docO Stowarzyszeniu SALOS Bydgoszcz
download 
Reklamacja Transkrypt
O Stowarzyszeniu SALOS Bydgoszcz
mgr Marek Sikorski Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy SPIS TREŚCI Wstęp..........................................................................................................................................3 Rozdział 1...................................................................................................................................6 Święty Jan Bosko Przyjaciel Młodzieży.................................................................................6 Rozdział 2.................................................................................................................................11 Ksiądz Bosko i jego system wychowawczy.........................................................................11 Rozum...............................................................................................................................13 Religia...............................................................................................................................14 Miłość................................................................................................................................15 Rozdział 3.................................................................................................................................17 Ksiądz Bosko wczoraj i dziś.................................................................................................17 Rozdział 4.................................................................................................................................25 Oratorium..............................................................................................................................25 Rozdział 5.................................................................................................................................28 Sport salezjański...................................................................................................................28 Salezjański Ruch Sportowy i SALOS w Polsce...............................................................31 Polisportive Giovanili Salesiane (PGS)............................................................................31 Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej........................................39 w Bydgoszczy..................................................................................................................39 Historia..............................................................................................................................40 Osiągnięcia sportowe........................................................................................................42 Salezjańska Liga Bydgoszczy w halowej piłce nożnej.....................................................46 Piłkarze bydgoskiego SALOSu w Monachium................................................................47 Obozy sportowe i sportowo-wychowawcze.....................................................................47 Ogólnopolskie Integracyjne Rozgrywki Salezjańskich Animatorów Sportowych...........49 Kursy i szkolenia...............................................................................................................50 Ogólnopolskie Wielkanocne Spotkanie Rodziny Sportowej............................................50 Rozdział 6.................................................................................................................................52 Rola bydgoskiego SALOSu w środowisku...........................................................................52 1992 – 1995.......................................................................................................................52 1996 – 2005.......................................................................................................................56 Rozdział 7.................................................................................................................................63 Podsumowanie......................................................................................................................63 Piśmiennictwo...........................................................................................................................67 2 Wstęp Być radosnym, czynić dobro I pozwolić gwizdać szpakom. Ks. Jan Bosko Młodość jest szczególnym bogactwem człowieka. Jest to czas odkrywania własnego ja, własnych zdolności i możliwości tkwiących w konkretnym i niepowtarzalnym istnieniu człowieka, jakim jest jego życie. Bogactwo to przejawia się w możliwości odkrywania nowych rzeczy, planowaniu, dokonywaniu wyborów i podejmowaniu istotnych decyzji. Jan Paweł II stwierdza: ”człowiek jest podstawową i zarazem codzienną drogą Kościoła, zatem pozostaje sprawą zrozumiałą, iż Kościół przywiązuje szczególną wagę do okresu młodości jako kluczowego etapu życia każdego człowieka”. Młody człowiek ma przed sobą bogatą przyszłość, która jest także związana ze skutkami jego wyborów. Teraźniejszość i Przyszłość dzięki wielkim odkryciom naukowym, dysponują licznymi środkami umożliwiającymi poznanie świata i jego przekształcanie. Prowadząc młodego człowieka ku takiej rzeczywistości, nie można bazować na niebezpiecznych i niepewnych złudzeniach. Obecne czasy stawiają przed nami problemy społeczne wynikające z rozpowszechniającego się pluralizmu, problemy o charakterze moralnym i kulturalnym, chociażby techniki inżynierii genetycznej czy trudności ekonomiczne, dzielące społeczeństwo na biednych i bogatych. Kultura, która buduje współczesne społeczeństwo świata i Polski, coraz częściej jest kulturą grup i jednostek, realizujących jedynie własne interesy, używających siły i niebaczących na fakt, że stoi to w sprzeczności z dobrem powszechnym. Bardzo często jest to kultura zmierzająca do zaspokojenia potrzeb odczuwalnych tu i teraz. Kultura, która stawia „mieć” nad „być”. 3 Współczesny człowiek musi dokonywać ciągłych wyborów między tymi dwoma biegunami rzeczywistości. I wybór ten bardzo często jest błędny. Młodzież staje wobec takiej właśnie rzeczywistości. Brakuje w niej historii tradycji, wartości rodzinnych; nie ma miejsca na wspólnotę, jest zaś miejsce na zbiór anonimowych jednostek, które zajęte są sobą i realizacją własnych zadań. W tej rzeczywistości nie ma celów przekraczających naszą ziemską egzystencje, ich miejsce zajęły cele pragmatyczne, utylitarystyczne, ściśle określone i ograniczone do człowieka. Młodzież, „najdroższa cząstka społeczeństwa”, tak nazwał ja Jan Paweł II, jest symbolem przyszłości. Przyszłość świata i każdego społeczeństwa jest związana z humanizmem człowieka. Dobrze jest, gdy on uznaje i uwzględnia wartość osoby i jej egzystencje. Aby tak było, należy w centrum uwagi młodego człowieka postawić kwestie Prawdy. Prawda ta z kolei wyznaczy głęboki sens szczególnym momentom życia człowieka, takim jak narodziny, praca, cierpienie, śmierć. W takim, bowiem kontekście należy postrzegać kwestie odpowiedzialności osób dorosłych za wychowanie pokolenia młodych. Wychowanie to proces długi i wymagający zaangażowania ze strony rodziców, wychowawców i nauczycieli. Powinni oni pracować nad młodym człowiekiem z wiarą i nadzieją na możliwość ukształtowania dojrzałej i odpowiedzialnej osobowości. Ich głównym zadaniem jest cierpliwe, wytrwałe i dyskretne towarzyszenie i niesienie pomocy wychowankowi, zwłaszcza wtedy, gdy on potrzebuje przewodnika, aby wybrać, zdecydować, kim być, jaką postawę zająć w życiu społecznym, na jakich wartościach budować swoją egzystencję i historię. Pomysłowością i oryginalnością, która wzbudza podziw i uznanie, odznacza się apostolstwo Księży Salezjanów. Genialność księdza Bosko, i założonej przez niego rodziny zakonnej, wiąże się z praktyką wychowawczą wyrażona w syntezie profetycznego orędzia 4 i myśli pedagogicznej, pozostawionego całemu określoną Kościołowi mianem i „systemu prewencyjnego”, wzbudzającego zainteresowanie wszystkich, którzy zajmują się sprawami wychowania młodych. Warto w tym miejscu przypomnieć słowa Świętego skierowane do ubogiej i często już patologicznej młodzieży, które świadczą o jego całkowitym oddaniu jako ojca i wychowawcy. „Wierzcie mi, że wszystko, czym jestem, jest całkowicie dla was, dniem i nocą, rano i wieczorem, w każdej chwili. Nie mam innego celu, jak tylko troskę o wasze dobro moralne, umysłowe i fizyczne. Dla was się uczę, dla was pracuję, dla was żyje i dla was jestem gotów oddać życie”. Celem pracy jest przedstawienie działalności Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy. Niniejsza praca pozwoli odpowiedzieć na postawione przeze mnie pytania badawcze: - Na czym polegała działalność ks. Bosko? - Jakie były podstawowe założenia systemu wychowawczego ks. Bosko? - Jak powstał i działa SALOS we Włoszech i w Polsce? - Jaką rolę w środowisku odgrywa Bydgoskie Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej. W pracy zastosowano metodę monografii pedagogicznej i następujące techniki badawcze: analizę dokumentów, wywiady i obserwację. 5 Rozdział 1 Święty Jan Bosko Przyjaciel Młodzieży Wychowanie jest sprawą serca Ten, kto wie, że jest kochany, sam też kocha Ten, kto jest kochany, osiąga wszystko, zwłaszcza z młodzieżą. A kiedy miłość blednie, wszystko przestaje się układać. Ks. Jan Bosko Pomiędzy Padem a jego prawym dopływem, Tamaro, na terenie między Turynem, Aleksandrią i Wasale leży Monferrato, kraina łagodnie pofałdowanych pagórków. Zbocza ich pokryte winoroślami, przydają piękna krajobrazowi, wciąż jeszcze niewiele zmienionemu stuleci. Na północnych krańcach tej historycznej krainy, na wzgórzu, w odległości 30 km od Turynu, leży Castelnuovo d’Asti. Tu w krótkim odstępie czasu, przyszło na świat dwóch Świętych: Józef Cafassoi i Jan Bosko. Ten ostatni zresztą nie urodził się w Castelnuovo, które na jego cześć od 1930 roku nazywa się Castelnuovo Don Bosco. Rodzice jego mieszkali bowiem w części Morialdo, zwanej Becchi, oddalonej 5 km od Castelnuovo. Tu właśnie, w dniu 16 sierpnia 1815 roku, urodził się Jan Melchior Bosko. Jego ojciec Franciszek był rolnikiem, matka nazywała się Małgorzata Occhiena. Janek był trzecim chłopcem w rodzinie. Jego ojciec, mając trzydzieści jeden lat, zapada na zapalenie płuc i umiera. Janek zbliżał się wówczas do dwudziestego pierwszego miesiąca swego życia. Matka zmuszona jest ciężko pracować: wraz z chorą teściową musi wyżywić pięć osób. Rodzina Bosko jest biedna. Mając dziewięć lat Giovannino ma sen dotyczący wychowania młodzieży. Ów sen wpłynie na całe jego życie. Janek marzy, by zostać kapłanem, niestety 6 sprzeciwia się temu jego najstarszy przyrodni brat. Gdy ma czternaście, duszpasterz przysiółka zaczyna mu udzielać pierwszych lekcji łaciny, wprowadzając go również w tajniki życia duchowego. Ten niezwykły dobrodziej szybko umiera. Janek będzie uczęszczał najpierw do szkoły gminnej w Castelnuovo, potem do gimnazjum w Chieri. Mieszka w mieście i pracuje na własne utrzymanie. Mając dwadzieścia lat, wstępuje do miejscowego seminarium duchowego. 5 czerwca 1841 roku kleryk Bosko otrzymuje w Turynie święcenia kapłańskie. Swoją formację pastoralną doskonali w kolegium kościelnym tego miasta. Jego ojcem duchowym zostaje krajan, wykładowca teologii moralnej, ks. Józef Cafassoi. On wprowadza go do turyńskich więzień. 8 grudnia 1841 roku ksiądz Bosko spotyka Bartłomieja Garelli, piętnastoletniego sierotę, który staje się pierwszym z opuszczonych chłopców, zgromadzonych w powstającym „oratorium niedzielnym”, oddanym pod opiekę świętego Franciszka Walezego. W dniu Wielkiejnocy 1846 roku dzieło to na stałe znajduje miejsce w turyńskiej dzielnicy Valdocco. Na Wszystkich Świętych przyłącza się do syna Małgorzata Bosko, stając się jego pierwszą ”współpracownicą” Przez dziesięć lat jest matusią dla biednych dzieci na Valdocco. Rozliczne są zajęcia księdza Bosko jako kapłana: kieruje ośrodkiem wychowawczym, buduje kościół, pisze dla młodzieży i dla środowisk ludowych podręczniki katechetyczne, historyczne i książki do nabożeństwa. Dnia 19 grudnia 1859 roku wraz z kilku młodymi, którzy się do niego przyłączyli, zakłada zgromadzenie pod wezwaniem „św. Franciszka Walezego. Rok wcześniej w Rzymie zachęcał go do tego papież Pius IX. 1872 przekształca instytut miejscowy w sąsiedniej diecezji na zgromadzenie żeńskie, spokrewnione z jego stowarzyszeniem męskim. Pierwszą przełożona generalna Córek Maryi Wspomożycieli zostanie przyszła święta – Maria Dominika Mazzarello. W roku 1875 salezjanie przekraczają granice. Osiedlają 7 się we Francji śródziemnomorskiej i w Ameryce Południowej. Tego roku, dnia 11 listopada wyruszyła z Turynu pierwsza ekspedycja misyjna zgromadzenia. Kiedy ksiądz Bosko umiera w Turynie dnia 31 stycznia 1888 roku, jego rodzina jest w pełnym rozkwicie: liczy 774 zakonników i 313 zakonnic osiadłych w 107 placówkach i instytucjach? Pogrzeb, który miał miejsce 2 lutego, był zarazem manifestacją tłumów. Turyn, a właściwie cała Italia rzadko widywała takie oznaki miłości i szacunku ze strony ludzi z różnych warstw społecznych, o różnych zapatrywaniach politycznych i religijnych. Jego kanonizacji dokona papież Pius IX w Niedzielę Zmartwychwstania w 1934 roku. W styczniu 1989 roku Jan Paweł II ogłosi go „ojcem i nauczycielem młodzieży”, przypominając w ten sposób określenia z modlitwy liturgicznej jego święta w dniu 31 stycznia. W ciągu prawie 73 lat swego życia św. Jan Bosko był świadkiem głębokich i złożonych przemian politycznych, społecznych i kulturalnych: ruchów rewolucyjnych, wojen i masowej migracji ludności wiejskiej do miast. Wszystko to wycisnęło piętno na warunkach życia ludności, zwłaszcza warstw najuboższych. Stłoczeni na peryferiach miast ludzie ubodzy a szczególnie młodzi, stają się przedmiotem wyzysku lub padają ofiara bezrobocia: w okresie ich intensywnego rozwoju osobowego, moralnego, religijnego i zawodowego są pozbawieni należytego kierownictwa, a często zupełnie opuszczeni. Wrażliwi na wszelkie przemiany młodzi ludzie czują się niepewni i zagubieni. Tradycyjny sposób wychowania staje wobec wyobcowanych rzesz bezradny: nowym potrzebom usiłują zaradzić różnego rodzaju filantropi, wychowawcy, duchowni. Swoją wyraźnie chrześcijańską inspiracja, odważna inicjatywa, szybkim i prężnym rozwojem prowadzonego dzieła wyróżnia się wśród nich w Turynie ksiądz Bosko. 8 Czuł on, że otrzymał specjalne powołanie i że w realizacji swego posłannictwa był jakby prowadzony za rękę przez Boga oraz wspierany przez macierzyńskie wstawiennictwo Najświętszej Maryi Panny. Janek Bosko, wcześnie osierocony przez ojca, wychowywany z wielką ludzka i chrześcijańska wrażliwością przez matkę, został przez Opatrzność obdarzony przymiotami, dzięki którym od wczesnych stał się wielkodusznym i troskliwym przyjacielem swych rówieśników. Już jego lata młodzieńcze stanowią zapowiedź niezwykłego posłannictwa wychowawczego. W Turynie, mieście będącym w pełni rozkwitu, jako kapłan nawiązuje bezpośredni kontakt z młodymi więźniami i zapoznaje się z innymi dramatycznymi sytuacjami ludzkimi. Obdarzony szczególnym poczuciem rzeczywistości, będąc jednocześnie znawcą historii Kościoła, dzięki znajomości ówczesnej sytuacji oraz na odstawie doświadczenia innych apostołów, szczególnie św. Filipa Nereusza i św. Karola Boromeusza, tworzy ideę Oratorium, które będzie wyznacznikiem całej jego działalności, będzie je kształtował stosownie do swej oryginalnej wizji, przystosowując je do środowiska, do swych chłopców i do ich potrzeb. Jako głównego patrona i wzór dla współpracowników obiera św. Franciszka Walezego, męża niezwykłej gorliwości i ogromnej ludzkiej dobroci, którą ten Święty przejawiał nade wszystko w łagodności postępowania. Dzieło Oratoriów zostało rozpoczęte w 1841 roku, od prostej katechezy, aby stopniowo się rozszerzyć, odpowiadając na wymogi i naglące sytuacje i przybrać formy schroniska dla bezdomnych, warsztatów, szkół zawodowych uczących pracy oraz samodzielnego i uczciwego zarabiania na życie, szkół typu humanistycznego, otwartych na ideał powołaniowy, dobrej prasy, różnego rodzaju inicjatyw i metod rozrywki odpowiadających epoce. Trafne sformułowanie ”Wystarczy, że jesteście młodzi, abym Was bardzo kochał”, jest hasłem, które streszcza główne założenia wychowawcze Świętego: 9 „Przyrzekłem Bogu, że moje życie aż do ostatniego tchnienia będzie dla moich biednych chłopców”. I rzeczywiście rozwija on dla nich zdumiewającą działalność poprzez słowo, pisma, instytucje, podróże, spotkania z osobistościami cywilnymi i kościelnymi: młodym przede wszystkim okazuje troskliwą uwagę, która skupiając się na ich osobach, ma im pozwolić w tej ojcowskiej miłości dostrzec znaki miłości wyższej. Energia jego miłości przybiera wymiary uniwersalne i każe mu przyjąć wezwanie narodów odległych, wezwanie na misje za oceanem w celu ewangelizacji, którą zawsze łączył z autentycznym dziełem promocji ludzkiej. Wedle tych samych kryteriów i w tym samym duchu szuka również rozwiązania problemów młodzieży żeńskiej. Bóg stawia u jego boku współzałożycielkę: św. Marie Dominikę Mazzarello wraz z grupą młodych współpracownic, już wcześniej zaangażowane na terenie parafii w formacje chrześcijańską dziewcząt. Jego pasja wychowawcza pociąga innych współpracowników: mężczyzn i niewiasty – „osoby konsekrowane” składające śluby, „współpracowników” skupiających się wokół tych samych ideałów pedagogicznych i apostolskich w stowarzyszenie, a także „byłych wychowanków”, których zachęca do apostolstwa i propagowania takiego wychowania, jakie sami otrzymali. 10 Rozdział 2 Ksiądz Bosko i jego system wychowawczy „Rozum, Religia i Miłość Wychowawcza” - oto synteza globalna i pozytywna wychowawczego orędzia, z którego mogą czerpać z pożytkiem wychowawcy i młodzież niezależnie od czasu i miejsca. Sytuacja młodzieży w dzisiejszym świecie, sto lat po śmierci św. Jana Bosko, bardzo się zmieniła. Wychowawcy i duszpasterze dobrze wiedzą, że jest ona wielostronnie uwarunkowana i posiada wiele aspektów. Mimo to jednak także dziś pozostają aktualne te problemy, wobec których od początku swej działalności stawał ksiądz Bosko i które starał się rozpoznać i rozwiązać Kim są młodzi? Czego chcą? Do czego dążą? Jakie mają potrzeby? Są to problemy- tak wówczas jak i dziś trudne, lecz nieuniknione, którym każdy wychowawca musi stawić czoło. I dzisiaj nie brak wśród młodzieży na całym świecie grup prawdziwie wrażliwych na duchowe wartości, pragnących pomocy i oparcia w procesie dojrzewania ich osobowości. Z drugiej zaś strony widzimy, że młodzież jest wystawiona na oddziaływanie i uwarunkowania negatywne, owoc różnych poglądów ideologicznych. Uważny wychowawca potrafi rozpoznać konkretną sytuację młodzieży i będzie umiał reagować z niezawodną kompetencją i dalekowzroczną roztropnością. Czcigodnej pamięci Papież Paweł VI, mówiąc o działalności zakonników i podkreślając ich inicjatywy stwierdził, że „ich apostolstwo często oznacza się pomysłowością i oryginalnością, które wzbudzają podziw. Gdy chodzi o ks. Bosko, założyciela wielkiej rodziny duchowej, można powiedzieć, że charakterystyczny rys jego „genialności’ wiąże się z praktyką wychowawczą, która on sam nazwał „systemem prewencyjnym”. 11 Jest to w jakiś sposób synteza jego myśli pedagogicznej i profetyczne orędzie pozostawione przez niego duchowym synom oraz całemu Kościołowi, wzbudzające jednocześnie zainteresowanie i uznanie uczonych pedagogów. Wiosną 1877 r. ks. Bosko znajdował się we Francji, w Nizza, dokąd się udał na otwarcie nowego domu wychowawczego. Zapytano go tam, na czym polega jego system wychowawczy: przedstawił go syntetycznie w krótkim przemówieniu. Ale powróciwszy do Turynu poświęcił kilka dni na refleksje i, poprawiając trzykrotnie, sformułował na piśmie zasady Systemu Zapobiegawczego, zapowiadając, że jego dziełko zdziała wiele dobra w świecie. Oto jego myśli „Istnieją dwa zasadnicze a przeciwstawne systemy, stosowane w wychowaniu młodzieży: zapobiegawczy i system represyjny. System represyjny polega na tym, że podwładnym ogłasza się prawo, a potem pilnuje się tylko, by wykryć przestępstwo i wymierzyć zasłużoną karę. Według tego systemu słowa i postawa przełożonego powinny być zawsze surowe, a nawet groźne, a sam przełożony powinien unikać wszelkiej zażyłości z podwładnymi. Ten system jest łatwy, mniej uciążliwy, nadaje się zwłaszcza w wojsku. Zupełnie inny, a powiedziałbym wprost przeciwstawny, jest systemem zapobiegawczym. Polega on na tym, że wychowankowie znajdują się zawsze pod czujnym okiem dyrektora lub asystentów, którzy jak kochający ojcowie, przemawiają do nich, służą im za przewodników, udzielają rad i upominają z miłością. System ten opiera się na rozumie, religii i na miłości wychowawczej; dlatego nie dopuszcza żadnych kar surowych i stara się nie stosować nawet kar lżejszych.. 12 System ten w praktyce opiera się całkowicie na słowach św. Pawła: „Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest, wszystko znosi, we wszystkim pokłada nadzieje, wszystko przetrzyma”. Dlatego tylko chrześcijanin może z powodzeniem, stosować ten system zapobiegawczy… Trzeba otaczać chłopców wielką miłością i traktować ich dobrze. Nie wystarczy kochać chłopców, ale trzeba, żeby oni wiedzieli, iż są kochani. Tak trzeba postępować, żeby żaden chłopiec nie odszedł od nas niezadowolony… System represyjny nie może zapobiec nieporządkowi i z trudnością poprawia przestępców. W systemie zapobiegawczym wychowanek będzie zawsze okazywał szacunek dla wychowawcy, uważając swoich nauczycieli za „ojców i braci”. Eugeniusz Ceria zauważył: System zapobiegawczy ks. Bosko czyni wychowanka dobrym, ponieważ najpierw uczynił dobrym wychowawcę” Trzy założenia: rozum, religia, miłość wychowawcza zdają się być rzeczywiście syntezą orędzia starej i nowej pedagogii. Prześledźmy ich znaczenie. Rozum W pedagogii ks. Bosko oznacza on: zdrowy rozsądek, rzeczowość i zaakceptowanie całokształtu warunków rzeczywistego życia młodzieży, elastyczność w programowaniu, kierowanie się rozumem w pełnieniu funkcji systemu zapobiegawczego i motywowanie poleceń. Dzisiaj rozum staje się sprawnością w uczciwym posługiwaniu się nim na znak protestu przeciwko szerzącej się irracjonalności, dzięki czemu przywraca się znaczenie kategoriom sądu, zdrowego krytycyzmu, świadomości uwarunkowań fizycznych, psychicznych, socjalnych, ekonomicznych, politycznych, 13 kulturalnych. Nasze społeczeństwo nabywa coraz to więcej cech machiny zniewolonej i bezmyślnie działającej, która gardzi posługiwaniem się rozumu w odniesieniu do podejmowanych decyzji osobistych. Dlatego posługiwanie się rozumem ma znaczenie decydujące jako wychowanie do krytycyzmu. Religia Ksiądz Bosko, posiadając świadomość wychowawczo-duszpasterską, zmierzał pod względem religijnym do „całkowitego” zbawienia młodzieńca. W tym kontekście Bóg zajmuje „pierwsze miejsce”, a idea chrześcijańska przeciwstawia się wyraźnie wszelkiemu neutralizmowi i nijakości ideologicznej. „Pragnę, abyście byli dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami”. Ta celowość znajduje się w sercu ludzkiej formacji, ponieważ, według ks. Bosko, ostatecznym celem wychowania jest „moralne, obywatelskie, intelektualne wychowanie młodzieży”, mówiąc inaczej „moralność i nauka”; albo też ”radośc i nauka”: są to wszystko wyrażenia, które podkreślają ideę wychowawczo – religijną, a konkretnie „humanistyczną. Zainteresowanie religią wśród dzisiejszej młodzieży jest tylko pozornie uśpione. Są, bowiem niemałe trudności w zaspokajaniu tych potrzeb, dziś tak bardzo osłabionych. Już nie wystarcza wiara tradycyjna i sakralna, która nie znajduje wsparcia religijnego w otoczeniu, w środowisku i nastawieniu psychoefektywnym, jak to było kiedyś. Być może młodzież poszukuje wiary religijnej i takiej duchowości, która w wyraźniejszym stopniu, dąży do wyzwolenia osoby ludzkiej i społeczeństwa. Być może, pragnie ona, by religia chrześcijańska na nowo stała się tym samym ”systemem o wyjątkowej sile wymowy”, a nie tylko alternatywnym w obrębie społeczeństwa pluralistycznego: by stała się ideologią ostateczną i całkowitą, w której centrum byłby Chrystus-Człowiek, by sugerowała model człowieka nowego, który przewyższa wszystkie inne modele a sam przedstawia się jako ostatecznie doskonały. 14 Może wychowanie religijne w obecnej dobie oznacza ”dogłębną motywacje”, skłaniającą do opowiedzenia się za chrześcijaństwem, które staje się czynnikiem fundamentalnie wrośniętym w życie. Miłość Zgodnie ze stylem myślenia ks. Bosko, miłość można by wypowiedzieć w następujących słowach: humanistyczne podejście do człowieka, serdeczność, otwarte ramiona w chwili spotkania, słodycz, gorąca i czysta uczuciowość. Miłość powoduje, więc dobre układy pedagogiczne, prawdziwe „być z”, ażeby zapobiegać i formować, „być razem’, żeby współpracować, pomagać, popierać wzrost, jak również by bronić przed ewentualnymi niebezpieczeństwami, kochać bez zastrzeżeń mimo braków, darzyć uczuciem niewinnym i czystym, niezmąconym zmysłowym egoizmem lub osobistym przywiązaniem. Oznacza to również dzisiaj zaniechanie pewnego stylu wychowania typu tzw. „familiarnego”, którego paternalizm (życie w stadzie) i represyjne samowładztwo są jego najbardziej antypatycznymi właściwościami. Oznacza to również zdemokratyzowanie kontaktów na szerokiej płaszczyźnie poprzez uczestnictwo młodzieży w aktualnych sprawach, przez uwrażliwienie jej w zakresie odpowiedzialności oraz przez wielka umiejętność słuchania i dyspozycyjność. Uprzedzać, znaczy stwarzać warunki, by młodzież mogła się wypowiedzieć, wykazać się twórczością i działalnością z ewentualnym wliczeniem nawet jakiegoś ryzyka. Miłość to zaufanie, jakie objawia wychowawca, zdolny stać przy chłopcu, żeby uczynić zeń, przyszłego doświadczonego wychowawcę. Pedagogika ks. Bosko nie kieruje się do uprzywilejowanych, do chłopców wybranych, i wyselekcjonowanych. Nie jest tez systemem, który nadaje się jedynie dla jednostek umieszczonym w zakładach. 15 Jest to metoda przeznaczona dla mas, a równocześnie także dla jednostek, a nadaje się do każdego środowiska i do każdej sytuacji wychowawczej, ponieważ jej techniką mogą się posługiwać zwykli i normalni wychowawcy. Z pewnością jej skuteczność uwidacznia się w postępowaniu prawie terapeutycznym, w wyjątkowych przypadkach, z trudnymi chłopcami. Ksiądz Bosko osiągnął rezultaty właśnie z takimi chłopcami. ”System represyjny nigdy nikogo nie uczynnił lepszym. Wychodząc z tej hipotezy, wypracował system przeciwny zwany „zapobiegawczy”, nie tyle jako teorię, ale raczej jako praktykę: sformułował swoje sposoby oddziaływania wychowawczego, kreśląc niejako wzór dla chrześcijańskiego wychowawcy. Rozdział 3 16 Ksiądz Bosko wczoraj i dziś Z miłości do młodzieży polecam wam: nie pozostawiajcie młodzieży samej, bądźcie z nimi zawsze i wszędzie. Ks. Jan Bosko Ksiądz Bosko był nie tylko wielkim wychowawcą, ale również stworzył system wychowania, który został nazwany prewencyjnym. System ten powstał jako odpowiedz na potrzeby wychowawcze związane z konkretnym środowiskiem we Włoszech, które wówczas stawały się jednym narodem. Uzasadnione, zatem jest pytanie czy może on być przenoszony w dzisiejsze skomplikowane sytuacje życia dzisiejszej młodzieży? Dzisiaj dla całej Rodziny Salezjańskiej oraz dla wszystkich, którzy pracują jako salezjanie i z salezjanami staje się wezwaniem pytanie czy prewencyjny system ks. Jana Bosko mówi coś chłopcom i dziewczętom zastanawiającym się nad własną formacją i przyszłością. Użyteczność systemu prewencyjnego w naszych czasach nie domaga się niewolniczego powtarzania tego, co robił ks. Bosko, i ci wszyscy, którzy inspirowali się jego dziełem. Wymaga ona raczej odwagi naśladowania ks. Bosko w zmieniającym się obecnie kontekście społeczno – historycznym. Jego działalność wychowawczo – pastoralna, jakkolwiek w swoim stylu i syntezie dość oryginalna, wiąże się z niewyczerpalną chrześcijańską tradycją wychowawczą i pedagogiczną na rzecz młodzieży, zwłaszcza tej pochodzącej z klas robotniczych. W ks. Bosko stopniowo dojrzewało konkretne powołanie, oraz specyficzny sposób bycia obywatelem, chrześcijaninem i księdzem. Jasno należy stwierdzić, że po pierwszych doświadczeniach duszpasterskich, zdecydowanie ukierunkował swoją działalność (swojego umysłu, serca, sił i działań) na rzecz młodzieży. 17 Powołanie kapłańskie znalazło swój praktyczny wyraz w powołaniu wychowawczym na rzecz młodzieży ze środowisk robotniczych, biednych, opuszczonych i zagrożonych. Do niej miał zwyczaj mówić: „dla was studiuje, dla was pracuje, dla was żyję, dla was jestem gotów oddać nawet życie” Dla wszystkich, stosownie do zapotrzebowania i wymogów okoliczności pracował na wielu frontach: podejmował działania skierowane do mas, tworzył stowarzyszenia, był kierownikiem i duchowym, prowadził doradztwo zawodowe. Wybijającymi się cechami Jego osobowości były: łagodność, pokora, umiarkowanie, niezwykłe poczucie humoru. Był propagatorem pracy fizycznej („praca jest modlitwą”), według Niego praca pozwalała zachować równowagę ciała i ducha, pomaga w pokonywaniu pokus i lenistwa. Charakterystyczne powiedzenia św. Jana Bosko: • „Służcie Panu z weselem! • „Jestem pewny sukcesu mojej pracy jedynie wtedy, gdy widzę chłopców w czasie rekreacji pełnych radości energii do zabawy”. • „ Wychowankom niech się, zatem zastawiać dużo swobody, by mogli skakać, biegać i hałasować do woli”. • „Pamiętajcie o tym, że diabeł lęka się ludzi wesołych”. • „Radość, śpiew, muzyka i wielka wolność w rozrywkach”. • „Niech dzieje się, co chce. Najważniejsze, żeby działo się dobrze”. • „Róbcie wszystko, co chcecie: mnie wystarcza, abyście nie grzeszyli”. • „No coś takiego! Być wesołym, czynić dobro i pozwolić ptakom śpiewać”. • „Trzeba być kapłanem, a zarazem dobrym obywatelem” 18 • „Bądźcie weseli”. Ksiądz Bosko pracował również poprzez różne formy instytucjonalne, takie jak: oratorium, szkoły ludowe, praktyki artystyczne i zawodowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, misje, seminaria, parafie. To wszystko było realizowane stopniowo, elastycznie, mając na względzie konkretne potrzeby, i to, co dzisiaj możemy nazwać wyzwaniem formacyjnym i duszpasterskim danego terytorium. Z drugiej strony dzieło ks. Bosko było kierowane pewnymi przewodnimi ideami, które tak jak dusza, integrowały jego działalność wychowawczą. Można tu wymienić: - osobisty wybór działania na rzecz dobra - ogromna solidarność z młodymi - głęboki niepokój duszpasterski - głęboka wiara w łaskawość i miłosierną dobroć Boga - głębokie przekonanie o wielkości i kruchości dziewcząt i chłopców - styl działania odwołujący się do rozumu, dobroci oraz do głębokich motywacji - podstawowa struktura wychowawcza oparta na aktywnej i przyjacielskiej obecności wspomagającej rozwój własnej inicjatywy wychowanka - dzieło zmierzające do formowania ”dobrych chrześcijan i uczciwych obywateli” Tymi ideami były nasycone zarówno organizacja codziennego życia, sposoby działania, wzorce zachowania, jak i codzienna praktyka (regulaminy, które ks. Bosko ciągle uaktualniał i przystosowywał do nowych zdarzeń i osób). W ten sposób środowisko już samo z siebie stawało się wychowawcze, stawało się jednocześnie narzędziem i miejscem wychowania. 19 Chciałoby się stwierdzić, że wczoraj tak jak i dzisiaj, system prewencyjny potrzebuje osób, które wychowywanie uczynią swoim wyborem życiowym. Wybór ten w konsekwencji stanie się centrum organizującym życie wychowawcy, inspiracją, dynamicznym wypełnianiem zadań i ról. Wychowanie staje się czymś, co organizuje i integruje całe życie. Jest wezwaniem dla salezjanów, ale również dla każdego, kto chce wychowywać według prewencyjnego systemu ks. Bosko. Niekoniecznie trzeba być księdzem, ale należy z wychowania uczynić jeden z motywów swojego życia, coś, na co spożytkuje się własne siły Może wychowanie młodzieży – jak powiedział Ojciec św. Jan Paweł II, w Liście Juvenum Patris w stulecie śmierci ks. Bosko – potrzebuje wspólnot, które sprawią, że wychowanie integralne młodzieży stanie się dziełem wyjątkowym, skupiającym siły i energie, mobilizującym do współpracy i przymierza, poszukującym wsparcia i pomocy, promującym postawę twórcza do nowych poszukiwań, do nowych doświadczeń i odnowy tego, co należy odnowić. Wszystko to ma stawać się w oparciu o mocny, klarowny, otwarty i elastyczny projekt wychowawczy. Drugim warunkiem aktualizacji systemu prewencyjnego jest lektura kontekstu i warunków dzisiejszej młodzieży w perspektywie wychowawczej. Obecny świat zna, i często musi przeciwstawiać się zjawiskom, których ks. Bosko nawet nie wyobrażał sobie. Wśród tych zjawisk należy wskazać na: Pluralizm, przechodzenie z jednej kultury do drugiej, kryzys ważnych systemów i instytucji społecznych, kryzys wartości i etycznych aksjomatów, wzrastająca złożoność jednostkowej i społecznej egzystencji, konformizm, do którego prowadzi międzynarodowy rynek i wymagania konsumpcji, fragmentaryzacja i prywatyzacja współżycia społecznego, sekularyzacja życia rodzinnego i społecznego. Czy mając świadomość takiego stanu rzeczy nie należałoby wyciągnąć fatalistycznych wniosków z niemożliwością przeciwdziałania tym 20 „perwersyjnym tendencjom”? Albo tez może należy pogodzić się z niemożliwością działania lub biernie ulegać wpływom tych zjawisk? Wcześniej należy sobie zadać pytanie: czy obecna rzeczywistość młodzieży jest naprawdę zrozumiała? Myślę, że nie. Należy spojrzeć bardziej, pozytywnie na całą rzeczywistość, ze szczególnym uwzględnieniem rzeczywistości wychowawczej. Prawda jest, że dzisiaj jak nigdy, wychowanie stało się kwestią moralną domagającą się osobistego opowiedzenia się, podjęcia „decyzji dla” wyboru wychowywania. Decyzja ta potrzebuje określenia się, konfrontacji, dyskusji i dialogu, ażeby nie popaść w subiektywizm i indywidualizm. Postawa ta wymaga twórczego poszukiwania nowych dróg i rozwiązań, które umiałyby sprostać wymaganiom zastanych sytuacji. Istnieje, bowiem potrzeba wychowawczego projektu, który zapewniał będzie uzupełnianie się i integrację wszystkich działań. W tym ważnym momencie studium i analizy potrzeb powinni uczestniczyć wszyscy członkowie wspólnoty wychowawczej, na pierwszym miejscu wychowankowie, „podmiot” własnego wychowania – jakkolwiek w różnych formach stosownie do wieku, sytuacji, sektorów i środowisk wychowawczych. Od wychowawców wymaga się odwagi zaangażowania, życia pośród młodzieży bez uciekania się do kruchych i fałszywych mechanizmów obronnych powodowanych strachem utraty twarzy lub godności. Wymaga się odnowy pewnych wychowawczych tradycji dialogu i wsłuchiwania się w głosy pochodzące ze świata młodzieży, a takie, jakie są one dzisiaj, w dobrym i złym, ze swoimi specyficznymi cechami. System prewencyjny w konfrontacji z potrzebami dzisiejszej młodzieży skłania do bycia odważnymi w działaniu, do ważnych wyborów, do przyjmowania sposobów i form wychowawczych użytecznych w promowaniu i stymulowaniu energii młodzieży, jej głębokich aspiracji, jej konkretnych historycznych możliwości rozwoju. 21 W wielu przypadkach należy pracować na progu tego, co ludzkie. Podobnie jak czynił Ks. Bosko, w wielu sytuacjach należy nakarmić głodnych i dać im dom, a nie tylko dać im wykształcenie lub znaleźć pracę. Dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek potrzebna jest akceptacja osób takimi, jakimi są i jakimi „imiennie” mogą być ucząc się planowania i weryfikowania działań na „miarę człowieka” i możliwości sytuacji, w których się znajdują. Ks. Bosko traktował młodzież według ich własnych możliwości. W ten sposób wszyscy czuli się kochani, każda z osobna na swój własny sposób. W takim rozumowaniu konieczne jest miejsce dla sztuki elastyczności w strategii wychowawczej. Należy dążyć do rozwiązań pośrednich niż do „lepszego”, które byłoby „wrogiem dobrego, do dowartościowania sztuki zachęcania, zaufania, poczucia bliskości i współuczestniczenia bez psychicznego i moralnego obciążania młodych bezużytecznymi i nie do uniesienia ciężarami, których nawet my dorośli nie możemy unieść, a które mogą sprawiać wrażenie, że nie da się żyć według tego, co się poznało. Szacunek dla osobowości i wolności oraz dla etapu rozwoju każdego człowieka nie tylko nie dyspensuje, ale jeszcze bardziej zobowiązuje do nazywania wartości po imieniu, to znaczy do identyfikowania perspektyw działania z wartościami, które mobilizują do osiągania sukcesów. Obowiązek ten jest o tyle ważny i naglący, o ile bardziej przychodzi nam żyć w czasach przesadnego pluralizmu. Pierwszymi wartościami, które należy nazwać są pozytywne cechy każdego:; potencjał każdej osoby czy grupy, które domagają się od wszystkich ich realizacji. Ksiądz Bosko mówił, że nawet w najgorszym chłopcu można odkryć coś dobrego. 22 Poszukiwania pedagogiczne ostatnich lat podkreślają ważność grup wsparcia w rozwoju umiejętności budowania własnej tożsamości. Jest to zwłaszcza ważne w specyficznym okresie młodości, w którym młody człowiek dokonuje syntezy między kulturą i własnym życiem, między kulturą i wiarą, między wiarą i życiem. W tym sensie jest ważne, aby ten, kto wychowuje nie unikał „obecności” wychowawczej, aby nie brakowało go w tych momentach, w których, a dotyczy to zwłaszcza dzisiejszej młodzieży, dokonuje się zobowiązujących wyborów, nie zawsze zrozumiałych dla siebie samego:, kiedy usiłuje zrozumieć i interpretować trudną rzeczywistość i stawiać jej czoła. Chodzi tu o obecność może czasem „ubogą” za to bardziej czytelna w solidarność, w wierność, w ciągłość zaufania i świadectwa. Za czasów ks. Bosko w tradycyjnym społeczeństwie o strukturze rolniczo-rzemieślniczej osoba wychowawcy kojarzyła się niewątpliwie z ojcem. Środowisko wychowawcze natomiast ograniczało się głownie do zhierarchizowanej rodziny patriarchalnej bardziej wrażliwej na takie wartości jak posłuszeństwo, poddanie niż na demokratyczna współprace i osobistą kreatywność. Pomimo tego, niektóre cechu charakterystyczne ks. Bosko wychowawcy mogą okazać się jeszcze dzisiaj szczególnie pouczające: - umiejętności wskazywania dróg życiowych odpowiadających zdolnościom i predyspozycjom osobistym każdego: - kompetentne i dyskretne kierownictwo w trudnościach wynikających ze środowiska: - solidarność i bliskość w cierpieniu oraz w chwilach kryzysu osobistego rozwoju: - zdolności odkrywania powołań dla społeczeństwa i Kościoła: - zapobiegliwość i wytrwałość konkretnych miejsc wolności: tworzenia struktur wspomagających i 23 - przyjacielskie usposobienie, których ks. Bosko zawsze ozdabiał swoje wychowawcze relacje oraz które zalecał swoim współpracownikom, przynajmniej w połączeniu z postawą ojcowską. Ksiądz Bosko i system prewencyjny nie są prywatną własnością Salezjanów i Rodziny Salezjańskiej, ale przynależą do całego Kościoła i cale ludzkości. Dla wszystkich, którzy tego pragną, ks. Bosko i system prewencyjny mogą być źródłem inspiracji dla własnego życia i działalności społecznej. Stosowanie systemu prewencyjnego, dedukując własne życie i własne nadzieje wychowaniu, nabiera ogromnego znaczenia społecznego, religijnego i kościelnego. Postawa taka może być dobrym sposobem również naprawianie polityki i życia według wiary. 24 Rozdział 4 Oratorium Trwajcie w radości! Niech nic cię nie mąci! Zbaw dusze swoją! Kocham was, dlatego, że jesteście młodzi! Ks. Jan Bosko Dzień 31 stycznia 1888 roku, to dzień śmierci św. Jana Bosko Ówczesny Piemoncki Minister Spraw Wewnętrznych, Ratazzi, oficjalny antyklerykał, a zarazem popierający ks. Bosko, określił go „jako największy cud XIX wieku”. W 1889 roku pierwsi salezjanie jako duchowi synowie ks. Bosko, przybyli do Polski, aby na naszej ziemi, wychowywać młodzież według zasad systemu prewencyjnego. W swej pracy wychowawczej, ks. Bosko zajął się chłopcami opuszczonymi i zaniedbanymi pod względem materialnym, jak i moralnym. Była to jego konkretna odpowiedz na potrzeby społeczne, wychowawcze i religijne Piemontu. Dla skuteczności swoich działań stworzył w latach 40-tych zeszłego stulecia Oratorium, którego głównym celem wychowawczym byli chłopcy z marginesu społecznego. Jako osoba duchowna postawił cel nie tylko zbawienia ich dusz, ale także zamierzał ich wychować na uczciwych obywateli. Słowo Oratorium (od łac. Orane – modlić się)miało dla ks. Bosko znaczenie miejsca gdzie przede wszystkim występuje modlitwa. Chłopcom powtarzał, że chce z nich uczynić uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan. Na podstawie tego podstawowego kryterium podejmował decyzje oddalenia z oratorium chłopców a nawet niektórych pomocników, asystentów, księży, którzy negatywnie wpływali na pozostałych i burzyli ten jego program wychowawczy. 25 Początki Oratorium ks. Jana Bosko miały miejsce w grudniu 1844 roku, w domu markizy Barolo, gdzie ks. Bosko był kapelanem. Ze względu na panujące warunki i zakres czasu, jakim dysponował ks. Bosko, jego kontakt z chłopcami ograniczał się początkowo do nauki katechizmu i zasad dobrego wychowania. Obecny był także element rekreacji. Był to czas przeważnie spędzony na wolnym powietrzu i wypełniony rożnymi grami i zabawami. W miarę upływu czasu wzrastały trudności ze strony markizy Barolo. Uzewnętrzniały się one w sposób szczególny jesienią i zimą 1854 roku i wiosną następnego roku. Markiza dająca pomieszczenia i utrzymanie ks. Bosko żądała, aby zrezygnował z pracy z chłopcami, a poświęcił się całkowicie dziełu, przez nią prowadzonemu, czyli schronisku dla dziewcząt. Pomimo powyższych trudności i nieregularnych spotkań z chłopcami, ks. Bosko zdołał nawiązać z wieloma z nich relacje prawdziwej przyjaźni. Można też mówić o tym okresie, jako początkach Oratorium. Społeczeństwo turyńskie pozytywnie postrzegało pracę ks. Bosko. Jedna z miejscowych gazet tamtejszego czasu, pisała o dwóch księżach (Bosko i Cocchi), którzy zajęli się trudnymi chłopcami, ucząc ich religii, śpiewu, dobrego wychowania, gier i zabaw, a także dając skromne posiłki. Po kilku zmianach miejsc, Oratorium ks. Bosko, znalazło w końcu stała siedzibę. W kwietniu 1884 roku, ks. Bosko nabył szopę Pinardiego w dzielnicy Turynu Valdocco, czyniąc z niej miejsce spotkań. W listopadzie przeprowadził się tam , razem ze swą matka, Małgorzatą. W miarę upływu czasu, ks. Bosko rozbudowywał istniejące już pomieszczenia, tworząc w nich szkołę wieczorowa, szkołę zawodową, gimnazjum i internaty. Na przestrzeni całej swej działalności wychowawczej, ks. Bosko kierował się w wychowaniu chłopców rozumem, religią i miłością. Był natomiast całkowitym przeciwnikiem systemu represyjnego, polegającego na wymierzaniu kar, które ks. Bosko, wykluczał ze swej metody wychowawczej. 26 W 1859 roku, założył Zgromadzenie Salezjańskie, które wdraża w praktykę odziedziczony przez Założyciela system wychowawczy. Dzisiaj Oratorium jest misją otwarta na młodzież, środowiskiem wzorcowo promieniującym z programem otwartym, ewangelizacyjnym. Jest to ruch skierowany także na margines religijny i społeczny. Ważny jest związek oratorium z parafia. Parafia ma swoje cele i nie może spełnić tych, które ma oratorium i odwrotnie, oratorium nie może wypełnić wszystkich celów, jakie stawiają sobie działania parafialne. Ale umiejętne ich współdziałanie jest jak najbardziej pożądane i pożyteczne. Oratorium jest bowiem dziełem wspólnotowym, inicjatywą społeczności kościelnej, bez czego stałby się działaniem czysto świeckim. Salezjanie są wezwani do działania na dwu polach jako misjonarze: w parafii i w szerszej społeczności. Tu poszukują młodzieży w jej życiowych sytuacjach. Dawniej w oratoriach mówiono częściej o katechizmie, katechizacji, dzisiaj częściej używa się słowa ewangelizacja. Katecheci w oratoriach są bardziej przyjaciółmi niż nauczycielami. Przez zabawę, pouczenia, spotkania osobiste, celebracje liturgiczne uczy wiary. Ewangelizacja i promocja ludzka są w ścisłym związku. Ewangelizacja i katecheza miała i ma pierwszeństwo w oratorium ks. Bosko. Salezjanin wychowuje ewangelizując i ewangelizuje wychowując, pamiętając przy tym, że jest to fundamentalny cel jego misji życiowej. 27 Rozdział 5 Sport salezjański Niewiele aktywności ludzkich niesie ze sobą Takie bogactwo treści, jakie właśnie sport. Vittorio Peri Ważną role w życiu Oratorium pełniły takie rzeczywistości jak: boisko, rekreacja, gry, zabawy, turystyka, wycieczki. Zatem jak byśmy powiedzieli, sport zajmował istotne miejsce w życiu Oratorium. Ważne dla naszych rozważań kwestie ujawnia prorocki sen księdza Bosko, w którym aktywność ruchowa młodych przedstawia się jako integralny i komplementarny element oratoryjnego klimatu. „Zdawało misie – pisał Założyciel Towarzystwa Salezjańskiego – że jestem w dawnym Oratorium w czasie rekreacji. Był to widok pełen życia, ruchu i wesołości. Jedni biegali inni skakali lub pomagali skakać innym. Tu bawiono się w harce, tam w chorągiewkę lub piłkę. W jednym miejscu gromadka chłopców otaczała księdza, zasłuchana w opowiadanie jakiejś historyjki. Gdzie indziej kleryk zabawiał inna grupę chłopców grą w latającego osła i innymi sztuczkami. Zewsząd śpiewy, wrzawa, a wszędzie klerycy i księża w otoczeniu chłopców, którzy pokrzykiwali radośnie. Widać było, że między chłopcami a przełożonymi panowała jak największa serdeczność i zaufanie”. Ważne miejsce w Oratorium zajmowała turystyka. Sam ks. Bosko był oddanym i zapalonym piechurem, potrafiącym przejść w ciągu dnia 50 kilometrów. „Ten ruch , który płynie z nóg – pisał – ten mały wstrząs powstały wtedy, gdy czuje się pod stopami ziemię, pobudza cały organizm i go odświeża”. 28 W wędrowaniu dostrzegał wiele walorów. Uważał, że bezpośrednie obcowanie z natura wywiera korzystny wpływ na sferę refleksyjno-emocjonalną, natomiast poznawanie dzieła stworzenia (przyrody) pozwala na pełniejsze wejście w kontakt z transcendencją, a wysiłek fizyczny sprzyja potęgowaniu zdrowia i doskonaleniu sprawności fizycznej. Wielką wagę przywiązywał do dzieła młodych, które w porządku przyrodzonym uważał za wartość najwyższą. Dostrzegał wyraźny związek między zdrowiem a uczestnictwem w aktywnych formach ruchowych. Znając dobrze psychologię młodego człowieka ważne miejsce wyznaczył dla gier i zabaw ruchowych. Wiedział, że aktywność ruchowa i radosna ekspresja są naturalnymi potrzebami młodych. Niezaspokojone mogą wywierać negatywny wpływ na proces wzrostu i dojrzewania, a także stanowić zagrożenie dla życia społecznego. Preferował gry i zabawy na świeżym powietrzu. W których powinni uczestniczyć wszyscy, bez względu na zdolności i umiejętności. Główną rolę w organizowaniu gier wyznaczał chłopcom, którzy winni sami określać formy aktywności ruchowej, zgodnie z ich zainteresowaniami i preferencjami. Niezwykle istotna rolę w pracy z dziećmi i młodzieżą odgrywa boisko. Świadczą o tym słowa A. Caviglii, który pisał: „Spróbujcie wyobrazić sobie życie księdza Bosko oraz życie w którymś jego zakładów wychowawczych bez udziału boiska, a zobaczycie, jak to życie traci przez to swój charakter i jaka powstałaby przepadłaby w zakładzie niczym nie dająca się wypełnić pustka, w której bezowocnie doprawdy znaczna część całego systemu wychowawczego księdza Bosko, część najbardziej potrzebna”. Rekreacja jest ważnym punktem w porządku dnia młodych. Zwraca na tę kwestię uwagę ks. Z. Malinowski, który zauważa, że w szkołach salezjańskich, poza salami lekcyjnymi, nie ma ławek i krzeseł, bowiem w czasie rekreacji wszyscy winni być w ciągłym ruchu: biegać, skakać, grać itd. Wszystkie wymienione pojęcia, konstytuujące, jak byśmy dziś powiedzieli, rzeczywistość sportową, odgrywają fundamentalną rolę w konstrukcji systemu 29 prewencyjnego ks. Bosko. Podporządkowane są one nadrzędnemu celowi tego systemu, a mianowicie wychowaniu młodych „na uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan’. Sport w różnych przejawach wpisuje się w ten system jako element niezwykle istotny. Bowiem z jednej strony jest dziedzina w najwyższym stopniu akceptowana przez dzieci i młodzież, co w sposób niezwykle odważny skonstatował ks. Bosko, mówiąc: „boisko bardziej przyciąga niż kościół’, z drugiej natomiast, za jego pomocą można realizować – jak powiedziałby Z. Gilewicz – cele swoiste: sprawnościowe i zdrowotne, ale także cele nieswoiste: społeczne, kulturalne, intelektualne, moralne i religijne. Szanse w zapobieżeniu tragediom młodych widział w stosowaniu profilaktyki wychowawczej, która polega na asystencji wychowawców i ukazywaniu wychowankom wartości, dla których warto żyć i podporządkować swe istnienie. Ważnym elementem w pedagogicznym dialogu jest również uznanie i polubienie przez wychowawcę tych wartości, które cenią młodzi. Bowiem tylko w takiej relacji jest możliwe, bez przymusu i natrętnego nakłaniania, znalezienie płaszczyzny porozumienia i uzyskanie przez asystenta kredytu zaufania. Wychowawca ma żyć sprawami młodych i przeistaczać się w nieformalnego przywódcę, lidera, człowieka zaufania, autentyczny autorytet, który wzbudza ciekawość i sprawia, że młodzi chcą wspólnie z nim realizował życiowe zadania. Wychowawca w rozumieniu księdza Bosko ma być kimś na wzór, tak dzisiaj modnego w krajach Europy Zachodniej „wychowawcy ulicznego”. Wielkie znaczenie św. Jan Bosko przywiązywał do form stowarzyszeniowych i grup, w których widział szanse rozwijania energii i inicjatywności młodzieży. Sam tworzył środowiska życia, wolnego czasu, apostolatu, nauki, modlitwy , kultury, ale i także zabawy, turystyki, rekreacji 30 i współzawodnictwa sportowego. To przesłanie w ostatnich latach z wielkim powodzeniem realizuje Salezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospolitej Polskiej, skupiająca w swoich szeregach księży, siostry zakonne i osoby świeckie – ludzi bezgranicznie oddanych sprawie służenia młodym. Albowiem połączona mądrość pozwala na skuteczne urzeczywistnianie chrześcijańskiej wizji integralnego człowieka, rozwiniętego we wszystkich sferach i płaszczyznach, zarówno cielesnej i zdrowotnej, jak i intelektualnej, społecznej, moralnej i religijnej. Salezjański Ruch Sportowy i SALOS w Polsce W 1992 roku w Polsce zarejestrowano i włączono do Polskiego Komitetu Olimpijskiego Salezjańską Organizację Sportową (SALOS), ukonstytuowaną w Federacji Stowarzyszeń Lokalnych. Ten polski ruch sportowy pod opieką księży salezjanów wyrósł z włoskiego stowarzyszenia – pod trudną do przetłumaczenia na język polski nazwą Polisportive Giovanili Salesiane (PGS) Salezjańskie Młodzieżowe Zrzeszenia (Wielo) sportowe, będące już prototypem dla innych salezjańskich organizacji sportowych w świecie. Stowarzyszenie to poza wieloletnim doświadczeniem, interesującą historią na tle II połowy XX wieku, bujnym rozwojem, wypracowaną demokratycznie strukturą, gruntowną chrześcijańską ideologią oraz przebogatą dynamiczną działalnością wychowawczą, posiada na swym koncie poważny dorobek naukowy. Pragnę podać niektóre wydarzenia i daty, mające bezpośredni wpływ na utworzenie PGS. 31 Jednakże pragnąc znaleźć początkową datę utworzenia PGS staniemy przed wielkim problemem – bowiem korzenie PGS sięgają systemu wychowawczego księdza Bosko – wielkiego nauczyciela i wychowawcy młodzieży. 1961 - Pierwsze mistrzostwa w piłkę nożną i koszykowa w Turynie. 1966 - Pierwsze mistrzostwa w piłkę siatkową w Rzymie (dla chłopców). 1967 - Salezjanie powołują PGS 1969 - Pierwsza Krajowa Konsulta PGS – Rzym 28.09. 1970 - PGS wydaje czasopismo Juwenilia. Salezjanki powołują PGS. 1972 - Krajowa Konsulta PGS – Rzym Pierwszy obóz sportowy. 1973 - Pierwsza Rada Krajowa PGS – Rzym 08.03. Zjazd delegatów inspektorialnych d.s. sportu – Rzym 1975 - Pierwszy Krajowy zjazd PGS Temat zjazdu: Katecheza, stowarzyszenia, sport – Rzym 1978 - Drugi zjazd PGS. Temat zjazdu: Kultura, wychowanie i sport w perspektywie promocji człowieka i ewangelizacji. Zatwierdzony zostaje statut PGS – Rzym 1979 - Przyjęcie PGS do Włoskiego Komitetu Olimpijskiego (CON). Audiencja delegaci PGS u Ojca świętego. 1980 - Trzeci zjazd PGS. Temat zjazdu: O założeniach wychowawczych sportu salezjańskiego w aktualnych realiach sportu włoskiego. 1981 - Wydana zostaje ksiązka: Wychowywać przez sport. 1982 - czwarty zjazd PGS. Temat zjazdu: Wolontariat i profesjonalizm w stowarzyszeniu sportowym. 1985 - Kolejna pomoc książkowa: Wzrastać przez sport. 32 1986 - Piąty zjazd PGS. Zostaje zatwierdzony Statut. 1989 - Europejski obóz sportowy w Barcelonie, który gromadzi przedstawicieli z Austrii, Francji, Włoch, Polski i Hiszpanii. 1990 - Pierwsze Europejskie Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej w Barcelonie. 2001 - XII Światowe Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej w Warszawie 2005 - XVI Światowe Igrzyska młodzieży Salezjańskiej w Warszawie w dniach 29.04 – 04.05.2005. Z historii rozwoju kultur wiemy, że społeczno-polityczne przeobrażenia, a zwłaszcza w formie rewolucji, rodzą nowe wartości, idee, struktury, ale także podmioty życia społecznego. Polskie przeobrażenia lat osiemdziesiątych, mające charakter „łagodnej rewolucji”, dla których cenzurą był rok 1989, wpisały się w pewien schemat, który towarzyszy tego rodzaju przemianom. Z jednym może wyjątkiem, a mianowicie, że nikt nie przewidział, iż nastąpił upadek dotychczasowego systemu, a wszechwładna partia znajdzie miejsce w lamusie historii. Miejsce ich zajęła szeroko rozumiana nowoczesność, która oznacza pewien typ Cywilizacji, ale także postawy moralnej duchowej, nawiązujących eksplicite bądź implicite do epoki Oświecenia. Nowoczesność i wszystkie związane z nią zjawiska w mniejszym lub większym stopniu wystąpiły na gruncie kultury fizycznej, a zwłaszcza sportu. Zasady gospodarki rynkowej wymusiły zmiany w finansowaniu omawianej dziedziny. Ograniczony został mecenat państwa na rzecz większej roli władz samorządowych i rzeszy sponsorów. Zasady gry rynkowej doprowadziły do upadku lub ograniczenia zasięgu i dynamiki działania wielu podmiotów życia sportowego. Zwłaszcza tych, które były ściśle powiązane z kopalniami, hutami, stoczniami. Z drugiej strony nowoczesność wygenerowała zapotrzebowanie i warunki do Powstania i rozwoju nowych elementów i zjawisk w sporcie. 33 Pojawiła się nowoczesna infrastruktura kultury fizycznej: korty tenisowe, Siłownie, kluby sportowo-rekracyjne, ale także nowe stowarzyszenia kultury fizycznej: dla osób niepełnosprawnych, upośledzonych umysłowo, uczniowskie kluby sportowe oraz organizacje o charakterze wyznaniowym. Dzisiaj mamy 5 chrześcijańskich stowarzyszeń o charakterze Ogólnopolskim, a mianowicie Katolickie Stowarzyszenie Sportowe RP, Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Stowarzyszenie „Parafiada”, Prawosławna Organizacja Sportowa RP i Luterańska Organizacja Sportowa RP. Zrodziły się one w wyniku oddolnych tendencji i dążeń środowisk chrześcijańskich, które sport uważały za ważny element kultury. Wydaje się, że chrześcijańskie stowarzyszenia kultury fizycznej, starają się chrześcijańską wizję człowieka i społeczeństwa wpisać w ogólne tendencje i trendy związane z nowoczesnością. Starają się też, mając w zapleczu chrześcijańskie zasady, odpowiadać na palące Potrzeby współczesności, wiążące się z trudną sytuacją w okresie transformacji lludzi młodych, często zagubionych, biednych, pochodzących z rodzin niewydolnych wychowawczo, a nawet patologicznych. Zmiany systemu społeczno-politycznego w naszym kraju stały się warunkiem sine quo non powstania Salezjańskiej Organizacji Sportowej RP. Warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym. Poprzedzić je musiały przewartościowania w zapleczu filozoficzno-teologicznym i doktrynalnym Kościoła katolickiego w Polsce. Ponadto konieczna była aprobata tej formy działalności przez hierarchię Kościoła, ale także wola ze strony sióstr i księży Salezjanów. Pragnąc przedstawić historię SALOSU, musimy zacząć od momentu, gdy pierwsi polscy salezjanie zostali zaproszeni do wzięcia udziału w obozie sportowym organizowanym przez PGS. Obóz ten miał miejsce w Barcelonie w dniach: 11 – 19.08.1989 r. Delegatami byli dwaj księża reprezentujący dwie 34 inspektorie : ks. Kazimierz Kuc z inspektorki krakowskiej i ks. Edward Pleń z inspektorii warszawskiej. W obozie tym brali ponadto udział przedstawiciele inspektorii z Austrii, Francji, Włoch i Hiszpanii. W nastopnych latach uwidoczniły się bardzo konkretne owoce pierwszego spotkania: • Udział w I Europejskich Igrzyskach Młodzieży Salezjańskiej (1990) • Pierwsze mistrzostwa Polski SALOSu w piłce nożnej (1990) • VII Krajowy Zjazd PGS w Rimini (ks. Edward Pleń i ks. Krzysztof Toczyski) • Pierwszy tygodniowy obóz dla animatorów sportowych (1990) • Sympozjum dla salezjanów i salezjanek w Czerwińsku (1991) • Mistrzostwa Europy w Barcelonie (1991 – Polskę reprezentowały Rumia i Płock) • Spotkanie w Genui (Włochy) – 1992 r. Polskę reprezentowały s. Bożena Stawecka i ks. Krzysztof Toczyński. Dzień 6 maja 1992 roku, należy do podstawowych w historii SALOSU. Bowiem wtedy w Domu Salezjanów w Warszawie odbyło się Zebranie Założycielskie Salezjańskiej Organizacji Sportowej, podczas którego zatwierdzono Statut SALOSU Wybrano Komitet Założycielski w następującym składzie: - ks. Edward Pleń – przewodniczący Oraz członkowie - Marianna Barlak - ks. Antoni Balcerzak - Zbigniew Dziubiński Zanim Zebranie Założycielski podjęło decyzję o powołaniu SALOSu, odbyło się szereg rozmów, narad i spotkań w różnych układach personalnych. 35 Szczególną pomoc w pracach koncepcyjno-organizacyjnych okazali przedstawiciele Polskiego Komitetu Olimpijskiego z sekretarzem generalnym Tadeuszem Wróblewskim na czele oraz władze PGS z jej szefem ks. Gino Borgogno SDB. Dnia 29 czerwca 1992 roku, decyzją Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa została wpisana do rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej pod pozycją 151. Jednak z chwila rejestracji stowarzyszenia Komitet Założycielski nie spoczął na laurach, ale przystąpił do prac mających na celu stworzenie warunków formalno-prawnych do rejestracji stowarzyszeń lokalnych i inspektorialnych. SALOS RP jest jednym z większych organizatorów imprez sportowych i sportowo-rekreacyjnych w naszym kraju. Przez stowarzyszenia lokalne organizuje rozgrywki o zasięgu gminnym, wojewódzkim, ogólnopolskim i międzynarodowym. Część z nich ma charakter zamknięty i obejmuje wyłącznie młodych członków stowarzyszenia. Jednak większość imprez ma charakter otwarty i uczestniczą w nich wszyscy młodzi, którzy chcą na sportowo, w sposób ciekawy i atrakcyjny spędzić czas wolny. Wszystkie imprezy charakteryzują się ciekawym programem sportowym, kulturalnym i religijnym. Są one wspaniałą promocja kultury fizycznej, aktywnego stylu życia, bez dewiacji i patologii społecznych. Marzeniem młodych sportowców salezjańskich jest udział w Światowych Igrzyskach Młodzieży Salezjańskiej. Celem Igrzysk jest stworzenie młodzieży salezjańskiej możliwości rywalizacji sportowej i budowania przez sport nowego świata, opartego na humanizmie i personalizmie, respektujących takie fundamentalne wartości jak: pokój, przyjaźń, prawda, dobro, sprawiedliwość, wolność, miłość, godność osoby, solidarność i fair play. Szczegółowe cele Igrzysk: - sportowy – rywalizacja sportowa młodzieży salezjańskiej całego świata i wyłonienie najlepszych, 36 - kulturowy – wymiana wartości pomiędzy przedstawicielami różnych ras, nacji, kultur i społeczeństw, - poznawczy – poznanie tradycji i kultury danego miasta i państwa, - promocyjny – ukazanie kulturowych, gospodarczych, turystycznych, sportowych i rozrywkowych walorów kraju organizatora, - integracyjny – zawarcie znajomości i przyjaźni w wymiarze europejskim i światowym, - wychowawczy – przygotowanie do życia w zgodzie z podstawowymi wzorami i normami społecznymi, z poszanowaniem odmienności w tworzonym przez młodych nowym świecie bez granic, - religijny – stworzenie światowej wspólnoty młodych realizujących swe posłannictwo w oparciu o ewangeliczne zasady i wskazania ks. Bosko. Dotychczasowe Światowe Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej: • Gozo – Malta 1990 • Barcelona – Hiszpania 1991 • Genua – Włochy 1992 • Lublana – Słowenia 1993 • La Valetta – Malta 1994 • Lizbona – Portugalia 1995 • Catania – Sycylia 1996 • Warszawa – Polska 1997 • Turyn – Włochy 1998 • Walencja – Hiszpania 1999 • Madryt – Hiszpania 2000 • Warszawa – Polska 2001 • Catania – Sycylia 2002 • Zagrzeb – Chorwacja 2003 • Rimini – Włochy 2004 37 • Warszawa – Polska 2005 Strukturalnie istnieje podział na działalność SALOSu w 5 – ciu stowarzyszeniach inspektorialnych: • Inspektoria Krakowska: Chybie, Czarny Dunajec, Jaworzno, Kielce, Kraków, Lublin, Oświęcim, Pogrzebie, Przemyśl, Rzeszów, Świętochłowice, Zabrze. • Inspektoria Pilska: Aleksandrów Kujawski, Brusy, Bydgoszcz, Chojnice, Debrzno, Gdańsk, Ląd n. Wartą, Piła, Rumia, Słupsk, Szczecin. • Inspektoria Warszawska: Chociszewo, Czerwińsk, Ełk, Głosków, Goławin, Grodziec, Kutno, Legionowo, Lutomiersk, Łódź, Mińsk Mazowiecki, Olsztyn, Ostróda, Płock, Rogiedle, Różanystok, Sępopol, Sieradz, Sokołów Podlaski, Stare Jabłonki, Suwałki, Tolkmicko, Warszawa, Żyrardów. • Inspektoria Wrocławska: Częstochowa, Lubin, Poznań, Sosnowiec, Sułów, Środa Śląska, Tarnowskie Góry, Wrocław. • Inspektoria Warszawsko-Wrocławska Sióstr: Czaplinek, Dobieszczyzna, Jastrzębie Zdrój, Nowa Ruda, Ostrów Wlkp., Pieszyce, Połczyn Zdrój, Warszawa, Wrocław. Obecnie SALOS RP liczy około 32 tyś. Członków i 1200 animatorów. 38 Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy Boisko żywe – diabeł martwy, boisko martwe – diabeł żywy Ks. Jan Bosko Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej Rzeczypospolitej Polskiej w Bydgoszczy, jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem mającym na celu rozwijanie i propagowanie wychowawczych, kulturalnych i społecznych aspektów sportu w zgodności z myślą, słowem i wizja chrześcijańska oraz uwzględnieniem bogactwa salezjańskiej tradycji wychowawczej i sportowej. Podstawą prawną Stowarzyszenia Lokalnego SALOS RP w Bydgoszczy jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104; z 1990 Nr 14, poz. 86), ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r., - O kulturze fizycznej (Dz. U. Nr 25, poz. 113) oraz ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r., - O działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 873). Celem działalności bydgoskiego SALOSu jest m.in.: • Podejmowanie i realizowanie przedsięwzięć zmierzających do szeroko rozumianego wychowania dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, zagrożonych i nieprzystosowanych społecznie, 39 • Krzewienie i upowszechnianie wychowania fizycznego, sportu, rekreacji ruchowej i turystyki wśród dzieci i młodzieży w trosce o zapewnienie prawidłowego rozwoju osobowości • Propagowanie i umacnianie chrześcijańskich wzorców współzawodnictwa na obiektach sportowych i poza nimi, opierających się na normie personalistycznej jako naczelnej zasadzie postępowania • Wzbogacanie kultury fizycznej dzieci i młodzieży o elementy wychowawczo-formacyjne, kulturalno-religijne i socjalno-intelektualne. • Działanie na rzecz ochrony środowiska naturalnego • Propagowanie idei wolontariatu w kulturze fizycznej i sporcie • Organizowanie obozów, wyjazdów, spływów, wędrówek, imprez sportowo-rekreacyjnych, kursów, szkoleń. • Organizowanie i prowadzenie wszelkich form i dyscyplin sportowych, rekreacyjnych, turystycznych i ekologicznych. Historia Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej Rzeczypospolitej Polskiej w Bydgoszczy, zostało zarejestrowane w Wydziale Kultury Fizycznej i Sportu Urzędu Wojewódzkiego dnia 15 kwietnia 1993 roku. Dnia 19 kwietnia 2001 roku, Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod poz. 0000008704. Po wielomiesięcznych staraniach, dnia 13 grudnia 2004 roku otrzymaliśmy status Organizacji Pożytku Publicznego. Aktualne Władze Stowarzyszenia: • Zarząd Prezes - Marek Sikorski 40 Vice prezes - ks. Marek Barejko Vice prezes - Piotr Górski Członkowie:- Krzysztof Tabaczyński - Tomasz Tabaczyński Sekretarz - Magdalena Myka Skarbnik - Marzenna Górska • Komisja Rewizyjna Przewodnicząca - Małgorzata Dudzik Członkowie - Aleksander Bartkowiak - Piotr Głowiński 1992 r. Początek działalności Stowarzyszenia Lokalnego Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy 1993 r. Rejestracja stowarzyszenia w Wydziale Kultury Fizycznej i Sportu Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy. 1995 r. Zakończenie budowy boisk do piłki nożnej i koszykówki. 2001 r. Rejestracja w Sadzie Rejonowym XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w Bydgoszczy pod poz. 0000008704. 41 2004 r. Stowarzyszenie Lokalne SALOS otrzymało status Organizacji Pożytku Publicznego . Osiągnięcia sportowe * Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej IV OIMS – Kraków 1996 II miejsce – koszykówka (chłopcy kat. B) Łukasz Stasiak, Tomasz Lewandowski, Marcin Dybka, Mariusz Marciniak, Paweł Pałka, Bartosz Gajda, Marcin Fik. Trener: Rafał Nitkowski. VI OIMS – Kielce 1998 III miejsce – piłka nożna (chłopcy kat. A) Michał Deba, Przemysław Jankowski, Remigiusz Lemke, Artur Marcinkiewicz, Wojciech Mierzejewski, Tomasz Pacyniak, Jerzy Popiel, Tomasz Ruciński, Mariusz Sadziński, Bartosz Sądej, Bartosz Sibilski, Jacek Stepczyński, Marcin Sztabiński, Mateusz Teska, Michał Zieliński, Piotr Żurawski. Trener: Ryszard Karaszewski. VII OIMS – Poznań 1999 II miejsce – piłka nożna (chłopcy kat. A) Bartosz Sądej, Paweł Kawicki, Wojciech Głowacki, Łukasz Kubanek, 42 Patryk Sibilski, Bartosz Sibilski, Tomasz Bilecki, Michał Pyczka, Piotr Lamka, Jacek Zgiep, Jacek Stepczyński, Michał Zieliński. Trener: Ryszard Kawicki. V miejsce – tenis stołowy (dziewczęta kat. A) Joanna Opalińska VII miejsce – tenis stołowy (dziewczęta kat. B) Trener: Marian Belka VIII OIMS – Łódź 2000 V miejsce – tenis stołowy (dziewczęta kat A) Elwira Piekart VII miejsce – tenis stołowy (dziewczęta kat B) Trenerzy: Leszek Piekart, Andrzej Meller * Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej w Futsalu III OIMS Futsal – Wrocław 1999 I miejsce – (chłopcy kat. B) Michał Kaiser, Wojciech Kasiorek, Michał Czeszewski, Paweł Kitowski, Maciej Minior, Jacek Wendziłowicz, Andrzej Ciepłuch, Tomasz Górski, Piotr Kitowski Trener: Janusz Kochański 43 II miejsce – (chłopcy kat A) Bartosz Sądej, Tomasz Ruciński, Paweł Kawicki, Wojciech Głowacki Tomasz Bilecki, Bartosz Sibilski, Patryk Sibilski, Piotr Lamka, Jacek Stepczyński, Michał Pyczka. Trener: Ryszard Kawicki IV OIMS Futsalu – Szczecin 2000 III miejsce – (chłopcy kat B) Michał Kaiser, Sebastian Warnke, Robert Pieczko, Damian Jaszczewski, Dawid Wawrzonkowski, Krystian Floraszak, Mateusz Anioła, Daniel Nowicki, Marcin Zużydlo, Michał Czeszewski. Trener: Aleksander Bartkowiak V miejsce – (chłopcy kat. A) Paweł Kitowski, Paweł Kawicki, Tomasz Górski, Patryk Sibilski, Adam Sadecki, Łukasz Wilk, Wojciech Głowacki, Tomasz Szrajber. Trener: Ryszard Kawicki V OIMS Futsalu – Lubin 2001. I miejsce – (chłopcy kat B) Paweł Kanik, Lucjan Kubas, Radosław Matyskiewicz, Łukasz Należyty, Daniel Nowicki, Arkadiusz Pawski, Łukasz Siwert, Jakub Smoliński, Radosław Zużydlo. Trener: Ryszard Kawicki III miejsce – (chłopcy kat. C) Paweł Ćwik, Artur Garczewski, Paweł Handke, Piotr Klimczewski, 44 Michał Lewandowski, Piotr Niedbalski, Robert Sawicki, Karol Stachowicz, Piotr Świetlik, Adam Świstek. Trener: Tomasz Robacki VI OIMS Futsalu – Bydgoszcz 2002 II miejsce – (chłopcy kat. C) Piotr Klimczewski, Piotr Niedbalski, Paweł Handke, Paweł Wincenty, Paweł Zieliński, Łukasz Zapała, Łukasz Dzwoniarski, Adam Świstek, Szymon Maliński, Przemysław Nowakowski. Trener: Tomasz Robacki III miejsce – (chłopcy kat. B) Damian Wołowicz, Michał Lewandowski, Dariusz Kwiatkowski, Łukasz Zaborowski, Maciej Andrzejczak, Radosław Zakrzewski, Paweł Truściński, Patryk Stanek, Arkadiusz Małek, Wojciech Jeleniewski. Trener: Ryszard Kawicki III miejsce – (chłopcy kat A) Dariusz Drychta, Łukasz Należyty, Paweł Kanik, Michał Czeszewski, Damian Jaszczewski, Daniel Nowicki, Krystian Floraszak, Jan Poczwardowski, Marcin Zużydlo, Radosław Zużydlo, Radosław Matyskiewicz. Trener: Janusz Kochański 45 * Światowe Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej XI ŚIMS – Madryt/Hiszpania 2000 IV miejsce – piłka nożna (chłopcy kat B) Paweł Kitowski, Piotr Kitowski, Andrzej Ciepłuch, Tomasz Górski, Adam Sadecki, Michał Czeszewski, Michał Kaiser. Trener: Janusz Kochański XII ŚIMS – Warszawa/Polska 2001 II miejsce – Piłka nożna (chłopcy kat. B) Łukasz Należyty, Tomasz Górski, Michał Czeszewski, Marcin Zużydło, Krystian Floraszak, Dariusz Drychta, Daniel Nowicki, Paweł Kanik, Damian Jaszczewski, Radosław Matyskiewicz, Radosław Zużyło. Trener: Aleksander Bartkowiak Salezjańska Liga Bydgoszczy w halowej piłce nożnej Od 1995 roku, z inicjatywy działaczy SALOSu – Kazimierza Stasiaka i Marka Sikorskiego trwają rozgrywki Salezjańskiej Ligi Bydgoszczy w halowej piłce nożnej. Turniej cieszący się ogromnym zainteresowaniem dzieci i młodzieży, rozgrywany jest w hali sportowej Collegium Salesianum w Bydgoszczy, w okresie jesień-zima. W każdej edycji bierze udział około 60 drużyn, 550 młodych piłkarzy – amatorów. 46 Piłkarze bydgoskiego SALOSu w Monachium W maju 1998 roku, dwie drużyny przebywały w Monachium, korzystając z zaproszenia TSV Traudering Monachium. Rozegrano mecze z drużynami niemieckimi. Rocznik 1983/84 zwyciężył rówieśników z Niemiec 4:1, natomiast młodsi koledzy rocznika 1985/86, uzyskali remis 4:4. Oprócz rywalizacji na boisku, nasi sportowcy mogli uczestniczyć w treningu piłkarzy Bayernu Monachium, zwiedzili stadion olimpijski, obiekt tak pamiętny dla Polaków, kiedy to w 1972 roku, reprezentacja Polski święciła wspaniałe sukcesy. Realizując atrakcyjny program ekipa nasza zwiedziła miasto i pojechała do Dachau, gdzie przy kaplicy katolickiej zapaliła świece oddając pomordowanym. Obozy sportowe i sportowo-wychowawcze 1994 - obóz sportowo – wychowawczy Rogowo k/Żnina, 50 uczestników – koszykarze, piłkarze 1995 - obóz sportowo – wychowawczy Wąsosz k/Żnina, 46 uczestników – piłkarze, tenisiści 1996 - obóz sportowy Sloup/Czechy, 46 uczestników – piłkarze, koszykarze hołd 47 1997 - obóz sportowo – wychowawczy Sloup/Czechy, 52 uczestników – koszykarze, piłkarze 1998 - obóz sportowy Sloup/Czechy, 46 uczestników – piłkarze, koszykarze 1999 - obóz sportowy Sloup/Czechy, 42 uczestników – piłkarze, tenisiści 2000 - obóz sportowy Sloup/Czechy, 44 uczestników – piłkarze, tenisiści 2001 - obóz sportowy Sloup/Czechy, 52 uczestników – piłkarze, koszykarze, tenisiści 2002 - obóz sportowy Rytro, 56 uczestników – piłkarze, tenisiści, koszykarze 2003 - obóz sportowy Karpacz, 48 uczestników – piłkarze, tenisiści, koszykarze 2004 - obóz sportowy Wołkowyja, 56 uczestników – piłkarze, koszykarze, tenisiści Uczestnikami obozów sportowych i sportowo-wychowawczych były dzieci i młodzież utalentowana pod względem sportowym. W dużym procencie byli to młodzi, biedni, zaniedbani i pochodzący z rodzin niewydolnych wychowawczo. 48 Program nożnej, obozu przewidywał zajęcia sportowe z zakresu koszykówki, piłki tenisa motorycznych, stołowego, przyswojenie mające na określonych celu poprawę umiejętności zarówno cech technicznych i taktycznych, jak również podniesienie poziomu zdrowia młodych. Integralna i komplementarną częścią wszystkich obozów była realizacja celów o charakterze społecznym, intelektualnym i moralnym. Osiągnięciu tych wartości służyła realizacja programu kulturalno-edukacyjnego i rozrywkowego. Podstawowym sposobem wychowania i formacji młodych była permanentna asystencja animatorów, tworzenie radosnego, przyjaznego i rodzinnego klimatu, przez okazywanie szacunku, dobroci , miłości (system prewencyjny ks. Bosko). Nie ma, bowiem skuteczniejszego środka oddziaływania niż ukazanie młodemu jego zalet i stworzenie warunków do ich kultywacji. Ogólnopolskie Integracyjne Rozgrywki Salezjańskich Animatorów Sportowych Co roku działacze bydgoskiego SALOSu, uczestniczą w Ogólnopolskich Integracyjnych Rozgrywkach Salezjańskich Animatorów Sportowych. Spotkania realizowane są w ramach trzech bloków: sportowego, kulturalnego i religijnego. Podczas rozgrywek szczególną uwagę zwraca się na podniesienie kultury ogólnej, oraz szerzenie idei wyrównywania szans osób niepełnoprawnych poprzez rywalizację sportową. 49 Monitoring przeprowadzany podczas każdego spotkania oraz ewaluacja podczas posiedzeń Zarządu SALOS RP i SL SALOS w Bydgoszczy, potwierdziła celowość corocznej organizacji tego przedsięwzięcia. Istnieje bowiem potrzeba ciągłej refleksji nt. Kierunku rozwoju stowarzyszeń, pracy sportowo- wychowawczej z dziećmi i młodzieżą, metodycznych i dydaktycznych doświadczeń, nowoczesnych metod pracy formacyjnej. Jest także ogromne zapotrzebowanie na spotkania animatorów i wymianę wartości, poglądów i opinii, a także na przeżycie miłych chwil na boisku podczas rywalizacji sportowej. Kursy i szkolenia Trenerzy/opiekunowie naszego stowarzyszenia biorą udział w formie doszkalania z zakresu gier zespołowych i szkoleń dla kandydatów na salezjańskiego animatora sportowego, kończące się uzyskaniem uprawnień państwowych instruktora rekreacji ruchowej. Kursy i szkolenia są traktowane przez naszą organizacje jako zadanie priorytetowe. Bowiem to od dobrze wyszkolonych wolontariuszy zależy dalszy dynamiczny rozwój naszych struktur, ale także merytoryczny, metodyczny i dydaktyczny poziom prowadzonych zajęć sportowo-wychowawczych i sportowych. Ogólnopolskie Wielkanocne Spotkanie Rodziny Sportowej Z okazji Świąt Wielkanocnych, organizowane są w Warszawie pod patronatem sekretarza Episkopatu Polski, Ogólnopolskie Wielkanocne Spotkania Rodziny Sportowej, tj. osób z którymi nasze stowarzyszenie współpracuje i spotyka się z wyrazami wielkiej życzliwości i dobroci. 50 Walorów tych spotkań trudno byłoby przecenić. Bowiem służy ono budowaniu przyjaźni i szacunku dla drugiego w atmosferze radości, wynikającej z klimatu Świąt Wielkanocnych. Sprzyja humanizacji międzyludzkich, ale także odgrywa ważną i personalizacji stosunków role w promocji naszego stowarzyszenia. Słowem, pomaga w integracji duchowej, chrześcijańskiego, kulturowego i sportowego wymiaru życia człowieka. 51 Rozdział 6 Rola bydgoskiego SALOSu w środowisku 1992 – 1995 Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej rozpoczęło swoją działalność w czerwcu 1992 roku. Terenem działalności sportowowychowawczej była nowo-tworząca się parafia św. Marka, której proboszczem był ks.Wojciech Blicharz, sercem oddany młodym sportowcom Prekursorami SALOS-u w Bydgoszczy byli: ks. Marek Konkol, Marek Grzybowski, Grzegorz Chełminiak, Benedykt Pawłowski. Początkowa działalność polegała na organizowaniu turniejów dzikich drużyn, z uwzględnieniem dzieci i młodzieży osiedla Tatrzańskiego. Z czasem zaczęły się tworzyć grupy treningowe: młodsza i starsza. Zainteresowanie sportem rosło. Potrzebni byli trenerzy, opiekunowie, którzy zechcieliby społecznie pracować z młodzieżą, niejednokrotnie niedostosowaną społecznie, z ubogich rodzin. Chcąc zachęcić dorosłych do współpracy, wskazać im „Wychowanie przez Sport”, we wrześniu 1992 roku zorganizowano pierwszy festyn salezjański dla dzieci i młodzieży osiedla Tatrzańskiego. 52 Fot. 1. Festyn salezjański dla dzieci i młodzieży osiedla Tatrzańskiego Po sezonie letnim piłkarze przenieśli się do sali gimnastycznej SP nr 29. Dzięki przychylności dyrekcji szkoły, wynajem sali był nieodpłatny. 15 czerwca 1993 Stowarzyszenie Lokalne SALOS w Bydgoszczy zostało zarejestrowane w Urzędzie Wojewódzkim, Zarządzie Krajowym SALOS i Inspektorialnym w Pile. W czasie wakacji letnich 16 członków naszej organizacji, dzięki pomocy Darczyńców, przebywało na obozie sportowo-wychowawczym w Cieszynie Łobeskim. Natomiast we wrześniu zorganizowano kolejny festyn dla mieszkańców osiedla. Były napoje i słodycze. W styczniu 1994 roku, zorganizowano turniej piłki nożnej halowej, a podczas ferii zimowych, bydgoski SALOS był organizatorem Halowych Mistrzostw Szkół Podstawowych w piłce nożnej. Wzięło w nim udział 26 drużyn szkolnych z naszego miasta. 53 Fot. 2. Halowe Mistrzostwa Szkół Podstawowych w piłce nożnej Oczywiście nie zapomniano o spotkaniu opłatkowym i „zajączku”. We wspaniałej atmosferze, uczestniczyli członkowie stowarzyszenia, zaproszeni goście, a także dzieci i młodzież z rodzin ubogich. Fot. 3. Spotkanie opłatkowe dla dzieci i młodzieży osiedla Tatrzańskiego 54 Pamiętając o osobach dorosłych, zorganizowano w styczniu 1995 roku, turniej oldbojów w piłce nożnej. Dla zwycięzców były puchary i upominki od sponsorów. W karnawale działacze i mieszkańcy osiedla uczestniczyli w zabawie karnawałowej Prowadzone były zajęcia w sekcjach koszykówki i piłki nożnej. Były pierwsze sukcesy. Koszykarze wygrywając turniej Inspektorialnym zakwalifikowali się do Mistrzostw Polski w Krakowie, gdzie w finałach imprezy zajęli IV miejsce. Ogromnym wydarzeniem dla mieszkańców tej bydgoskiej pustyni sportowo-kulturalnej była budowa boiska do koszykówki. Bardzo mocno zaangażowany był w inwestycję ks. Piotr Ptasiński. Pozyskał także środki finansowe na wykonanie oświetlenia. Fot. 4. Budowa boiska do koszykówki 55 W 1995 roku nastąpiła reorganizacja zajęć sportowych w sekcji piłki nożnej. Z myślą o młodych bydgoskich piłkarzach – amatorach utworzono Salezjańska Ligę Fordonu w halowej piłce nożnej. Do pierwszego turnieju zgłosiło się 25 drużyn, obecnie w rozgrywkach Salezjańskiej Ligi Bydgoszczy uczestniczy 60 drużyn. Jest to największy amatorski turniej piłki nożnej halowej w Polsce północnej, cieszący się ogromnym zainteresowaniem piłkarzy i kibiców, żywo reagujących na wydarzenia w hali sportowej. 1996 – 2005 Kolejny rok działalności w bydgoskim SALOSIE rozpoczął się od zmian w zarządzie stowarzyszenia. W wyniku wyborów, w tajnym głosowaniu zostałem prezesem Stowarzyszenia Lokalnego Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy. Wykorzystując własne doświadczenie z pracy z młodzieżą (jestem nauczycielem dyplomowanym i pracuję w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. L. Braillea w Bydgoszczy), nakreśliłem wizję pracy Zarządu Stowarzyszenia na najbliższe lata. Istotą działalności miało być wychowanie młodzieży przez sport, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, zagrożonych i nieprzystosowanych społecznie. Dokonano zmian w strukturach organizacji. 56 Dzięki moim staraniom otrzymaliśmy pomieszczenia na siłownię, biuro, magazyn sprzętu sportowego, salkę do tenisa stołowego. Kolejnym moim krokiem było pozyskanie sponsora. Zostało nim P.P.W.M.”Kania”. Patronat prasowy naszych imprez objął Ekspress Bydgoski. Fot. 5. Nowa siłownia dla młodzieży Ruszyła kolejna edycja Salezjańskiej Ligi Bydgoszczy w halowej piłce nożnej, a w grudniu zorganizowaliśmy integracyjny turniej koszykówki „Trio Basket” z udziałem młodzieży niedowidzącej i niedosłyszącej. Doniosłym wydarzeniem było spotkanie opłatkowe, z udziałem młodzieży niepełnosprawnej z ośrodka dla dzieci i młodzieży niedowidzącej i niewidomej. 57 Fot. 6. Integracyjny opłatek z udziałem dzieci z ośrodka im. L. Braillea w Bydgoszczy Nie tylko sportem żyje bydgoski SALOS. Rokrocznie działacze i ich rodziny, przyjaciele SALOSU, Darczyńcy, wyjeżdżają do znanych miejsc kultu religijnego, aby podziękować za otrzymane łaski w trudnej pracy wychowawczo-sportowej i prosić o wytrwałość, cierpliwość i dalsze sukcesy, także w rywalizacji sportowej. 58 Fot. 7. Działacze, Przyjaciele SALOSu w Licheniu W maju 1997 roku włączyliśmy się do Międzynarodowego Dnia Współzawodnictwa w sporcie dla wszystkich – „Internation Challenge Day”. Jako że celem udziału było odbycie, co najmniej 15 minutowych ćwiczeń ruchowych w ramach prowadzonej działalności sportowo-rekreacyjnej, spotkaliśmy się na naszych terenach w Fordonie i walnie przyczyniliśmy się do zwycięstwa naszego miasta nad Zagrzebiem. Ogromnym zainteresowaniem cieszą się organizowane przez prezesa Marka Sikorskiego, obozy wychowawczo sportowe i sportowe dla członków stowarzyszenia. W obozach tych uczestniczy także młodzież niedostosowana społecznie, z ubogich rodzin. Oprócz zajęć sportowych młodzi uczestniczą w wycieczkach pieszych, autokarowych, grach i zabawach, dyskotekach, ślubach obozowych. Odbywają salezjanów. się także spotkania formacyjne prowadzone przez księży 59 Fot. 8. Wycieczka piesza do jaskini Balcarka/Czechy Fot. 9. Msza św. na obozie sportowym w Sloup/Czechy 60 Działacze i młodzież naszej organizacji żywo reagują na wszelkie przejawy zła, przemocy, brutalności. W czerwcu 1998 roku uczestniczyliśmy w marszu milczenia, protestując przeciwko bezsensownej śmierci trzech młodych chłopców, mieszkających w tej największej dzielnicy miasta – w Fordonie.. Wydarzeniem w historii bydgoskiego SALOSu był wyjazd drużyn do Monachium. Program obejmował mecze z drużyną niemiecką TSV Traudering, Zwiedzanie miasta, Parku Olimpijskiego, zabawę w stylu bawarskim, obozu w Dachau. Była to wspaniała przygoda. Dla wielu było to spełnienie marzeń. Fot. 10. Sportowcy bydgoskiego SALOSu na obiektach sportowych Bayernu Monachium 61 Z myślą o dorosłych organizujemy turnieje oldboyów w tenisie stołowym, turnieje piłki nożnej. Do kalendarza imprez sportowych weszły turnieje z udziałem policji i straży miejskiej. Istnieje ścisła współpraca z Radą Osiedla Tatrzańskiego. Współorganizujemy Salezjańskie Dni Młodości, festyn dla mieszkańców osiedla. Wspólnie z dyrektorami szkół fordońskich organizujemy turnieje w mini siatkówce, mini koszykówce i mini tenisie stołowym. 62 Rozdział 7 Podsumowanie Celem mojej pracy było przedstawienie działalności Salezjańskiej Organizacji Sportowej w Bydgoszczy, stowarzyszenia, w którym wolontariusze – działacze, opiekunowie, trenerzy podejmują się wychowywać przez sport, dzieci i młodzież, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, niejednokrotnie nieprzystosowanych społecznie. W pracy szczegółowo omówiłem działalność świętego Jana Bosko, przedstawiłem podstawowe założenia systemu prewencyjnego. Zastosowałem metodę monografii pedagogicznej i następujące techniki badawcze: analizę dokumentów, wywiady i obserwację. Postawiłem pytania badawcze, na które postaram się, po analizie zebranego materiału odpowiedzieć. - Na czym polegała działalność ks. Bosko?. Święty Jan Bosko obdarzony szczególnym po0czuciem rzeczywistości, będąc jednocześnie znawcą historii Kościoła, tworzy ideę Oratorium, które stało się wyznacznikiem całej jego działalności, przystosowując je do środowiska, do swych chłopców, do ich potrzeb. „Przyrzekłem Bogu, że moje życie aż do ostatniego tchnienia będzie dla moich biednych chłopców”. I rzeczywiście rozwija on dla nich zdumiewającą działalność poprzez słowo, instytucje, podróże: młodym okazuje troskliwą uwagę, która skupiając się na ich osobach, ma im pozwolić w tej ojcowskiej miłości dostrzec znaki miłości wyższej. - Jakie były podstawowe założenia systemu wychowawczego ks. Bosko?. 63 Charakterystyczny rys genialności ks. Bosko wiąże się z praktyką wychowawczą systemu prewencyjnego, zapobiegawczego. Jest to w jakiś sposób synteza jego myśli pedagogicznej i profetyczne orędzie pozostawione przez niego duchowym synom oraz całemu Kościołowi, wzbudzające jednocześnie zainteresowanie i uznanie uczonych pedagogów. System ten opiera się na rozumie, religii i na miłości wychowawczej. W pedagogii ks. Bosko oznacza on: zdrowy rozsądek, rzeczowość i zaakceptowanie całokształtu warunków rzeczywistego życia młodzieży, elastyczność w programowaniu, kierowanie się rozumem w pełnieniu funkcji systemu zapobiegawczego i motywowaniu poleceń. Posiadając świadomość wychowawczo-duszpasterską, św. Jan Bosko zmierzał pod względem religijnym do „całkowitego” zbawienia młodzieńca. „Pragnę, abyście byli dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami”. Zgodnie ze stylem myślenia ks. Bosko, miłość można by wypowiedzieć w następujących słowach: serdeczność, otwarte ramiona w chwili spotkania, gorąca i czysta uczuciowość. W praktyce opiera się całkowicie na słowach św. Pawła: ”Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest, wszystko znosi, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma”. - Jak powstał i działa SALOS we Włoszech i w Polsce? Wielkie znaczenie św. Jan Bosko przywiązywał do form stowarzyszeniowych i grup, w których widział szanse rozwijania energii i inicjatywności młodzieży. Sam tworzył środowiska życia, wolnego czasu, nauki, modlitwy, kultury, ale i także zabawy, turystyki, rekreacji i współzawodnictwa sportowego. To przesłanie z wielkim powodzeniem realizują: Polisportive Giovanili Salesiane we Włoszech i SALOS w Polsce. W 1967 roku, powstaje PGS, natomiast SALOS w 1992 r. Podobnie jak PGS we Włoszech, tak i SALOS RP jest jednym z większych organizatorów imprez sportowych i sportowo-rekreacyjnych w naszym kraju. 64 Przez stowarzyszenia lokalne organizuje rozgrywki o zasięgu gminnym, wojewódzkim, ogólnopolskim i międzynarodowym. Wszystkie imprezy charakteryzują się ciekawym programem sportowym, kulturalnym i religijnym. - Jaką rolę w środowisku odgrywa Bydgoskie Stowarzyszenie Lokalne Salezjańskiej Organizacji Sportowej? W bydgoskim stowarzyszeniu staramy się stosować system prewencyjny. Czyż jest to łatwo ? Dziesiąty rok pracuję z młodzieżą salezjańską i twierdzę że nie jest łatwo przełożyć zasady, praktykę wychowawcza i styl pedagogiczny ks. Bosko na język naszej współczesności. Młodzież przeżywa dziś okres chaosu, na jej barki spada ciężar tego olbrzymiego kryzysu kulturowego, który trawi społeczeństwo dorosłych już od dawna i nie potrafi ono lub nie chce znaleźć lekarstwa. Sięgnięto już chyba do wszystkich wybiegów politycznych i kulturalnych, by udowodnić że nie ma żadnego kryzysu, lub przynajmniej utrudnić poszukiwanie przyczyn i umożliwić albo uczynić bezowocna jakąkolwiek terapie. U młodzieży kryzys ten przybiera jeszcze na sile i gwałtowności. Większość dorosłych, zamiast przyznać, że ten globalny kryzys objął cała strukturę społeczeństwa, woli zawęzić go do rzekomo istniejącego, wycinkowego szczególnego „problemu młodzieży”, do którego należy podejść naukowo i praktycznie rozwiązać. Młodzież staje się w tym ujęciu dziwnym i niepojętym stworem, niemalże przybyszem z innej planety, mającym zupełnie inne zwyczaje i obyczaje, sposób bycia i postawę życiową. A przecież są to nasze dzieci, włóczące się po ulicach ,stojące w klatkach schodowych, szukające jakiegoś zajęcia. Jeśli chcemy ich zrozumieć, jeśli chcemy przełamać obcość, jaka wytworzyła się między naszym i ich pokoleniem, musimy przede wszystkim przyjrzeć im 65 się z bliska i zacząć żyć wśród nich, nie potępiając ich i nie osądzając, a próbując przeprowadzić rachunek sumienia i zrozumieć siebie samych. Rozpad rodziny, generalny sceptycyzm rekompensowany ślepą wiarą w konsumpcyjny styl życia, który zatruł już świat dorosłych, niepewność i zdrada kultury sprawiły, że młodzież stanęła zdezorientowana w naszym chaotycznym świecie. Czyż nie można jej pomóc? Jedyną rzeczą, która działa na młodzież, jest spotkanie z człowiekiem mogącym zaproponować niezachwiana wiarę w wartość i dającym jej świadectwo swym życiem. Bardzo często podczas spotkań formacyjnych zadaję pytanie działaczom SALOSu. W co wierzymy, albo, czego i jak jesteśmy w stanie nauczyć? Klucz do wyjścia z kryzysu, do właściwej pracy w stowarzyszeniu, tkwi w tym, byśmy chcieli być prawdziwymi mistrzami, idąc w ślady kogoś, kto potrafi tchnąć w nas zaangażowanie w sprawę wychowania. Ksiądz Bosko jest kimś takim. Młodzież fascynują wychowawcy, którzy sami są po prostu pewna propozycja i którzy stawiają propozycje jako świadkowie i mistrzowie. Na tym polega jakościowe wychowanie, czyniące ludzi szczęśliwymi, wolnymi i twórczymi, a w pełni realizowane w opartej na miłości metodzie wprowadzonej w czyn przez księdza Bosko i nazwanej przez niego systemem prewencyjnym. Organizując zajęcia sportowe dla dzieci i młodzieży, upowszechniając wychowanie fizyczne, rekreację i turystykę, wzbogacając kulturę fizyczną dzieci i młodzież o elementy wychowawczo-formacyjne, kulturalno-religijne i socjalno-intelektualne, staram się podczas spotkań z młodzieżą, tworzyć klimat pedagogiczny, rodzinny i demokratyczny, bo tylko taki system prowadzi wychowawców ku młodzieży, a młodzież ku wychowawcom i każe im wspólnie budować harmonie wspólnoty wychowawczej. Placówka salezjańska staje się wówczas przytulna, tworzy się nowa kultura, powstaje wspólnota zaangażowana w realizację swoich zadań. 66 Piśmiennictwo 1) Auffray A., Święty Jan Bosko. Wydawnictwo Salezjańskie, 2) Warszawa 1997. 3) Bosco T., Złote myśli Księdza Bosko. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2002/ 4) Cian L. Wychowanie w duchu ks. Bosko. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2001. 5) Cian L. System zapobiegawczy św. Jana Bosko. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2001. 6) Dziubiński Z. Wychowawcze aspekty sportu. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1993. 7) Dziubiński Z. Chrześcijańska etyka sportu. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1993. 8) Dziubiński Z. Sacrum a sport. Salezjańska Organizacja Sportowa, 9) Warszawa 1996. 10) Dziubiński Z. Teologia i filozofia sportu. Salezjańska Organizacja Sportowa, Warszawa 1997. 11) Dziubiński Z. Salezjanie a sport. Salezjańska Organizacja Sportowa, Warszawa 1998. 12) Dziubiński Z. Sport na przełomie tysiącleci: szanse i nadzieje. Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Warszawa 2000. 13) Dziubiński Z. Aksjologia sportu. Salezjańska Organizacja Sportowa RP, Warszawa 2001. 14) Schiele R. Święty Jan Bosko. Wydawnictwo II, Kraków 1998. 15) Szmidt S. „…Pozwól gwizdać szpakom”. Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1998.
