załączniku I - Natura 2000 a turystyka

Załącznik I:
Przykład: klucz do oceny stanu ekosystemu grądu subatlantyckiego (siedlisko przyrodnicze 9160)
[Źródło: Monitoring siedlisk przyrodniczych. Część II. Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2011 r. – w druku]
Właściwy
Niezadowalający
Zły
FV
U1
U2
Nie zmniejsza Wykazuje powolny Wykazuje szybki
Powierzchnia siedliska Ocenić trend zmian powierzchni siedliska oraz jego antropogeniczną fragmentację (powodowaną
np. uprawą drzewostanów iglastych na siedlisku grądów). Nie naleŜy oceniać jako fragmentacji
się,
trend spadkowy lub trend spadkowy
na stanowisku
sytuacji, w której płaty grądów są z natury małe i rozdzielone np. korytem cieku, w związku z ich
nie jest
jest
lub jest silnie
występowaniem na fragmentach zboczy lub na terasie nadzalewowej.
antropogenicznie antropogenicznie antropogenicznie
pofragmentowan pofragmentowana pofragmentowan
a
a
Typowa,
Zniekształcona w Zdominowana
Specyficz Charakteryst Wskaźnik wyraŜa opisowo odkształcenie składu florystycznego runa od typowej kompozycji
yczna
florystycznej. Jako typową kompozycję florystyczną grądu naleŜy traktować runo najlepiej
właściwa dla
stosunku do
przez gatunki
na
siedliska
typowej dla
nietypowe dla
struktura kombinacja zachowanych, dojrzałych fitocenoz w danym obszarze i w danych warunkach topograficznych – tj.
przyrodniczego siedliska w regionie
grądów
i funkcje florystyczna naleŜy tu w pełni uwzględnić specyfikę lokalną oraz miejscowe warunki. Oceniając wartość
runa*
wskaźnika naleŜy pamiętać, by wyraŜał on zniekształcenia runa, a nie np. naturalne ubóstwo
(z
gatunkowe spowodowane brakiem światła pod zwartym drzewostanem.
uwzględnieniem
Typowe runo grądu subatlantyckiego składa się głównie z gatunków typowych dla całej grupy lasów
specyfiki
dębowo-grabowych, jak gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria holostea, gajowiec Ŝółty
regionalnej)
Galeobdolon luteum, zawilec gajowy Anemone nemorosa, fiołek leśny Viola reichenbachiana,
wiechlina gajowa Poa nemoralis, przytulia wonna Galium odoratum, nerecznica samcza Dryopteris
filix-mas, prosownica rozpierzchła Milium effusum, kupkówka Aschersona Dactylis polygama,
zerwa kłosowa Phyteuma spicatum, bluszcz Hedera helix, groszek wiosenny Lathyrus vernus,
przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, turzyca palczasta Carex digitata, podagrycznik pospolity
Aegopodium podagraria, ziarnopłon wiosenny Ficaria verna, złoć Ŝółta Gagea lutea, zawilec Ŝółty
Anemone ranunculoides i kokorycz wątła Corydalis intermedia. Warstwa mszysta nie pokrywa na
ogół duŜych powierzchni, a stosunkowo najczęstszymi jej składnikami są: Ŝurawiec falisty Atrichum
undulatum i dzióbkowiec Zetterstedta Eurhynchium angustriete, płonnik strojny Polytrichum
formosum.
Oceniając płaty reprezentujące specyficzne postaci grądu (np. na Kaszubach z udziałem gatunków
górskich; w kilku miejscach na Pomorzu grądy z czosnkiem niedźwiedzim Allium ursinum, nie
naleŜy ich lokalnej specyfiki oceniać jako zniekształcenia.
Wskaźnik ten powinien mieć charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze jako
właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 50% stanowisk stan był właściwy
Gatunki
Wskaźnik wyraŜa opisowo ewentualne zniekształcenia polegające na dominacji w którejkolwiek z
We wszystkich
We wszystkich
W jednej lub
dominujące warstw fitocenozy gatunków innych, niŜ typowe dla naturalnego grądu. W ramach stanu właściwego
warstwach
warstwach
więcej warstw
w
naleŜy w kaŜdej warstwie akceptować dominację któregokolwiek z gatunków wymienionych wyŜej dominują gatunki dominują gatunki
dominuje
poszczególn jako typowy (lecz nie tylko domieszkowy) składnik odpowiedniej warstwy w grądach.
typowe dla
typowe dla
gatunek obcy dla
Parametr Wskaźniki
Interpretacja
ych
W drzewostanie naturalna jest więc dominacja: graba, dębów, buka, klonu, jaworu, lipy. Najczęściej siedliska, przy
siedliska, przy
naturalnego
warstwach spotykane zniekształcenie to dominacja sosny lub świerka w warstwie drzew.
czym zachowane czym są zaburzone zbiorowiska
fitocenozy* W warstwie krzewów naturalna jest dominacja: leszczyny, trzmieliny, suchodrzewu, ew. głogów, a
są naturalne
relacje ilościowe
roślinnego
takŜe podrostów graba, dębu, buka, lipy itp.
stosunki
W warstwie runa naturalna jest dominacja: zawilca gajowego Anemone nemorosa bądź Ŝółtego
ilościowe
Anemone ranunculoides, gajowca Ŝółtego Galeobdolon luteum, gwiazdnicy wielkokwiatowej
Stellaria holostea, prosownicy rozpierzchłej Milium effusum, przytulii wonnej Galium odoratum,
podagrycznika Aegopodium podagraria, ew. innych gatunków grądowych. Oceniając płaty
reprezentujące specyficzne postaci grądu (np. w kilku miejscach na Pomorzu grądy z czosnkiem
niedźwiedzim Allium ursinum), nie naleŜy ich lokalnej specyfiki oceniać jako zniekształcenia.
Wskaźnik ten powinien mieć charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze jako
właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 75% stanowisk stan był właściwy.
Udział w
Wskaźnik bierze pod uwagę, Ŝe ze względu na znaczne zróŜnicowanie grądów, mogą w nich
>90%
50-90%
<50%
drzewostanie naturalnie występować roŜne gatunki liściaste, ale najczęstszym zniekształceniem grądów jest ich
gatunków pinetyzacja (obecność sztucznie nasadzonej sosny, świerka) lub juwenalizacja (dominacja gatunków
liściastych wczesnosukcesyjnych). W ramach stanu właściwego tolerowana jest obecność sosny do 10% składu
(bez
drzewostanu.
wczesnosukc Pomiar następuje albo metodą taksacji wzrokowej (oszacowania udziału%), albo przez
esyjnych)* wykorzystanie opisu taksacyjnego drzewostanu.
Wskaźnik ten powinien mieć charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze jako
właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 75% stanowisk stan był właściwy.
Udział
Wskaźnik dobrze charakteryzuje stan grądów, poniewaŜ grab był gatunkiem często tępionym, a
>10% w
<10% w
Brak w
graba*
praktycznie nigdy nie promowanym w gospodarce. Jest to podstawowy strukturotwórczy gatunek
drzewostanie
drzewostanie
drzewostanie,
grądu, choć udział graba w naturalnych grądach moŜe się wahać, to jego brak lub bardzo obniŜony
obecny tylko w
udział jest zwykle wynikiem antropopresji. W ramach stanu właściwego wymagamy obecności
podrostach lub
graba co najmniej na poziomie 10% składu drzewostanu.
wcale
Pomiar następuje albo metodą taksacji wzrokowej (oszacowania udziału%), albo przez
wykorzystanie opisu taksacyjnego drzewostanu.
Wskaźnik ten powinien mieć charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze jako
właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 75% stanowisk stan był właściwy.
Udział
Wskaźnik wyraŜa „kompletność” struktury gatunkowej grądu, w której gatunki wczesnosukcesyjne
<10%
10-30%
>30%
gatunków powinny być obecne, choć w dojrzałych fitocenozach tylko w niewielkiej ilości. Jednak zupełny ich
ale obecne
lub całkiem
„wczesnosuk brak świadczyłby o zuboŜeniu struktury i upośledzeniu moŜliwości regeneracji ekosystemu po
nieobecne
cesyjnych” zaburzeniach.
w
Pomiar następuje metodą oszacowania wzrokowego.
drzewostanie Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. Aby ocenić wskaźnik jako właściwy na poziomie
obszaru, stan na co najmniej 50% stanowisk powinien być właściwy.
Gatunki
Wskaźnik negatywny, wyraŜający obecność nasadzonych, obcych ekologicznie grądom gatunków,
<10%
10-50%
>50%
obce
jak np. sosna. Niewielki udział (do 10%) jest tolerowany bez obniŜenia oceny, jednak większy
ekologicznie udział powinien być interpretowany jako zniekształcenie. Sosnę naleŜy traktować jako gatunek
w
ekologicznie obcy nawet gdy wchodzi w skład przyjętego gospodarczego typu drzewostanu.
drzewostanie Pomiar następuje albo metodą taksacji wzrokowej (oszacowania udziału%), albo przez
wykorzystanie opisu taksacyjnego drzewostanu.
Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. Aby ocenić wskaźnik jako właściwy na poziomie
obszaru, stan na co najmniej 50% stanowisk powinien być właściwy.
Gatunki
Wskaźnik negatywny, wyraŜający obecność w drzewostanie drzew obcych gatunków. Jako gatunki
< 1% i nie
<10% i nie
>10% lub
obce
obce geograficznie naleŜy traktować, zgodnie z definicją z ustawy o ochronie przyrody, wszystkie
odnawiające się odnawiające się
spontanicznie
geograficzni gatunki poza swoim naturalnym zasięgiem geograficznym (w tym modrzew, świerk i jodłę;
odnawiające się,
ew
oczywiście, gatunkiem obcym geograficznie jest takŜe daglezja i dąb czerwony).
niezaleŜnie od
drzewostanie Większy niŜ jednostkowy udział gatunku obcego, a juŜ szczególnie fakt jego odnawiania się,
udziału
*
powinien obniŜać ocenę wskaźnika, przypadkową obecność 1-2 osobników obcego gatunku (np.
pojedyncze występowanie świerka) moŜna tolerować nawet w płacie ocenionym jako FV.
Pomiar następuje metodą oszacowania wzrokowego.
Wskaźnik ten dla grądów powinien mieć charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze
jako właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 90% stanowisk stan był właściwy.
Martwe
Wskaźnik bada zasoby rozkładającego się drewna w ekosystemie. Zgodnie ze współczesną wiedzą >10% miąŜszości 3-10% miąŜszości < 3% miąŜszości
drewno
ekologiczną, jest to kluczowy dla róŜnorodności biologicznej element struktury ekosystemu leśnego
Ŝywego
Ŝywego
Ŝywego
(łączne
(waŜna jest jednak równieŜ charakterystyka jakościowa zasobów rozkładającego się drewna, co
drzewostanu
drzewostanu
drzewostanu
zasoby)*
przynajmniej częściowo mierzy następny wskaźnik). Kalibrację wskaźnika przyjęto analogicznie,
jak proponuje się w większości innych typów ekosystemów leśnych (por. np. wskaźniki dla 91E0
wypracowane w monitoringu w latach 2006-2008). Uwzględniono przy tym propozycje i
doświadczenia z innych krajów Europy (por. analiza problemu i zestawienia w: Eriksson M., Verte
P., Wilhelm G. J. 2008). Ocena „właściwa” odpowiada takim zasobom martwego drewna, jakie wg
wiedzy naukowej są potrzebne do nie zakłóconego wykształcenia się zespołów organizmów
ksylobiontycznych.
NaleŜy uwzględniać martwe drzewa i części drzew leŜących i stojących od 7 cm grubości w
cieńszym końcu; nie wlicza się pniaków. Pomiar moŜe następować metodą szacunku wzrokowego,
jako proporcja „ilości martwego drewna do objętości drzew Ŝywych”. MoŜna takŜe wykorzystać
jedną ze znanych metod pomiaru bezwzględnej ilości rozkładającego się drewna, np. metodę
transektu liniowego; tak uzyskany wynik naleŜałoby porównać z miąŜszością drzewostanu.
Wskaźnik w grądach – podobnie jak w większości innych ekosystemów leśnych - powinien mieć
charakter kardynalny. By ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy, naleŜałoby wymagać, by
na co najmniej 25% stanowisk stan był właściwy.
Martwe
NiezaleŜnie od łącznych zasobów rozkładającego się drewna, bardzo waŜne jest, jaki charakter
> 5 szt. / ha
3-5 szt. / ha
< 3 szt. /ha
drewno
jakościowy mają jego zasoby. Najczęściej w ekosystemach leśnych zaznacza się deficyt drewna
leŜące lub grubowymiarowego. Gatunki ksylobiontyczne związane z grubymi rozkładającymi się kłodami
stojące >3 m naleŜą do najsilniej zagroŜonych. Dlatego uznano, Ŝe ilość grubego rozkładającego się drewna
długości i powinna być charakteryzowana osobnym wskaźnikiem. Wskaźnik rejestruje obecność grubych kłód
>50 cm
(>50 cm, >3m) – makrosiedliska niezbędnego dla najbardziej wymagających organizmów
grubości
ksylobiontycznych.
Pomiar powinien następować metodą zliczenia na określonej powierzchni.
Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. By ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy,
naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 25% stanowisk stan był właściwy.
Wiek
Wskaźnik wyraża „dojrzałość” fitocenozy, mierzoną w uproszczony sposób wiekiem drzew
drzewostanu budujących drzewostan. Zgodnie z wiedzą ekologiczną, obecność starych i grubych drzew należy do
(obecność kluczowych elementów strukturalnych ekosystemu leśnego, tj. bez udziału drzew grubych i starych
starodrzewu) należy spodziewać się istotnego ograniczenia flory i fauny związanej z danym ekosystemem
*
(drzewostanem) – ograniczenia jego różnorodności biologicznej.
Pomiar następuje albo metodą taksacji wzrokowej (oszacowania udziału%), albo przez
wykorzystanie opisu taksacyjnego drzewostanu.
Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. By ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy,
naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 25% stanowisk stan był właściwy.
Naturalne Wskaźnik wyraŜa obecność odnowienia naturalnego, zwłaszcza powstającego spontanicznie, a nie
odnowienie inicjowanego w wyniku zabiegów hodowlanych. Pod uwagę bierze się łączne pokrycie odnowienia
drzewostanu wszystkich naturalnie występujących w drzewostanie gatunków drzew.
Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. Brak odnowienia moŜe być tylko chwilowy, nie
powinien on automatycznie przesądzać o obniŜeniu oceny za „stan zachowania struktury i funkcji” moŜe być związany z określoną fazą rozwoju drzewostanu, a niekoniecznie musi świadczyć o
zakłóceniu procesów odnawiania się drzew. By ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy,
naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 25% stanowisk stan był właściwy.
Struktura
Dla naturalnych grądów typowa jest zróŜnicowana struktura. Wskaźnik wyraŜa opisowo stopień jej
pionowa i uproszczenia (ujednolicenia), np. wskutek hodowli jednolitych gatunkowo i wiekowo
przestrzenna drzewostanów. Za „właściwą” naleŜy uznawać wielogeneracyjną strukturę drzewostanu, wyraŜającą
roślinności się zróŜnicowaniem struktury wiekowej i jednocześnie zróŜnicowaniem struktury przestrzennej.
Nadmierne wyrównanie wieku i struktury drzewostanu powinno obniŜać ocenę wskaźnika.
Wskaźnik ten powinien mieć charakter pomocniczy. By ocenić stan ochrony w obszarze jako
właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 50% stanowisk stan był właściwy.
Inwazyjne Wskaźnik negatywny wyrażający obecność inwazyjnych gatunków obcych (neofitów). Za inwazyjny
gatunki obce należy uznawać każdy gatunek obcy wykazujący lokalnie tendencję do rozprzestrzeniania się.
w podszycie Najczęściej w grądach w tej roli stwierdzany jest niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora,
i runie
choć w grę mogą wchodzić i inne gatunki (notowano np. w podszycie masowe występowanie
świdośliwy kanadyjskiej (Amelanchier spicata).
W karcie obserwacji należy odnotować wystąpienie każdego gatunku obcego geograficznie w
podszycie i runie, ale tylko lokalna inwazyjność takiego gatunku jest podstawą do obniżenia oceny
wskaźnika.
Proponuje się przyjęcie, Ŝe właściwy stan ochrony na stanowisku wymaga braku inwazyjnych
gatunków obcych w podszycie i runie. Wskaźnik ten powinien mieć charakter kardynalny. By
ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 90%
stanowisk stan był właściwy.
Ekspansywn Wskaźnik negatywny wyraŜający ewentualną apofityzację. Gatunki ekspansywnych apofitów
>10% udział
objętościowy
drzew starszych
niŜ 100 lat
<10% udział drzew <10% udział
starszych niŜ 100 drzew starszych
lat, ale >50% udział niŜ 100 lat i <
drzew starszych niŜ 50% udział
50 lat
drzew starszych
niŜ 50 lat
Tak, z udziałem Tak, lecz tylko
graba obfite, pojedyncze lub bez
reagujące na luki
udziału graba
i prześwietlenia
ZróŜnicowana;
>50%
powierzchni
pokryte przez
zwarty
drzewostan,
jednak obecne
luki,
prześwietlenia
Brak
Co najwyŜej
Brak
Jednolity stary
Jednolite
drzewostan
odnowienia lub
lub struktura
zróŜnicowana
zróŜnicowana ze struktura KO z <
zwartym starym 10% powierzchni
drzewostanem
zajętej przez
zajmującym 10fragmenty
50% powierzchni
starego
drzewostanu.
Obecne lecz
Więcej niŜ 1
najwyŜej 1 gatunek, gatunek, albo 1
nie bardzo silnie gatunek bardzo
ekspansywny
silnie
ekspansywny
Udział
Silnie
e gatunki
zdarzające się w grądach to zwykle gatunki porębowe, np. trzcinnik piaskowy Calamagrostis
pojedynczo
rodzime
epigeios, jeŜyny Rubus spp. NaleŜy brać je pod uwagę tylko wtedy, gdy zachowują się
(apofity) w ekspansywnie, wykazując tendencję do dominacji.
runie; w tym Proponuje się przyjęcie, Ŝe właściwy stan ochrony na stanowisku wymaga braku ekspansywnych
gatunki
apofitów w runie. Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. By ocenić stan ochrony w
porębowe, obszarze jako właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 75% stanowisk stan był właściwy.
Zniszczenia NaleŜy uwzględnić tu nie sam fakt prowadzenia pozyskania drewna i obecność np. pniaków, ale
Brak
runa i gleby naruszenia runa i powierzchni gleby, a takŜe podszytu i podrostów, zasobów martwego drewna itp.
związane z Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy, tj. ekstensywne uŜytkowanie nie powinno
pozyskaniem automatycznie przesądzać o obniŜeniu oceny za „stan zachowania struktury i funkcji”. By ocenić
drewna
stan ochrony w obszarze jako właściwy, naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 75% stanowisk
stan był właściwy.
Inne
Np. rozjeŜdŜanie, wydeptanie, zaśmiecenie. Najczęściej spotykane jest zaśmiecenie (niekiedy
Brak
zniekształce masowe). Dość często negatywne oddziaływania pochodzą takŜe od szlaków komunikacyjnych i
nia
penetracji ludzkiej (wydeptywanie, ścieŜki).
(rozjeŜdŜeni Wskaźnik powinien mieć charakter pomocniczy. By ocenić stan ochrony w obszarze jako właściwy,
e,
naleŜałoby wymagać, by na co najmniej 90% stanowisk stan był właściwy.
wydeptanie,
zaśmiecenie)
Stan
Fakultatywny wskaźnik (stosować tylko, gdy są odpowiednie dane), umoŜliwiający wyraŜenie
Stan wszystkich
kluczowych dodatkowego aspektu stanu ochrony siedliska – jego zdolności do utrzymywania gatunków lokalnie
gatunków
dla
typowych dla siedliska, a waŜnych dla róŜnorodności biologicznej (chronionych, zagroŜonych,
właściwy (FV)
róŜnorodnoś rzadkich). Wybór uwzględnianych tu gatunków będzie zaleŜał od lokalnej specyfiki obszaru,
ci
przykładowo mogą się tu zaleźć: muchołówka białoszyja Ficedula albicolis, muchołówka mała
biologicznej Ficedula parva, dzięcioł średni Dendrocopos medius, kwietnica okazała Protaetia aeruginosa,
gatunków ciołek matowy Dorcus paralellopipedus, pachnica Osmoderma spp., wawrzynek wilczełyko Daphne
lokalnie
mezereum, tojad dzióbaty Aconitum variegatum, przewiercień długolistny Bupleurum longifolium,
typowych świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum i in.
dla siedliska Wskaźnik stosować tylko, gdy są dostępne odpowiednie dane. Ma charakter pomocniczy.
Wszystkie
Ogólnie struktura i funkcje
wskaźniki
kardynalne
oceniono na FV,
pozostałe
wskaźniki
przynajmniej na
U1
Brak zagroŜeń i
Perspektywy ochrony Oceniając „perspektywy ochrony siedliska w przyszłości”, naleŜy zwrócić uwagę na następujące
aspekty:
negatywnych
Na terenach gdzie wykonano inwentaryzację przyrodniczą (w tym Lasy Państwowe) naleŜy
trendów.
sprawdzić prawidłowość identyfikacji siedliska – moŜe to mieć duŜe znaczenie dla jego
Zachowanie
podwyŜszony, lecz
nie bardzo
ekspansywne
ekspansywne
Pojedyncze ślady
Liczne ślady
Występują lecz
mało znaczące
Silne
Stan niektórych
gatunków
niezadowalający
(U1)
Stan niektórych
gatunków zły
(U2)
Wszystkie
Jeden lub więcej
wskaźniki
wskaźników
kardynalne
kardynalnych
oceniono
oceniono na U2
przynajmniej na U1
Zachowanie
Zachowanie
siedliska w stanie
siedliska w
niepogorszonym
stanie
w perspektywie 10- niepogorszonym
ochrony w przyszłości.
siedliska w stanie 20 lat nie jest
w perspektywie
Jakie przyjęto docelowe składy upraw i drzewostanów dla typów siedliskowych lasu, na
niepogorszonym pewne, ale jest 10-20 lat będzie
których występują grądy?
w perspektywie prawdopodobne, bardzo trudne:
Jakie zapisy w planie urządzenia lasu zostały zaproponowane w poszczególnych płatach
10-20 lat jest
o ile uda się
zaawansowane
siedliska.
niemal pewne
zapobiec
procesy recesji,
Jaka jest praktyka prowadzonej gospodarki leśnej?
istniejącym
silne negatywne
Jak w planie urządzenia lasu i w praktyce gospodarki leśnej traktowane są grądy
zagroŜeniom
trendy lub
regenerujące się pod sztucznymi drzewostanami sosnowymi? Czy planuje się przebudowę
znaczne
sztucznych drzewostanów na siedlisku dąbrów i co przyjęto za cel takiej przebudowy?
zagroŜenia
Czy istnieją płaty grądów pozostawione jako „powierzchnie referencyjne – wyłączone z
zabiegów gospodarczych i pozostawione spontanicznym procesom przyrodniczym?
NaraŜenie na neofityzację
Inne przewidywane formy presji.
Wszystkie trzy Co najmniej jeden z Jeden lub więcej
Ocena ogólna
parametry
trzech parametrów
z trzech
ocenione na FV oceniony na U1,
parametrów
brak U2
oceniony na U2
(*) oznacza wskaźniki kardynalne (czyli najwaŜniejsze dla utrzymania właściwego stanu siedliska gatunku)