Przedterminowe wybory jako sposób utrzymania władzy

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Przedterminowe wybory jako sposób
utrzymania władzy
Dnia 10.11.2011 r. deputowani czwartej kadencji Mażylisu Parlamentu RK zwrócili się do
Prezydenta RK z wnioskiem o rozwiązanie Parlamentu.
Deputowany Mażylisu Nurtaj Sabilianov w imieniu 53 deputowanych izby wygłosił apel do
prezydenta Kazachstanu z prośbą o wydanie rozporządzenia odnośnie rozwiązania niższej izby
parlamentu czwartej kadencji i maslichatów oraz wyznaczenia przedterminowych wyborów na
deputowanych Mażylisu Parlamentu RK i maslichatów – organów władzy ustawodawczej w
regionach, a także wyznaczenia przedterminowych wyborów. W Mażylisie jest ogółem 105
deputowanych.
Po naradach z przewodniczącymi izb Parlamentu oraz Premierem Republiki Kazachstanu,
Prezydent RK może wydać rozporządzenie o rozwiązaniu Mażylisu Parlamentu Republiki
Kazachstan Czwartej Kadencji i o wyznaczeniu przedterminowych wyborów na deputowanych
Mażylisu Parlamentu Republiki Kazachstanu.
Według rozmaitych prognoz, wybory mogą zostać wyznaczone na początek drugiej dekady
stycznia 2012 r. Niedawne tragiczne wydarzenia w mieście Taraz są jednym z czynników, które
mogą w sposób znaczący wpłynąć na decyzję i wyznaczenie daty wyborów.
W takich okolicznościach przeprowadzenie przedterminowych wyborów przy eliminacji
wszystkich politycznych konkurentów i osób o odmiennych poglądach jest szansą utrzymania
władzy przez obecną elitę rządzącą.
W tej sytuacji Unia Europejska powinna prowadzić konsekwentną politykę i żądać, przed
podpisaniem nowej umowy o współpracy między UE a Kazachstanem, przestrzegania wcześniej
złożonych obietnic i zobowiązań w stosunku do społeczności międzynarodowej. Nadchodzące
wybory powinny stać się wskaźnikiem i miernikiem dojrzałości elit rządzących do transformacji
systemu politycznego Kazachstanu, umiejętności prowadzenia dialogu z oponentami politycznymi
w celu niedopuszczenia do radykalizacji społeczeństwa i destabilizacji regionu.
Wyjątki z Konstytucji Republiki Kazachstanu dotyczące wyborów do Parlamentu
Zgodnie z Konstytucją RK, Parlament Republiki Kazachstanu jest najwyższym organem
reprezentacyjnym pełniącym rolę ustawodawczą. Parlament składa się z dwóch izb – Senatu i
Mażylisu, działających w sposób stały. Okres kadencji deputowanych do Senatu wynosi sześć lat,
a do Mażylisu—pięć lat. Z treści punktów 2 i 3 Artykułu 49, podpunktu 5) Artykułu 55 i Artykułu
63 Konstytucji RK wynika, że wygaśnięcie okresu kadencji Mażylisu Parlamentu jest możliwe w
następujących okolicznościach:
- upływ konstytucyjnego okresu kadencji;
- przedterminowe zakończenie kadencji w przypadku rozwiązania parlamentu lub Mażylisu
Parlamentu.
Przedterminowe wygaśnięcie kadencji Mażylisu Parlamentu jest możliwe wskutek rozwiązania
Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu. Tak więc, w punkcie 5 Artykułu 52 Konstytucji podano, że
"kadencja deputowanych parlamentu i Mażylisu Parlamentu wygasa w przypadku rozwiązania
odpowiednio Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu". Z podanej wyżej informacji wynika, że
rozwiązanie Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu oznacza przedterminowe wygaśnięcie kadencji
deputowanych Parlamentu w całości lub Mażylisu Parlamentu.
Zgodnie z nowym brzmieniem punktu 1 Artykułu 63 (zmiany i uzupełnienia wniesiono poprzez
Ustawę RK z dn. 21.05.2007 r. Nr 254-III) Konstytucji Prezydent Republiki ma prawo rozwiązać
Parlament lub Mażylis Parlamentu z zachowaniem obowiązkowej procedury konstytucyjnej –
przeprowadzenie konsultacji z przewodniczącymi izb Parlamentu i Premierem Republiki
Kazachstanu. Oznacza to, że Prezydent Republiki posiada wyłączne prawo rozwiązania
Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu. Parlament i Mażylis Parlamentu nie mogą zostać
rozwiązane tylko w czasie trwania stanu wyjątkowego lub wojennego, w ciągu ostatnich sześciu
miesięcy kadencji Prezydenta, a także w ciągu jednego roku od poprzedniego rozwiązania (punkt
2 Artykułu 63 Konstytucji).
W przypadku rozwiązania Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu, zgodnie z podpunktem 2)
Artykułu 44 Konstytucji, Prezydent Republiki wyznacza przedterminowe wybory do Parlamentu
Republiki i do jego izb. Punkt 3 Artykułu 51 Konstytucji stanowi, że przedterminowe wybory na
deputowanych Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu mają być przeprowadzone w ciągu dwóch
miesięcy od dnia przedterminowego wygaśnięcia kadencji Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu.
Zgodnie z obowiązującym prawem wyborczym, wybory terminowe mają być wyznaczone przez
Prezydenta Republiki nie wcześniej, niż pięć miesięcy i nie później, niż dwa miesiące przed
upływem kadencji deputowanych Mażylisu. Przedterminowe wybory na deputowanych są wyznaczane przez Prezydenta Republiki
jednocześnie z podjęciem przez niego decyzji o przedterminowym zakończeniu kadencji
Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu i są przeprowadzane w ciągu dwóch miesięcy od dnia
przedterminowego wygaśnięcia kadencji Parlamentu lub Mażylisu Parlamentu. Dzień wyborów na deputowanych Mażylisu, wybieranych przez Zgromadzenie Narodu
Kazachstanu może nie zbiegać się z dniem przeprowadzenia wyborów na deputowanych Mażylisu,
wybieranych z list partyjnych. Wyboru nowego składu parlamentu mogą nie pokrywać się w
czasie z wyborami terminowymi Prezydenta Republiki.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu