Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym

Program profilaktyki próchnicy zębów
u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5
lat ”
1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego
1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
Rozdział 2. art. 7.1.
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.
W szczególności zadania własne obejmują sprawy ochrony zdrowia.
2. Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015
(przyjęty Uchwałą Nr. 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r. )
Cel operacyjny 11 Intensyfikacja zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieży.
3. Strategia „Wrocław w perspektywie 2020 plus”
(przyjęta UCHWAŁĄ NR LIV/3250/06 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 6 lipca
2006 roku)
Pkt 4 LUDZIE, 4.1.1. Zdrowie
Promowanie odpowiedzialnego stylu życia i uświadamianie negatywnych konsekwencji
życia nieodpowiedzialnego.
2. Partnerzy programu
Inicjatorem i koordynatorem programu jest Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu
Miejskiego Wrocławia (UMW).
Program realizowany jest w partnerstwie z:
- Katedrą i Zakładem Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu
Medycznego we Wrocławiu,
- Komisją Stomatologiczną Dolnośląskiej Rady Lekarskiej,
- placówkami medycznymi,
- Wydziałem Edukacji UMW,
- wrocławskimi przedszkolami,
- rodzicami dzieci,
- Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną,
- Wrocławskim Teatrem Lalek,
- wrocławskimi mediami lokalnym - gazety lokalne, radio i telewizja.
3. Diagnoza problemu
Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że zachorowalność dzieci na próchnicę zębów
utrzymuje się w Polsce na wysokim poziomie i jest jedną z najwyższych w Europie i na świecie.
We Wrocławiu podobnie jak w całym kraju choroba próchnicowa zębów należy do
najbardziej rozpowszechnionych w populacji dzieci i młodzieży.
Wydział Zdrowia Urzędu Miejskiego Wrocławia we współpracy z Wrocławską Akademią
Medyczną, Katedrą i Zakładem Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej oraz gabinetami
stomatologicznymi wybranymi w drodze konkursu ofert, od maja 2008r. do grudnia
2009r. realizował program pn. „Poprawa jakości opieki stomatologicznej dla
uczniów wrocławskich szkół podstawowych”.
Z badań populacji 18 319 uczniów z 73 wrocławskich szkół podstawowych wynika, iż 83%
uczniów ma próchnicę zębów, 14% uczniów ma zęby zdrowe w tym, 9% zęby zdrowe
leczone a 5% zęby zdrowe nie leczone.
Zdiagnozowaną u uczniów próchnicę zębów, określono wg następujących zmian:
pierwotna plama – (próchnica początkowa, nie ma ubytków, można zatrzymać
związkami fluoru np. lakierowaniem), występuje u 12,11% badanych,
w obrębie szkliwa – (występuje minimalny ubytek szkliwa, konieczne jest
leczenie inwazyjne przy użyciu wierteł), występuje u 36,27% badanych,
w obrębie zębiny – próchnica średnio zaawansowana, konieczne leczenie
inwazyjne przy użyciu wierteł, występuje u 60,99 % badanych,
sięgająca miazgi – próchnica zaawansowana, głęboka, konieczne leczenie
kanałowe (ząb martwy) lub usunięcie zęba, występuje u 31,68% badanych.
Z ogólnopolskiego programu „Monitoring zdrowia jamy ustnej”, wynika że:
-
56% dzieci w wieku 3 lat ma zęby zaatakowane próchnicą,
50% dzieci spożywa codziennie słodycze,
61,5% dzieci w wieku 3 lat nigdy nie było u stomatologa,
37% dzieci w wieku 3 lat myje zęby 2 razy dziennie,
31% dzieci w wieku 3 lat myje zęby bez pomocy rodziców,
Ubytki próchnicowe są wynikiem choroby infekcyjnej czyli próchnicy zębów, wywołanej
przez bakterie próchnicotwórcze, główne Streptococcus mutans i Lactobacilli.
Główne czynniki próchnicotwórcze to:
• bakterie kwasotwórcze, które znajdują się na zębach tworząc tzw. płytkę nazębną
czyli płytkę bakteryjną,
• dostarczane z pożywieniem węglowodany (cukry) stanowiące pożywkę dla bakterii,
które tworzą z nich kwasy,
• czynniki gospodarza (np. mała ilość wydzielanej śliny, nieużywanie past do zębów
z fluorem)
• współdziałanie wymienionych trzech czynników przez odpowiednio długi okres czasu.
Choroba próchnicowa jest źródłem infekcji i wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie
całego organizmu. Zniszczone próchnicowo zęby powodują obumarcie miazgi zęba i w
konsekwencji procesy ropne wpływające niekorzystnie na rozwijające się w kości zęby
stałe oraz na ogólny stan zdrowia dziecka.
Nieleczona próchnica zębów mlecznych może powodować:
zaburzenia mowy,
zaburzenia ze strony układu pokarmowego spowodowane źle rozdrobnionym
pokarmem i połykaniem dużych kawałków,
powstawanie zmian ropnych w jamie ustnej,
uszkodzenie zawiązków zębów stałych,
obrzęki twarzy,
zakażenie całego organizmu,
próchnicę w zębach stałych,
nieprzyjemny zapach z ust,
brak akceptacji ze strony rówieśników i niską samoocenę.
Aby uchronić dzieci przed próchnicą zębów, powinno się jednocześnie podejmować
działania w zakresie:
•
•
edukacji zdrowotnej dotyczącej prawidłowego odżywiania, higieny jamy ustnej
stosowania profilaktyki fluorowej
•
•
•
4.
uszczelniania (lakowania) bruzd zębów trzonowych i przedtrzonowych
regularnych wizyt kontrolnych u stomatologa
leczenia próchnicy zębów.
Opis programu
Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci integruje i koordynuje działania
edukacyjne,
profilaktyczno-lecznicze
realizowane
w
przedszkolu,
gabinecie
dentystycznym oraz w domu.
Jednym z zadań programu jest budowanie partnerstwa wielu podmiotów
odpowiedzialnych za zdrowie dzieci. Współpraca środowisk naukowo-medycznych,
oświatowych, artystycznych w realizacji programu sprzyja poszukiwaniu i wdrażaniu
innowacyjnych metod nauczania o zdrowiu i angażowaniu się rodziców w proces
kształtowania u dzieci prawidłowych nawyków higienicznych i dietetycznych.
W przedszkolach lekarz stomatolog i nauczyciel prowadzą zajęcia edukacyjne dla dzieci
i ich rodziców nt. profilaktyki próchnicy zębów a aktorzy Wrocławskiego Teatru Lalek
przedstawiają spektakl teatralny pt. „Mc Baton i Szeryf Grzanka”.
Dzieci uczą się prawidłowego oczyszczania zębów, zdrowego odżywiania się
i pokonywania lęku przed wizytą u stomatologa.
W edukacji zdrowotnej wykorzystuje się pacynki Zuzię i Felka, które doradzają dzieciom
jak dbać o zdrowie i przypominają hasło przewodnie programu:
"Niech wiedzą mali i duzi, że zdrowie zaczyna się w buzi”
W rodzinie, w której wzrasta dziecko kształtują się postawy, utrwalają nawyki,
przekazywane są wartości. Zatem współpraca rodziców z nauczycielem przedszkola i
lekarzem musi być prowadzona systematycznie a przekazywane treści o zdrowiu wspólnie
przyjęte przez realizatorów. Stąd drugim hasłem programu jest:
„Rodzice myją zęby dzieciom”
Przedszkola realizujące program objęte są patronatem lekarzy stomatologów, którzy
prowadzą zajęcia dla rodziców i dzieci, a następnie w gabinecie stomatologicznym
wykonują badanie jamy ustnej i zabiegi lecznicze.
4.1 Cel główny programu
Zmniejszenie występowania choroby próchnicowej u dzieci w wieku 3-5 lat poprzez
zintegrowane działania edukacyjne i profilaktyczno-lecznicze.
-
-
podnoszenie poziomu wiedzy rodziców z zakresu profilaktyki próchnicy zębów, w
tym higieny jamy ustnej oraz zdrowego żywienia.
motywowanie rodziców do regularnych wizyt
dziecka w gabinecie
stomatologicznym celem wykonania przeglądów jamy ustnej oraz zalecanych
zabiegów profilaktyczno- leczniczych finansowanych, z NFZ lub odpłatnych.
rozwijanie prawidłowych nawyków higienicznych i żywieniowych u dzieci oraz
kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie.
utrwalanie zachowań służących zdrowiu.
4.2 Zadania organizatora i koordynatora programu:
1. Tworzenie platformy współpracy środowisk odpowiedzialnych za zdrowie jamy ustnej
u dzieci w wieku przedszkolnym.
2. Przeprowadzenie procedury konkursowej dla gabinetów stomatologicznych.
3. Organizowanie konferencji, spotkań dla realizatorów profilaktyki próchnicy zębów u
dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat.
4. Zlecenie przygotowania spektaklu teatralnego dla dzieci, konkursów dla nauczycieli
pn. „Zdrowotne inspiracje”
5. Opracowanie, wydrukowanie i przekazanie przedszkolom materiałów dydaktycznych.
6. Monitorowanie i ewaluacja końcowa programu.
4.3 Zadania lekarzy stomatologów w programie:
1. Przeprowadzenie szkolenia dla rodziców dzieci w wieku 3-5 lat z zakresu profilaktyki
choroby próchnicowej zębów.
2. Przeprowadzenie w przedszkolu dwóch 30 minutowych spotkań dla każdej grupy
przedszkolnej z udziałem personelu pedagogicznego. W przypadku grup
przedszkolnych 5-latków oraz przystępujących we wrześniu br. 3-latków będzie to
tylko jedno spotkanie 30-minutowe. Celem spotkań jest motywowanie dzieci do
przestrzegania zaleceń higienicznych i dietetycznych. Zajęcia powinny być
prowadzone metodami aktywnymi z wykorzystaniem środków dydaktycznych.
3. Motywowanie rodziców do regularnych wizyt dziecka u lekarza stomatologa celem
oceny stanu uzębienia oraz wykonywania zalecanych zabiegów profilaktycznoleczniczych.
4.4 Zadania środowiska przedszkolnego
1. Udział przedstawicieli grona pedagogicznego w konferencjach, spotkaniach
realizatorów programu oraz konkursach.
2. Współpraca przedszkola z lekarzem stomatologiem wspierającym realizację
programu.
3. Organizowanie spotkań lekarza stomatologa z rodzicami i dziećmi.
4. Realizacja zajęć edukacyjnych dla dzieci z wykorzystaniem przygotowanych
scenariuszy i środków dydaktycznych.
5. Udział dzieci w spektaklu teatralnym dotyczącym zdrowia.
6. Całoroczny nadzór nad szczotkowaniem zębów przez dzieci i przyborami do higieny
jamy ustnej.
7. Zmodyfikowanie sposobu żywienia dzieci z ograniczeniem ilości cukru.
5. Odbiorcy programu –w 2013 roku planuje się udział w programie co najmniej 7000
dzieci w wieku 3-5 lat, uczęszczających do 60 wrocławskich przedszkoli
6. Czas realizacji programu - 01.03.2013 do 15.12.2013
7. Formy i metody
konferencje,
spektakl dla dzieci,
wykład multimedialny dla rodziców,
zajęcia edukacyjne dla dzieci.
8. Wskaźniki
liczba przedszkoli uczestnicząca w programie,
liczba rodziców i dzieci objętych programem edukacyjnym,
liczba wykonanych przeglądów stomatologicznych,
liczba przeprowadzonych rozmów motywujących dziecko i rodziców do przestrzegania
zaleceń higienicznych i dietetycznych,
liczba wykonanych zabiegów profilaktyczno – leczniczych.
9. Efekty programu
udział w programie co najmniej 60 przedszkoli,
podniesienie poziomu wiedzy prozdrowotnej rodziców i dzieci w zakresie zdrowia jamy
ustnej,
ocena stanu zdrowia jamy ustnej z określeniem liczby dzieci zakwalifikowanych do
zabiegów profilaktyczno-leczniczych,
wykonanie zabiegów profilaktyczno-leczniczych finansowanych z NFZ lub odpłatnie.