Przyczep początkowy

UKŁAD BIERNY RUCHU
Termin narząd ruchu obejmuje trzy
działy anatomii:
• Osteologię – naukę o kościach
• Artrologię – naukę o stawach
• Miologię – naukę o mięśniach
Tkanka kostna
jest zespołem komórek kostnych i substancji
międzykomórkowej,
natomiast kość jest narządem złożonym głównie z tkanki
kostnej ale także z:
• tkanki tłuszczowej i tkanki krwiotwórczej (w jamie
szpikowej),
• chrząstek (na końcach stawowych i w strefach rozrostu
kości),
• tkanki
łącznej
włóknistej
zbitej
(okostna),
śródbłonka, tkanki sprężystej i mięśniowej gładkiej
(w ścianach naczyń krwionośnych)
• tkanki nerwowej.
Kościec:
•
•
•
•
określa kształt i wielkość ciała
ochrania narządy wewnętrzne
dostosowany jest do dźwigania ciężaru ciała
stanowi dźwignie i jest istotnym składnikiem
narządów ruchu
• szpik kostny – wytwarzanie elementów
morfotycznych
Kościec dzieli się na:
• kościec osiowy
• kości czaszki
• kościec kończyny górnej
• kościec kończyny dolnej
Rodzaje połączeń kości dzielimy na:
• połączenia ciągłe – ścisłe
• połączenia wolne lub maziowe – stawy
Połączenia ścisłe :
• więzozrosty - połączenia włókniste dzielą się na:
więzozrosty włókniste, więzozrosty sprężyste, szwy
(gładki, łuskowy, piłowaty), wklinowania
• chrząstkozrosty – połączenia chrzęstne polega na
łączeniu dwóch kości warstwą chrzęstna szklista (np.
chrząstki żebrowe), chrzęstną włóknistą (np. krążki
międzykręgowe)
• kościozrosty - najmocniejsze połączenia kości, które
charakteryzują się brakiem możliwości ruchu.
Powstają na skutek kostnienia więzozrostów i
chrząstkozrostów.
Połączenia maziowe składają się z:
•
•
•
•
powierzchni stawowych
torebki stawowej
jamy stawowej
niestałe składniki stawu: więzadła, krążki,
łąkotki stawowe
W skład szkieletu osiowego zalicza się
• kręgosłup
• żebra
• mostek
Kręgosłup
• Głównym narządem decydującym o postawie
ciała jest kręgosłup. Opiera się on na miednicy,
która łączy go z podłożem za pośrednictwem
kończyn dolnych. Poprzez klatkę piersiową i
obręcz barkową uczestniczy on we wszystkich
czynnościach kończyn górnych. Jest także ściśle
złączony z głową – siedliskiem najważniejszych
dla organizmu narządów. Z tych względów,
bezpośrednio lub pośrednio, kręgosłup bierze
udział w każdym działaniu ludzkim.
• Kręgosłup ma kształt dwóch trójkątów połączonych ze
sobą podstawami. Górny trójkąt, znacznie dłuższy i
wysmukły, jest utworzony przez część przedkrzyżową
kręgosłupa i odznacza się duża ruchomością. Część
dolna, stanowiąca zaledwie piątą część długości
pierwszej
odznacza
się
większą
szerokością,
masywnością i szczytem zwrócona jest ku dołowi.
• Długość całego kręgosłupa dorosłego człowieka stanowi
w przybliżeniu 40-45% długości ciała. Wielkość
kręgów wzrasta stopniowo od kręgu pierwszego
(szczytowego) do piątego kręgu lędźwiowego.
Największy wymiar poprzeczny kręgosłup osiąga na
wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej, co jest
spowodowane największym obciążeniem tego odcina
kręgosłupa, który nie jest prostym jednolitym słupem.
• U człowieka, w odcinku szyjnym i lędźwiowym
krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej są skierowane ku
przodowi - lordoza, natomiast w odcinku piersiowym i
krzyżowo-guzicznym wypukłe są ku tyłowi - kifoza.
Krzywizny
piersiowa,
krzyżowo
–
guziczna
rozpoczynają się kształtować już w życiu płodowym.
Krzywizna szyjna natomiast zaczyna powstawać około
4 miesiąca życia, w wyniku dźwigania głowy.
Najpóźniej, bo około 10-15 miesiąca życia rozpoczyna
się kształtowanie krzywizny lędźwiowej, w następstwie
przyjmowania pionowej postawy ciała.
Kręgosłup spełnia trzy podstawowe
role w organizmie. Służy jako:
• narząd ochronny rdzenia kręgowego,
• narząd podporowy ciała,
• narząd ruchu
Budowa kręgosłupa
• Kręgosłup zbudowany jest z:
• kręgów prawdziwych (24), które dzielą się na:
7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych,
5 kręgów lędźwiowych, które stanowią część
przedkrzyżową kręgosłupa
• kręgi które uległy zrostowi: 5 kręgów
krzyżowych tworzących kość krzyżową i 4-5
kręgów guzicznych
które
tworzą kość
guziczną i są to kręgi rzekome.
Żebra
• jest ich 12 par i ze względu na połączenie z
mostkiem dzielą się na 7 par żeber prawdziwych,
które łączą się bezpośrednio z mostkiem i 5 par
żeber rzekomych, z których żebro 8-9-10 poprzez
chrząstkę żebra 7 łączą się z mostkiemprzytwierdzone a żebro 11-12 - są to żebra wolne
których końce są luźno zawieszone w powłokach
brzusznych
• każde żebro składa się z większej części kostnej i
mniejszej części przymostkowej chrzęstnej
Głowa żebra
Guzek żebra
Mostek
• jest kością płaską
• położona jest z przodu ciała i łączy się z
żebrami i razem z kręgosłupem piersiowym
tworzy klatkę piersiową
• składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka
mieczykowatego
• na rękojeści po środku jest wcięcie szyjne
bocznie od niego wcięcie obojczykowe z
powierzchnią stawową, poniżej wcięcie dla
chrząstki żebra pierwszego
• rękojeść z trzonem łączy się przez spojenie, z
boku którego jest wcięcie dla chrząstki żebra
drugiego
• na trzonie bocznie znajdują się wcięcia żebrowe
z powierzchniami stawowymi, ostatnie siódme
na granicy trzonu i wyrostka mieczykowatego
• trzon z wyrostkiem mieczykowatym łączy się
przez chrząstkozrost
Wcięcie szyjne
Wcięcie obojczykowe
Rękojeść mostka
Spojenie mostkowe
Trzon
Wcięcia żebrowe
Wyrostek mieczykowaty
Połączenia w obrębie szkieletu osiowego
• Trzony
kręgów
łączą
się
przez
krążki
międzykręgowe, które zbudowane są z chrząstki
włóknistej. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z
pierścienia włóknistego, który zespala trzony
sąsiednich kręgów, a w środku zwiera ruchome jądro
miażdżyste. Stanowi ono amortyzacje oraz ułatwia
ruch. Krążki międzykręgowe znajdują się tylko w
części przedkrzyżowej kręgosłupa.
• Pierwszy jest miedzy drugim a trzecim kręgiem
szyjnym, ostatni (23) między piątym kręgiem
lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej
• Wyrostki stawowe kręgów tworzą stawy
międzykręgowe, których są 23 pary. Są to
stawy proste, płaskie, półścisłe. Dzięki nim
odbywa się ruch w odcinkach kręgosłupa, przede
wszystkim w odcinku szyjnym i lędźwiowym
• W odcinku krzyżowo-guzicznym kręgi uległy
kościozrostom tworząc kość krzyżową i
guziczną.
Połączenia kręgosłupa z czaszka
• Staw szczytowo-potyliczny łączy kręg I szyjny
(szczytowy ) z kością potyliczną. Jest to staw o małej
ruchomości,
gdzie
wykonywany
jest
ruch
potakiwania w osi poprzecznej i dziwienia w osi
strzałkowej.
• Staw szczytowo-obrotowy łączy kręg szczytowy z
kręgiem obrotowym ( II szyjny). W stawie tym ruch
odbywa się wokół zęba kręgu obrotowego w osi
długiej – ruch przeczenia.
Połączenia żeber z kręgosłupem i z
mostkiem
• Stawy głów żebrowych utworzone są przez dołek
żebrowy na trzonie kręgu i głowę żebra
• Stawy żebrowo-poprzeczne tworzą je - dołek żebrowy
wyrostka poprzecznego i guzek żebra. Oba stawy pod
względem czynnościowym stanowią całość, gdzie ruch
zachodzi wokół osi długiej szyjki żebra, są to ruchy
obrotowe
• Z mostkiem chrząstka I żebra łączy się przez
chrząstkozrost mostkowo żebrowy, a chrząstki żeber od
2 do 7 łączą się za pośrednictwem stawów mostkowożebrowych.
Klatka piersiowa jako całość
• Klatkę piersiową, która podobna jest kształtem do
stożka, budują: 12 kręgów piersiowych, 12 par
żeber oraz mostek. U góry znajduje się otwór
górny ograniczony trzonem I kręgu piersiowego,
pierwszą parą żeber i brzegiem górnym rękojeści
mostka. Jego zawartość to: osklepki opłucnej,
przełyk, tchawica, wielkie naczynia krwionośne,
przewód piersiowy limfatyczny i nerwy.
• Ściany boczne ograniczają jamę klatki a w niej ważne
dla życia narządy; płuca i serce. U dołu jest znacznie
większy otwór dolny klatki piersiowej, który
ograniczony jest XII kręgiem piersiowym, ostatnią
parą żeber oraz chrząstkami żeber przytwierdzonych,
które z każdej strony wytwarzają łuk żebrowy.
• Otwór ten zamyka przepona, którą przechodzi przełyk i
nerwy błędne, aorta i przewód piersiowy oraz żyła
główna dolna. Ruchomość klatki uwarunkowana jest
stawami, które łączą żebra z kręgosłupem i z mostkiem
oraz sprężystością chrząstek żebrowych wywołujących
ruchy oddechowe, które są związane
z ruchem
kręgosłupa piersiowego i przepony.
Kończyna górna
• Kościec kończyny górnej zbudowany jest z:
• kości obręczy kończyny i kończyny górnej
wolnej.
• Obręcz kończyny górnej budują obustronnie
obojczyk i łopatka a część wolną kończyny
dzielimy na odcinki : ramię, przedramię i kości
ręki.
Połączenia kończyny górnej
• Kończyna górna łączy się ze szkieletem osiowym
stawem mostkowo-obojczykowym. Obie kości
obojczyk i łopatka zespala staw barkowo-obojczykowy.
Połączenie obręczy kończyny górnej z ramieniem tworzy
staw ramienny. Ramię z przedramieniem połączone jest
stawem łokciowym, obie kości przedramienia w
nasadach dalszych łączy staw promieniowo-łokciowy
dalszy. Przedramię z ręką łączy staw promieniowonadgarstkowy. W ręce występuje szereg stawów
łączących kości nadgarstka, nadgarstka i śródręcza,
śródręcza i palców oraz stawy międzypaliczkowe
Staw mostkowo-obojczykowy
• Kości biorące udział to: mostek i obojczyk z
powierzchniami stawowymi – obojczykową i mostkową
oraz z krążkiem stawowym, który leży między nimi.
• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: mostkowoobojczykowe przednie i tylne, międzyobojczykowe,
żebrowo-obojczykowe.
• Jest to staw złożony, upodobniony do kulistego,
wieloosiowy, sprzężony ze stawem barkowoobojczykowym. Wykonywane ruchy:
unoszenie i
obniżanie, wysuwanie i cofanie barków oraz obrót
dookoła osi długiej obojczyka przy odwodzonym
ramieniu.
w. międzyobojczykowe
Krążek stawowy
w.mostkowo-obojczykowe przednie
w.żebrowo-obojczykowe
mostek
Staw barkowo-obojczykowy
• Kości biorące udział to: obojczyk i łopatka z
powierzchniami stawowymi - barkową i
wyrostka barkowego.
• Torebkę stawowa wzmacniają więzadła :
barkowo-obojczykowe i kruczo-obojczykowe.
• Ruchy tego stawu są sprzężone z ruchami
obojczyka w stawie mostkowo-obojczykowym.
Oba stawy zwiększają zakres ruchu ramienia
we wszystkich kierunkach
Staw ramienny
• Kości biorące udział to: łopatka i kość ramienna.
Staw ten łączy kończynę górna wolną z jej obręczą.
Powierzchnie stawowe to: wydrążenie stawowe
panewki łopatki pogłębione
obrąbkiem oraz
głowa kości ramiennej.
• Torebkę stawową, która jest luźna i bardzo obszerna,
wzmacniają ją więzadła: kruczo-ramienne do
guzków na kości ramiennej i obrąbkowo-ramienne
do szyjki anatomicznej kości ramiennej. Strop dla
tego stawu tworzy więzadło kruczo-barkowe.
• Jest to staw prosty, kulisty, wieloosiowy.
Wykonywane ruchy – odwodzenie i
przywodzenie
w
osi
strzałkowej,
przodozgięcie
i
tyłozgięcie w osi
poprzecznej oraz nawracanie i odwracanie
w osi podłużnej.
• Z połączenia ruchów zgięcia i prostowania
z odwodzeniem i przywodzeniem powstaje
ruch obwodzenia.
Więzadło kruczo-barkowe
k.ramienna
łopatka
Staw łokciowy
• Kości biorące udział to: ramienna, łokciowa i
promieniowa, które tworzą pary połączeń ramiennołokciowe to bloczek i wcięcie bloczkowe: ramiennopromieniowe to główka i
dołek
głowy;
promieniowo-łokciowe bliższe to: obwód stawowy
głowy kości promieniowej i wcięcie promieniowe.
• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: poboczne
łokciowe i poboczne promieniowe, pierścieniowate i
czworokątne
• Jest to staw z złożony zawiasowo-obrotowy
o dwóch osiach ruchu : zginania i prostowania
w osi poprzecznej, oraz nawracanie i
odwracanie w osi pionowej. Ruch ten
sprzężony jest z ruchem stawu promieniowołokciowego dalszego.
• Brzegi obu kości przedramienia łączy błona
międzykostna przedramienia, która hamuje
podłużne przesuwanie się kości promieniowej
w stosunku do kości łokciowej, także służy za
pole przyczepów licznych mięsni.
Główka k. ramiennej
Dołek głowy k.promieniowej
Obwód głowy k.promieniowej
Bloczek
Wcięcie bloczkowe
Wcięcie promieniowe
k. ramienna
k. łokciowa
k.promieniowa
Staw promieniowo-łokciowy dalszy
• Kości biorące udział to: łokciowa i
promieniowa z powierzchniami stawowymi;
obwód stawowy głowy kości łokciowej i
wcięcie łokciowe kości promieniowej oraz
leżący między nimi krążek stawowy.
• Torebki stawowej nie wzmacniają dodatkowe
więzadła. Jest to staw złożony obrotowy
sprzężony
ze
stawem
promieniowołokciowym bliższym
wcięcie łokciowe kości promieniowej
obwód stawowy głowy kości łokciowej
Pow.nadgarstkowa na kości promieniowej
Stawy ręki to:
• śródnadgarstkowy,
międzynadgarstkowe,
nadgarstkowo-środręczne, międzyśródręczne,
śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe.
• Staw śródręczno-paliczkowy kciuka jest
odrębnym stawem typu siodełkowatego o dwóch
osiach ruchu : przywodzenia i odwodzenia
kciuka oraz ruchy przeciwstawienia i
odprowadzenia kciuka. W wyniku których jest
ruch obwodzenia kciuka.
• Dzięki stawom ręki ma ona zdolność manualną
Kończyna dolna
Szkielet kończyny dolnej składa się z:
• kości obręczy kończyny dolnej, w której skład
wchodzą dwie kości miedniczne, które wraz z
kością krzyżową ograniczają miednicę
• kończyny dolnej wolnej, która wolna dzieli się
na odcinki: udo – kość udowa, podudzie kość piszczelowa i strzałka oraz kości stopy
zbudowane z kości stępu, śródstopia i palców.
Połączenia kończyny dolnej
• Kończyna dolna połączona jest ze szkieletem
osiowym kością biodrową i krzyżową.
• W obrębie kończyny dolnej są stawy o
znacznie mniejszym zakresie ruchomości od
kończyny górnej, odporniejsze na przenoszone
siły.
• Połączenie kończyny dolnej z tułowiem oraz
stopą spełniają ważną rolę jako amortyzatory
przenoszące siły działające z podłoża przez
stopę na kręgosłup podczas ruchu
Połączenia obręczy kończyny dolnej
• Obręcz kończyny stanowią zrośnięte trzonami
kości: biodrowa, łonowa i kulszowa; które tworzą
kość miedniczną.
• Łączy się ona stawowo z kością krzyżową - ze
szkieletu osiowego, oraz z kością udową – kością
kończyny dolnej wolnej
Staw krzyżowo-biodrowy
• Kości biorące udział : krzyżowa i biodrowa z
powierzchniami stawowymi uchowatymi.
• Torebka stawowa jest bardzo silna i
wzmocniona
więzadłami
bezpośrednimi:
krzyżowo-biodrowe
brzuszne, grzbietowe i
międzykostne i więzadłami pośrednimi:
biodrowo-lędźwiowe,
krzyżowo-guzowe
i
krzyżowo-kolcowe.
• Jest to staw prosty, płaski, półścisły
• Z przodu obie kości łonowe połączone są przez
spojenie łonowe.
• Więzozrosty – tworzą błonę zasłonową, która
zamyka otwór zasłonowy (oprócz kanału
zasłonowego). Więzadło pachwinowe jest jako
widoczna bruzda zasłonowa.
• Podsumowanie:
w
miednicy
występuje
kościozrost, który tworzy kość miedniczną,
chrząstkozrost – spojenie łonowe, więzozrostto błona zasłonowa i więzadło pachwinowe oraz
staw - krzyżowo-biodrowy
Staw biodrowy
• Kości biorące udział to: kość miedniczna i
udowa.
• Powierzchnie
stawowe
–
księżycowata
pogłębiona obrąbkiem i zamknięta więzadłem
poprzecznym panewki oraz głowa kości udowej
(bez dołka).
• Torebka stawowa jest bardzo gruba i napięta
wzmocniona więzadłami: biodrowo-udowym,
łonowo-udowym, kulszowo-udowym i warstwa
okrężną.
Pow. staw.księżycowata
pogłębiona obrąbkiem
Głowa kości udowej
• Jest to staw prosty, kulisto-panewkowy,
wieloosiowy.
• Ruchy wykonywane zginanie i prostowanie w
osi poprzecznej, odwodzenie i przywodzenie w
osi strzałkowej, nawracanie i odwracanie w osi
pionowej. W ustalonym położeniu kończyny
wolnej wykonywane są skręty miednicy. Przez
kombinację ruchów: odwodzenia i przywodzenia
oraz zginania i prostowania można wykonać
ruch obwodzenia
Staw kolanowy
• Kości biorące udział: udowa, piszczelowa i
rzepka.
• Powierzchnie stawowe na kości udowej to
kłykieć przyśrodkowy i boczny, na kości
piszczelowej są to powierzchnie stawowe górne
kłykcia przyśrodkowego i bocznego, rzepki i
rzepkowa na kości udowej.
• W jamie stawu znajdują się łąkotki boczna i
przyśrodkowa, które dzielą częściowo jamę
stawu na piętro górne i dolne spełniają również
funkcję amortyzatora.
• Torebka stawowa ma bardzo złożony przebieg,
powodując, że
więzadła wewnętrzne leżą
między warstwami włóknistą i maziową, są to –
krzyżowe przednie, krzyżowe tylne i
poprzeczne kolana.
• Z zewnątrz więzadła wzmacniają staw z każdej
strony: z przodu to więzadło rzepki, które
włączone jest w ścięgno końcowe mięśnia
czworogłowego uda, od strony przyśrodkowej –
więzadło poboczne piszczelowe, od strony
bocznej – poboczne strzałkowe a z tyłu
podkolanowe skośne i łukowate.
Rzepka
Więzadło poboczne
strzałkowe
Więzadło poboczne piszczelowe
Więzadło rzepki
Powierzchnia stawowa rzepkowa
Więzadło krzyżowe
przednie
Rzepka
• Jest to staw złożony, zawiasowo-obrotowy o
dwóch osiach ruchu .
• Zgięcie i prostowanie w osi poprzecznej które
składają się z fazy toczenia i ślizgania hamowane
przez napinające się więzadła krzyżowe.
• Przy zgiętym kolanie w stawie kolanowym
można wykonać ruch nawracania i odwracania w
osi pionowej.
Połączenia kości podudzia
Staw piszczelowo-strzałkowy
• Kości biorące udział to piszczelowa i strzałka,
• Powierzchnie stawowe to strzałkowa na kości
piszczelowej i głowy strzałki.
• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: głowy
strzałki przednie i tylne. Jest to staw prosty,
płaski, półścisły.
• Błona
międzykostna goleni łączy brzegi
międzykostne kości piszczelowej i strzałki,
hamuje ona ruchy przesuwania się kości
względem siebie i jest miejscem przyczepu
mięśni.
• Więzozrost
piszczelowo-strzałkowy,
jest
przedłużeniem błony międzykostnej w dolnej
części goleni. Wzmacniana jest więzadłami
piszczelowo-strzałkowym przednim i tylnym.
Ruchomość więzozrostu jest bardzo mała
Staw piszczelowo-strzałkowy
Błona międzykostna
Strzałka
Więzozrost
piszczelowo-strzałkowy
Kość piszczelowa
Stawy stopy
W połączeniach stopy wyróżniamy stawy:
• skokowo-goleniowy,
• stawy międzystępowe,
• stępowo-śródstopne,
• międzyśródstopne
• stawy palców stopy
UKŁAD CZYNNY RUCHU
Układ czynny ruchu
• tworzą
mięśnie
szkieletowe
poprzecznie
prążkowane
• wykonują one szybkie, celowe ruchy oraz są
poddane są naszej woli.
• dzięki kostnym przyczepom mięśnie szkieletowe
podczas skurczu powodują ruchy kośćca bądź
ustalają położenie jednych kości względem
drugich, dlatego też nazywamy je mięśniami
tworzącymi czynny układ ruchu.
MIĘŚNIE GRZBIETU
Dzielą się na powierzchowne i głębokie.
Czynnościowo należą do mięśni działających na
kończynę górną i żebra.
Mięśnie powierzchowne grzbietu dzielą się na
dwie grupy ze względu na przyczepy:
• mięśnie kolcowo-ramienne
• mięśnie kolcowo-żebrowe
Mięsień czworoboczny
• jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem, o
kształcie trójkąta, którego podstawa skierowana jest do
kręgosłupa a wierzchołek do okolicy stawu ramiennego.
• Przyczep początkowy guzowatość potyliczna zewnętrzna,
więzadło karkowe, wyrostki kolczyste wszystkich kręgów
piersiowych i więzadło nadkolcowe tego odcinka
• Przyczep końcowy dzieli się na części: górna zstępująca,
przyczepia się do końca barkowego obojczyka,
środkowa–poprzeczna do wyrostka barkowego łopatki,
dolna – wstępująca, do grzebienia łopatki
m.czworoboczny
m.najszerszy grzbietu
• Czynność – obustronny skurcz powoduje
zbliżenie łopatki do kręgosłupa (postawa na
baczność), części górnej unosi bark, części
środkowej zbliża łopatkę do kręgosłupa i części
dolnej obniża bark.
• Przy ustalonym przyczepie końcowym skurcz
jednostronny powoduje pochylenie głowy w
stronę skurczu a w skurczu obustronnym
pochyla głowę do tyłu.
• Przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi
tułów np. podczas zwisu i podciągania.
Mięsień najszerszy grzbietu
• jest częściowo przykryty przez mięsień czworoboczny,
pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki
piersiowej. Jego podstawa zwrócona jest do kręgosłupa, a
wierzchołek do kości ramiennej.
• Przyczep początkowy części kręgowej znajduje się na
wyrostkach kolczystych sześciu dolnych kręgów
piersiowych, wszystkich lędźwiowych i na grzebieniu
krzyżowym
pośrodkowym
część
biodrowaprzyśrodkowa część grzebienia biodrowego,część
żebrowa - z boku trzech lub czterech ostatnich żeber
część łopatkowa - na zewnętrznej powierzchni kąta
dolnego łopatki.
• Mięsień biegnie do góry w bok, wchodzi do dołu
pachowego, zawija się na kości ramiennej.
• Przyczep końcowy przyczepia się do grzebienia
guzka mniejszego kości ramiennej.
• Czynność działa na staw ramienny. Przywodzi
ramię, tyłozgina i nawraca, przy ustalonej
kończynie unosi żebra – jest pomocniczym
mięśniem wdechu.
• Podczas gwałtownego skurczu działa jako
mięsień wydechowy
(podczas kaszlu i
odksztuszania).
m. najszerszy grzbietu
Mięśnie głębokie
• grzbietu sięgają od miednicy do czaszki leżąc po obu
stronach kręgosłupa.
• Dzielimy je na dwa pasma: boczne leży bardziej
powierzchownie w przestrzeni ograniczonej wyrostkami
poprzecznymi
i
linią
sięgającą
do
brzegu
przyśrodkowego łopatki i przyśrodkowe leży głębiej,
wypełnia bruzdę ograniczoną wyrostkami porzecznymi
kręgów a ich wyrostkami kolczystymi.
• Mięśnie głębokie grzbietu służą głównie do utrzymania
pozycji pionowej kręgosłupa i do prostowania go, a ich
antagonistami są mięśnie brzucha.
Mięsień prostownik grzbietu
jest największym z mięśni głębokich, przebiega od
okolicy krzyżowej do kości skroniowej.
Przyczep początkowy wspólna masa mięśniowościęgnista na powierzchni grzbietowej kości
krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i
więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na
wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych.
Mięsień biegnie do góry i dzieli się na dwa pasma:
a) pasmo boczne to mięsień biodrowo-żebrowy,
który dzieli się na biodrowo-żebrowy lędźwi,
biodrowo-żebrowy
klatki
piersiowej
i
biodrowo-żebrowy szyi
Przebiegają one w okolicach kątów żeber.
Przyczep końcowy mięśnia biodrowo-żebrowego
szyi jest na wyrostkach poprzecznych kręgów
szyjnych od III do VI.
b) pasmo przyśrodkowe to mięśnie najdłuższe –
najdłuższy klatki piersiowej, najdłuższy szyi i
najdłuższy głowy. Przebiegają one między
wyrostkami porzecznymi
Przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy
znajduje się na wyrostku sutkowym kości
skroniowej
Czynność działając jednostronnie silnie zgina we
wszystkich odcinkach kręgosłup w bok.
Czynność obustronna prostuje kręgosłup – jest
pomocniczym mięśniem wdechu, zgina kręgosłup
ku tyłowi a także pochyla głowę do tyłu.
m. najdłuższy głowy
m.biodrowo-żebrowy szyi
m.biodrowo-żebrowy kl. p
mm. międzyżebrowe zew.
m. biodrowo-żebrowy lędźwi
m.najdłuższy klatki piersiowej
MIĘŚNIE GŁOWY
dzielą się na trzy grupy
a) mięśnie
mimiczne,
czyli
wyrazowe.
Charakteryzują się tym, ze jeden bądź oba
przyczepy znajdują się na częściach miękkich.
b)mięśnie języka, gałki ocznej i narządu słuchu
c) mięśnie żuchwy, których przyczepy znajdują się
na czaszce i żuchwie i czynność ich to poruszanie
żuchwą.
MIĘŚNIE SZYI
• mięśnie powierzchowne
• grupa środkowa – mięśnie nadgnykowe
- mięśnie podgnykowe
• mięśnie głębokie
Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy
• Przyczep początkowy rękojeść mostka, koniec
mostkowy obojczyka,
• Przyczep końcowy wyrostek sutkowy kości
skroniowej.
• Czynność skurcz jednostronny pochyla głowę w
bok w stronę skurczu, skręca ją w stronę
przeciwną skurczowi, unosi głowę do góry .
skurcz obustronny: pochyla głowę do tyłu, a przy
ustalonym p.k. mięsień unosi mostek – jest
pomocniczym mięśniem wdechu.
m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy
MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ
•
•
•
•
•
•
•
•
a)
mięśnie powierzchowne
mięsień piersiowy większy
mięsień piersiowy mniejszy
mięsień podobojczykowy
mięsień zębaty przedni
b)
mięśnie głębokie
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
mięśnie podżebrowy
mięsień porzeczny klatki piersiowej
c)
przepona.
m. naramienny
m. czworoboczny
m. piersiowy większy
m. zębaty przedni
m.najszerszy grzbietu
m. skośny zew. brzucha
Mięsień piersiowy większy
• ma kształt zbliżony do trójkąta, którego podstawa
zwrócona jest do mostka, a wierzchołek do kości
ramiennej.
Przyczep początkowy części obojczykowej - koniec
mostkowy
obojczyka,
mostkowo-żebrowejpowierzchnia przednia mostka i chrząstki żeber
prawdziwych i brzusznej - pochewka mięśnia
prostego brzucha
Mięsień biegnie w bok do góry.
Przyczep końcowy grzebień guzka większego kości
ramiennej.
Czynność równoczesny skurcz wszystkich części
mięśnia przywodzi ramię do przedniej ściany
klatki piersiowej oraz ją nawraca. Przy ustalonym
ramieniu dźwiga ciało do góry (przy zwisie i
podciąganiu), a także jest pomocniczym mięśniem
wdechu.
Część obojczykowa – przodozgina ramię, a razem z
mięśniem najszerszym grzbietu przywodzi ramię
w płaszczyźnie czołowej.
m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy
m. piersiowy większy
m. zębaty przedni
m.prosty brzucha
Mięsień zębaty przedni
• leży na ścianie bocznej klatki piersiowej i razem z
mięśniami skośnym zewnętrznym brzucha i
najszerszym grzbietu buduje ścianę boczną tułowia.
Mięsień ten stanowi dno jamy pachowej.
• Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia
dziewięciu górnych żeber.
• Przyczep końcowy mięsień biegnie pod łopatką i
kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki-od
kąta górnego po kąt dolny łopatki
m. zębaty przedni
mm. międzyżebrowe wew.
mm. międzyżebrowe zew.
• Czynność: przyciska łopatkę do ściany klatki
piersiowej, przesuwa ją bocznie i do przodu,
• Pociągając kąt dolny do przodu, przesuwa kąt
boczny do góry dzięki czemu ramię może być
odwiedzione powyżej poziomu.
• Przy ustalonej kończynie jest pomocniczym
mięśniem wdechu.
• Mięśnie głębokie klatki piersiowej stanowią o
ruchomości żeber i są to zasadnicze mięśnie oddechowe.
Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
Przyczep początkowy dolna krawędź żebra wyżej
położonego.
Przyczep końcowy górny brzeg żebra niżej położonego.
Czynność unoszą żebra, są to główne mięśnie wdechowe.
Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
Przyczep początkowy wewnętrzna powierzchnia żebra niżej
położonego.
Przyczep końcowy dolny brzeg żebra wyżej położonego.
Czynność obniżają żebra, są to główne mięśnie wydechowe
Przepona
• stanowi przegrodę oddzielającą jamę klatki piersiowej
od jamy brzucha. Uwypuklona jest w światło klatki
piersiowej i może przesuwać się w górę i w dół, tym
samym zmieniając przemiennie obie jamy
• Przyczep początkowy część lędźwiowa składa się z
dwóch odnóg, które przyczepiają się do powierzchni
przednich trzonów trzech, czterech górnych kręgów
lędźwiowych, łączą się one na wysokości XII kręgu
piersiowego ograniczając rozwór aortowy, przez który
przechodzi aorta i przewód piersiowy ( limfatyczny)
część żebrowa wewnętrzna powierzchnia VI dolnych
chrząstek żeber,
część mostkowa wewnętrzna powierzchnia wyrostka
mieczykowatego mostka.
Przyczep końcowy wszystkie włókna zbiegają się do środka
tworząc – środek ścięgnisty.
Czynność jest to główny mięsień wdechowy, dzięki
skurczowi wytwarza podciśnienie, które umożliwia
zassanie powietrza do płuc. Jest także mięśniem tłoczni
brzusznej.
Przez przeponę przechodzą w części ścięgnistej żyła
główna dolna i aorta, a w części mięśniowej przełyk. Na
powierzchni górnej środka ścięgnistego leżą podstawy
płuc, a na płatku przednim – serce.
aorta
część lędźwiowa
środek ścięgnisty.
część żebrowa
część mostkowa
MIĘŚNIE BRZUCHA
• leżą między klatką piersiową a górnym brzegiem
miednicy budując ściany jamy brzusznej. Dzielą
się na mięśnie boczne, przednie i tylne.
Przyśrodkowe części mięśni bocznych krzyżują
się ze stroną przeciwną tworząc kresę białą,
(która biegnie od wyrostka mieczykowatego do
spojenia łonowego), a przed i po skrzyżowaniu
pochewkę dla mięśnia prostego brzucha. Mięśnie
grupy bocznej i przedniej są pomocniczymi
mięśniami wydechu.
Mięśnie boczne brzucha – m. skośny zewnętrzny
brzucha
• jest to mięsień płaski, szeroki, o kształcie
czworokąta, leży w przedniej i bocznej okolicy
brzucha.
• Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia
żeber od V do XII.
• Przyczep końcowy włókna przechodzą do przodu
przyśrodkowo, gdzie w części środkowej tworzą
pochewkę mięśnia prostego brzucha i kresę
białą (od wyrostka mieczykowatego do spojenia
łonowego), dolne części przechodzą w więzadło
pachwinowe oraz na
wargę zewnętrzną
grzebienia biodrowego.
• Czynność
skurcz
jednostronny:
zgina
kręgosłup i klatkę piersiową w bok, skręca
tułów w stronę przeciwną.
• skurcz obustronny: zgina kręgosłup lędźwiowy
w przód.
• Jest pomocniczym mięśniem wydechowym
oraz mięśniem tłoczni brzusznej.
• Przy ustalonym kręgosłupie unosi miednicę .
m.skośny zewnętrzny
brzucha
Mięśnie przednie brzucha- Mięsień prosty
brzucha
• leży po obu stronach kresy białej.
• Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do
VII chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka.
• Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie
łonowe.
• Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu,
jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem
tłoczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi
miednicę
kresa biała
m.skośny wew. brzucha
m.prosty brzucha
kresy poprzeczne
MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ
Dzielą się na grupy topograficzne, w których
wyróżniamy
• mięśnie obręczy kończyny górnej,
• ramienia,
• przedramienia
• ręki.
Mięsień naramienny
Tylko mięsień naramienny ma przyczepy początkowe na obu
kościach obręczy tj. obojczyku i łopatce, ma kształt trójkąta
i obejmuje staw ramienny z przodu, z góry i z boku
Przyczep początkowy części przedniej: koniec barkowy
obojczyka, części środkowej: wyrostek barkowy łopatki,
części tylnej :grzebień łopatki.
Przyczep końcowy: guzowatość naramienna kości ramiennej.
• Czynność
całego
mięśnia:
odwodzi
ramię,
części przedniej: przodozgina ramię i je nawraca, części
środkowej: odwodzi ramię, części tylnej: tyłozgina ramię i
je odwraca
m.naramienny
m.dwugłowy ramienia
m.ramienny
m.naramienny
m.dwugłowy ramienia
m.ramienny
Mięsień dwugłowy ramienia
• Leży najbardziej powierzchownie, przyczep
początkowy dzieli się na dwie głowy.
Przyczep początkowy głowy długiej
nadpanewkowy łopatki.
guzek
Przyczep początkowy głowy krótkiej wyrostek
kruczy łopatki.
• Przyczep
końcowy
promieniowej.
guzowatość
kości
Czynność w stawie ramiennym głowy długiej:
odwodzi ramię.
Czynność w stawie ramiennym głowy krótkiej:
przodozgina i przywodzi ramię.
Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię i
przy zgiętym je odwraca.
głowa długa
głowa krótka
m.kruczo-ramienny
m.dwugłowy ramienia
Mięsień trójgłowy ramienia
• Przyczep początkowy dzieli się na trzy głowy.
Przyczep początkowy głowy długiej guzek
podpanewkowy łopatki.
Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej tylna
powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg
przyśrodkowy).
• Przyczep początkowy głowy bocznej tylna
powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg
boczny)
• Przyczep końcowy wyrostek łokciowy kości
łokciowej.
• Czynność w stawie ramiennym głowy długiej:
tyłozgina i przywodzi ramię.
• Czynność w stawie łokciowym: najsilniejszy i
jedyny prostownik działający na staw łokciowy
m.trójgłowy (głowa długa)
m.trójgłowy (głowa boczna)
m.trójgłowy (głowa przyśrodkowa)
Mięsień ramienno-promieniowy
• Przyczep początkowy poniżej połowy trzonu, na brzegu
bocznym kości ramiennej.
• Przyczep końcowy wyrostek rylcowaty kości
promieniowej.
• Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię,
najsilniej w położeniu pośrednim między odwróceniem
a nawróceniem. Przedramię odwrócone nawraca a
nawrócone odwraca.
m.ramienno-promieniowy
MIĘŚNIE RĘKI
• Są to mięśnie krótkie, leżące na powierzchni
dłoniowej śródręcza i między kośćmi śródręcza.
• Na powierzchni grzbietowej ręki nie występują
mięśnie.
• Mięśnie dzielą się na mięśnie kłębu - czynnościowo
związane z kciukiem i kłębika - związane z palcem
V, środkowe dłoni - współdziałają w zginaniu
palców trójczłonowych w stawach śródręcznopaliczkowych
oraz
prostują
w
stawach
międzypalciczkowych
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ
Mięśnie kończyny dolnej dzielą się na
• mięśnie obręczy kończyny dolnej
• mięśnie kończyny dolnej wolnej (uda,
podudzia,stopy).
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZY
DOLNEJ (miednicy)
• Są to mięśnie krótkie, których przyczepy
początkowe znajdują się na kościach
miednicy a przyczepy końcowe w bliższej
części kości udowej.
Dzielą się na:
• mięśnie wewnętrzne
• mięśnie zewnętrzne miednicy.
mięśnie wewnętrzne miednicy:
• mięsień biodrowo-lędźwiowy
• mięsień lędźwiowy mniejszy
Mięsień biodrowo-lędźwiowy
• Ze względu na przyczep początkowy dzieli się
na mięsień lędźwiowy większy i mięsień
biodrowy.
• Mięsień lędźwiowy większy
• Przyczep początkowy boczna powierzchnia
trzonów XII kręgu piersiowego i czterech
górnych lędźwiowych, oraz na wyrostkach
żebrowych kręgów lędźwiowych.
• Mięsień biodrowy
• Przyczep początkowy wypełnia dół biodrowy
kości biodrowej.
• Mięśnie łączą się we wspólny brzusiec i
ścięgno. Miednicę opuszcza pod więzadłem
pachwinowym.
Przyczep końcowy krętarz mniejszy kości
udowej.
Czynność w stawie biodrowym: zgina,
przywodzi i odwraca udo.
Czynność w odcinku lędźwiowym kręgosłupa:
skurcz obustronny zgina kręgosłup w przód,
jednostronny skurcz zgina kręgosłup w bok.
m. biodrowy
m. lędźwiowy większy
Mięsień pośladkowy wielki
• Jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem i
przykrywa pozostałe mięśnie tej grupy.
• Przyczep początkowy biegnie wzdłuż linii stawu krzyżowobiodrowego, więzadła krzyżowo-guzowego oraz na
przylegającej części powierzchni pośladkowej kości
biodrowej.
• Przyczep końcowy część dolna mięśnia przyczepia się do
guzowatości pośladkowej kości udowej, część górna
wchodzi w skład (z mięśniem naprężaczem powięzi
szerokiej) pasma biodrowo-piszczelowego powięzi
szerokiej uda, która kończy się poniżej kłykcia bocznego
kości piszczelowej .
• Czynność w stawie biodrowym : najsilniejszy
prostownik stawu biodrowego, obustronny
skurcz przy ustalonej kończynie dolnej
wysuwa miednicę do przodu a skurcz
jednostronny- w bok. Jest także najsilniejszym
odwracaczem i przywodzicielem uda.
• Czynność w stawie kolanowym: wzmacnia
czynność którą zastanie ( prostowane –prostuje,
zgięte bardziej zgina ).
m.pośladkowy wielki
pasmo biodrowo-piszczelowe
powięzi szerokiej uda
m.półścięgnisty
m. dwugłowy uda
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ
WOLNEJ
• Mięsnie kończyny dolnej wolnej dzielą się na
mięśnie uda, podudzia i stopy.
Mięśnie uda
W skład mięśni uda wchodzą trzy grupy: przednia,
przyśrodkowa i tylna.
Mięśnie przednie uda:
• mięsień krawiecki
• mięsień czworogłowy uda
• mięsień stawowy kolana
m. prosty uda
m. krawiecki
m.obszerny boczny
Mięsień czworogłowy uda
• Jest to najbardziej masywny mięsień ustroju
człowieka.
• Leży na powierzchni przedniej uda i w
przyczepie początkowym dzieli się na cztery
głowy. Warstwę powierzchowną tworzy głowamięsień prosty uda, a pozostałe głowy to
mięśnie:
obszerny
boczny,
obszerny
przyśrodkowy i obszerny pośredni - położone
są głębiej. Mięsień prosty uda działa na dwa
stawy a pozostałe mięśnie są jednostwowe.
• Mięsień prosty uda
Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni dolny
i torebka stawu biodrowego.
• Mięsień obszerny boczny
Przyczep początkowy okolica krętarza większego
kości udowej .
• Mięsień obszerny przyśrodkowy
Przyczep początkowy okolica krętarza mniejszego
kości udowej.
• Mięsień obszerny pośredni
Przyczep początkowy powierzchnia przednia trzonu
kości udowej.
• Wszystkie te mięśnie przechodzą we wspólne
ścięgno środkowe.
Przyczep końcowy powierzchnia przednia rzepki a
dalej przechodzi w więzadło rzepki, które kończy
się na guzowatości kości piszczelowej.
Czynność w stawie biodrowym: mięsień prosty uda,
który z mięśniem biodrowo-lędźwiowym jest
najsilniejszym zginaczem uda, także je odwodzi i
odwraca.
Czynność w stawie kolanowym: jest jedynym i
najsilniejszym
prostownikiem
w
stawie
kolanowym.
m.prosty uda
m.obszerny pośredni
m. obszerny
boczny
m.obszerny
przyśrodkowy
mięsień przywodziciel wielki
• Przyczep początkowy gałąź dolna kości łonowej,
gałąź kości kulszowej i guz kulszowy.
• Przyczep końcowy warga przyśrodkowa kresy
chropawej kości udowej i powyżej nadkłykcia
przyśrodkowego kości udowej.
• Czynność w stawie biodrowym: jest najsilniejszym
przywodzicielem a także odwraca oraz silnie
prostuje udo.
m. przywodziciel wielki
m. prosty uda
m.obszerny przyśrodkowy
m. półbłoniasty
Mięsień półścięgnisty
• Przyczep początkowy guz kulszowy.
• Przyczep końcowy poniżej kłykcia przyśrodkowego
kości piszczelowej.
• Mięsień półbłoniasty
• Przyczep początkowy guz kulszowy.
• Przyczep końcowy okolica kłykcia przyśrodkowego
kości piszczelowej.
Czynność obu mięśni w stawie biodrowym: prostowanie i
przywodzenie uda. Czynność w stawie kolanowym:
zginają i zgięte podudzie nawracają.
m. półścięgnisty
m. dwugłowy uda
m.półbłoniasty
Mięsień dwugłowy uda
Przyczep początkowy głowy długiej guz kulszowy
Przyczep początkowy głowy krótkiej środkowa
część wargi bocznej kresy chropawej kości
udowej.
Przyczep końcowy głowa strzałki.
Czynność w stawie biodrowym: prostuje,
przywodzi i odwraca.
Czynność w stawie kolanowym: zgina i zgiętą
goleń odwraca
głowa długa m.dwugłowego
uda
głowa krótka m.dwugłowego
uda
pasmo biodrowo-piszczelowe
powięzi szerokiej uda
Mięsień piszczelowy przedni
• Przyczep początkowy górna część błony
międzykostnej goleni, przylegający kłykieć
boczny, górna część trzonu kości piszczelowej.
• Przyczep końcowy ścięgno końcowe przebiega
do przodu od stawów skokowych. Biegnie w
kierunku brzegu przyśrodkowego stopy gdzie
zawija się na powierzchnię podeszwową i
kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej
i I kości śródstopia.
m. strzałkowy długi
m. piszczelowy przedni
• Czynność w stawie skokowym górnym: jest
najsilniejszym zginaczem grzbietowym stopy,
przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu.
• Czynność w stawie skokowym dolnym:
przywodzi i odwraca stopę, unosząc brzeg
przyśrodkowy stopy wpływa na prawidłowe
jej wysklepienie .
mięśnie boczne podudzia
• mięsień strzałkowy długi
• mięsień strzałkowy krótki
• Mięsień strzałkowy długi
Przyczep początkowy kłykieć boczny kości
piszczelowej, głowa strzałki, torebka stawu
piszczelowo-strzałkowego i górny odcinek
trzonu strzałki.
• Przyczep końcowy ścięgno biegnie za kostką
boczną, wzdłuż brzegu bocznego stopy, na
wysokości kości sześciennej skręca na
powierzchnię podeszwową i kończy się na
kości klinowatej przyśrodkowej i I kości
śródstopia.
• Czynność w stawie skokowym górnym: zgina
podeszwowo stopę. Czynność w stawie
skokowym dolnym: najsilniej nawraca i
odwodzi stopę, bierze udział w utrzymaniu
prawidłowego wysklepienia stopy.
m. strzałkowy długi
mięśnie tylne podudzia
Dzielą się na dwie warstwy: powierzchowną i
głęboką
Mięśnie warstwy powierzchownej dzielą się na:
• mięsień trójgłowy łydki
• mięsień podeszwowy
Mięsień trójgłowy łydki
• Jest mięśniem, który ze względu na przyczepy
początkowe dzieli się na dwa mięśnie: mięsień
brzuchaty oraz mięsień płaszczkowaty
• Mięsień brzuchaty łydki
Przyczep początkowy głowy bocznej powyżej kłykcia
bocznego kości udowej.
Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej powyżej
kłykcia przyśrodkowego kości udowej
• Mięsień płaszczkowaty jest trzecią głową i leży pod
mięśniem brzuchatym łydki.
Przyczep początkowy powierzchnia tylna głowy strzałki,
górna część trzonu strzałki i górna część kości
piszczelowej.
Wszystkie trzy głowy przechodzą we wspólne ścięgno
końcowe jako ścięgno piętowe inaczej zwane ścięgnem
Achillesa. Przyczep końcowy guz piętowy kości piętowej.
• Czynność w stawie kolanowym- tylko mięsień brzuchaty
zgina. Czynność w stawie skokowym górnym: jest
najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy, dzięki
niemu możemy chodzić, biegać.Czynność w stawie
skokowym dolnym: odwraca i przywodzi stopę
m. brzuchaty głowa boczna
m. brzuchaty głowa boczna
m. płaszczkowaty