Publikujemy cz. I artykułu na temat odpowiedzialności karnej

Winny
Wpisany przez Michał Buna, Gerard Woźniak
Publikujemy cz. I artykułu na temat odpowiedzialności karnej członków zarządu sp. z o.o.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową, nabywającą osobowość
prawną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółki kapitałowe mogą we
własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe,
zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. W imieniu spółki z o.o. działa zarząd, w
skład którego mogą wchodzić: prezes zarządu, jego zastępcy i pozostali członkowie
zarządu. Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za działania w imieniu spółki, tj.
odpowiedzialność cywilnoprawną, karną i podatkową.
Odpowiedzialność karna członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została
uregulowana w dwojaki sposób. Ustawodawca wprowadził do kodeksu spółek handlowych tytuł
V „Przepisy karne" kodeksu spółek handlowych, w którym uregulował zakres odpowiedzialności
karnej członków zarządu spółki z perspektywy prawa handlowego. Nadto ustawodawca
wprowadził do kodeksu karnego rozdział XXXVI, w którym ustanowił zakres odpowiedzialności
karnej, w tym i członków zarządu spółki z o.o. Dodatkowo można także wskazać ustawę z 10
września 1999 r. kodeks karno-skarbowy (Dz. U. 2007, nr 111, poz. 765 tekst jednolity). Jednak
odpowiedzialność karno-skarbowa jest bardzo ogólnie ujęta oraz jest bardzo obszerna, w
związku z czym przestępstwa i wykroczenia skarbowe można swobodnie przypisać każdej
osobie, nawet członkom zarządu spółek kapitałowych.
Odpowiedzialność członków zarządu na kanwie kodeksu spółek handlowych
1/5
Winny
Wpisany przez Michał Buna, Gerard Woźniak
Jak wyżej wspomnieliśmy, ustawodawca wprowadził zakres odpowiedzialności członków
zarządu spółki z o.o. do kodeksu spółek handlowych w tytule V „przepisy karne". W art. 585 do
595 k.s.h. wskazane są znamiona przestępstw i sankcje karne, jakie grożą członkom zarządu
spółek kapitałowych za ich popełnienie. Przepisy te dotyczą także członków rad nadzorczych,
komisji rewizyjnych, jak i likwidatorów spółek. Należy jednak wskazać, iż art. 590-592 k.s.h.
dotyczą jedynie spółki akcyjnej, w związku z czym nie są objęte powyższym zagadnieniem.
Sprawy o przestępstwa wymienione w art. 585-592 k.s.h. należą do właściwości sądów
rejonowych wydziałów karnych, zaś w sprawach określonych w przepisach art. 594-595 k.s.h.,
właściwymi do orzekania grzywny są sądy rejestrowe.
Działanie na szkodę spółki
Art. 585. k.s.h. dotyczy działania na szkodę spółki: kto, biorąc udział w tworzeniu spółki
handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo
likwidatorem, działa na jej szkodę, podlega karze pozbawienia wolności do lat pięciu i grzywnie
. Nadto w § 2. cytowanego przepisu ustawodawca wskazał, iż:
tej samej karze podlega, kto osobę wymienioną w § 1. nakłania do działania na szkodę spółki
lub udziela jej pomocy do popełnienia tego przestępstwa
.
Przedmiotem ochrony są przede wszystkim prawnie chronione interesy spółki z o.o.
Prawodawca bardzo oszczędnie wypowiada się na temat czynności, które mogą prowadzić do
ograniczenia lub uniemożliwienia osiągnięcia przez spółkę zamierzonych celów. Takie ujęcie
2/5
Winny
Wpisany przez Michał Buna, Gerard Woźniak
czynu zabronionego pozwala uznać za czyn penalizowany każde działanie bądź zaniechanie,
którego skutkiem będzie szkoda spółki. Art. 585. k.s.h. stanowi, że kryminalizowanym
zachowaniem sprawcy przestępstwa może być każda czynność faktyczna bądź prawna.
Możemy tu wymienić niekorzystne rozporządzenie majątkiem spółki czy działanie, które naraża
spółkę na pogorszenie jej wizerunku. Katalog ten oczywiście nie jest zamknięty, ale
zdecydowanie najczęstszymi przewinieniami są czyny o charakterze majątkowym. Wydaje się,
że hipotezę przepisu 585. k.s.h. wyczerpuje każda czynność nadto ryzykowna, nieracjonalna,
nie mająca gospodarczego uzasadnienia.
Kolejne wątpliwości nasuwa zwrot „szkoda" bez dookreślenia przymiotnikiem majątkowa.
Trybunał Konstytucyjny w uchwale z 18 listopada 1992 r. (W. 7/92) definiuje szkodę nie tylko
jako szkodę materialną, ale rozszerza jej zakres do „uszczerbku w jakichkolwiek prawnie
chronionych interesach", a więc także możemy tu mówić o szkodzie o charakterze
niemajątkowym. Przestępstwo działania na szkodę spółki jest przestępstwem materialnym,
gdyż penalizowany jest skutek w postaci realnej szkody spółki. Do takiego wniosku skłania
konstrukcja art. 585. § 1. k.s.h., który wyraźnie mówi, że w wyniku działania powstaje szkoda,
wobec tego oba te elementy są konieczne do zaistnienia odpowiedzialności.
Przestępstwo działania na szkodę spółki zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat pięciu
i grzywną w wysokości od 10 do 360 stawek dziennych w wymiarze od 100 do 2000 zł za jedną
stawkę. Dodatkową, obligatoryjną karą wynikającą z części ogólnej k.s.h. jest zakaz pełnienia
funkcji członka zarządu spółki przez pięć lat, od momentu uprawomocnienia się wyroku
skazującego. Zakaz ten nie może skończyć się przed upływem trzech lat. Przestępstwo
działania na szkodę spółki jest przestępstwem publicznoskargowym.
Brak zgłoszenia wniosku o upadłość
3/5
Winny
Wpisany przez Michał Buna, Gerard Woźniak
W art. 586. k.s.h. ustawodawca wskazał znamiona przestępstwa polegającego na niezgłoszeniu
wniosku o upadłość spółki: kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza
wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość
spółki, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W tym przypadku przedmiotem ochrony będą roszczenia wierzycieli do niewypłacalnych
dłużników, wynikające z postępowania upadłościowego. Art. 21. p.u.n. nakłada na dłużnika
obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość w terminie dwóch tygodni od zaistnienia podstaw do
ogłoszenia upadłości. W przypadku spółki z o.o. podmiotem zobowiązanym do złożenia
wniosku o upadłość jest organ uprawniony do jej reprezentowania, czyli zarząd. Należy
zaznaczyć, że znamiona czynu zabronionego będą wypełnione nie tylko przez niezłożenie, ale
także w momencie wadliwego złożenia wniosku o upadłość, np. wniesionego po terminie,
nieopłaconego itp. Penalizowany jest sam fakt niezgłoszenia wniosku o upadłość, a nie skutek
w postaci pokrzywdzenia wierzycieli.
Przestępstwo z art. 586. k.s.h. zagrożone jest karą pozbawienia wolności (od miesiąca do
roku), ograniczenia wolności (od miesiąca do 12 miesięcy) i karą grzywny (od 10 do 360 stawek
dziennych). Przestępstwo ścigane jest z urzędu.
Zgłoszenie nieprawdziwych danych o spółce
Ustawodawca w art. 587. k.s.h. wskazał znamiona przestępstwa polegającego na zgłaszaniu
4/5
Winny
Wpisany przez Michał Buna, Gerard Woźniak
nieprawdziwych danych: kto przy wykonywaniu obowiązków wymienionych w tytule III i IV
ogłasza dane nieprawdziwe albo przedstawia je organom spółki, władzom państwowym lub
osobie powołanej do rewizji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat dwóch.
Jeśli sprawca działa nieumyślnie, wówczas
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności bądź karze pozbawienia wolności do roku.
Przedmiotem ochrony jest interes podmiotów, którym przysługuje prawo do rzetelnych
informacji na temat spółki. Na popełnienie przestępstwa zgłoszenia nieprawdziwych danych
składa się szereg czynności faktycznych i prawnych. Po pierwsze, w naszym przypadku zarząd
musi ogłosić lub przedstawić nieprawdziwe informacje przy wykonywaniu obowiązków
wymienionych w tytule III i IV. Wskazany przez ustawodawcę zakres obowiązków jest bardzo
szeroki i obejmuje przepisy art. 151-484 i dotyczy zarówno spółki z o.o., jak i spółki akcyjnej.
Przykładem wykonywania obowiązku z działu III jest np. obowiązek rejestracji spółki w rejestrze
przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w trybie przepisu art. 164. k.s.h. Po drugie,
musi to uczynić w stosunku do podmiotów wymienionych w art. 587. k.s.h. Przez nieprawdziwe
informacje rozumiemy informacje niezgodne ze stanem faktycznym bądź informacje pomijające
pewne elementy rzeczywistości. Podmioty, do których skierowana jest nieprawdziwa
informacja, to organy spółki, władze państwowe lub osoba powołana do rewizji. Znamiona
przestępstwa będą więc wypełnione w momencie zaistnienia tych dwóch przesłanek, nieważne
będzie zaistnienie - bądź nie - ujemnego skutku dla spółki. Wystarczy sam fakt przedstawienia
nieprawdziwych informacji uprawnionym podmiotom.
Zgłoszenie nieprawdziwych danych zagrożone jest karą pozbawienia wolności (od miesiąca do
lat dwóch), ograniczenia wolności (od miesiąca do 12 miesięcy) i karą grzywny (od 10 do 360
stawek dziennych).
5/5