Konwencje genewskie wymieniają trzy znaki

12. JAKIE POSTANOWIENIA PRAWA HUMANITARNEGO REGULUJĄ KWESTIĘ UŻYWANIA
ZNAKU?
Konwencje genewskie wymieniają trzy znaki: czerwony krzyż, czerwony półksiężyc oraz czerwonego
lwa i słońce, ale tylko dwa pierwsze spośród nich są obecnie używane przez Ruch jako znaki
stowarzyszeń krajowych.
Konwencje i ich protokoły dodatkowe zawierają szereg postanowień dotyczących znaku. Między
innymi regulują one szczegółowo następujące kwestie: sposób umieszczania i używania znaku; jego
wymiary oraz cele; jakie osoby oraz dobra mogą być chronione za pomocą znaku; kto może się nim
posługiwać; co oznacza poszanowanie znaku; jakie kary grożą za jego nadużywanie.
W czasie konfliktu zbrojnego znak może być używany jako znak ochronny tylko przez:
- służby medyczne sił zbrojnych;
- stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca należycie uznane i
upoważnione przez swoje rządy do udzielania pomocy służbom medycznym sił zbrojnych;
stowarzyszenia krajowe mogą używać znaku do celów ochronnych w odniesieniu do tylko takiego
sprzętu i takich członków swojego personelu, którzy pomagają w czasie wojny oficjalnym służbom
medycznym, pod warunkiem, że ten sprzęt i personel jest zaangażowany w te same - i tylko takie działania, co służby medyczne oraz że podlega prawom i regulaminom wojskowym;
- szpitale cywilne i inne placówki medyczne uznane za takie przez rządy i upoważnione do
umieszczania znaku w celach ochronnych (punkty pierwszej pomocy, ambulanse, itd.);
- inne dobrowolne organizacje pomocy, które spełniają te same warunki, co stowarzyszenia krajowe:
są uznane i upoważnione przez rząd; znak jest używany przez personel i sprzęt przydzielony
wyłącznie do służb medycznych; podlegają prawom i regulaminom wojskowym.
Międzynarodowe prawo humanitarne przewiduje także, że każde państwo będące stron konwencji
genewskich ma obowiązek podjęcia działa w celu zapobieżenia i ukarania nadużywania znaku
zarówno w czasie wojny, jak i pokoju, a także ma obowiązek wydania aktów prawnych o ochronie
znaku.
UŻYWANIE ZNAKU
Używanie znaku do celów ochronnych stanowi wyraźną oznakę ochrony przyznanej przez konwencje
genewskie personelowi medycznemu, medycznym formacjom i środkom transportu.
Używanie znaku do celów informacyjnych (wyróżniających), zarówno w czasie wojny jak i pokoju,
wskazuje, że dana osoba lub rzecz jest związana z Międzynarodowym Ruchem Czerwonego Krzyża i
Czerwonego Półksiężyca.
MKCK zawsze ma prawo do używania znaku zarówno do celów ochronnych, jak i informacyjnych.
NADUŻYWANIE ZNAKU
Każdy sposób używania znaku, który nie został wyraźnie przewidziany międzynarodowym prawem
humanitarnym, stanowi nadużycie znaku. Istniej trzy rodzaje nadużyć:
- naśladowanie, czyli używanie takiego znaku, który łatwo można pomylić ze znakiem ze względu na
jego kształt i/lub kolor;
- przywłaszczanie (uzurpację), czyli używanie znaku przez instytucje lub osoby do tego nie
upoważnione (firmy handlowe, farmaceutów, prywatnych lekarzy, organizacje pozarządowe, zwykłe
osoby prywatne, itd.); przywłaszczeniem jest równie używanie znaku przez osoby do tego
upoważnione, jednak w sposób niezgodny z postanowieniami konwencji i protokołów;
- wiarołomstwo (perfidię), czyli używanie znaku podczas konfliktu w celu ochraniania walczących lub
sprzętu wojskowego; wiarołomne używanie znaku może stanowić "ciężkie naruszenie"
międzynarodowego prawa humanitarnego, inaczej mówiąc zbrodnię wojenną.
Nadużywanie znaku podczas wojny do celów ochronnych zagraża całemu systemowi ochrony
stworzonemu w międzynarodowym prawie humanitarnym.
Nadużywanie znaku do celów informacyjnych szkodzi jego wizerunkowi w oczach opinii publicznej, a
w konsekwencji zmniejsza w czasie wojny jego siłę ochronną.
Państwa będące stronami konwencji genewskich zobowiązały się do wprowadzenia środków karnych
w celu zapobiegania nadużyciom znaku i ścigania takich nadużyć zarówno w czasie wojny, jak i
pokoju.