Prognoza POS Czerwonak 21-11-2013 (1)

Transkrypt

GMINA CZERWONAK
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA GMINY CZERWONAK NA LATA 2013 – 2016
Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 ROKU
PROJEKT
Ekolog Sp. z o.o.
ul. Mścibora 8
61 – 062 Poznań
Autorzy opracowania:
inż. Katarzyna Walkowiak
mgr Anna Grabowska – Szaniec
mgr Jakub Smakulski
CZERWONAK 2013
Spis treści
1. Wstęp ............................................................................................................................................ 4
2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami ........................................................................................................................................ 5
2.1. Zawartość Programu ................................................................................................................. 5
2.2. Główne cele Programu .............................................................................................................. 8
2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami ......................................................................... 8
2. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym ............................................................................... 12
3. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy .................................................................... 15
4. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej
przeprowadzania ................................................................................................................................ 16
5. Aktualny stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
Programu ............................................................................................................................................ 16
5.1. Ogólna charakterystyka gminy ............................................................................................... 16
5.2. Aktualny stan środowiska w gminie Czerwonak .................................................................... 18
5.2.1. Jakość powietrza .............................................................................................................. 18
5.2.2. Odnawialne źródła energii ............................................................................................... 20
5.2.3. Klimat akustyczny............................................................................................................ 20
5.2.4. Pola elektromagnetyczne ................................................................................................. 23
5.2.5. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ............................................................ 23
5.2.6. Jakość wód i gospodarka wodno-ściekowa ..................................................................... 24
5.2.7. Gospodarka odpadami...................................................................................................... 35
5.2.8. Zasoby geologiczne.......................................................................................................... 35
5.2.9. Ochrona przyrody ............................................................................................................ 37
5.2.9.1. Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka”................................................... 38
5.2.9.2. Obszary chronionego krajobrazu .............................................................. 39
5.2.9.3. Obszar Natura 2000 „Uroczyska Puszczy Zielonki” PLH 300058 .......... 42
5.2.9.4. Pomniki przyrody ..................................................................................... 42
5.2.9.5. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów ....................................... 44
5.2.10. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów ........................................................................ 44
5.2.11. Poważne awarie .............................................................................................................. 45
5.2.12. Gleby .............................................................................................................................. 46
5.2.13. Odnawialne źródła energii ............................................................................................. 48
5.2.14. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu ........... 48
6. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z
dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody .............................................................................. 49
7. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym
oddziaływania
bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne....................... 52
8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ................................. 64
9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko ......................................................................................... 64
10. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności
wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.......................................... 65
11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ............................................................................... 65
Wykorzystane materiały ..................................................................................................................... 67
2
Spis tabel
Tabela 1. Największe podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Czerwonak .................... 17
Tabela 2. Charakterystyka infrastruktury drogowej gminy Czerwonak ............................................ 18
Tabela 3. Zestawienie wyników pomiarów jakości powietrza z uwzględnieniem ochrony zdrowia 19
Tabela 4. Zestawienie wyników pomiarów jakości powietrza z uwzględnieniem ochrony roślin .... 19
Tabela 5. Natężenie ruchu drogowego na terenie gminy Czerwonak ................................................ 21
Tabela 6. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w gminie Czerwonak w roku 2012 ............. 22
Tabela 7. Zużycie wody w gminie Czerwonak (2009-2012) ............................................................. 23
Tabela 8. Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego jcw.............................................................. 24
Tabela 9. Stan czystości rzeki Warty w punkcie pomiarowo-kontrolnym w gminie Czerwonak w
latach 2010-2012 ................................................................................................................................ 25
Tabela 10. Wyniki badań zbiorników wodnych na terenie gminy Czerwonak w 2013 r. ................. 25
Tabela 11. Wyniki badań zbiornika wodnego (kąpielisko „Akwen Tropicana” Owińska) na terenie
gminy Czerwonak .............................................................................................................................. 26
Tabela 12. Charakterystyka poziomów wodonośnych gminy Czerwonak ........................................ 28
Tabela 13. Jakość wody z ujęć na terenie gminy Czerwonak ............................................................ 29
Tabela 14. Jakość ścieków na dopływie i odpływie oraz procent redukcji zanieczyszczeń w
Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach .......................................................................... 30
Tabela 15. Jakość ścieków na dopływie i odpływie oraz procent redukcji zanieczyszczeń w
Oczyszczalni Ścieków w Szlachęcinie .............................................................................................. 33
Tabela 16. Charakterystyczne parametry Zbiornika Jeziorsko .......................................................... 34
Tabela 17. Wykaz i charakterystyka wałów przeciwpowodziowych na terenie Gminy Czerwonak. 34
Tabela 18. Wykaz złóż kopalin w gminie Czerwonak ....................................................................... 35
Tabela 19. Koncesje na wydobycie złóż na terenie gminy Czerwonak ............................................. 36
Tabela 20. Charakterystyka zbiorników pożwirowych na terenie gminy Czerwonak ....................... 36
Tabela 21. Wykaz pomników przyrody w gminie Czerwonak* ........................................................ 43
Tabela 22. Struktura powierzchni lasów na terenie gminy według typów siedliskowych lasu ......... 44
Tabela 23. Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Czerwonak ........................................... 46
Tabela 24. Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na
człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla gminy
Czerwonak ......................................................................................................................................... 54
Spis rysunków
Rysunek 1. Usytuowanie zbiorników pożwirowych objętych badaniami na terenie gminy
Czerwonak ......................................................................................................................................... 27
Rysunek 2. Mapa obszarów chronionych na terenie gminy Czerwonak ........................................... 37
Rysunek 3. Klasy siedlisk obszaru "Uroczyska Puszczy Zielonki" ................................................... 42
Rysunek 4. Struktura powierzchni lasów według typu siedliskowego [%] ....................................... 45
3
1.
Wstęp
Przedmiotem niniejszego opracowania jest „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony
środowiska dla gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”, zwana dalej Prognozą.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, z
późn. zm.) nakłada na organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów
obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji
tych dokumentów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy
2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko.
Zakres Prognozy powinien zostać wykonany zgodnie z wymogami wyżej wymienionej ustawy i powinien
zawierać:
• Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach
z innymi dokumentami,
• Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
• Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego
dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
• Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
• Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym,
oraz określać, analizować i oceniać:
• Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
• Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
• Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz.1220, z późn. zm.),
• Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy
środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
• Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośredniego, pośredniego, wtórnego,
skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego i chwilowego
oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i podmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność
tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na:
różnorodność biologiczną – rośliny i zwierzęta,
ludzi,
wodę,
powietrze,
powierzchnię ziemi,
krajobraz,
klimat,
zasoby naturalne,
zabytki,
dobra materialne.
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te
elementy.
Zakres Prognozy winien przedstawiać:
• rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w
szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
• rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z
niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Zgodnie z zapisami prawa materialnego, informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do
zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w
4
procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.
Analizie poddano aktualny i prognozowany stan środowiska naturalnego na terenie gminy Czerwonak oraz
proponowane kierunki działań w tym zakresie. Wynikające z przeprowadzonej analizy wnioski odniesiono do
stanu środowiska w gminie i przeanalizowano możliwe skutki środowiskowe realizacji aktualizacji Programu.
2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z
innymi dokumentami
2.1. Zawartość Programu
„Program Ochrony Środowiska dla gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku” zwany
dalej Programem został sporządzony jako realizacja obowiązujących przepisów. Działania planowane do
realizacji w ramach niniejszego Programu są kontynuacją prac realizowanych przez gminę Czerwonak w
kierunku rozwoju gospodarczego i społecznego przy uwzględnieniu zasad ochrony środowiska i
zrównoważonego rozwoju.
Sporządzony Program składa się z 8 rozdziałów, poświęconych systemowi ochrony środowiska na terenie gminy
Czerwonak:
Rozdział 1 – Wstęp
Określa podstawę prawną opracowania, ogólną charakterystykę gminy oraz strukturę programu i metodykę prac
nad Programem.
Rozdział 2 – Założenie wyjściowe Programu
Rozdział ten ujmuje uwarunkowania Programu (wewnętrzne i zewnętrzne), limity racjonalnego wykorzystania
zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska na poziomie krajowym i lokalnym.
Rozdział 3 – Stan środowiska w Gminie Czerwonak
Rozdział ten opisuje jakość poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie
ludzi. Przedstawiono możliwości wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano gospodarkę
odpadami na terenie gminy.
Rozdział 4 – Priorytety ekologiczne gminy Czerwonak
Opisano formy ochrony przyrody, zieleń, lesistość oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i
geologicznymi oraz ochronę powierzchni ziemi.
Rozdział 5 – Strategia ochrony środowiska Gminy Czerwonak
W rozdziale tym wyznaczono obszary priorytetowe. Do każdego obszaru przypisano cele średniookresowe do
2020 roku oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata. Przedstawiono harmonogram działań na lata 20132016 z perspektywą do 2020 roku.
Rozdział 6 – Instrumenty realizacji polityki ekologicznej
Przedstawiono mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty
wdrażania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020.
Rozdział 7 – Kierunki działań systemowych
Opisano systemy zarządzania środowiskowego, udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony
środowiska. Przedstawiono rozwój badań i postęp techniczny jak również odpowiedzialność za szkody
w środowisku. Opisano prowadzoną na terenie gminy edukację ekologiczną.
Rozdział 8 – Monitoring realizacji Programu
Przedstawiono sposób realizacji Programu oraz wyznaczono wskaźniki monitorowania.
W oparciu o diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Czerwonak określono sześć obszarów
priorytetowych, do których przypisano cele średniookresowe. Na poszczególne cele średniookresowe składają
się kierunki działań. W ramach poszczególnych kierunków działań określono konkretne zadania, których
realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów.
5
Obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska
Cele średniookresowe do 2020 roku:
1.
Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu dopuszczalnego
dla pyłu zawieszonego PM10 do końca 2015 roku i poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu do końca 2020
roku oraz O3.
Kierunki działań:
• Zmniejszenie energochłonności poprzez termomodernizacje budynków,
• Zmniejszenie emisji punktowej,
• Zmniejszenie emisji powierzchniowej (emisji niskiej),
• Zmniejszenie emisji liniowej,
• Zwiększenie produkcji energii pochodzącej z odnawialnych źródeł.
2.
Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska oraz
usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę
Kierunki działań:
• Rozwój i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
• Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę stanu jakości wód,
• Określenie w planach miejscowych zasad zagospodarowania zapewniających gromadzenie,
przechowywanie i powolny odpływ wód opadowych i roztopowych,
• Racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią.
3.
Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców gminy poprzez osiągnięcie
dopuszczalnych poziomów hałasu
Kierunki działań:
• Ograniczenie prędkości ruchu pojazdów w miejscach zagrożonych hałasem,
• Budowa ekranów akustycznych i tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej
• Remonty ulic polegające m.in. na stosowaniu nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych,
• Rozwój systemu ścieżek rowerowych i ciągów pieszych.
1. W zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego:
• Stosowanie w planowaniu przestrzennym zasad strefowania (w odniesieniu do terenów
niezagospodarowanych)
• W uzasadnionych przypadkach, wypieranie funkcji mieszkaniowej z budynków położonych przy
pasach drogowych na rzecz usług, w przypadku ograniczonych możliwości technicznych i
organizacyjnych redukcji hałasu
4.
Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacji ich oddziaływania na
zdrowie człowieka i środowisko
Kierunki działań:
• Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych.
• Edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisja pól elektromagnetycznych
Obszar priorytetowy II – Ochrona przyrody
1.
Ochrona walorów i zasobów przyrodniczych gminy Czerwonak.
Kierunki działań:
• Realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę dziedzictwa przyrodniczego,
• Zwiększanie terenów zieleni gminy.
• Utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków.
• Wdrażanie programów rolnośrodowiskowych.
• Zachowanie elementów związanych z ekspozycją krajobrazową, a w szczególności zachowanie ciągów
widokowych o walorach krajobrazowych.
2.
Ochrona i prowadzenie właściwej gospodarki leśnej
Kierunki działań:
• Zwiększanie lesistości gminy,
• Rozwój bioróżnorodności w lasach oraz ochrona lasów przed degradacją.
6
Obszar priorytetowy III – Racjonalna gospodarka odpadami
1.
Osiągnięcie określonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poziomów:
• odzysku odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła
• ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji
Kierunki działań:
• Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnych powstałymi na terenie gminy.
2.
Osiągnięcie określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014 poziomów odzysku i
recyklingu odpadów innych niż komunalne
• Przestrzeganie obowiązków prawnych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadów innych niż
komunalne,
• Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie i odzysk odpadów oraz rozbudowa systemu
zagospodarowania odpadów innych niż komunalne.
Obszar priorytetowy IV – Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
1.
Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną awarię oraz
ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska
Kierunki działań:
• Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z
tytułu awarii przemysłowych, w tym transportu substancji niebezpiecznych.
• Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych, w tym minimalizacja transportu substancji
niebezpiecznych przez obszary zamieszkałe.
• Usuwanie skutków zagrożeń środowiska oraz bezpieczne, tymczasowe magazynowanie odpadów
powstałych w czasie usuwania skutków poważnej awarii.
• Wsparcie jednostek straży pożarnej w zakresie wyposażenia do prowadzenia działań ratowniczych,
zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom oraz zagrożeniom środowiska i zdrowia człowieka.
2.
Zapobieganie i ograniczanie negatywnych skutków dla ludzi i środowiska spowodowanych zjawiskami
pogodowymi takimi jak powodzie i susze
Kierunki działań:
•Ochrona mieszkańców gminy przed skutkami powodzi i suszy
Obszar priorytetowy V – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Cel średniookresowy do 2020 roku:
1.
Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców
gminy Czerwonak
Kierunki działań:
• Prowadzenie działań związanych z edukacja dla zrównoważonego rozwoju przez urząd gminy,
• Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej.
• Promowanie postaw opartych na idei zrównoważonej i odpowiedzialnej konsumpcji.
Obszar priorytetowy VI – Działania systemowe w ochronie środowiska
1.
Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania
przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach
Kierunki działań:
• Promowanie systemów zarządzania środowiskowego
środowiskowego
w
2.
Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz ochrony
środowiska
3.
Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”
Kierunki działań:
• Zapobieganie powstawaniu i usuwanie szkód w środowisku
7
2.2. Główne cele Programu
Uwzględniając podstawowe, strategiczne dokumenty gminy Czerwonak i województwa wielkopolskiego oraz
Politykę Ekologiczną Państwa i potrzebę poprawy jakości życia mieszkańców, po analizie aktualnego stanu
środowiska naturalnego i przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju, określono następujący
nadrzędny cel „Programu ochrony środowiska dla gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020
roku”:
Poprawa stanu środowiska poprzez zachowanie istotnych walorów przyrodniczych oraz zrównoważony
rozwój, jako podstawa rozwoju gospodarczego i poprawa jakości życia mieszkańców.
Celem opracowania jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji
celów i zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska oraz ocena ich natężenia, rozłożenie w czasie a
także określenie czy w należyty sposób został uwzględniony w ocenianym dokumencie interes środowiska
przyrodniczego i kulturowego danego obszaru, a także zasady zrównoważonego rozwoju. Wnioski, które
powstaną na podstawie analiz w niniejszym dokumencie mogą okazać się przydatnym narzędziem w procesie
decyzyjnym a także podczas weryfikacji strategii dalszego rozwoju.
Głównymi celami przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jest:
• ocena pozytywnych i negatywnych skutków realizacji działań zawartych w „Programie ochrony
środowiska dla gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”, ocena ich natężenia
i rozłożenie w czasie,
• przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych skutków oddziaływań na środowisko działań zawartych w Programie,
• przedstawienie rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w Programie.
2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami
1. Ocena zgodności Programu z dokumentami strategicznymi ustalonymi na szczeblu
regionalnym i lokalnym
Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012 - 2015
Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego podkreśla aż 16 obszarów działań polityki
ekologicznej regionu. Dla każdego priorytetu określono szczegółowe zadania wynikające ze zdefiniowanych
zagrożeń oraz problemów dla poszczególnych zagadnień.
Zagadnienia i główne cele programu:
1)
Ochrona przyrody – zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz
stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych;
2)
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów – prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej
i zwiększanie lesistości;
3)
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi – zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych oraz
ochrona przed powodzią i suszą;
4)
Ochrona powierzchni ziemi – ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja
terenów zdegradowanych;
5)
Gospodarowanie zasobami geologicznymi – zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin oraz
ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji;
6)
Jakość wód i gospodarka wodno-ściekowa – zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska
wodnego, usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę;
7)
Jakość powietrza – spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów
emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa;
8)
Hałas – zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu drogowego;
9)
Pola elektromagnetyczne – stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz
minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko;
10)
Poważne awarie przemysłowe – minimalizacja skutków poważnych awarii przemysłowych dla ludzi i
środowiska;
11)
Edukacja dla zrównoważonego rozwoju – kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców
województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji
o środowisku oraz zrównoważona polityka konsumpcyjna;
8
12)
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych – zapewnienie włączenia celów
ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu
ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem;
13)
Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym – kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalnoprzestrzennej województwa, sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem
gospodarczym, wzrostem jakości życia i trwałym zachowaniem wartości środowiska;
14)
Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska – wdrożenie mechanizmów zapewniających
aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska;
15)
Rozwój badań i postęp techniczny – zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we
wdrażaniu innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów dla środowiska;
16)
Odpowiedzialność za szkody w środowisku – wdrożenie systemu prewencyjnego, mającego na celu
zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody.
Wielkopolska 2020 – Zaktualizowana strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020
Uwzględniając najważniejsze obszary rozwoju województwa wielkopolskiego, sformułowano generalny
cel rozpatrywanej strategii tj: Efektywne wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu
konkurencyjności województwa, służące poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego
rozwoju.
W strategii wyróżniono dziewięć celów operacyjnych oraz poszczególne cele operacyjne realizowane do 2020 r.
CEL STRATEGICZNY 1. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI I SPÓJNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ
REGIONU:
Zwiększenie spójności sieci drogowej,
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Wzrost różnorodności oraz upowszechnianie efektywnych form transportu,
Rozbudowa infrastruktury na rzecz społeczeństwa informacyjnego,
Lepsze wykorzystanie dróg wodnych,
Rozwój transportu zbiorowego,
Rozwój komunikacji lotniczej.
CEL STRATEGICZNY 2. POPRAWA
GOSPODAROWANIE JEGO ZASOBAMI:
1)
Wsparcie ochrony przyrody,
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
STANU
ŚRODOWISKA
I
RACJONALNE
Ochrona krajobrazu,
Ochrona zasobów leśnych i racjonalne ich wykorzystanie,
Wykorzystanie, racjonalizacja gospodarki zasobami kopalin oraz ograniczanie skutków eksploatacji,
Ograniczanie emisji substancji do atmosfery,
Uporządkowanie gospodarki odpadami,
Poprawa gospodarki wodno-ściekowej,
Ochrona zasobów wodnych i wzrost bezpieczeństwa powodziowego,
Poprawa przyrodniczych warunków rolnictwa,
Promocja postaw ekologicznych,
Zintegrowany system zarządzania środowiskiem przyrodniczym,
Poprawa stanu akustycznego województwa.
CEL STRATEGICZNY 3. LEPSZE ZARZĄDZANIE ENERGIĄ:
1)
Optymalizacja gospodarowania energią,
2)
3)
Rozwój produkcji i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii,
Poprawa bezpieczeństwa energetycznego regionu.
CEL
STRATEGICZNY
4.
ZWIĘKSZANIE
KONKURENCYJNOŚCI
POZNAŃSKIEJ I INNYCH OŚRODKÓW WZROSTU W WOJEWÓDZTWIE:
1)
Rozwój metropolii poznańskiej,
2)
METROPOLII
Wzmocnienie biegunów wzrostu w subregionach.
CEL STRATEGICZNY 5. ZWIĘKSZENIE SPÓJNOŚCI WOJEWÓDZTWA:
1)
Wsparcie ośrodków lokalnych,
2)
3)
Rozwój obszarów wiejskich,
Aktywizacja obszarów o najniższym stopniu rozwoju i pogarszających się perspektywach
9
rozwojowych,
4)
Wsparcie terenów wymagających restrukturyzacji, odnowy i rewitalizacji,
5)
Zwiększenie dostępności do podstawowych usług publicznych,
6)
Wsparcie terenów o wyjątkowych walorach środowiska kulturowego.
CEL STRATEGICZNY 6. WZMOCNIENIE POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO REGIONU:
1)
Zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw,
2)
Wzmocnienie roli nauki i badań dla innowacji i rozwoju gospodarczego,
3)
Rozwój sieci i kooperacji w gospodarce regionu,
4)
Rozbudowa instytucji otoczenia biznesu,
5)
Tworzenie warunków rozwoju inteligentnych specjalizacji, w tym wspieranie sektorów kreatywnych w
gospodarce,
6)
Rozwój instrumentów finansowych dla gospodarki,
7)
Doskonalenie kadr gospodarki,
8)
Przygotowanie i racjonalne wykorzystanie terenów inwestycyjnych,
9)
Tworzenie warunków dla ekspansji gospodarki województwa na rynki zewnętrzne,
10)
Poprawa warunków dla rozwoju rolnictwa i przetwórstwa rolnego,
11)
Rozwój gospodarki społecznej,
12)
Rozwój „srebrnego” sektora gospodarki,
13)
Rozwój biznesu i usług zdrowotnych.
CEL STRATEGICZNY 7. WZROST KOMPETENCJI MIESZKAŃCÓW I ZATRUDNIENIA
1)
Poprawa warunków, jakości i dostępności edukacji,
2)
3)
4)
5)
6)
Wsparcie szkolnictwa wyższego,
Promocja przedsiębiorczości i zatrudnialności,
Rozwój oraz promocja postaw kreatywnych i innowacyjnych,
Wzmocnienie szkolnictwa zawodowego i technicznego oraz poprawa organizacji rynku pracy,
Rozwój kształcenia ustawicznego.
CEL STRATEGICZNY 8. ZWIĘKSZANIE
POTENCJAŁÓW SPOŁECZNYCH:
1)
Wzmacnianie aktywności zawodowej,
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
ZASOBÓW
ORAZ
WYRÓWNYWANIE
Poprawa sytuacji i przeciwdziałanie zagrożeniom demograficznym,
Poprawa stanu zdrowia mieszkańców i opieki zdrowotnej,
Promocja zdrowego stylu życia,
Wzmacnianie włączenia społecznego,
Wzmocnienie systemu usług i pomocy społecznej,
Kształtowanie skłonności mieszkańców do zaspokajania potrzeb wyższego rzędu,
Budowa kapitału społecznego na rzecz społeczeństwa obywatelskiego,
Ochrona zasobów, standardu i jakości życia rodziny,
Ochrona i utrwalanie dziedzictwa kulturowego,
Poprawa warunków mieszkaniowych.
CEL STRATEGICZNY 9. WZROST BEZPIECZEŃSTWA I SPRAWNOŚCI ZARZĄDZANIA
REGIONEM:
1)
Tworzenie warunków dla zarządzania rozwojem regionu,
2)
3)
4)
5)
6)
Budowa wizerunku województwa i jego promocja,
Sprawna, innowacyjna administracja samorządowa,
Budowa partnerstwa dla innowacji,
Budowa regionalnych systemów zabezpieczania i reagowania na zagrożenia,
Rozwój współpracy terytorialnej.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na
lata 2016-2019
Priorytety ekologiczne zawarte w powiatowym programie ochrony środowiska:
1)
Edukacja ekologiczna – podniesienie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu;
2)
Promocja i pogłębianie wiedzy na temat walorów przyrodniczych powiatu – znajomość środowiska
przyrodniczego powiatu przez jego mieszkańców;
3)
Ochrona jakości powietrza, wód i ziemi – ograniczenie emisji szkodliwych substancji do środowiska
10
oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju; ochrona naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi i gleb
przed degradacją; ochrona zasobów kopalin; racjonalizacja zużycia wód;
4)
Zapobieganie ponadnormatywnej emisji hałasu i pól elektromagnetycznych – ograniczenie emisji do
środowiska i zmniejszanie narażenia mieszkańców na ponadnormatywny poziom hałasu oraz pól
elektromagnetycznych;
5)
Właściwa gospodarka odpadami – właściwe postępowanie z odpadami wytwarzanymi
w związku z działalnością gospodarczą; unieszkodliwianie odpadów szczególnie szkodliwych dla zdrowia ludzi;
6)
Nadzór nad podmiotami korzystającymi ze środowiska – przestrzeganie prawa z zakresu ochrony
środowiska;
7)
Ochrona zasobów przyrody – poprawa stanu i jakości zasobów przyrodniczych powiatu; rozwój
zasobów leśnych.
Plan rozwoju lokalnego Gminy Czerwonak na lata 2008-2017
Główne cele Planu Rozwoju Lokalnego:
1)
Dalsza rozbudowa systemu wodno-kanalizacyjnego – budowa sieci kanalizacji ściekowej oraz sieci
wodociągowej na terenie gminy, budowa ujęć wody, rekultywacja składowiska odpadów;
2)
Poprawa funkcjonowania układu drogowego – budowa i modernizacja dróg gminnych, budowa
oświetlenia oraz parkingów na terenie gminy oraz modernizacja placów gminnych;
3)
Rozwój infrastruktury społecznej – budowa infrastruktury sportowej i turystycznej, termomodernizacja
i remont budynków użyteczności publicznej, budowa szkół i przedszkoli, zagospodarowanie terenu przy
obiektach oświatowych.
Strategia rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2012-2020
W Strategii rozwoju Gminy Czerwonak wyodrębniono 5 głównych priorytetów ekologicznych w ramach,
których realizowane są poszczególne cele szczegółowe.
PRIORYTET 1. ZDROWIE, POMOC SPOŁECZNA, BEZPIECZEŃSTWO:
1)
Podniesienie jakości usług w obiektach użyteczności publicznej;
2)
Podejmowanie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego;
3)
Podjęcie działań w zakresie poprawy gospodarki mieszkaniowej i rozwoju różnych form budownictwa
mieszkaniowego;
4)
Budowanie zintegrowanego systemu wsparcia zapobiegającego kryzysom w rodzinie oraz
wzmacniającego pozycję dziecka;
5)
Działania na rzecz zintegrowanego systemu wsparcia i aktywizacji osób niepełnosprawnych;
6)
Podejmowanie działań na rzecz wsparcia seniorów w ich integracji i pełnym dostępie do oferty
edukacyjnej, kulturalnej, usług zdrowotnych, rekreacji i wypoczynku;
7)
Aktywizowanie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym;
8)
Tworzenie podstaw dla rozwoju współpracy z organizacjami pozarządowymi.
PRIORYTET 2. ŚRODOWISKO NATURALNE, OCHRONA ŚRODOWISKA, TURYSTYKA:
1)
Podejmowanie działań dla podniesienia jakości ochrony środowiska;
2)
Stworzenie warunków do rozwoju różnych form turystyki.
PRIORYTET 3. OŚWIATA, KULTURA, SPORT:
1)
Podwyższenie jakości oferty gminy w zakresie rekreacji i wypoczynku;
2)
Podejmowanie działań w zakresie zwiększania jakości oferty edukacyjnej i dostosowania jej do potrzeb
jej beneficjentów i rynku pracy.
PRIORYTET 4. ROZWÓJ GOSPODARCZY:
1)
Tworzenie warunków do dalszego rozwoju gospodarczego gminy;
2)
Podejmowanie działań w zakresie promocji gminy;
3)
Tworzenie warunków na rzecz kompatybilności wszystkich zamierzeń gospodarczych
i społecznych z warunkami określonymi przestrzenią gminy.
PRIORYTET 5. INFRASTRUKTURA:
1)
Podejmowanie działań w kierunku polepszenia standardu i jakości komunikacyjnej na terenie gminy
Czerwonak;
2)
Podjęcie działań w kierunku rewitalizacji i przebudowy obiektów komunalnych;
3)
Intensywne działania w zakresie przebudowy i rozbudowy infrastruktury technicznej gminy.
11
Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Czerwonak
Zgodnie z przyjętymi kierunkami zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwonak za najważniejsze
cele uznano:
1)
CELE GOSPODARCZE – dążenie do zrównoważonej i nowoczesnej gospodarki gminy, rozwój funkcji
turystycznej oraz usługowej gminy, a także przemysłu wysokich i czystych technologii;
2)
CELE OCHRONNE – ochrona historycznie ukształtowanych otwartych terenów zielonych przed
intensywną urbanizacją, ochrona najcenniejszych walorów środowiska przyrodniczego
i kulturowego; zachowanie i wzmacnianie spójności systemów terenów wskazanych do ochrony w gminie wraz
z terenami chronionymi sąsiednich gmin, poprawa jakości zasobów wodnych i czystości powietrza,
racjonalizacji gospodarowania odpadami oraz rekultywacja terenów zdegradowanych;
3)
CELE PRZESTRZENNE – działania zapewniające ciągłość rozwoju i ewolucyjność przekształceń,
rewitalizacja i rehabilitacja terenów w celu podwyższenia wartości przestrzeni; podniesienie jakości i
atrakcyjności przestrzeni publicznych;
4)
CELE SPOŁECZNE – ograniczenie oferty terenów budownictwa mieszkaniowego, w zamian za
podwyższenie jego jakości, rozwój usług podstawowych, rozwój systemów komunikacji
i infrastruktury.
2. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym
Program ochrony środowiska gminy Czerwonak jest zgodny także z dokumentami strategicznymi
ustanowionymi na szczeblu europejskim i krajowym. Założenia tych dokumentów opisano poniżej.
Polityka ekologiczna w Unii Europejskiej
Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI
Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. W dokumencie tym sprecyzowano cele
polityki ochrony środowiska w zakresie czterech najważniejszych dziedzin:
• zmiany klimatu;
• przyroda i różnorodność biologiczna;
• środowisko i zdrowie;
• zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami.
System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska, których
realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów unijnych, powinna także
być traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego,
podobnie jak poprzednie programy, spełni rolę katalizatora dla działalności organizacyjnej i legislacyjnej
Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces harmonizacji polskiego prawa i standardów
środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa już wiele lat i będzie w przyszłości przebiegać w drodze dalszej
implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej. Najpoważniejsze konsekwencje dziś i w przyszłości dla
ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych, samorządów, administracji mają
dyrektywy odnoszące się do:
• standardów imisji SO2, NOX, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez
instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport,
• zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów),
• jakości wody pitnej,
• redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy,
• ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych,
• oczyszczania i odprowadzania ścieków,
• instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów,
• gospodarowania odpadami przemysłowymi,
• użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych,
• opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi,
• ograniczania różnych rodzajów hałasu,
• zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem ekologicznym,
12
•
ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia
europejskiej sieci obszarów Natura 2000.
Traktat Akcesyjny nawiązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu przypadkach
wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównoważonego wykorzystania surowców, podstawowym problemem
w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę jest mała dostępność wody o dobrej jakości. Perspektywicznym
zagrożeniem mogą natomiast stać się zjawiska o charakterze globalnym, z możliwym, wpływem zmian
klimatycznych na dyspozycyjność zasobów wodnych. Zużycie nośników energii obniża się, lecz nie uda się
osiągnąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu zużycia energii.
W odniesieniu do priorytetu dotyczącego różnorodności biologicznej będzie rosnąć nacisk na zwiększoną
ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura 2000.
Przewiduje się konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów
zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu środowiska na zdrowie konieczne będzie
dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do ostrych limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu,
amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne
będzie przestrzeganie limitów emisyjnych gazów cieplarnianych oraz węglowodorów z przeładunków paliw
płynnych. Ze względu na wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości
zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić
wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Polityka Ekologiczna Państwa
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 jest dokumentem strategicznym
określającym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej. Zostały podane
kierunki działań w latach 2009-2012, których realizacja pozwoli na osiągnięcie niżej wymienionych celów
średniookresowych.
Ochrona zasobów naturalnych:
• w zakresie ochrony przyrody - podstawowym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej
różnorodności biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działań w tym zakresie jest dokończenie
inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia
pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000. Konieczne
jest również egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a także kontynuacja
tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzględniającą utworzenie nowych parków
narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody.
W systemie ochrony przyrody należy także uwzględnić korytarze ekologiczne, jako miejsca
dopełniające obszarową formę ochrony przyrody,
• w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów – przyjętymi celami średniookresowymi są
dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej
struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami działań w tym
zakresie jest realizacja przez Lasy Państwowe „Krajowego programu zwiększenia lesistości”,
utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie przesuszonych przez
meliorację terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska
oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych,
• w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi - głównym celem średniookresowym jest
racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby
uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz
zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do
maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie
retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed
zanieczyszczeniem,
• w zakresie ochrony ziemi – przyjętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych
praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie
degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie
skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą,
rekreacyjną lub rolniczą,
• w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi - podstawowym celem jest racjonalizacja
zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz
otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.
13
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
• w zakresie zdrowia środowiskowego – podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa
stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem
zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami
awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska,
• w zakresie jakości powietrza – najważniejszym celem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę
zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania
będą głównie koncentrować się na dalszej redukcji emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów
wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ciągu opracowywanie i
wdrażanie przez właściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach, w których
notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE,
poprzez eliminację niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu,
• w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów
wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i
przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla
każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu
wodno-środowiskowego kraju,
• w zakresie gospodarki odpadami – celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie tendencji
oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne zwiększenie
odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich
składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz
opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających
znacząco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu
zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie
systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich
więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych,
• w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie
ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na
ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono
największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed
nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych,
• w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do
chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi
dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH.
Kierunki działań systemowych:
• doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów
gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny
oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych
dokumentów,
• uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do
rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z
zasadą rozwoju zrównoważonego,
• jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o
tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie,
• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
• zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w
produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu
monitoringu środowiska,
• stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i
sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty
naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy,
• przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności
dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą
lokalizacji nowych inwestycji.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK)
Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone
zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania
14
ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie
odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywie będą w Polsce w pełni
obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:
• wszystkie aglomeracje ≥ 200RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i
oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,
• aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia polski do unii w systemy kanalizacyjne powinny
posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,
• zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji
zanieczyszczeń biodegradowalnych).
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określa działania, które będą podejmowane
do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 r., a także dla okresów
pośrednich przypadających na 2005, 2010 i 2013 r.
Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków
komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów
kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji
dyrektywy 91/271/EWG.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:
poprawa efektywności energetycznej,
wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,
rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Poprawa efektywności energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa i energię, przyczyniając się
do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, na skutek zmniejszenia uzależnienia od importu, a także działa
na rzecz ograniczenia wpływu energetyki na środowisko poprzez redukcję emisji. Podobne efekty przynosi
rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym zastosowanie biopaliw, wykorzystanie czystych
technologii węglowych oraz wprowadzenie energetyki jądrowej.
Realizując działania zgodnie z tymi kierunkami, polityka energetyczna będzie dążyła do wzrostu bezpieczeństwa
energetycznego kraju przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.
3. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy
W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach
„Programu ochrony środowiska dla gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku” na
poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi
komponentami.
Zgodnie z zapisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, informacje zawarte w
Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane
do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w
procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.
Zakres i szczegółowość niniejszej Prognozy został uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Poznaniu – pismo z dnia 4 listopada nr WOO-III.410.557.2013.PW oraz wymaganiami art. 51 ust.
2 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. nr 199 poz. 1227 ze
zm.) – ustawa weszła w życie 15 listopada 2008 r.
Dla przeprowadzenia Prognozy wykorzystano następujące dane:
wyniki i analizy dokumentów dotyczące stanu środowiska na terenie gminy Czerwonak,
przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu,
Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)
dane literaturowe,
obowiązujące normy prawne w zakresie ochrony środowiska,
uzyskane z przeprowadzonej ankietyzacji zakładów i innych jednostek/instytucji funkcjonujących na
terenie gminy Czerwonak.
15
4. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej
przeprowadzania
Ustala się, iż Prognoza powinna obejmować obszar całej gminy wraz z obszarami pozostającymi
w zasięgu oddziaływania, wynikającego z realizacji zadań „Programu ochrony środowiska dla gminy Czerwonak
na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”. W związku z tym obszar objęty prognozą nie może być
mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zważywszy na wzajemne
powiązania poszczególnych elementów środowiska.
W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i zadań proponowanych w ramach
Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych
działań. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą
do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań
zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program
ochrony środowiska
Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez
określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji
poszczególnych zadań będą uczestniczyć:
podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem,
podmioty realizujące zadania Programu,
podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu,
społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu.
Realizacja zadań przyjętych w Programie to poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie gminy
Czerwonak. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły
wymierny efekt realizacji jego założeń.
Wdrażanie Programu powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:
efektywności wykonania zadań,
aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań,
stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów,
przyczyn rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
niezbędnych modyfikacji i aktualizacji Programu.
Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r Nr 25, poz.
150 z późn. zm.) organ wykonawczy gminy sporządza co dwa lata raporty z wykonania programu ochrony
środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy.
W Programie zostały określone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyjętych celów.
Zaproponowane wskaźniki ilościowe i jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych
zaplanowanych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku.
5. Aktualny stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji Programu
5.1. Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Czerwonak położona jest na obszarze Niziny Wielkopolskiej w północnej części Województwa
Wielkopolskiego. Jest to gmina wiejska wchodząca w skład Powiatu Poznańskiego. Od północy graniczy z
gminą Murowana Goślina, a od południa aglomeracją poznańską. Wschodnią granicę stanowią gminy: Swarzędz
oraz Pobiedziska, a zachodnią gmina Suchy Las. Gmina Czerwonak zajmuje powierzchnię 82,59 km2. W jej
skład wchodzi 17 miejscowości: Annowo, Bolechowo, Bolechowo-Osiedle, Bolechówko, Czerwonak,
Dębogóra, Kicin, Kliny, Koziegłowy, Ludwikowo, Mielno, Miękowo, Owińska, Potasze, Promnice, Szlachęcin i
Trzaskowo.
Gminę Czerwonak zamieszkuje 26 529 osób, a gęstość zaludnienia wynosi aż 322 osób/km2 (dane GUS
wg stanu na 1 stycznia 2013 r.).
Gmina od 2000 r. należy do Międzygminnego Związku „Puszcza Zielonka”, którego działania
zmierzają do ochrony zasobów przyrodniczych Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka. W skład związku
wchodzi 6 gmin, leżących w obrębie parku tj.: Czerwonak, Kiszkowo, Murowana Goślina, Pobiedziska, Skoki
oraz Swarzędz.
16
Czerwonak jest gminą przemysłowo-rolniczą. Użytki rolne zajmują 45% jej powierzchni. Gmina należy do
najbardziej zurbanizowanych obszarów wiejskich w Wielkopolsce. Bliskość aglomeracji poznańskiej sprawia, że
gmina Czerwonak w znacznym stopniu pełni także funkcję mieszkaniową dla miasta Poznania. Na jej obszarze
znajdują się dwa duże osiedla, a tereny inwestycyjne są przestrzennie scalone z terenami zainwestowania
Poznania. Główne ośrodki usługowe gminy to: Bolechowo, Czerwonak oraz Koziegłowy, gdzie zlokalizowane
są największe firmy.
Na terenie gminy lasy zajmują ok. 41%. Niezwykle wartościowa pod względem krajobrazowym jest
Puszcza Zielonka o powierzchni 9981 ha. Grunty zabudowane i zurbanizowane zajmują w gminie ok. 10%
powierzchni. Niewielki procent powierzchni gminy stanowią nieużytki oraz woda.
Według podziału na krainy klimatyczne gmina Czerwonak położona jest w środkowowielkopolskim
regionie klimatycznym. Rozpatrywany region charakteryzuje się występowaniem częściej niż w innych
obszarach pogody ciepłej i równocześnie pochmurnej bez opadów atmosferycznych (39 dni w ciągu roku).
Również dość liczne są tutaj dni z pogodą przymrozkową ze średnią temperaturą dobową od 5ºC do -5ºC, a także
dni mroźne - średnia temperatura dobowa poniżej 0ºC. Z kolei dni ciepłe umiarkowane z dużym
zachmurzeniem, lecz bez opadów występują ok. 11,6 dni w roku. Pozostałe różnice klimatyczne omawianego
regionu będą występowały w rejonie rzeki Warty, gdzie ważnym czynnikiem meteorologicznym są wiatry oraz
inwersja lub na terenach zalesionych, pagórkowatych.
Okres wegetacyjny na terenie gminy będącej przedmiotem opracowania trwa ok. 220 dni. Duży wpływ na
klimat gminy ma jej położenie geograficzne, a w głównej mierze bliskość dużej aglomeracji miejskiej. Tereny o
większym stopniu zurbanizowania np. Koziegłowy, Czerwonak posiadają cechy mikroklimatu miejskiego, a
duże, zwarte kompleksy leśne – Puszcza Zielonka odznaczają cechy mikroklimatu leśnego.
Zgodnie z danymi GUS w gminie Czerwonak ilość zarejestrowanych w 2012 r. podmiotów gospodarki
narodowej wynosiła 3227, z czego zdecydowana większość należała do sektora prywatnego.
W ostatnich latach zaobserwowano wzrost liczby podmiotów gospodarczych sektora prywatnego, przede
wszystkim w skali mikro tj. małych firm.
Najwięcej
zarejestrowanych
podmiotów prywatnych
należało
do
sekcji:
handel
hurtowy
i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (25,3%), budownictwo (13,2%), oraz
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (10,2%)
Na terenie gminy Czerwonak można wymienić co najmniej 21 prężnie działających firm (Tab.1.).
Tabela 1. Największe podmioty gospodarcze działające na terenie gminy Czerwonak
Lp.
Nazwa firmy
Adres
1.
Bumar Amunicja S.A.
ul. Obornicka 1, Bolechowo
2.
El-Cab Sp. z o. o.
ul. Obornicka 37, Bolechowo Osiedle
3.
Guma-Bolechowo
ul. Poznańska 1, Bolechowo
4.
Presseko Sp. z o.o.
ul. Obornicka 1, Bolechowo
5.
Solaris Bus & Coach S.A.
ul. Obornicka 46, Bolechowo Osiedle
6.
York Sp. z o.o.
ul. Poznańska 1, Bolechowo
7.
Agencja Handlowa Czerwonak Sp. z o. o.
ul. Gdyńska 131, Czerwonak
8.
Enea Operator Sp. z o. o.
9.
Energetyka Czerwonak S.A.
10.
Fabryka Papieru Czerwonak Sp. z o.o.
11.
First Recycling Poznań Sp. z o.o.
12.
Lemar Sp. z o.o.
13.
Power Engineering S.A.
14.
Star Pipe Polska Sp. z o.o.
15.
Ulmar ZPHU. Buziałkowski Marek
16.
Vox Chemia Sp. z o.o.
17
17.
Aquanet S.A.
ul. Gdyńska 1, Koziegłowy
18.
Bentom S.A.
ul. Piaskowa 1b, Koziegłowy
19.
Fabryka Armatury Hawle Sp. z o. o.
ul. Piaskowa 9, Koziegłowy
20.
Transkom Sp. z o.o.
21.
Zakłady Drobiarskie „Koziegłowy”
Źródło: Urząd Gminy w Czerwonaku
Użytki rolne stanowią aż 45% powierzchni całej gminy Czerwonak. Większość z nich to grunty orne.
W 2010 r. na rozpatrywanym terenie znajdowało się 374 gospodarstw, jednak większość to małe gospodarstwa o
areale od 1 do 5 ha1.
Na obszarze gminy nie występują gleby klas bonitacyjnych I i II, a gleby klas III i IV zajmują niespełna
50%
całkowitej
ich
powierzchni.
Generalnie
na
terenie
gminy
dominują
tereny
o niekorzystnym potencjale agroekologicznym. Najsłabsze jakościowo gleby posiadają wsie – Promnice, Potasze
oraz Czerwonak. Kompleksy o największym potencjale agroekologicznym występują na terenie wsi:
Bolechowo, Dębogóra i Kicin.
Gmina Czerwonak posiada dość dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną. Przez teren gminy przebiega
droga wojewódzka nr 196 Poznań-Wągrowiec, a ponadto 4 drogi powiatowe.
Tabela 2. Charakterystyka infrastruktury drogowej gminy Czerwonak
Lp.
Rodzaj drogi
Długość ogółem
1.
drogi gminne
2.
drogi powiatowe
19,395
3.
drogi wojewódzkie
14,296
119,866 + 12,150
Źródło: Urząd Gminy Czerwonak
Mimo rozwiniętej sieci ulicznej gminy, część dróg wymaga modernizacji, a ponad 60% powinna być
utwardzona.
Duże znaczenie transportowe posiada również jednotorowa linia kolejowa łącząca Czerwonak z
sąsiednimi miastami i gminami tj. Poznań, Murowana Goślina, Skoki oraz Wągrowiec. Stacje kolejowe
zlokalizowane są w miejscowościach: Czerwonak, Owińska i Bolechowo.
Publiczny transport zbiorowy dla mieszkańców gminy Czerwonak zapewnia firma Transkom Sp. z
o.o., , której Gmina Czerwonak jest udziałowcem (linie nr 310, 312, 313 i 323). Uzupełnieniem tego transportu
są tez podmiejskie autobusy aglomeracji poznańskiej (linie nr 70, 72 i 273).
Najcenniejszym obszarem pod względem kulturowym w gminie Czerwonak jest miejscowość Owińska.
Na jej obszarze zlokalizowane są liczne zabytki architektoniczne, będące w większości przykładem
budownictwa wiejskiego.
5.2. Aktualny stan środowiska w gminie Czerwonak
5.2.1. Jakość powietrza
Stan powietrza atmosferycznego
Zanieczyszczenie powietrza to wszystkie substancje nie będące naturalnymi składnikami powietrza
atmosferycznego. Są to ciecze, ciała stałe lub gazy. Do zanieczyszczeń powietrza można zaliczyć także jego
naturalne komponenty, ale występujące w ponadnormatywnych ilościach. Substancje zanieczyszczające
przemieszczają się swobodnie wraz z masami powietrza, a ich źródła można podzielić na dwie grupy:
antropogeniczne oraz naturalne. Zdecydowana większość zanieczyszczeń jest skutkiem intensywnej działalności
bytowo-gospodarczej, przemysłowej oraz komunikacyjnej. Do zanieczyszczeń powietrza zalicza się m.in. pyły,
1
Strategia Rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2012 - 2020
18
sadze, aerozole, gazy i pary, substancje aromatyczne (odory), a ponadto różnego rodzaju energie takie jak hałas
czy wibracje.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu dokonał rocznej oceny jakości powietrza w
województwie wielkopolskim w 2012 r. Zgodnie z transpozycją do prawa polskiego Dyrektywy 2008/50/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla
Europy, województwo wielkopolskie podzielono na trzy strefy: strefę wielkopolską, aglomeracja poznańska oraz
strefę miasto Kalisz.
W ocenie jakości powietrza atmosferycznego brano pod uwagę stężenia dwutlenku azotu, dwutlenku
siarki, tlenku
węgla,
benzenu, pyły zawieszonego
PM2,5
oraz PM10, benzo(a)pirenu,
a także arsenu, ołowiu, kadmu i niklu. Zgodnie z przyjętymi kryteriami dokonano klasyfikacji stref
ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Brano pod uwagę poziomy
dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych dla
ozonu, poziomy alarmowe oraz poziomy informowania dla niektórych substancji w powietrzu (Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu
(Dz.U.2012.1031).
Gmina Czerwonak należy do strefy wielkopolskiej oznaczonej kodem PL3003. Całkowita powierzchnia
tej strefy wynosi 29 495 km2, a liczba mieszkańców - 2 761 135 osób.
Przeprowadzona w 2012 r. ocena jakości powietrza na terenie strefy wielkopolskiej
z uwzględnieniem ochrony zdrowia wykazała przekroczenia stężeń dla pyłu zawieszonego PM10,
niedotrzymanie poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu, a ponadto niedotrzymanie poziomów docelowych oraz
celów długoterminowych dla ozonu. Ze względu na stwierdzone przekroczenia stężeń w wybranej strefie,
przypisano im klasę C, a dla celów długoterminowych D2. Termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego
wyznaczono na rok 2020.
Tabela 3. Zestawienie wyników pomiarów jakości powietrza z uwzględnieniem ochrony zdrowia
Nazwa strefy
Strefa
wielkopolska
NO2
SO2
A
A
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
CO C6H6 Pył
Pył
BaP As Cd Ni
PM PM10
2,5
A
A
A
C
C
A
A
A
Pb
O3
A
C
Źródło: WIOŚ Poznań Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012
Po analizie danych wcześniejszych za okres 2010-2011 można stwierdzić, iż nastąpiło zmniejszenie
stężeń dla pyłu zawieszonego PM2,5 dla którego w latach poprzednich odnotowano przekroczenia poziomu
dopuszczalnego i zaliczono do klasy B. Z kolei przekroczenia stężeń dla pyłu PM10, B(a)P oraz O3 również
występowały w latach 2010-2011 (klasa C).
Rezultatem końcowym oceny stref pod kątem ochrony roślin, podobnie jak pod kątem ochrony zdrowia,
jest określenie klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszczeń w danej strefie. W roku 2012
zaobserwowano przekroczenia stężeń dla ozonu i przypisano im klasę C. Stężenia dwutlenku siarki i tlenku
azotu nie przekroczyły poziomów dopuszczalnych, docelowych oraz poziomów długoterminowych w związku z
tym zaliczono do klasy A. Wyniki pomiarów jakości powietrza w strefie wielkopolskiej pod kątem ochrony
roślin przedstawia tabela poniżej.
Tabela 4. Zestawienie wyników pomiarów jakości powietrza z uwzględnieniem ochrony roślin
Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji
Nazwa strefy
NOx
SO2
O3
strefa wielkopolska PL3003
A
A
Źródło: WIOŚ Poznań Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2012
19
C
Średnie roczne stężenia dwutlenku siarki wahały się od 1,6 µg/m3 do 7,3 µg/m3; natomiast średnie roczne
stężenia tlenków azotu wynosiły od 9,7 µg/m3 do 21,3 µg/m3.
Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza w strefie wielkopolskiej to spalanie paliw stałych w
indywidualnych piecach – niska emisja, energetyka cieplna oraz zanieczyszczenia powstające ze środków
transportu.
Na terenie gminy Czerwonak znajduje się kilka źródeł emisji substancji do powietrza np. Centralna
Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach, Solaris w miejscowości Bolechowo Osiedle, Energetyka Poznań w
Czerwonaku. Zakłady te emitują zanieczyszczenia pochodzące z procesów spalania węgla kamiennego, a w
związku z tym emitują do atmosfery głównie pył węglowy i SO2.
Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych jest droga wojewódzka nr 196, drogi powiatowe i
gminne. Średnie dobowe natężenie ruchu w 2010 roku wyniosło 16 845 i jest to natężenie ruchu większe niż w
2009 roku.
5.2.2. Odnawialne źródła energii
Energia odnawialna jest to energia uzyskiwana z naturalnych, powtarzających się procesów
przyrodniczych. Odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla tradycyjnych pierwotnych
nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają się w naturalnych procesach, co
praktycznie pozwala traktować je jako niewyczerpalne.
W warunkach krajowych energia ze źródeł odnawialnych obejmuje energię z bezpośredniego
wykorzystania promieniowania słonecznego (przetwarzanego na ciepło lub energię elektryczną), wiatru,
zasobów geotermalnych (z wnętrza Ziemi), wodnych, stałej biomasy, biogazu i biopaliw ciekłych.
Według danych GUS w Polsce udział energii odnawialnej w produkcji ogółem w 2010 r. wynosił
10,22% i był wyższy o 1,7% niż rok wcześniej. Wyprodukowano wówczas 6 870 tys. toe2 energii odnawialnej, z
czego najwięcej pochodziło z biomasy – 85,3% oraz energii wodnej – 3,6%.
Dokumentem regulującym działania w zakresie energii odnawialnej jest Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze
źródeł odnawialnych. Krajowy cel ogólny w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym
zużyciu energii brutto w 2020 r. dla Polski wynosi 15%.
Na terenie gminy Czerwonak pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych jest na niskim poziomie. W
niewielkim stopniu wykorzystuje się energię słoneczną oraz energię z biogazu.
Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach posiada część biogazową. W procesie fermentacji
produkowany jest biogaz, który kierowany jest do stacji gazogeneratorów. Biogaz w 3 gazogeneratorach o
łącznej mocy 3 MW przetworzony zostaje na energię elektryczną, która jest wykorzystywana na potrzeby
energetyczne oczyszczalni. Jednocześnie odzysk ciepła tzw. ciepło odpadowe z gazogeneratorów (odzyskiwane
podczas chłodzenia silników) wykorzystywane jest na potrzeby technologiczne oraz do ogrzewania budynków
socjalnych i technologicznych oczyszczalni.
Na terenie gminy nie jest wykorzystywana energia geotermalna.
5.2.3. Klimat akustyczny
Klimat akustyczny środowiska jest to zespół zjawisk akustycznych występujących na danym obszarze,
niezależnie od źródeł je wywołujących. Klimat ten, zwłaszcza w warunkach lokalnych, cechuje się silnymi
zmianami w czasie i przestrzeni. Zależy on w głównej mierze od:
stopnia nasycenia danego środowiska urządzeniami i pojazdami (hałas komunikacyjny),
układu urbanistycznego cechującego dane lokalne środowisko i rozplanowania w nim osiedli
mieszkaniowych wraz z terenami zieleni, układu komunikacyjnego, obiektów handlowo-usługowych,
zakładów produkcji (hałas przemysłowy, hałas komunalny) 3.
2
toe – tona oleju ekwiwalentnego (umownego) – stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary
energii. Oznacza ilość energii, jaka może zostać wyprodukowana ze spalenia jednej metrycznej tony ropy
naftowej. Jedna tona oleju umownego równa jest 41,868 GJ lub 11,63 MWh.
3
www.gios.gov.pl
20
Zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008., Nr 25, poz. 150 ze
zm.) art. 112 ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego klimatu akustycznego środowiska,
w szczególności poprzez:
1) utrzymanie poziomu hałasu poniżej wartości dopuszczalnej lub co najmniej na tym poziomie,
2) zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Wspomniana ustawa określa hałas jako dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz.
Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku (Dz. U. 2012 poz. 1109).
Zgodnie z nowelizacją podniesiono limity dopuszczalnego hałasu, po przekroczeniu których konieczne
jest wykonanie zabezpieczeń akustycznych. Celem takiego zabiegu jest obniżenie kosztów inwestycji
drogowych związanych z budową ekranów akustycznych. Na terenach zabudowy jednorodzinnej w dzień hałas
będzie mógł wynieść 64 decybele, a w nocy 59 (do tej pory było odpowiednio 55 i 50 dB). Na obszarach
zabudowy wielorodzinnej oraz w śródmieściu miast powyżej 100 tys. mieszkańców, dzienny poziom hałasu
może sięgnąć 68 dB (poprzednio 60 i 65 dB). W nocy hałas na poziomie 59 dB jest dopuszczalny w zabudowie
wielorodzinnej, a w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców o tej porze może on sięgnąć 61 dB (było 50 i 55
dB).
Hałas komunikacyjny
Źródła hałasu komunikacyjnego na terenie gminy Czerwonak są związane przede wszystkim
z eksploatacją dróg. Przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 196, która charakteryzuje się znacznym
natężeniem
ruchu
i
w
związku
z
tym
dużą
uciążliwością
akustyczną.
Podczas
przeprowadzonego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Generalnego pomiaru ruchu w 2010
zlokalizowano punkt pomiarowy na terenie gminy Czerwonak. Natężenie ruchu mierzono na drodze
wojewódzkiej nr 196 na odcinku Poznań – Murowana Goślina w zachodniej części gminy. Szczegółowe wyniki
pomiarów natężenia ruchu drogowego przedstawia tabela 12.
Tabela 5. Natężenie ruchu drogowego na terenie gminy Czerwonak
Opis odcinka
Rodzajowa struktura ruchu pojazdów silnikowych
Nr
Nr
pkt.
drogi
Dł.
Nazwa
O
M
SoM
Lsc Scbp Sczp
A
pom.
woj.
[km]
30035
196
16,2
Poznań – Murowana
Goślina
16 845
101
13
745
1
516
573
657
219
C
34
Źródło: www.gddkia.pl
O - ogółem; M - motocykle; SoM - samochody osobowe (mikrobusy); Lsc - lekkie samochody ciężarowe; Scbp
- samochody ciężarowe bez przyczepy; Sczp - samochody ciężarowe z przyczepą; A - autobusy; C - ciągniki
rolnicze
Według wykonanych pomiarów natężenia ruchu drogowego blisko 82% wszystkich pojazdów na
odcinku Poznań – Murowana Goślina to samochody osobowe, ok. 9% - lekkie samochody ciężarowe, natomiast
ponad
7%
wszystkich
pojazdów
stanowią
samochody
ciężarowe
z
przyczepą
i bez przyczepy.
W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska nie przeprowadził na terenie gminy
Czerwonak pomiarów hałasu komunikacyjnego.
Zgodnie z danymi Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu w gminie Czerwonak
przeprowadzono pomiary hałasu wykonane ściśle dla określenia oddziaływania drogi wojewódzkiej nr 196 na
budynek szkoły – Gimnazjum im. Jana Pawła II w Czerwonaku. Badania prowadzone były w dniu 4 września
2012 r. w porze dziennej (od godz. 6.00 do godz. 22.00). Obecnie prowadzone jest postępowanie
administracyjne przez Starostę Poznańskiego w zakresie wykonania przeglądu ekologicznego, czyli oceny
oddziaływania m.in. hałasu na tereny szkolne. W momencie otrzymania wyników tejże oceny zostanie podjęta
decyzja o środkach zapobiegawczych, minimalizujących to oddziaływanie. Z uzyskanych informacji wynika, iż
może to być ekran akustyczny lub zostanie utworzony obszar ograniczonego użytkowania.
21
Tabela 6. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w gminie Czerwonak w roku 2012
Lokalizacja punktu pomiarowego
Wartość zmierzonego poziomu
dźwięku [dB]
Różnica między hałasem
pomierzonym a
dopuszczalnym [dB]*
Czerwonak ul. Szkolna 1 –
w odległości 10 m od krawędzi
jezdni
69,3
5,3
Czerwonak ul. Szkolna 1 –
w odległości 1,5 m od elewacji
budynku szkoły
64,9
0,9
Źródło: Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu
* Poziom dopuszczalny: LDWN – 64 dB
Oddziaływanie akustyczne linii kolejowych na terenie gminy nie stanowi poważnego zagrożenia. Przez
omawiany teren przebiega jedynie jednotorowa linia kolejowa nr 356 relacji Poznań Wschód – Wągrowiec –
Bydgoszcz. Obciążenie trasy na dobę jest niewielkie i wynosi kilkanaście połączeń z Poznania do Wągrowca.
Hałas przemysłowy
Istotnym problemem w gminie dotyczącym klimatu akustycznego środowiska jest oddziaływanie
hałasów związanych z działalnością zakładów przemysłowych. Hałas przemysłowy zależy od rodzaju maszyn i
urządzeń hałasotwórczych, procesów technologicznych, izolacji obudowy budynków przemysłowych, a także
rodzaju terenów sąsiadujących z zakładami.
W latach 2007-2009 WIOŚ w Poznaniu prowadził działalność kontrolną w zakresie hałasów
przemysłowych. Kontrole przeprowadzono na podstawie planowanej działalności zakładów a także zgłoszonych
interwencji. Łącznie na terenie województwa wielkopolskiego dokonano 151 kontroli, obejmujących m.in.
zakłady przemysłu drzewnego, malarskiego, rolno-spożywczego, branży metalowej, budowlanej, zakłady
usługowe, puby oraz restauracje. W latach 2007-2009 na terenie gminy Czerwonak skontrolowano następujące
zakłady przemysłowe4:
W 2007 r.:
FIRST RECYKLING POLSKA Sp. z o.o. ul. Gdyńska 131, Czerwonak – brak przekroczeń;
YORK Sp. z o.o. ul. Poznańska 1, Bolechowo – brak przekroczeń;
W 2008 r.:
P.H.U. GRETA ul. Poznańska 31, Kicin – brak przekroczeń;
P.P.H.U. Granfol w Kicinie, ul. Poznańska 31, Kicin – brak przekroczeń;
W 2009 r.:
Mini Market „AGUSIA” ul. Lipowa 55, Owińska – brak przekroczeń.
Natomiast w latach 2010-2012 na terenie gminy Czerwonak skontrolowano następujące jednostki5:
W 2010 r.:
Profile VOX Sp. z o.o., Sp. komandytowa, ul. Gdyńska 143, Czerwonak – wydano decyzję
o dopuszczalnym poziomie hałasu;
W 2011 r.:
Profile VOX Sp. z o.o., Sp. komandytowa, ul. Gdyńska 143, Czerwonak – WIOŚ stwierdził wystąpienie
przekroczenie dopuszczalnych norm określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14
czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku;
W 2012 r.:
Firma First Recykling Poznań Sp. z o. o., ul. Gdyńska 131, Czerwonak - WIOŚ stwierdził wystąpienie
przekroczenie dopuszczalnych norm w jednym punkcie P-1 usytuowanym przy posesji położonej przy
4
5
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016
Dane uzyskane z Urzędu Gminy Czerwonak
22
ul. Gdyńskiej 131 w Czerwonaku (punkt usytuowany był na linii elewacji domu, w odległości 2,0 m);
wystąpiono do Starosty Poznańskiego o wydanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu.
Przedsiębiorstwo Komunalno-Transportowe „ORDO” Marek Friebe, ul. Gdyńska 131, Czerwonak – nie
stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu.
Firma Handlowa „Żaneta Stachowiak”, ul. Gdyńska 120, Czerwonak – WIOŚ stwierdził przekroczenia
norm hałasu, a Starosta Poznański wydał decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu.
5.2.4. Pola elektromagnetyczne
Monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zgodnie z powyższym
rozporządzeniem pomiary natężenia składowej elektrycznej pola wykonywane są w cyklu trzyletnim. Pomiary
wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od rzutu anten instalacji emitujących pola
elektromagnetyczne na powierzchnię terenu. Celem pomiarów jest wyłącznie określenie poziomu pól
elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności, nie służą one natomiast określeniu
wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektromagnetyczne na poziom pól w środowisku. W
związku z tym uzyskane wyniki nie mogą stanowić podstawy do wnioskowania o wielkości emisji pól
elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdujących się w pobliżu miejsc, w których realizowano pomiary.
Instalacjami wytwarzającymi pola elektromagnetycznego zlokalizowanymi na terenie gminy
Czerwonak są stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje elektroenergetyczne oraz linie 110 kV.
5.2.5. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim:
zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,
ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,
poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,
zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,
zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.
Zużycie wody w gminie Czerwonak wzrosło na przestrzeni kilku ostatnich lat. W porównaniu
z rokiem 2009 zużycie wody w 2012 r. wzrosło o 4,4%. Szczegółowe informacje dotyczące zużycia wody w
gminie w latach 2009-2012 przedstawia tabela poniżej.
Tabela 7. Zużycie wody w gminie Czerwonak (2009-2012)
Zużycie wody w gminie Czerwonak [dam3]
Rok
Eksploatacja sieci
Ogółem
Przemysł
wodociągowej
Gospodarstwa
domowe
2009
2136,2
234
595,3
1306,9
2010
2141,9
243
695,6
1203,3
2011
2226,2
215
779,3
1231,9
2012
2234,6
188
818
1228,6
Źródło: Dane pozyskane z Banku Danych Lokalnych GUS
Największy pobór wody obserwuje się do celów eksploatacji sieci wodociągowej
w gospodarstwach domowych (ok. 55%), najmniejszy dla sektora przemysłowego (8,4%). Ponadto
zaobserwowano spadek zużycia wody na potrzeby przemysłu.
23
5.2.6. Jakość wód i gospodarka wodno-ściekowa
Obszar gminy Czerwonak leży w trzech głównych zlewniach:
zlewni Potoku Kicińskiego,
zlewni obejmującej Strugę Owińską
zlewni Strugi Goślińskiej.
Licznie występują tu małe cieki wodne oraz obniżenia zabagnione lub zatorfione. Występujące potoki:
Koziegłowski, Kiciński z Czerwonaka, Leśny, Miękowski, Owiński, Bolechowski – przez większą część roku
wykazują małe przepływy i często są ciekami zarastającymi.
Głównym ciekiem wodnym stanowiącym administracyjnie zachodnią granicę gminy Czerwonak jest
rzeka Warta.
Rzeka Warta jest trzecią pod względem długości rzeką w Polsce (po Wiśle i Odrze). Jej całkowita
długość wynosi 808,2 km, a powierzchnia zlewni – 54.528,7 km. Rzeka Warta płynie przez następujące
województwa: śląskie, łódzkie, wielkopolskie, lubuskie.
Na obszarze Gminy Czerwonak Warta przepływa w kierunku północnym na odcinku od km 221 + 500
do 237 + 300, a bieg rzeki jest całkowicie uregulowany. Średnia głębokość rzeki waha się w granicach 1,5 – 4,1
m, a jej długość na terenie gminy Czerwonak wynosi 15 km.
Do najważniejszych zbiorników wodnych występujących na obszarze gminy Czerwonak należy
zarastające Jezioro Bolechowskie. Jego całkowita powierzchnia wynosi 8,62 ha (dane
z 2004 r.). Jezioro położone w głębokiej, śródleśnej kotlinie ma 420 m długości i 260 m szerokości. Ponadto w
północnej części gminy znajdują się: zbiornik retencyjny w Trzaskowie (pow. 14 ha) oraz zbiornik pożwirowy w
Promnicach. W południowej części gminy zlokalizowane są zbiorniki pożwirowe w Owińskach, a także stawy
rybne na Strudze Owińskiej. Stawy rybne znajdują się również na Rowie „K” Zdroje, na Potoku Kicińskim oraz
na Rowie Miękówko.
Zgodnie z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne art. 155a, ust. 2 badania i oceny stanu wód
powierzchniowych dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Jak wynika
z ust. 3 tego artykułu Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wykonuje badania wód powierzchniowych w
zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych.
Zgodnie z PMŚ opracowano Ocenę stanu wód powierzchniowych w latach 2010–2012, którą wykonano
na podstawie Wytycznych dla wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w sprawie: wykonania
weryfikacji oceny jednolitych części wód powierzchniowych (rzek, zbiorników zaporowych, wód przejściowych i
przybrzeżnych) za lata 2010 i 2011 oraz sporządzenia oceny dla jcw ww. kategorii za rok 2012, opracowanych
przez GIOŚ oraz projektu nowelizacji rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla
substancji priorytetowych.
Oceny stanu/potencjału ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód dokonano
w oparciu o następujące klasy:
Tabela 8. Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego jcw
stan/potencjał ekologiczny
stan ekologiczny
potencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
potencjał ekologiczny
(jcw silnie zmienione)
DOBRY I POWYŻEJ
DOBREGO
BARDZO DOBRY
stan bdb / potencjał maks.
DOBRY
stan db / potencjał db
DOBRY I POWYŻEJ
DOBREGO
UMIARKOWANY
stan / potencjał umiarkowany
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
stan / potencjał słaby
SŁABY
SŁABY
ZŁY
stan / potencjał zły
ZŁY
ZŁY
Źródło: WIOŚ Poznań
24
W ramach wspomnianego opracowania na terenie gminy Czerwonak wyznaczono punkt pomiarowokontrolny zlokalizowany na 224,8 km biegu rzeki Warty w miejscowości Bolechowo.
Według badań przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w latach 2010-2012 stan
ekologiczny wód rzeki Warty w punkcie pomiarowo-kontrolnym określono jako umiarkowany. Na podstawie
elementów fizykochemicznych wody rzeki Warty zaliczono do klasy poniżej stanu potencjału ekologicznego.
Tabela 9. Stan czystości rzeki Warty w punkcie pomiarowo-kontrolnym w gminie Czerwonak
w latach 2010-2012
Nazwa punktu
pomiarowo kontrolnego
Klasa
elementów
biologicznych
Klasa elementów
hydromorfologicznych
Klasa elementów
fizykochemicznych
Stan/potencjał
ekologiczny
WartaBolechowo
III
stan/potencjał
umiarkowany
II
potencjał dobry
PPD
poniżej stanu
potencjału dobrego
UMIARKOWANY
Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód w latach 2010-2012 z uwzględnieniem oceny spełnienia wymogów
dla obszarów chronionych
Odcinek rzeki Warty od Różanego Potoku do Dopływu z Uchorowa, którego ocenie służy punkt
pomiarowo – kontrolny Warta – Bolechowo zlokalizowany jest na obszarze chronionym
w związku z tym podlega ocenie spełnienia wymagań dla obszaru chronionego. Biorąc pod uwagę ochronę
gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu gospodarczym oraz ochronę siedlisk lub gatunków wody rzeki Warty
w wybranym punkcie nie spełniają wymogów określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9
listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Rozpatrywany obszar jednolitych części wód nie
spełnia również wymagań jako obszar chroniony wrażliwy na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami
pochodzącymi ze źródeł komunalnych oraz narażony na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.
Na podstawie Państwowego Monitoringu Środowiska województwa wielkopolskiego na terenie gminy
Czerwonak nie wyznaczono punktów pomiarowych wód powierzchniowych dla jezior.
Od 2005 r. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu na zlecenie Związku
Międzygminnego „Puszcza Zielonka” prowadzi badania czystości wód głównych jezior i cieków położonych na
terenie Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka i w jego bezpośrednim otoczeniu (na terenie pięciu gmin:
Czerwonak, Murowana Goślina, Pobiedziska, Skoki i Swarzędz). Badania prowadzone są dwa razy w roku: na
przełomie maja i czerwca oraz na przełomie września i października. Wyniki wspomnianych na terenie gminy
Czerwonak przedstawia tabela 17.
Tabela 10. Wyniki badań zbiorników wodnych na terenie gminy Czerwonak w 2013 r.
Miejsce poboru próbek
Data poboru
próbek
28.05.2013 r.
Jezioro Bolechowskie
24.09.2012 r.
Rów melioracyjny (Ciek
Zdroje) pobór wody przy
przepuście na skrzyżowaniu
ulic Źródlanej
i Leśnej
28.05.2013 r.
24.09.2012 r.
Ocena jakości wody
Badana
próbka
wody
nie
spełnia
wymagań
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16.10.2002 (Dz. U.
2002 nr 183, poz. 1530)*
Badana próbka wody nie spełnia wymagań
2002 nr 183, poz. 1530)
25
Rów melioracyjny (Ciek
Kiciński) pobór wody przed
przystankiem autobusowym
po prawej stronie ul.
Gdyńskiej poniżej ul.
Szkolnej
Rów melioracyjny "C"
pobór wody przy przepuście
położonym w ul. Parkowej
w Owińskich
Zbiornik wodny
w Trzaskowie położony po
prawej stronie drogi jadąc z
Bolechowa do Trzaskowa
28.05.2013 r.
2002 nr 183, poz. 1530)
24.09.2012 r.
Badana próbka wody spełnia wymagania określone
w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16.10.2002
(Dz. U. 2002 nr 183, poz. 1530)
28.05.2013 r.
24.09.2012 r.
28.05.2013 r.
24.09.2012 r.
2002 nr 183, poz. 1530)
Badane parametry spełniają wymagania Rozporządzenia
Ministra Zdrowia z 16.10.2002 (Dz. U. 2002 nr 183, poz.
1530)
Źródło: www.puszcza-zielonka.pl
*Badania wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16.10.2002 w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U.
2002 nr 183, poz. 1530). Aktualizacja – Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad
jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz.U. 2011 nr 86 poz. 478)
Zgodnie z powyższą tabelą wymagania dotyczące jakości wody w kąpieliskach spełnia jedynie zbiornik
wodny w Trzaskowie.
Natomiast Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu prowadzi badania jakości wody
w kąpielisku zorganizowanym na wodach powierzchniowych – kąpielisko „AKWEN TROPICANA” Owińska.
Poniżej w tabeli przedstawiono charakterystykę tych badań.
Tabela 11. Wyniki badań zbiornika wodnego (kąpielisko „Akwen Tropicana” Owińska) na terenie gminy
Czerwonak
Kąpielisko „Akwen Tropicana” Owińska
Data pobranej wody do badania
Ocena jakości wody
5 czerwca 2012 r.
Woda przydatna do kąpieli. Spełnia wymagania
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8
kwietnia 2011 roku (Dz. U. Nr 86, poz.478)
11 lipca 2012 r.
23 lipca 2012 r.
21 sierpnia 2012 r.
22 sierpnia 2012 r.
17 czerwca 2013 r.
3 lipca 2013 r.
24 lipca 2013 r.
26
7 sierpnia 2013 r.
21 sierpnia 2013 r.
Źródło: Urząd Gminy Czerwonak
*Badania wg– Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i
miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. 2011 nr 86 poz. 478)
Ponadto Urząd Gminy corocznie zleca wykonanie badań w ramach tematu „Ocena stanu eutrofizacji
zbiorników wodnych powstałych po eksploatacji żwiru w Owińskach” pod kierunkiem prof. dr hab. Ryszarda
Gołdyna i dr Katarzyny Kowalczewskiej – Madury. W ramach tego projektu wykonywane są badania
monitoringowe w okresie wiosennym i letnim zbiorników pożwirowych. „Celem tych badań jest monitoring
czasowej i przestrzennej (poziomej i pionowej) zmienności jakości wód zbiornika, związanej z naturalnymi
procesami sukcesji (tzw. starzenia się zbiornika) oraz oddziaływaniami antropogennymi (zwłaszcza dotyczącymi
gospodarki rybackiej), określenie przyczyn okresowego pogarszania się tej jakości, podanie metod jej poprawy
oraz śledzenie reakcji ekosystemu na przeprowadzone działania ochronne”6.
Rysunek 1. Usytuowanie zbiorników pożwirowych objętych badaniami na terenie gminy Czerwonak
W
6
latach
2010-2012
wykonano
badania
jakości
wody
zbiorników
pożwirowych
Sprawozdanie z badań wykonanych w ramach tematu: Ocena stanu eutrofizacji zbiorników wodnych,
powstałych po eksploatacji żwiru w Owińskach w roku 2010.
27
W zbiorniku nr 1 stwierdzono pogarszanie się jakości wody, stąd konieczność zarybiania go szczególnie narybkiem
letnim szczupaka (tzw. palczaka), co umożliwi lepszy rozwój zooplanktonu skorupiakowego i pełniejsze wykorzystanie
fitoplanktonu w istniejącej sieci troficznej.
W zbiorniku nr 5 nastąpiła poprawa jakości wody, co sprzyja wykorzystaniu tego akwenu jako kąpieliska.
Zdominowanie fitoplanktonu przez zielenice wskazuje na brak presji pokarmowej ze strony zooplanktonu, co
potwierdza bardzo mała liczebność skorupiaków zooplanktonowych. Wskazane byłoby więc rozważenie możliwości
zarybieniami również tego zbiornika palczakiem szczupaka wiosną przyszłego roku, co wpłynie na poprawę
przezroczystości wody i lepsze przenikanie światła do dna, przyczyniając się do rozwoju hydromakrofitów,
stabilizujących ekosystem.”7
Wody podziemne to zasoby wód występujących pod powierzchnią ziemi na różnych głębokościach, poddane
różnorodnym procesom geologicznym. Można je podzielić na:
wody zaskórne (do 2 m),
wody gruntowe (poniżej 2 m),
wody wgłębne oraz głębinowe.
Gmina Czerwonak charakteryzuje się zróżnicowaniem występujących utworów geologicznych oraz dość ubogim
zasobem wód podziemnych. Szczegółowe informacje dotyczące poziomów wodonośnych gminy przedstawia tabela 17.
Tabela 12. Charakterystyka poziomów wodonośnych gminy Czerwonak
Poziom wodonośny
Główne źródło zasilania poziomu
Przedział głębokości
występowania wody [m]
Utwory czwartorzędowe
gruntowy
infiltracja opadów, a w dolinach
rzecznych drenażu wód wgłębnych i
wód powierzchniowych
0,5 – 35
międzyglinowy górny
przesączenie poziomu gruntowego lub
bezpośrednia infiltracja opadów
0,5 – 35
międzyglinowy środkowy –
Wielkopolskiej Doliny
Kopalnej
przesączenie z nadległych poziomów
wodonośnych, a lokalnie przez
przepływy w oknach
9 – 80
podglinowy (lokalny)
-
50 – 100
Utwory trzeciorzędowe
miceński
przesączenie z poziomu
czwartorzędowego międzyglinowego
środkowego
45 – 180
oligoceński
-
150 – 200
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016
Na terenie gminy, woda z utworów czwartorzędowych występuje na czterech poziomach:
1) gruntowy – rzadko wykorzystywany ze względu na zróżnicowaną i stosunkowo niewielką głębokość
występowania wód, a także ich zanieczyszczeń;
2) międzyglinowy górny – stanowi główny poziom wodonośny, szczególnie w okolicach Poznania;
3) międzyglinowy środkowy (Wielkopolskiej Doliny Kopalnej) – z uwagi na korzystne parametry
hydrogeologiczne i jakość wód powszechnie ujmowany do eksploatacji,
4) podglinowy – nie odgrywający znaczenia gospodarczego (lokalne występowanie).
Z kolei z utworów trzeciorzędowych (poziomy: mioceński i oligoceński) wydobywa się ok. 10% wody.
Wody zlokalizowane na terenie gminy Czerwonak nie podlegają corocznym badaniom wód podziemnych
prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu.
Niemniej jednak Gmina Czerwonak od 1995 roku zleca wykonanie badań monitoringowych składowiska w
Owińskach, w ramach których badane są m.in. wody podziemne i powierzchniowe. Jakość wody badana jest w
piezometrach oraz w dwóch ciekach znajdujących się otoczeniu składowiska. Zakres tych badań pozwala na określenie
klasyfikacji jakościowej wód podziemnych i powierzchniowych w rejonie oddziaływania składowiska w Owińskach.
7
Sprawozdania z badań wykonanych w ramach tematu – Ocen stanu eutrofizacji zbiorników wodnych powstałych po eksploatacji żwiru w
Owińskach w roku 2010, 2011, 2012”
28
Zbadane wskaźniki wskazują, że wody podziemne i powierzchniowe nie zawierają zanieczyszczeń niebezpiecznych
typu WWA i analizowanych metali ciężkich, których potencjalnym źródłem może być składowisko. Wartości
wskaźników w wodach z piezometrów na terenie składowiska wskazują, że wody spełniają wymagania II klasy jakości
wg klasyfikacji PIOŚ jak również wg klasyfikacji Ministra Środowiska. W jednym z piezometrów (P-1) ze względu na
zawartość potasu jest pozaklasowa wg klasyfikacji PIOŚ lub znajduje się w V klasie wg klasyfikacji Ministra
Środowiska. Pozostałe zbadane parametry jakości tej wody mieszczą się na poziomie IV klasy wg klasyfikacji Ministra
Środowiska. Natomiast w kolejnym roku badań wartości wskaźników zbadanych w wodach z piezometrów wskazują,
że wody spełniają wymagania II klasy jakości wg klasyfikacji Ministra Środowiska. Jedynie woda z piezometru P-1 ze
względu na zawartość potasu jest pozaklasowa wg klasyfikacji PIOŚ lub w V klasie wg klasyfikacji Ministra
Środowiska. Woda spływająca z rejonu składowiska (piezometr P-6) zawiera okresowo podwyższone stężenie
związków amonowych mieszczące się na poziomie V klasyfikacji Ministra Środowiska. Natomiast woda napływająca
w rejon składowiska (piezometr P5) zawiera okresowo podwyższone stężenie azotanów mieszczące się na poziomie IV
klasy wg klasyfikacji Ministra Środowiska. Jeśli chodzi o zakres zbadanych wskaźników wody w ciekach to woda z
cieku C-1 mieści się sezonowo w II lub III klasie, a woda z cieku C-2 w III –IV klasie jakości wód powierzchniowych.
Jakość wód przeznaczonych do spożycia
Gmina Czerwonak pobiera wodę zarówno do celów komunalnych jak i przemysłowych z ujęć wodociągowych,
obsługiwanych przez dwie firmy: Aquanet S.A. oraz Przedsiębiorstwo Inżynieryjno-Budowlane Meliopoz s.c.
Obszar południowej części gminy (od Koziegłów do ul. Szkolnej w Czerwonaku) obejmuje sieć wodociągowa
Aquanet, a część północną gminy Meliopoz. Mieszkańcy gminy zaopatrywani są w wodę z 26 podziemnych ujęć wody,
z czego 16 z nich pobiera wodę z utworów trzeciorzędowych i charakteryzuje się łączną wydajnością 370,5 m3/h. Woda
z pozostałych ujęć pobierana jest z utworów czwartorzędowych, a ich łączna wydajność poboru wynosi 298,8 m3/h.
Szczegółowe dane dotyczące jakości wód z poszczególnych ujęć przedstawia poniższa tabela.
Tabela 13. Jakość wody z ujęć na terenie gminy Czerwonak
BZT5
[mgO2/1]
Rok 2013
Amoniak
[mg/1]
Azotyny
[mg/1]
Azotany
[mg/1]
Mangan
[mg/1]
Żelazo
[mg/1]
SUW ANNOWO
-
< 0,05
<5,0
0,02
<0,06
-
SUW KICIN
-
< 0,05
<5,0
0,02
<0,06
-
SUW
CZERWONAK
-
< 0,05
<5,0
0,07
<0,06
-
SUW PROMNICE
-
< 0,05
<5,0
0,02
<0,06
-
SUW OWIŃSKA
-
< 0,05
<5,0
0,01
<0,06
-
SUW POTASZE
-
< 0,05
<5,0
0,01
<0,06
-
Źródło: Firma Meliopoz
W ostatnich latach zaobserwowano znaczny przyrost sieci wodociągowej. Gmina Czerwonak w 2011 r. była
zwodociągowana w 93,3%. Długość czynnej sieci wodociągowej wynosiła wówczas 106,9 km, a liczba czynnych
przyłączy wodociągowych - 2825 sztuk8. Z kolei w roku 2012 długość sieci wodociągowej zwiększyła się do 110,8 km,
a ilość przyłączy wzrosła do 3845 sztuk.
Mimo przyrostu sieci wodociągowej niektóre obszary wymagają dalszej rozbudowy sieci ze względu na
wzrastający poziom zurbanizowania, szczególnie w miejscowościach: Kicin, Kliny, Debogóra, Bolechówko. Ponadto
ciśnienie wody w czasie bardzo dużego zapotrzebowania jest niewystarczające. Co więcej zapotrzebowanie to wzrasta,
szczególnie w przypadku działających na terenie gminy Czerwonak przedsiębiorców.
Gmina Czerwonak zamierza utworzyć spółkę wodociągową, która przejmie obowiązki wykonywane
dotychczas przez firmę Meliopoz. Planuję się, że nastąpi to 1 stycznia 2014 r.
8
Dane pozyskane z Banku Danych Lokalnych GUS
29
Odprowadzanie ścieków komunalnych
Stopień skanalizowania gminy Czerwonak według stanu w 2011r. wynosił ok. 68,7%. Długość sieci
kanalizacyjnej wraz z przyłączami to 57,9 km, a ilość przyłączy do budynków mieszkalnych to 1633. W 2012 r.
długość sieci wynosiła 58,0 km, a ilość przyłączy 1727. Całkowicie skanalizowane są osiedla Karolin oraz osiedle
Leśne w Koziegłowach, natomiast częściowo wsie: Bolechowo, Bolechowo Osiedle, Bolechówko, Owińska, Potasze,
Promnice, a także część miejscowości Czerwonak.
Sieć deszczowa gminy jest dość słabo rozwinięta i obejmuje przede wszystkim ulice, drogi, a także tereny
przemysłowe w miejscowościach: Promnice, Bolechowo Osiedle, Owińska, Czerwonak. Łączna powierzchnia gminy
objęta kanalizacją deszczową wynosi 202,5 ha9.
Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach
Na terenie gminy Czerwonak funkcjonuje Centralna Oczyszczalnia Ścieków zlokalizowana w miejscowości
Koziegłowy. Oczyszczalnia należy do firmy Aquanet S.A. z siedzibą w Poznaniu.
Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach przyjmuje ścieki sanitarne z Poznania, Swarzędza, Koziegłów
(Osiedle Karolin i Osiedle Leśne) oraz części Czerwonaka. Docelowo również odprowadzane będą ścieki z Kicina,
Klin, Mielna, Dębogóry, Annowa oraz Miękowa.
Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Dodatkowo prowadzona jest
pełna przeróbka wytwarzanych osadów ściekowych. Obiekt jest przygotowany na przyjmowanie 200 000 m3 ścieków
na dobę. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Warta. Obszar zajmowany przez oczyszczalnię wynosi 60 ha.
Budowę części mechanicznej oczyszczalni zakończono w 1985r. W 1996r. rozpoczęła się budowa części biologicznej.
Ponadto rozbudowano i zmodernizowano pierwotne obiekty oczyszczalni w celu dostosowania ich do podwyższonych
standardów. W latach 2005-2008 zrealizowano projekt budowy stacji gazogeneratorów oraz stacji osuszania osadów w
celu zagospodarowania powstającego biogazu oraz poprawienia gospodarki osadowej poprzez suszenie powstających
osadów. W części biologicznej zastosowano system zintegrowanego biologicznego usuwania związków węgla, azotu i
fosforu (zmodernizowany system Bardenpho). Ścieki kierowane są do bioreaktorów o obj. 25 tys. m3 każdy. Firma
Aquanet posiada również pozwolenie na wytwarzanie energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii. W 2012r.
wytworzono 7 mln m3 biogazu, a dzięki gazogeneratorom wyprodukowano 13,8 mln kWh energii (42%
zapotrzebowania Centralnej Oczyszczalni Ścieków i Lewobrzeżnej Oczyszczalni na energię elektryczną).
Efektywność oczyszczania ścieków w Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach przedstawia
poniższa tabela.
Tabela 14. Jakość ścieków na dopływie i odpływie oraz procent redukcji zanieczyszczeń w Centralnej
Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach
Dopływ
Odpływ
Parametry
R [%]
3
[mg/dm ]
ChZTCr
1158,0
36,0
96,72
BZT5
483,6
3,47
99,63
Zawiesina ogólna
554,8
5,0
98,98
Azot ogólny
87,83
9,79
89,48
Zawiesina ogólna
15,21
0,61
95,99
Źródło:www.aquanet.pl
Najważniejszym zadaniem COŚ jest uzyskanie końcowego efektu ekologicznego, jakim jest wysoki stopień redukcji
zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do odbiornika z zachowaniem wymagań zarówno polskich, jak i unijnych.
Wynikiem tego jest zatrzymanie dużych ilości powstających na oczyszczalni odpadów: skratek, piasku i osadów, oraz
odorów. Skratki i piasek wywożone są na wysypisko odpadów komunalnych, natomiast osad jest przerabiany i
stabilizowany w obiektach gospodarki osadowej STSO.
9
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016
30
Źródła odorów na terenie COŚ oraz planowane i realizowane inwestycje mające na celu wyeliminowanie uciążliwości.
Największym emitentem odorów na COŚ (77% uciążliwości zapachowej) do roku 2011 były instalacje i obiekty
związane z gospodarką osadową, tj. tymczasowy plac składowy (4 poletka osadowe o powierzchni łącznej ok. 10 ha),
na którym do maja 2011 roku magazynowano niewysuszone osady. We wrześniu 2011r. zakończył się wywóz osadów
zgromadzonych na poletkach, a ich teren został uporządkowany i obsiany trawą. Osady obecnie w całości poddawane
są procesowi suszenia w Stacji Termicznego Suszenia Osadów (STSO).
Powstały w wyniku suszenia osadu granulat o średnicy powyżej 2 milimetrów jest bezpieczny dla zdrowia i
środowiska. Posiada dużą wartość opałową i jest łatwy w transporcie. Gotowy produkt można zagospodarować na różne
sposoby np. spalać (wartość opałowa zbliżona do węgla brunatnego) lub wykorzystać do produkcji cementu. W trakcie
procesu suszenia osadów powstają jednak silnie zanieczyszczone różnymi związkami chemicznymi gazy, które
wymagają oczyszczenia przed odprowadzeniem do środowiska. Dla instalacji suszenia wskazana jest więc pełna
hermetyzacja obiektów i kierowanie gazów wylotowych na biofiltr nasycony mikroorganizmami.
Hermetyzacja obiektów:
W związku z tym, że pozostałe 23 % uciążliwości zapachowej przypada na 4 osadniki wstępne konieczne było
podjęcie decyzji o ich hermetyzacji, co przewidziane jest w III etapie hermetyzacji COŚ. Inwestycja będzie
realizowana w latach 2014-2016.
Uszczelnienie osadników wstępnych będzie polegało na ich modernizacji oraz budowie na każdym z nich pokrywy o
średnicy 52 metrów wraz z instalacją oczyszczania powietrza. Takie pokrywy muszą być odpowiednio sztywne i
wytrzymałe. Dodatkowa trudność polega na skutecznym oczyszczaniu powietrza, które gromadzić się będzie pod
kopułą. Najnowocześniejszą metodą ich niwelowania jest oczyszczanie powietrza na bazie elektrofiltrów, polegające na
oczyszczaniu powietrza z wykorzystaniem wyładowań elektrycznych. W tym procesie wytwarza się ozon, który jako
silny utleniacz wiąże związki chemiczne w nieszkodliwe i bezzapachowe substancje.
Po całkowitym zhermetyzowaniu obiektów uciążliwość zapachowa COŚ powinna być zminimalizowana. Nie oznacza
to jednak, że nieprzyjemny zapach z oczyszczalni przestanie być w ogóle odczuwalny. Specyfika pracy oczyszczalni
ścieków polega na tym, że od czasu do czasu konieczne są przeglądy obiektów i ich wietrzenie, co również jest
związane z chwilową emisją odorów.
Wyrzutnia powietrza:
W grudniu 2012r. na dachu budynku Stacji Termicznego Suszenia Osadu umiejscowiona została wyrzutnia
oczyszczonego powietrza z biofiltra. Efektywna wysokość wyrzucanego powietrza to maksymalnie 41 m (od poziomu
terenu), przy całkowitym strumieniu powietrza wynoszącym ponad 50 000 m3/h.. Zgodnie z przygotowaną analizą
rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń opracowaną przez Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w
Szczecinie – Pracownię Zapachowej Jakości Powietrza zastosowanie wyrzutni może przynajmniej 6 – krotnie
zmniejszyć intensywność zapachową obiektu. Do tego czasu nieprzyjemne zapachy w Koziegłowach rozprzestrzeniały
się tzw. „korytarzami”, ulicami i między budynkami, natomiast po zainstalowaniu wyrzutni odory rozchodzą się w
wyższych partiach atmosfery i w mniejszym stężeniu.
Spalanie zużytego powietrza
Od stycznia 2013r. rozpoczęły się testy spalania odorów w jednym z trzech kotłów znajdujących się na terenie Stacji
Termicznego Suszenia Osadów. Wyniki pomiarów na kominie wylotowym z kotła linii C wykazały, że emisja
związków chemicznych znajduje się poniżej granicy wykrywalności metody. Po wykonaniu testów sprawności i
przeglądu kotłów i uzyskanych wynikach prawdopodobnie na początku 2014 roku zostanie ogłoszony przetarg na
realizację zadania – modernizacja instalacji trzech kotłów do celów spalania odorów.
Nowe technologie oczyszczania powietrza w STSO
Na skutek częstych problemów z biofiltrem Aquanet postanowił poszukać nowych technologii oczyszczania powietrza
w STSO. W latach 2012-2013 prowadzone były badania i testy nowych technologii m.in. suchej pary, zimnej
plazmy, sorpcji chemicznej, technologia UV oraz technologia złoża z filtrem węglowym. Technologia niemiecka tlenu
aktywnego po testach wykazała skuteczność ok. 40%, natomiast technologia angielska –Peacemaker wykazała
skuteczność ok. 80%.
Obecnie jednak bardzo dobrze działa biofiltr nasycony mikroorganizmami (wymieniony w czerwcu) oraz bardzo
dobre efekty przynosi wyrzutnia i spalanie odorów, w związku tym nie ma konieczności zmiany technologii
oczyszczania powietrza.
Nasadzenia zieleni
W latach 2012 i 2013 (jesień/wiosna) zrealizowany został I etap nasadzeń, który obejmował tereny COŚ. Nasadzono
wówczas ok. 600 drzew liściastych, ponad 3.000 drzew iglastych oraz 3.000 krzewów liściastych. Powstało 12
31
wiatrochronnych pasów zieleni skupionych wzdłuż wschodniej granicy Oczyszczalni (od ul. Gdyńskiej) oraz wokół
budynku suszarni osadu, która emituje najwięcej odorów.
II i III etap przewidywał wykonanie nasadzeń na terenach prywatnych ogródków sąsiadujących z COŚ, o ile będzie
zgoda właścicieli tych nieruchomości oraz na terenach gminnych.
Z informacji posiadanych od Wykonawcy tych prac wynika, że nasadzenia zostaną wykonane do końca 2013r. Jednak
ze względu na brak zgody właścicieli etapy te wykonane zostaną w pewnym zakresie. Nasadzonych zostanie ok. 600
różnych gatunków drzew i krzewów (zarówno liściastych jak i iglastych).
Zrealizowane inwestycji i podjęte działania naprawcze przyniosło wymierne efekty i spowodowało, że uciążliwość
zapachowa COŚ znacznie zmalała. Powyższe potwierdzają wykonywane na zlecenie Aquanet testy skuteczności m. in.
wyrzutni powietrza, instalacji spalania odorów oraz nowych technologii oczyszczania powietrza.
Poza tym od maja 2011 roku trwały kompleksowe badania atmosfery wokół Centralnej Oczyszczalni Ścieków w
Koziegłowach oraz oddziaływania zapachowego i mikrobiologicznego COŚ na otoczenie. Ekspertami w tej dziedzinie
byli naukowcy z Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, którzy przeprowadzali te badania
aż do kwietnia 2012 r., we współpracy z przedstawicielami Akademii Medycznej we Wrocławiu oraz Państwowego
Zakładu Higieny, jak również Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Sandomierzu.
Celem badań było:
• Określenie wpływu zapachowego oraz zdrowotnego COŚ w Koziegłowach na otoczenie oraz na mieszkańców
terenów przyległych do badanego obiektu.
• Rzeczywista identyfikacja zagrożeń środowiskowych i zdrowotnych dla badanego obszaru dzięki unikalnym w
kraju połączonym metodom badań mikrobiologicznych oraz olfaktometrycznych (zapachowego stężenia
wonnych zanieczyszczeń).
Zakres badań obejmował:
• Ocenę procesów technologicznych COŚ, unieszkodliwiania osadów, ciągu gospodarki gazowej i
energetycznej.
• Oddziaływanie zapachowe wraz z identyfikacją substancji odorotwórczych.
• Oddziaływanie mikrobiologiczne.
• Oddziaływanie COŚ na zdrowie.
• Eko-mediacja w zakresie wykonanej analizy oddziaływania.
Efektem przeprowadzonych badań jest trwająca do tej pory ścisła współpraca firmy Aquanet z naukowcami z
Politechniki Wrocławskiej w zakresie realizowanych inwestycji związanych z ograniczaniem emisji odorów.
Ponadto Wójt Gminy Czerwonak zarządzeniem nr 212/2011 z dnia 16 sierpnia 2011 roku powołał Zespół
kontrolny ds. monitorowania funkcjonowania Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach. Zespół ten powołany
został z inicjatywy Prezydenta Miasta Poznania Ryszarda Grobelnego oraz Wójta Gminy Czerwonak Mariusza
Poznańskiego. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele: Urzędu Gminy, Miasta Poznania, Rady Gminy Czerwonak,
Stowarzyszeń działających na terenie gminy Czerwonak (reprezentujący społeczeństwo) oraz przedstawiciele firmy
Aquanet SA. Spotykania odbywają się na terenie oczyszczalni. Na spotkaniach omawiano zasady funkcjonowania
oczyszczalni, omówiono procesy i obiekty, które powodują największe uciążliwości zapachowe; przedstawiono postępy
prac związanych z ograniczeniem uciążliwości i poszukiwaniem zmiany technologii oczyszczania odorów; oraz
przedstawiono nowe projekty i koncepcje (w tym spalania odorów oraz wyrzutni powietrza).
Oczyszczalnia Ścieków w Szlachęcinie
W północnym krańcu gminy Czerwonak zlokalizowana jest mechaniczno – biologiczna Oczyszczalnia
Ścieków w Szlachęcinie. Średnia przepustowość obiektu wynosi od 2 500 do 3 000 m3/d. Docelowo planuje się
przyjmować do 5 600 m3 ścieków na dobę. Ścieki sanitarne odbierane są z następujących miejscowości: Owińska,
Bolechowo-Osiedle, Bolechówko, Potasze, Promnice, Biedrusko (gmina Suchy Las) oraz z terenu Murowanej Gośliny
w tym Osiedla Zielone Wzgórza. Docelowo do oczyszczalni będą dopływały też ścieki sanitarne z miejscowości
Trzaskowo, Szlachęcin oraz Bolechowo.
Efektywność oczyszczania ścieków w Oczyszczalni Ścieków w Szlachęcinie przedstawia tabela poniżej.
32
Tabela 15. Jakość ścieków na dopływie i odpływie oraz procent redukcji zanieczyszczeń w Oczyszczalni Ścieków
w Szlachęcinie
Dopływ
Odpływ
Parametry
R [%]
3
[mg/dm ]
ChZTCr
889,0
30,0
96,64
BZT5
346,7
3,35
99,81
Zawiesina ogólna
432,0
4,4
98,16
Azot ogólny
83,59
7,29
91,19
Zawiesina ogólna
13,18
0,54
96,29
Źródło:www.aquanet.pl
Oczyszczalnia Ścieków w Szlachęcinie posiada rezerwy terenowe oraz podlega stałemu monitoringowi.
Oczyszczalnie przydomowe i zbiorniki bezodpływowe
W pozostałej części gminy mieszkańcy zagospodarowują ścieki sanitarne we własnym zakresie tj. deponując w
zbiornikach bezodpływowych, a następnie okresowo zlecając ich wywóz firmie posiadającej stosowne zezwolenie
wójta na odbiór i transport nieczystości ciekłych. Nieczystości ciekłe wywożone są do najbliższej oczyszczalni
ścieków. Ponadto mieszkańcy korzystają z przydomowych oczyszczalni. W gminie Czerwonak odnotowano 1419
zbiorników bezodpływowych oraz 65 przydomowych oczyszczalni ścieków10.
Ochrona przed powodzią i suszą
W 2011 roku Gmina Czerwonak opracowała Operat przeciwpowodziowy dla gminy Czerwonak – (Plan
operacyjny ochrony przed powodzią). Opracowanie zawiera mapy zagrożenia powodziowego oraz plany ewakuacji.
Terenami zagrożonymi na terenie gminy jest dolina Warty oraz wszystkie jej większe dopływy.
Zagrożenia szczególne w dolinie rzeki Warty.
Rejon Centralnej Oczyszczalni Ścieków AQUANET w Koziegłowach
W rejonie tym na prawym brzegu rzeki Warty na odcinku od 237 – 235,5 jest wał przeciwpowodziowy o rzędnej 57,50
m n.p.m. dochodzący do nasypu linii kolejowej Poznań – Wągrowiec, chroniący centralną oczyszczalnię ścieków przed
zalaniem wodą z rzeki Warty w czasie wysokich wezbrań. Istniejący przepust wałowy z zamknięciem klapowym
wymaga systematycznego nadzoru szczególnie przed i po przejściu wysokich stanów wód.
Rejon Akwenmarina w Czerwonaku ul. Gdyńska
Akwenmarina to teren znajdujący się przy ulicy Gdyńskiej w Czerwonaku, bezpośrednio nad brzegiem Warty. Zajmuje
powierzchnię ok. 4,5 ha. i umożliwia wypoczynek w formie aktywnej, rekreacyjnej i kulturalnej. Stworzono tam zatokę
dla kajaków i łodzi. Akwenmarina jest doskonałym miejscem na piknik ze stanowiskami grillowymi i zadaszonymi
wiatami na wypadek deszczu. Obecnie trwa tam budowa portu rzecznego. Obszar ten w czasie wysokich wezbrań
(powyżej 580 cm na wodowskazie most Promnice) ulega całkowitemu podtopieniu.
Rejon Zakładów POWER ENGINEERING S.A. w Czerwonaku ul. Gdyńska
W rejonie tym jest również zagrożenie powodziowe, które może być spowodowane istniejącym zwężeniem przekroju
przepływu wysokich wód – tarasem stanowiącym plac zakładu ze zlokalizowanymi tam budynkami produkcyjnymi.
Jest to szczególne miejsce wymagające stałej uwagi w czasie przepływu rzeką Wartą wysokich wód. Zakład już
wcześniej – przed wysokimi wezbraniami- powinien posiadać około 30 ton piasku i około 1000 szt. worków + folia.
Miejsce o którym mowa uległo już raz rozmyciu i spowodowało zniszczenie hali produkcyjnej.
Rejon Rodzinnych Ogródków Działkowych w Czerwonaku
Rodzinne Ogródki Działkowe w Czerwonaku położone przy rzece Warcie podczas wysokich wezbrań (powyżej 610
cm na wodowskazie most Promnice) , podtopione 1/3 terenu działek. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe 30 ton
piasku i 1000 szt. worków + folia.
10
Dane pozyskane z Urzędu Gminy w Czerwonaku
33
Rejon Zakładów „VOX CHEMIA” w Czerwonaku ul. Gdyńska 143
W rejonie tym jest również zagrożenie powodziowe. Podczas wysokich wezbrań (powyżej 680 cm na wodowskazie
most Promnice), podtopieniu ulegnie hala magazynowa. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe zakładu 60 ton piasku i
2000 szt. worków + folia.
Prywatna posesja Promnice ul. Południowa 72
Dom jednorodzinny położony bezpośrednio nad brzegiem rzeki. Budynek przerobiony po byłej przepompowni Stacji
Uzdatniania Wody TM PRESSTA. Podczas wysokich wezbrań ( powyżej 560 cm na wodowskazie most Promnice),
dom zagrożony zalaniem. Należy przeprowadzić ewakuacje mieszkańców.
Rejon Fermy Drobiu ( Gospodarstwo Rolne Marek Stachowiak, Michał Schweiger) Promnice ul. Południowa 24
Ferma drobiu wybudowana w obszarze zalewowym rzeki Warty. Zakład ten w czasie wezbrań wody do poziomu
powyżej 700 cm na wodowskazie most Promnice wymaga ochrony przeciwpowodziowej, a nawet ewakuacji (39 tys.
szt. kurcząt). Ewakuacja na własny koszt i własnym transportem.
Wykaz istniejących obiektów czynnej i biernej ochrony przed powodzią
Wykaz zbiorników retencyjnych
Ważnym obiektem czynnej ochrony przeciwpowodziowej mającym znaczący wpływ na kształtowanie się zagrożenia
powodziowego w dolinie rzeki Warty na terenie Gminy Czerwonak jest Zbiornik Jeziorsko.
202,80
Użytkowa
172,60
Martwa
30,20
Rezerwy
172,60
Rezerwy
forsownej
43,60
Max.
Piętrzenie
121,00
Rezerwy
116,00
Rezerwy
forsownej
122,50
Poj.
martwej
116,00
Odpływy [m3/s]
Całkowita
Rzędne [m n.p.m.]
Pojemność [mln m3]
Zbiornik retencyjny
Jeziorsko - Warta
Tabela 16. Charakterystyczne parametry Zbiornika Jeziorsko
Dozwolony
300,0
Dopuszczalny
500,0
Tabela 17. Wykaz i charakterystyka wałów przeciwpowodziowych na terenie Gminy Czerwonak
Rzeka
Warta
Gmina
Czerwonak
Km biegu
rzeki
236+950 ÷
235+250
Długość
wałów
[m]
Obszar chroniony
przez
obwałowanie
1500
Centralna
oczyszczalnia
ścieków dla miasta
Poznania,
brak zabudowań,
zadrzewienia
Rzędne
korony
[m n.p.m.]
UWAGI
Właścicie
l
wału
-
Aquanet
S.A.
Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich
wieloletnich wartości i wysoką temperaturą. Prowadzi do znacznego wyczerpania zasobów wodnych. Podobnie jak
powódź zaliczana jest do zjawisk katastrofalnych. Susza powoduje przesuszenie gleby, zmniejszenie lub całkowite
zniszczenie upraw, zmniejszenie zasobów wody pitnej, a także zwiększone prawdopodobieństwo katastrofalnych
pożarów.
Do oceny zagrożenia suszą w Polsce został utworzony Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), który na
zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy
Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System ten ma za zadanie wskazać obszary, na których potencjalnie
wystąpiły straty spowodowane suszą dla poszczególnych upraw. Z terenu wielkopolski obecnie 293 gminy zostały
wskazane jako obszary zagrożone suszą. Na terenie gminy Czerwonak wystąpiło zagrożenie suszą hydrologiczną w
2013 roku w październiku, w 2012 roku w lutym. W 2011 roku zagrożenie suszą hydrologiczną wystąpiło aż od
stycznia do maja.
34
W sytuacji zagrożenia suszą, przeciwdziałać można przez monitorowanie bilansów wodnych gleb umożliwiające
rozpoznanie skali i przestrzennego występowania suszy glebowej. Należy ukierunkować działania na tworzenie oczek
wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywać wody opadowe poprzez gromadzenie ich i wykorzystanie do
podlewania.
5.2.7. Gospodarka odpadami
Zgodnie z przyjętą przez sejm dnia 1 lipca 2011 r. ustawą o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2011 nr 152 poz. 897) wprowadzono nowy system gospodarowania
odpadami komunalnymi. W świetle zmian w ustawie, gminy przeprowadzają przetargi na odbiór odpadów, jak również
gospodarują środkami pobieranymi od mieszkańców za usługi związane z wywozem odpadów.
Ustawa weszła w życie z początkiem stycznia 2012 r. Znowelizowane przepisy odnoszące się do tworzenia
systemów organizacyjno-prawnych w zakresie postępowania z odpadami komunalnymi zakładają określenie (w
wojewódzkim planie gospodarki odpadami) regionów gospodarki odpadami komunalnymi, wraz ze wskazaniem gmin
wchodzących w skład regionu. Wobec tego samorządy Poznania oraz sąsiednich gmin: Buku, Czerwonaka,
Kleszczewa, Kostrzyna, Murowanej Gośliny, Obornik, Pobiedzisk, Suchego Lasu i Swarzędza utworzyły Związek
Międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”. Organem stanowiącym i kontrolnym tego związku
jest Zgromadzenie, które tworzą przedstawiciele gmin.
Obszar 10 gmin, które powołały związek został podzielony na 23 sektory odbierania odpadów. Gmina
Czerwonak obejmuje dwa sektory:
XVII Sektor Czerwonak – Koziegłowy (obszar administracyjny wsi Koziegłowy - sołectwo Koziegłowy, os.
Leśne i Karolin);
XVIII Sektor Czerwonak (pozostały obszar gminy Czerwonak).
Według ustawy Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:
1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych:
papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo;
2) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż
niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo.
Szczegółową analizę stanu gospodarki odpadami zawiera opracowanie: „Plan Gospodarki Odpadami dla
Województwa Wielkopolskiego na lata 2012 - 2017”.
5.2.8. Zasoby geologiczne
Na terenie gminy Czerwonak występują nielicznie złoża kopalin pospolitych, głównie kruszywa naturalnego –
piasków i żwirów, które wykorzystywane są w budownictwie. Szczegółowe informacje na temat złóż kopalin w gminie
Czerwonak przedstawia poniższa tabela.
Tabela 18. Wykaz złóż kopalin w gminie Czerwonak
Nazwa
Złoża
Data
rozpoczęcia
eksploatacji
Data
zakończenia
eksploatacji
Pow.
złoża [ha]
Wydobywane
kruszywo
Kierunek
rekultywacji
Uwagi
Owińska
01.01.1983
31.12.2001
8,03
piasek, piasek
ze żwirem
b.d.
-
Owińska I
b.d.
31.12.2001
7,47
piasek
sportowo rekreacyjny
-
Owińska II
b.d.
31.12.2004
3,51
piasek
sportowo rekreacyjny
-
leśno wodny
Złoże
częściow
o
zlokalizo
wane na
Złotoryjsko
31.12.1993
b.d.
33,2
35
piasek, piasek
ze żwirem
terenie
Gminy
Murowa
na
Goślina
Złotoryjsko
KR
b.d.
b.d.
10
piasek ze
żwirem
rolny
-
Złotoryjsko
Południe
01.01.1992
b.d.
9,4
piasek, piasek
ze żwirem
b.d.
-
Łączna powierzchnia:
71,61
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego aktualne koncesje na wydobycie
kopalin w gminie posiada firma „Kruszgeo” prowadząca eksploatację złóż: Złotoryjsko oraz Złotoryjsko KR.
Tabela 19. Koncesje na wydobycie złóż na terenie gminy Czerwonak
L.p.
Nazwa złoża
Nazwa i adres
Przedsiębiorcy
Eksploatowana
kopalina
Ilość wydobycia
[ton]
2011
1
2
koncesja
2012
Złotoryjsko
"Kruszgeo"
Wielkopolskie Kopalnie
sp. z o.o.,
ul. Grunwaldzka 21,
60-783 Poznań
kruszywo
naturalne
233005
217293
OS.X-7512-2-4/95 z
dnia 27 grudnia 1995
r.
Złotoryjsko
KR
"Kruszgeo"
Wielkopolskie Kopalnie
sp. z o.o.,
ul. Grunwaldzka 21,
60-783 Poznań
kruszywo
naturalne
-
0
DSR-IV.7422.14.2012
z dnia 26 marca 2012
r.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
Na terenie gminy Czerwonak występują również złoża torfu (z gytią jako kopaliną towarzyszącą).
Rozpoznanie złóż nastąpiło w latach 1972-73 w miejscowościach Miękowo oraz Potasze. Złoża określono jako
„konfliktowe” ze względu na ich położenie w granicach Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka. Złoża torfów w
miejscowości
Miękowo
zlokalizowane
są
2
w siedmiu polach o łącznej powierzchni 607 tys. m i miąższości 0,6-2,3 m. Zasoby tych złóż określono na ok. 512 tys.
m2. Łączna powierzchnia zasobów torfu - Potasze stanowi 885 tys. m, miąższość - 0,6-4,8 m, a zasoby wynoszą ok. 187
tys. m3.
W wyniku działalności eksploatacyjnej na terenie gminy znajduje się 6 zbiorników pożwirowych.
Szczegółowe informacje na ten temat przedstawia poniższa tabela.
Tabela 20. Charakterystyka zbiorników pożwirowych na terenie gminy Czerwonak
Lokalizacja
Powierzchnia [km2]
Średnia głębokość [m]
Objętość czynna [tys. m2]
Zbiornik pożwirowy
Nr 1 w Owińskach
0,0618
2,5
154,5
Zbiornik pożwirowy
Nr 2 w Owińskach
0,1341
3,0
402,3
Zbiornik pożwirowy
0,0340
2,7
91,8
36
Nr 3 w Owińskach
Zbiornik pożwirowy
Nr 4 w Owińskach
0,0034
1,5
5,1
Zbiornik pożwirowy
Nr 5 w Owińskach
0,1307
3,0
392,1
Zbiornik pożwirowy
Złotoryjsko
wieś Bolechowo
0,0291
2,2
64,0
Źródło: Firma Kruszgeo
5.2.9. Ochrona przyrody
Dwa najważniejsze krajowe akty prawne dotyczące ochrony przyrody oraz kształtowania środowiska
przyrodniczego na terytorium Polski to: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2013 nr 0 poz.
627) oraz Ustawa z dnia 27 kwietnia 2007 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150).
Zgodnie z rozdz. 2 art. 6 Ustawy o ochronie przyrody, formami ochrony przyrody są:
1) parki narodowe;
2) rezerwaty przyrody;
3) parki krajobrazowe;
4) obszary chronionego krajobrazu;
5) obszary Natura 2000;
6) pomniki przyrody;
7) stanowiska dokumentacyjne;
8) użytki ekologiczne;
9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe;
10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Poznaniu powierzchnia obszarów prawnie chronionych w
gminie Czerwonak w 2012 r. wynosiła 3599,3 ha.
Rysunek 2. Mapa obszarów chronionych na terenie gminy Czerwonak
Źródło: GDOŚ
Na terenie gminy Czerwonak znajdują się następujące formy ochrony przyrody:
Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka” wraz z otuliną;
Obszar chronionego krajobrazu „Pola Trzaskowskie”;
Obszar chronionego krajobrazu „Łąki Annowskie”;
Obszar chronionego krajobrazu „Rolnicze krajobrazy Kliny-Mielno”;
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – Natura 2000 PLH 300058 „Uroczyska Puszczy Zielonki”;
Pomniki przyrody.
37
5.2.9.1. Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka”
Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka” został utworzony na mocy rozporządzenia nr 5/93 Wojewody
Poznańskiego z dnia 20 września 1993 r. w celu zachowania, ochrony i odnowy największego i najbardziej zbliżonego
do naturalnego kompleksu leśnego środkowej Wielkopolski,o dużych wartościach przyrodniczych, krajobrazowych i
naukowo-dydaktycznych.
Dla skuteczniejszej ochrony walorów Parku wyznaczona została wokół niego strefa ochronna, tzw. - otulina.
Po przeprowadzonej w 2004 r. korekcie granic parku, jego powierzchnia wynosi 11 999,61 ha, a powierzchnia otuliny 10 969,47 ha11. Park znajduje się na północny wschód od Poznania, między Murowaną Gośliną, Skokami, Kiszkowem i
Pobiedziskami.
Rzeźba terenu parku krajobrazowego została ukształtowana w okresie ostatniego zlodowacenia. Najwyższym
wzniesieniem puszczy jest Dziewicza Góra (143 m n.p.m.), na której znajduje się punkt widokowy. Charakterystyczne
utwory polodowcowe tego terenu to: moreny denne, rynny polodowcowe, strefy dolin i pagórków.
Cechą charakterystyczną parku jest bardzo wysoki udział terenów leśnych, wynoszący 78,4% jego
powierzchni. Na rozpatrywanym obszarze stwierdzono 12 typów siedliskowych, z czego dominujące formy to: bór
mieszany świeży oraz las mieszany świeży. W puszczy znajduje się ok. 30 jezior, w tym 19 o powierzchni powyżej 1
ha. Większość stanowią śródleśne jeziora otoczone lasami, przeważnie przepływowe, występujące w rynnach
subglacjalnych.
Park obejmuje swoim zasięgiem 5 rezerwatów przyrody:
„Żywiec dziewięciolistny” (pow. 10,51 ha),
„Las mieszany” w Nadleśnictwie Łopuchówko (pow. 10,83 ha),
„Klasztorne Modrzewie” koło Dąbrówki Kościelnej (pow. 6,20 ha),
„Jezioro Czarne” (pow. 16,70 ha),
Jezioro Pławno” (pow. 16,71 ha).
Na terenie puszczy zlokalizowane są także użytki ekologiczne: obszary na terenie wsi Głęboczek, Głębocko,
Uchorowo i Zielonka (pow. 37,47 ha) oraz „Mokradła nad jeziorem Kamińsko” (pow. 5,57 ha).
W parku funkcjonują następujące strefy funkcjonalno-przestrzenne:
Strefa A – strefa ochrony rezerwatowej,
Strefa B – strefa ochrony ekosystemów leśnych,
Strefa C – strefa ochrony krajobrazu naturalnego wód powierzchniowych,
Strefa D – strefa ochrony obszarów nieleśnych w granicach parku,
Strefa E – strefa ochrony krajobrazu kulturowego wraz z traktami.
Na terenie otuliny wyznaczono trzy takie strefy:
Strefa F – strefa ochrony krajobrazu kulturowego związanego z rolnictwem,
Strefa G – strefa ochrony korytarzy ekologicznych,
Strefa H – strefa obszarów intensywnie przekształconych antropogenicznie.
Teren parku jest miejscem bytowania 134 lęgowych gatunków ptaków, 13 gatunków nietoperzy oraz 541 gatunków
motyli. Na obszarze puszczy licznie występują także jelenie, daniele, sarny, dziki, a także duża populacja lisów.
W zasięgu gminy Czerwonak znajduje się ok. 2 465,5 ha parku, tj. 30% jego powierzchni. Do największych
zagrożeń Parku krajobrazowego należą czynniki antropogeniczne tj. przemysłowe zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego. W wyniku działalności licznych zakładów, zlokalizowanych w sąsiedztwie parku, obserwuje się
degradację siedlisk leśnych.
Obszar parku podlega ochronie ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory
krajobrazowe, a celem ochrony jest zachowanie, popularyzacja tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
W parku można kontynuować działalność gospodarczą z pewnymi ograniczeniami, np. nie przewiduje się wznoszenia
nowych obiektów budowlanych (z wyjątkiem potrzebnych miejscowej ludności). Park ma służyć rekreacji
krajoznawczej, turystyce nie pobytowej, wypoczynkowi, a także edukacji.
11
Źródło: http://www.zpkww.pl
38
5.2.9.2. Obszary chronionego krajobrazu
Obszar chronionego krajobrazu Pola Trzaskowskie
Obszar chronionego krajobrazu „Pola Trzaskowskie” został utworzony na mocy Uchwały Rady Gminy
Czerwonak Nr 275/XXXIX/2009 z dnia 21 maja 2009 r. Obejmuje on tereny wsi Trzaskowo oraz północną część wsi
Owińska. Całkowita jego powierzchnia wynosi 451,04 ha. Tereny objęto ochroną ze względu na następujące aspekty:
krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach,
wysoką wartość ze względu na pełnioną funkcję korytarzy ekologicznych,
możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem.
Zgodnie z powyższą uchwałą ustalono następujące sposoby ochrony czynnej:
ochrona nieleśnych, otwartych ekosystemów:
- zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz przeciwdziałanie sukcesji
powodującej ich zarastanie poprzez koszenie lub mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i
krzewów;
- preferowanie ochrony roślin metodami ekologicznymi;
- utrzymanie regionalnych i lokalnych korytarzy ekologicznych;
- utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu, z zastrzeżeniem ust. 4;
ochrona ekosystemów leśnych:
- wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o
składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne –
używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia;
- pozostawienie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów i drzew dziuplastych, aż do całkowitego
ich rozkładu;
- zachowanie i utrzymanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków,
mokradeł i polan;
- utrzymanie i zachowanie leśnych korytarzy ekologicznych umożliwiających migracje i
przemieszczanie zwierząt;
ochrona ekosystemów wodnych:
- zachowanie i ochrona wód powierzchniowych (naturalnych i sztucznych, płynących
i stojących) wraz z pasem roślinności je otaczającej;
- zachowanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne.
Wprowadzono następujące zakazy (nie dotyczą terenów przeznaczonych w obowiązujących miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową lub działalność gospodarczą):
zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor zwierząt, lęgowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz
tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z
racjonalną gospodarką rolną, rybacką i łowiecką;
realizacji przedsięwzięć mogąco znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3
października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko;
likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z
potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub
budowy, odbudowy, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, a także minerałów,
wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z naprawą
lub remontem urządzeń wodnych,
dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone
wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna;
likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodnobłotnych;
lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów, jezior i innych zbiorników
wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących Prowadzeniu racjonalnej gospodarki
rolnej, leśnej lub rybackiej.
39
Rozpatrywany obszar chronionego obszaru stanowi jedyny niezabudowany obszar w gminie Czerwonak, który
łączy dwa duże obszary chronione: Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka” oraz Obszar Natura 2000 w Biedrusku PLH
30001. Jest to ważny element dla zachowania ciągłości przestrzennej obszarów unikalnych i wartościowych pod
względem przyrodniczym.
Obszar chronionego krajobrazu Rolnicze krajobrazy Kliny-Mielno
Obszar chronionego krajobrazu „Rolnicze krajobrazy Kliny-Mielno” został utworzony na mocy Uchwały Rady
Gminy Czerwonak Nr 276/XXXIX/2009 z dnia 21 maja 2009 r. Tereny te, położone w sołectwach Kicin i Kliny, o
powierzchni 511,72 ha, objęto ochroną ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach i
wartościowe ze względu na możliwość zaspakajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem oraz pełnioną
funkcję korytarzy ekologicznych.
Zgodnie z przyjętą uchwałą ustalono następujące sposoby ochrony czynnej:
ochrona nieleśnych, otwartych ekosystemów:
- ochronę zieleni wiejskiej oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez
utrzymanie istniejących zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, przydrożnych oraz wzdłuż cieków
wodnych;
- zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz przeciwdziałanie sukcesji
powodującej ich zarastanie poprzez koszenie lub mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i
krzewów w wieku do 5 lat;
- utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu, z zastrzeżeniem ust. 4;
ochrona ekosystemów leśnych:
- wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o
składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne –
używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia;
- pozostawienie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów i drzew dziuplastych, aż do całkowitego
ich rozkładu;
- zachowanie i utrzymanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków,
mokradeł i polan;
- utrzymanie i zachowanie leśnych korytarzy ekologicznych umożliwiających migracje i
przemieszczanie zwierząt;
40
Rozpatrywany obszar chronionego krajobrazu jest bardzo zróżnicowany pod względem krajobrazowym, i ma na
celu głównie zabezpieczenie przed zniszczeniem i zanikiem charakterystycznego dla tego terenu krajobrazu rolniczego
wraz z zadrzewieniami śródpolnymi i przydrożnymi, ciągnącego się od Dębogóry do Łysej Góry w Kicinie.
Obszar chronionego krajobrazu Łąki Annowskie
Obszar chronionego krajobrazu „Łąki Annowskie” został utworzony na mocy Uchwały Rady Gminy
Czerwonak Nr 216/XXI/2008 z dnia 20 listopada 2008 r. Obejmuje on wschodnią część wsi Annowo i Miękowo (obręb
geodezyjny Owińska). Jego całkowita powierzchnia wynosi 315,19 ha. Tereny objęto ochroną ze względu na
wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach i wartościowe ze względu na możliwość zaspakajania
potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem.
Przyjęte sposoby ochrony czynnej na terenie OChK Łąki Annowskie to:
ochrona nieleśnych ekosystemów lądowych:
- przeciwdziałanie sukcesji powodującej zarastanie łąk, pastwisk, torfowisk poprzez wypas, koszenie
lub mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych;
- propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych;
- zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości i oczek wodnych;
- utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu;
Na podjęte uchwały o utworzeniu obszaru chronionego krajobrazu „Rolnicze Krajobrazy Kliny-Mielno” jak
i „Łąki Annowskie” została złożona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Wyrok
WSA z dnia 26.01.2012r. stwierdzający nieważność uchwały w sprawie utworzenia obszaru „Rolnicze
Krajobrazy Kliny-Mielno” oraz wyrok WSA z dnia 06.09.13r. stwierdzający nieważność uchwały w sprawie
utworzenia obszaru „Łąki Annowskie”.
41
5.2.9.3. Obszar Natura 2000 „Uroczyska Puszczy Zielonki” PLH 300058
Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków
(OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Podstawowe akty prawne dla wyznaczania powyższych
obszarów stanowią dwie dyrektywy: Dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada
2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa oraz Dyrektywa rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie
ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Na terenie gminy Czerwonak zlokalizowany jest obszar ochrony siedlisk przyrodniczych o nazwie „Uroczyska
Puszczy Zielonki” PLH 300058. Jego powierzchnia wynosi 1238,3 ha. Obszar wchodzi w skład dużego kompleksu
leśnego o powierzchni ok. 15 tys. ha, znajdującego się w odległości 5-30 km na północny wschód od Poznania.
Granice rozpatrywanego terenu przebiegają na linii łączącej miejscowości: Poznań, Murowana Goślina, Skoki,
Kiszkowo i Pobiedziska. Do najcenniejszych pod względem walorów przyrodniczych należy 5 enklaw składających się
na SOO. Są to:
1) Dolina rzeki Trojanki na odcinku od Zielonki przez Głęboczek do Głębocka z 4 eutroficznymi jeziorami
(Głęboczek, Głębocko, Leśne i Worowskie), szuwarami ze związków Phragmition i Magnocaricion, zaroślami
łozowymi, olsami, lasami dębowo-grabowymi i kwaśnymi dąbrowami; powierzchnia - 140 ha;
2) Eutroficzne jezioro Bolechowo wraz z lasami dębowo-grabowymi; powierzchnia - 156 ha;
3) Zwarty kompleks dobrze wykształconych kwaśnych dąbrów położony na wschód od Huty Pustej;
powierzchnia - 339 ha;
4) Rynna polodowcowa z jeziorami: Czarne Małe, Czarne Duże, Kociołek i Pławno, stanowiąca miejsce
występowania rzadkich gatunków roślin oraz podwodnych łąk ramienicowych, szuwaru kłoci wiechowatej,
torfowisk przejściowych i nakredowych, łąki trzęślicowej, łęgów olszowych, a także, występujących na
obrzeżach, lasów dębowo-grabowych i kwaśnych dąbrów; powierzchnia-104 ha;
5) Rejon Dziewiczej Góry z dobrze zachowanymi grądami, kwaśnymi dąbrowami oraz łąkami użytkowanymi
ekstensywnie i łąkami trzęślicowymi; powierzchnia - 265 ha.
W strukturze siedliskowej obszaru dominują lasy mieszane i lasy iglaste.
Rysunek 3. Klasy siedlisk obszaru "Uroczyska Puszczy Zielonki"
Wartość przyrodnicza omawianego terenu jest bardzo duża ze względu na ochronę 12 typów siedlisk
przyrodniczych, w tym 2 priorytetowych, 25 zbiorowisk roślinnych uważanych za zagrożone w Wielkopolsce oraz ok.
20 gatunków roślin naczyniowych z regionalnej „Czerwonej listy”.
Do najważniejszych zagrożeń obszaru należą:
spadek poziomu wód gruntowych i powierzchniowych;
intensywne, niekiedy nielegalne wędkarstwo;
presja antropogeniczna – wydeptywanie, niszczenie siedlisk;
zanieczyszczenie wód;
intensywna rozbudowa mieszkaniowa w sąsiedztwie obszaru.
5.2.9.4. Pomniki przyrody
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej
wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi
cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub
obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (ustawa o ochronie przyrody z
dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2013 nr 0 poz. 627).
42
Na terenie gminy Czerwonak za pomniki przyrody uznano 62 obiekty. Stanowią one wyłącznie pomniki
przyrody ożywionej w postaci drzew lub ich zgrupowań. Szczegółowe informacje dotyczące pomników przyrody
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 21. Wykaz pomników przyrody w gminie Czerwonak*
Lp.
Opis pomnika przyrody
Liczba obiektów
Uwagi
Aleje i grupy drzew
1.
Aleja drzew
374
4 drzewa wykreślone Uchwałą Rady
Gminy z dn. 18.03.2010 r.
2.
2 aleje grabowe (Carpinus betulus),
o długości około 65 m
b.d.
1 drzewo wykreślone Rozp. Woj. Wlkp. nr
8/00 z dn. 12.09.2000 r.
3.
Lipa drobnolistna Tilia cordata
14
-
4.
Platan Platanus sp.
3
-
5.
Dąb szypułkowy Quercus robur
4
-
6.
3
-
7.
2
-
Pojedyncze okazy drzew
8.
Wierzba biała płacząca Salix alba
L. „tristis”
1
-
9.
Sosna zwyczajna Pinus silvestris
9
-
10.
28
W wyniku inwentaryzacji pomników
przyrody przeprowadzonej w 2004 r. na
terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego
AR w Murowanej Goślinie, stwierdzono,
że 2 okazy są martwe
11.
Buk zwyczajny Fagus sylvatica
5
-
12.
Klon zwyczajny Acer platanoides
1
-
13.
Grab pospolity Carpinus betulus
1
-
13.
Wiąz pospolity Ulmus campestris
2
-
14.
Topola biała Populus alba
3
-
15.
Jawor Acer pseudoplatanus
1
-
16.
Lipa drobnolistna Tilia cordata
1
-
17.
Dąb bezszypułkowy Quercus
petraea
2
-
Razem:
54
Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu
* Według danych uzyskanych z RDOŚ w Poznaniu rejestr pomników jest w trakcie aktualizacji.
43
Zgodnie z powyższą tabelą na terenie gminy znajdują się 3 aleje: jedna wielogatunkowa oraz dwie aleje
grabowe. Pozostałe grupy drzew obejmują następujące gatunki: Lipa drobnolistna Tilia cordata, Platan Platanus sp.,
Dąb szypułkowy Quercus robur. Wśród pomników przyrody stanowiących pojedyncze okazy występuje 11 gatunków
drzew.
5.2.9.5. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Zgodnie z rozdz. 1, art. 46, pkt. 2 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2013 nr 0 poz.
627) ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na
terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i
zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których
Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie
różnorodności gatunkowej i genetycznej. Minister środowiska określił w drodze następujących rozporządzeń listy
gatunków roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U.
2012 nr 0 poz. 81),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących
grzybów objętych ochroną (Dz. U. 2004 nr 168 poz. 1765),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt
(Dz. U. 2011 nr 237 poz. 1419).
Powyższe rozporządzenia określają gatunki dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną
ścisłą, ochroną częściową i gatunki wymagające ustalenia stref ochrony.
Ochroną ścisłą objęte są gatunki szczególnie rzadkie (endemity, gatunki o niewielkiej liczbie stanowisk w skali
kraju) lub zagrożone (gatunki na granicach zasięgu, o niewielkich populacjach lub związane z siedliskami szczególnie
wrażliwymi na przekształcenia.
Ochronie częściowej podlegają gatunki, które w chwili obecnej nie są zagrożone, jednak w przypadku ich
niekontrolowanego pozyskiwania lub eliminowania należy się spodziewać pogorszenia ich statusu (np. rośliny
lecznicze).
Na terenie gminy Czerwonak gatunki objęte ochroną gatunkową występują na terenie Parku Krajobrazowego
„Puszcza Zielonka”. Gatunki zagrożone to: wiciokrzew pomorski, przylaszczka, pierwiosnek lekarski, kokorycz pełna.
Ochronie prawnej podlega: konwalia majowa, kalina koralowa, kruszyna pospolita, wawrzynek wilczełyko, wiciokrzew
pospolity, sasanka łąkowa, lilia złotogłów, storczyki, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, grzybienie białe, grążel
żółty, rosiczki, kosaćce.
Do gatunków zwierząt chronionych na terenie gminy należy: bóbr europejski, jeż zachodni, kret, nietoperz,
wiewiórka, bocian biały, bocian czarny, kania ruda, puszczyk, żuraw, czapla siwa, dudek, wilga.
5.2.10. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Gminę Czerwonak charakteryzuje duża powierzchnia lasów wynosząca aż 41,3%, w tym obszary leśne wraz z
użytkami zadrzewionymi. W drzewostanie dominują gatunki drzew iglastych głównie sosna. Ponadto w lasach tego
regionu występują prawie wszystkie gatunki krajowych drzew liściastych. Pod względem typu siedliskowego lasu
zdecydowana większość (72%) to lasy mieszane świeże oraz kolejno las świeży (13%) i bór mieszany świeży (12%).
Tabela 22. Struktura powierzchni lasów na terenie gminy według typów siedliskowych lasu
Lp.
Typ siedliskowy
Powierzchnia [ha]
1
Bór mieszany świeży (BMŚW)
219,94
2
Bór świeży (BŚW)
9,26
3
Las łęgowy (LŁ)
4,98
4
Las mieszany świeży (LMŚW)
1313,00
5
Las mieszany wilgotny (LMW)
4,59
6
Las świeży (LŚW)
233,53
7
Las wilgotny LW
9,92
44
8
Ols (OL)
16,76
9
Ols jesionowy (OLJ)
0,76
Razem:
1812,74
Źródło: Nadleśnictwo Łopuchówko
Rysunek 4. Struktura powierzchni lasów według typu siedliskowego [%]
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Nadleśnictwa Łopuchówko
Obszary leśne na terenie gminy Czerwonak podlegają pod Nadleśnictwo Łopuchówko oraz Leśny Zakład
Doświadczalny (LZD) Murowana Goślina będący jednostką Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Pozostała
powierzchnia terenów leśnych jest własnością osób fizycznych, Urzędu Gminy, spółdzielni oraz kościoła. Grunty
prywatne na obszarze gminy zajmują ok. 47,9 ha powierzchni lasów.
Powierzchnia lasów zarządzanych przez Leśny Zakład Doświadczalny, obejmujących swym zasięgiem gminę
Czerwonak wynosi 1472, 58 ha. Wszystkie stanowią lasy ochronne. W 2011 r. dokonano odnowień obejmujących
powierzchnię 14,38 ha, a w 2012 r. – 9,47 ha. Z kolei na obszarze gminy zarządzanym przez Nadleśnictwo
Łopuchówko dokonano zalesień i odnowień na łącznej powierzchni 10,68 ha w 2011 r. oraz 14,08 ha w 2012 r.
Według danych Nadleśnictwa Łopuchówko na obszarach leśnych gminy licznie występują: jelenie, daniele,
sarny i dziki o czym świadczy rozmiar szkód wyrządzonych przez te zwierzęta, zarówno w lasach jak i sąsiadujących
użytkach rolnych.
5.2.11. Poważne awarie
Według Ustawy z dnia 27 kwietnia 2007 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150), dział II,
art. 3, pkt. 23 poważną awarią jest zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu
przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji,
prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego
zagrożenia z opóźnieniem.
Potencjalne zagrożenia, które mogą doprowadzić do sytuacji kryzysowych na terenie gminy Czerwonak to
przede wszystkim:
Pożary obejmujące rozległe obszary lub długo trwające,
katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego,
skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych,
zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne w wyniku klęsk żywiołowych (susze, huragany,
intensywne opady).
Do poważnych zagrożeń na terenie gminy może dojść na skutek awarii urządzeń technicznych w zakładach
przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych - w wyniku kolizji drogowej bądź kolejowej, a
także wskutek rozszczelnienia cystern kolejowych lub autocystern.
Prowadzący zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii, dokonujący przewozu substancji
niebezpiecznych oraz organy administracji są obowiązani do ochrony środowiska przed awariami. W razie wystąpienia
awarii wojewoda, poprzez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i wojewódzkiego inspektora
45
ochrony środowiska, podejmie działania i zastosuje środki niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków, określając w
szczególności związane z tym obowiązki organów administracji i podmiotów korzystających ze środowiska.
W ostatnich latach na terenie gminy Czerwonak nie odnotowano poważnych awarii lub klęsk żywiołowych.
Gmina posiada Plan Reagowania Kryzysowego przyjęty ZARZĄDZENIEM Wójta Gminy Czerwonak NR
306/II/2008 z dnia 06.10.2013 r. (ostatnia aktualizacja 20.06.2012 r.)
Plan uwzględnia awarie związane z: awariami chemicznymi, pożarowymi, budowlanymi, technicznymi,
energetycznymi, katastrofą komunikacyjną, a także działania związane z zagrożeniem terrorystycznym, zagrożeniem
radiacyjnym, epidemią, oraz zagrożenia związane z groźnymi zjawiskami atmosferycznymi.
Zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. 2007 nr 89 poz. 590) do zadań Centrum Zarządzania
Kryzysowego w Czerwonaku należy:
1) całodobowe
alarmowanie
członków
gminnego
zespołu
zarządzania
kryzysowego,
a w sytuacjach kryzysowych zapewnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji
oraz dokumentowania prowadzonych czynności;
2) współdziałania z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej;
3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania
ludności;
4) współpracę z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;
5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;
6) realizacja zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa.
7) dokumentowanie działań podejmowanych przez Centrum.
5.2.12. Gleby
Na obszarze gminy nie występują gleby klas bonitacyjnych I i II, a gleby klas III i IV zajmują niespełna 50%
całkowitej ich powierzchni. Generalnie na terenie gminy dominują tereny o niekorzystnym potencjale
agroekologicznym. Najsłabsze jakościowo gleby posiadają wsie – Promnice, Potasze oraz Czerwonak. Kompleksy o
największym potencjale agroekologicznym występują na terenie wsi: Bolechowo, Dębogóra i Kicin.
W okresie od 1.01.2013 r. do 31.07.2013 r. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu wykonała
badania próbek gleby pod kątem potrzeb wapnowania oraz zawartości takich makroelementów jak: fosfor, potas oraz
magnez. W omawianym zakresie przebadano 22 próbki glebowe pobrane z użytków rolnych (100% gruntów ornych)
gminy Czerwonak. W poniższej tabeli zamieszczono wyniki stanu gleb w gminie Czerwonak pod kątem zawartości
metali ciężkich.
Tabela 23. Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Czerwonak
Użytki rolne
Rodzaj użytku
2013 r.
2012 r.
Powierzchnia przebadana (ha)
51,23
218,00
Ogółem liczba przebadanych prób (szt.)
22
77
bardzo lekka
0
0
lekka
100
83
średnia
0
17
ciężka
0
0
organiczna
0
0
bardzo kwaśne
5
14
Kategoria agronomiczna gleby [%]
Odczyn pH [% ]
46
Potrzeby wapnowania
Zawartość fosforu
[%]
Zawartość potasu
[%]
Zawartość magnezu [%]
kwaśny
40
30
lekko kwaśny
41
38
obojętny
1
13
zasadowy
2
5
konieczne
5
16
potrzebne
23
17
wskazane
18
14
ograniczone
27
19
zbędne
27
34
bardzo niska
0
1
niska
0
8
średnia
55
16
wysoka
9
26
bardzo wysoka
36
49
bardzo niska
9
8
niska
27
19
średnia
50
26
wysoka
14
17
bardzo wysoka
0
30
bardzo niska
36
12
niska
9
10
średnia
41
25
wysoka
14
31
bardzo wysoka
0
22
Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu
W roku 2013 w gminie Czerwonak 100% powierzchni użytków rolnych stanowiły gleby zakwalifikowane do
lekkiej kategorii agronomicznej. Ważnym czynnikiem wpływającym na zasobność gleb i jej biologiczną aktywność jest
odczyn pH. Zależy on od rodzaju i struktury gleby, jak również w znacznej mierze od prowadzonych zabiegów
agrotechnicznych. Na rozpatrywanym terenie dominowały gleby kwaśne i lekko kwaśne, stanowiąc kolejno 40% i 41%
47
powierzchni użytków rolnych. Ze względu na niewielki odsetek w gminie gleb bardzo kwaśnych dla 54% zbadanych
gleb użytków rolnych potrzeba wapnowania jest zabiegiem zbędnym lub wykonywanym w ograniczonym stopniu. Z
kolei zawartość ważnych dla zasobności gleb makroelementów takich jak: fosfor (P2O5), potas (K2O) i magnez (Mg)
kształtowała się na średnim poziomie osiągając odpowiednio: 55, 50 oraz 41%. W porównaniu do roku 2012 nastąpił
spadek zasobności gleb użytków rolnych w wyżej wymienione makroelementy. Aż 75% powierzchni użytków rolnych
stanowiły wówczas gleby z wysoką i bardzo wysoką zawartością fosforu. W przypadku potasu wyniki w tych
kategoriach osiągnęły 47%, a dla magnezu 53% powierzchni użytków rolnych.
Ze względu na dość niski potencjał agroekologiczny w uprawach przeważają zboża, stanowiąc 46% powierzchni
użytków rolnych. Pozostałe uprawy to przede wszystkim ziemniaki oraz kukurydza.
Z kolei w produkcji zwierzęcej dominuje hodowla drobiu. Taki stan rzeczy spowodowała lokalizacja zakładów
drobiarskich w Koziegłowach.
5.2.13. Odnawialne źródła energii
Energia odnawialna jest to energia uzyskiwana z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych.
Odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla tradycyjnych pierwotnych nieodnawialnych nośników
energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają się w naturalnych procesach, co praktycznie pozwala traktować je
jako niewyczerpalne.
W warunkach krajowych energia ze źródeł odnawialnych obejmuje energię z bezpośredniego wykorzystania
promieniowania słonecznego (przetwarzanego na ciepło lub energię elektryczną), wiatru, zasobów geotermalnych (z
wnętrza Ziemi), wodnych, stałej biomasy, biogazu i biopaliw ciekłych.
Według danych GUS w Polsce udział energii odnawialnej w produkcji ogółem w 2010 r. wynosił 10,22% i był wyższy
o 1,7% niż rok wcześniej. Wyprodukowano wówczas 6 870 tys. toe12 energii odnawialnej, z czego najwięcej pochodziło
z biomasy – 85,3% oraz energii wodnej – 3,6%.
Dokumentem regulującym działania w zakresie energii odnawialnej jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego
i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.
Krajowy cel ogólny w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 r.
dla Polski wynosi 15%.
Na terenie gminy Czerwonak pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych jest na niskim poziomie. W
niewielkim stopniu wykorzystuje się energię słoneczną oraz energię z biogazu.
Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach posiada część biogazową. W procesie fermentacji produkowany jest
biogaz, który kierowany jest do stacji gazogeneratorów. Biogaz w 3 gazogeneratorach o łącznej mocy 3 MW
przetworzony zostaje na energię elektryczną, która jest wykorzystywana na potrzeby energetyczne oczyszczalni.
Jednocześnie odzysk ciepła tzw. ciepło odpadowe z gazogeneratorów (odzyskiwane podczas chłodzenia silników)
wykorzystywane jest na potrzeby technologiczne oraz do ogrzewania budynków socjalnych i technologicznych
oczyszczalni.
Brak jest danych dotyczących wykorzystania energii geotermalnej na terenie gminy.
5.2.14. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu
Z przeprowadzonej analizy stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Czerwonak, dzięki której możliwe
było określenie głównych problemów ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu
wyraźnie wskazuje, że w przypadku braku realizacji Programu opisany powyżej stan środowiska nie będzie ulegał
poprawie.
Wszelkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla gminy
Czerwonak z założenia mają na celu poprawę stanu środowiska na terenie całej gminy i tym samym będą pozytywnie
wpływać na zdrowie mieszkańców.
W związku z rozwojem gospodarczym, infrastruktury i zabudowy na terenie gminy, odstąpienie od realizacji
zapisów w Programie ochrony środowiska uniemożliwi dotrzymanie obecnych standardów środowiska w perspektywie
średnio- i długookresowej.
W przypadku braku realizacji zaproponowanych działań w ramach Programu ochrony środowiska negatywne
skutki będą występować w odniesieniu do każdego z opisanych komponentów środowiska, a w szczególności odbije się
12
toe – tona oleju ekwiwalentnego (umownego) – stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary energii.
Oznacza ilość energii, jaka może zostać wyprodukowana ze spalenia jednej metrycznej tony ropy naftowej. Jedna
tona oleju umownego równa jest 41,868 GJ lub 11,63 MWh.
48
to na jakości powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych oraz powierzchni ziemi. Negatywne skutki będą
odczuwalne dla mieszkańców poprzez zwiększający się nadmierny hałas i niewłaściwą gospodarkę odpadami.
Wszystkie te negatywne skutki spowodują pogorszenie standardu życia oraz zdrowia mieszkańców gminy Czerwonak.
Nie wdrożenie założeń aktualizacji spowoduje dalsze utrzymywanie się dotychczasowej jakości środowiska w
gminie Czerwonak, a nawet postępującą degradację. Wstrzymanie działań związanych z rozbudową sieci
kanalizacyjnej, corocznym dokonywaniem nasadzeń, zwiększeniem lesistości, dofinansowaniem działań wspierających
ratowanie zagrożonych gatunków spowoduje negatywne skutki dla środowiska objawiające się postępującym
zanieczyszczeniem gleb oraz wód powierzchniowych i gruntowych, spadkiem bioróżnorodności fauny i flory. Na skuter
braku dalszej modernizacji Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Koziegłowach, remontu i modernizacji, budowie
ścieżek rowerowych budowie ekranów akustycznych w miejscach narażonych na ponadnormatywny poziom hałasu
wzrośnie poziom emisji zanieczyszczenia powietrza i hałasu. Pogorszą się tym samym warunki życia mieszkańców
gminy i wzrośnie zagrożenie dla ich zdrowia.
W przypadku, gdy Program ochrony środowiska nie zostanie wdrożony, negatywne trendy będą się pogłębiać,
a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Utrudni to również realizację założonego celu jakim jest zrównoważony
rozwój gminy. W związku z powyższym realizacja Programu ochrony środowiska dla gminy Czerwonak wydaje się
być konieczna.
Brak edukacji i stałego kształtowania świadomości ekologicznej sprawi, że powszechnie akceptowane staną się
postawy nieprzyjazne ekologicznie, które przyczyniać się będą do utrwalania oraz występowania negatywnych
tendencji w zakresie korzystania ze środowiska. Brak realizacji założeń zapisanych programie Ochrony Środowiska
doprowadzi do ogólnego pogarszania stanu środowiska przyrodniczego i zdrowia, a także poczucia bezpieczeństwa
mieszkańców.
6. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody
W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze problemy ochrony środowiska występujące na terenie gminy
Czerwonak, które zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska.
Problem ekologiczny
Zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego
Główne przyczyny występowania
problemu
Stosowanie indywidualnego
ogrzewania – węglowego (emisją
powierzchniową pochodzącą z
palenisk domowych i kotłowni);
Zwiększony ruch samochodowy na
drodze wojewódzkiej 196
Nie wykorzystywanie źródeł energii
odnawialnej do pokrywania
zapotrzebowania w energię
Zanieczyszczenia pochodzące z
zakładów przemysłowych w tym
uciążliwość odorowa z Centralnej
Oczyszczalni Ścieków w
Koziegłowach;
Wypalanie traw
Priorytety
zwiększenie wykorzystania
odnawialnych źródeł energii;
prowadzenie działań
energooszczędnych w
mieszkalnictwie i budownictwie
(rozwój sieci ciepłowniczych,
termomodernizacje);
ograniczanie emisji ze środków
transportu (modernizacja taboru,
wykorzystanie paliw ekologicznych,
remonty dróg);
współpraca na rzecz kierunków
zmniejszenia zanieczyszczeń z
zakładów przemysłowych na terenie
gminy Czerwonak;
Zmniejszenie energochłonności
poprzez termomodernizacje
budynków;
prowadzenie nowych nasadzeń
leśnych na terenach nieużytków oraz
gleb o słabej bonitacji.
Hałas
Duże natężenie ruchu na drodze
wojewódzkiej 196 (wskaźnik rosnący
w skali poszczególnych lat);
Przekroczenia poziomu
49
Monitoring hałasu;
Zastosowanie rozwiązań
architektonicznych poprawiających
stan klimatu akustycznego na terenie
dopuszczalnego hałasu spowodowane
dużym natężeniem ruchu(ul. Szkolna
w Czerwonaku);
lokalizacja budynków mieszkalnych
w bliskim sąsiedztwie szlaków
komunikacyjnych o znacznym
natężeniu ruchu
Uciążliwość „hałasowa” zakładów
przemysłowych.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Zanieczyszczenia wód
powierzchniowych
gminy Czerwonak;
Przebudowa i modernizacja dróg;
W uzasadnionych przypadkach,
wypieranie funkcji mieszkaniowej z
budynków położonych przy pasach
drogowych na rzecz usług, w
przypadku ograniczonych możliwości
technicznych i organizacyjnych
redukcji hałasu
Obecność źródeł promieniowanie
elektromagnetycznego na terenie
gminy Czerwonak.
edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej
skali zagrożenia emisją pól;
Brak skanalizowania całego terenu
gminy;
Pełne skanalizowanie gminy;
Zanieczyszczenia pochodzące z poza
terenu gminy;
Niewystarczająca ilość
przydomowych oczyszczalni;
Brak rozbudowanej kanalizacji
deszczowej na terenie gminy;
Przekroczenia parametrów wód
spowodowane dopływem
zanieczyszczeń komunalnych;
Chemizacja rolnictwa.
lokalizacja nowych obiektów z
zachowaniem stref ochronnych.
Współpraca na rzecz kierunków
zmniejszania zanieczyszczeń z poza
terenu gminy;
budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków na terenach, gdzie
uwarunkowania techniczne lub
ekonomiczne wskazują na
nieefektywność rozwiązań w zakresie
zbiorowego; odprowadzania ścieków;
uporządkowanie gospodarki ściekami
opadowymi poprzez budowę,
rozbudowę i modernizacje kanalizacji
deszczowej oraz urządzeń
podczyszczających;
kontrola szczelności zbiorników
bezodpływowych oraz wywiązanie
się z obowiązku ich opróźniania.
Zanieczyszczenia wód podziemnych
niewłaściwe pozbywanie się
nieczystości ciekłych przez
mieszkańców;
Pełne skanalizowanie gminy;
zagrożenie powodzią;
kontrola szczelności zbiorników
bezodpływowych oraz wywiązanie
się z obowiązku ich opróżniania;
nieprawidłowe składowanie obornika
przez rolników;
właściwe składowanie nawozów
naturalnych;
Zanieczyszczenia pochodzące z poza
terenu gminy;
Chemizacja rolnictwa.
Ochrona przyrody (w tym degradacja
szaty roślinnej, lesistość gminy i
degradacja gleb)
Wypalanie traw
ochrona istniejących obszarów i
obiektów prawnie chronionych;
Degradacja gleb
Zmiany warunków siedliskowych w
wyniku zanieczyszczenia środowiska
(brak infrastruktury technicznej –
kanalizacji i oczyszczalni ścieków, a
w efekcie przekształcenie
ekosystemów i wypadanie gatunków
wrażliwych
Zanieczyszczenie powietrza, gleby i
wody
50
ochrona różnorodności biologicznej;
właściwa pielęgnacja szaty roślinnej;
wzbogacanie gleb środkami
glebotwórczymi (kompost);
ograniczenie procesów
urbanizacyjnych w pobliżu obszarów
przyrodniczo-cennych;
ograniczenie lokalnych źródeł
zanieczyszczenia powietrza, gleby i
wody;
Zwiększanie lesistości gminy,
Rozwój bioróżnorodności w lasach
oraz ochrona lasów przed degradacją;
Lokalizacja obiektów rekreacyjnych i
turystycznych podporządkowana
wymogom ochrony środowiska
przyrodniczego;
Właściwe składowanie nawozów
naturalnych;
Właściwe stosowanie nawozów
sztucznych.
Gospodarka odpadami komunalnymi
niski procent odpadów komunalnych
kierowanych do recyklingu lub
ponownego wykorzystania;
niewystarczający poziom
pozyskiwania odpadów
niebezpiecznych powstających na
terenie miasta;
zbyt duża ilość odpadów innych niż
komunalne poddawana jest procesom
unieszkodliwiania;
niewielkie wykorzystanie
innowacyjnych technologii w
gospodarowaniu odpadów innych niż
komunalne;
niski poziom świadomości
ekologicznej społeczeństwa w
zakresie postępowania z odpadami
niebezpiecznymi.
Poprawa bezpieczeństwa
ekologicznego
Osiągnięcie określonych w ustawie o
utrzymaniu czystości i porządku w
gminach poziomów: odzysku
odpadów: papieru, metali, tworzyw
sztucznych i szkła, oraz ograniczenia
składowania odpadów ulegających
biodegradacji;
Prawidłowe gospodarowanie
odpadami komunalnych powstałymi
na terenie gminy;
Przestrzeganie obowiązków
prawnych w zakresie wytwarzania i
gospodarowania odpadów innych niż
komunalne,
Bezpieczne dla środowiska
unieszkodliwianie i odzysk odpadów
oraz rozbudowa systemu
zagospodarowania odpadów innych
niż komunalne.
Zminimalizowanie ryzyka
wystąpienia zdarzeń mogących
powodować poważną awarię oraz
ograniczanie jej skutków dla ludzi i
środowiska;
Zapobieganie i ograniczanie
negatywnych skutków dla ludzi i
środowiska spowodowanych
zjawiskami pogodowymi takimi jak
powodzie i susze.
Edukacja ekologiczna społeczeństwa
małe zainteresowanie społeczeństwa
udziałem w konsultacjach
Kształtowanie świadomości
ekologicznej i poszanowania dla
środowiska przyrodniczego
mieszkańców gminy Czerwonak;
Prowadzenie działań związanych z
edukacja dla zrównoważonego
rozwoju przez urząd gminy;
Promowanie materiałów/wydawnictw
w zakresie edukacji ekologicznej;
Promowanie postaw opartych na idei
zrównoważonej i odpowiedzialnej
konsumpcji.
Działania systemowe w ochronie
środowiska
brak faktycznego zaangażowania
społeczeństwa w optymalizowanie
51
Zachęcanie i upowszechnianie
zastosowania systemów zarządzania
działań na rzecz środowiska,
wynikający w dużym stopniu z braku
zrozumienia koncepcji systemu
zarządzania środowiskiem;
instrumentalne traktowanie systemu
zarządzania środowiskowego
ukierunkowane jedynie na uzyskanie
certyfikatu;
brak skutecznych mechanizmów
stymulujących uczestnictwo
przedsiębiorstw i instytucji w
systemach zarządzania
środowiskowego;
znikoma liczba podmiotów, które
przystąpiły do systemu EMAS;
środowiskowego w
przedsiębiorstwach oraz innych
instytucjach;
Promowanie systemów zarządzania
środowiskowego;
Zachęcanie społeczeństwa do
opiniowania projektów oraz udziału
w postępowaniach na rzecz ochrony
środowiska;
Odpowiedzialność za szkody w
środowisku zgodnie z zasadą
„zanieczyszczający płaci”;
Zapobieganie powstawaniu i
usuwanie szkód w środowisku.
problemy z ustaleniem sprawcy za
szkody w środowisku.
7. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym
oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe,
średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne
W Programie ochrony środowiska dla gminy Czerwonak wyznaczono sześć obszarów priorytetowych. Dla każdego
obszaru priorytetowego wyznaczono cele średniookresowe, których osiągnięcie będzie możliwe poprzez odpowiednie
kierunki działań i dzięki realizacji konkretnych zadań.
W trakcie realizacji zaplanowanych przedsięwzięć mogą wystąpić szczególne aspekty oddziaływania na środowisko.
Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano wszystkie zaplanowane zadania zarówno inwestycyjne jak i
pozainwestycyjne, które zostały przedstawione w harmonogramie. Najważniejszym zagrożeniem dla środowiska
związanym z realizacją Programu może być nieterminowe realizowanie zapisanych w nim działań.
Próbę identyfikacji i oceny przewidywanych znaczących oddziaływań poszczególnych zadań na środowisko dokonano
w tabeli uwzględniając:
• pozytywne / negatywne lub brak oddziaływania,
a poza nimi oceniono dodatkowo poszczególne priorytety oddziaływania:
• bezpośrednie / pośrednie,
• krótkoterminowe / średnioterminowe / długoterminowe,
• stałe / chwilowe.
Ocena została dokonana na podstawie stymulacji i przewidywanych skutków realizacji konkretnych działań na
poszczególne elementy:
1. Obszary Natura 2000,
2. Różnorodność biologiczna - rośliny, zwierzęta,
3. Ludzie,
4. Woda,
5. Powietrze i klimat,
6. Powierzchnia ziemi,
7. Krajobraz,
8. Zasoby naturalne,
9. Zabytki i dobra materialne.
Analizując zestawienie przedstawione w poniższej tabeli należy pamiętać, że dokonana ocena z uwagi na ogólny
charakter analizowanego Programu w dużej mierze ma charakter czysto teoretyczny – dlatego też przy opisach
znaczących oddziaływań celowo używane jest określenie „prawdopodobnie”. W ocenie tej, nie wartościowano
wielkości poszczególnych oddziaływań tylko analizowano możliwość ich wystąpienia.
Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu
do zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach
realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod uwagę, że większość z planowanych
zadań inwestycyjnych wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w
odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie
typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych.
52
Jako oddziaływanie negatywne należy rozumieć takie oddziaływanie, które prowadzi do ujemnych skutków,
pomniejsza wartość środowiska i jego składników. Negatywne mogą być zarówno działania legalne jak i nielegalne,
powodujące szkody w środowisku oraz te, które stwarzają zagrożenie dla środowiska.
Oddziaływania pozytywne to takie, których realizacja prowadzi do poprawy stanu środowiska.
W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu, jaki się rozważa, może mieć jednocześnie
negatywny i pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przyznanie takiej oceny nie oznacza, że oddziaływania
takie zawsze wystąpią oraz że oddziaływanie pozytywne zawsze będzie miało większą, mniejszą lub taką samą wartość
jak oddziaływanie negatywne.
W niniejszej analizie określono również wskaźnik 0 – jako brak zauważalnego oddziaływania. W rzeczywistości trudno
jest znaleźć przypadek, gdy brak jest jakichkolwiek oddziaływań. Zawsze można określić powiązania, które będą
wpływać negatywnie lub pozytywnie na dany komponent środowiska. Lecz w celu uproszczenia i przedstawienia braku
zauważalnego oddziaływania zaplanowanego zadania na środowisko wprowadzono wskaźnik 0.
Objaśnienia:
Oddziaływanie pozytywne
Oddziaływanie negatywne
Oddziaływanie zarówno pozytywne jak i negatywne
0
Brak zauważalnego oddziaływania
53
Tabela 24. Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony
Środowiska dla gminy Czerwonak
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Opis działania/przedsięwzięcia
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary Natura
2000
Przewidziane znaczące oddziaływanie (bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe,
średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na poszczególne
komponenty
OBSZAR PRIORYTETOWY I – POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
I.1
I.1.1
I.1.2
I.1.3
I.1.4
I.1.5
I.2
I.2.1
I.2.2
I.2.3
I.2.4
Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 do końca 2015 roku
i poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu do końca 2020 roku oraz O3.
Edukacja mieszkańców nt. zanieczyszczeń z niskiej emisji i
szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych
Termomodernizacje budynków
użyteczności publicznej i innych
obiektów komunalnych
Ograniczenie emisji do powietrza pyłu zawieszonego PM10 i
benzo(a)pirenu poprzez stosowanie najlepszych dostępnych
technologii oraz zmianę systemu ogrzewania
Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego ustaleń dotyczących zaopatrzenia w energię cieplną:
m.in. na zasadach indywidualnych z możliwością wykorzystania:
gazu, oleju opałowego, energii elektrycznej, źródeł energii
odnawialnej (np. poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych,
pomp ciepła itp.) oraz z dopuszczeniem innych paliw przy
zastosowaniu instalacji i urządzeń wykorzystujących niskoemisyjne
technologie spalania oraz umożliwiające osiągnięcie jak najwyższej
sprawności w procesie uzyskania energii cieplnej
Budowa dróg na terenie gminy ( w tym m.in. ul. Szkolna w
Czerwonaku, ul. Leśna w Promnicach)
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska oraz usprawnienie system zaopatrzenia w wodę
Kontrola nieszczelnych zbiorników na nieczystości ciekle (szamb)
Budowa kanalizacji na terenie gminy
Odwodnienie ulicy Poznańskiej w Kicinie
Poprawa parametrów bakteriologicznych poprzez wyeliminowanie
0
0
0
0
0
0
54
0
0
0
0
0
0
I.2.7
I.3.
I.3.1
I.3.2
I.3.3
I.3.4
I.3.5
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
0
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Woda
Ludzie
0
0
Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców gminy poprzez osiągnięcie dopuszczalnych poziomów hałasu
Tworzenie nowych terenów zieleni oraz uzupełnianie istniejących
nasadzeń (drzewa i krzewy)
Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego wymagań z zakresu wymagań przed hałasem.
Wzmocnienie działalności kontrolnej organów samorządowych w
porozumieniu z WIOŚ w zakresie emisji hałasu przez podmioty
korzystające ze środowiska.
Remont nawierzchni dróg gruntowych tłuczniem kamiennym
Naprawa gruntowych dróg gminnych poprzez mechaniczne
profilowanie i zagęszczanie
I.3.6
Budowa drugiego odcinka ul. Zagórze w Czerwonaku
I.3.7
Drogi i ulice na terenie gminy - dokumentacje
I.3.8
Budowa parkingów na terenie gminy
I.3.9
Budowa przedłużenia ul. Piłsudskiego do os. Czerwonak
I.4
I.4.1
0
Powierzchnia
ziemi
dopływu zanieczyszczeń komunalnych do rzek poprzez kanalizację
deszczową
Ograniczenie zużycia wody przez podmioty gospodarcze
Likwidacja zbiorników bezodpływowych poprzez podłączanie się do
sieci kanalizacyjnej
Kontrola prawidłowego pozbywania się nieczystości ciekłych przez
mieszkańców
Powietrze i
klimat
I.2.5
I.2.6
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary Natura
2000
komponenty
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacji ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko
Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego
w zakresie możliwości lokalizacji emitujących promieniowanie
0
0
55
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary Natura
2000
komponenty
elektromagnetyczne
OBSZAR PRIORYTETOWY II – OCHRONA PRZYRODY
II.1
II.1.1
II.1.2
II.1.3
II.1.4
II.1.5
II.1.6
II.1.7
II.2
II.2.1
II.2.2
III.1
III.1.1
III.1.2
IV.1
IV.1.1
Ochrona walorów i zasobów przyrodniczych gminy Czerwonak
Czynna ochrona przyrody (ocena stanu zdrowotnego), pielęgnacja
0
0
0
pomników, zabiegi ochronne
Renowacja i rewitalizacja zabytkowych gminnych parków, skwerów
0
0
oraz konserwacja zabytkowych drzewostanów
Bieżące utrzymanie zieleni gminnej
0
0
Aktualizacja baz danych z zakresu ochrony przyrody
0
0
0
Ochrona i pielęgnacja pomników przyrody
0
0
0
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego
0
ograniczonego dostępu do terenów cennych przyrodniczo
Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ścieżek
0
0
dydaktycznych na terenie gminy
Ochrona i prowadzenie właściwej gospodarki leśnej
Zalesienie gruntów, lasów państwowych w ramach krajowego
programu zwiększania lesistości
Sporządzanie przez nadleśnictwa planów zalesień dla gruntów
niestanowiących zasobów skarbu państwa
OBSZAR PRIORYTETOWY III – RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI
Osiągnięcie określonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poziomów:
•
odzysku odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła,
•
ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji.
Wdrożenie nowego systemu odbioru odpadów komunalnych od
0
0
właścicieli nieruchomości
Rekultywacja składowiska odpadów w Owińskach
0
0
OBSZAR PRIORYTETOWY IV – POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną awarię oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska
Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych. Kontrola stanu
technicznego pojazdów i dróg kolejowych
56
0
0
0
0
0
IV.1.2
IV.2.
V.2.1
V.2.2
V.2.3
V.2.4
V.1
V.1.1
Szkolenia, konferencje, konkursy, olimpiady edukacyjne
V.1.3
Edukacja ekologiczna społeczeństwa realizowana poprzez: kampanie
informacyjno-edukacyjne, imprezy o tematyce ekologicznej,
konkursy, zajęcia pozalekcyjne, festyny itp.
Organizacja wycieczek, zielonych szkól, ścieżek ekologicznych,
0
0
0
szlaków turystycznych, rajdów rowerowych
Rozbudowa ścieżek przyrodniczych i edukacyjnych, ścieżek
rowerowych, edukacja dzieci i młodzieży szkolnej w zakresie ochrony
0
przyrody i lasu
Zakup materiałów lub sprzętu, wyposażanie lub doposażenie ścieżek
0
0
0
0
0
edukacyjnych służących edukacji dzieci i młodzieży.
OBSZAR PRIORYTETOWY VI – DZIAŁANIA SYSTEMOWE W OCHRONIE ŚRODOWISKA
Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach
Wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego
V.1.5
V.1.6
VI.1
VI.1.1
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji
wystąpienia zagrożenia
Zapobieganie i ograniczanie negatywnych skutków dla ludzi i środowiska spowodowanych zjawiskami pogodowymi takimi jak powodzie i susze
Budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych oraz ochrona
przed powodzią – wszelkie prace związane z ochroną przed powodzią,
w tym modernizacja przeciwpowodziowych wałów ochronnych
0
powinna być wykonywana z zachowaniem szczególnej dbałości o
utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny Warty
Stałe monitorowanie urządzeń wałów ochronnych
0
Systematyczna ocena ryzyka wystąpienia suszy na terenie gminy
Doposażenie Wydziału Zarządzania Kryzysowego w niezbędny sprzęt
i zapobiegania i likwidacji zagrożeń
OBSZAR PRIORYTETOWY V – EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA
Cel średniookresowy – Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców gminy
Organizowanie akcji ekologicznych, m.in.: Sprzątanie świata, Dzień
Ziemi, Ratujmy Kasztanowce i inne
V.1.2
V.1.4
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary Natura
2000
komponenty
57
0
0
0
0
0
VI.1.2
VI.2
VI.2.1
VI.2.2
VI.2.3
VI.2.4
VI.2
VI.2.1
VI.2.2
VI.2.3
Doskonalenie systemów zarządzania środowiskowego
Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska
Doskonalenie metod udostępniania informacji o środowisku i jego
ochronie
Zachęcanie mieszkańców do uczestniczenia w konsultacjach
społecznych dotyczących ochrony środowiska poprzez organizowanie
spotkań konsultacyjnych, ogłoszenia w prasie, w internecie,
wydawanie ulotek i materiałów informacyjnych
Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz
zapewnienie im udziału we wszystkich zespołach podejmujących
decyzje dotyczące ochrony środowiska np. podczas konsultacji
społecznych
Udział w szkoleniach pracowników instytucji publicznych oraz
przedsiębiorców w zakresie przepisów o dostępie społeczeństwa do
informacji o środowisku
Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”
Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych korzystających ze
środowiska
Egzekwowanie odpowiedzialności za szkody wyrządzone w
środowisku
Prowadzenie rejestru szkód w środowisku
58
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary Natura
2000
komponenty
Jakość powietrza
Program Ochrony Środowiska gminy Czerwonak na lata 2013 – 2016 z perspektywą do 2023 roku poprawę
jakości powietrza, poprzez działania edukacyjne dla mieszkańców, informujące o zanieczyszczeniach
pochodzących z niskiej emisji oraz szkodliwości spalania odpadów w piecach domowych. Stosowanie
najlepszych dostępnych technologii oraz zmiana systemu ogrzewania wpłyną pozytywnie na ograniczenie emisji
do powietrza pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pierenu, a także poprawią jakość życia mieszkańców.
Poprawa warunków sanitarnych powietrza może zostać osiągnięta poprzez działania zmierzające do zwiększenia
możliwości wykorzystania gazu, oleju opałowego, energii elektrycznej oraz odnawialnych źródeł energii, a także
instalacji i urządzeń działających w oparciu o niskoemisyjne technologie spalania.
Podobnie istotny wpływ na poprawę jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji hałasu, zwłaszcza w stosunku
do terenów sąsiednich będzie miało zadanie: „Kontynuacja modernizacji Centralnej Oczyszczalni Ścieków w
Koziegłowach poprzez wykonanie hermetyzacji obiektów COŚ.
Negatywne oddziaływania na różnorodność biologiczną będą występować przypadku realizacji inwestycji
polegających na przeprowadzaniu termomodernizacji budynków. W przypadku niewłaściwego przeprowadzania
prac (niezgodnie z obowiązującym prawem) możliwe jest wystąpienie negatywnych oddziaływań na zwierzęta i
ich bioróżnorodność. Dotyczy to głównie jerzyków i nietoperzy, które znajdują schronienie i zakładają gniazda
na fasadach budynków. Przeprowadzanie termomodernizacji bez uwzględnienia ewentualnej obecności tych
zwierząt spowoduje ograniczenie ich siedlisk i miejsc zakładania gniazd. Przed podjęciem prac
termomodernizacyjnych zaleca się przeprowadzić inwentaryzacje budynków pod kątem występowania
chronionych gatunków ptaków. W przypadku stwierdzenia występowania chronionych gatunków ptaków, termin
i sposób wykonania prac należy dostosować do okresów lęgowych ptaków.
Podczas budowy dróg istnieje ryzyko generowania dużych ilości pyłów, na skutek użycia środków transportu
oraz prowadzenia prac budowlanych. Dotyczy to głównie substancji emitowanych z silników spalinowych, a
także w wyniku prac spawalniczych (gazy, pyły) oraz malarskich (lotne związki organiczne). Jest to jednak
oddziaływanie krótkotrwałe, które według prawa nie podlega normowaniu. W wymiarze długookresowym,
rozbudowa sieci komunikacyjnej, pozytywnie wpłynie na płynność ruchu, zmniejszając ilość wytwarzanych
spalin i pyłów.
Potencjalne negatywne skutki budowy dróg na terenie gminy mogą również dotyczyć oddziaływania na obszary
Natura 2000, różnorodność biologiczną, powierzchnię ziemi oraz krajobraz. Realizacja tych inwestycji
spowoduje zniszczenie naturalnych siedlisk, a co za tym idzie zakłócenie rytmu życia zwierząt, w tym gatunków
objętych ochroną. Budowa dróg niesie ze sobą zagrożenie dla trwałości układów przyrodniczych i korytarzy
ekologicznych, spowoduje więc zakłócenie migracji zwierząt, negatywnie wpływając na różnorodność
biologiczną. Ponadto wiąże się z trwałym przekształceniem powierzchni ziemi oraz krajobrazu. Działania
mające na celu minimalizowanie skutków fragmentacji środowiska, powinny opierać się na ochronie
istniejących lub tworzeniu nowych korytarzy ekologicznych. Podczas realizacji inwestycji na terenie
chronionym, konieczne jest ścisłe przestrzeganie przepisów regulujących działania na obszarach objętych
ochroną.
W przypadku budowy sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i budowy czy też rozbudowy dróg negatywne
oddziaływanie na różnorodność biologiczną będzie występować tylko na etapie budowy – niszczenie
naturalnych siedlisk. Pozytywne skutki realizacji tych inwestycji to ograniczenie zanieczyszczania środowiska
nieoczyszczonymi ściekami oprowadzanymi bezpośrednio do wód lub do ziemi oraz poprawa warunków
aerosanitarnych.
Działania związane z przebudową i remontami dróg na terenie gminy, wymagają użycia sprzętu budowlanego i
środków transportu, stanowiących źródło hałasu i drgań. Negatywne oddziaływania będą dotyczyły obszarów
Natura 2000, różnorodności biologicznej oraz trwałego przekształcenia powierzchni ziemi. Hałas i drgania mogą
spowodować migrację gatunków fauny w inne rejony. Istotne jest minimalizowanie hałasu poprzez stosowanie
sprzętu spełniającego przepisy dotyczące wartości akustycznej. Skutki generowania hałasu podczas budowy
mają charakter odwracalny i ograniczony czasowo. Długookresowym efektem modernizacji dróg, będzie
zmniejszenie poziomu hałasu poprzez zmianę nawierzchni, zwiększenie płynności ruchu pojazdów,
wprowadzenie stref ograniczonego ruchu, a także zamontowanie ekranów akustycznych oraz dbałość o tereny
zieleni jako naturalną barierę dla hałasu. Działania zmniejszające poziom hałasu w gminie wpłyną na poprawę
jakości życia jej mieszkańców, a także podniosą poziom atrakcyjności turystycznej oraz inwestycyjnej gminy
Czerwonak.
59
Pola elektromagnetyczne
Program Ochrony Środowiska gminy Czerwonak uwzględnia ochronę przed niekorzystnym oddziaływaniem pól
elektromagnetycznych na zdrowie ludzkie i środowisko. Zakłada wprowadzenie do planów zagospodarowania
przestrzennego zapisów dotyczących możliwości lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych. Inwestycje
związane z rozwojem energetyki zawodowej maja na celu przede wszystkim spełnienie wymagań Dyrektywy PE
i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010r. w sprawie emisji przemysłowych a odnoszą się do spełnienia
zaostrzonych standardów emisyjnych. Inwestycje będą realizowane w obrębie istniejących już jednostek.
Skutkiem realizacji tych inwestycji będzie obniżenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza.
Realizacja inwestycji nie wpłynie negatywnie na przyrodę i środowisko. Skumulowane oddziaływanie wystąpi w
przypadku lokalizacji inwestycji w niewielkim oddaleniu od istniejących lub planowanych instalacji oraz w
przypadku modernizacji instalacji w obrębie istniejącego przedsiębiorstwa. W chwili obecnej nie ma
prowadzonych żadnych postępowań administracyjnych w sprawie wydania decyzji środowiskowych dla tego
rodzaju instalacji.
Negatywne skutki prawdopodobnie mogą wystąpić w przypadku realizacji inwestycji polegających na budowie
ścieżek dydaktycznych, pieszo-rowerowych, widokowych i budowie infrastruktury leśnej. Oddziaływania te
będą głównie odczuwalne na etapie realizacji inwestycji i mogą być odczuwalne dla obszarów Natura 2000,
różnorodności biologicznej i dla powierzchni ziemi. Realizacja inwestycji spowoduje zajęcie nowych terenów, a
przez to zniszczenie naturalnych siedlisk roślin i zwierząt, trwałe przekształcenie powierzchni ziemi oraz
zwiększony ruch turystyczny na obszarach cennych przyrodniczo. Z drugiej strony inwestycje te przyczynią się
do uporządkowania ruchu turystycznego oraz zmniejszenia degradacji środowiska poza wyznaczonymi
szlakami.
Gospodarowanie odpadami może mieć negatywny wpływ na środowisko, w szczególności na powierzchnię
ziemi, gdy jest przeprowadzane niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Wśród działań w zakresie gospodarki
odpadami największe zagrożenie dla środowiska mogą stwarzać inwestycje polegające na budowie nowych lub
rozbudowie już istniejących zakładów do przetwarzania odpadów. Jednakże na terenie gminy Czerwonak nie ma
planów budowy żadnego zakładu tego typu. Mniej odpadów kierowana jest na składowiska odpadów, dzięki
temu nie ma potrzeby przeznaczania dużych powierzchni na budowę nowych składowisk. Zaplanowane
działania będą miały pozytywny wpływ na środowisko oraz zdrowie i jakość życia ludzi.
Większość z zaplanowanych zadań będzie mieć prawdopodobnie pozytywny wymiar ponieważ zmniejsza
ryzyko wystąpienia katastrofy ekologicznej wynikającej z poważnej awarii, powodzi lub suszy. Działanie
polegające na wykonaniu parkingów może mieć negatywny wpływ na powierzchnię ziemi i na krajobraz w
związku z przekształceniem powierzchni ziemi oraz z trwałymi zmianami w krajobrazie. Na pozostałe elementy
inwestycja będzie mieć ograniczone oddziaływanie ponieważ powstaje przy istniejącej juz infrastrukturze
drogowej.
Budowa i modernizacja obiektów hydrotechnicznych i wałów przeciwpowodziowych może trwale zmienić
krajobraz i powierzchnię ziemi, może wpłynąć na różnorodność biologiczną ryb oraz zmniejszyć dostępność
naturalnych siedlisk. Ogólnie działania te mają wymiar pozytywny z uwagi na ochronę życia i zdrowia ludzi
oraz dóbr materialnych. Wszelkie prace związane z ochroną przed powodzią, w tym modernizacja
przeciwpowodziowych wałów ochronnych powinna być wykonywana z zachowaniem szczególnej dbałości o
utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny i niepogorszania stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i
gatunków, których ochrona obowiązuje na obszarach Natura 2000.
Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenie świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat ochrony
środowiska naturalnego. Kształtowanie właściwych postaw przynosi korzyści zarówno dla zdrowia ludzi jak i
dla środowiska naturalnego, dlatego wszystkie z zaplanowanych zadań w tym zakresie przyniosą pozytywne
rezultaty.
Podobnie jak w przypadku edukacji ekologicznej również wszelkie działania w zakresie zarządzania
środowiskowego, udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, rozwój badań i postęp
techniczny oraz odpowiedzialności za szkody w środowisku przyniosą pozytywne rezultaty dla środowiska
naturalnego i dla zdrowia i życia mieszkańców.
Natura 2000
Podsumowując oddziaływanie na obszary Natura 2000 można stwierdzić, iż zadania w zakresie gospodarki
wodno-ściekowej nie wpłyną negatywnie na obszary Natura 2000. Realizacja tych przedsięwzięć poprawi
warunki bytowania gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000.
60
Prace budowlane związane z budową np. wałów przeciwpowodziowych oraz budowy kanalizacji i in. mogą
wpływać negatywnie na cele, przedmiot ochrony i integralność obszarów Natura 2000 poprzez m.in.: niszczenie
siedlisk roślin i zwierząt, tworzenie barier w migracji zwierząt, zmianę warunków siedliskowych. W celu
ograniczenia oddziaływań można m.in.: prowadzić prace w obrębie obszarów z zajęciem jak najmniejszych
powierzchni obszaru, aby jak najmniej ingerować w siedliska gatunków roślin i zwierząt, np. poza okresem
lęgowym ptaków, poza okresem masowych migracji płazów czy poza okresem tarła ryb. Wykonane raporty o
oddziaływaniu na obszary Natura 2000 dla poszczególnych przedsięwzięć powinny zawierać działania
kompensujące negatywne oddziaływania np. w przypadku niszczenia siedlisk (przenoszenie siedlisk, tworzenie
nowych), przenoszenie płazów i gadów do nowych zbiorników, zabezpieczanie inwestycji przed wtargnięciem
zwierząt w trakcie budowy ustalone indywidualnie dla danego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Zadania w
zakresie ochrony powietrza i energetyki, w tym energetyki odnawialnej – w Programie nie planuje się
przedsięwzięć z zakresu ochrony powietrza i energetyki konwencjonalnej planowanych do realizacji na
obszarach Natura 2000. Jednakże w trakcie ich planowania należy przeprowadzić ocenę oddziaływania tych
przedsięwzięć na obszary Natura 2000, które mogą znajdować się w sąsiedztwie obszarów. Przedsięwzięcia z
energetyki odnawialnej, np. związane ze spalaniem biomasy nie powinny negatywnie oddziaływać na obszary
Natura 2000. Emisja z kotłów na biomasę jest niższa w porównaniu do tradycyjnych kotłów na paliwo stale w
zakresie emisji dwutlenku siarki i tlenków azotu. Realizacja przedsięwzięć w zakresie wykorzystania energii
wiatru do produkcji energii elektrycznej w pobliżu obszarów specjalnej ochrony ptaków może napotkać
trudności w związku z ingerencją w korytarze migracyjne ptaków. W takich przypadkach należy wykonać
szczegółowy raport o oddziaływaniu na obszar specjalnej ochrony ptaków, który wykluczy negatywne
oddziaływanie na cele, przedmiot i integralność tego obszaru przedmiotowego przedsięwzięcia.
Odnawialne źródła energii
Energetyka wiatrowa
Obecnie na terenie gminy nie są planowane żadne działania inwestycyjne odnośnie energetyki wiatrowej.
Jednakże w przypadku podjęcia decyzji o lokalizacji farmy wiatrowej na terenie gminy Czerwonak należy
dokonać procedury oceny oddziaływania budowy elektrowni wiatrowych na awifaunę, która powinna przebiegać
w 3 kolejno następujących po sobie etapach: ocena wstępna (screening), monitoring przedrealizacyjny i
monitoring porealizacyjny.
Oddziaływanie farm wiatrowych na populacje ptaków może być związane z ich śmiertelnością w wyniku kolizji,
zajęciem siedlisk ptaków pod inwestycje, wycofywanie się ptaków z siedlisk w wyniku działania elektrowni
wiatrowych a także stworzeniem efektu bariery i wymuszenie zmiany tras przelotów ptaków. Natomiast
negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na nietoperze może polegać na śmiertelności na skutek kolizji
z elektrownią lub urazu ciśnieniowego, utraty lub zmiany tras przelotu, utraty miejsc zerowania czy zniszczeniu
kryjówek.
Elektrownie wiatrowe powinny być zlokalizowane poza trasami bytowania, gniazdowania, żerowania i
przelotów ptaków oraz nietoperzy. W przypadku ptaków dotyczy to przede wszystkim dolin rzecznych,
szczególnie tych, które są obszarami OSO Natura 2000. W przypadku nietoperzy są to w szczególności SOO
wyznaczone do ochrony siedlisk gatunków nietoperzy. W procedurze oddziaływania na środowisko
planowanych inwestycji OZE dotyczących budowy farm wiatrowych należy uwzględnić ich oddziaływanie na
ptaki i nietoperze.
Niektóre z siłowni wiatrowych mogą być planowane w pobliżu lokalizacji:
• na terenach cennych dla gniazdowania i żerowania ptaków lub w ich pobliżu,
• w pobliżu wyznaczonych stref ochrony gatunkowej ptaków,
• w kolizji lub w niedalekim sąsiedztwie obszarów naturowych – obszarów specjalnej ochrony
ptaków,
• terenów zalesionych, cieków wodnych, zakrzewień, zadrzewień czy alei – miejsc
potencjalnego bytowania ptaków i nietoperzy,
• w obszarach skumulowanego oddziaływania innych siłowni wiatrowych.
W takich przypadkach celowe jest wykonanie raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego
przedsięwzięcia zgodnie z „Wytycznymi w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki
(PSEW, Szczecin 2008r.), „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oddziaływania elektrowni wiatrowych na
nietoperze (wersja II, grudzień 2009), „Obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na
terenie województwa wielkopolskiego (Poznań 2008)” oraz „Wytycznymi w zakresie prognozowania
oddziaływań na środowisko farm wiatrowych (GDOŚ, Warszawa 2011)”.
Działaniami minimalizującymi negatywny wpływ na środowisko siłowni wiatrowych są:
61
•
•
•
•
•
zastosowanie odpowiedniego światła o minimalnej mocy i liczbie błysków wymaganych
rozporządzeniem w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych;
zabezpieczenie wykopów przed możliwością wpadania drobnych zwierząt wraz z monitoringiem terenu
budowy;
w celu zabezpieczenia środowiska gruntowo – wodnego, w fundamentach elektrowni zaprojektowanie
leju, połączonego ze szczelną misą, która w przypadku ewentualnego wycieku oleju z transformatora
umożliwi, wyłapanie całej jego zawartości (lub stosowanie tzw. „suchych” transformatorów;
okresowe wyłączanie turbin położonych w bliskim sąsiedztwie zadrzewień będących miejscami
zerowania nietoperzy;
w celu przeanalizowania rzeczywistego zagrożenia, jakie mogą powodować takie inwestycje na stan
populacji ptaków i nietoperzy na etapie funkcjonowania elektrowni i w celu podjęcia w razie potrzeby
działań zapobiegawczych, proponuje się przeprowadzenie monitoringów porealizacyjnych w
odniesieniu do ptaków i nietoperzy.
Panele fotowoltaiczne
Obecnie na terenie gminy nie ma planów lokalizacji i budowy farm słonecznych. W przypadku podjęcia wniosku
zostanie przeprowadzona procedura oddziaływania inwestycji na środowisko, w której to zostanie określone,
przeanalizowane i ocenione oddziaływanie tego typu inwestycji na środowisko. Niektóre z farm słonecznych
mogą być planowane w pobliżu lokalizacji:
- na terenach cennych dla gniazdowania i żerowania ptaków lub w ich pobliżu,
- w pobliżu wyznaczonych stref ochrony gatunkowej ptaków,
- w kolizji lub w niedalekim sąsiedztwie obszarów naturowych – obszarów specjalnej ochrony ptaków,
- terenów zalesionych, cieków wodnych, zakrzewień, zadrzewień czy alei – miejsc potencjalnego bytowania
ptaków i nietoperzy,
- w obszarach skumulowanego oddziaływania innych siłowni wiatrowych.
W takich przypadkach celowe jest wykonanie raportu o oddziaływaniu na środowisko planowanego
przedsięwzięcia.
W Polsce jeszcze do niedawna tematyka budowy farm fotowoltaicznych nie była podejmowana przez
inwestorów, stąd brak jakichkolwiek wytycznych, zbioru dobrych praktyk. Na początku br. ukazał się pierwszy
artykuł popularno-naukowy (Tryjanowski, Łuczak, 2013) poruszający tematykę wpływu elektrowni słonecznych
na środowisko przyrodnicze i środków minimalizujących potencjalnie negatywny wpływ tych inwestycji na
ptaki, czerpiący głównie z raportu RSPB (Scrase, 2011).
Negatywnego oddziaływania można się spodziewać w odniesieniu do dzikich gatunków. Problem będzie
dotyczył głównie ptaków i owadów a zależny będzie w znacznej mierze od lokalizacji inwestycji
fotowoltaicznych. I tak w przypadku ptaków zajęcie terenów rolniczych będzie skutkowało bezpośrednią utratą
siedlisk lęgowych przede wszystkim dla gatunków gniazdujących na ziemi. Znacznie mniejsze straty będą w
przypadku pól uprawnych lub ugorów, większe w przypadku różnego rodzaju łąk, charakteryzujących się
znacznie większą różnorodnością awifauny lęgowej. Najwięcej wątpliwości pojawi się w przypadku urodzajnych
łąk gdzie można spodziewać się żerowania gatunków kluczowych (np. strefowych takich jak orlik krzykliwy,
których areały żerowiskowe są duże a jednocześnie liczba odpowiednich żerowisk jest niewielka i ciągle spada,
co jest główną przyczyną obserwowanego spadku liczebności krajowej populacji) i gniazdowania gatunków
rzadkich, średniolicznych i zagrożonych. Te same wątpliwości pojawią się w przypadku łąk i obszarów
przewidzianych pod farmy fotowoltaiczne, zlokalizowanych w sąsiedztwie obszarów mokradłowych oraz
różnego rodzaju zbiorników wodnych, gdzie można się spodziewać gniazdowania znacznie większej liczby
gatunków (również niejednokrotnie rzadkich i zagrożonych). W tym przypadku, poza bezpośrednią utratą lub
fragmentacją siedlisk prowadzącą do opuszczenia miejsc gniazdowania można spodziewać się kolizji ptaków z
panelami fotowoltaicznymi, przy próbie lądowania na panelach, które wskutek efektu odbicia lustrzanego będą
imitowały taflę wody. Z publikowanych danych wynika, że odbicie światła z modułów fotowoltaicznych jest
znacznie mniej intensywne niż w przypadku innych materiałów i wynosi mniej niż 30 %, podczas gdy szyby
samochodowe odbijają go ok. 45% a farby metaliczne używane w motoryzacji ponad 70% .Odbijanie otoczenia
na zasadzie efektu lustra przez szklane lub przezroczyste powierzchnie (np. szyby) jest dobrze rozpoznaną i
badaną od wielu lat przyczyną kolizji wielu gatunków ptaków, które nie potrafią zidentyfikować takich
powierzchni jako przeszkody i ulegają kolizjom. Uważa się powszechnie, że takie kolizje z powierzchniami
przezroczystymi lub odbijającymi są drugą najważniejsza przyczyną śmiertelności wśród populacji ptaków. Brak
w chwili obecnej danych wskazujących na kolizyjność paneli fotowoltaicznych spowodowaną efektem
lustrzanym jest jednak bardziej kwestią braku badań w tej tematyce niż faktycznym brakiem ryzyka wystąpienia
kolizji, na które w przypadku farm fotowoltaicznych mogą być narażone przede wszystkim ptaki wodne.
Problem odbicia może również dotyczyć owadów składających jaja w wodzie (np. jętki, widelnice), które
62
również mogą traktować panele jako obiekty wodne i składać na nich jaja, co w efekcie może oznaczać znaczny
spadek sukcesu rozrodczego owadów a co za tym idzie ograniczenie zasobów pokarmowych dla ptaków.
Problem ten jednak wydaje się dość łatwy do wyeliminowania poprzez stosowanie paneli posiadających białe
granice i białe paski podziału, które zmniejszają znacznie przyciąganie bezkręgowców wodnych.
Kolejne potencjalne negatywne oddziaływanie związane jest z koniecznością odprowadzania pozyskanej energii.
Budowa nowych linii energetycznych, w szczególności w sąsiedztwie obszarów wykorzystywanych intensywnie
przez ptaki może znacznie zwiększyć ich śmiertelność w wyniku kolizji z elementami linii i porażenia prądem.
Naziemne linie energetyczne, kable i słupy były projektowane w ten sposób, by zminimalizować ryzyko
porażenia prądem i kolizji a w miejscach gdzie ptaki narażone są na kolizje planować poprowadzenie linii
energetycznych pod ziemią.
Działaniami minimalizującymi negatywny wpływ na środowisko paneli fotowoltaicznych jest/są:
• Unikanie przy wyborze lokalizacji obszarów prawnie chronionych;
• W przypadku lokalizacji farmy fotowoltaicznej na obszarach łąk i/lub w sąsiedztwie obszarów
wodno-błotnych i zbiorników wodnych skonsultować się z ornitologami, w celu takiego
zaprojektowania inwestycji aby wyeliminować lub zminimalizować potencjalnie negatywne
oddziaływanie na awifaunę;
• Stosowanie paneli fotowoltaicznych wyposażonych w warstwy antyrefleksyjne, skutkujące brakiem
efektu odbicia światła oraz panele posiadających białe granice i białe paski podziału, które
zmniejszają znacznie przyciąganie bezkręgowców wodnych;
• Prace związane z budową, które prowadzi się poza okresem lęgowym ptaków zgodnie
Rozporządzeniem Ministra z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt
zabronione jest niszczenie siedlisk i ostoi oraz gniazd gatunków chronionych a terminy i sposoby
wykonywania prac budowlanych muszą być dostosowane tak aby zminimalizować ich wpływ na
biologię poszczególnych gatunków i ich siedliska.
• taki sposób projektowania budowy nowych linii napowietrznych i słupów aby możliwie w
największym stopniu eliminować w przypadku ptaków możliwość kolizji i porażenia prądem.
63
8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Rozważenie możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć jest
obowiązkiem wynikającym z Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego 1991 r. (Dz. U. 1999 nr 96, poz. 1110). Specjalnej analizie
powinny podlegać inwestycje zlokalizowane blisko granic państwa, a także te realizowane dalej, ale ze względu
na rozmiar przedsięwzięcia mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku.
Gmina Czerwonak leży w dużej odległości od granicy kraju, dlatego realizacja Programu nie spowoduje
występowania negatywnych oddziaływań transgranicznych.
Zaplanowane przedsięwzięcie będą oddziaływać lokalnie, jedynie niektóre z nich mogą sporadycznie wykraczać
poza obszar gminy. Negatywne skutki, przede wszystkim w zakresie powietrza atmosferycznego mogą być
odczuwalne w sąsiednich gminach. Oddziaływania poza granicami kraju nie przewiduje się.
9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko
W poprzednim rozdziale zostały wskazane działania, które mogą wywoływać negatywne skutki dla środowiska.
Podstawowym sposobem minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań związanych z realizacją
Programu jest przestrzeganie przy realizacji poszczególnych zadań obowiązujących przepisów.
Należy również pamiętać o:
• ścisłym nadzorze merytorycznym nad prawidłową realizacją Programu oraz systematycznym
monitoringu stanu środowiska, o analizie wyników i podejmowaniu adekwatnych działań do
otrzymanych wyników,
• egzekwowaniu i przestrzeganiu zapisów wynikających z wydanych decyzji administracyjnych,
regulaminów i przepisów prawnych,
• ścisłej współpracy z innymi instytucjami dysponującymi danymi na temat stanu środowiska (m.in.
WIOŚ, Urząd Marszałkowski, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny),
• prowadzeniu szkoleń dla pracowników administracji samorządowej,
• edukacji ekologicznej społeczeństwa,
• wzmocnieniu funkcji kontrolnej służb ochrony środowiska.
Do przedsięwzięć realizowanych w ramach Programu, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko
należą przede wszystkim inwestycje w zakresie infrastruktury komunalnej (wodociągi, kanalizacja). Inwestycje
te w zdecydowanej większości, z uwagi na swój charakter podlegać będą procedurze oddziaływania na
środowisko, w której szczegółowo analizowane będzie oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska.
W ramach procedury uwzględniane będą również analizy dotyczące minimalizacji bądź kompensacji możliwych
oddziaływań. W efekcie ocenie zostanie poddany poziom znaczności poszczególnych oddziaływań. W
procedurze oceny oddziaływania na środowisko powinni być zaangażowani projektanci, administracja
samorządowa, służby ochrony przyrody, środowisko naukowe i organizacje społeczne.
Potencjalne negatywne oddziaływania, które mogą wystąpić przy realizacji zaplanowanych zadań
inwestycyjnych można ograniczyć do racjonalnego poziomu poprzez:
• odpowiednio dobrze przemyślany wybór lokalizacji inwestycji (a w przypadku inwestycji liniowych ich
przebiegu) uwzględniający lokalne uwarunkowania, walory przyrodnicze i występowanie zabytków,
• odpowiednio staranne przygotowanie projektu, przy uwzględnieniu potrzeby ochrony środowiska
zarówno na etapie budowy jak i w fazie eksploatacji inwestycji,
• odpowiednie zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w szczególności w sąsiedztwie
obszarów szczególnie wrażliwych na negatywne oddziaływanie, obiektów zabytkowych oraz siedzib
ludzkich,
• stosowanie odpowiednich technologii, materiałów, rozwiązań konstrukcyjnych i organizacji pracy
ograniczających wpływ na środowisko w fazie budowy, oraz eksploatacji,
• dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych,
• maskowanie (wkomponowywanie w otoczenie) elementów dysharmonijnych dla krajobrazu.
64
10. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego
wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy
„Program ochrony środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2023 roku”
przewiduje realizację zadań, które w większości przyczynią się do poprawienia stanu środowiska na terenie
gminy Czerwonak, a tym samym pozytywnie wpłyną na zdrowie ludzi i poprawią standard życia mieszkańców.
Zaproponowane w Programie cele są spójne z innymi dokumentami strategicznymi szczebla wyższego, a w
szczególności z Polityką Ekologiczną Państwa oraz z dokumentami przyjętymi na szczeblu lokalnym. W
związku z powyższym przedstawianie alternatywnych rozwiązań w tym kontekście nie ma uzasadnienia
zarówno z formalnego jak i ekologicznego punktu widzenia.
Ponadto, dokument ten ma charakter strategiczny i w związku z tym brak jest możliwości precyzyjnego
określenia działań alternatywnych dla wskazanych działań, w tym napotkanych trudności wynikających z
niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Jako warianty alternatywne dla zaplanowanych przedsięwzięć można rozważać: warianty lokalizacji, warianty
konstrukcyjne i technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw. wariant
„0”. Wariant „0” nie oznacza, że nic się nie zmieni. Konsekwencje związane z brakiem realizacji Programu
mogłyby być znacznie dotkliwsze dla środowiska i ludzi.
Trudności jakie mogą być związane z realizacją niektórych zadań określonych w Programie to przede wszystkim
wysokie koszty realizacji poszczególnych zadań oraz trudności w pozyskaniu odpowiednich środków na ten cel,
niedotrzymanie ustalonych terminów realizacji zadań, możliwość wystąpienia konfliktów społecznych oraz
trudności w pozyskaniu terenów pod poszczególne inwestycje.
Główną trudnością napotkaną przy sporządzaniu niniejszej Prognozy był stopień ogólności zapisów
analizowanego Programu. Nie znając zakresu i lokalizacji koniecznych do wykonania w ramach konkretnych
działań inwestycji, nie można dokonać konkretnej i szczegółowej oceny oddziaływania. W związku z
powyższym wszelkie analizy oddziaływań mają charakter bardzo ogólny i opierają się w dużej mierze na
teoretycznej możliwości wystąpienia negatywnych lub pozytywnych oddziaływań. Dlatego też należy zakładać,
że wszelkie sformułowane wnioski odnośnie możliwości wystąpienia możliwego negatywnego oddziaływania,
powinny być zweryfikowane na etapie wykonywania szczegółowych analiz np. na etapie przygotowywania
dokumentacji niezbędnej do uzyskania decyzji środowiskowych.
11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
W Prognozie analizowano oddziaływanie zaplanowanych do realizacji zadań w ramach „Programu ochrony
środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2013-2016 z perspektywą do 2023 roku” na poszczególne
komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, wraz z uwzględnieniem zależności między tymi
komponentami.
Prognozę sporządzono zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.
U. Nr 199 poz. 1227, z późn. zm.).
Program ochrony środowiska dla Gminy Czerwonak jest ściśle powiązany z innymi dokumentami
strategicznymi o charakterze krajowym i regionalnym tj.:
• Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku
• Strategia Rozwoju Kraju 2020,
• Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK),
• Wielkopolska 2020 – zaktualizowana strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020,
• Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015,
• Program Ochrony Środowiska Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 20162019.
Przy opracowywaniu analizowanego programu uwzględniano również opracowania dotyczące Gminy
Czerwonak:
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czerwonak na lata 2008-2017,
• Strategia Rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2012-2020,
• Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwonak.
65
W Programie ochrony środowiska dla Gminy Czerwonak określonych zostało sześć obszarów priorytetowych,
które zostały wybrane po przeanalizowaniu aktualnego stanu środowiska na terenie gminy Czerwonak:
• I obszar priorytetowy - Poprawa jakości środowiska,
• II obszar priorytetowy – Ochrona przyrody,
• III obszar priorytetowy - Racjonalna gospodarka odpadami,
• IV obszar priorytetowy - Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego,
• VI obszar priorytetowy - Edukacja ekologiczna społeczeństwa,
• VII obszar priorytetowy - Działania systemowe w ochronie środowiska.
Dla każdego obszaru priorytetowego wyznaczono cele, kierunki działań oraz zadania dążące do osiągnięcia
założonych celów.
W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ zaplanowanych zadań na poszczególne elementy:
• Obszary Natura 2000,
• Różnorodność biologiczna - rośliny, zwierzęta,
• Ludzie,
• Woda,
• Powietrze i klimat,
• Powierzchnia ziemi,
• Krajobraz,
• Zasoby naturalne,
• Zabytki i dobra materialne.
Oddziaływania te mogą być pozytywne lub negatywne, krótko- średnio- lub długoterminowe, pośrednie lub
bezpośrednie oraz stałe i chwilowe.
Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków
środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim
pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie
budowy z reguły mają charakter przejściowy.
Analiza wpływu realizacji zaplanowanych zadań w ramach Programu ochrony środowiska dla Gminy
Czerwonak pozwoliła wskazać na zasadniczą grupę działań o potencjalnym znaczącym oddziaływaniu na
środowisko. Pozytywne oddziaływania na środowisko zaplanowanych działań zdecydowanie przeważają nad
negatywnymi.
Zdecydowaną większość stwierdzonych negatywnych oddziaływań można wyeliminować poprzez stosowanie
odpowiednich działań minimalizujących oraz zastosowanie procedur wynikających z obowiązujących przepisów.
Na podstawie wykonanych analiz nie stwierdzono możliwości występowania oddziaływań transgranicznych
związanych z realizacją Programu.
W przypadku, gdy Program nie zostanie wdrożony prowadzić to będzie do pogłębiania się problemów w
zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływać będzie również na zdrowie mieszkańców.
66
Wykorzystane materiały
1.
2.
3.
1)
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
„Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych – AKPOŚK 2010”
„Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2010 rok” Państwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa 2011
„Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005 - 2007” Instytut Uprawy Nawożenia i
Gleboznawstwa. Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Puławy 2008 r.
„Wielkopolska 2020 – Zaktualizowana strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020”
„Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015”
„Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata
2016-2019”
„Plan rozwoju lokalnego Gminy Czerwonak na lata 2008-2017”
„Strategia rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2012-2020”
„Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czerwonak”
„Projekt założeń do planu zaopatrzenie w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy
Czerwonak, 2010
„Plan operacyjny ochrony przed powodzią Gminy Czerwonak, 2011”
„Przegląd zasobów odnawialnych źródeł energii w województwie wielkopolskim, 2007”
Raporty WIOŚ w Poznaniu
Tryjanowski P., Łuczak P. „Wpływ elektrowni słonecznych na środowisko przyrodnicze” Czysta
Energia 2013
67

Prognoza POS Czerwonak 21-11-2013 (1)

Transkrypt

Podobne dokumenty

zarządzenie - przekwalifikowanie lokalu gajewscy

Informacja dla prasy - Fundacja „Nasz Dom”

w sprawie: przystąpienia Gminy Czerwonak do

Schemat współpracy Pracownika Socjalnego z

Inicjatywa uchwałodawcza w sprawie powołania komisji doraźnej

390 Uchwała - sterylizacja2 - BIP Czerwonak

Miasto Trzebinia - Program współpracy z organizacjami