dolina takiej duŜej rzeki jak Wisła jest korytarzem ekologicznym odgrywającym waŜną rolę w przyrodniczym systemie europejskim23. Korytarz Ekologiczny 26 m „Górnej Wisły” posiada szczególne cechy przyrodnicze, spośród których na pierwszy plan wysuwają się obszary i pasma najwyŜszej wartości przyrodniczej, m.in.: 23 - rzeka Wisła, jako główna oś systemu - kompleksy wód otwartych o wysokich wartościach biotycznych, związanych m.in. z występowaniem chronionych gatunków fauny, podobnie zresztą jak w przypadku samej Wisły - większe kompleksy leśne, a takŜe elementy sieci hydrograficznej, Korytarz Ekologiczny Doliny Wisły. Fundacja IUCN Poland. Warszawa 1995 88/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Na terenie gminy Skoczów fragment korytarza ekologicznego pokrywa się ze strukturą hydrogeologiczną – Główny Zbiornik Wód Podziemnych – GZWP – ONO Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Beskidu Śląskiego” Został powołany Zarządzeniem nr 30 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19.12.1994r. W skład LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” wchodzą cztery nadleśnictwa: Bielsko, Węgierska Górka, Wisła i Ustroń zarządzające lasami państwowymi m.in. na terenie Gminy Skoczów. Leśne Kompleksy Promocyjne są obiektami mającymi za zadanie wdraŜanie w Ŝycie „Polskiej Polityki Kompleksowej Ochrony Zasobów Leśnych”, która to z kolei nawiązuje do ustaleń „Szczytu Ziemi” w Rio de Janerio (1992 r.) Nadrzędnym celem tej polityki jest zapewnienie trwałości lasów i ich wielofunkcyjnej roli. W granicach LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” znajduje się m.in. rezerwat przyrody „Skarpa Wiślicka”. Zgodnie z Zarządzeniem Nr 16 MOŚZNiL z dnia 24 stycznia 1996 r. całość lasów Nadleśnictwa Ustroń uznano za ochronne. Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy „Kaplicówka” Rada Miejska Skoczowa Uchwałą NR XI/160/2003 Z DNIA 28 SIERPNIA 2003 R. wprowadziła formę ochrony przyrody przez uznanie obszaru wzgórza Kaplicówka w Skoczowie za zespół przyrodniczo-krajobrazowy oraz określiła następujące zakazy obowiązujące na terenie „Zespołu”: 1/ niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu, 2/ wykonania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem obiektów związanych z kultem religijnym, rekreacją i sportem, 3/ uszkadzania i zanieczyszczania gleby, 4/ wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, 5/ zaśmiecania obiektu i terenu wokół niego, 6/ wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawoŜenia własnych gruntów rolnych, 7/ lokalizacji budownictwa letniskowego, 8/ budowy budynków, budowli, obiektów małej architektury i tymczasowych obiektów budowlanych mogących mieć negatywny wpływ na obiekt chroniony, bądź spowodować degradację krajobrazu. Dzięki korzystnej lokalizacji w dolinie Górnej Wisły, róŜnorodności form przyrodniczych występujących na tym terenie, oraz bogatej historii Gmina Skoczów jest atrakcyjnym terenem turystycznym (turystyka aktywna w tym jeździecka i piesza; turystyka pielgrzymkowa – szlak sarkandrowski; miejska i kulturowa). Na terenie Gminy zlokalizowane są szlaki, trasy oraz ścieŜki rowerowe (szlak „Greenways”, trasy w ramach Euroregionu Śląsk Cieszyński – Tesinskie Slezsko, ścieŜki urządzone na wałach Wisły) mają swój początek szlaki turystyczne prowadzące w góry Beskidu Śląskiego (Skoczów-Błatnia, Skoczow-Równica) oraz szlaki spacerowe: zabytków skoczowskich, sarkandrowski i morcinkowski24. 24 Audyt Turystyczny Wiślanej Trasy Rowerowej na Terenie Województwa Śląskiego. PART S.A. Warszawa, lipiec 2005 89/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.6.2 Stan docelowy Rada Miejska Skoczowa Uchwałą NR XLIV/562/2006 z dnia 28 września 2006 r. uchwaliła Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skoczów. W części dotyczącej kierunków polityki ekologicznej w zakresie walorów przyrodniczych i form ochrony formalno prawnej stwierdzono iŜ, w strategii rozwoju miasta naleŜy równieŜ uwzględniać ponadprzeciętne walory przyrodnicze i krajobrazowe objęte lub planowane do objęcia następującą ochroną prawną: * obszar specjalnej ochrony ptaków „Dolina Górnej Wisły” – wyznaczony w ramach programu NATURA 2000 (zajmujący znaczną część powierzchni gminy); * obszar wyznaczony do ochrony w ramach programu NATURA 2000 – obejmujący miejsce występowania czynnych tufów wapiennych z towarzyszącymi typowymi zbiorowiskami mszaków – pokrywający się w znacznym stopniu z obszarem istniejącego rezerwatu „Skarpa Wiślicka” obejmującego 3 zespoły leśne: buczynę karpacką, łęg jesionowy i grąd subkontynentalny, w których stwierdzono występowanie ponad 10 gatunków roślin rzadkich i chronionych, * istniejący zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Kaplicówka”, * proponowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wiślica” – obejmujący bogato urzeźbiony obszar z rozległymi panoramami widokowymi na dolinę Wisły oraz przylegający kompleks stawów, * proponowany rezerwat „Las Dzielowy” (w granicach gminy Skoczów znajduje się jego zachodnia część) – obejmujący dobrze zachowane zbiorowiska leśne grądowe i łęgowe – z rzadkim subatlantyckim gatunkiem turzycy, stanowiskami 8 gatunków roślin chronionych i licznymi objętymi ochroną gatunkami fauny, * proponowany rezerwat częściowy „Pióropusznik – Ochaby” – obejmujący las dębowo-jesionowy z udziałem wierzby kruchej (w którym występuje kilkanaście drzew o pomnikowych rozmiarach), stanowiskami 2 gatunków krzewów objętych ochroną częściową oraz bardzo licznym stanowiskiem pióropuszcznika strusiego – paproci objętej ochroną całkowitą, * proponowany uŜytek ekologiczny „Ochaby” – obejmujący rozległy kompleks stawów (w okolicach przysiółka Podbór), na których stwierdzono występowanie miejsca lęgowego ślepowrona – gatunku rzadkiego, objętego ochroną; * proponowany uŜytek ekologiczny „Kępa Wiślicka” – obejmujący zgrupowanie wzniesień zbudowanych z łupków cieszyńskich – wyraźnie wyróŜniających się z otoczenia, stanowiący miejsce rozrodu rzadkich, chronionych gatunków płazów i gadów oraz objętych ochroną roślin, * proponowany uŜytek ekologiczny „Zalas” – obejmujący niewielkie torfowisko z oczkiem śródleśnym i podmokły łęg olszowy ze stanowiskiem bardzo rzadkiej turzycy zgrzebłowatej (zaliczanej do gatunków ginących) oraz stwierdzonym występowaniem 3 innych gatunków roślin chronionych, 90/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 * proponowany uŜytek ekologiczny „Staw” planowany do utworzenia w celu ochrony krajobrazu bagienno-leśnego, z licznym stanowiskiem turzycy zgrzebłowatej, * proponowany uŜytek ekologiczny „Ochaby – Stadnina” – obejmujący roślinność leśno-parkową o charakterze naturalnego łęgu wiązowo-jesionowego z otaczającymi łąkami, pastwiskami i zbiorowiskami zaroślowymi. Na terenie planowanym do objęcia ochroną stwierdzono występowanie 4 gatunków roślin objętych ochroną całkowitą lub częściową, * proponowany uŜytek ekologiczny „Pogórze” – obejmujący rozległy kompleks hodowlanych stawów rybnych w miejscowości Pogórze, * proponowany uŜytek ekologiczny „Brennica” (w granicach gminy Skoczów znajduje się jego północna część) – obejmujący obszar ujścia Brennicy do Wisły, ze zbiorowiskami roślinności rozwiniętymi w widłach rzek. W Studium przyjęto takŜe jako obowiązujące ustalenia ochronne dla zaprojektowanego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Wiślica”. Zespół ten będzie elementem przyrody „wzmacniającym” istniejący system ekologiczny, w jego obrębie połoŜony jest rezerwat przyrody „Skarpa Wiślicka”. W Studium proponuje się takŜe rozwaŜyć moŜliwość objęcia obszaru o szczególnej koncentracji wysokich walorów przyrodniczych, jakim jest rejon „Bajerki–Pogórze” (południowo-wschodnia część gminy). określoną formą ochrony, np. uŜytek ekologiczny lub zespół przyrodniczo-krajobrazowy; wymagałoby to przygotowania odrębnej dokumentacji projektowej. Analizy przyrodnicze, wykonane w ramach Sudium, wykazały, Ŝe obszar ten charakteryzuje się koncentracją: - kompleksów wód otwartych o wysokich wartościach biotycznych; - większych kompleksów roślinnych; - pojedynczych stawów i zbiorników wodnych; - łąk i terenów podmokłych o istotnym znaczeniu jako elementu spajającego system przyrodniczy wraz z fragmentami rzek Bajerki i Kowalanki, a takŜe obecnością: - zasobów wód podziemnych, eksploatowanych w rejonie Pogórza wraz z wyznaczonymi strefami ochronnymi. Rozwój turystyki w Gminie Skoczów ukierunkowany będzie na przedstawienie róŜnorodności biologicznej Gminy, rozwój moŜliwości uprawiania aktywnej turystyki i sportu. Dodatkowy nacisk będzie połoŜony na polepszenie atrakcyjności parków i zieleni miejskiej. 2.6.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: Cel strategicznym IV „Poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” 91/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Kierunek chronionych” działań 9 „Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów Dla zachowania bioróŜnorodności, będącej wyrazem dziedzictwa przyrodniczego Województwa Śląskiego, konieczne jest odtwarzanie i utrzymywanie istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych regionu, w tym zwiększenie i poprawa kondycji przyrodniczej terenów leśnych. ZaleŜeć od tego będzie bezpośrednia efektywna poprawa warunków Ŝycia mieszkańców regionu. NaleŜy opracować plany ochrony parków krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody na terenie województwa. W skali krajowej zostały opracowane koncepcje systemu obszarów chronionych, np Krajowy System Obszarów Chronionych, Ekonet – Polska, Europejskiej Sieci Ekologicznej – Natura 2000, w oparciu o które tworzone są rozwiązania systemowe w regionie. Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych wymaga podjęcia działań, w tym np.: waloryzację przyrody oŜywionej i nieoŜywionej, określenie zagroŜenia przyrody oŜywionej (gatunki i siedliska przyrodnicze) i nieoŜywionej (opracowanie regionalnych czerwonych list i czerwonych ksiąg), wyznaczenie struktur ekologicznych i obszarów przyrodniczych o znaczeniu światowym, krajowym, regionalnym i lokalnym, utrzymanie i wzmocnienie korytarzy ekologicznych, określenie form ochrony przyrody adekwatnych do znaczenia i zagroŜenia wartości przyrodniczych oraz struktur ekologicznych, opracowanie programów ochrony i restytucji gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz struktur ekologicznych, stworzenie systemu informatycznego o obszarach chronionych dla potrzeb zarządzania i monitoringu systemu, opracowanie kompleksowego programu edukacji ekologicznej oraz wzmocnienie słuŜb ochrony przyrody. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska Cel szczegółowy: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa. Troska o dziedzictwo przyrodnicze wymaga aktywności na rzecz zachowania i wzbogacania istniejących oraz odtwarzania zanikłych elementów róŜnorodności biologicznej, a takŜe promocji i edukacji proekologicznej. „Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz cele długoterminowe do roku 2015” Celem długoterminowym do 2015 roku jest „Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej (genetycznej gatunkowej i siedliskowej) i krajobrazowej oraz wzrost lesistości województwa i ochrona lasów. Województwo śląskie za jeden z sześciu celów strategicznych przyjmuje ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych. DuŜą uwagę 92/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 przywiązywać się więc będzie do powiązania istniejących obszarów i obiektów chronionych w ciągi. Planuje się objęcie szczególną troską i ograniczenie negatywnych skutków infrastruktury przemysłowej i technicznej na biocenozy w dolinach rzek oraz ochronę róŜnorodności biologicznej na obszarach rolniczych. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych Priorytety: Ochrona i renaturalizacja ekosystemów, Ochrona elementów przyrody oŜywionej i nieoŜywionej, Zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych, Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 1: Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności Śląska Cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. Cel operacyjny 1.7.: Poprawa wizerunku i ładu przestrzennego powiatu. Projekty: •1.7.2. Prowadzenie konkursów zmierzających do poprawy wizerunku i ładu przestrzennego powiatu •1.7.3. „Dzikie Ŝycie” w mieście. Projekt tworzenia obszarów ochronnych na terenach miast. Opracowanie załoŜeń projektowych i rozdysponowanie ich pośród gmin powiatu • 1.7.4. Wspieranie inicjatyw dot. porządkowania (utrzymywania w czystości) terenów leśnych i rekreacyjnych Cel Strategiczny 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Cel operacyjny 2.3.: Tworzenie infrastruktury technicznej dla turystyki z zachowaniem zasad zrównowaŜonego rozwoju. Projekty : • 2.3.1. Polepszenie stanu i rozbudowa infrastruktury drogowej • 2.3.2. Opracowanie projektu systemu komunikacji zbiorowej dostosowanego do wielkości ruchu turystycznego w powiecie cieszyńskim • 2.3.3. Opracowanie projektu lokalizacji i zagospodarowania miejsc wypoczynku sobotnio - niedzielnego w rejonach o walorach przyrodniczo-krajobrazowych na terenie powiatu cieszyńskiego Cel operacyjny 2.4: Stworzenie spójnej na poziomie powiatu i gmin strategii zagospodarowania przestrzennego w obszarze ochrony środowiska, zawierającej 93/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 określenie stref działań gospodarczych na terenie powiatu z wydzieleniem obszarów objętych całkowitą lub częściową ochroną przyrody. Projekty: • 2.4.1. Wykorzystanie dokumentu „Waloryzacja zasobów województwa bielskiego” pod kątem określenia zasobów przyrodniczych powiatu cieszyńskiego • 2.4.2. Opracowanie kompleksowego wykazu terenów i obiektów przyrodniczych, które naleŜy chronić na terenie powiatu cieszyńskiego • 2.4.3. Analiza obowiązujących na terenie powiatu cieszyńskiego planów zagospodarowania przestrzennego i studiów uwarunkowań pod kątem wyznaczonych obszarów ochrony przyrody oraz określenia terenów, które mogą być bazą dla rozwoju turystyki i stworzenia oferty dla potencjalnych inwestorów • 2.4.5. Racjonalne korzystanie ze złóŜ kopalin w sposób niedopuszczający do naruszenia równowagi w ekosystemie Cel strategiczny 3.: Promowanie i podnoszenie prestiŜu powiatu cieszyńskiego w skali kraju i Europy poprzez wzmacnianie działań mających na celu zachowanie przyrody. Cel operacyjny 3.1.: Przebudowa istniejącego drzewostanu. Projekty: • 3.1.1. Ciągła przebudowa litych drzewostanów świerkowych Cel operacyjny 3.4: Popularyzacja róŜnorodnych form ochrony przyrody. Projekty: • 3.4.1. Rozpropagowanie wśród gmin informacji dotyczących posiadanych w powiecie form ochrony przyrody oraz krajobrazu • 3.4.2. Przygotowanie i przeprowadzenie kampanii lobbingowej na rzecz ochrony przyrody w powiecie cieszyńskim • 3.4.3. Opracowanie planu ochrony parku krajobrazowego Beskidu Śląskiego, którego zalecenia będą stanowiły „zasady ekologiczne” w powiecie Cel operacyjny 3.5.: „Sterowanie” ruchem turystycznym. Projekty: • 3.5.1. Ustalenie maksymalnej chłonności turystycznej w strefach chronionych powiatu • 3.5.2. Wzbogacenie istniejących banków informacji turystycznej o powiecie cieszyńskim o informację o walorach przyrodniczych • 3.5.3. Przygotowywanie i udostępnienie informacji o natęŜeniu ruchu turystycznego na terenie powiatu • 3.5.4. DąŜenie do organizacji imprez masowych w miejscach wyznaczonych, z poszanowaniem środowiska naturalnego Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „ochrona wartości przyrodniczych gminy” Kierunek działania „Podnoszenie i ochrona walorów przyrodniczych”, Zadania strategiczne: Kształtowanie właściwej gospodarki leśnej i parkowej, w tym zalesianie nieuŜytków i gleb niskich klas w celu powiększania lesistości gminy. Ochrona obszarów cennych przyrodniczo. 94/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Cel strategiczny „kreowanie i wspieranie pozytywnych zmian w sferze przemysłu handlu, drobnej wytwórczości i turystyki Kierunek działania„Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy”. Zadania strategiczne: Promocja produktów turystycznych Gminy, w tym upowszechnianie turystyki pielgrzymkowej i kwalifikowanej. Zagospodarowanie dla celów turystycznych i rekreacyjnych wałów rzeki Wisły oraz terenu Dolnego i Górnego Boru. Rewitalizacja zabytkowych kwartałów w miejscowościach o zachowanym układzie historycznym. Zagospodarowanie wzgórza Kaplicówka dla celów turystycznych. W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie edukacji ekologicznej na lata 2007-2014: „Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 3 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 95/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 22 Cele i kierunki działań – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności C6 Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności CELE KIERUNKI KI OCHRONA ZIELENI MIEJSKIEJ ZADANIA Okres realizacji C6KI-Z1 Ochrona i utrzymanie zieleni miejskiej ZW CIĄGŁE C6KI-Z2 Modernizacja parków Gminnych Utrzymanie i ochrona lasów gminnych i szkółek leśnych Zabiegi ochrony na drzewach (kasztanowce) Utrzymanie ścieŜek rowerowych ZW CIĄGŁE ZW CIĄGŁE ZW ZW CIĄGŁE CIĄGŁE OCHRONA C6KII-Z1 LASÓW I DRZEWOSTANU C6KII-Z2 K III TURYSTYKA C6KIII-Z1 K II ZW/ZK 96/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.6.4 Mechanizmy prawne i ekonomiczne Cele, zasady i formy ochrony przyrody Ŝywej i nieoŜywionej oraz krajobrazu określa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880 z późniejszymi zmianami). Celem ochrony przyrody jest: 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; 2) zachowanie róŜnorodności biologicznej; 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; 4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; 5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; 6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a takŜe pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; 7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Formami ochrony przyrody są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) uŜytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. W Obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. o ogłoszeniu Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (Mon. Pol. Nr 26, poz. 432) w części dotyczącej głównych kierunków polityki przestrzennego zagospodarowania kraju przy prezentacji polityki ochrony i uwarunkowanego ekologicznie kształtowania przestrzeni przyrodniczej dokonano omówienia wzajemnych relacji pomiędzy systemami NATURA 2000 i ECONET. W 1998 r. Fundacja IUCN Poland wydała „Strategię wdraŜania krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA” Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla róŜnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Koncepcja sieci ECONET-PL została opracowana w I etapie realizacji projektu badawczego National Nature Plan (NNP) w ramach Programu Europejskiego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody – IUCN. Oprócz Polski w tym 97/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 międzynarodowym projekcie uczestniczyły Węgry, Czechy i Słowacja. Podstawą utworzenia sieci ECONET w krajach uczestniczących w projekcie było przyjęcie jednolitych załoŜeń koncepcji paneuropejskiej sieci ekologicznej EECONET (European ECOlogical NETwork) i metodyki jej wyznaczania, wstępnie uzgodnionej na konferencji w Maastricht w 1993 r. W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Ochrona przyrody i krajobrazu”: Cele średniookresowe do 2014r: Zahamowanie strat róŜnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu). Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 2. Pełna inwentaryzacja róŜnorodności biologicznej: uzupełnianie rozmieszczeniu i zasobach składników róŜnorodności biologicznej. wiedzy o 3. Utrzymanie róŜnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym zapobieganie ich fragmentacji. 4. Utrzymanie róŜnorodności gatunków, w tym opracowanie programów ochrony dla gatunków zagroŜonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów. 5. Sporządzenie inwentaryzacji przyrodniczej obszarów Natura 2000. 6. BieŜąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych na terenach lądowych i morskich. 7. Dalsze prace nad wdraŜaniem sieci Natura 2000, w tym opracowanie planów ochrony tych obszarów oraz wdroŜenie systemu korytarzy ekologicznych je łączących. 9. Opracowanie i wdroŜenie monitoringu stanu zachowania gatunków, obszarów ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych, zgodnego z wymaganiami krajowymi i międzynarodowymi. 10. Wzmacnianie znaczenia ochrony róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej w planowaniu przestrzennym, w tym wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy uzgadnianiu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 11. Współpraca resortu środowiska z resortem rolnictwa przy opracowywaniu, wdraŜaniu i promocji programów rolno-środowiskowych, leśno-środowiskowych i wodno-środowiskowych. 12. Renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych i siedlisk, w tym szczególnie obszarów wodno-błotnych i leśnych., rozwój systemów naturalnej retencji wód. 98/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 13. Wsparcie badań faunistycznych i florystycznych, doskonalenie systemu wymiany informacji o róŜnorodności biologicznej. 14. Planowanie i prowadzenie prac hydrotechnicznych w sposób uwzględniający potrzebę utrzymania naturalnego charakteru rzek i ich dolin. 15. Wprowadzenie instrumentów pozwalających na skuteczne przeciwdziałanie wprowadzaniu gatunków obcych, które mogą zagraŜać integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk i/lub stanowić zagroŜenie dla gatunków rodzimych. 16. Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody, krajobrazu i róŜnorodności biologicznej. 18. Opracowanie i wdroŜenie systemu informatycznego usprawniającego ochronę zasobów oraz administrowanie parkami narodowymi i obszarami chronionymi. 19. Opracowanie i wdroŜenie zestawu wskaźników dla oceny stanu i tendencji zmian róŜnorodności biologicznej (na szczeblu ekosystemu i krajobrazu). 20. Rozwój wskaźników róŜnorodności biologicznej. 21. Opracowanie systemu w zakresie udzielania koncesji na poszukiwanie i eksploatację kopalin na obszarach Natura 2000 i innych obszarach chronionych. 22. Szczegółowe kartowanie geologiczne obszarów infiltracji w głównych zbiornikach wód podziemnych, a takŜe prowadzenie zalesień oraz ograniczeń rolno-przemysłowych na tych obszarach. 23. Współpraca międzynarodowa w zakresie ochrony i zrównowaŜonego uŜytkowania róŜnorodności biologicznej 24. Opracowanie Krajowej Strategii Ochrony Terenów Zieleni i Zadrzewień, ze szczególnym uwzględnieniem zadrzewień przydroŜnych i śródpolnych. 25. Współpraca resortu rolnictwa, transportu, rozwoju regionalnego i morskiej z resortem środowiska w zakresie planowanych i prowadzonych prac inwestycyjnych oddziałujących na środowisko. 26. Podjecie działań na rzecz wprowadzenia instrumentów mających na celu ochronę i planowanie krajobrazu. 27. Zidentyfikowanie krajobrazów i przeanalizowanie ich charakterystyk oraz przekształcających je sił i presji. 99/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 W zakresie „Ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów” w Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 20072010: Cele średniookresowe do 2014r: Rozwijanie trwale zrównowaŜonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Zalesianie nowych terenów, z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczokrajobrazowych (łącznie w latach 2007-2010 zalesienie około 130 tys. ha, w tym około ¾ w sektorze prywatnym). 2. Zwiększenie ilości i powierzchni zadrzewień na terenach rolniczych oraz rozszerzenie zakresu leśnej rekultywacji terenów zdegradowanych. 3. Lokalizacja zalesień i zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego, w tym kształtowanie granicy polno-leśnej. 4. Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów. 5. Zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów w celu dostosowania ich do charakteru siedliska i zwiększenia róŜnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych. 6. Rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych, w tym obszarów wodnobłotnych i obiektów cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych. 7. Restytucja i rehabilitacja ekosystemów leśnych, uszkodzonych w wyniku działania czynników abiotycznych i biotycznych. 8. Kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalności człowieka. 10. Kontynuacja działań prowadzonych przez Lasy Państwowe na rzecz podnoszenia świadomości i wiedzy ekologicznej społeczeństwa w zakresie leśnictwa, przykładowo poprzez rozszerzenie procesu tworzenia izb przyrodniczo-leśnych, ścieŜek dydaktycznych i pozostałych. 11. Prowadzenie doradztwa dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem. 13. Integracja działań gospodarki leśnej z gospodarką wodną. 100/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.6.5 Matryca logiczna Tabela 23 Matryca logiczna – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności Utrzymane w atrakcyjnym rekreacyjnie stanie parki Gminne, lasy oraz szkółki leśne; atrakcyjny wygląd Gminy poprzez dbałość o wygląd zieleni miejskiej; zapewnienie mieszkańcom aktywnego korzystania z utrzymanych ścieŜek rowerowych OCHRONA ZIELENI MIEJSKIEJ OCHRONA LASÓW DRZEWOSTANU TURYSTYKA Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane Przeprowadzone zabiegi ochrony Dane zebrane w zieleni miejskiej, lasów i parków Gminy Skoczów Gminnych oraz utrzymanie ścieŜek rowerowych Ochrona i utrzymanie zieleni miejskiej oraz parków Gminy Skoczów I Opracowanie planu ochrony lasów i drzewostanu Gminy Utrzymanie ścieŜek rowerowych ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Urzędzie Przewidywane nakłady Nie zdefiniowano finansowe na planowane działania w latach 2007-2010: 2189,0 tys zł 101/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.6.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 24 Harmonogram realizacji Programu – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności CEL KIER. ZADANIE 1 C6 NAZWA I ZAKRES ZADANIA 2 3 4 Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności KI OCHRONA ZIELENI MIEJSKIEJ C6KI-Z1 Ochrona i utrzymanie zieleni miejskiej C6KI-Z2 Modernizacja parków Gminnych K II OCHRONA LASÓW I DRZEWOSTANU C6KII-Z1 Utrzymanie i ochrona lasów gminnych i szkółek leśnych C6KII-Z2 Zabiegi ochrony na drzewach (kasztanowce) K III TURYSTYKA C6KIII-Z1 Utrzymanie ścieŜek rowerowych WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 5 6 7 8 9 2 189,0 1 505,0 1 380,0 125,0 560,0 540,0 20,0 124,0 124,0 516,0 345,0 345,0 0,0 140,0 135,0 5,0 31,0 31,0 561,0 390,0 345,0 45,0 140,0 135,0 5,0 31,0 31,0 566,0 395,0 345,0 50,0 140,0 135,0 5,0 31,0 31,0 546,0 375,0 345,0 30,0 140,0 135,0 5,0 31,0 31,0 102/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.6.7 Wnioski Kontynuowane będą działania w zakresie utrzymania i rozwoju parków i zieleni miejskiej ze szczególnym uwzględnieniem najatrakcyjniejszych zakątków Gminy. Zwiększeniu ulegnie powierzchnia lasów na terenie Gminy, prowadzone będą działania w zakresie ochrony lasów gminnych i prowadzenia szkółek leśnych. Kontynuowane będą działania w zakresie ochrony drzewostanu na terenie gminy, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony kasztanowców. Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skoczów, podejmowane będą działania dla rozszerzenia obszarów chronionych Gminy. W ramach podniesienia atrakcyjności turystycznej Gminy rozbudowywane będą ścieŜki rowerowe, spacerowe, turystyczne, obiekty sportowe itp., oraz podjęte zostaną działania dla zagospodarowania wzgórza Kaplicówka. 2.7 Edukacja ekologiczna 2.7.1 Charakterystyka problemu i ocena aktualnego stanu W ramach akcji informacyjnej na stronie internetowej Gminy www.skoczów.pl umieszczono specjalną zakładkę „ochrona środowiska w gminie Skoczów” gdzie na bieŜąco są zamieszczane najwaŜniejsze informacje dotyczące lokalnych uwarunkowań prawnych w zakresie ochrony środowiska, ale takŜe materiały edukacyjne dotyczące np. zasad segregacji odpadów, szkodliwości spalania odpadów, oczyszczaniu ścieków itp. Materiały informacyjno-szkoleniowe z zakresu ochrony środowiska są takŜe zamieszczane w lokalnym miesięczniku „Wieściach Skoczowskich”. Urząd Miasta wspiera finansowo konkursy ekologiczne organizowane w szkołach, oraz umoŜliwia dofinansowanie działań w zakresie edukacji ekologicznej w ramach programu współpracy Samorządu Gminy Skoczów z organizacjami pozarządowymi. 2.7.2 Stan docelowy Realizacja działań zaproponowane w Programie przyczyni się do ukształtowania ekologicznej świadomości społecznej, rozumianej jako stan wiedzy, poglądów i wyobraŜeń ludzi o środowisku przyrodniczym, jego zasobach oraz zagroŜeniach wynikających z działalności człowieka, a takŜe stan wiedzy o sposobach i instrumentach sterowania, uŜytkowania i ochrony środowiska. Osiągnięcie oczekiwanego poziomu świadomości ekologicznej powinno prowadzić do ukształtowania się nawyków i zachowań sprzyjających realizacji załoŜeń rozwoju zrównowaŜonego. 103/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.7.3 Cele i kierunki działań w odniesieniu do przyjętych polityk i strategii w regionie „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000-2020”: W celu strategicznym IV „poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni” nie wyodrębniono osobnego kierunku działań dotyczącego szeroko pojętej edukacji ekologicznej, tym niemniej stwierdzono, iŜ „ochrona istniejących zasobów przyrodniczych powinna opierać się na świadomym kształtowaniu dziedzictwa kulturowego, słuŜącego następnym pokoleniom mieszkańców województwa”. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 Priorytet V Środowisko Cel główny: Ochrona oraz poprawa jakości środowiska Cel szczegółowy: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa. Troska o dziedzictwo przyrodnicze wymaga aktywności na rzecz zachowania i wzbogacania istniejących oraz odtwarzania zanikłych elementów róŜnorodności biologicznej, a takŜe promocji i edukacji proekologicznej. Program Ochrony Środowiska Powiatu Cieszyńskiego W rozdziale Wytyczne dla Gmin Powiatu Cieszyńskiego do sporządzania Programów Ochrony Środowiska i Planów Gospodarki Odpadami zaproponowano następujące cele i priorytety dla programów gminnych: Cel główny: Edukacja ekologiczna Priorytety: Prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, Organizacja pozaszkolnych ośrodków i elementów edukacji ekologicznej. Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 W części Ochrona Środowiska określono następujące cele strategiczne, operacyjne i projekty: Cel Strategiczny 1: Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności Śląska Cieszyńskiego jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. Cel operacyjny 1.2.: Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu Cieszyńskiego – kształtowanie postaw proekologicznych. Projekty: • 1.2.1. Doskonalenie nauczycieli z zakresu edukacji ekologicznej • 1.2.2. Organizacja Powiatowego Konkursu Ekologicznego bazującego na wcześniej prowadzonych konkursach gminnych • 1.2.3. Przygotowanie programu szkolnego z zakresu ochrony środowiska bazującego na dobrych przykładach z powiatu cieszyńskiego, w tym organizacja warsztatów ekologicznych w szkołach • 1.2.4. Dostosowanie kierunków edukacji do potrzeb rynku agroturystycznego 104/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 • 1.2.5. Promowanie edukacji ekologicznej w oparciu o Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Beskidu Śląskiego” oraz Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego • 1.2.6. Prowadzenie powiatowego„serwisu ekologicznego” – przygotowywanie raz w miesiącu materiałów dla prasy lokalnej, dotyczących zagadnień ekologicznych w powiecie cieszyńskim (prawo, ciekawostki, etc.) • 1.2.7. Zorganizowanie w powiecie komórki ds. doradztwa i nadzoru nad gospodarowaniem energią Cel operacyjny 1.3.: Prowadzenie działań informacyjnych, promujących podejmowane w powiecie przedsięwzięcia ekologiczne. Projekty: • 1.3.2. Prowadzenie działań informacyjno – promocyjnych z uwzględnieniem moŜliwości przywrócenia obecności raków w rzekach powiatu cieszyńskiego skierowane do wszystkich gmin powiatu Cel operacyjny 1.7.: Poprawa wizerunku i ładu przestrzennego powiatu. Projekty: • 1.7.2. Prowadzenie konkursów zmierzających do poprawy wizerunku i ładu przestrzennego powiatu • 1.7.4. Wspieranie inicjatyw dot. porządkowania (utrzymywania w czystości) terenów leśnych i rekreacyjnych Cel Strategiczny 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju. Cel operacyjny 2.1.: Promowanie rozwoju agroturystyki w Powiecie Cieszyńskim. Projekty: • 2.1.1. Dostosowanie kierunków edukacji do potrzeb rynku agroturystycznego, • 2.1.2. Prowadzenie systematycznych szkoleń z zakresu agroturystyki i przekwalifikowania gospodarstw rolnych, • 2.1.3. Prowadzenie stałych działań informujących mieszkańców powiatu o kredytach na działalność agroturystyczną. Cel operacyjny 2.2.: Rozwój rolnictwa ekologicznego, w oparciu o zasadę dobrej praktyki rolniczej, w celu produkcji zdrowej Ŝywności. Projekty: • 2.2.1. Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych w zakresie rolnictwa ekologicznego i zdrowej Ŝywności Cel strategiczny 3.: Promowanie i podnoszenie prestiŜu powiatu cieszyńskiego w skali kraju i europy poprzez wzmacnianie działań mających na celu zachowanie przyrody. Cel operacyjny nr 3.2.: Przywrócenie obecności raka szlachetnego i raka błotnego w rzekach powiatu. Projekty: • 3.2.1. Działania informacyjno-promocyjne o moŜliwości przywrócenia obecności raków skierowane do wszystkich gmin Cel operacyjny 3.4: Popularyzacja róŜnorodnych form ochrony przyrody. Projekty: • 3.4.1. Rozpropagowanie wśród gmin informacji dotyczących posiadanych w powiecie form ochrony przyrody oraz krajobrazu 105/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 • 3.4.2. Przygotowanie i przeprowadzenie kampanii lobbingowej na rzecz ochrony przyrody w powiecie cieszyńskim Cel operacyjny 3.5.: „Sterowanie” ruchem turystycznym. Projekty: • 3.5.2. Wzbogacenie istniejących banków informacji turystycznej o powiecie cieszyńskim o informację o walorach przyrodniczych • 3.5.3. Przygotowywanie i udostępnienie informacji o natęŜeniu ruchu turystycznego na terenie powiatu Cel operacyjny 3.8.: Wspieranie działań organizacji pozarządowych. Projekty: • 3.8.1. Organizacja systemu doradztwa, konsultacji szkoleń i pomocy administracyjno-biurowej dla organizacji pozarządowych w obszarze ochrony środowiska Strategia Rozwoju Gminy Skoczów Celu strategiczny „Ochrona wartości przyrodniczych Gminy”. Kierunek działania: „Podnoszenie i ochrona walorów przyrodniczych”. Zadania strategiczne: Współdziałanie mieszkańców w realizacji programów ochrony środowiska, szeroka edukacja ekologiczna. W oparciu o powyŜsze cele przyjęto dla Gminy Skoczów długoterminowy cel w zakresie edukacji ekologicznej na lata 2007-2014: „Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców” Dla skutecznej realizacji powyŜszego celu wyodrębniono 3 kierunki działań, którym przyporządkowano zadania krótkoterminowe na lata 2007 –2010, oraz długoterminowe (perspektywiczne) na lata 2011-2014: 106/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 25 Cele i kierunki działań – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców C7 Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców CELE KIERUNKI KI EDUKACJA EKOLOGICZNA W SZKOŁACH ZADANIA C8KI-Z1 C8KI-Z2 C8KII-Z1 EDUKACJA K II EKOLOGICZNA DOROSŁYCH C8KII-Z2 C8KII-Z3 WSPIERANIE ORGANIZACJI KIII POZARZĄDOWYCH W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ZW/ZK Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania ZW odpadami Wspieranie konkursów ekologicznych i akcji informacyjnoZW promocyjnych Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania ZW odpadami Edukacja rolników w zakresie Dobrej Praktyki Rolniczej (Ośrodek Doradztwa Rolniczego) ZK ZADANIE Edukacja ekologiczna w prasie lokalnej ("Wieści Skoczowskie”) oraz na stronie internetowej Gminy NIEINWESTYCYJNE Finansowanie działań organizacji pozarządowych w C8KIII-Z1 ramach programu współpracy Samorządu Gminy Skoczów z organizacjami pozarządowymi ZW Okres realizacji CIĄGŁE CIĄGŁE CIĄGŁE CIĄGŁE CIĄGŁE CIĄGŁE 107/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.7.4 Mechanizmy prawno-ekonomiczne Dział VIII Tytułu I ustawy Prawo Ochrony Środowiska traktuje o edukacji ekologicznej, badaniach z zakresu ochrony środowiska oraz reklamie. Stwierdzono, iŜ problematykę ochrony środowiska i zrównowaŜonego rozwoju uwzględnia się w podstawach programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół i kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych. Określono iŜ środki masowego przekazu są obowiązane kształtować pozytywny stosunek społeczeństwa do ochrony środowiska oraz popularyzować zasady tej ochrony w publikacjach i audycjach. Światowy obowiązek powszechnej edukacji ekologicznej wynika z „Globalnego Programu Działań” czyli Agendy 21 przyjętej na Szczycie Ziemi w Rio w 1992r. W Polsce w 2001 r. w Ministerstwie Środowiska została opracowana Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej pt. „Przez edukację do zrównowaŜonego rozwoju”25. Powstał równieŜ Narodowy Program Edukacji Ekologicznej26, będący programem wykonawczym Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej. Jest on pierwszym dokumentem z zakresu tej problematyki, określającym podstawowe zadania edukacyjne, podmioty odpowiedzialne za ich realizację, moŜliwości i źródła finansowania, a takŜe harmonogram ich wdraŜania. W Polityce Ekologicznej Państwa określono następujące cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2007-2010 w zakresie „Edukacja i udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska”: Cele średniookresowe do 2014r: Stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie, Zwiększenie liczby osób podejmujących świadome decyzje konsumenckie, uwzględniające konieczność ochrony zasobów przyrodniczych, Tworzenie płaszczyzny współpracy z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi oraz wspieranie aktywności tych organizacji. Wybrane kierunki działań na lata 2007-2010: 1. Tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji dla zrównowaŜonego rozwoju. 2. Wspieranie projektów edukacji dla zrównowaŜonego rozwoju realizowanych przez róŜne podmioty. 3. Prowadzenie promocji postaw opartych na idei zrównowaŜonej i odpowiedzialnej konsumpcji. 4. WdroŜenie mechanizmów ułatwiających dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie. 5. Wzmacnianie rozwiązań organizacyjnych, które wspierają działalność pozarządowych organizacji ekologicznych. 25 26 „Przez edukację do zrównowaŜonego rozwoju” Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, 2001 Narodowy Program Edukacji Ekologicznej. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, luty 2001 108/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.7.5 Matryca logiczna Tabela 26 Matryca logiczna – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Logika interwencji Cele: Rezultaty: Działania: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Poprawa stanu środowiska poprzez świadome i odpowiedzialne działania mieszkańców Gminy dzięki polepszeniu ich wiedzy ekologicznej; wypełnienie zapisów Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej oraz Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej EDUKACJA EKOLOGICZNA W SZKOŁACH EDUKACJA EKOLOGICZNA DOROSŁYCH WSPIERANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ Mierzalne wskaźniki osiągnięcia Jak, kiedy oraz przez kogo wskaźniki będą weryfikowane ZałoŜenia oraz czynniki ryzyka: Ilość przeprowadzonych konkursów, Informacje pochodzące z Brak osób i instytucji publikacji umieszczonych na stronie organizacji pozarządowych zainteresowanych internetowej Gminy oraz w prasie organizujących konkursy; konkursami; lokalnej Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania odpadami; Organizacja konkursów ekologicznych i akcji informacyjno-promocyjnych Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania odpadami; Edukacja rolników w zakresie Dobrej Praktyki Rolniczej; Edukacja ekologiczna w prasie lokalnej ("Wieści Skoczowskie”) oraz na stronie internetowej Gminy Finansowanie działań organizacji pozarządowych w ramach programu współpracy Samorządu Gminy Skoczów z organizacjami pozarządowymi Przewidywane nakłady Nie zdefiniowano finansowe na planowane działania w latach 2007-2010: 623,6 tys zł 109/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.7.6 Harmonogram realizacji Programu Tabela 27 Harmonogram realizacji Programu – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców CEL KIER. ZADANIE 1 C7 NAZWA I ZAKRES ZADANIA 2 3 4 Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców KI EDUKACJA EKOLOGICZNA W SZKOŁACH C8KI-Z1 Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania odpadami C8KI-Z2 Wspieranie konkursów ekologicznych i akcji informacyjno-promocyjnych K II EDUKACJA EKOLOGICZNA DOROSŁYCH C8KII-Z1 Kampania informacyjna w zakresie gospodarowania odpadami C8KII-Z2 Edukacja rolników w zakresie Dobrej Praktyki Rolniczej Edukacja ekologiczna w prasie lokalnej ("Wieści Skoczowskie”) oraz na C8KII-Z3 stronie internetowej Gminy KIII WSPIERANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ Finansowanie działań organizacji pozarządowych w ramach programu C8KIII-Z1 współpracy Samorządu Gminy Skoczów z organizacjami pozarządowymi WARTOŚĆ ZADANIA [tys. PLN] NAKŁADY DO PONIESIENIA [tys. PLN] rok rok rok rok 2007 2008 2009 2010 5 6 7 8 87,5 21,5 22,0 22,0 68,0 17,0 17,0 17,0 48,0 12,0 12,0 12,0 20,0 5,0 5,0 5,0 12,0 3,0 3,0 3,0 12,0 3,0 3,0 3,0 ZADANIE KOORDYNOWANE 9 22,0 17,0 12,0 5,0 3,0 3,0 ZADANIE NIEINWESTYCYJNE 7,5 1,5 2,0 2,0 2,0 7,5 1,5 2,0 2,0 2,0 110/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2.7.7 Wnioski Program Ochrony Środowiska jest kierowany do ogółu społeczeństwa Gminy Skoczów. Skuteczna realizacja celów zawartych w Programie ochrony środowiska jest moŜliwa, jeŜeli mieszkańcy Gminy aktywnie włączą się do ich realizacji. Dlatego rozwój edukacji ekologicznej obejmującej zarówno uczniów, jak i osoby dorosłe jest jednym z priorytetów Programu. Adresatami programu edukacyjnego będą dzieci i młodzieŜ szkolna oraz osoby dorosłe, w tym rolnicy i przedsiębiorcy. Gmina będzie wspierać organizowanie konkursów ekologicznych dla młodzieŜy szkolnej. W ramach programu współpracy Samorządu Gminy Skoczów z organizacjami pozarządowymi, organizacje pozarządowe będą mogły występować o dofinansowanie dla prowadzonych projektów z zakresu ochrony środowiska. 3 ANALIZA UWARUNKOWAŃ FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH Potencjalne źródła finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych Nakłady finansowe wymagane na realizację zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska przewyŜszają moŜliwości finansowe jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tym powstaje konieczność pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania planowanych inwestycji. Dostępne dla samorządów źródła finansowania podzielić moŜna na: * środki własne , * kredyty i poŜyczki banków komercyjnych, * kredyty i poŜyczki preferencyjne udzielane przez instytucje rozwoju gmin, * dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych, * emisje obligacji. 3.1 Fundusze krajowe Krajowe środki finansowe przeznaczone na wspieranie inwestycji ochrony środowiska, z których korzystać mogą m.in. samorządy terytorialne pochodzą z: - Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - Powiatowych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - Gminnych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusze te gromadzą wpływy z opłat płaconych za korzystanie ze środowiska i jego zasobów przez podmioty gospodarcze oraz kar nakładanych za ponadnormatywne zanieczyszczenie środowiska. 111/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą instytucją realizującą Politykę Ekologiczną Państwa poprzez finansowanie inwestycji w ochronie środowiska i gospodarce wodnej. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: # finansowanie poŜyczkowe ( poŜyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki), # finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia), # finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź juŜ istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). Szczegółowy zakres działalności NFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a takŜe wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: www.nfosigw.gov.pl oraz w siedzibie Funduszu w Warszawie przy ul. Konstruktorskiej 3a. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach finansuje w formie poŜyczek i dotacji inwestycje ekologiczne oraz działania pozainwestycyjne (w tym edukację ekologiczną) w Województwie Śląskim. Formy wsparcia WFOŚiGW są analogiczne do form wsparcia NFOŚiGW. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jest podstawowym źródłem finansowania działań i projektów proekologicznych realizowanych przez samorządy lokalne oraz podmioty gospodarcze działające w Województwie Śląskim. Fundusz jest narzędziem realizacji polityki ekologicznej, która pozostaje w gestii samorządu wojewódzkiego. W praktyce oznacza to, Ŝe w ślad za strategicznymi decyzjami władz samorządowych idą konkretne działania Funduszu niosące za sobą skutki finansowe i rzeczowe. AŜ 62% środków pozostających do dyspozycji WFOŚiGW w Katowicach przeznaczanych jest na potrzeby samorządów. WFOŚiGW w Katowicach wspiera działania na rzecz zrównowaŜonego rozwoju regionu zgodnie z polityką ekologiczną państwa i województwa, poprzez preferencyjne dofinansowanie przedsięwzięć realizujących cele długookresowe i krótkookresowe zapisane w wojewódzkim programie ochrony środowiska oraz zapewniających absorpcję środków unijnych dla osiągnięcia w województwie śląskim stanu środowiska wynikającego z ustaleń akcesji Polski do Unii Europejskiej. Priorytetowe zadania WFOŚiGW w Katowicach na 2007 rok: POLEPSZENIE JAKOŚCI POWIETRZA I OCHRONA KLIMATU ZIEMI Ograniczanie niskiej emisji 112/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Ograniczenie emisji pyłowo-gazowej Oszczędzanie energii OCHRONA PRZED HAŁASEM Działania ograniczające negatywny wpływ hałasu na mieszkańców i środowisko OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych GOSPODARKA WODNA Ochrona przed powodzią i suszą Zaopatrzenie w wodę GOSPODARKA ODPADAMI I OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Odpady komunalne Odpady przemysłowe, w tym niebezpieczne Rewitalizacja terenów poprzemysłowych OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Ukształtowanie regionalnego systemu obszarów chronionych Ochrona gatunkowa zwierząt i roślin Ochrona lasów Usuwanie szkód w środowisku przyrodniczym EDUKACJA EKOLOGICZNA Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców województwa śląskiego (dzieci, młodzieŜy i ludzi dorosłych) PROFILAKTYKA ZDROWOTNA Profilaktyka zdrowotna dzieci z obszarów, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska Profilaktyka specjalistyczna (dzieci z problemami zdrowotnymi) Działania ogólnoprofilaktyczne (wyjazdy wakacyjne i śródroczne) PROGRAMY, PRACE NAUKOWO-BADAWCZE, OPRACOWANIA Zarządzanie środowiskowe Programy i projekty Unii Europejskiej i międzynarodowe w zakresie ochrony środowiska MONITORING ŚRODOWISKA System monitoringu System informacyjny WSPOMAGANIE SYSTEMU KONTROLI WNOSZENIA OPŁAT ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA ROLNICTWO EKOLOGICZNE Szczegółowe informacje na temat kryteriów, zasad oraz obszarów wsparcia znaleźć moŜna na stronie internetowej http://www.wfosigw.katowice.pl lub w siedzibie WFOŚiGW w Katowicach ul. Plebiscytowa 19. Gminne i powiatowe fundusze są funduszami celowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z artykułem 406 ustawy Prawo Ochrony Środowiska środki gminnych funduszy przeznacza się na: 1) edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównowaŜonego rozwoju; 113/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 2) wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska; 3) wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska, a takŜe systemów pomiarowych zuŜycia wody i ciepła; 3a) wspomaganie systemów gromadzenia i przetwarzania danych związanych z dostępem do informacji o środowisku; 4) realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, słuŜących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej; 5) przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków; 6) przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi; 7) przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza; 7a) przedsięwzięcia związane z ochroną wód; 8) profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska; 9) wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii; 9a) wspieranie działalności związanej z wytwarzaniem biokomponentów i biopaliw ciekłych; 10) wspieranie ekologicznych form transportu; 11) działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi połoŜonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody; 12) inne zadania ustalone przez radę gminy, słuŜące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównowaŜonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Środki gminnych funduszy, pochodzące z opłat wnoszonych przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przez Gminę przejętych od nich obowiązków, przeznacza się w całości na realizację zadania, o którym mowa w art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 3.2 Fundusze Unii Europejskiej W ramach planowania strategicznego na lata 2007-2013 6 grudnia 2006 roku Rada Europy przyjęła Decyzję w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności (200/6702/WE). W punkcie 6 Decyzji ustalono zapis: „Celem niniejszych strategicznych wytycznych powinno być zatem stymulowanie rozwoju strategicznego wymiaru polityki spójności prowadzącego do wzmocnienia synergii z celami odnowionej agendy lizbońskiej oraz wspomagania realizacji tych celów”27. Przyjęcie takiej decyzji otworzyło moŜliwość dla określenia krajowych dokumentów formułujących strategie i załoŜenia rozwoju. W Polsce dokumentem określającym załoŜenia i dąŜenia strategiczne są Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Jest to dokument definiujący priorytety, obszary wykorzystywania oraz system wdraŜania 27 http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/2007/osc/l_29120061021pl00110032.pdf 114/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 funduszy unijnych na lata 2007-2013. Jako fundusze unijne na ten okres programowania wymienić naleŜy: * Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, * Europejski Fundusz Społeczny, * Fundusz Spójności. Celem strategicznym NSRO jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej28. Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSRO są: * Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, * Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, * Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, * Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, * Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, * Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Dla realizacji załoŜonych celów przewidziano, poza wszelkimi działaniami prawnymi, fiskalnymi i instytucjonalnymi podjęcie działań realizowanych za pomocą Programów Operacyjnych. Do programów tych zaliczyć moŜna: - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko - Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka - Program Operacyjny Kapitał Ludzki - Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej - Program Operacyjny Pomoc Techniczna - Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej - 16 Regionalnych Programów Operacyjnych29 Za zarządzanie realizacją Programów Operacyjnych odpowiedzialne jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, natomiast za realizację poszczególnych Regionalnych Programów Operacyjnych odpowiadają właściwe Zarządy poszczególnych Województw. * Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” W Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko określono, Ŝe wzrost atrakcyjności Polski i regionów będzie osiągnięty dzięki inwestycjom w pięciu obszarach mających największe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej 28 29 http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NR/rdonlyres/84E9F42A-FC67-45D8-885E-7BC9AA708A02/31941/NSRO_maj2007.pdf http://www.funduszestrukturalne.gov.pl 115/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 regionów – w sektorach transportu, środowiska, energetyki, kultury i ochrony zdrowia – poprzez realizację następujących celów szczegółowych Programu: 1. Budowa infrastruktury zapewniającej, Ŝe rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. 2. Zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu. 3. Zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii. 4. Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwiększenia atrakcyjności Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia siły roboczej. W sektorze środowiska dzięki inwestycjom wspieranym w ramach Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” stworzone mają zostać atrakcyjne warunki dla przedsiębiorstw i ich wysoko kwalifikowanych pracowników poprzez doprowadzenie do spójności w tym zakresie z innymi krajami UE dzięki wypełnieniu zobowiązań akcesyjnych. Osiągnięcie odpowiednich standardów jest nie tylko wymogiem prawnym, ale takŜe dzięki stosowaniu zasady „zanieczyszczający płaci” prowadzić będzie do efektywnego wykorzystania zasobów uwzględniającego koszty korzystania ze środowiska i koszty dla jakości Ŝycia mieszkańców Polski. Efektywne ekonomicznie wsparcie publiczne dla inwestycji powinno równieŜ przyczynić się do zmniejszenia kosztów środowiskowych i dzięki temu zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej Polski. Działania w tym sektorze realizują cele wskazane w Narodowych Strategiach Ochrony Środowiska, Polityce Ekologiczna Państwa na lata 2003 – 2006, z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010 i jej aktualizacjach oraz dokumencie Polska 2025. Długookresowa Strategia Trwałego i ZrównowaŜonego Rozwoju. Cel główny programu w sektorze środowiska będzie realizowany poprzez ukierunkowane wsparcie inwestycji m.in. w następujących obszarach: * w zakresie gospodarki wodno-ściekowej wspierane będą inwestycje prowadzące do zredukowania ilości zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami do wód i ziemi oraz zapewnienia odpowiedniej jakości wody pitnej w aglomeracjach zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych i Strategią Gospodarki Wodnej, * w zakresie gospodarki odpadami wspierane będą działania w zakresie zapobiegania oraz ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdraŜania technologii odzysku, w tym recyklingu, wdraŜania technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a takŜe likwidacji zagroŜeń wynikających ze składowania odpadów zgodnie z krajowym i wojewódzkimi planami gospodarki odpadami dla ograniczenie 116/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 ryzyka zagroŜeń ekologicznych wspierane będą inwestycje zwiększające bezpieczeństwo przeciwpowodziowe i prowadzące do wzrostu dyspozycyjnych zasobów wody oraz w zakresie zapobiegania oraz ograniczania skutków zagroŜeń naturalnych i przeciwdziałania powaŜnym awariom, a takŜe monitorowania stanu środowiska, * prowadzone będą równieŜ czynne działania na rzecz ochrony przyrody na obszarach chronionych w Polsce prowadzące do ograniczenia degradacji środowiska naturalnego oraz strat zasobów róŜnorodności biologicznej zgodnie z Krajową Strategią Ochrony i Umiarkowanego UŜytkowania RóŜnorodności Biologicznej wraz z programem działań do tej strategii, oraz Polityką Leśną Państwa, w tym Krajowym Programem Zwiększania Lesistości do roku 2020 z perspektywą do roku 2025. Realizowane będą takŜe elementy działań przewidzianych w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej „Przez edukację do zrównowaŜonego rozwoju”. Dla realizacji celów Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” zdefiniowano priorytety: Priorytet I: Gospodarka wodno-ściekowa, Priorytet II: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, Priorytet III: Bezpieczeństwo ekologiczne, Priorytet IV: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony Środowiska, Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, Priorytet VI: Transeuropejskie sieci transportowe TEN-T, Priorytet VII : Transport przyjazny środowisku, Priorytet VIII: Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe, Priorytet IX : Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej, Priorytet X: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku, Priorytet XI: Bezpieczeństwo energetyczne, Priorytet XII: Kultura i dziedzictwo kulturowe, Priorytet XIII: Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia, Priorytet XIV: Pomoc techniczna dla wsparcia procesu zarządzania Programem oraz upowszechnienia wiedzy na temat wsparcia ze środków Unii Europejskiej, Priorytet XV: Pomoc techniczna dla wsparcia zdolności instytucjonalnych w instytucjach uczestniczących we wdraŜaniu priorytetów współfinansowanych z Funduszu Spójności. * Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego Celem głównym „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” jest stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu. Rozwój naleŜy tu rozumieć bardzo szeroko, jako proces zachodzący na wielu komplementarnych płaszczyznach, w tym: • gospodarczej: wzrost gospodarczy i zwiększenie zatrudnienia, rozwój technologiczny i innowacje, restrukturyzacja i dywersyfikacja działalności gospodarczej, 117/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 • społecznej: poprawa jakości Ŝycia mieszkańców, wzbogacenie toŜsamości kulturowej i procesy integracyjne, rozwój usług i zasobów społecznych, wzrost mobilności zawodowej i społecznej, • środowiskowej: zmniejszenie obciąŜeń i przyrodniczego, zachowanie bioróŜnorodności, polepszenie jakości środowiska • infra-techniczej: podnoszenie jakości, rozbudowa i racjonalne gospodarowanie zasobami infrastruktury technicznej. Rozwój regionalny jest nierozdzielny z rozwojem lokalnym, a sukces Programu będzie w duŜej mierze zaleŜał od racjonalnej przestrzennej organizacji procesów rozwojowych. Decentralizacja procesu zarządzania rozwojem moŜe przyczynić do wzrostu jego efektywności i zaktywizowania lokalnych aktorów. W porozumieniu z samorządami lokalnymi zdecydowano więc o wydatkowaniu 40% środków za pośrednictwem programów subregionalnych, tworzonych zgodnie z zasadą partnerstwa w ramach czterech obszarów polityki rozwoju zidentyfikowanych w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020 i projektów kluczowych zgłoszonych m.in. przez subregiony. Do osiągnięcia celu głównego „Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” prowadzić będzie realizacja 9 priorytetów, z których kaŜdy jest zorientowany na osiągnięcie jednego z dziewięciu celów szczegółowych programu. Tabela 28 Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013 i strategia jego osiągnięcia Stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu Cel główny RPO Cel szczegółowy RPO Priorytet Wzrost konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy regionalnej Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsiębiorczość Stworzenie warunków do rozwoju Społeczeństwo informacyjne społeczeństwa informacyjnego w regionie Wzrost konkurencyjności turystycznej regionu Turystyka Wzrost znaczenia kultury jako czynnika Kultura rozwoju społeczno-gospodarczego Ochrona praz poprawa jakości środowiska Środowisko Wzrost konkurencyjności przestrzeni miejskiej ZrównowaŜony rozwój miast województwa Ukształtowanie efektywnego, zintegrowanego Transport systemu transportowego Stworzenie warunków do rozwoju Infrastruktura edukacyjna społeczeństwa o wysokich kwalifikacjach zawodowych, poszukiwanych na rynku pracy Poprawa stanu zdrowia mieszkańców Zdrowie i rekreacja Zapewnienie efektywnego systemu Pomoc techniczna zarządzania „RPO Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013” 118/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Celem głównym priorytetu V Środowisko jest ochrona oraz poprawa jakości środowiska. Realizacja celu głównego będzie następować poprzez cele szczegółowe priorytetu: • Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych. • Ograniczenie ilości odpadów deponowanych i zdeponowanych w środowisku. • Poprawa jakości powietrza. • Doskonalenie systemu zarządzania środowiskiem. • Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa. W ramach priorytetu wspierane będą działania w zakresie rozwoju infrastruktury wodno – ściekowej, gospodarki odpadami, poprawy jakości powietrza i wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zarządzania środowiskiem i ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Infrastruktura wodno – ściekowa wspierana będzie poprzez inwestycje w sieci kanalizacyjne, wodociągowe, oczyszczalnie ścieków i elementy systemu zaopatrzenia w wodę. Typy realizowanych projektów: * budowa sieci kanalizacyjnych dla ścieków komunalnych, * budowa sieci kanalizacji deszczowej, o ile przyczyni się do wdroŜenia dyrektywy 91/271/EWG30, * budowa (w tym rozbudowa) i modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych, * budowa (w tym rozbudowa) i modernizacja elementów systemów zaopatrzenia w wodę. W ramach gospodarki odpadami, wsparcie uzyskają projekty z zakresu selektywnej zbiórki odpadów, ich odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania, kompleksowego oczyszczania terenów z odpadów zawierających azbest oraz rekultywacji obszarów zdegradowanych i składowisk odpadów na cele przyrodnicze. Typy realizowanych projektów: * rozwój selektywnej zbiórki odpadów (w tym takŜe akcje promocyjne jako element większego projektu), * budowa i rozwój zakładów odzysku i unieszkodliwiania odpadów (za wyjątkiem składowisk odpadów), * kompleksowe oczyszczanie terenu z odpadów zawierających azbest, a takŜe usuwanie azbestu z budynków uŜyteczności publicznej wraz z zapewnieniem bezpiecznego unieszkodliwiania odpadów, * rekultywacja obszarów zdegradowanych oraz likwidacja składowisk odpadów na cele przyrodnicze. Poprawa jakości powietrza będzie osiągana poprzez przedsięwzięcia na rzecz systemów ciepłowniczych, ograniczenia „niskiej emisji” na skutek zmiany systemów ogrzewania obiektów uŜyteczności publicznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Typy realizowanych projektów: * budowa (w tym rozbudowa, odbudowa), przebudowa i remont systemów ciepłowniczych (z likwidacją systemów indywidualnych), a takŜe wyposaŜenie 30 Dyrektywa 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991r. w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych 119/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 systemów ciepłowniczych w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, * przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów uŜyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczenie „niskiej emisji”31, * budowa infrastruktury słuŜącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – energia wiatrowa, * budowa infrastruktury słuŜącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – energia słoneczna, * budowa infrastruktury słuŜącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – energia z biomasy, * budowa infrastruktury słuŜącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – pozostałe. Doskonaleniu zarządzania środowiskiem będą słuŜyć inicjatywy w zakresie rozwoju instrumentów gromadzenia i przetwarzania informacji o stanie środowiska. Typy realizowanych projektów: * tworzenie i rozwój regionalnych systemów informacji i baz danych dotyczących stanu środowiska, pod warunkiem powszechnego do nich dostępu, * tworzenie map akustycznych dla obszarów określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska, * tworzenie map zalewowych dla obszarów określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska. Troska o dziedzictwo przyrodnicze wymaga aktywności na rzecz zachowania i wzbogacania istniejących oraz odtwarzania zanikłych elementów róŜnorodności biologicznej, a takŜe promocji i edukacji proekologicznej. Typy realizowanych projektów: Projekty o maksymalnej wartości całkowitej 400 000,00 PLN: * budowa niezbędnej infrastruktury dla przywracania i utrzymania właściwego stanu siedlisk przyrodniczych oraz remont i rozbudowa ośrodków rehabilitacji zwierząt, * budowa i remont małej infrastruktury słuŜącej ochronie obszarów przyrodniczych na terenach objętych ochrona prawną, * kampanie promocyjno-edukacyjne dotyczące przyrodniczych podstaw zrównowaŜonego rozwoju, w tym takŜe konkursy i festiwale o tematyce ekologicznej. Projekty o maksymalnej wartości całkowitej 2 000 000,00 PLN: * przywracanie droŜności korytarzy ekologicznych, * rozbudowa i doposaŜenie ośrodków edukacji ekologicznej o znaczeniu ponadlokalnym. Komplementarnie będą podejmowane działania współfinansowane na zasadzie cross financing w zakresie projektów z gospodarki odpadami i edukacji ekologicznej. Kryteria wyboru projektów stanowią istotne narzędzie przy selekcji projektów na kaŜdym z etapów oceny i wyboru. Celem systemu kryteriów wyboru projektów jest wzrost poziomu obiektywizmu i przejrzystości w zakresie wyboru projektów. 31 Kompleksowa termomodernizacja wraz z wymianą źródła ciepła 120/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 PRESELEKCJA OCENA FORMALNA OCENA MERYTORYCZNO-TECHNICZNA WYBÓR PROJEKTÓW KRYTERIA Programowe (0/1) Strategiczne (0/1) Formalne (0/1) Dopuszczające (0/1) Merytoryczno-techniczne (punktowe) Strategiczne (0/1) Szczegółowe kryteria naboru i oceny wniosków dostępne będą w miarę wdraŜania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na stronie internetowej www.rpo.silesia-region.pl. 3.3 Partnerstwo publiczno-prywatne Partnerstwo publiczno-prywatne, w rozumieniu ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U.05.169.1420) to oparta na umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, słuŜąca realizacji zadania publicznego, jeŜeli odbywa się na zasadach określonych w ustawie. Przedmiotem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym jest realizacja przez partnera prywatnego przedsięwzięcia za wynagrodzeniem na rzecz podmiotu publicznego. Partner prywatny poniesie w całości albo w części nakłady na realizację przedsięwzięcia lub zapewni ich poniesienie przez inne podmioty. Partnerstwo publiczno-prywatne moŜe stanowić sposób realizacji przedsięwzięcia, jeŜeli przynosi to korzyści dla interesu publicznego przewaŜające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji tego przedsięwzięcia. Korzyścią dla interesu publicznego jest w szczególności oszczędność w wydatkach podmiotu publicznego, podniesienie standardu świadczonych usług lub obniŜenie uciąŜliwości dla otoczenia. 121/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 4 WDRAśANIE I REALIZACJA PROGRAMU Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska kaŜde Województwo, Powiat i Gmina jest zobowiązane do opracowania co 4 lata Programu Ochrony Środowiska, z uwzględnieniem działań na kolejne 4 lata, a co 2 lata przedstawiać raport z realizacji owego programu. Podstawą opracowania programów wojewódzkich jest polityka ekologiczna państwa. W praktyce skuteczność realizacji tych zapisów zagwarantować moŜna poprzez opracowywanie, a następnie realizację powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w sposób wzajemnie zintegrowany i bezpośrednio związany z programem wojewódzkim. Dla zapewnienia powyŜszego, realizacja ustalonych zadań Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów pozwalających osiągnąć zamierzone cele przebiegać będzie z zastosowaniem załoŜeń Regionalnego Systemu Zarządzania Środowiskowego REMAS Regionalny System Zarządzania Środowiskowego (REMAS) funkcjonujący w województwie śląskim na zasadach dobrowolności umoŜliwia zagwarantowanie spójności celów gminnego programu ochrony środowiska z programami wyŜszego szczebla. Ogólny schemat funkcjonowania systemu REMAS oraz wyszczególnienie wszystkich „aktorów” systemu i powiązań między nimi zaprezentowano na rysunku poniŜej. Rysunek 4 Ogólny schemat funkcjonowania REMAS w Województwie 122/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 WdroŜenie i funkcjonowanie systemu REMAS umoŜliwia stałe i systematyczne przyczynianie się m.in. do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, racjonalizacji gospodarowania zasobami naturalnymi oraz monitorowania tych procesów. Wskaźniki Regionalnego Systemu Zarządzania Środowiskowego pozwalają ocenić efektywność realizacji zamierzeń określonych w odpowiednich Programach Ochrony Środowiska – Gminnych, Powiatowych i Wojewódzkich. Najprościej model systemu REMAS moŜna opisać za pomocą trzech wzajemnie ze sobą powiązanych procedur operacyjnych: * Procedura PR1 – „Zarządzanie środowiskowe”. Określa ona sposób organizacji systemu zarządzania środowiskowego w gminie (w tym opracowywania: polityki środowiskowej, ustalania celów i zadań środowiskowych, generowania programów zarządzania środowiskowego, stanowiących zasadnicze elementy Programu Ochrony Środowiska Gminy). * Procedura PR2 - „Ocena efektów działalności środowiskowej”. Procedura ta określa zasady monitorowania i okresowego przeglądu wpływu gminy na środowisko, identyfikacji aspektów środowiskowych, określania aspektów istotnych i priorytetów. Pozwala ona dokonywać okresowego przeglądu i oceny efektów działalności środowiskowej Gminy, będących skutkiem wdraŜania Programów Ochrony Środowiska, opracowywać propozycje działań korygujących i zapobiegawczych oraz stale doskonalić funkcjonowanie systemu. * Procedura PR 3 - „Zarządzanie informacjami ekologicznymi”. Przedmiotem tej procedury są zasady gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji ekologicznych w skali Województwa, dotyczących: • opracowywania Programów Ochrony Środowiska, ich realizacji oraz okresowej oceny uzyskiwanych efektów i informowania o tym, • wspomagania systemu kontroli (dla Gmin i Powiatów – prognozowania) wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska stanowiących dochody funduszy ochrony środowiska, • dostępu do informacji ekologicznych zgromadzonych w ramach systemu. Procedura PR3 stanowi podstawę organizowanego w Województwie Śląskim systemu kontroli (na poziomie Województwa) i prognozowania (na poziomie Gmin i Powiatów) wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska przez podmioty do tego zobowiązane, zapewniającego wzrost przychodów funduszy ekologicznych – gminnych, powiatowych i WFOŚiGW w Katowicach, a takŜe NFOŚiGW. Działanie systemu REMAS pozwala zapewnić informacyjne powiązania pomiędzy podległymi i nadrzędnymi szczeblami samorządowymi jednocześnie gwarantując porównywalność danych o osiąganych efektach działalności środowiskowej. Zakłada się, Ŝe wszystkie dokumenty i informacje opracowywane i udostępniane są w wersji elektronicznej co jest ogromną zaletą. 123/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Ocenę efektywności prowadzonej działalności środowiskowej oprzeć moŜna o zestaw wskaźników ujętych w programie REMAS. Wskaźniki te zostały zebrane i zaprezentowane w tabeli poniŜej. Tabela 29 Wskaźniki monitoringu REMAS Symbol Nazwa wskaźnika OA1 Emisja gazów cieplarnianych atmosfery OA2 Emisja gazów do atmosfery OA3 Emisja pyłów do atmosfery OE1 ZuŜycie energii elektrycznej gospodarstwach domowych Definicja wskaźnika do Emisja CO2+CH4/ludność ogółem/rok w EO1 Produkcja energii elektrycznej ze źródeł energii odnawialnej OW1 Stopień oczyszczania ścieków OW2 GW1 Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków Ludność obsługiwana przez wodociągi GW2 GO1 ZuŜycie wody Wytwarzanie odpadów komunalnych GO2 Wytwarzanie odpadów niebezpiecznych GO3 Wykorzystanie odpadów komunalnych GO4 Recykling odpadów komunalnych OG1 Grunty zdegradowane na powierzchni gminy/powiatu OP1 Lasy na powierzchni gminy/powiatu OP2 Powierzchnia obszarów chronionych na powierzchni gminy/powiatu Ochrona środowiska w wydatkach gminy/powiatu Rynek pracy na tle wydatków na ochronę środowiska RO1 RO2 Emisja gazów ogółem/ludność ogółem/rok Emisja pyłów ogółem/ludność ogółem/rok ZuŜycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych/ludność ogółem/rok Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych/produkcja energii elektrycznej ogółem Ścieki oczyszczone/ścieki wymagające oczyszczenia Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków/ludność ogółem Ludność obsługiwana przez wodociągi/ ludność ogółem ZuŜycie wody ogółem/ludność ogółem/rok Ilość wytworzonych odpadów komunalnych /ludność ogółem/rok Ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych/ ludność ogółem rok Ilość odpadów komunalnych wykorzystywanych/ ludność ogółem/rok Odpady komunalne poddane recyklingowi /wytworzone Powierzchnia gruntów gminy zdegradowanych/powierzchnia ogółem Powierzchnia lasów/ powierzchnia gminy ogółem Powierzchnia obszarów chronionych/ powierzchnia gminy ogółem Nakłady na ochronę środowiska / dochody budŜetowe ogółem Nakłady na ochronę środowiska/ liczba pracujących System kontroli i prognozowania opłat środowiskowych realizowany w ramach procedury PR3 - „Zarządzanie informacjami ekologicznymi”, z wykorzystaniem do tego celu Banków Zanieczyszczeń Środowiska SOZAT. Gminy posiadają taki sam program SOZAT jak Urząd Marszałkowski, lecz jego zawartość jest ograniczona do podmiotów działających na terenie danej gminy. Zagregowane dane z tych banków mogą być importowane do programów REMAS i wykorzystywane w procesie opracowania programów ochrony środowiska, ich monitorowania i opracowywania raportów dla władz samorządowych. Zakres uprawnień Gminy w funkcjonowaniu systemu kontroli i prognozowania opłat środowiskowych sprowadza się do aktualizacji zawartości baz danych SOZAT i ich przekazywaniu raz na kwartał 124/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Operatorowi REMAS. Dla podmiotów juŜ wprowadzonych do bazy Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń SOZAT Gmina weryfikuje dane tj. nazwa jednostki, nazwa gminy, adres itd.. Dla podmiotów nowych, nie wprowadzonych jeszcze do Wojewódzkiego Banku Zanieczyszczeń SOZAT, Gmina wprowadza dane adresowe podmiotów (wybranych z danych GUS lub na podstawie własnego rozeznania) oraz uwagi z uzasadnieniem powodu z jakiego gmina uwaŜa za stosowne wprowadzenie danego podmiotu itp. 5 SYSTEM OCENY REALIZACJI WRAZ Z PROPONOWANYMI WSKAŹNIKAMI PROGRAMU Monitoring dostarcza informacji, w oparciu o które moŜna ocenić, czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu. Jest takŜe podstawą oceny efektywności wdraŜania polityki środowiskowej. Głównym celem monitoringu jest zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Monitoring jakości środowiska w Gminie Skoczów jest realizowany w ramach monitoringu krajowego i regionalnego województwa śląskiego, jako część składowa monitoringu powiatu cieszyńskiego. Wyniki badań pozyskiwane w ramach realizacji monitoringu zostały wykorzystane do opracowania diagnozy stanu środowiska naturalnego Gminy, określenia trendów - co jest podstawą do zdefiniowania polityki ochrony środowiska w Gminie. W okresie wdraŜania niniejszego programu, dane uzyskiwane z monitoringu jakości środowiska będą pomocne przy aktualizacji programu ochrony środowiska. Etapy monitoringu i ewaluacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów zaprezentowano w tabeli poniŜej. Tabela 30 Etapy monitoringu i ewaluacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Skoczów Lp. 1 2 3 4 5 6 ETAP Zbieranie danych i informacji Analiza danych i informacji Przygotowywanie raportów Ocena wyników Identyfikacja odchyleń Aktualizacja POŚ Zadania Zbieranie danych Uporządkowanie, przetworzenie i archiwizacja uzyskanych analiz Zestawienie uzyskanych danych w raport Ocena porównawcza uzyskanych wyników z załoŜeniami Ocena stopnia rozbieŜności wyników od załoŜeń Aktualizacja celów i zadań POŚ Wyniki i procedury Materiał będący podstawą analizy i oceny Materiał będący podstawą do przygotowania raportu Raporty z realizacji POŚ (co 2 lata) Określenie stopnia wykonania przyjętych zapisów POŚ Przygotowanie zapisów korygujących Aktualna wersja POŚ Gminy Skoczów Zdefiniowano wskaźniki pozwalające na ocenę stopnia realizacji załoŜeń Programu Ochrony Środowiska w Gminie Skoczów. Wskaźniki te są spójne ze wskaźnikami zdefiniowanymi w ramach Procedury 3 systemu REMAS. 125/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 31 Wskaźniki monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Skoczów Symbol Nazwa wskaźnika OW1 Stopień oczyszczania ścieków OW2 GW1 GW2 GO1 GO3 GO4 OP1 OP2 RO1 Definicja wskaźnika Ścieki oczyszczone/ścieki wymagające oczyszczenia Ludność obsługiwana przez Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie oczyszczalnie ścieków ścieków/ludność ogółem Ludność obsługiwana przez wodociągi Ludność obsługiwana przez wodociągi/ ludność ogółem ZuŜycie wody ZuŜycie wody ogółem/ludność ogółem/rok Wytwarzanie odpadów komunalnych Ilość wytworzonych odpadów komunalnych /ludność ogółem/rok Wykorzystanie odpadów komunalnych Ilość odpadów komunalnych wykorzystywanych/ ludność ogółem/rok Recykling odpadów komunalnych Odpady komunalne poddane recyklingowi /wytworzone Lasy na powierzchni gminy/powiatu Powierzchnia lasów/ powierzchnia gminy ogółem Powierzchnia obszarów chronionych na Powierzchnia obszarów chronionych/ powierzchni gminy/powiatu powierzchnia gminy ogółem Ochrona środowiska w wydatkach Nakłady na ochronę środowiska / dochody gminy/powiatu budŜetowe ogółem Okresowa analiza powyŜszych wskaźników pozwoli na miarodajną ocenę stopnia realizacji załoŜeń Programu Ochrony Środowiska oraz na wprowadzenie ewentualnych korekt. 126/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Powoływane dokumenty: 1) Audyt Turystyczny Wiślanej Trasy Rowerowej na Terenie Województwa Śląskiego. PART S.A. Warszawa, lipiec 2005 2) Gminne i powiatowe programy ochrony środowiska – uwagi do ich formy, struktury, treści i wykonania, J. Pałasz; Problemy Ekologii Nr 4(58), 2006 3) Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej. Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Wsi, Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2002 4) Korytarz Ekologiczny Doliny Wisły. Fundacja IUCN Poland. Warszawa 1995 5) Narodowy Program Edukacji Ekologicznej. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, luty 2001 6) Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Poradnik. W.Geiger, H.Dreiseitl; Projprzem-EKO Bydgoszcz 1999 7) Opracowanie metody programowania i modelowania systemów wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenach nieprzemysłowych województwa śląskiego, wraz z programem wykonawczym dla wybranych obszarów województwa. Instytut Gospodarowania Surowcami Mineralnymi i Energia PAN, Województwo Śląskie, WFOŚiGW w Katowicach. Kraków-Katowice, 2005 8) Piąta roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim. WIOŚ. Katowice, marzec 2007 9) Plan Działań dla śywności Ekologicznej i Rolnictwa w Polsce na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Polsce, Warszawa, marzec 2007 10) Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 –2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” Ministerstwo Środowiska. Warszawa, grudzień 2006 r 11) Powiatowy Program Ochrony Środowiska 12) Program Ochrony Środowiska dla gminy Skoczów 13) Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do roku 2004 oraz celami długoterminowymi do roku 2015 14) Program Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006 15) Przez edukację do zrównowaŜonego rozwoju. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, 2001 16) Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów za lata 2003-2004. Burmistrz Miasta Skoczowa. Skoczów, listopad 2005 17) Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów za lata 2005-2006. Burmistrz Miasta Skoczowa. Skoczów, czerwiec 2007 18) Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 19) Skoczów. Towarzystwo Miłośników Skoczowa, Skoczów 1995 20) Strategia Rozwoju Gminy Skoczów, Pracownia Projektowa mgr inŜ. Anna Wowra, Katowice lipiec 2002 21) Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego na lata 2001-2016 22) Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 23) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Skoczów. uchwała Nr XliV/562/2006 Rady Miejskiej Skoczowa z dnia 28 września 2006 r. 24) Waloryzacja przyrodnicza obszaru NATURA 2000 „Dolina Górnej Wisły”. OTOP.Bytom, Katowice 2006 25) Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Ministerstwo Środowiska. Warszawa, grudzień 2002 127/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Spis tabel: Tabela 1 Struktura ludności Gminy Skoczów – stan na dzień 31.12.2006r. .................. 8 Tabela 2 Wykonana rozbudowa sieci wodociągowej w okresie ostatnich 4 lat w Gminie Skoczów ........................................................................................................... 12 Tabela 3 Modernizacja sieci wodociągowej przeprowadzona w Gminie Skoczów w ostatnich 4 latach........................................................................................................... 12 Tabela 4 Zestawienie istniejącej sieci wodociągowej na terenie Gminy Skoczów...... 13 Tabela 5 Zrealizowana budowa sieci kanalizacyjnej w okresie ostatnich czterech lat 13 Tabela 6 Średnia efektywność prowadzonych procesów oczyszczania ścieków w rok 2006............................................................................................................................... 15 Tabela 7 Cele i kierunki działań - Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania .................................................................................. 22 Tabela 8 Matryca logiczna – cel: Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania .................................................................................. 29 Tabela 9 Harmonogram realizacji Programu – cel: Wysoka jakość wód powierzchniowych i racjonalizacja ich wykorzystania ................................................ 30 Tabela 10 Cele i kierunki działań - Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska ................................................................................... 40 Tabela 11 Matryca logiczna – cel: Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska ................................................................................... 44 Tabela 12 Harmonogram realizacji Programu – cel: Racjonalna gospodarka odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska................................................................... 45 Tabela 13 Cele i kierunki działań – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb................................................................................................................................ 50 Tabela 14 Matryca logiczna – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb54 Tabela 15 Harmonogram realizacji – cel: Ochrona i kształtowanie powierzchni ziemi i gleb................................................................................................................................ 55 Tabela 16 Cele i kierunki działań – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym........................................................ 65 Tabela 17 Matryca logiczna – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym........................................................ 70 Tabela 18 Harmonogram realizacji Programu – cel: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed promieniowaniem niejonizującym ......................... 71 Tabela 19 Cele i kierunki działań – cel: Ograniczenie hałasu...................................... 77 Tabela 20 Matryca logiczna – cel: Ograniczenie hałasu .............................................. 80 Tabela 21 Harmonogram realizacji Programu – cel : Ograniczenie hałasu ................. 81 Tabela 22 Cele i kierunki działań – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności.................................................................................. 96 Tabela 23 Matryca logiczna – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności...................................................................................... 101 Tabela 24 Harmonogram realizacji Programu – cel: Ochrona róŜnorodności biologicznej Gminy dla zwiększenia jej atrakcyjności............................................... 102 Tabela 25 Cele i kierunki działań – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców............................................................................................................... 107 Tabela 26 Matryca logiczna – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców109 128/129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skoczów na lata 2007-2010 z perspektywą do roku 2014 Tabela 27 Harmonogram realizacji Programu – cel: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców............................................................................................................... 110 Tabela 28 Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013 i strategia jego osiągnięcia ......................................................... 118 Tabela 29 Wskaźniki monitoringu REMAS............................................................... 124 Tabela 30 Etapy monitoringu i ewaluacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Skoczów ...................................................................................................................... 125 Tabela 31 Wskaźniki monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Skoczów ...................................................................................................................... 126 129/129