Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Raport z
Transkrypt
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Raport z
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa Joanna Chodor Raport z monitoringu działalności przedstawicieli organizacji pozarządowych w Komitetach Monitorujących i Sterujących część I: styczeń 2004 r. – maj 2005 r. część II: czerwiec 2005 r. – listopad 2005 r. Warszawa, grudzień 2005 1 Spis treści: RAPORT, część I: styczeń 2004-maj 2005 1. Wstęp 2. Rozdział I. Wprowadzenie 2.1. Czym są Komitety Monitorujące i Sterujące 2.2. Podstawa prawna powołania komitetów 2.3. Sposób wyboru przedstawicieli organizacji pozarządowych 3. Rozdział II. Raporty z uczestnictwa przedstawicieli trzeciego sektora 3.1. Sposób zbierania i sumowania danych 3.2. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) 3.2.1. Zakres tematyczny programu 3.2.2. Komitet Monitorujący 3.2.3. Komitety Sterujące 3.2.3.1. KS dla Priorytetu 1 SPO RZL 3.2.3.2. KS dla Działań 2.1 i 2.2 SPO RZL 3.2.3.3. KS dla Działań 2.3 i 2.4 SPO RZL 3.2.3.4. KS dla Priorytetu 3 SPO RZL 3.2.4. Podsumowanie 3.3. Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 3.3.1. Zakres tematyczny programu 3.3.2. Komitet Monitorujący PIW EQUAL 3.3.3. Podsumowanie 3.4. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 3.4.1. Zakres tematyczny programu 3.4.2. Komitet Monitorujący ZPORR 3.4.3. Krajowy Komitet Sterujący dla Działania 1.6. ZPORR 3.4.4. Regionalne Komitety Sterujące i Monitorujące 3.4.5. Podsumowanie 3.5. Program Operacyjny Pomoc Techniczna 3.5.1. Zakres tematyczny programu 3.5.2. Komitet Monitorujący PO PT 3.5.3. Komitet Sterujący PO PT 3.5.4. Podsumowanie 3.6. Podstawy Wsparcia Wspólnoty / Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 3.6.1. Komitet Monitorujący NPR / Podstawy Wsparcia Wspólnoty 3.6.2. Podsumowanie 3.7. Sektorowy Program Operacyjny Transport 3.7.1. Zakres tematyczny programu 3.7.2. Komitet Monitorujący SPOT 3.7.3. Komitet Sterujący SPOT 3.7.4. Podsumowanie 3.8. Strategia wykorzystania Funduszu Spójności 3.8.1. Zakres tematyczny programu 3.8.2. Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności 3.8.3. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – transport 3.8.4. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – środowisko 3.8.5. Podsumowanie 2 3.9. Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” 3.9.1. Zakres tematyczny programu 3.9.2. Komitet Monitorujący SPO-WKP 3.9.2. Komitet Sterujący SPO-WKP 3.9.3. Podsumowanie 3.10. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich” 3.10.1. Zakres tematyczny programu. 3.10.2. Komitet Monitorujący SPO „Rolnictwo” 3.10.3. Komitet Sterujący SPO „Rolnictwo” 3.10.4. Podsumowanie 3.11. Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20042006” 3.11.1. Komitet Monitorujący SPO „Ryby” 3.11.2. Komitet Sterujący SPO „Ryby” 3.11.3. Podsumowanie RAPORT, część II: czerwiec 2005-listopad 2005 4. Rozdział III. Raporty z uczestnictwa przedstawicieli organizacji pozarządowych 4.1. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 4.1.1. Komitet Monitorujący SPO RZL 4.1.2. Komitety Sterujące 4.1.2.1. KS dla Priorytetu 1 SPO RZL 4.1.2.2. KS dla Działań 2.1 i 2.2. SPO RZL 4.1.2.3. KS dla Działań 2.3 i 2.4. SPO RZL 4.1.2.4. KS dla Priorytetu 3 SPO RZL 4.1.3. Podsumowanie 4.2. Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 4.2.1. Komitet Monitorujący PIW EQUAL 4.2.2. Podsumowanie 4.3. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 4.3.1. Komitet Monitorujący ZPORR 4.3.2. Krajowy Komitet Sterujący dla Działania 1.6. ZPORR 4.3.3. Podsumowanie 4.4. Program Operacyjny Pomoc Techniczna 4.4.1. Komitet Monitorujący PO PT 4.4.2. Komitet Sterujący PO PT 4.4.3. Podsumowanie 4.5. Podstawy Wsparcia Wspólnoty/Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 4.5.1. Komitet Monitorujący PWW/NPR 4.5.2. Podsumowanie 4.6. Sektorowy Program Operacyjny Transport 4.6.1. Komitet Monitorujący SPOT 4.6.2. Komitet Sterujący SPOT 4.6.3. Podsumowanie 4.7. Strategia wykorzystania Funduszu Spójności 4.7.1. Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności 4.7.2. Komitet Sterujący ds. Funduszu Spójności – transport 4.7.3. Komitet Sterujący ds. Funduszu Spójności – środowisko 3 4.7.4. Podsumowanie 4.8. Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” 4.8.1. Komitet Monitorujący SPO-WKP 4.8.2. Komitet Sterujący SPO-WKP 4.8.3. Podsumowanie 4.9. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich” 4.9.1. Komitet Monitorujący SPO „Rolnictwo” 4.9.2. Komitet Sterujący SPO „Rolnictwo” 4.9.3. Podsumowanie 4.10. Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20042006” 4.10.1. Komitet Monitorujący SPO „Ryby” 4.10.2. Komitet Sterujący SPO „Ryby” 4.10.3. Podsumowanie 5. Rozdział IV. Analiza wypowiedzi członków komitetów z ramienia organizacji pozarządowych 5.1. Uwagi metodologiczne – sposób zbierania danych 5.2. Wypowiedzi członków komitetów 5.2.1. Strona organizacyjna pracy komitetów 5.2.2. Rola przedstawicieli organizacji pozarządowych w komitetach 5.2.3. Ocena działalności komitetów 5.2.4. Postulowane zmiany 5.3. Podsumowanie 6. Zakończenie 7. Wskazówki bibliograficzne 8. Lista załączników Załączniki A: Analizy aktywności członków poszczególnych komitetów Załącznik B: Lista przedstawicieli Załącznik C: Lista uczestników biorących udział w badaniach jakościowych 4 RAPORT część I: styczeń 2004-maj 2005 1. Wstęp: Projekt „Razem można więcej”, realizowany przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, jest finansowany ze środków udzielonych przez Ministerstwo Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu - Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Celem projektu jest wzmocnienie roli organizacji pozarządowych we współpracy z administracją publiczną poprzez poprawę jakości rzecznictwa interesów sektora pozarządowego oraz monitoring działalności jego reprezentantów. Jednocześnie projekt ten ma za zadanie zwiększenie potencjału trzeciego sektora poprzez promocję i wsparcie dla wewnętrznej integracji sektora i procesu federalizacji, jak również poprawę wizerunku organizacji pozarządowych i procesu samoregulacji. Niniejszy raport jest częścią projektu „Razem można więcej”. Raport jest poświęcony badaniom jakości reprezentacji i rzecznictwa interesów trzeciego sektora w aspekcie członkostwa przedstawicieli organizacji pozarządowych w Komitetach Monitorujących i Sterujących. Raport został opracowany zarówno z intencją stworzenia systemu monitorowania działalności przedstawicieli organizacji pozarządowych w ciałach dialogu obywatelskiego, jak i wypracowania standardów reprezentacji i rekomendacji dotyczących funkcjonowania komitetów. Raport składa się z dwóch części. Pierwsza z nich zawiera dane z okresu początkowego działania komitetów od stycznia 2004 r. do maja 2005 r. Jako górną cezurę przyjęto styczeń 2004 r. Nie wszystkie komitety rozpoczęły jednak swoją działalność w tym okresie, choć funkcjonowały już zespoły do spraw monitorowania wydatkowania poszczególnych funduszy pomocowych. Niektóre z nich do swojego składu dokooptowały partnerów społecznych i gospodarczych dopiero po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w UE oraz wejściu w życie ustawy o Narodowym Planie Rozwoju z 20 kwietnia 2004 r. Wówczas też uległy zasadniczemu przekształceniu z Zespołów – Komitetów we właściwe Komitety. Pierwsza część raportu analizuje zatem pierwszy rok funkcjonowania Komitetów w aspekcie aktywności w nich przedstawicieli trzeciego sektora. Druga część Raportu analizuje dane z okresu od czerwca 2005 r. do listopada 2005 r. Zawiera także analizę wypowiedzi samych członków Komitetów z ramienia organizacji pozarządowych. Wypowiedzi na temat udziału w pracach Komitetów Monitorujących i Sterujących zostały zebrane na podstawie wywiadów przeprowadzonych osobiście bądź telefonicznie oraz poprzez ankiety rozprowadzone pocztą elektroniczną. Podstawowe źródło informacji przy sporządzeniu niniejszego raportu stanowią protokoły z posiedzeń Komitetów i listy obecności udostępnione przez przedstawicieli administracji publicznej. Materiały te zostały na wniosek nadesłane z sekretariatów poszczególnych Komitetów, bądź też udostępniono je do wglądu na miejscu. Jedynie nieliczne protokoły, jak np. z posiedzeń Komitetu Monitorującego Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, są regularnie umieszczane na stronach 5 internetowych urzędów. Druga część raportu powstała również w oparciu o, wyżej wzmiankowane, wywiady przeprowadzone z przedstawicielami Komitetów, zasiadającymi w nich z ramienia organizacji pozarządowych. 2. Rozdział I. Wprowadzenie: 2.1. Czym są Komitety Monitorujące i Sterujące Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej jednym z warunków koniecznych do spełnienia przez Polskę po uzyskaniu członkostwa było uwzględnienie głosu społeczeństwa w działaniach administracji publicznej dotyczących rozdzielania środków finansowych pozyskanych z budżetu UE. Warto podkreślić, że na poziomie wspólnotowym kładziony jest bardzo duży nacisk na zapewnienie udziału obywateli w procesie decyzyjnym. Stąd też w systemie ustrojowym Unii funkcjonuje wiele ciał opiniodawczo-kontrolujących z udziałem przedstawicieli społecznych, z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym na czele, który pełni funkcje doradcze wobec Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej. Natomiast programy regulujące wydatkowanie środków z budżetu UE są przygotowywane przy uwzględnieniu zasady partnerstwa i dialogu społecznego, a zatem przy współudziale przedstawicieli z sektora pozarządowego – partnerów społecznych i gospodarczych. Wdrażanie funduszy wspólnotowych zostało poddane szczegółowemu monitoringowi z uwzględnieniem udziału przedstawicieli społecznych, na podstawie Rozporządzenia Rady Wspólnot Europejskich Nr 1260 z 1999 r. - Dz. U. UE nr L 161 z 26 czerwca 1999 r. Monitoring jest elementem procesu bieżącego zarządzania środkami publicznymi, mającym na celu zapewnienie prawidłowości i wydajności wdrażania programów finansowanych z tych środków, poprzez zbieranie wiarygodnych danych o tych programach, porównywanie ich z zakładanymi wskaźnikami oraz podejmowanie przy udziale partnerów samorządowych, gospodarczych i społecznych decyzji o zmianach w tych programach. Fundusze wspólnotowe, do których Polska ma dostęp po uzyskaniu członkostwa obejmują Fundusz Spójności oraz cztery fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa oraz Europejski Fundusz Społeczny. Plany realizacji zadań finansowanych z tych funduszy zawarte są w Narodowym Planie Rozwoju oraz w Sektorowych Programach Operacyjnych. W oparciu o aktualnie realizowany Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 jest obecnie wdrażanych 7 programów operacyjnych. Są to następujące Sektorowe Programy Operacyjne: • SPO Rozwój Zasobów Ludzkich, • SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, • SPO Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 20042006, • SPO Transport, • SPO Pomoc Techniczna 6 • SPO „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich”, • SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” oraz • Program Operacyjny Pomoc Techniczna Obok Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich podobną rolę odgrywa Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego. Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL jest częścią strategii UE na rzecz tworzenia miejsc pracy i przeciwdziałania zjawiskom dyskryminacji na rynku pracy. Komitety Monitorujące działają jako niezależne ciała doradczo - opiniodawcze dla Instytucji Zarządzającej danym programem operacyjnym. Udzielają one rekomendacji w zakresie wszelkich dostosowań i zmian w kierunkach i sposobach wdrażania funduszy, zarówno odnoszących się do postępu merytorycznego i finansowego programu, jak i zarządzania środkami strukturalnymi. Komitety Monitorujące ogrywają zatem bardzo ważną rolę w procesie zagospodarowywania środków, i to nie tylko tych pochodzących z budżetu UE, ale również publicznych środków krajowych. Zatem podstawowym zadaniem Komitetów Monitorujących jest nadzór nad realizacją programu operacyjnego i wykorzystywaniem środków finansowych. Natomiast Komitety Sterujące są odpowiedzialne za ocenę i rekomendowanie projektów, które mogą otrzymać dofinansowanie. A zatem zajmują się bezpośrednio wdrażaniem funduszy. Warto podkreślić, że wzmiankowane powyżej Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich nie zawiera regulacji dotyczących Komitetu Sterującego. Jednakże strona polska wprowadziła Komitety Sterujące jako obligatoryjny organ w procesie wdrażania funduszy. Komitety Monitorujące i Sterujące zostały powołane dla każdego Programu Operacyjnego, dla strategii wdrażania Funduszu Spójności oraz Narodowego Planu Rozwoju i Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW). Przy czym, należy podkreślić, że ilość Komitetów Sterujących przekracza ilość Komitetów Monitorujących, ponieważ zostały one powołane również oddzielnie do wielu działań i priorytetów w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych, jak np. w przypadku SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. Spotkania Komitetów odbywają się z częstotliwością nie mniejszą niż dwa razy w roku. Składają się one z kilkunastu do kilkudziesięciu członków. W składzie każdego z Komitetów znajdują się przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej i partnerów społeczno – gospodarczych. Warto podkreślić, że przedstawiciele partnerów społeczno – gospodarczych uczestniczą w pracach Komitetów na prawach stałego członka, bez wynagrodzenia. W tym też przejawia się społeczny wymiar, a nawet wręcz misja ich członkostwa. Działają bezinteresownie, pro publico bono. 2.2. Podstawa prawna powołania Komitetów 7 Pierwsze Zespoły – Komitety, jak również Komitety Monitorujące i Sterujące zostały utworzone w oparciu o tymczasową podstawę prawną – na podstawie art. 12 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r, o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów (Dz. U. z 1999 r. Nr 82, poz. 929 z późniejszymi zmianami). Natomiast począwszy od dnia 8 czerwca 2004 r., czyli z chwilą wejścia w życie Ustawy o Narodowym Planie Rozwoju z 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r., nr 116, poz. 1206) zaistniała podstawa prawna regulująca w sposób szczegółowy zarówno sposób powoływania Komitetów, jak i zasady ich funkcjonowania. Przepisy dotyczące Komitetów zawarte są w Rozdziale 7. ustawy. W świetle przepisu art. 39 ustawy, najwyższą rangę ma Komitet Monitorujący Narodowy Plan Rozwoju i Podstawy Wsparcia Wspólnoty, ponieważ powołuje go, w drodze zarządzenia, premier na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego. Tenże minister przewodniczy pracom Komitetu. Komitety Monitorujące poszczególne Programy Operacyjne powołują, również w drodze zarządzenia, właściwi ministrowie. Natomiast minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego powołuje Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności. W ramach Komitetów mogą działać podkomitety monitorujące i grupy robocze. Zakres ich prac, skład oraz tryb działania określają w drodze uchwały same Komitety Monitorujące. Podstawę prawną funkcjonowania Komitetów Sterujących nadaje art. 23 ustawy, który stanowi, że Komitety Sterujące powołuje się w celu opiniowania i rekomendowania: • Po pierwsze, instytucji zarządzającej, instytucji pośredniczącej albo zarządom województw wyboru projektów zgodnie z zasadami wyboru projektów. • Po drugie, właściwym ministrom listy projektów. Warto dodać, że zasady wyboru projektów, które wszakże stanowią wskazówki dla podejmowania decyzji przez członków Komitetów Sterujących, wymienia szczegółowo art. 11 ustawy. A zatem wybór projektów ma uwzględniać skalę i trwałość korzyści społecznych, gospodarczych i przestrzennych, jak również efektywność wykorzystania środków finansowych. Komitety Sterujące są powoływane w drodze zarządzenia przez właściwych ministrów, zaś na poziomie regionalnym przez zarząd województwa. Zarządzenia powołujące Komitety, zarówno Sterujące, jak i Monitorujące, określają szczegółowy zakres działania Komitetów, jak również tryb ich pracy. Ustawa o Narodowym Planie Rozwoju określa, jaki powinien być skład Komitetów. W art. 39 i 42 ustawy zawarty jest wymóg zachowania proporcji 1/3 pomiędzy różnymi kategoriami członków. A zatem 1/3 składu Komitetów mają stanowić przedstawiciele administracji publicznej, 1/3 – przedstawiciele administracji 8 samorządowej, w tym konwentu marszałków i organizacji samorządowych oraz 1/3 – przedstawiciele partnerów społecznych i gospodarczych. Warto szczegółowo przyjrzeć się temu, jak definiowana jest w świetle ustawy kategoria partnerów społecznych i gospodarczych. Stanowią ją zasadniczo trzy grupy - poza reprezentantami organizacji pozarządowych są to przedstawiciele organizacji pracowników i organizacji pracodawców, jak również przedstawiciele środowiska naukowego. 2.3. Sposób wyboru przedstawicieli organizacji pozarządowych w Komitetach Wszyscy przedstawiciele organizacji pozarządowych zasiadający w krajowych Komitetach Sterujących i Monitorujących zostali wyłonieni na podstawie rekomendacji Rady Działalności Pożytku Publicznego, która jednocześnie kontrolowała ten proces. Tryb wyłaniania członków Komitetów był podobny w odniesieniu do poszczególnych programów operacyjnych. Nabór prowadzony był przez następujące ministerstwa: Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Infrastruktury oraz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Procedura naboru miała kolejne etapy. Ukazywało się najpierw ogłoszenie o naborze, zarówno w prasie, jak i na stronie internetowej danego ministerstwa. Organizacje mogły zgłaszać swoje kandydatury za pomocą formularza umieszczonego na stronach internetowych. Następnie do procesu naboru włączała się Rada Działalności Pożytku Publicznego, która ostatecznie rekomendowała nowych członków danemu ministrowi, po zapoznaniu się z propozycjami poszczególnych kandydatur oraz ocenie stopnia ich społecznego poparcia. Niestety, nie zostały dotychczas wypracowane jednolite zasady powoływania partnerów społecznych i gospodarczych do regionalnych Komitetów Sterujących i Monitorujących Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. O wyborze przedstawicieli decydują: wojewoda w przypadku Komitetów Monitorujących oraz Zarząd Województwa z Marszałkiem na czele w przypadku Komitetów Sterujących. Należy podkreślić, że nabór członków regionalnych komitetów nie był jednak pozbawiony elementów demokratycznych procedur. Z reguły decyzja o dokooptowaniu partnerów społecznych była poprzedzona albo ogłoszeniem o naborze w prasie lokalnej, bądź też organy administracji wystosowywały oficjalne pismo do organizacji z prośbą o wytypowanie członka komitetu. Niekiedy stosowano też imienne zaproszenie od władz regionalnych. Należy ocenić bardzo wysoko wysiłki środowiska ekologicznych organizacji pozarządowych, które tworząc w 2004 r. Koalicję Polskich Organizacji Ekologicznych na Rzecz Funduszy Unijnych dobrze przygotowały się do podjęcia zadania reprezentacji w Komitetach. Koalicja wyłoniła i zarekomendowała – również za pośrednictwem Rady Działalności Pożytku Publicznego - kandydatów z organizacji ekologicznych do udziału w tych wszystkich Komitetach, które mają związek z problematyką środowiska: SPO Transport, SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”, SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006”, Fundusz Spójności oraz 9 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego łącznie z jego regionalnymi komponentami. Koalicja Polskich Organizacji Ekologicznych zajmuje się wspieraniem działalności i koordynowaniem współpracy swoich przedstawicieli w Komitetach Sterujących i Monitorujących. Przejawia się to, m.in., organizowaniem spotkań i prowadzeniem strony internetowej i grupy dyskusyjnej. Koalicja, którą nota bene tworzą: Instytut Ekonomii Środowiska, Instytut na rzecz Ekorozwoju, WWF Polska oraz Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, przygotowuje także wspólne stanowiska w odniesieniu do funduszy wspólnotowych z punktu widzenia organizacji ekologicznych, w których uwzględniana jest dążność do zachowania i wdrażania zasady zrównoważonego rozwoju. Swój wkład w procesie wyłaniania partnerów społecznych do Komitetów ma także Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, która zorganizowała nabór przedstawicieli spośród organizacji członkowskich federacji. Ostatecznie z rekomendacji OFOP-u weszło łącznie siedem osób w skład następujących komitetów: Komitetu Monitorującego ZPORR, Komitetu Monitorującego Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL oraz Komitetu Monitorującego Podstawy Wsparcia Wspólnoty/NPR. 3. Rozdział II. Raporty z uczestnictwa przedstawicieli trzeciego sektora 3.1. Sposób zbierania i sumowania danych Podstawą źródłową opracowania niniejszego raportu są protokoły z posiedzeń Komitetów, jak również listy obecności. Protokoły bardzo różnią się formą, podobnie jak i w znaczącym stopniu zróżnicowana jest tematyka poszczególnych programów operacyjnych. Należy stwierdzić, że część protokołów ze względu na bardzo daleko posuniętą zwięzłość, ani nie oddaje w pełni atmosfery, ani nie relacjonuje wiernie przebiegu posiedzeń. W niektórych protokołach pojawiają się np. zapisy: wywiązała się dyskusja członków Komitetu, zgłoszono następujące uwagi. Nie ma natomiast w ogóle mowy o tym, kto zgłosił te uwagi, albo pojawia się ogólna informacja, że głos w dyskusji zabrali przedstawiciele organizacji pozarządowych, bez wskazania konkretnej osoby. Część protokołów, zwłaszcza z posiedzeń Komitetów Sterujących, zawiera tylko zapisy mówiące o głosowaniu nad poszczególnymi wnioskami oraz o liczbie oddanych głosów, i czy wniosek został zaakceptowany, czy nie. Tak właśnie wyglądają protokoły z posiedzeń Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym Transport. Należy podkreślić, że większość protokołów jednak oddaje w dostateczny sposób przebieg posiedzeń Komitetów i dostarcza szczegółowych informacji o aktywności ich członków. 10 Na potrzeby przeanalizowania materiału źródłowego została opracowana ankieta do badania aktywności członków danego Komitetu w świetle protokołów i list obecności na posiedzeniach. Budowa ankiety odzwierciedla główne zadanie tego raportu, które polega na ukazaniu stopnia zaangażowania przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach Komitetów Monitorujących i Sterujących. A zatem ankieta zawiera rubryki poświęcone poszczególnym organizacjom reprezentowanym w danym Komitecie, ukazując obecność ich przedstawicieli oraz liczbę złożonych przez nich wniosków, zadanych pytań oraz innego rodzaju wypowiedzi. Dolna część tabeli, już bardziej syntetycznie, odzwierciedla ogółem obecność przedstawicieli pozostałych partnerów społeczno-gospodarczych oraz przedstawicieli administracji publicznej i samorządowej. Są również rubryki ukazujące liczbę wniosków, zapytań i innych wypowiedzi. Wszystkie dane zostały zsumowane z protokołów. Obecności członków Komitetów z ramienia organizacji pozarządowych zostały podane indywidualnie w odniesieniu do poszczególnej organizacji macierzystej danego członka. Należy podkreślić, że ujęta została obecność członka i/lub jego zastępcy. Zdarzały się bowiem sytuacje, że w niektórych posiedzeniach uczestniczyli zarówno członkowie, jak i ich zastępcy. Natomiast kategoria „obecność” w odniesieniu do pozostałych grup – innych partnerów społecznych, przedstawicieli administracji publicznej i samorządowej jest ujęta bardziej ogólnie. W rubryce „obecność” rzymska cyfra oznacza kolejne posiedzenie, a arabska – liczbę obecnych przedstawicieli danej grupy członków Komitetu. 3.2. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 3.2.1. Zakres tematyczny programu Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 jest jednym z programów służących wdrożeniu aktualnie obowiązującego Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004 - 2006. Jego postanowienia są uszczegółowione w Uzupełnieniu do Programu, uchwalonym przez Komitet Monitorujący SPO RZL. Głównym celem SPO Rozwój Zasobów Ludzkich jest budowa otwartego i opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy. Realizacja programu ma służyć rozwijaniu konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. Cele SPO Rozwój Zasobów Ludzkich są realizowane przez trzy Priorytety: • Priorytet 1: Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej • Priorytet 2: Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy • Priorytet 3: Pomoc techniczna Program wyróżnia również szereg działań, które są realizowane w ramach poszczególnych priorytetów. Wszystkie działania SPO RZL są współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. 3.2.2. Komitet Monitorujący SPO Rozwój Zasobów Ludzkich Do zadań Komitetu należy: 11 • opiniowanie i rekomendowanie Uzupełnienia Programu oraz propozycji jego zmian, w tym wskaźników monitorowania oraz kryteriów wyboru projektów w ramach działań Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich; • okresowe monitorowanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów, określonych w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich i Uzupełnieniu Programu; • monitorowanie rezultatów realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, w szczególności osiągnięcia celów programu wyznaczonych dla poszczególnych działań oraz oddziaływania realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na osiąganie celów wyznaczonych w Narodowym Planie Rozwoju; • opiniowanie i rekomendowanie raportów okresowych, rocznych oraz raportów na zakończenie realizacji programu; • opiniowanie i rekomendowanie propozycji zmian zapisów w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich, w tym zmian i przesunięć alokacji pomiędzy działaniami w ramach jednego priorytetu w obrębie Programu; • zgłaszanie Instytucji Zarządzającej Sektorowym Programem Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich propozycji dostosowań lub zmian pomocy w ramach programu; • opiniowanie i rekomendowanie planu działań promocyjnych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich i sugerowanie jego zmian oraz korekt. Komitetowi przewodniczy Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, nadzorujący prace Departamentu Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym. Posiedzenia Komitetu zwołuje przewodniczący Komitetu, przynajmniej dwa razy do roku. Przewodniczący może zwoływać posiedzenia Komitetu częściej, z własnej inicjatywy, na pisemny wniosek Instytucji Zarządzającej Sektorowym Programem Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich lub określonej w regulaminie liczby członków Komitetu. Jeśli zakres omawianych spraw tego wymaga, w obradach Komitetu, na pisemne zaproszenie Przewodniczącego, mogą uczestniczyć bez prawa do głosowania eksperci oraz przedstawiciele innych instytucji, grup społecznych i zawodowych. W posiedzeniach Komitetu uczestniczą w charakterze obserwatorów przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Mogą w nich również uczestniczyć przedstawiciele kontroli skarbowej, także bez prawa do udziału w głosowaniu. Z ramienia organizacji pozarządowych w skład Komitetu wchodzą: Joanna StaręgaPiasek i Witold Monkiewicz (status zastępcy) z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, Anna Machalica-Pułtorak i Adam Stecki (zastępca) z Ogólnopolskiego Związku Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego, Alicja Jankiewicz i Tadeusz Krasoń (zastępca) z Polskiej Federacji Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych, Aldona Wiktorska–Święcka i Krzysztof Kołodziejczyk (zastępca) ze Związku Harcerstwa Polskiego, Robert Kula i Anna Konert (zastępca) ze Związku Młodzieży Wiejskiej, Henryk Narwojsz i Jolanta Ślęczkowska (zastępca) ze Związku Zakładów Doskonalenia Zawodowego. 12 Posiedzenia Komitetu Monitorującego odbyły się w dniach: 19 lipca 2004 r., 15grudnia 2004 r., 18 marca 2005 r. oraz 17 maja 2005 r. Zważywszy na analizę frekwencji członków Komitetu, należy stwierdzić, że przedstawiciele trzeciego sektora sumiennie uczestniczyli w posiedzeniach. Każda z organizacji, której członkowie weszli w skład Komitetu była reprezentowana na wszystkich posiedzeniach bądź przez członka, bądź stałego zastępcę. Na dwóch posiedzeniach nie byli obecni przedstawiciele Ogólnopolskiego Związku Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego. Natomiast wyjątek stanowi Związek Harcerstwa Polskiego. Na czterech pierwszych posiedzeniach Komitetu Monitorującego przedstawiciele ZHP w ogóle się nie pojawili. Reprezentanci organizacji pozarządowych nie byli szczególnie aktywni w trakcie kolejnych posiedzeń Komitetu Monitorującego SPO RZL. Zadali łącznie 3 pytania, złożyli 1 wniosek oraz zgłosili 7 innych wypowiedzi. Oczywiście brali również udział w głosowaniach. Nieco lepiej na tym tle wypadają pozostali partnerzy społecznogospodarczy, którzy złożyli 4 wnioski i zadali 18 pytań. Zaprotokołowano również 14 innego rodzaju ich wypowiedzi. Dla porównania przedstawiciele administracji rządowej, co zrozumiałe najbardziej zaangażowani w pracach Komitetu, łącznie zabierali głos ponad 110 razy w trakcie wszystkich trzech posiedzeń. Wśród przedstawicieli organizacji pozarządowych szczególnie aktywni byli: Alicja Jankiewicz z Polskiej Federacji Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych oraz Henryk Narwojsz, reprezentujący Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego. Alicja Jankiewicz zabierała głos na każdym z czterech posiedzeń. W dniu 29 lipca 2004 r. podkreśliła, że w stosunku do tekstu Uzupełnienia Programu z lutego 2004 r. nastąpiła duża zmiana w Działaniu 1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych polegająca na usunięciu szkoleń dla osób niepełnosprawnych z typów projektów i poprosiła o wyjaśnienie tej kwestii. Stwierdziła, że w obecnym kształcie Uzupełnienia praktycznie nie ma szans na przeprowadzenie szkoleń dla osób niepełnosprawnych, tym bardziej, że środki alokowane na tryb konkursowy w poszczególnych Działaniach są bardzo niskie. Tak samo, na posiedzeniu w dniu 15 grudnia 2004 r. zaakcentowała, że w Działaniu 1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych nie przewidziano szkoleń dla osób niepełnosprawnych. Zapytała o możliwość wprowadzenia subsydiowanych staży pracy dla osób niepełnosprawnych. Na posiedzeniu w dniu 18 marca 2005 r. zwróciła się z prośbą o przedstawienie dokładniejszej informacji na temat projektów realizowanych w danym roku w ramach trybów pozakonkursowych. Na posiedzeniu w dniu 17 maja 2005 r. zapytała o wielkość budżetu przedstawionego projektu oraz poprosiła o informację, czy na stronie internetowej przedstawiona zostanie krótka charakterystyka projektów przyjętych do realizacji w ramach Działania 1.6 SPO RZL. Zapytała także, czy został już zakończony przetarg dotyczący ewaluacji systemu zarządzania i wdrażania SPO RZL. Natomiast Henryk Narwojsz na posiedzeniu w dniu 18 marca 2005 r. zadał pytanie o przyczynę niewielkiej ilości pozytywnie ocenionych pod względem formalnym wniosków, zwłaszcza w ramach Działań 1.5 i 1.6 SPO RZL. 13 3.2.3. Komitety Sterujące W ramach procesu wdrażania Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Minister Gospodarki i Pracy powołał łącznie 4 Komitety Sterujące: • Komitet Sterujący dla Priorytetu 1 SPO RZL • Komitet Sterujący dla Działań 2.1 i 2.2 SPO RZL • Komitet Sterujący dla Działań 2.3 i 2.4 SPO RZL • Komitet Sterujący dla Priorytetu 3 SPO RZL Komitety Sterujące zajmują się opiniowaniem i rekomendowaniem Instytucji Zarządzającej SPO RZL Ramowych Planów Realizacji Działania. Szczegółowo ujmując, zadania te obejmują: 1. przedkładanie Instytucji Zarządzającej opinii i zaleceń w sprawie rocznego podziału środków na projekty przedkładane przez instytucje wdrażające, przeznaczone do współfinansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego, 2. opiniowanie i rekomendowanie Instytucji Zarządzającej Ramowych Planów Realizacji Działań przedstawianych przez instytucje wdrażające, 3. okresowe weryfikowanie postępów realizacji Ramowych Planów Realizacji Działań wdrażanych przez instytucje wdrażające, 4. opiniowanie i rekomendowanie Instytucji Zarządzającej projektów wyłanianych w trybie pozakonkursowym, w tym projektów pomocy technicznej. Warto dodać, że rolę Instytucji Zarządzającej dla SPO RZL pełni Wydział Zarządzania w Departamencie Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym w Ministerstwie Gospodarki. Instytucjami Wdrażającymi SPO RZL są m.in: Urząd Służby Cywilnej, Biuro Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Wojewódzkie Urzędy Pracy. 3.2.3.1. Komitet Sterujący dla Priorytetu 1 SPO RZL Priorytet 1 SPO RZL: „Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej” obejmuje łącznie 6 typów działań: 1) Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy, 2) Perspektywy dla młodzieży, 3) Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia, 4) Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych, 5) Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka – czyli przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, 6) integracja i reintegracja zawodowa kobiet. 14 W Komitecie Sterującym dla Priorytetu 1 SPO RZL organizacje pozarządowe reprezentują: Janusz Zugaj i Teresa Jednoróg (zastępca) ze Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS, Piotr Kowalski i Katarzyna Goleman (zastępca) ze Związku Harcerstwa Polskiego, Andrzej Terlecki i Barbara Jóźwiak (zastępca) z Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Bezrobotnych oraz Grzegorz Śliwa i Leszek Kotula (zastępca) z Fundacji Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu. W badanym okresie Komitet zbierał się pięciokrotnie: 1 października 2004 r., 1 grudnia 2004 r., 7 stycznia 2005 r., 18 lutego 2005 r. oraz 24 lutego 2005 r. Frekwencja przedstawicieli dwóch organizacji pozarządowych na posiedzeniach Komitetu nie była zbyt wysoka. Zarówno przedstawiciele ZHP, jak i Fundacji Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu, byli w tym okresie zaledwie dwukrotnie na posiedzeniach. Regularnie natomiast uczestniczyli w pracach Komitetu Sterującego reprezentanci dwóch pozostałych organizacji: Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS oraz Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Bezrobotnych. W tym ostatnim przypadku, w jednym z posiedzeń brały udział aż dwie osoby, zarówno członek, jak i zastępca. W świetle protokołów wynika, że przedstawiciele organizacji nie zabierali w ogóle głosu podczas posiedzeń Komitetu. Wyjątek stanowi Janusz Zugaj, przedstawiciel WRZOS-u, który był bardzo aktywny na posiedzeniu w dniu 7 stycznia 2005 r. Zabrał wówczas trzykrotnie głos. Zgłosił pytanie, czy w ramach ogłoszonego konkursu wpłynęły również wnioski o dofinansowanie projektów dotyczące tworzenia Centrów Integracji Społecznej. Ustosunkował się również do wniosku Komendy Głównej Ochotniczych Hufców Pracy, wskazując że powinien być w nim także przewidziany zakup oprogramowania dla sprzętu komputerowego. Wyraził także obawę, czy zakładane rezultaty ukończenia omawianego projektu przez 85% uczestników, są rzeczywiście osiągalne. W porównaniu z przedstawicielami organizacji pozarządowych, pozostali partnerzy społeczni również nie wykazali się szczególną aktywnością, zgłaszając 2 wnioski oraz 5 innego rodzaju wypowiedzi, na łączną liczbę 261 wypowiedzi, z których dominująca większość należy do przedstawicieli administracji publicznej. 3.2.3.2. Komitet Sterujący dla Działań 2.1. i 2.2. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Priorytet 2 SPO RZL: „Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy” obejmuje łącznie 4 obszerne działania. Warto podkreślić, że w pierwszym kwartale 2004 r. sformował się Zespół – Komitet Sterujący dla Priorytetu 2 SPO RZL. W jego skład nie wchodzili przedstawiciele organizacji pozarządowych. W miesiącach marcu i kwietniu 2004 r. odbyły się 3 posiedzenia Zespołu – Komitetu. Następnie doszło do podzielenia obszarów aktywności tego organu i w październiku 2004 r. utworzono w odniesieniu do Priorytetu 2 SPO RZL dwa nowe Komitety 15 Sterujące, w skład pozarządowych. których weszli również przedstawiciele organizacji Komitet Sterujący dla Działań 2.1. i 2.2. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich na pierwszym posiedzeniu, w dniu 8 października 2004 r. postanowił podtrzymać decyzje Zespołu-Komitetu Sterującego dla Priorytetu II SPO RZL oraz zajął się rozpatrzeniem i rekomendowaniem projektów przyjmowanych w ramach procedury pozakonkursowej dla Działania 2.1 i 2.2 SPO RZL. Celem Działania 2.1. jest promocja kształcenia przez całe życie poprzez zwiększenie dostępu do edukacji na wszystkich poziomach kształcenia – począwszy od edukacji przedszkolnej do kształcenia ustawicznego osób dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich. Działanie 2.2. jest ukierunkowane na podnoszenie jakości edukacji w celu wzmocnienia zdolności uczniów do przyszłego zatrudnienia, m.in., poprzez upowszechnienie wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w procesie kształcenia, doskonalenie zawodowe nauczycieli, akredytację instytucji edukacyjnych oraz budowę systemu zbierania i analizy edukacyjnych danych statystycznych. W skład Komitetu Sterującego dla Działań 2.1. i 2.2. SPO RZL z ramienia organizacji pozarządowych wchodzą: Maria Wróblewska z Fundacji Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Tomasz Perkowski z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz Bohdan Kamiński z Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów. W analizowanym okresie odbyły się dwa posiedzenia komitetu: 18 października 2004 r. oraz 21 stycznia 2005 r. Zasadniczo przedstawiciele wszystkich trzech organizacji regularnie uczestniczyli w posiedzeniach. Reprezentant Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów, jako jedyny spośród przedstawicieli sektora organizacji pozarządowych zabierał głos (trzykrotnie) w trakcie posiedzeń. Aktywność pozostałych członków komitetu przejawiła się 1 wypowiedzią w grupie partnerów społecznych, 32 wypowiedziami przedstawicieli administracji rządowej oraz 4 wypowiedziami reprezentantów administracji samorządowej. 3.2.3.2. Komitet Sterujący dla Działań 2.3. i 2.4. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Celem Działania 2.3. SPO RZL: „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” jest podniesienie konkurencyjności i rozwój potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw poprzez inwestycje w kadry. Projekty realizowane w ramach tego działania obejmują szkolenia, pomoc doradczą dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw, staże, studia i kursy podyplomowe mające na celu zdobycie nowych kwalifikacji i pogłębienie umiejętności. Działanie 2.4. SPO RZL: „Wzmocnienie zdolności administracyjnych” jest ukierunkowane na techniczne i finansowe wsparcie procesu szkoleniowego. 16 Realizacja projektów w ramach tego działania ma doprowadzić do wzmocnienia zdolności administracyjnych urzędów administracji publicznej. W skład Komitetu Sterującego dla Działań 2.3. i 2.4. SPO RZL wchodzą z ramienia organizacji pozarządowych: Wojciech Żurowicz i Krystyna Oleś, jako zastępca (Fundacja Instytut Karpacki), Dorota Pietrzkiewicz i Krzysztof Foremniak, jako zastępca (Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość), Anna Dąbrowa i Grzegorz Kondek, jako zastępca (Zrzeszenie Studentów Polskich Rada Naczelna), Krzysztof Lipski i Elżbieta Rusielewicz jako zastępca (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej) oraz Ewa Mańkiewicz-Cudny i Mariusz Kiełb, jako zastępca (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT). W badanym okresie posiedzenia komitetu odbyły się czterokrotnie: 5 października 2004 r., 10 stycznia 2005 r., 17 lutego 2005 r., 13 maja 2005 r. Przedstawiciele organizacji pozarządowych nie uczestniczyli zbyt regularnie w posiedzeniach. Najgorzej pod tym względem wypada Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość, ze względu na obecność przedstawiciela na zaledwie jednym posiedzeniu. Nieco lepiej jest w przypadku Fundacji Instytut Karpacki – dwie obecności. Członkowie pozostałych organizacji byli obecni na trzech z pięciu posiedzeń. Poza niską frekwencją przedstawiciele organizacji pozarządowych wykazali się w badanym okresie również bardzo słabą aktywnością. Jedyne jej przejawy, w świetle protokołów, to dwa pytania zadane przez członka Zrzeszenia Studentów Polskich. Pozostali partnerzy społeczni zadali w trakcie posiedzeń 13 pytań i zgłosili 12 innych wypowiedzi. Najbardziej aktywni byli przedstawiciele administracji rządowej: łącznie 110 wypowiedzi, 9 pytań i jeden formalny wniosek. Natomiast reprezentanci administracji samorządowej zgłosili jeden wniosek, jedno pytanie i dodatkowo trzy inne wypowiedzi. 3.2.3.4. Komitet Sterujący dla Priorytetu 3 SPO RZL Zadaniem Priorytetu 3 SPO RZL: „Pomoc techniczna” jest ułatwienie jak najpełniejszego wykorzystania planowanych środków na właściwe zarządzanie oraz promocję Europejskiego Funduszu Społecznego. Pomoc techniczna jest realizowana poprzez wsparcie procesu zarządzania, monitoringu i kontroli finansowej SPO RZL oraz wsparcie procesu ewaluacji, promocji i systemu informacji o Europejskim Funduszu Społecznym. W skład Komitetu Sterującego dla Priorytetu 3 SPO RZL wchodzą z ramienia organizacji pozarządowych: Kazimierz Jankowski i Magdalena Klimek, jako zastępca, z Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego - Oddział w Bydgoszczy, Bronisław Wesołowski i Małgorzata Wojnarowska, jako zastępca, z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Helena Żuraw i Piotr Hańderek, jako zastępca, z Europejskiego Centrum Zrównoważonego Rozwoju oraz Dorota Kołakowska i Dariusz Supeł, jako zastępca, ze Związku Harcerstwa Polskiego. 17 W analizowanym okresie odbyły się cztery posiedzenia komitetu: 20 października 2004 r., 13 grudnia 2004 r., 21 lutego 2004 r., 16 maja 2005 r. Najsumienniej, bo we wszystkich posiedzeniach, uczestniczyli przedstawiciele Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. ZHP ma na koncie tylko jedną obecność, natomiast dwie pozostałe organizacje mogą wykazać się, w świetle analizy list obecności, udziałem swoich reprezentantów w dwóch posiedzeniach komitetu. W protokołach nie zanotowano żadnej wypowiedzi przedstawicieli organizacji pozarządowych. Inni partnerzy społeczni zgłosili 3 wnioski, 13 pytań oraz 4 inne wypowiedzi. Największą aktywnością wykazali się przedstawiciele administracji rządowej, zabierając głos 276 razy. 3.2.4. Podsumowanie Problematyka Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, wraz ze wszystkimi trzema jego priorytetami jest niewątpliwie bardzo ważna dla trzeciego sektora. Zarówno Komitet Monitorujący SPO RZL, jak i Komitety Sterujące zawierają w swym składzie dosyć silną reprezentację organizacji pozarządowych. Członkowie i ich stali zastępcy z ramienia organizacji pozarządowych we wszystkich pięciu komitetach SPO RZL to liczna grupa – aż 40 osób. Należy wziąć pod uwagę fakt, że nie oznacza to, iż wszystkie te osoby powinny aktywnie uczestniczyć w pracach komitetów. Wielu spośród zastępców nigdy nie miało okazji wypełnić swej funkcji, która wszakże jest tylko pomocnicza w stosunku do zadań pełnego członka. Jednakże należy stwierdzić, że partnerzy społeczni reprezentujący w komitetach organizacje pozarządowe nie wykazali się dużą aktywnością. Zbyt często opuszczali również posiedzenia, co zważywszy na możliwość udziału zastępców, nie powinno w ogóle mieć miejsca. 3.3. Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 2004-2006 3.3.1. Zakres tematyczny programu Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL jest częścią strategii UE na rzecz stworzenia lepszych miejsc pracy, zapewnienia jak najszerszego dostępu do miejsc pracy i przeciwdziałania zjawiskom dyskryminacji na rynku pracy, w tym wsparcia na rynku pracy dla osób ubiegających się o status uchodźcy. Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL jest finansowana z Europejskiego Funduszu Społecznego. 31 sierpnia 2004 r. zostało opublikowane i weszło w życie rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie przyjęcia programu operacyjnego Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jest realizowany przez wybrane w drodze konkursu Partnerstwa na rzecz Rozwoju. PIW EQUAL obejmuje pięć tematów: • Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją celem promowania rynku pracy otwartego dla wszystkich. 18 • • • • Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnych, z akcentem na podnoszenie jakości miejsc pracy. Wspieranie zdolności dostosowania się firm i pracowników do zmian gospodarczych oraz wspieranie wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii. Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez rozwój bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących. Wsparcie integracji społecznej i zawodowej osób ubiegających się o status uchodźcy. Do kompetencji Komitetu Monitorującego PIW EQUAL należy: 1. rozpatrywanie i zatwierdzanie raportów monitorujących dotyczących przebiegu wdrażania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, 2. rozpatrywanie innych informacji na temat przebiegu wdrażania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, 3. rozpatrywanie i przyjmowanie propozycji przesunięć środków w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, 4. monitorowanie wdrażania Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL oraz formułowanie propozycji dostosowań, które usprawnią to wdrażanie. Z ramienia organizacji pozarządowych w skład Komitetu Monitorującego PIW EQUAL weszło 14 osób: Monika Hawkes i Małgorzata Gebert, jako zastępca, z Polskiej Akcji Humanitarnej, Marta Titatniec i Jarosław Bittel, jako zastępca, z Caritas Polska, Marek Stefaniak i Aleksandra Goc, jako zastępca, z Ogólnopolskiego Związku Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego OZOS, Agnieszka Grzybek i Małgorzata Dymowska, jako zastępca, z Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych OśKA, Urszula Biegańska i Joanna Waszak, jako zastępca, z Polskiego Czerwonego Krzyża, Marcin Dadel i Alina Gałązka, jako zastępca, ze Stowarzyszenia KLON/JAWOR oraz Anna Kruczek i Jacek Sutryk, jako zastępca, ze Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS. W badanym okresie posiedzenia Komitetu Monitorującego PIW EQUAL odbyły się pięciokrotnie: 31 sierpnia 2004 r., 15 listopada 2004 r., 17 grudnia 2004 r., 20 grudnia 2004 r., 10 marca 2005 r. Przedstawiciele organizacji pozarządowych uczestniczyli dosyć regularnie w posiedzeniach komitetu. Przedstawiciel Caritas Polska pojawiał się niekiedy wraz z zastępcą. Słabszą frekwencją wykazali się natomiast reprezentanci PAH (2 obecności) oraz PCK (3 obecności). Ogólnie przedstawiciele trzeciego sektora byli bardzo aktywni na posiedzeniach komitetu, zgłaszając łącznie 6 wniosków, 17 pytań i 17 innego rodzaju wypowiedzi. 19 Podobnie pozostali partnerzy społeczni wykazali się sporym zaangażowaniem w pracach komitetu. Zgłosili oni również 6 wniosków formalnych oraz zadali 12 pytań, jak również 29 innego rodzaju wypowiedzi na forum komitetu. Najbardziej aktywni członkowie Komitetu Monitorującego PIW EQUAL z ramienia organizacji pozarządowych, to: Marcin Dadel reprezentujący Stowarzyszenie KLON/JAWOR, Agnieszka Grzybek z Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych OśKA oraz Jacek Sutryk ze Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS. Marcin Dadel na pierwszym posiedzeniu Komitetu Monitorującego PIW EQUAL w dniu 31 sierpnia 2004 r. zgłosił uwagi do regulaminu komitetu. Zaproponował nowe brzmienie punktu 6 w § 9 Posiedzenia i dokumenty: „Przewodniczący, w uzasadnionych przypadkach, może zastrzec, aby członkowie i ich zastępcy nie rozpowszechniali treści poszczególnych dokumentów, które są przedmiotem obrad, do czasu podjęcia przez Komitet decyzji w ich sprawie”. Proponowaną przez siebie zmianę w regulaminie uzasadnił tym, że wprowadzenie takiego zastrzeżenia umożliwi konsultację wybranych materiałów. Jako przykład pożądanej konsultacji wskazał możliwość przekonsultowania strategii informacji i promocji z partnerami organizacji uczestniczących w pracach KM PIW EQUAL. Zgłosił także pytanie: czy procedura opisana w Uzupełnieniu Programu będzie dotyczyła także tych organizacji, które brały udział w przygotowaniu wniosku lub tych, które były wnioskodawcą do Działania 1, ale ostatecznie umowę o finansowanie Działania 1, w imieniu partnerstwa, podpisała jednostka budżetowa (np. ze względu na brak możliwości pozyskania gwarancji przez organizację, która była wnioskodawcą). Zaproponował również, aby dokumenty opisujące Strategię Informacyjno-Promocyjną na kolejne okresy były przesyłane członkom KM PIW EQUAL wcześniej niż dotychczas. Na posiedzeniu 17 grudnia 2004 r. podniósł kwestię 60-dniowego terminu, określonego w umowie o dofinansowanie działania, w jakim środki zostaną przekazane partnerstwu; podkreślił że tak długi termin może być poważnym zagrożeniem dla realizacji projektu. Powiedział, iż docierają do niego sygnały o wykluczaniu mniejszych organizacji i instytucji z partnerstw; sytuacja ta dotyczy także takich instytucji, które często były pomysłodawcami, jednak same nie składały projektów ze względu na problemy z zabezpieczeniami. To dotyczy również przypadku jednej z dużych organizacji, w której zmieniły się władze. W związku z tym, wyraził pogląd, iż powinien być wyraźny sprzeciw wobec takiego postępowania ze strony KM, IZ i KSW. Zwrócił się z apelem o budowanie pozytywnego wizerunku Programu EQUAL i jego promocję. Na posiedzeniu 20 grudnia 2004 r. zgłosił formalny wniosek, aby ci członkowie Komitetu, których organizacje/instytucje biorą udział w złożonym projekcie nie brali udziału w dyskusji nad danym projektem. Na posiedzeniu 10 marca 2005 r. zapytał, czy Instytucja Zarządzająca IW EQUAL próbowała reagować na nieprawidłowości, które miały miejsce w partnerstwach i wpływać na wyjaśnienie takich sytuacji. Zwrócił uwagę na problemy sygnalizowane przez partnerstwa, takie jak: trudności w przepływie informacji pomiędzy partnerstwami a KSW, długie oczekiwanie na odpowiedź w sprawie kwalifikowalności kosztów, trudności w uzyskaniu zabezpieczeń i brak środków na bieżącą działalność partnerstw. Zauważył także, iż brakuje instrumentów prawnych zobowiązujących liderów do wywiązywania się ze zobowiązań zawartych w umowach o partnerstwie. Zapytał również o wysokość środków w ramach Działania 1, które zostały zaoszczędzone w wyniku negocjacji budżetowych oraz o przewidywaną długość oczekiwania na środki z budżetu. Zwrócił się o podanie nazw partnerstw, w których dochodzi do największych 20 nieprawidłowości. Argumentował, że członkowie KM jako organu, który czuwa nad prawidłowym przebiegiem realizacji programu, powinni je poznać. Stwierdził, iż jego zdaniem wciąż jest zbyt mało informacji na temat IW EQUAL, a dla budowania wizerunku programu i jego rozpoznawalności informacji tych powinno być więcej. Zaproponował również, aby na stronie internetowej IW EQUAL, która powinna służyć promocji Inicjatywy, znalazły się informacje nie tylko dla partnerstw, ale także dla osób niezwiązanych bezpośrednio z IW EQUAL. Agnieszka Grzybek na posiedzeniu 31 sierpnia 2004 r. złożyła wniosek, aby lista rankingowa zatwierdzonych projektów, przedkładana członkom KM PIW EQUAL zawierała również krótki opis każdego projektu oraz przyznaną liczbę punktów. Zgłosiła pytanie, czy w deklaracji bezstronności zawarte będzie pytanie na temat ewentualnej współpracy eksperta z organizacją, której projekt będzie oceniał. Zwróciła się również z prośbą o uwzględnienie w informacji na temat projektów umieszczonych na liście rankingowej, która będzie przedstawiona do wiadomości KM PIW EQUAL następujących danych: liczba punktów, które uzyskał projekt oraz czy angażowano trzeciego eksperta do oceny wniosku. Jacek Sutryk na posiedzeniu 31 sierpnia 2004 r. zgłosił pytanie, dlaczego KM PIW EQUAL nie jest uwzględniony w procedurze odwoławczej dla wnioskodawców. Na posiedzeniu 10 marca 2005 r. zapytał, czy przewiduje się dodatkowe czynności monitorujące, zwłaszcza w stosunku do partnerstw, w których dochodzi do nieprawidłowości. Zapytał, czy w związku z przeciągającą się procedurą podpisywania umów o partnerstwie, można przyspieszyć proces przekazywania środków. W przypadku 45 dniowego terminu, ustalonego w rozporządzeniu, środki te zostaną przekazane w końcu maja, wtedy gdy kończy się już okres realizacji Działania 1. 3.3.3. Podsumowanie W świetle analizy protokołów z posiedzeń Komitetu Monitorującego PIW EQUAL wyraźnie widać, że członkowie komitetu z ramienia organizacji pozarządowych mogą i potrafią odgrywać pozytywną rolę w pracach komitetu. Należy stwierdzić, że w Komitecie Monitorującym PIW EQUAL sumiennie traktują oni swoje zadania wiążące się z członkostwem, co przejawia się zarówno w regularnym uczestnictwie w posiedzeniach, jak i zadawaniu konstruktywnych pytań oraz istotnych wypowiedziach. 3.4. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 3.4.1. Zakres tematyczny programu W świetle zapisów Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, jeden z głównych kierunków rozwoju kraju w tym okresie stanowi wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Polityka rozwoju regionalnego wzmiankowana w NPR obejmuje działania wdrażane za pomocą Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Program ten jest współfinansowany z dwóch źródeł: z zasobów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. 21 Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego w porównaniu z innymi programami operacyjnymi posiada pewną specyficzną cechę, jaką jest jego wielopoziomowość. Jest on wprawdzie zarządzany na poziomie krajowym, ale jest programowany częściowo centralnie, a częściowo na poziomie regionalnym. Natomiast proces wdrażania ZPORR dokonuje się na poziomie regionalnym. Celem Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z UE. Wdrażanie ZPORR opiera się na trzech priorytetach: • rozbudowie i modernizacji infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów, • wzmocnieniu regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich, • rozwoju lokalnym. Realizacja poszczególnych działań w ramach tych priorytetów ma przynieść takie efekty, jak: 1) rozbudowa i modernizacja regionalnej infrastruktury drogowej; 2) rozwój miejskich systemów komunikacyjnych, budowa i modernizacja regionalnej infrastruktury ochrony środowiska oraz infrastruktury edukacyjnej szkolnictwa wyższego i naukowo-badawczej, 3) modernizacja i rozbudowa dziedzictwa kulturowego oraz społeczeństwa informacyjnego; 4) zmiana struktury wytwarzania dochodu w każdym z województw na korzyść sektorów o wysokiej wartości dodanej na zatrudnionego, w tym usług rynkowych; 5) wzrost zatrudnienia w poszczególnych województwach, zwłaszcza w budownictwie i usługach rynkowych, z jednoczesnym ograniczeniem zatrudnienia w rolnictwie i przemysłach tradycyjnych; 6) poprawa zdolności marketingowych i zarządzania wśród pracowników firm, jak również poprawa zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw do zmieniających się warunków otoczenia; 7) wzrost poziomu inwestycji lokalnych przedsiębiorstw; 8) wzrost współpracy w zakresie tworzenia i transferu innowacji pomiędzy regionalnymi instytucjami naukowo-badawczymi oraz lokalnymi firmami; 9) zwiększenie udziału osób pracujących w populacji osób w wieku aktywności zawodowej we wszystkich województwach; 10) podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa. Instytucją Zarządzającą ZPORR zostało ustanowione Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Obecnie rolę tę przejęło Ministerstwo Polityki Regionalnej. 3.4.2. Komitet Monitorujący ZPORR Komitet Monitorujący Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego sprawuje nadzór nad wdrażaniem programu. Został on powołany na mocy zarządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 lipca 22 2004 r., zastępując funkcjonujący od stycznia 2004 r. organ doradczy Ministra, Zespół – Komitet Monitorujący ZPORR. Do zadań komitetu należy: opiniowanie i rekomendowanie Uzupełnienia Programu oraz propozycji jego zmian, jak również raportów rocznych oraz raportów na zakończenie realizacji programu i propozycji zmian zapisów w programie, w tym zmian i przesunięć alokacji pomiędzy działaniami. Zadaniem komitetu jest także okresowe monitorowanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów, określonych w ZPORR i Uzupełnieniu Programu. W skład Komitetu Monitorującego ZPORR z ramienia organizacji pozarządowych wchodzą: Elżbieta Streker-Dembińska i Mariusz Płaczkiewicz, jako zastępca, z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Małgorzata Rulińska i Witold Monkiewicz, jako zastępca, z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, Edward Dawidowski i Lidia Sulicka, jako zastępca, z Caritas Diecezji Katowickiej, Grzegorz Szwed i Iwona Troc, jako zastępca, z Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce, Piotr Rymarowicz i Anna Mendel, jako zastępca, z Fundacji Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Grzegorz Siwiński i Barbara Czachura, jako zastępca, z Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów oraz Krzysztof Zasiadły ze Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości. W badanym okresie odbyły się cztery posiedzenia komitetu: 27 lipca 2004 r., 16 grudnia 2004 r., 17 marca 2005 r., 12 maja 2005 r. Przedstawiciele organizacji pozarządowych, z wyjątkiem Caritas Diecezji Katowickiej, jak również Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce, uczestniczyli dosyć regularnie w posiedzeniach komitetu. Najsłabiej była reprezentowana Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych. W analizowanym okresie przedstawiciel fundacji był obecny tylko na dwóch posiedzeniach. W przeciwieństwie do pozostałych partnerów społeczno-gospodarczych, którzy łącznie 31 razy wypowiadali się w trakcie posiedzeń, reprezentanci organizacji pozarządowych nieczęsto zabierali głos, bo tylko sześciokrotnie. Najbardziej aktywni na posiedzeniach komitetu byli: Elżbieta Streker-Dembińska z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Grzegorz Siwiński z Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów. Grzegorz Siwiński na posiedzeniu 27 lipca 2004 r. zadał pytanie, czy tzw. środki pokrewne do środków publicznych, w tym m.in. środki organizacji pozarządowych, są kwalifikowalne zarówno w ZPORR jak i innych programach operacyjnych. Elżbieta Streker-Dembińska na tym samym posiedzeniu zgłosiła wniosek, aby nie wprowadzać do grupy beneficjentów Działań 3.1, 3.2 oraz 3.3 podmiotów wojewódzkich. Wniosek ten został jednakże odrzucony w głosowaniu przez pozostałych członków komitetu. Natomiast na posiedzeniu 16 grudnia 2004 r. przedstawiła w imieniu Federacji NOT i Związku Powiatów Polskich „Uwagi do programu stypendialnego” z postulatem udzielania stypendiów finansowych nie tylko studentom, ale również uczniom oraz „Uwagi do projektu umowy o dofinansowanie projektu w ramach priorytetu II”. Oba te dokumenty zostały poddane dyskusji i następnie włączone do protokołu. 3.4.3. Krajowy Komitet Sterujący dla Działania 1.6. ZPORR 23 Wyjątkiem na tle regionalnego poziomu wdrażania ZPORR pozostaje Działanie 1.6. „Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach”, dla którego utworzono Krajowy Komitet Sterujący. Działanie to przynależy do priorytetu 1 ZPORR – rozbudowa i modernizacja infrastruktury. Co istotne, dotyczy ono jednak tylko dwóch aglomeracji, jako że ma na celu rozbudowanie kompleksowych systemów komunikacji publicznej w aglomeracji warszawskiej i górnośląskiej. W ramach Działania 1.6. są realizowane zintegrowane projekty z zakresu miejskiego transportu publicznego. Mają one doprowadzić do rozbudowy i integracji transportu szynowego, takiego jak tramwaje, kolej dojazdowa i metro, z innymi formami komunikacji: portami lotniczymi oraz komunikacją autobusową i transportem prywatnym. Z ramienia organizacji pozarządowych w skład Krajowego Komitetu Sterującego dla Działania 1.6. w ramach ZPORR wchodzi: Jakub Majewski z Instytutu Promocji i Rozwoju Kolei. W badanym okresie nie odbyło się żadne posiedzenie Komitetu, jako że inauguracja jego prac nastąpiła z dniem 16 sierpnia 2005 r. 3.4.4. Regionalne Komitety Sterujące i Monitorujące Zgodnie z Narodowym Planem Rozwoju na lata 2004-2006 oraz na podstawie art. 45 ustawy o NPR, na poziomie regionalnym funkcjonuje 16 Regionalnych Komitetów Sterujących i 16 Regionalnych Komitetów Monitorujących, pełniących w istocie rolę podkomitetów monitorujących komponent regionalny ZPORR. W odniesieniu do nazewnictwa regionalnych komitetów monitorujących i sterujących należy stwierdzić, że wynika ono z ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju, która wprowadza szersze pojęcie kontraktu wojewódzkiego. Zgodnie z ustawą, kontrakt wojewódzki określa tryb oraz warunki realizacji działań wynikające zarówno z programów rozwoju regionalnego, jak i Sektorowych oraz Regionalnych Programów Operacyjnych, w tym również ZPORR. Zatem regionalny komitet monitorujący kontrakt wojewódzki obejmuje z reguły swoją właściwością monitorowanie wszystkich programów rozwoju regionalnego realizowanych na obszarze danego województwa. Regionalne komitety sterujące są powoływane przez zarząd danego województwa w drodze uchwały. Mają one za zadanie ocenić wpływ poszczególnych projektów na realizację potrzeb regionu i zgodności projektów z priorytetami Strategii Rozwoju Województwa. Regionalne komitety sterujące, podobnie, jak komitety krajowe, zajmują się opiniowaniem i rekomendowaniem wyboru projektów zarządom województw. Analizie zostało poddanych w badanym okresie funkcjonowanie łącznie 23 RKS i RKM, z których to posiedzeń udostępnione zostały protokoły na potrzeby niniejszych badań. W świetle przeprowadzonych badań ilościowych można sformułować następujące wnioski: • Regionalne komitety zbierają się znacznie częściej, niż komitety krajowe, przy czym w okresie od maja 2004 do maja 2005 odbyło się średnio od 5 do 7 posiedzeń RKM oraz od 7 do 13 posiedzeń RKS. • Skład komitetów regionalnych jest bardziej zróżnicowany. Z ramienia organizacji pozarządowych działają najmniej 1 osoba (pomorski RKS), zaś najwięcej - 7 osób 24 • (wielkopolski i łódzki RKM). Najczęściej są to jednak po dwie osoby reprezentujące trzeci sektor. Co znamienne, przedstawiciele w regionalnych komitetach są znacznie bardziej aktywni i regularniej uczestniczą w posiedzeniach, niż ich koledzy w komitetach krajowych 3.4.5. Podsumowanie Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego posiada szczególne znaczenie ze względu na analizowaną problematykę. W pracach komitetów związanych z wdrażaniem tego programu uczestniczy szczególnie liczna grupa reprezentantów trzeciego sektora. Wprawdzie na poziomie krajowym w skład KM i KS – Działanie 1.6. ZPORR wchodzi łącznie 14 osób (w tym zastępcy) z ramienia organizacji pozarządowych. Ale na poziomie regionalnym w KS i KM jest zaangażowanych łącznie 81 osób. W świetle analizy materiałów z posiedzeń komitetów, nawet wobec cząstkowego jedynie badania regionalnych komitetów, należy stwierdzić, że poziom zaangażowania przedstawicieli organizacji pozarządowych, poza kilkoma znakomitymi wyjątkami, jest ledwie zadowalający. 3.5. Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004-2006 3.5.1. Zakres tematyczny programu W świetle Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004 – 2006, Program Operacyjny Pomoc Techniczna ma za zadanie zapewnić efektywność zarządzania funduszami strukturalnymi oraz prawidłowość interwencji i przejrzystość operacji środków pomocowych, a także podnieść poziom wiedzy związanej z pomocą strukturalną wśród potencjalnych beneficjentów oraz wśród ogółu społeczeństwa. Program Operacyjny Pomoc Techniczna dostarcza środki i narzędzia dla zaspokojenia potrzeb Instytucji Zarządzającej i Instytucji Płatniczej, jako jednostek koordynujących zadania pozostałych podmiotów zaangażowanych we wdrażanie funduszy strukturalnych. Program obejmuje usprawnienie i rozwój systemu informatycznego SIMIK. Z POPT korzystają także Urzędy Kontroli Skarbowej i Jednostki monitorująco-kontrolne wszystkich funduszy strukturalnych. Jest zatem programem narzędziowym, który ma polepszyć proces wdrażania funduszy. POPT jest jednym z najmniejszych programów. Kwota przeznaczona na ten program to ok. 37 mln Euro, w tym 28 mln Euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. POPT stanowi 20% całości kwoty przeznaczonej na pomoc techniczną. Większa część tej kwoty znajduje się w poszczególnych sektorowych programach operacyjnych. Należy bowiem pamiętać o tym, że każdy z SPO, jak również ZPORR posiadają priorytet pomoc techniczna. W ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2004-2006 zostały zdefiniowane dwa priorytety: • efektywne zarządzanie funduszami strukturalnymi; • informacja i promocja działań funduszy strukturalnych. Oba priorytety są realizowane poprzez następujące działania: 25 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Działanie 1.1. „Wsparcie informatyczne” Działanie 1.2. „Monitorowanie Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW) i programów operacyjnych” Działanie 1.3. „Ocena realizacji PWW i programów operacyjnych” Działanie 1.4. „Rozwijanie systemu kontroli finansowej” Działanie 1.5. „Poprawa kwalifikacji osób uczestniczących w operacjach funduszy strukturalnych” Działanie 2.1. „Upowszechnianie informacji i promocja interwencji funduszy strukturalnych” Działanie 2.2. „System wymiany informacji wewnątrz administracji” Należy podkreślić, że POPT służy wsparciu wdrażania funduszu strukturalnych a nie pomocy potencjalnym beneficjentom. POPT jest programem, który jest przede wszystkim skierowany do administracji centralnej. 3.5.2. Komitet Monitorujący POPT Zespół – Komitet Monitorujący POPT poprzedził powstanie Komitetu Monitorującego. W okresie od powstania Zespołu do jego ostatecznego przekształcenia się w Komitet odbyło się tylko jedno posiedzenie, w dniu 12 marca 2004 r. Zadania Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Pomoc Techniczna obejmują, podobnie jak w przypadku innych komitetów monitorujących, opiniowanie i rekomendowanie Uzupełnienia Programu, raportów okresowych i rocznych, propozycji zmian zapisów w programie, w tym zmian i przesunięć alokacji, jak również planu działań promocyjnych w ramach POPT. W skład Komitetu Monitorującego POPT z ramienia organizacji pozarządowych wchodzą: Joanna Krasnodębska i Łukasz Domagała, jako zastępca, z Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT oraz Ewa Jasińska i Grzegorz Nowakowski, jako zastępca, z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Posiedzenia komitetu dobyły się: 30 lipca 2004 r., 13 grudnia 2004 r. oraz 10 marca 2005 r. W świetle protokołów i list obecności, przedstawiciele organizacji pozarządowych wykazali się bardzo słabą aktywnością w pierwszym okresie funkcjonowania komitetu. Na łączną liczbę trzech posiedzeń, tylko na jednym z nich pojawił się przedstawiciel Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT. Należy jednak podkreślić, że wykazał się dużym zaangażowaniem i profesjonalizmem, zabierając kilkakrotnie głos i składając wnioski. Łukasz Domagała zadał pytania dotyczące ilości i jakości dotychczas złożonych w ramach POPT wniosków. Zapytał również o aktywność beneficjentów w kontekście nadrobienia strat finansowych i legislacyjnych. Złożył także wniosek, aby Priorytet 3 rozszerzyć o doradztwo i szkolenia. Uzasadnił swoją propozycję m.in. trudnościami projektodawców przy pisaniu montażu finansowego przy realizacji swoich przedsięwzięć z różnych funduszy. Zadał również pytanie o procedurę wcześniejszego zatwierdzenia wniosku. 26 Dla porównania, pozostali partnerzy społeczni i gospodarczy zadali łącznie 10 pytań oraz zgłosili 1 wniosek i 2 innego rodzaju wypowiedzi. Natomiast przedstawiciele administracji zadali w sumie 9 pytań i 101 innego rodzaju wypowiedzi. 3.5.3. Komitet Sterujący POPT Komitet Sterujący wspiera Instytucję Zarządzającą w procesie wyboru projektów, które są realizowane w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna. Zadaniem Komitetu Sterującego jest ponadto zapewnienie koordynacji i spójności działań z działaniami wiążącymi się ze wsparciem technicznym w ramach innych programów operacyjnych. W skład komitetu wchodzą, jako reprezentanci organizacji pozarządowych: Hanna Szczeblewska z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz Paweł GizbertStudnicki z Fundacji Instytut Studiów Strategicznych. Posiedzenia Komitetu Sterującego POPT odbyły się: 2 marca 2005 r., 19 i 22 kwietnia 2005 r. Ponieważ sekretariat Komitetu Sterującego POPT nie udostępnił wszystkich materiałów dotyczących poszczególnych posiedzeń, można było przeprowadzić jedynie częściową analizę. Na posiedzeniu w dniu 19 kwietnia stawiło się jedynie 15 członków komitetu, w tym przedstawicielka FRDL. Ze względu na brak kworum nie przeprowadzono głosowania, ale dyskutowano nad poszczególnymi wnioskami. W świetle udostępnionego protokołu, reprezentantka organizacji pozarządowych nie zabierała głosu w trakcie tego posiedzenia, podobnie jak pozostali czterej partnerzy społeczni i gospodarczy. 3.5.4. Podsumowanie W skład obu komitetów zajmujących się Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna wchodzi nieliczna grupa przedstawicieli z ramienia organizacji pozarządowych. Jest to łącznie 6 osób, w tym dwóch zastępców członków. W świetle analizowanych materiałów uwidacznia się słaby poziom ich zaangażowania w pracach komitetów. Zarówno frekwencja, jak i aktywność w trakcie posiedzeń okazały się być niskie w badanym okresie. 3.6. Podstawy Wsparcia Wspólnoty / Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) to dokument, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2003 r., który określa kierunki i wysokość wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych i stanowi podstawę interwencji z Funduszu Spójności. Dokument PWW został przygotowany w oparciu o Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006. Jest on realizowany poprzez wszystkie programy operacyjne. 3.6.1. Komitet Monitorujący PWW/NPR W świetle ustawy o NPR Komitet Monitorujący Podstawy Wsparcia Wspólnoty i Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 zajmuje kluczową pozycję w hierarchii 27 wszystkich komitetów monitorujących. Komitet początkowo działał na podstawie Zarządzenia Nr 15 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2004 r., zaś obecnie na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju. Do zadań komitetu należy: • monitorowanie przebiegu oraz ocena efektywności i skuteczności realizacji Podstaw Wsparcia Wspólnoty; • opiniowanie i rekomendowanie rocznych raportów i raportu końcowego z realizacji PWW przed ich przedłożeniem Radzie Ministrów; • formułowanie propozycji dostosowania lub rewizji pomocy udzielanej w ramach poszczególnych programów operacyjnych, które umożliwią osiągnięcie celów PWW lub usprawnią zarządzanie pomocą; • opiniowanie i rekomendowanie propozycji przesunięć środków pomiędzy programami i priorytetami w ramach PWW; • formułowanie propozycji mających na celu zapewnianie zgodności działań podejmowanych w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty z regulacjami prawnymi krajowymi i wspólnotowymi oraz politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej. Na posiedzeniu w dniu 28 lipca 2004 r. doszło do formalnego przekształcenia Komitetu Monitorującego Podstawy Wsparcia Wspólnoty na Komitet Monitorujący Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006, co znalazło swoje odzwierciedlenie w przyjętej wówczas poprawce do regulaminu komitetu. W ramach Komitetu Monitorującego PWW/NPR działa 5 podkomitetów do spraw: zatrudnienia i zasobów ludzkich, środowiska, innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego, polityki regionalnej oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Na uwagę zasługuje to, że partnerom społecznym zasiadającym w Komitecie Monitorującym przypadły obowiązki prowadzenia sekretariatów dwóch spośród podkomitetów: • Podkomitet ds. Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego – rolę sekretariatu Podkomitetu pełni Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. • Podkomitet ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw – rolę sekretariatu pełni Polska Konfederacja Pracodawców Polskich „Lewiatan”. W skład komitetu wchodzi łącznie 18 osób z ramienia organizacji pozarządowych: Arkadiusz Lewicki i Ewelina Rozpara, jako zastępca, ze Stowarzyszenia „Pro Europa”, Elżbieta Wojciechowska-Lipka i Grzegorz Pysz, jako zastępca, ze Stowarzyszenia Agro Biznes Klub, Tadeusz Romanowicz i Bogumiła NawrockaFuchs, jako zastępca, z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Renata Koźlicka i Tomasz Kozłowski, jako zastępca, ze Stowarzyszenia na rzecz FIP, Waldemar Zbytek i Anna Dąbrowa, jako zastępca, ze Zrzeszenia Studentów Polskich, Marek Rymsza i Kamila Hernik, jako zastępca, z Instytutu Spraw Publicznych, Tomasz Saryusz Wolski i Elżbieta Królikowska, jako zastępca, z Towarzystwa Inicjatyw Europejskich, Tadeusz Pomianek i Agata Jurkowska, jako zastępca, ze Stowarzyszenia Promocji Przedsiębiorczości oraz Jolanta Woźnicka i Zenon Matuszko, jako zastępca, z Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT. 28 W badanym okresie odbyły się trzy posiedzenia komitetu: 23 lutego 2004 r., 28 lipca 2004 r. oraz 7 grudnia 2004 r. Po zanalizowaniu list obecności z trzech pierwszych posiedzeń Komitetu Monitorującego PWW/NPR należy stwierdzić, że na łączną liczbę dziewięciu organizacji pozarządowych reprezentanci znacznej większości regularnie uczestniczyli w posiedzeniach. Są to następujące organizacje: Stowarzyszenie „Pro Europa”, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Instytut Spraw Publicznych, Towarzystwo Inicjatyw Europejskich oraz Stowarzyszenie Promocji Przedsiębiorczości. Z kolei przedstawiciel Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT pojawił się w tym okresie na zaledwie jednym posiedzeniu. Mimo, że frekwencja reprezentantów NGO była bardzo wysoka, to jednak ich aktywność w świetle protokołów okazuje się być niewielka. Zdecydowana większość była bierna w trakcie posiedzeń. Łącznie ze strony przedstawicieli III sektora w badanym okresie zostało złożonych 5 pytań i 5 innego rodzaju wypowiedzi. Dla porównania, pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zabierali głos 18 razy, zaś przedstawiciele administracji rządowej – wypowiadali się 122 razy. Pięciu reprezentantów organizacji pozarządowych wykazało się aktywnością w trakcie posiedzeń Komitetu Monitorującego PWW/NPR: Tadeusz Romanowicz, Arkadiusz Lewicki, Renata Koźlicka, Elżbieta Wojciechowska-Lipka oraz Elżbieta Królikowska. Tadeusz Romanowicz, reprezentant Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, na posiedzeniu w dniu 23 lutego 2004 r. w toku dyskusji nad projektem Regulaminu Komitetu Monitorującego Podstawy Wsparcia Wspólnoty zwrócił uwagę na brak spójności pomiędzy zapisami § 3 ust.1 lit. c projektu Regulaminu, a zapisami w pozostałych dokumentach, mówiącymi o Podkomitecie Monitorującym do spraw innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego. Arkadiusz Lewicki, ze Stowarzyszenia „Pro Europa”, na posiedzeniu w dniu 23 lutego 2004 r. zadał pytanie dotyczące procedury, a mianowicie, czy członek Komitetu może jednocześnie być członkiem więcej niż jednego Podkomitetu oraz czy rola wyznaczonego zastępcy członka Komitetu ogranicza się jedynie do zastępowania członka Komitetu w wypadku jego absencji, czy też może on kandydować do udziału w pracach Podkomitetu. Zwrócił się także z zapytaniem o możliwość zaangażowania w pracach Podkomitetów, w oparciu o udzielone pełnomocnictwa, innych osób niż członkowie Komitetu, bądź ich zastępcy. Renata Koźlicka, reprezentująca Stowarzyszenie na rzecz FIP, na posiedzeniu w dniu 28 lipca 2004 r. zaproponowała umieszczenie w Regulaminie Komitetu zapisu o zadaniach i kompetencjach Komitetu. Inicjatywa ta zaowocowała przyjęciem zapisu w paragrafie 1, ust. 2: „Komitet działa i realizuje zadania zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206).” Elżbieta Wojciechowska-Lipka, reprezentująca Stowarzyszenie Agro Biznes Klub, na posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2004 r., zadała pytanie dotyczące sytuacji przedsiębiorstw przetwórczych z branży spożywczej prowadzących działalność, w którą wpisanych jest kilka rodzajów PKD, a tym samym mogą korzystać z jednej strony z SPO „Rolnictwo”, dotyczącego przetwórstwa i marketingu, a z drugiej strony z SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Pytanie dotyczyło sytuacji, w której takie przedsiębiorstwo składa projekt, gdyż trudno wtedy podzielić jego 29 działalność w stosunku do dwóch różnych wniosków oraz dwóch różnych działań i priorytetów. Na tym samym posiedzeniu zaproponowała także, aby przeprowadzić szkolenia dla przedstawicieli mediów, aby przekazywali informacje zgodnie z prawdą. Stwierdziła również, że do niskiego kworum na posiedzeniach Podkomitetów przyczyniają się przedstawiciele administracji, słabo uczestniczący w tych spotkaniach. Elżbieta Królikowska, reprezentująca w komitecie Towarzystwo Inicjatyw Europejskich, na posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2004 r., zadała pytanie dotyczące kwestii instrumentów prefinansowania dla stowarzyszeń. Zapytała, czy w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL organizacja pozarządowa ma szanse na otrzymanie środków prefinansowania „z góry”. 3.6.2. Podsumowanie Komitet Monitorujący Podstawy Wsparcia Wspólnoty i Narodowy Plan Rozwoju posiada bardzo wysoką rangę wśród wszystkich komitetów, a jego prace dotyczą w istocie wszystkich programów operacyjnych. Z dużym znaczeniem tego komitetu wiąże się również wysoka liczebność członków. Zasiada w nim łącznie 18 osób (w tym 9 zastępców członków) z ramienia organizacji pozarządowych. O ile ich obecność na posiedzeniach jest regularna, to jednak jakość tego uczestnictwa jest obniżona poprzez zbyt słabe zaangażowanie w pracach Komitetu Monitorującego. Na uwagę zasługuje to, że przedstawiciele aż czterech organizacji w ogóle nie zabierali głosu. Są to: Zrzeszenie Studentów Polskich, Instytut Spraw Publicznych, Stowarzyszenie Promocji Przedsiębiorczości oraz Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT. 3.7. Sektorowy Program Operacyjny Transport 3.7.1. Zakres tematyczny programu. Głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego Transport jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej. Program służy realizacji Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Program ten, wraz z częścią transportową strategii dla wykorzystania Funduszu Spójności, rozwija cele PWW, określając kierunki, priorytety, działania i wysokość środków przeznaczonych na rozwój sfery transportu. SPO Transport jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Głównym celem programu jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej. W ramach programu są realizowane dwa priorytety: • zrównoważony gałęziowo rozwój systemu transportowego, • bezpieczniejsza infrastruktura drogowa. Realizacja SPO Transport ma przyczynić się do poprawy stanu infrastruktury drogowej, kolejowej i infrastruktury portowej, a także do rozwoju systemów intermodalnych i sterowania ruchem. Dlatego też głównymi beneficjentami programu są m.in. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Polskie Koleje Państwowe, Polskie Linie Kolejowe S.A. 30 Rolę Instytucji Zarządzającej SPO Transport do końca 2005 r. pełni Ministerstwo Infrastruktury, zaś od stycznia 2006 - Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 3.7.2. Komitet Monitorujący SPO Transport W skład komitetu wchodzą dwaj reprezentanci organizacji pozarządowych: Jacek Poniewierski ze Stowarzyszenia Sympatyków Kolei Szynowej oraz Krzysztof Rytel ze Stowarzyszenia Kulturalno-Ekologicznego „Zielone Mazowsze”. W badanym okresie posiedzenia komitetu odbyły się dwukrotnie: 10 września 2004 r. i 8 grudnia 2004 r. W świetle analizy materiałów źródłowych zaznacza się bardzo wysoka aktywność przedstawicieli III sektora. Obaj zabierali głos znacznie częściej niż wszyscy pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy, zadając łącznie 15 pytań oraz zgłaszając 8 wniosków i dodatkowo 16 innego rodzaju wypowiedzi. Tymczasem pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy złożyli 2 wnioski, 8 pytań i również 16 innych wypowiedzi. Dla porównania – łącznie 137 razy zabierali głos w trakcie posiedzeń przedstawiciele administracji publicznej. Krzysztof Rytel, reprezentujący Stowarzyszenie Kulturalno-Ekologiczne „Zielone Mazowsze”, na posiedzeniu w dniu 10 września 2004 r., ustosunkował się do Uzupełnienia SPOT. Zgłosił poprawkę dotyczącą definicji przewoźnika kolejowego na stronie 8, wnioskując aby określenie „koncesja” zamienić na „licencja”. Zasugerował zrezygnowanie z wyszczególnienia parametru prędkości przy przewozach towarowych, gdyż ich maksymalna prędkość wynosi 110 km/h. Zauważył także w Uzupełnieniu brak informacji na temat długości głównych linii kolejowych i transportu kombinowanego. Na posiedzeniu w dniu 8 grudnia 2004 r. zapytał dlaczego we wskaźnikach rezultatów w tabeli na stronie 16 sprawozdania wpisane są same wartości zerowe. Zaproponował żeby przedmiotowe wskaźniki były aktualizowane w każdym sprawozdaniu kwartalnym. Zgłosił wniosek dotyczący wykreślenia z zasad koniecznych wyboru projektów dla poddziałania 1.1.2. Zakup pasażerskiego taboru kolejowego oraz lokomotyw interoperacyjnych podpunktu: „e) skrajnia taboru zgodna z normami UIC dla taboru 1435mm”. Zmiana ta miałaby umożliwić finansowanie z SPOT kolei wąskotorowych o znaczeniu lokalnym. Jacek Poniewierski, reprezentujący Stowarzyszenie Sympatyków Kolei Szynowej, na posiedzeniu w dniu 10 września 2004 r., w trakcie dyskusji nad Uzupełnieniem SPOT zgłosił zastrzeżenia do zapisu na stronie 128, twierdząc, że informacja o przystosowaniu linii kolejowej do jazdy z prędkością 160 km/h dla pociągów pasażerskich, a nie z prędkością 140-160 km/h może wprowadzać w błąd. Podobnie ustosunkował się krytycznie wobec zapisu na stronie 129, odnoszącego się do jednego z kryteriów wyboru projektów dla poddziałania 1.1.2., a wskazującego wymóg posiadania świadectwa dopuszczenia typu taboru kolejowego do eksploatacji. W związku z tym zapytał, czy producenci pojazdów kolejowych, którzy nie będą mogli dostarczyć takiego świadectwa, zostaną wykluczeni z udziału w SPOT. W trakcie tego posiedzenia zadał szereg innych pytań, m.in.: o wskaźniki monitorowania dla taboru pasażerskiego; kiedy, kto i w jakim trybie będzie mógł występować o zakup taboru pasażerskiego w ramach SPOT; w jaki sposób na zostać zagwarantowana możliwość osiągnięcia prędkości 160 km/h dla pociągów pasażerskich na odcinku 31 Skierniewice – Łódź Fabryczna; jakie jest zakładane rozwiązanie taborowe, aby osiągnąć prędkość aż o 20 km/h wyższą od prędkości konstrukcyjnej linii dla pociągów klasycznych. Następnie zgłosił wniosek, aby wprowadzić zmiany na stronie 129 Uzupełnienia, dotyczące spełnienia odpowiednich wymagań technicznych: „a) prędkość maksymalna dla lokomotyw elektrycznych przeznaczonych dla obsługi linii magistralnych - nie mniejsza niż 160 km/h, pozostałe pojazdy - nie mniejsza niż 120 km/h; b) prędkość maksymalna dla lokomotyw elektrycznych przeznaczonych dla przewozów w aglomeracjach i między aglomeracjami - nie mniejsza niż 140 km/h, pozostałe pojazdy - nie mniejsza niż 90 km/h; c) wskaźnika dla lokomotyw innych pojazdów przeznaczonego dla obsługi linii znaczenia lokalnego – nie określa się.” Zgłosił również wniosek dotyczący rozdzielenia parametru prędkości na trzy kategorie, w zależności od wykorzystania danego taboru dla konkretnych grup linii: lokalnych, magistralnych, aglomeracyjnych. Na posiedzeniu w dniu 8 grudnia 2004 r. zapytał dlaczego na stronie 16 sprawozdania w liczbie przeprowadzonych szkoleń finansowanych ze środków pomocy technicznej zakładanych było 20 a wykonano 6. Natomiast liczba założonych osoboszkoleń wynosiła 1500 a wykonanych zostało 37. Poza tym, chciał dowiedzieć się w jaki sposób będzie mierzony wskaźnik (w działaniu 3.1. na stronie 17) procentowego wzrostu wiedzy pracowników Instytucji Zarządzającej i beneficjentów na temat SPOT oraz wskaźnik (w działaniu 3.2. na stronie 17) wzrostu świadomości społecznej na temat SPOT. Zaproponował wykorzystanie licznych organizacji pozarządowych do poszerzania świadomości wśród społeczeństwa na temat SPOT. 3.7.3. Komitet Sterujący SPO Transport W skład Komitetu Sterującego SPOT wchodzi łącznie 9 osób, w tym z ramienia organizacji pozarządowych na prawach pełnego członka tylko jedna osoba: Stefan Krychniak ze Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP. Jednakże w pracach komitetu uczestniczy również trzech przedstawicieli sektora w charakterze obserwatorów. Są to: Ryszard Bogusz z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych, Jakub Majewski z Instytutu Rozwoju i Promocji Kolei oraz Robert Cyglicki z Instytutu Ekonomii Środowiska. W badanym okresie posiedzenia komitetu odbyły się sześciokrotnie: 29 listopada 2004 r., 10 grudnia 2004 r., 21 grudnia 2004 r., 14 stycznia 2005 r., 18 lutego 2005 r., 15 kwietnia 2005 r. Należy stwierdzić, że protokoły z posiedzeń Komitetu Sterującego SPO Transport są nazbyt zwięzłe i zawierają w istocie jedynie wyniki głosowań nad poszczególnymi projektami. Z pewnością nie oddają one w pełni przebiegu posiedzeń i nie ukazują np. w jaki sposób dyskutowano w trakcie obrad komitetu. W świetle protokołów udało się wynotować 1 wypowiedź reprezentanta Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP oraz dwie inne autorstwa członka Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych. Łącznie, poza wynikami głosowania nad projektami, protokoły przekazują jedynie 28 różnego rodzaju wypowiedzi przedstawicieli administracji publicznej i partnerów społeczno-gospodarczych. Dlatego też, tym bardziej warto przyjrzeć się zaprotokołowanym wypowiedziom Ryszarda Bogusza, z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych. Na posiedzeniu w dniu 15 kwietnia 2005 r. złożył on wniosek o 32 przesunięcie środków EFRR w ramach Priorytetu 2: z Działania 2.1: Budowa i przebudowa dróg krajowych do Działania 2.2: Usprawnienia przejazdu drogami krajowymi przez miasta na prawach powiatu. Zadał także pytanie o kwestię transportu miejskiego w miastach w SPO Transport i w polityce transportowej państwa. 3.7.4. Podsumowanie Udział w pracach obu komitetów zawiadujących Sektorowym Programem Operacyjnym Transport wiąże się z wymogiem posiadania odpowiedniego doświadczenia i przygotowania merytorycznego w zakresie problematyki transportu. Przedstawiciele społeczni w obu komitetach posiadają w istocie status ekspertów. W sytuacji, gdy protokoły dokładnie odzwierciedlają przebieg posiedzeń, a jest tak w przypadku Komitetu Monitorującego SPO Transport, rola ekspercka przedstawicieli trzeciego sektora jest bardzo wyraźna. Mimo braku, w świetle zapisów protokołów, ich wyraźnej aktywności w pracach drugiego z komitetów, czyli Komitetu Sterującego SPO Transport, należy stwierdzić, że reprezentanci organizacji pozarządowych pełnią podobne zadanie, i to nawet wówczas, gdy posiadają jedynie status obserwatora. 3.8. Strategia wykorzystania Funduszu Spójności 3.8.1. Zarys tematyczny programu Zgodnie z zapisami Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, równolegle z wdrażaniem sektorowych programów operacyjnych i ZPORR są realizowane duże projekty współfinansowane z Funduszu Spójności. Co istotne, środki pochodzące z tego funduszu nie są przekazywane na działania wykonywane w ramach poszczególnych programów operacyjnych, jednakże są z nimi powiązane, zwłaszcza z SPO Transport. Bowiem w ramach Funduszu Spójności uzyskały wsparcie dwa sektory: transport i środowisko. Ze strategią wykorzystania Funduszu Spójności wiąże się funkcjonowanie łącznie trzech komitetów: Komitetu Monitorującego, Komitetu Sterującego dla komponentu transportu i Komitetu Sterującego dla komponentu środowiska. Należy podkreślić, że w okresie przed przystąpieniem do UE, podobną rolę odgrywał fundusz ISPA – jeden z trzech (obok PHARE i SAPARD) przedakcesyjnych instrumentów pomocy wspólnotowej. Fundusz Spójności stanowi kontynuację ISPA. Według założeń Narodowego Planu Rozwoju celem strategii pro-środowiskowej dla Funduszu Spójności jest wsparcie realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych, wynikających z wdrażania prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej. Wyodrębniono cztery zasadnicze kierunki strategii wykorzystania Funduszu Spójności w ochronie środowiska: 1. Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz polepszenie dystrybucji i jakości wody pitnej; 2. Racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi; 3. Poprawa jakości powietrza; 4. Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. 33 Jako oczekiwane rezultaty przedsięwzięć realizowanych przy wsparciu z Funduszu Spójności wymienia się zarówno poprawę stanu środowiska, jak i pozytywne efekty w sferze społeczno-ekonomicznej poprzez polepszenie warunków życia w kraju. W sektorze transportu strategia wykorzystania Funduszu Spójności obejmuje modernizację krajowej sieci drogowej oraz kolejowego systemu transportowego. Oczekiwanym rezultatem projektów finansowanych z Funduszu Spójności jest osiągnięcie spójności kraju i poszczególnych regionów z przestrzenią europejską. 3.8.2. Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności działa na podstawie zarządzenia nr 19 Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. Komitet ten jest sukcesorem Komitetu Monitorującego ISPA. Posiada on również podobne zasady procedowania. Specyfiką prac komitetu jest to, że jednocześnie, bądź też w zbliżonych terminach, odbywają się oddzielne posiedzenia dla sektora środowiska i transportu. Jest niezwykle trudno poddać dokładnej analizie zawartość protokołów. Protokoły z wielogodzinnych i jednocześnie kilkuczęściowych posiedzeń mają objętość nawet powyżej 70 stron. Ze względu na tę długość, informacje w nich podane są też raczej schematyczne i nie oddają wiernie przebiegu posiedzenia. W badanym okresie posiedzenia odbyły się: 22 listopada 2004 r., 20-21 kwietnia 2005 r., 26 kwietnia 2005 r., 27 kwietnia 2005 r. Z ramienia organizacji pozarządowych w Komitecie Monitorującym strategię wykorzystania Funduszu Spójności zasiadają: Bohdan Szymański z Polskiego Klubu Ekologicznego oraz Marta Wiśniewska z WWF Polska. Oboje, niestety, posiadają jedynie status obserwatora. W protokołach nie znajdują się żadne wzmianki na temat ich udziału w pracach komitetu, z wyjątkiem informacji o ich obecności. Dają się natomiast wyróżnić wypowiedzi przedstawicieli administracji publicznej. Szacunkowo udało się ustalić łącznie 706 wszystkich wypowiedzi. 3.8.3. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – transport Aktualną prawną podstawę działania Komitetu Sterującego ds. Funduszu Spójności w sektorze transportu stanowi zarządzenie Ministra Infrastruktury z 4 października 2005 r. W skład komitetu, od początku jego działania, a zatem od grudnia 2003 r., wchodzi jeden przedstawiciel z ramienia organizacji pozarządowych – Robert Cyglicki z Instytutu Ekonomii Środowiska, który reprezentuje jednocześnie Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. Łącznie w komitecie jest dziewięciu członków. Sekretariat Komitetu Sterującego, mieszczący się w Ministerstwie Infrastruktury, udostępnił materiały z których wynika, że Komitet nie zbierał się w badanym okresie, a rozpoczął pracę w związku z realizowaniem projektów w ramach Funduszu Spójności dopiero w drugiej połowie 2005 r. Wywiad z Robertem Cyglickim pozwolił na skorygowanie tej informacji. Komitet zbierał się po raz pierwszy w drugiej połowie 2005 r. wyłącznie na podstawie nowego zarządzenia i w zmienionym składzie. Niestety, najwyraźniej ze względu na reorganizację Sekretariatu KS, nie 34 udało się zdobyć brakujących informacji dotyczących wcześniejszych posiedzeń, odbywających się w poprzednim składzie. 3.8.4. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – środowisko W skład komitetu wchodzi dwóch przedstawicieli pozarządowych organizacji ekologicznych (POE): Andrzej Guła z Instytutu Ekonomii Środowiska oraz Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju. W badanym okresie odbyło się siedem posiedzeń komitetu: 29 stycznia 2004 r., 11 marca 2004 r., 1 kwietnia 2004 r., 5 maja 2004 r., 2 czerwca 2004 r., 13 stycznia 2005 r., 9 maja 2005 r. Ze względu na to, iż część działań była przedstawicieli POE stanowiła kontynuację inicjatyw, które wcześniej podejmowali, w niniejszym rozdziale został umieszczony ich krótki opis w celu przedstawienia szerszego kontekstu w jakim podejmowane były działania POE w analizowanym okresie. Obaj przedstawiciele organizacji ekologicznych działający w KS wykazali się dużą aktywnością. Należy podkreślić, że w analizowanym okresie uczestniczyli oni bardzo regularnie w posiedzeniach komitetu, zabierając głos przynajmniej 33 razy. Ich udział w pracach KS jest tym ważniejszy, iż w ciągu pięciu posiedzeń byli jedynymi parterami społecznymi w komitecie. Dopiero 13 stycznia 2005 r. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności zebrał się w nowym składzie, rozszerzonym o 4 dodatkowych partnerów społeczno-gospodarczych. Od samego początku prac KS zwracali uwagę na konieczność ustanowienia przejrzystego i metodologicznie spójnego systemu wyboru projektów. Zgłosili oni swoje postulaty odnoszące się do metodologii wyboru projektów. Na samym początku prac KS Andrzej Guła przygotował i przedstawił członkom Komitetu Komentarz do zestawienia projektów do dofinansowania z Funduszu Spójności oraz kryteriów układania rankingu najlepszych projektów. W analizowanym okresie przedstawiciele POE w KS poprosili również zewnętrznego eksperta o opracowanie uwag do procedur wyboru projektów wspieranych w ramach Funduszu Spójności. Przedstawione zostały również szczegółowe uwagi przedstawicieli POE do dokumentów służących ocenie projektów m.in. protokołu oceny inwestycji; metodyka ocen w poszczególnych obszarach – gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami. W analizowanym okresie uwagi odnoszące się do systemu oceny projektów były podnoszone przez Andrzeja Gułę m.in. na posiedzeniach KS w dniu 11 marca 2004 r., 5 maja 2004 r. oraz 2 czerwca 2004 r. Przykład stanowią uwagi dotyczące sprzeczności terminologicznych i metodologicznych dokumentów oceny projektu, uwagi dotyczące niekompletności składanej dokumentacji: na posiedzeniu w dniu 5 maja 2004 r. podkreślił, że bez ustanowienia jednolitego systemu wyboru projektów nie jest możliwe dokonanie obiektywnego wyboru projektów. Zadał także pytanie, dlaczego system punktowy oceny projektów, stosowany przez NFOŚiGW do oceny projektów kierowanych do Funduszu Spójności, nie jest jedynym systemem oceny projektów. Zwrócił uwagę, że kryteria można sprowadzić do systemu punktacji ważonej, ułożyć ranking najlepszych inwestycji i według tego rankingu wybierać projekty. Wskazał na to, że ocena dokonywana na wielu etapach według różnych 35 kryteriów jest niespójna. Podkreślił, że system powinien umożliwić udzielenie wnioskodawcom odpowiedzi, jakich kryteriów wniosek nie spełnia – w przypadku negatywnej rekomendacji. Zaznaczył jednocześnie, że stworzenie takiego systemu jest zadaniem administracji rządowej. Należy podkreślić, że bardzo wysoki jest poziom merytoryczny uwag, pytań i wniosków zgłaszanych przez obu przedstawicieli ekologicznych organizacji. Działania przedstawicieli POE nie ograniczały się wyłącznie do prac w KS, prezentowali oni problemy związane z systemem wyboru projektów do Funduszu Spójności wśród przedstawicieli różnych środowisk, informacje te trafiały również do mediów. Przedstawiciele POE interweniowali także w innych sprawach związanych z pracami KS. Na przykład, na posiedzeniu KS w dniu 11 marca 2004 r. Andrzej Kassenberg stanowczo zaprotestował przeciw obecności na posiedzeniu KS przedstawiciela beneficjenta. Podkreślił, iż taka praktyka narusza zasadę obiektywizmu w stosunku do pozostałych projektów. Andrzej Kassenberg, prezes Instytutu na rzecz Ekorozwoju, wielokrotnie zabierał głos podczas oceny merytorycznej poszczególnych projektów, wnosząc istotne uwagi. Na posiedzeniu w dniu 13 stycznia 2005 r. poruszył kwestię dokumentowania sposobu przebiegu procesu oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społeczeństwa oraz konieczności zamieszczania takiej informacji dla projektów, które będą przedmiotem obrad Komitetu Sterującego. Na tym samym posiedzeniu obaj panowie, Kassenberg i Guła, zgłosili wniosek, aby w materiałach informacyjnych o projektach, zamieszczane były szczegółowe informacje dotyczące efektu ekologicznego i efektu ekonomicznego, wskazujące stopień poprawy środowiska, np. stopień czystości wody, informacje dotyczące przebiegu procesu oddziaływania na środowisko, stopnia jego zaawansowania, wpływ przedsięwzięcia na obszary objęte siecią Natura 2000 oraz kwestie własności i uregulowania prawa do terenu. Na posiedzeniu w dniu 9 maja 2005 r. Andrzej Kassenberg zgłosił także wątpliwość, czy KS w obecnym składzie jest uprawniony do rozpatrywania projektów na następny okres programowania, gdyż został on powołany do rozpatrywania projektów w okresie programowania 2004-2006. Stwierdził, iż istnieje obawa, że te projekty, które zostaną teraz już wskazane do przygotowania, mogą w przyszłości wrócić pod obrady KS ze względu na możliwe zmiany w zapisach dokumentów strategicznych i programach operacyjnych w następnym okresie programowania. Mogą istnieć rozbieżności, co do zapisów dokumentów w obecnym i przyszłym okresie programowania. Na tym samym posiedzeniu zgłosił propozycję istotnego usprawnienia procedury. Zaproponował podzielenie przedstawianych projektów na trzy grupy: grupa I – wnioski odrzucone; grupa II – wnioski przyjęte warunkowo, które po uzupełnieniu i poprawieniu zostaną ponownie rozpatrzone na jednym z kolejnych posiedzeń Komitetu; grupa III – wnioski przyjęte do przygotowania w celu przekazania ich do Komisji Europejskiej. Ta propozycja została przyjęta przez Komitet. Przedstawiciele POE interweniowali również w sprawie niezgodności finansowania dużych projektów hydrotechnicznych ze środowiskowej części Funduszu Spójności z priorytetami stawianymi tej części funduszu. Wskazywali m.in. na zagrożenia jakie niesie za sobą przeznaczenie znaczącej części alokacji FS na tego typu inwestycje, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia środków na realizację koniecznych 36 inwestycji w zakresie ochrony środowiska (i utrudnia realizację zobowiązań akcesyjnych w tym zakresie). Wskazywali również na negatywne konsekwencje przyrodnicze projektów hydrotechnicznych zaproponowanych do FS. Na posiedzeniu 10.12.2003 r. Andrzej Kassenberg przedstawił materiał przygotowany na zlecenie organizacji pozarządowych. Podkreślił, iż duża część projektów przeciwpowodziowych nie mieści się w sektorze środowiska i powinna być rozpatrywana w sektorze transportu. Dyskusja, na temat projektów wodnych była kontynuowana na kolejnych posiedzeniach w 2005 r. Z ustaleń KS wynika, iż jedynie jeden projekt z zakresu inwestycji hydrotechnicznych będzie finansowany z środowiskowej części FS (por. wypowiedź Ministra Szamałka, protokół z dnia 10.12.2003 i uwaga dr Kassbenberga w protokole z dnia 9 maja 2005 r.). Należy podkreślić, iż przedstawiciele POE prowadzili w tym zakresie liczne konsultacje z organizacjami ekologicznymi prosząc o zgłaszanie swoich opinii i komentarzy. 3.8.5. Podsumowanie Należy stwierdzić, że udział przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach komitetów zawiadujących strategią wykorzystania Funduszu Spójności jest znaczący, a ich wypowiedzi mają bez wątpienia charakter ekspercki. Co istotne, materiały z posiedzeń Komitetu Sterującego komponentem środowiskowym Funduszu Spójności są najbardziej szczegółowe i kompletne, co pozwala na staranną analizę prac tego komitetu, w przeciwieństwie do dwóch pozostałych. 3.9. Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 2004-2006” 3.9.1. Zakres tematyczny programu Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 wskazuje jako jedno z ważniejszych wyzwań dla Polski po wejściu do Unii Europejskiej podniesienie konkurencyjności polskiego przemysłu i sektora usług oraz osiągnięcie wyższego poziomu innowacyjności w gospodarce. Służyć temu ma wdrażanie przedsięwzięć w ramach SPO „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw”. Głównymi beneficjentami wsparcia udzielanego w ramach tego programu są przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu oraz instytucje naukowo-badawcze. Program ma zdefiniowane dwa priorytety: • rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu, • wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na Jednolitym Rynku Europejskim. W ramach tych priorytetów został wyznaczony szereg działań, takich jak: wzmocnienie instytucji wspierających działalność przedsiębiorstw, poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw, tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju firm, wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką, wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska. Dodatkowo, tak jak w przypadku pozostałych 37 programów operacyjnych, w SPO-WKP są także realizowane działania z zakresu pomocy technicznej. 3.9.2. Komitet Monitorujący SPO-WKP Komitet Monitorujący Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, lata 2004-2006” (SPO-WKP) został powołany na podstawie zarządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 lipca 2004 r. W świetle tego zarządzenia, w skład komitetu wchodzi 26 członków. Wśród nich w komitecie działają z ramienia organizacji pozarządowych przedstawiciele Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT: Włodzimierz Hausner, jako stały członek oraz Halina Grzelakowska, jako zastępca. Posiedzenia Komitetu Monitorującego SPO-WKP odbyły się w dniach: 26 lipca 2004 r., 18 października 2004 r., 10 grudnia 2004 r., 16 marca 2005 r. oraz 16 maja 2005 r. W świetle protokołów należy stwierdzić, że przedstawiciel NOT był obecny i aktywny na wszystkich posiedzeniach komitetu. Podobnie wysokim zaangażowaniem wykazali się pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy, w tym reprezentanci Naczelnej Rady Zrzeszeń Handlu i Usług. Przedstawiciel NOT zabierał głos 11 razy, zaś pozostali partnerzy społecznogospodarczy zgłosili 3 wnioski formalne oraz 20 innego rodzaju wypowiedzi. W tym samym czasie przedstawiciele administracji publicznej wypowiadali się łącznie 129 razy. Włodzimierz Hausner na posiedzeniu w dniu 10 grudnia 2004 r. zgłosił uwagi dotyczące strony formalnej funkcjonowania Komitetu. Mianowicie, stwierdził, że najważniejsze w pracy KM nie są stanowiska poszczególnych osób, lecz decyzje podejmowane przez KM. Zaproponował w związku z tym, aby protokół był przyjmowany na następnym posiedzeniu z zachowaniem dotychczasowego trybu rozsyłania protokołu przed posiedzeniem. Jednocześnie opowiedział się przeciwko rozsyłaniu stenogramu, a jedynie za możliwością wglądu do niego przez członków KM. Zwrócił się także z zapytaniem, czy zmiany do Uzupełnienia SPO WKP, lata 2004 –2006, proponowane przez Ministra Nauki i Informatyzacji uwzględniają sytuację prawną, jaka będzie mieć miejsce po wejściu w życie ustawy o zasadach finansowania nauki w lutym 2005 r. Ponadto przedstawił doświadczenia instytucji stowarzyszonych w Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT przy wydawaniu opinii na temat zaawansowanych technologii. Zapytał, jakie są dotychczasowe doświadczenia związane z funkcjonowaniem Regionalnych Instytucji Finansujących w systemie oceny projektów w ramach SPO WKP. Powołując się na doświadczenia innych organizacji, w tym NOT, zaproponował, aby upubliczniać listę projektów zgłoszonych oraz zakwalifikowanych, bez podawania szczegółów (kwoty, uzasadnienia), natomiast w przypadku wyłonienia projektów do wsparcia informacja powinna również zawierać kwotę uzyskanej pomocy. Opowiedział się za ujawnieniem nazwisk osób dokonujących oceny bez podawania ich adresów, telefonów itp. i bez przypisywania do konkretnych projektów. Na posiedzeniu w dniu 16 marca 2005 r. powiedział, że od potencjalnych beneficjentów otrzymuje informacje o niejasnych kryteriach wyboru projektów dla działania 1.4. Dodał, iż NOT organizował konkurs na wsparcie podobnych projektów, jak te z działania 1.4. Konkurs ten spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony potencjalnych 38 beneficjentów. Poprosił zatem o wyjaśnienie, dlaczego działanie 1.4 cieszy się tak małym zainteresowaniem. Na posiedzeniu w dniu 16 maja 2005 r. zabierał trzykrotnie głos. Poprosił o wyjaśnienie, dlaczego z prezentacji w części dotyczącej podziałania 1.1.2 wynika, iż wszystkie 103 projekty rekomendowane do wsparcia przez Komitet Sterujący SPO-WKP (KS) dostaną dofinansowanie, podczas, gdy niektórzy projektodawcy dostali informacje od Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) o wstrzymaniu podpisywania umów o dofinansowanie z powodu wyczerpania się środków. (W trakcie posiedzenia KM okazało się, że istotnie z powodu wyczerpania środków nie na wszystkie projekty rekomendowane przez KS do wsparcia zostaną podpisane umowy o dofinansowanie.) Następnie zwrócił uwagę na problemy występujące podczas pracy KS, a wynikające z braku zaangażowania niektórych członków. Skutkuje to bardzo małą frekwencją podczas posiedzeń, a w konsekwencji nawet uniemożliwieniem prac KS. Jego zdaniem należy podjąć działania dyscyplinujące członków KS. Podzielił się z obecnymi swoimi nienajlepszymi doświadczeniami ze współpracy z Regionalnymi Instytucjami Finansującymi (RIF). W związku z tym zapytał, czy do Instytucji Zarządzającej SPOWKP (IZ) spływają negatywne oceny pracy RIF. 3.9.3. Komitet Sterujący SPO-WKP W skład Komitetu Sterującego SPO-WKP z ramienia organizacji pzarządowych wchodzą: Halina Miłaszewicz i Tomasz Jung, jako zastępca, ze Stowarzyszenie Federacji Naukowo-Technicznych NOT, Jerzy Polaczek i Jan Kawiński, jako zastępca, ze Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów oraz Andrzej Kidyba i Ewa Rybińska, jako zastępca, z Krajowego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju Regionalnego. Posiedzenia komitetu odbyły się siedmiokrotnie, w dniach: 14 października 2004 r., 4 lutego 2004 r., 17 marca 2005 r., 11 kwietnia 2005 r., 29 kwietnia 2005 r., 20 maja 2005 r. oraz 30 maja 2005 r. Mimo, że przedstawiciele organizacji pozarządowych uczęszczają regularnie na posiedzenia KS (w jednym ze spotkań Komitetu uczestniczyły aż dwie osoby z ramienia Krajowego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju Regionalnego - i członek, i zastępca), to nie są oni jednak zbyt aktywni. W grupie reprezentantów NGO w komitecie, jedynie przedstawiciel Krajowego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju Regionalnego, Andrzej Kidyba zabierał głos w trakcie posiedzeń. W dniu 4 lutego 2005 r., zwrócił uwagę na nieco kontrowersyjną kwestię – na liście rankingowej przekazanej Komitetowi Sterującemu, wśród wniosków rekomendowanych do wsparcia w ramach poddziałania 1.1.2. znalazły się dwa wnioski złożone przez fundację, która została pozwana do sądu o naruszenie dóbr osobistych z powodu zmiany nazwy. Poruszył problem, jak od strony proceduralnej powinien być potraktowany ten wnioskodawca, zanim nie dojdzie do prawomocnego orzeczenia sądu. Na łączną liczbę 72 wypowiedzi, tylko 5 pochodzi od pozostałych partnerów społecznych. Zatem oni również nie byli szczególnie aktywni w analizowanym okresie. 39 3.9.4. Podsumowanie W odniesieniu do SPO „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw” należy stwierdzić, że materiały źródłowe jednoznacznie wskazują na wyższy poziom zaangażowania przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach Komitetu Monitorującego. Do działalności Komitetu Sterującego zastrzeżenia wysuwano również na posiedzeniach samego Komitetu Monitorującego. W dniu 16 maja 2005 r. na spotkaniu Komitetu Monitorującego poruszono problem słabej frekwencji członków KS, skutkującej niemożnością podejmowania decyzji ze względu na brak kworum. Wypowiadał się na ten temat m.in. przedstawiciel NOT. Mimo, że zarzut dotyczący nieobecności nie był skierowany wobec reprezentantów NGO w Komitecie Sterującym, to jednak i tak nie można oceniać wysoko ich udziału w pracach komitetu, ze względu na bardzo słabą aktywność. 3.10. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 3.10.1. Zakres tematyczny programu. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” (SPO „Rolnictwo”) określa strategię oraz kierunki działań w zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Według założeń Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, realizacja programu ma wpłynąć pozytywnie na rozwój społeczno - gospodarczego kraju, jak również doprowadzić do przekształcenia struktur rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz poprawy warunków życia i prowadzenia działalności gospodarczej na terenach wiejskich. Projekty realizowane w ramach tego programu są finansowane z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie - Sekcja Orientacji (EAGGF), a ponadto również z krajowych środków publicznych. Ponadto pomoc strukturalna na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa jest uzupełniona poprzez transfery środków przeznaczonych na rozwój infrastruktury (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – ERDF), jak również poprzez środki z Europejskiego Funduszu Socjalnego na tworzenie pozarolniczych miejsc pracy i rozwój zasobów ludzkich. Ponadto jednocześnie z SPO „Rolnictwo” wdrażany jest obecnie Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich, współfinansowany przez Sekcję Gwarancji EAGGF (z części budżetu UE przeznaczonej na Rozwój obszarów wiejskich). Działania realizowane w ramach Panu Rozwoju Obszarów Wiejskich obejmują: renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, zalesianie gruntów rolnych, płatności dla terenów trudnych dla gospodarki rolnej, płatności dla gospodarstw niskotowarowych, wsparcie dostosowań do standardów Wspólnotowych, grupy producenckie oraz pomoc techniczną. Oba programy są współzależne i wzajemnie uzupełniają się. W ramach SPO „Rolnictwo” określono dwa cele strategiczne: Cel 1 „Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej” traktowany jako najważniejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa żywności w pierwszych latach integracji z UE. 40 Cel 2 „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich” - realizowany również poprzez Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz inne programy operacyjne w ramach Narodowego Planu Rozwoju. Powyższe cele realizowane są w ramach dwóch priorytetów: • Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym • Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 7 lipca 2004 r. Komisja Europejska podjęła Decyzję zatwierdzającą program operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. 16 sierpnia 2004 r. uruchomiono dwa Działania SPO: „Wsparcie doradztwa rolniczego” oraz „Inwestycje w gospodarstwach rolnych”, a 15 września 2004 r. pozostałe działania, w których Instytucją Wdrażającą jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa. Natomiast rolę Instytucji Zarządzającej programem pełni Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 3.10.2. Komitet Monitorujący SPO „Rolnictwo” W skład komitetu wchodzą z ramienia organizacji pozarządowych: Anna Potok i Krzysztof Kwatera, jako zastępca, z Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz Radosław Gawlik ze Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA. W badanym okresie odbyły się trzy posiedzenia komitetu: 30 lipca 2004, 2 grudnia 2004 oraz 13 kwietnia 2005. Przedstawiciele trzeciego sektora bardzo regularnie uczestniczyli w posiedzeniach. Na uwagę zasługuje także ich wysoka aktywność. Złożyli łącznie 4 wnioski, 4 pytania oraz 20 innego rodzaju wypowiedzi, gdy tymczasem pozostali partnerzy społeczni w tym samym okresie złożyli tylko 2 wnioski i 8 innych wypowiedzi. Anna Potok, reprezentująca Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, na posiedzeniu 2 grudnia zgłosiła uwagę dotyczącą systemu wdrażania w zakresie działania Leader, podkreślając konieczność doprecyzowania kryteriów wyboru projektów, które są podstawą rankingu projektów, dodając, że ich brak uniemożliwia spełnienie zasady przejrzystości i jawności. Ponadto złożyła wniosek do Uchwały nr 4 w sprawie zatwierdzenia kwartalnego sprawozdania z realizacji SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” – do punktu Rekomendacje dla dalszej realizacji w sprawie prowadzenia bardziej intensywnej akcji informacji i promocji w zakresie SPO. Kolejny złożony przez nią wniosek dotyczył uproszczenia procedur przetargowych przy zakupach i przedsięwzięciach budowlanych w działaniach programu. Anna Potok wykazała się także dużą aktywnością na kolejnym posiedzeniu w dniu 13 kwietnia. Złożyła wówczas wniosek, aby w ocenie sprawności przepływu informacji w ramach systemu wdrażania nie ograniczać się przy gromadzeniu opinii na temat dostępu do informacji o programie jedynie do ośrodków doradztwa rolniczego, ale by uwzględnić również samorządy na najniższym szczeblu, organizacje pozarządowe i punkty informacji europejskiej. Złożyła również wniosek, aby przyjąć rozwiązanie odnośnie zapisów działania „Pilotażowy Program Leader +”, dotyczących dostępu w Schemacie II, a mianowicie obowiązku utrzymania proporcji co najmniej 50% 41 przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych w strukturze organu decyzyjnego – zarządu, w przypadku fundacji i walnego zebrania członków albo zebrania delegatów w przypadku stowarzyszenia. Zgłosiła uwagę, aby wszystkie szczegóły co do kryteriów i wytycznych do strategii oraz kwestie regrantingu, które były poruszane na poprzednich spotkaniach, znalazły się w specjalnie opracowanych wytycznych i instrukcjach. Radosław Gawlik, ze Stowarzyszenia Ekologicznego „EKO-UNIA”, na posiedzeniu 2 grudnia zgłosił swoje wątpliwości co do zapisu pułapu 10% w przyjętej już przez Komitet Monitorujący propozycji zmiany nr 13, dotyczącej Zasady rozliczania projektów oraz dokonywania płatności w Schemacie II Działania „Pilotażowy Program Leader +”. W związku z obniżeniem o połowę przez Komitet Monitorujący maksymalnej kwoty dofinansowania projektów, zaproponował, aby podnieść do 20 % wysokość kosztów, wchodzących w zakres kosztów kwalifikowanych, a związanych z zatrudnieniem pracowników. Zgłosił zapytania dotyczące: możliwości korzystania z innych środków finansowych przez lokalne grupy działania, które mogłyby wspierać realizację ich strategii rozwoju obszarów wiejskich; przesunięcia terminu składania wniosków w II schemacie; możliwości „regrantingu”, tj. udzielania ze środków II schematu małych grantów rolnikom, sołectwom; określenia i upublicznienia kryteriów oceny wniosków w I i II schemacie programu. 3.10.3. Komitet Sterujący SPO „Rolnictwo” W badanym okresie komitet zbierał się pięciokrotnie: 25 listopada 2004 r., 29 grudnia 2004 r., 14 marca 2005 r., 18 lutego 2005 r. oraz 12 maja 2005 r. Reprezentantem trzeciego sektora w Komitecie Sterującym SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” jest Wiesław Różański, ze Stowarzyszenia Rzeźników i Wędliniarzy RP. W świetle protokołów uczestniczy on bardzo regularnie w pracach komitetu. Także dwukrotnie zabierał głos w trakcie posiedzeń. W dniu 29 grudnia 2004 r. poruszył kwestię procedury zamówień publicznych w Działaniu 1.5. SPO „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych”, sugerując, aby była ona podobna jak w Programie SAPARD. Na posiedzeniu w dniu 18 lutego 2005 r. zadał pytanie dotyczące spółek jawnych i procedury przetargowej w Działaniu 1.5. „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych”. Dla porównania, w protokołach nie ma śladu żadnej aktywności ze strony pozostałych partnerów społeczno-gospodarczych, poza udziałem w głosowaniach, natomiast przedstawiciele administracji publicznej wypowiadali się łącznie 60 razy. 3.10.4. Podsumowanie W świetle protokołów należy wysoko ocenić udział przedstawicieli organizacji pozarządowych, zwłaszcza ekologicznych, w pracach komitetów zajmujących się SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Wykazali się oni sumiennością uczestnicząc we wszystkich posiedzeniach i zgłaszając w ich trakcie wyjątkowo liczne i bardzo kompetentne uwagi. 42 3.11. Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20042006” 3.11.1. Zakres tematyczny programu Celem wdrożenia Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” (SPO „Ryby”) jest racjonalna gospodarka żywymi zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rybactwa i przetwórstwa rybnego. W efekcie realizacji programu produkty rybołówstwa oraz chowu i hodowli ryb, jak również produkty przetwórstwa mają odpowiadać zapotrzebowaniu rynku krajowego pod względem ceny i jakości oraz powinny być konkurencyjne na rynkach zagranicznych. SPO „Ryby” jest współfinansowany ze środków Finansowego Instrumentu Orientacji Rybołówstwa (FIFG), który powstał w 1993 roku w ramach reformy funduszy strukturalnych. Za pośrednictwem FIFG w ramach SPO „Ryby” finansowane są projekty w następujących dziedzinach: • rozwój hodowli ryb • rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia • restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania ryb • podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” określono cztery priorytety i następujące działania: Priorytet 1. Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów • złomowanie statków rybackich • przeniesienie statków do krajów trzecich lub zmiana ich przeznaczenia • wspólne przedsięwzięcia Priorytet 2. Odnowa i modernizacja floty rybackiej • budowa nowych statków rybackich • modernizacja istniejących statków rybackich • wycofanie (bez pomocy publicznej) związane z odnową Priorytet 3. Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe • ochrona i rozwój zasobów wodnych • chów i hodowla ryb • rybacka infrastruktura portowa • przetwórstwo i rynek rybny • rybołówstwo śródlądowe Priorytet 4. Inne działania • rybołówstwo przybrzeżne 43 • • • • • działania społeczno-ekonomiczne znajdowanie oraz promowanie nowych rynków zbytu na produkty rybne działanie organizacji obrotu rynkowego czasowe zawieszenie działalności działania innowacyjne i inne Rolę Instytucji Zarządzającej programem, podobnie jak w przypadku SPO „Rolnictwo”, pełni Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 3.11.2. Komitet Monitorujący SPO „Ryby” W badanym okresie odbyły się cztery posiedzenia komitetu: 19 marca 2004 r., 20 października 2004 r., 17 grudnia 2004 r. oraz 23 marca 2005 r. W skład Komitetu Monitorującego SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20042006” wchodzi Bogusław Szemioth z Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb. W świetle protokołów uczestniczy on regularnie w pracach komitetu i bardzo często zabiera głos. W badanym okresie złożył 1 wniosek formalny, 1 pytanie oraz 6 innego rodzaju wypowiedzi. Dla porównania, pozostali partnerzy społeczni zgłosili 3 wnioski, 8 pytań oraz 11 innych wypowiedzi, natomiast przedstawiciele administracji publicznej wypowiadali się łącznie 63 razy. Bogusław Szemioth na posiedzeniu w dniu 20 października 2004 r., wyraził głęboki protest przeciwko nierównemu traktowaniu przetwórców ryb w stosunku do innych działów przetwórstwa. Złożył formalny wniosek, aby Komitet Monitorujący podjął niezbędne środki w celu przeciwdziałania dyskryminacji. Na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2004 r. wyraził wątpliwość, czy uzasadniona jest alokacja środków na analizy w Działaniu 3.1 w Priorytecie 3 (w zakresie ochrony i rozwoju zasobów wodnych), jeżeli w przypadku innych działań, np. przetwórstwo, koszty ekspertyzy obciążają inwestora. Stwierdził także, że według szacunkowych obliczeń zostało spożytkowane 50% środków przeznaczonych na złomowanie statków rybackich. Dotychczas zgłoszone wnioski na złomowanie obejmują ok. 30-40 % potencjału połowowego. W związku z tym wyraził zaniepokojenie, że po przyjęciu następnych 50% wniosków wycofaniu ulegnie nawet do 80% polskiego potencjału połowowego. Na posiedzeniu w dniu 15 marca 2005 r. zadał pytanie o możliwość określenia, jakie segmenty floty reprezentują wycofywane statki, ze względu na ukierunkowanie połowów na poszczególne gatunki ryb. Stwierdził także, iż tonaż polskich statków dalekomorskich jest tak mały, że nie istnieje niebezpieczeństwo zbyt dużego wykorzystania środków na złomowanie statków z tego segmentu. Zapytał również, czy istnieje możliwość przesunięcia środków pomiędzy poszczególnymi priorytetami SPO „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006”. Złożył też wniosek o uwzględnienie sektora przemysłu rybnego w programie promocji produktów rybnych. 3.11.3. Komitet Sterujący SPO „Ryby” W skład Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” wchodzą z ramienia organizacji pozarządowych: Ryszard Klimczak ze Stowarzyszenia Armatorów Rybackich oraz Kazimierz 44 Wołosiuk i Ryszard Okrój z Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb. Natomiast Anna Daczko z WWF Polska posiada jedynie status obserwatora. W badanym okresie komitet często się zbierał, zaś jego posiedzenia odbyły się: 14 października 2004 r., 4 listopada 2004 r., 7 grudnia 2004 r., 5 stycznia 2004 r., 22 lutego 2005 r., 22 marca 2005 r. oraz 19 kwietnia 2005 r. W świetle analizy protokołów należy stwierdzić, że przedstawiciele obu stowarzyszeń regularnie i aktywnie uczestniczą w pracach Komitetu Sterującego SPO „Ryby”, zarówno zgłaszając wnioski, jak i włączając się do dyskusji. Protokoły zawierają informacje dotyczące 33 różnego rodzaju ich wypowiedzi, w tym często bardzo krótkich uwag. Krzysztof Wołosiuk, reprezentujący Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb, na posiedzeniu 4 listopada 2004 r., zaapelował o dostarczanie członkom komisji bardziej szczegółowych informacji, stwierdzając że brak informacji przy poszczególnych wnioskach powoduje błędne zatwierdzanie projektów. Złożył także wniosek w odniesieniu do list projektów o rozszerzenie informacji o dwie pozycje – odnoszące się do daty budowy statku i tonażu statku likwidowanego. Na posiedzeniu 22 lutego 2005 r. jeszcze raz poruszył to zagadnienie. Podkreślił, że jest przeciwny dokonywania teraz zmiany wzorca kart informacyjnych, zaś te dodatkowe informacje powinny znajdować się w postaci załącznika. Wyraził ubolewanie, że dotychczas kwestia ta nie została w ogóle rozwiązana przez Instytucję Wdrażającą. Ryszard Klimczak ze Stowarzyszenia Armatorów Rybackich również odniósł się do problematyki kształtu kart informacyjnych. Na posiedzeniu 22 lutego 2005 r. stwierdził, że w kartach informacyjnych wniosków dotyczących likwidacji powinny znajdować się informacje na temat wieku, roku budowy statku oraz wielkość tonażu. Zatwierdzanie kart informacyjnych bez tych dodatkowych danych jest nie do przyjęcia, zaś Komitet Sterujący nie jest w stanie opiniować list projektów. Zadał także pytanie, czy wpływają wnioski rybaków w ramach działania społecznoekonomicznego – wypłata premii 10 000 EURO z tytułu utraty miejsc pracy w wyniku złomowania statków rybackich. Zapytał, dlaczego te projekty nie są przedstawiane na posiedzeniach Komitetu Sterującego i kiedy będą wypłaty tych środków. Bardzo słabą aktywnością wykazała się natomiast przedstawicielka WWF Polska, która w świetle analizowanych protokołów przybyła tylko na trzy posiedzenia i ani razu nie zabrała głosu. Należy pamiętać jednak o tym, że nie posiada ona praw pełnego członka, a jedynie status obserwatora. 3.11.4. Podsumowanie Reprezentanci trzeciego sektora w Komitecie Monitorującym i Komitecie Sterującym SPO „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” to wyłącznie przedstawiciele organizacji branżowych, zajmujących się problematyką rybołówstwa. Z tego względu dysponują oni pogłębioną wiedzą na temat tego programu operacyjnego, a w pracach komitetów mogli zająć pozycję ekspertów. W świetle analizowanych materiałów bardzo dobrze pełnili oni swoją rolę, regularnie uczestnicząc w posiedzeniach i wykazując się dużym zaangażowaniem poprzez liczne i trafne wypowiedzi. 45 RAPORT część II: czerwiec 2005-listopad 2005 4. Rozdział III. Raporty z uczestnictwa przedstawicieli organizacji pozarządowych w komitetach W odniesieniu do II części raportu z monitoringu udziału przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach komitetów monitorujących i sterujących, podobnie, jak w przypadku I części raportu, materiał źródłowy stanowią protokoły i listy obecności z posiedzeń. Informacje w nich zawarte zostały opracowane na podstawie tego samego wzorca analizy ukazującej obecność i aktywność przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz poszczególnych kategorii członków – pozostałych partnerów społeczno-gospodarczych, administracji rządowej i samorządowej. Analizy znajdują się na końcu niniejszej publikacji, jako załączniki A. Ze względu na uproszczenie dostępu do informacji w nich zawartych, jak również z powodu ograniczenia liczby załączników do niezbędnego minimum, załączniki zawierają zbiorcze dane dotyczące obydwu analizowanych okresów. Obrazują zatem wszystkie posiedzenia, na których temat zostały udostępnione informacje na rzecz niniejszego raportu. Należy stwierdzić, że druga część raportu ogranicza się do znacznie krótszego okresu, obejmując zaledwie sześć miesięcy. Dla części komitetów, zwłaszcza sterujących, był to jednak okres wytężonej pracy, w którym odbyło się po kilka posiedzeń. Należy pamiętać o tym, że niektóre spośród komitetów zebrały się jeszcze raz w grudniu 2005 roku. Ze względu na brak możliwości dostępu do materiałów z tych ostatnich posiedzeń, nie zostały one uwzględnione w raporcie. 4. 1. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 4.1.1. Komitet Monitorujący SPO RZL Komitet Monitorujący SPO Rozwój Zasobów Ludzkich zebrał się w badanym okresie dwa razy: 10 czerwca oraz 5-6 września 2005 r. Drugie z tych posiedzeń miało charakter objazdowy. Jego celem było zaprezentowanie członkom Komitetu efektów szkoleń Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), realizowanych w ramach projektu „Twoja wiedza – Twój sukces” oraz przybliżenie działalności OHP w obszarze wdrażania programów europejskich w trzech miejscowościach: w Skierniewicach, Łodzi i Dobieszkowie. W trakcie posiedzeń przedstawiciele organizacji pozarządowych zabierali głos 10 razy, pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy – 17 razy, natomiast przedstawiciele administracji publicznej zgłosili łącznie 82 wypowiedzi. Mimo wysokiej frekwencji, z wyjątkiem Związku Harcerstwa Polskiego, którego przedstawiciele nie pojawili się na żadnym z posiedzeń, aktywnością wykazali się reprezentanci tylko połowy organizacji pozarządowych. Witold Monkiewicz, reprezentujący Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej, na posiedzeniu w dniu 10 czerwca włączył się do dyskusji nad proponowanymi zmianami w regulaminie KM, zmierzającymi do obniżenia kworum członków do 1/3 przy podejmowaniu decyzji przez komitet. Mianowicie, zwrócił uwagę, iż w 46 regulaminie Komitetu Monitorującego Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego znajduje się zapis umożliwiający członkom delegowanie swoich przedstawicieli. Dodał, iż jego zdaniem jest to lepsze rozwiązanie niż zmniejszenie kworum i zaproponował przyjęcie podobnego zapisu. Na tym samym posiedzeniu zwrócił się z prośbą o wyjaśnienie przyczyn unieważnienia przetargów na dostawę pracowni komputerowych do 4961 szkół. Zapytał również, czy zdaniem MENiS możliwe jest rozstrzygnięcie przetargu na studia podyplomowe dla nauczycieli, skoro termin ogłoszenia zamówienia publicznego przewidziany jest na czerwiec br., a studia powinny rozpocząć się w październiku. Wyraził także wątpliwość co do możliwości zakończenia wszystkich edycji studiów podyplomowych do końca marca 2008 r., czyli do ostatecznego terminu wydatkowania środków. Alicja Jankiewicz, reprezentująca Polską Federację Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych, na posiedzeniu w dniu 10 czerwca 2005 r., wyraziła zaniepokojenie niskim wykorzystaniem środków w ramach niektórych działań Priorytetu 1 SPO RZL. Zapytała również, co stanie się ze środkiem specjalnym, będącym dotychczas źródłem finansowania projektów wybieranych do realizacji w trybie konkursowym w ramach schematu b) Działań 1.2 i 1.3 SPO RZL. Zwróciła się z prośbą o wyjaśnienie kwestii staży, które jako forma aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych są wymienione w ramach Działania 1.4 SPO RZL. Na posiedzeniu w dniu 6 września poprosiła o dokładniejsze wyjaśnienie zmiany wprowadzonej w rozdziale VI, odnoszącej się do sposobu przeprowadzania ewaluacji. Stwierdziła, iż uczestnicząc w Grupie Sterującej ds. Ewaluacji miała już okazję zapoznać się z wnioskami zawartymi w raporcie Grupy Sterującej. Zawarta jest w nim teza, iż członkowie Komitetu Monitorującego SPO RZL są za mało aktywni podczas posiedzeń i nie wykorzystują danej im szansy. Zaznaczyła również, iż członkowie Komitetu powinni wcześniej otrzymać więcej informacji dotyczących odwiedzanych projektów Ochotniczych Hufców Pracy. Pozwoliłoby to na lepsze zrozumienie i ocenę prezentowanych projektów. Zaproponowała również, aby rozszerzyć grupę beneficjentów korzystających ze środków w ramach pomocy technicznej SPO RZL o członków organizacji pozarządowych biorących udział w pracach Komitetu Monitorującego. Henryk Narwojsz, ze Związku Zakładów Doskonalenia Zawodowego, na posiedzeniu w dniu 10 czerwca 2005 r. wyraził obawę dotyczącą możliwości zrealizowania do końca 2005 r. projektu w ramach Działania 2.2 schemat d) SPO RZL, związanego z opracowaniem przewodnika procedur akredytacyjnych placówek prowadzących kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, jak również innych projektów przewidzianych do realizacji w ramach postępowania akredytacyjnego. Na posiedzeniu w dniu 6 września stwierdził, iż jego zdaniem kuratoria oświaty nie są dobrze przygotowane do realizacji przetargów. Brakuje tam przede wszystkim osób zajmujących się kwestiami zamówień publicznych. Postulował więc, aby raczej wzmocnić zatrudnienie w ramach odpowiedniego departamentu Ministerstwa Edukacji Narodowej. 4.1.2. Komitety Sterujące 4.1.2.1. Komitet Sterujący dla Priorytetu 1 SPO RZL 47 W analizowanym okresie odbyły się dwa posiedzenia Komitetu Sterującego dla Priorytetu 1 SPO Rozwój Zasobów Ludzkich: 15 czerwca 2005 r. oraz 10 sierpnia 2005 r. W obu tych posiedzeniach uczestniczyli przedstawiciele tylko dwóch organizacji: Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS oraz Związku Harcerstwa Polskiego, natomiast reprezentant Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Bezrobotnych był obecny na jednym posiedzeniu, zaś z Fundacji Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu nikt nie zjawił się na żadnym z posiedzeń. Przedstawiciele NGO (Janusz Zugaj i Piotr Kowalski) zabierali głos 6 razy, zaś pozostali partnerzy społeczni wypowiadali się 10 razy. W porównaniu z nimi bardzo aktywni byli przedstawiciele administracji publicznej, którzy w trakcie obu posiedzeń zgłosili łącznie 120 wypowiedzi. Janusz Zugaj, ze Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS, na posiedzeniu w dniu 15 czerwca 2005 r. wypowiedział się na temat wniosku Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku w ramach Działania 1.3 - „Nowe umiejętności i powrót na rynek pracy po długiej przerwie EFS 2004-2005”. Poprosił o wyjaśnienie, dlaczego liczba osób przedstawiona w projekcie, korzystająca z doradztwa dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą nie jest równa liczbie osób korzystających z jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej, co wynika z ustawy o promocji zatrudnienia. Włączył się również do dyskusji nad wnioskiem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w ramach Działania 1.4 – „Praca dla każdego niepełnosprawnego” - kampania medialna. Zadał pytanie, w jaki sposób informacja o projekcie ma dotrzeć do osób niepełnosprawnych. Piotr Kowalski, reprezentujący Związek Harcerstwa Polskiego, na posiedzeniu w dniu 15 czerwca 2005 r. odniósł się do tego samego projektu - zakwestionował niską częstotliwość spotów reklamowych, sugerując zwiększenie ich liczby, bądź skrócenie czasu trwania projektu. Na posiedzeniu w dniu 10 sierpnia 2005 r., w nawiązaniu do wniosku MGiP: „Opracowanie procedury pomocy pracodawcom w doborze kandydatów na stanowiska pracy”, wyraził swoje zastrzeżenia dotyczące wysokiego kosztu szkolenia oraz zadał pytanie dotyczące miejsca przeprowadzanych szkoleń. 4.1.2.2. Komitet Sterujący dla Działań 2.1 i 2.2. SPO RZL W analizowanym okresie odbyły się trzy posiedzenia Komitetu Sterującego dla Działań 2.1 i 2.2. SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. W świetle protokołów, należy stwierdzić wysoką frekwencję przedstawicieli wszystkich trzech organizacji pozarządowych w tym Komitecie Sterującym. Należy przyznać, że były to bardzo aktywne spotkania. W ich trakcie partnerzy społeczni zabierali głos 17 razy, przedstawiciele administracji samorządowej – 10 razy, zaś przedstawiciele administracji rządowej wypowiadali się aż 246 razy. Ogółem, 22 wypowiedzi sformułowane podczas posiedzeń pochodzą od sektora NGO, jednakże ich autorem była tylko jedna osoba – przedstawiciel Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Reprezentujący fundację Tomasz Perkowski, na posiedzeniu w dniu 28 czerwca wypowiadał się szczegółowo na temat większości z omawianych projektów. Zabrał głos w dyskusji nad wnioskiem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w ramach Działania 2.2 „Badania dotyczące wyników egzaminów zewnętrznych”. Zauważył, że 48 nie istnieje związek między tym projektem, a rozwijaniem u uczniów zdolności do przyszłego zatrudnienia. Przekazał przy tym kilka cennych spostrzeżeń: osoba pisząca projekt powinna widzieć różnicę między efektywnością kształcenia i jakością kształcenia; efektywność kształcenia może być nastawiona na rynek pracy; badanie jakości kształcenia i jakość kształcenia może istnieć w oderwaniu od rynku pracy. Podkreślił, że w punkcie 2.3 c wspomina się o wypracowaniu instrumentarium i procedur oraz o wdrażaniu metodologii pomocnej, jako o dowodzie na sukces przedsięwzięcia. Według niego, nie można tego nazwać celem. Celem jest to, co chcemy osiągnąć, a nie sposób osiągnięcia celu. Zauważył także, że nieuzasadnione jest badanie bardzo dużej ilości osób. Badanie powinno obejmować jedynie próbkę populacji. Zgłosił również wątpliwość dotyczącą przetargu, stwierdzając, że nie jest on potrzebny. W sumie ocenił ten wniosek bardzo negatywnie i uznał, że jest on do odrzucenia. Natomiast w odniesieniu do wniosku Departamentu Kształcenia Ogólnego i Specjalnego MENiS w ramach Działania 2.1. „Zakup nowoczesnego sprzętu ułatwiającego kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami”, zadał pytanie dotyczące audytu. Dociekał, czy chodzi o audyt merytoryczny czy finansowy, gdyż zastanawiający jest jego wysoki koszt. Zgłosił obawę, że wykonawców pomocy naukowych projektów jest niewielu, więc można mówić o wzmocnieniu wybranych producentów. W trakcie dyskusji nad wnioskiem w ramach Działania 2.2. „Wyposażenie CKU i CKP oraz wybranych szkół zawodowych w specjalistyczne stanowiska do przeprowadzania egzaminów zawodowych.” - II edycja, zauważył, że projekt przewiduje dofinansowanie stanowisk egzaminacyjnych, zaś sprzęt nie będzie mógł być wykorzystany w codziennej pracy dydaktycznej. W związku z tym zapytał o doposażenie jednostek w sprzęt do pracy dydaktycznej. Z kolei, w odniesieniu do wniosku w ramach Działania 2.2. „Kursy doskonalące dla nauczycieli w zakresie języków obcych”, zapytał o koszt przeszkolenia 1 nauczyciela i liczbę godzin, jakie koszt obejmuje. Poprosił również o podanie informacji, ilu nauczycieli weźmie udział w kursach oraz na jakiej podstawie zostaną wybrani nauczyciele, którzy uczestniczyć będą w kursach. Zgłosił obawę, czy kurs, który jest bezpłatny odniesie zamierzony skutek. W związku z kolejnym wnioskiem w ramach Działania 2.2. „Studia podyplomowe dla nauczycieli w zakresie ICT, języków obcych oraz nauczania dwóch przedmiotów” zadał pytanie, czy nauczyciele uczestniczący w studiach podyplomowych mają zagwarantowane miejsca pracy. Zgłosił wątpliwość, czy konieczne są tego rodzaju studia podyplomowe, ponieważ zostanie zredukowanych wiele miejsc pracy nauczycieli, może powinno się przeszkolić ich w innym zawodzie. Na posiedzeniu w dniu 24 października 2005 r. również zabierał kilkakrotnie głos. W nawiązaniu do wniosku w ramach Działania 2.2. „Kursy doskonalące dla nauczycieli z zakresu pedagogiki specjalnej” stwierdził, iż jest statystyczna zależność między liczbą dzieci niepełnosprawnych na danym obszarze, a liczbą dzieci niepełnosprawnych, które mogą przyjść do szkoły. Brak tych danych dyskwalifikuje projekt. Zasugerował przeprowadzenie ewaluacji zewnętrznej. Zapytał także o doświadczenie wykonawcy przy realizacji dużego projektu, liczbę planowanych szkoleń, wysokie koszty audytu oraz o przyszłość przeszkolonych nauczycieli, a także wyposażenie placówek ich zatrudniających. 4.1.2.3. Komitet Sterujący dla Działań 2.3 i 2.4 SPO RZL 49 Komitet Sterujący dla Działań 2.3 i 2.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich zbierał się dwukrotnie w analizowanym okresie: 29 września oraz 14 listopada 2005 r. Na żadnym z tych posiedzeń nie pojawili się przedstawiciele Fundacji Instytut Karpacki, zaś na jednym z nich – reprezentanci Zrzeszenia Studentów Polskich. Jednak przedstawiciel ZSP zadał 1 pytanie. Ponadto 3 pytania zgłosiła reprezentantka Stowarzyszenia Samorządność i Przedsiębiorczość. Na tle raczej słabej aktywności przedstawicieli NGO bardzo pozytywnie wygląda zaangażowanie pozostałych partnerów społeczno-gospodarczych, którzy w trakcie obu posiedzeń zgłosili: 1 wniosek, 23 pytania oraz 16 innego rodzaju wypowiedzi. Grzegorz Kondek, reprezentujący Zrzeszenie Studentów Polskich, na posiedzeniu w dniu 29 września 2005 r. zadał pytanie odnoszące się do trzech projektów przedłożonych przez PARP, dotyczące wkładu własnego oraz ujęcia kosztów działań promocyjnych w budżecie. Dorota Pietrzkiewicz, reprezentująca Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość, na posiedzeniu w dniu 29 września 2005 r. zadała pytanie dotyczące jednego z wniosków PARP: „Firma XXI wieku. Program szkoleń wspierających rozwój e-biznesu”. Zapytała o wzmiankę w harmonogramie realizacji projektu na temat realizacji wizyt szkoleniowych w wybranych krajach. Na posiedzeniu w dniu 14 listopada 2005 r., w trakcie dyskusji nad wnioskiem Urzędu Służby Cywilnej „Opracowanie założeń programowych szkoleń generalnych i specjalistycznych”, zadała pytanie, w jaki sposób USC chce zagwarantować najwyższą jakość usługi, jeśli będzie tylko jeden wykonawca, a zakres tematyczny projektu jest bardzo szeroki. Zapytała również, kto wnosi wkład prywatny przewidziany w projekcie zgłoszonym przez Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie w Warszawie: „Szkolenie w zakresie skryningu raka piersi i raka szyjki macicy”. 4.1.2.4. Komitet Sterujący dla Priorytetu 3 SPO RZL W badanym okresie odbyły się dwa posiedzenia: 26 lipca oraz 30 września 2005 r. Mimo, że frekwencja przedstawicieli organizacji pozarządowych, z wyjątkiem Europejskiego Centrum Zrównoważonego Rozwoju, była wysoka, to jednak również w tym czasie, w świetle analizowanych protokołów, nie wykazali się oni żadną aktywnością. Podobnie, pozostali partnerzy społeczni w ogóle nie zabierali głosu na posiedzeniach. Natomiast przedstawiciele administracji publicznej wypowiadali się łącznie 201 razy. 4.1.3. Podsumowanie W analizowanym okresie należy stwierdzić generalnie zwiększenie aktywności przedstawicieli trzeciego sektora w komitetach zawiadujących SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. Jednak nie we wszystkich komitetach ich uczestnictwo było na tym samym poziomie. O ile frekwencja zasadniczo poprawiła się, to jednak jako podstawowy problem jawi się wciąż duża bierność członków komitetów, którzy w przeważającej większości ograniczali się w trakcie posiedzeń do brania udziału w głosowaniu. Najlepiej pod względem stopnia aktywności wypada Komitet Monitorujący SPO RZL, najsłabiej zaś Komitet Sterujący dla Priorytetu 3 SPO RZL. W sytuacji, gdy w komitecie działa osoba z dużym doświadczeniem i dobrym przygotowaniem merytorycznym, tak jak w przypadku przedstawiciela Fundacji na Rzecz Nauki 50 Polskiej w Komitecie Sterującym dla Działań 2.1 i 2.2. SPO Rozwój Zasobów Ludzkich, wówczas łatwo dochodzi do spektakularnego zdominowania, wręcz przyćmienia pozostałych reprezentantów trzeciego sektora, którzy czują się być może zbyt onieśmieleni, aby zabrać głos. 4.2. Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 4.2.1. Komitet Monitorujący PIW EQUAL Komitet Monitorujący zebrał się dwukrotnie w analizowanym okresie: 16 czerwca oraz 21 września 2005 r. Bardzo regularnie w posiedzeniach uczestniczyli przedstawiciele czterech organizacji: Polskiej Akcji Humanitarnej, Ogólnopolskiego Związku Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego OZOS, Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych OśKA oraz Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych WRZOS. Przedstawiciele Caritas Polska i Polskiego Czerwonego Krzyża byli obecni na jednym posiedzeniu, natomiast reprezentanci Stowarzyszenia KLON/JAWOR nie pojawili się na żadnym z posiedzeń w badanym okresie. Należy stwierdzić, że przedstawiciele organizacji pozarządowych nie byli szczególnie aktywni, gdyż łącznie zabrali głos tylko trzykrotnie – byli to: Marek Stefaniak oraz Anna Kruczek. Pozostali partnerzy społeczni w tym samym okresie wypowiadali się 19 razy, zaś przedstawiciele administracji rządowej – 81 razy. Marek Stefaniak, reprezentujący Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego (OZOS), na posiedzeniu w dniu 16 czerwca włączył się do dyskusji nad propozycją zmiany regulaminu Komitetu Monitorującego PIW EQUAL, przedstawioną przez Instytucję Zarządzającą. Zmiany polegały na wprowadzeniu dwóch nowych punktów w § 3 regulaminu. W świetle punktu 5: „Członkiem Komitetu/zastępcą nie może być osoba zaangażowana w realizację projektu EQUAL”, natomiast punktu 6 brzmi: „Członkowie Komitetu/ zastępcy składają oświadczenie o zaangażowaniu lub braku zaangażowania w realizację projektu/projektów EQUAL: osobistym lub instytucjonalnym”. Celem tych zmian było wprowadzenie do regulaminu Komitetu Monitorującego zapisu uniemożliwiającego udział w głosowaniu tym członkom, którzy w jakikolwiek sposób są powiązani z głosowanym wnioskiem. Wzbudziło to kontrowersje. Marek Stefaniak zaznaczył, iż jako Dyrektor Wielkopolskiego Centrum Pomocy Bliźniemu jest osobiście zaangażowany w dwa projekty. Jest również członkiem stowarzyszenia MONAR oraz OZOS, które uczestniczą w kilkunastu projektach i nigdy nie bierze udziału w głosowaniu w sprawach dotyczących danego projektu. Takie rozwiązanie uważa za wystarczające. Dodał również, iż nie jest w stanie z pełną odpowiedzialnością określić, w jakich projektach biorą udział poszczególne ośrodki MONAR, czy też OZOS. W związku z tym, zwrócił się z prośbą o wyjaśnienie, czy przy składaniu oświadczenia należy brać pod uwagę instytucję reprezentowaną w Komitecie Monitorującym, czy także instytucję reprezentowaną np. w ramach stowarzyszenia. Anna Kruczek, reprezentująca Wspólnotę Roboczą Związków Organizacji Socjalnych WRZOS, na posiedzeniu w dniu 12 września zwróciła się z prośbą o wyjaśnienie, czy w ramach PIW EQUAL istnieje możliwość finansowania odsetek od kredytów zaciąganych w celu prefinansowania projektu. Zwróciła uwagę na to, że wiele organizacji pozarządowych, uczestniczących w partnerstwach, ma bowiem problemy z utrzymaniem płynności finansowej. W związku z tym, są one zmuszone zaciągać 51 kredyty, aby realizować poszczególne działania. Stwierdziła, że ten problem będzie narastał, gdyż opóźnienia w podpisywaniu umów do Działania 2 spowodują opóźnienia w przekazywaniu środków finansowych. 4.2.2. Podsumowanie W porównaniu z poprzednim okresem, kiedy to wprawdzie odbyło się 5 posiedzeń, w świetle protokołów daje się zaobserwować zdecydowany spadek aktywności przedstawicieli organizacji pozarządowych. Zdecydowanie zbyt rzadko zabierali głos w trakcie posiedzeń. Na taką sytuację bez wątpienia miały wpływ także nieobecności części reprezentantów NGO w Komitecie PIW EQUAL. 4.3. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 4.3.1. Komitet Monitorujący ZPORR Komitet Monitorujący ZPORR zbierał się w badanym okresie dwukrotnie: 15 czerwca i 16 września 2005 r. W obydwu posiedzeniach, przedstawiciele organizacji pozarządowych, z wyjątkiem Caritas Diecezji Katowickiej oraz Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce, wykazali się bardzo słabą frekwencją. W ogóle w analizowanym okresie nie pojawili się na posiedzeniach reprezentanci trzech organizacji: FRDL, Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów oraz Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości, zaś reprezentanci Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Fundacji Wspierania Inicjatyw Ekologicznych byli obecni tylko na jednym posiedzeniu. Jedyna wypowiedź ze strony trzeciego sektora została przedstawiona przez przedstawiciela organizacji ekologów. Bohdan Szymański, przedstawiciel Polskiego Klubu Ekologicznego i zarazem Fundacji Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, na posiedzeniu w dniu 16 września 2005 r. zastępując Piotra Rymarowskiego, członka Komitetu z ramienia Fundacji, przedstawił stanowisko Koalicji Polskich Organizacji Ekologicznych. Zaapelował do przewodniczącego Komitetu o podjęcie odpowiednich działań kompensujących w związku z wyczerpaniem dostępu do środków w ramach działań 1.4 i 3.1 ZPORR w niektórych województwach. Podkreślił, że długotrwały brak notyfikacji ze strony KE dotyczących pomocy publicznej ograniczył dostęp do środków pomocowych dla wielu organizacji pozarządowych. 4.3.2. Krajowy Komitet Sterujący dla Działania 1.6. ZPORR Krajowy Komitet Sterujący, nazwany tak w odróżnieniu od regionalnych komitetów sterujących ZPORR, zajmujący się Działaniem 1.6. „Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach” zaczął funkcjonować dopiero od połowy 2005 r. W badanym okresie odbyły się łącznie trzy posiedzenia: 16 sierpnia 2005 r., 6 października 2005 r. i 28 października 2005 r. Z ramienia organizacji pozarządowych i rekomendacji Koalicji Polskich Organizacji Ekologicznych w komitecie zasiada Jakub Majewski z Instytutu Rozwoju i Promocji Kolei. Był on obecny na wszystkich trzech posiedzeniach. Trzykrotnie zabierał głos, natomiast pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zgłosili 4 różnego rodzaju wypowiedzi w trakcie posiedzeń. W tym samym okresie przedstawiciele administracji publicznej – rządowej i samorządowej – zabierali głos 85 razy w trakcie posiedzeń komitetu. 52 Jakub Majewski na posiedzeniu w dniu 16 sierpnia 2005 r. poparł w trakcie dyskusji wniosek, aby nie kwalifikować do oceny merytoryczno - formalnej tych projektów, które nie spełniają kryteriów formalnych. Uzasadnił swoje stanowisko, stwierdzając, że gdyby dopuścić takie projekty do dalszej oceny, to działałoby to na niekorzyść tych beneficjentów, którzy przygotowali kompletną dokumentację w czasie wyznaczonym przez Instytucję Zarządzającą ZPORR. Na posiedzeniu w dniu 6 października 2005 r. zgłosił zastrzeżenia do procedury działania Komitetu. Stwierdził, że członkowie Komitetu Sterującego nie otrzymali wystarczających materiałów, aby zapoznać się z projektami. Na posiedzeniu w dniu 28 października 2005 r. odniósł się do dyskusji nad wnioskiem dotyczącym budowy metra warszawskiego. Powiedział, że nie zgadza się ze stwierdzeniem, że decyzja Komitetu była podjęta po dyskusji merytorycznej, gdyż decyzja była podjęta w kontekście regionalnym i nie dyskutowano w ogóle o zasadności budowy metra. 4.3.3. Podsumowanie W badanym okresie daje się stwierdzić obniżenie aktywności przedstawicieli organizacji pozarządowych w Komitecie Monitorującym ZPORR. Nastąpiło zarówno pogorszenie ich frekwencji, jak i stopnia zaangażowania w pracach komitetu. Jednocześnie, dzięki rozpoczęciu prac Krajowego Komitetu Sterującego dla Działania 1.6. ZPORR, poprawia się w tym czasie ogólny wizerunek uczestnictwa NGO w komitetach zawiadujących Zintegrowanym Programem Operacyjnym Rozwoju Regionalnego, ze względu na sumienne uczestnictwo w pracach Krajowego Komitetu Sterującego przedstawiciela Koalicji Polskich Organizacji Ekologicznych. 4.4. Program Operacyjny Pomoc Techniczna 4.4.1. Komitet Monitorujący PO PT Należy stwierdzić, że sekretariat Komitetu Monitorującego PO Pomoc Techniczna nie dostarczył dokładnych danych dotyczących posiedzeń w badanym okresie. W świetle udzielonych informacji, wynika, że odbyło się jedno posiedzenie w dniu 28 listopada 2005 r. Protokół nie był jeszcze dostępny w trakcie przygotowywania niniejszego raportu. 4.4.2. Komitet Sterujący PO PT W przypadku Komitetu Sterującego PO Pomoc Techniczna mamy do czynienia z podobną sytuacją braku kompletnych materiałów źródłowych. Na podstawie udostępnionych informacji zostało przeanalizowane tylko jedno posiedzenie – z dnia 28 czerwca 2005 r. W świetle protokołu, na posiedzeniu tym nie było reprezentantki FRDL, natomiast był obecny i zabierał głos Paweł Gizbert-Studnicki, przedstawiciel Fundacji Instytut Studiów Strategicznych. Zgłosił on wniosek, aby w przyszłości umożliwić członkom komitetu głosowanie elektroniczne w trybie obiegowym. Ze względu na brak na posiedzeniu kworum - 2/3 członków, wniosku jednak nie przegłosowano. 4.4.3. Podsumowanie Analiza działalności obu komitetów zajmujących się Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna w badanym okresie była utrudniona, z powodu braku szczegółowych informacji dotyczących przebiegu posiedzeń i obecności członków 53 komitetów. W przypadku jednego z posiedzeń Komitetu Sterującego PO PT, całość przekazanych materiałów sprowadza się do dwustronicowego zestawienia w postaci tabeli wskazującej poszczególne wnioski i wyniki głosowania nad nimi. Nie da się zatem jednoznacznie określić stopnia zaangażowania przedstawicieli NGO w pracach tych komitetów. 4.5. Podstawy Wsparcia Wspólnoty / Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 4.5.1. Komitet Monitorujący PWW/NPR W analizowanym okresie odbyły się dwa posiedzenia Komitetu Monitorującego PWW/NPR: 8 czerwca 2005 r. oraz 21 września 2005 r. W skład komitetu wchodzą reprezentanci 9 organizacji pozarządowych. Na podstawie analizy list obecności należy stwierdzić, że ponad połowa z nich uczęszczała regularnie na posiedzenia. Są to członkowie następujących organizacji: Stowarzyszenie Agro Biznes Klub, Zrzeszenie Studentów Polskich, Towarzystwo Inicjatyw Europejskich i Instytut Spraw Publicznych, natomiast na posiedzeniu w dniu 21 września pojawiły się aż dwie osoby reprezentujące Stowarzyszenie „Pro Europa”. Przedstawiciele dwóch organizacji: Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Stowarzyszenia na rzecz FIP byli obecni tylko na jednym posiedzeniu, zaś na żadnym z nich nie pojawili się członkowie Stowarzyszenia Promocji Przedsiębiorczości oraz Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT. Ogółem frekwencja reprezentantów NGO w komitecie była zatem wysoka. Mimo to, nie wykazali się oni żadną aktywnością, z wyjątkiem przedstawiciela Stowarzyszenia „Pro Europa”, który zgłosił 1 wniosek, 4 pytania oraz 1 wypowiedź. Arkadiusz Lewicki, na posiedzeniu w dniu 8 czerwca 2005 r., zapytał o udział partnerów społecznych i gospodarczych w prowadzonych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pracach nad wstępnym projektem programu operacyjnego Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionu i programu operacyjnego Przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich. Zapytał także o szczegółowe przyczyny, dla których nie udało się poddać analizie wstępnych projektów programów regionalnych. Zadał pytanie dotyczące realizacji strategii działań promocyjnych i szkoleniowych. Zwrócił się z zapytaniem, czy wnioski w zakresie promocji, dotyczące zamiaru brania pod uwagę przedstawicieli sektora public relations, jako partnerów w prowadzonych rozmowach i konsultacjach, podjęte na posiedzeniach Podkomitetów, zostały uwzględnione w informacji zawartej w materiałach do punktu 9. porządku obrad. Pozostali partnerzy społeczni zabierali w tym okresie 18 razy głos, zaś przedstawiciele administracji publicznej – łącznie 78 razy. 4.5.2. Podsumowanie W świetle analizy protokołów należy stwierdzić, że reprezentanci trzeciego sektora nie byli szczególnie aktywni w pracach Komitetu Monitorującego PWW/NPR w badanym okresie. Mimo, że przybywali dosyć regularnie na posiedzenia, to nie zabierając głosu, za wyjątkiem jednej osoby, ograniczyli się do roli nieco biernych obserwatorów obrad komitetu. 54 4.6. Sektorowy Program Operacyjny Transport 4.6.1. Komitet Monitorujący SPOT W analizowanym okresie Komitet Monitorujący SPO Transport zbierał się dwukrotnie: 16 czerwca 2005 r. oraz 16 września 2005 r. Reprezentujący organizacje pozarządowe przedstawiciele Koalicji Polskich Organizacji Ekologicznych uczestniczyli w obu posiedzeniach. Należy podkreślić z uznaniem ich wysoki stopień aktywności, podobnie jak w poprzednim okresie. Jacek Poniewierski, członek Stowarzyszenia Sympatyków Kolei Szynowej zabierał głos łącznie 10 razy. Na posiedzeniu w dniu 16 czerwca 2005 r. zadał pytanie dotyczące Kwartalnego Sprawozdania z realizacji SPOT za I kwartał 2005 r. Poprosił o udzielnie informacji dotyczącej wyników przeprowadzonego badania opinii społecznej na temat wiedzy o SPOT. Zgłosił wniosek dotyczący realokacji środków wsparcia finansowego Unii Europejskiej dla działania 1.3. Rozwój systemów intermodalnych do poddziałania 1.1.1 Przebudowa linii kolejowych. W związku z tymże wnioskiem, podkreślił, iż modernizacja linii Warszawa – Radom jest niezwykle ważna. Stwierdził, że przesunięto środki na tabor kolejowy, który nie będzie miał po czym jeździć, jeśli nie będzie zmodernizowana linia kolejowa. Zapytał również o informacje dotyczące stanu zaawansowania budowy centrów logistycznych. Na posiedzeniu w dniu 16 września 2005 r. wnioskował o poszerzenie zakresu wykonania uchwały nr 3 z uwzględnieniem problemu linii kolejowych. Poprosił o dostarczanie informacji drogą elektroniczną o wnioskach składanych na Komitecie Sterującym ds. SPOT. Zgłosił trafną propozycję dotyczącą sytuacji, gdy kogoś z członków Komitetu Monitorującego ds. SPOT zainteresuje jakiś projekt lub zagadnienie. Wówczas, dzięki tym informacjom, mógłby on wziąć udział w posiedzeniu Komitetu Sterującego na prawach obserwatora. Warto dodać, że w trakcie obu analizowanych posiedzeń Komitetu Monitorującego SPO Transport pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zabierali głos 16 razy, zaś przedstawiciele administracji rządowej 45 razy, a administracji samorządowej 7 razy. 4.6.2. Komitet Sterujący SPOT Podobnie jak w poprzednim okresie, na posiedzeniach Komitetu Sterującego SPO Transport rozpatrywano bardzo liczne wnioski. Komitet zbierał się trzykrotnie: 17 czerwca 2005 r., 20 września 2005 r., 18 października 2005 r. Protokoły mają jeszcze bardziej schematyczną postać, bez wątpienia z powodu znaczącej długości posiedzeń, i zawierają jedynie wyniki głosowań nad poszczególnymi projektami. Nie została w nich zanotowana żadna wypowiedź przedstawicieli organizacji pozarządowych, ani w ogóle jakikolwiek ślad dyskusji. Bez wątpienia protokoły nie stanowią wiernego odzwierciedlenia przebiegu obrad komitetu. W ich świetle udało się jednak zanalizować obecność reprezentantów NGO. Wszystkie cztery organizacje: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych, Instytut Rozwoju i Promocji Kolei oraz Instytut Ekonomii Środowiska były regularnie reprezentowane na posiedzeniach. Należy przy tym pamiętać, że przedstawiciel tylko pierwszej z nich ma pełne prawa członkowskie, pozostali zaś posiadają jedynie status obserwatora. 55 4.6.3. Podsumowanie Materiały źródłowe są bardziej szczegółowe w odniesieniu do Komitetu Monitorującego SPO Transport. W ich świetle należy stwierdzić duży stopień zaangażowania i pełną obecność na posiedzeniach reprezentantów trzeciego sektora. Natomiast protokoły Komitetu Sterującego są nazbyt schematyczne i poza frekwencją, równie wysoką w przypadku członków z ramienia organizacji pozarządowych, nie ukazują w ogóle przebiegu posiedzeń poza wynikami głosowania nad poszczególnymi projektami. 4.7. Strategia wykorzystania Funduszu Spójności 4.7.1. Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności W analizowanym okresie nie odbyło się żadne posiedzenie Komitetu Monitorującego. Komitet zebrał się dopiero w grudniu 2005 r. 4.7.2. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – transport W świetle informacji dostarczonych przez sekretariat Komitetu Sterującego wynika, że w analizowanym okresie odbyły się dwa posiedzenia: 2 czerwca 2005 r. oraz 7 września 2005 r. Na żadnym z nich przedstawiciel organizacji pozarządowych nie był obecny. 4.7.3. Komitet Sterujący strategią wykorzystania Funduszu Spójności – środowisko W analizowanym okresie odbyło się jedno posiedzenie Komitetu Sterującego strategią wykorzystania Funduszu Spójności w sektorze środowiska: 23 września 2005 r. Na posiedzeniu tym był obecny tylko przedstawiciel Instytutu na rzecz Ekorozwoju, jednakże w świetle protokołu, nie zabierał on głosu. W protokole są zawarte informacje wyłącznie na temat 18 wypowiedzi przedstawicieli administracji rządowej. 4.7.4. Podsumowanie Analizowany okres nie charakteryzuje się znaczącą intensywnością prac komitetów zawiadujących strategią wykorzystania Funduszu Spójności. Jednocześnie należy zaznaczyć, iż decyzje podejmowane w pierwszym okresie działania tych komitetów dotyczyły wykorzystania większości alokacji w ramach FS. Stąd też wynika ograniczona częstotliwość spotkań komitetów. 4.8. Sektorowy przedsiębiorstw” Program Operacyjny „Wzrost konkurencyjności 4.8.1. Komitet Monitorujący SPO-WKP 56 W analizowanym okresie Komitet Monitorujący SPO-WKP zebrał się jeden raz, w dniu 20 czerwca 2005 r. Na posiedzeniu tym był obecny przedstawiciel trzeciego sektora, Włodzimierz Hausner z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. Podobnie, jak w poprzednim okresie był on bardzo aktywny, zabierając głos łącznie 7 razy. Podziękował za przygotowanie informacji dotyczących efektów pracy Komitetu Sterującego SPO-WKP, w tym na temat podjętych środków dyscyplinujących członków KS. Zauważył, że praca członków obu Komitetów oraz Grup Roboczych wymaga dużo zaangażowana i dyspozycyjności. Wyraził niezadowolenie z faktu, iż członkowie Grupy Roboczej ds. oceny wniosków w działaniu 2.3 dostali wynagrodzenie za swoją pracę z dużym opóźnieniem. Ponadto poinformował, że w Polsce jest realizowany – poza SPO-WKP - program wiązania środków przeznaczonych na naukę ze środkami pochodzącymi od biznesu. Powiedział, że z doświadczeń Naczelnej Organizacji Technicznej wynika, iż przedsięwzięcie innowacyjne tylko wtedy może być realizowane prawidłowo, jeśli przedsiębiorca otrzyma pomoc nie tylko na badania i rozwój, ale także na inwestycje. Zauważył również, że jest bardzo dużo składanych wniosków, natomiast mało wniosków przechodzi system oceny formalnej. Stwierdził, że z tego wynika, iż albo przyjęty system oceny jest zły, albo też dużo jest składanych wniosków złej jakości. 4.8.2. Komitet Sterujący SPO-WKP W porównaniu z innymi komitetami Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw” zbierał się bardzo często w analizowanym okresie, bo aż sześciokrotnie: 27 czerwca 2005 r., 20 lipca 2005 r., 17 sierpnia 2005 r., 27 września 2005 r., 19 października 2005 r. oraz 15 listopada 2005 r. W komitecie znajdują się przedstawiciele trzech organizacji pozarządowych. Uczestniczyli oni bardzo regularnie w posiedzeniach, jednakże głos zabierali tylko: Andrzej Kidyba z Krajowego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju Regionalnego (łącznie 9 razy) oraz Halina Miłaszewicz z Federacji Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT (1 wypowiedź). Prof. Kidyba na posiedzeniu w dniu 20 lipca 2005 r. poruszył kwestię przetransferowania środków z I rundy aplikacyjnej do funduszy poręczeniowych i pożyczkowych. Wyraził również aprobatę dla sposobu rozpowszechniania informacji na potrzeby członków Komitetu Sterującego, stwierdzając, że każdy członek Komitetu w razie jakichkolwiek wątpliwości miał możliwość otrzymania dodatkowych materiałów. Zwrócił także uwagę, że dla zewnętrznych ekspertów nie przewidziano refundacji wydatków dojazdu członków grup roboczych do spraw oceny wniosku. W tym kontekście stwierdził, że w przyszłości takie dofinansowanie powinno być uwzględnione. Poddał krytyce poziom dofinansowania Regionalnych Instytucji Finansujących. Powiedział, że zbyt małe finansowanie RIF-ów w efekcie prowadzi do zadłużania poszczególnych instytucji finansujących. Na posiedzeniu 19 października 2005 r., zasugerował, aby wprowadzić pewien filtr dla odwołujących się przedsiębiorców. Natomiast Halina Miłaszewicz na posiedzeniu w dniu 27 września 2005 r. zgłosiła zastrzeżenie co do sposobu uzasadnienia projektów, które znalazły się na liście 57 rankingowej. Zwróciła uwagę na przypadki, kiedy recenzje poszczególnych członków oceniających wniosek mają wydźwięk oceny negatywnej. Pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zabierali głos 8 razy, natomiast przedstawiciele administracji publicznej – 67 razy. 4.8.3. Podsumowanie W porównaniu z poziomem aktywności przedstawicieli organizacji pozarządowych w innych komitetach sterujących i monitorujących reprezentanci trzeciego sektora w komitetach zawiadujących Sektorowym Programem Operacyjnym „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw” wykazali się bardzo dużym zaangażowaniem. Przy tym bardzo regularnie uczestniczyli w posiedzeniach. 4.9. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 4.9.1. Komitet Monitorujący SPO „Rolnictwo” W badanym okresie Komitet Monitorujący SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” zebrał się 7 czerwca 2005 r. oraz 23 września. Protokół z ostatniego posiedzenia nie został jeszcze udostępniony, ze względu na to, że zostanie zatwierdzony dopiero na kolejnym posiedzeniu, po wprowadzeniu ewentualnych poprawek. Należy stwierdzić, że oboje przedstawiciele trzeciego sektora w komitecie: Anna Potok i Radosław Gawlik, byli bardzo aktywni w analizowanym okresie. Łącznie zabierali głos 10 razy, w tym zgłaszając 2 wnioski i 1 pytanie. Dla porównania, pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zabierali głos trzykrotnie, zaś przedstawiciele administracji publicznej – 23 razy. Anna Potok, przedstawicielka Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, na posiedzeniu w dniu 7 czerwca 2005 r. złożyła wniosek, aby wykluczyć kryterium dostępu w Schemacie II „Pilotażowego Programu Leader+”, jakim jest gęstość zaludnienia 120 osób na km2, ze względu na polską specyfikę obszarów wiejskich, gdzie głównym problemem nie jest, jak w krajach „15” pustoszenie wsi, ale jest nim wysoka liczba osób bezrobotnych, którym należy stworzyć miejsca pracy i źródła utrzymania. Słusznie zauważyła przy tym, że ta sytuacja dotyczy właśnie takich regionów, jak województwo świętokrzyskie i małopolskie, w których złożona jest największa ilość projektów, a które jednak ze względu na niespełnienie w/w kryterium mogą nie zostać zaakceptowane. Wypowiadała się również na temat propozycji zmian do Uzupełnienia Programu, zgłaszając szereg uwag. W trakcie posiedzenia zadała pytanie, kiedy zostanie uruchomiony priorytet Pomoc techniczna w SPO „Rolnictwo”. Wyraziła także zaniepokojenie faktem, że w ramach „Programu Pilotażowego Leader +” dotychczas nie zostały opublikowane kryteria i wytyczne dotyczące strategii i szczegółowe procedury regrantingu. W związku z tym, zaapelowała o jak najszybsze upowszechnienie tych dokumentów. Radosław Gawlik, reprezentujący w komitecie Stowarzyszenie Ekologiczne EKOUNIA, na posiedzeniu w dniu 7 czerwca 2005 r. wyraził zaniepokojenie w związku z opóźnieniami w realizacji umów w ramach Działania „Pilotażowy Program Leader+”. 58 Natomiast w trakcie dyskusji nad propozycją zmian Uzupełnienia Programu zgłosił wniosek, aby sformułowano dodatkowy koszt kwalifikowalny, jakim miałyby być wydatki na przeprowadzenie konsultacji społecznych opracowywanych ekspertyz czy projektów dokumentów programowych z rolnikami, beneficjentami, samorządem terytorialnym, przedsiębiorcami, organizacjami społecznymi. Zwrócił również uwagę na potrzebę weryfikacji systemu wynagrodzeń dla doradców publicznych – zwłaszcza doradców rolnośrodowiskowych - podległych Ośrodkom Doradztwa Rolniczego (ODR). Poddał krytyce obecnie funkcjonujący system, w którym instytucje ODR przejmują niemałe środki w ramach SPO „Rolnictwo”, a nie występują żadne wewnętrzne mechanizmy motywujące doradców. Efektem tego jest niewielka liczba wniosków o płatności rolnośrodowiskowe. 4.9.2. Komitet Sterujący SPO „Rolnictwo” Komitet Sterujący SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” zbierał się siedmiokrotnie w badanym okresie: 3 czerwca 2005 r., 4 lipca 2005 r., 29 lipca 2005 r., 30 sierpnia 2005 r., 19 września 2005 r., 18 października 2005 r., 25 listopada 2005 r. Przedstawiciel trzeciego sektora uczestniczył w każdym z tych posiedzeń. Był również dosyć aktywny, zabierając czterokrotnie głos. Pozostali partnerzy społecznogospodarczy zgłosili w tym okresie 3 wnioski oraz 5 innego rodzaju wypowiedzi. Najbardziej aktywni byli przedstawiciele administracji publicznej, którzy łącznie wypowiadali się 69 razy. Wiesław Różański, ze Stowarzyszenia Rzeźników i Wędliniarzy RP, na posiedzeniu w dniu 19 września 2005 r. poruszył problem zawierania w ramach SPO „Rolnictwo” umów z podmiotami będącymi spółkami jawnymi. Na posiedzeniu w dniu 25 listopada 2005 r. przejął przewodnictwo grupy roboczej do spraw Działania 1.5. „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych”. Zadaniem grupy było dokonanie analizy dotychczasowego sposobu rekomendowania list projektów w ramach Działania 1.5. SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. 4.9.3. Podsumowanie W badanym okresie przedstawiciele organizacji pozarządowych uczestniczyli bardzo aktywnie w pracach obu komitetów funkcjonujących w ramach SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”. Obok 100% frekwencji wykazali się dużym zaangażowaniem i profesjonalizmem. W przypadku Komitetu Sterującego należy stwierdzić, że aktywność przedstawiciela NGO wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem. 4.10. Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 20042006” 4.10.1. Komitet Monitorujący SPO „Ryby” W drugiej połowie 2005 roku Komitet Monitorujący SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” zbierał się trzykrotnie: 15 czerwca, 19 października 59 oraz 16 listopada. Reprezentant trzeciego sektora – Bogusław Szemioth z Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb - uczestniczył w każdym z nich, wielokrotnie zabierając głos. Zgłosił 3 wnioski, 2 pytania oraz 10 innego rodzaju wypowiedzi, czasem bardzo krótkich. Na posiedzeniu w dniu 15 czerwca 2005 r. zapytał, czy założenie o przyjęciu do wycofania do 40% floty, które to założenie było przyjęte kilka lat temu, jest wciąż uzasadnione w odniesieniu do obecnego stanu zasobów. Stwierdził, że ewentualne czasowe wstrzymanie przyjmowania wniosków powinno być poprzedzone informacją dla rybaków o takich planach. Natomiast w odniesieniu do problemu niskiego stopnia wykorzystania funduszy w ramach niektórych działań SPO, wypowiedział się w imieniu przetwórców, że jest to powodowane, m.in. trudną współpracą z bankami i wysokimi wymogami przy udzielaniu przez nie kredytów. Jako dowód na to podał fakt, iż najwięcej wniosków dotyczy dziedziny, w której współdziałanie z bankiem nie jest niezbędne dla wnioskodawcy. Na posiedzeniu w dniu 16 września 2005 r. wystąpił z wnioskiem o wyjątkowo wnikliwy monitoring procesu redukcji floty ze strony Instytucji Zarządzającej. Złożył także wniosek o relokację środków z Działania 3.3 Rybacka infrastruktura portowa do Działania 3.4 Przetwórstwo i rynek rybny. Na posiedzeniu w dniu 8 listopada 2005 r. wyraził głębokie zaniepokojenie stanowiskiem Instytucji Zarządzającej w sprawie kontynuowania procesu złomowania. Podkreślił, że redukcja statków będzie się wiązała również ze zmniejszeniem liczby miejsc pracy w sektorze przetwórstwa w regionach zagrożonych bezrobociem strukturalnym. Wszyscy pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zgłosili w trakcie posiedzeń zbliżoną liczbę wypowiedzi, zabierając głos łącznie 16 razy. Natomiast przedstawiciele administracji publicznej wypowiadali się 92 razy. 4.10.2. Komitet Sterujący SPO „Ryby” Posiedzenia komitetu odbyły się pięciokrotnie w badanym okresie: 3 czerwca 2005 r., 30 czerwca 2005 r., 26 sierpnia 2005 r., 22 września 2005 r. oraz 27 października 2005 r. W świetle analizy protokołów należy stwierdzić bardzo duże zaangażowanie przedstawicieli trzeciego sektora. Przy czym obaj członkowie Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb uczestniczyli we wszystkich posiedzeniach, natomiast reprezentant Stowarzyszenia Armatorów Rybackich był obecny jedynie na dwóch posiedzeniach. Przedstawicielka WWF Polska, która posiada tylko status obserwatora, nie była w tym okresie na żadnym z posiedzeń. Członek Stowarzyszenia Armatorów Rybackich zabierał głos trzykrotnie, natomiast szczególną aktywnością wykazał się Krzysztof Wołosiuk, jeden z przedstawicieli Polskiego Stowarzyszenia Przetwórców Ryb, zgłaszając 3 wnioski, 1 pytanie oraz 16 innego rodzaju wypowiedzi. Pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy zabierali głos łącznie 20 razy. Krzysztof Wołosiuk na posiedzeniu 3 czerwca 2005 r. wypowiedział się zdecydowanie przeciwko blokowaniu wniosków poprzez odkładanie ich rozpatrzenia do następnych posiedzeń Komitetu Sterującego. Na posiedzeniu 26 sierpnia 2005 r. 60 powrócił do tej kwestii powodowany zastrzeżeniami co do szczegółowości protokołów. Uznał, że jego wypowiedź z 3 czerwca nie została wystarczająco zaprotokołowana. Złożył zatem formalny wniosek, o uzupełnienie protokołu. Przekładanie wniosków na następne posiedzenia uznał za bezprawne (wywołało to ożywioną dyskusję). Stwierdził: „My jesteśmy oczywiście po to żeby pytać, chronić wydawanie publicznych pieniędzy, ale nie jesteśmy od tego, żeby po wszystkich, którzy sprawdzali ten wniosek, decydować o merytorycznych sprawach i rozwiązaniach zakładu.” Na tym samym posiedzeniu, w trakcie dyskusji nad zmianą regulaminu Komitetu Sterującego, złożył również wniosek formalny, aby ograniczyć głosowanie projektów w drodze korespondencyjnej tylko do działania społecznoekonomicznego. Ryszard Klimczak, reprezentujący w Komitecie Sterującym Stowarzyszenie Armatorów Rybackich, na posiedzeniu w dniu 26 sierpnia 2005 r. zadał pytanie, jak należałoby potraktować sytuację, gdy podczas złomowania kutra rybackiego jego właściciel zmarł nie zdążywszy złożyć wniosku o rekompensatę. Wątpliwości budzi to, czy jego spadkobiercy (w tym przypadku żona zmarłego rybaka) mogą uzyskać rekompensatę. 4.10.3. Podsumowanie Przedstawiciele III sektora w Komitecie Monitorującym i Sterującym SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006” reprezentują organizacje branżowe. Podobnie, jak w poprzednim okresie, uczestniczyli oni regularnie i bardzo aktywnie w posiedzeniach. Stopień ich zaangażowania jest zbliżony do tego, jaki wykazali pozostali partnerzy społeczno-gospodarczy. Należy przyznać, że korzystając z posiadanej wiedzy i doświadczenia, starali się oni głównie o ochronę interesów grup, które reprezentują, a zatem przetwórców i armatorów. 5. Rozdział IV. Analiza wypowiedzi członków komitetów z ramienia organizacji pozarządowych 5. 1. Uwagi metodologiczne – sposób zbierania danych Nie ulega wątpliwości, że gdyby ograniczyć się wyłącznie do analizy protokołów z posiedzeń komitetów, obraz aktywności przedstawicieli sektora nie rysowałby się tak pełnie, jak z sięgnięciem do opinii ich samych na temat komitetów, których są oni członkami. Dlatego też w drugiej fazie badań, przedstawiciele organizacji pozarządowych, wchodzący w skład komitetów monitorujących i sterujących, również regionalnych, zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na 8 pytań dotyczących komitetów: Co należałoby zmienić w pracy komitetów od strony organizacyjnej? Na jakim etapie - programowania, finansowania czy monitorowania wydatkowania funduszy - powinien być bardziej słyszalny głos przedstawicieli organizacji pozarządowych? 61 powinna być komitetach? - - rola przedstawicieli organizacji Jaka pozarządowych w Czy członkowie komitetów powinni przechodzić specjalne szkolenie? Jeżeli tak, to jakiego rodzaju? Jak Pani/Pan ocenia funkcjonowanie komitetu, którego jest Pani/Pan członkiem? Czy kiedykolwiek miała miejsce sytuacja, że czuli się Państwo, jako przedstawiciele społeczni lekceważeni, a Wasz głos pomijany? Czy kiedykolwiek miała miejsce sytuacja, że w związku z uczestnictwem w pracach komitetu wywierano na Panią/Pana jakąkolwiek presję albo próbowano wpłynąć na podjęte decyzje, udział w głosowaniu itp.? Co przyniosło dotychczas największą satysfakcję w związku z udziałem Pani/Pana w pracy komitetu, a co traktuje Pani/Pan jako największe niepowodzenie? Łącznie 24 przedstawicieli organizacji pozarządowych wypowiedziało się na temat swojego udziału w pracach komitetów, zarówno krajowych, jak i regionalnych. Pełną listę tych osób zawiera załącznik C. Zdecydowana większość respondentów wypełniła i odesłała pocztą elektroniczną specjalnie przygotowaną ankietę z zestawieniem powyższych pytań. Część przedstawicieli udzieliła natomiast wywiadu przez telefon, bądź osobiście. Nadesłano także jedną opinię samodzielnie zredagowaną. 5.2. Wypowiedzi członków komitetów 5.2.1. Strona organizacyjna pracy komitetów Respondenci chętnie wypowiadali się na temat strony organizacyjnej pracy komitetów, ich regulaminu i procedur. Wskazywali również, co należałoby zmienić w pracy komitetów, aby usprawnić ich funkcjonowanie. Według Marty Wiśniewskiej, zasiadającej z ramienia WWF Polska w Komitecie Monitorującym strategię wykorzystania Funduszu Spójności, powinno być więcej czasu na omówienie poszczególnych projektów, dokumenty powinny być generalnie lepszej jakości oraz konieczne jest przesyłanie ich w wersji elektronicznej przed posiedzeniami. Na podobną niedogodność wiążącą się ze zbyt krótkim czasem na omówienie projektów wskazują reprezentanci Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT w Komitecie Sterującym dla Priorytetu 3 SPO RZL: Małgorzata Wojnarowska i Bronisław Wesołowski, wskazując że materiały do posiedzeń powinny być przekazywane przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem, ponieważ duża ilość wniosków na każdym posiedzeniu wymaga kilkugodzinnej analizy. Robert Cyglicki, przedstawiciel Instytutu Ekonomii Środowiska i Koalicji POE, postuluje zapewnienie jeszcze większej ilości czasu członkom komitetów. Sądzi, że byłoby idealnie, gdyby członkowie KS dostawali również dane dotyczące wniosków i projektów, które będą rozpatrywane w dalszej kolejności. To pozwoliłoby na 62 pełniejsze rozeznanie i ewentualne przekonsultowanie projektów w tych miejscach, gdzie miałyby one być realizowane. Jest to pomysł ze wszech miar słuszny. Tym niemniej, trudny do zrealizowania ze względu na zbyt dużą bierność organizacji pozarządowych. Potwierdził to Robert Cyglicki, który poprzez prowadzoną przez siebie listę dyskusyjną samodzielnie stara się o zdobycie jak największej ilości opinii na temat celowości i zasadności projektów dotyczących sektora transportu na danym obszarze. Anna Potok, reprezentująca Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, w Komitecie Monitorującym SPO „Rolnictwo” stwierdza, że nie ma pod względem organizacyjnym żadnych zasadniczych uwag krytycznych. Jako negatywne zjawisko wskazuje jednak na częste nieobecności na posiedzeniach przewodniczącego komitetu. Dodaje również, że nie są w ogóle przygotowywane na posiedzenia poważniejsze opracowania analityczne, które pozwalałyby członkom komitetu na merytoryczną dyskusję. Włodzimierz Hausner, ze Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, działający w Komitecie Monitorującym SPO-WKP ocenia pozytywnie stronę organizacyjną swojego komitetu: „Posiedzenia są dobrze przygotowane i sprawnie prowadzone”. A jednak wskazuje na pewną niedogodność: „Krytycznie oceniam nadmiar przesyłanych materiałów – raz drogą e-mailową, później pocztą, a trzeci raz są doręczone na posiedzeniu Komitetu. Na posiedzeniach powinno być więcej prezentacji i przykładów z realizacji Programu, mniej zaś wcześniej przesyłanych materiałów”. Piotr Kowalski sądzi, że pracę KS dla Priorytetu 1 SPO RZL, w którym zasiada z ramienia ZHP, usprawniłaby możliwość poproszenia o opinię ekspertów zewnętrznych w konkretnych przypadkach, które budzą kontrowersje. Taki właśnie zapis powinien zatem znaleźć się w regulaminie komitetu. Natomiast, mimo że w regulaminie Komitetu Sterującego SPO-WKP jest przewidziana możliwość powoływania ekspertów i grup roboczych, to nie jest ona wykorzystywana. Budzi to zastrzeżenia Jerzego Polaczka, członka KS z ramienia Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów (SPWiR). Mimo, że jego organizacja zgłosiła do dyspozycji Komitetu Sterującego SPO-WKP kilku ekspertów (z listy rzeczoznawców SPWiR), jednakże komitet nie korzysta z ich pomocy, co uzasadniono poufnym charakterem materiałów stanowiących przedmiot obrad. Robert Cyglicki stwierdził, że w przypadku Komitetu Sterującego ds. Funduszu Spójności (komponent transport) dwukrotnie dochodziło do zmiany składu, zmieniał się też przewodniczący. To natomiast nieco dezorganizuje pracę komitetu. Według niego, dużym utrudnieniem organizacyjnym dla udziału przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach Komitetu Sterującego SPO Transport jest to, że regulamin tego komitetu nie przewiduje zwrotu kosztów podróży dla obserwatorów, a są oni tamże jedynie obserwatorami. Jest to przykładem swoistej dyskryminacji partnerów społecznych. Robert Cyglicki osobiście wnioskował odpowiednią zmianę w regulaminie, która zmieniłaby ten stan rzeczy. Tomasz Perkowski z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej jest przeświadczony, że sprawy formalne, takie jak konieczność uzupełnienia wniosków czy zmiany numeracji stron, powinny być omawiane wcześniej pomiędzy zainteresowanymi stronami (jednostka wdrażająca, przedstawicielstwo UE, jednostka monitorująca). W trakcie spotkań komitetów powinny być natomiast rozstrzygane sprawy merytorycznego uzasadnienia realizacji wniosku, na co tymczasem zwykle brakuje czasu. Przy tym, dodaje gorzką uwagę: „Sensowność wniosków nie jest oceniana ani przez niezależnych recenzentów ani przez Komitet”. 63 Podobnie, Ewa Mańkiewicz-Cudny z Federacji Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT zgłosiła zastrzeżenia do zbyt sformalizowanej prezentacji wniosków na posiedzeniach. Dyskusja, wszakże moderowana przez przewodniczącego komitetu, często dotyczy drugorzędnych zagadnień we wniosku, a nie jego istoty. Szczegółowe uwagi na temat strony organizacyjnej RKS zgłosiła Barbara Szczerbińska, reprezentująca Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych w podlaskim RKS. Według niej, należałoby uszczegółowić dostępność członków komitetu do dokumentów. W początkowym okresie funkcjonowania RKS jego członkowie otrzymywali przed posiedzeniem pełną dokumentację na CD-Romie. Natomiast od listopada 2004 r. jest dostarczany tylko skrócony opis projektów. Całość dokumentacji jest do wglądu w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego, między godz. 10 a 14, co stanowi pewne utrudnienie. Wszyscy członkowie komitetu powinni otrzymywać całość materiałów, albo tak jak było wcześniej na nośnikach CD, albo np. poprzez Internet za pośrednictwem specjalnego kodu dostępu. Regulamin powinien także bardziej szczegółowo rozstrzygać, co jest jawne a co tajne, jeżeli chodzi o obrady komitetu. Kolejną kwestią do rozwiązania jest określenie kompetencji Komitetu Sterującego. Jego głos jest za mało słyszalny, jest rzeczywiście tylko doradczy, a nie obligatoryjny. W efekcie ciekawym zjawiskiem jest to, że często dany wniosek otrzymuje zupełnie inne miejsce na liście rankingowej panelu ekspertów i na posiedzeniu Komitetu, gdy tymczasem Urząd Marszałkowski pomija te oceny i wybiera, coś innego, niż było to rekomendowane. Jacek Gądecki z kujawsko-pomorskiego RKS stwierdza, że początki pracy komitetu były trudne, w związku z brakiem ostatecznych procedur i słabym przygotowaniem niektórych członków RKS. Mimo, że obecnie praca w ramach komitetu przebiega bez większych problemów, to pewną trudnością jest ciągłe dokooptowywanie nowych członków RKS, którzy pojawiają się na kolejnych spotkaniach. Oczywiście takie nowoprzybyłe osoby mają problemy z wdrożeniem się w prace komitetu. 5.2.2. Rola przedstawicieli organizacji pozarządowych w komitetach Przeważają opinie, że głos przedstawicieli organizacji pozarządowych powinien być słyszalny na każdym etapie wdrażania funduszy strukturalnych – począwszy od okresu programowania, a zatem ustalania kształtu poszczególnych programów operacyjnych, po etap finansowania konkretnych projektów i monitorowania wydatkowania funduszy. Część przedstawicieli jest jednak przekonana, że kluczowy jest etap programowania. Jak podkreśla Piotr Kowalski z ZHP, działający w Komitecie Sterującym dla Priorytetu 1 SPO RZL, proponowane działania często nie przystają do potrzeb diagnozowanych przez organizacje pozarządowe. Podobnie uważa Tomasz Perkowski z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej wskazując przy tym, że programowanie stanowi najważniejszy, a jednocześnie najmniej doceniany etap w procesie wydatkowania funduszy. Jako kluczowy wskazują również etap programowania Małgorzata Wojnarowska i Bronisław Wesołowski z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Robert Cyglicki reprezentujący Koalicję Polskich Organizacji Ekologicznych. Natomiast Mariola Roguska-Kopańczyk, reprezentantka Naczelnej Rady Zrzeszeń Handlu i Usług w Komitecie Monitorującym SPO-WKP wskazuje na etap monitorowania, jako najistotniejszy z punktu widzenia partnerów społecznych. 64 Respondenci wyraźnie dzielą się na dwie grupy – zwolenników eksperckiej roli przedstawicieli trzeciego sektora oraz roli głównie obserwatora społecznego. Obu kierunkom nie sposób odmówić racji i słuszności ich argumentacji. Zdecydowana większość przedstawicieli wypowiedziała się za tym, aby członkowie komitetów dysponowali odpowiednią wiedzą merytoryczną. A zatem powinni być bardziej aktywnymi ekspertami niż jedynie społecznymi obserwatorami w trakcie posiedzeń. Wszyscy uczestnicy badania przyznawali, że częstokroć omawiane projekty - dotyczy to przede wszystkim prac komitetów sterujących - wymagają posiadania specjalistycznej wiedzy. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje wypowiedź Włodzimierza Hausnera, ze Federacji Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT, który stwierdza, że wszyscy członkowie Komitetu powinni posiadać fachową wiedzę i doświadczenie w tematyce związanej z pracami komitetu. „Posiedzenia Komitetu Monitorującego to nie konferencja naukowa – ale posiedzenie „sztabu” oceniającego realizację programu i władnego dokonywać w nim niezbędnych zmian i ustalania reguł postępowania.” Najbardziej reprezentatywna dla drugiego stanowiska jest opinia Tomasza Perkowskiego z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. „Przedstawiciel społeczny powinien mieć przygotowanie w roli recenzenta projektów grantowych. Fachowa wiedza ani doświadczenie nie są konieczne, gdyż autorzy projektów też nimi nie dysponują.” Podobnie Ewa Mańkiewicz-Cudny, przedstawicielka Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, podkreśla wagę społecznego punktu widzenia reprezentantów organizacji w komitetach. Ten społeczny wymiar musi jednak być podbudowany wiedzą o mechanizmach funkcjonowania gospodarki i jej wpływie na społeczny rozwój. Słusznie stwierdza przy tym, że członkowie reprezentujący organizacje pozarządowe winni bardziej oceniać samą celowość realizacji danego projektu, niż to, czy jest on dobrze wypełniony i czy są poprawne szczegóły. Tak samo, Jacek Gądecki z kujawsko-pomorskiego RKS sądzi że bardzo ważna jest rola społecznego obserwatora prac komitetu, którą nazywa funkcją „uwrażliwiającą”. Dodaje przy tym, że to panel ekspertów musi wykazywać się profesjonalnym przygotowaniem do rozwiązywania konkretnych problemów i decydowaniu o jakości wnioskowanych projektów. Na tle tych wypowiedzi na uwagę zasługuje stanowisko Roberta Cyglickiego, łączącego doświadczenia z udziału w pracach dwóch komitetów: KS SPO Transport i KS ds. Funduszu Spójności w sektorze transportu. Stwierdza on, że w przypadku SPO Transport przedstawiciele organizacji pozarządowych pełnią właśnie rolę ekspertów. Nie ulega wątpliwości, że mimo iż ekspertów się wysłuchuje, to niekoniecznie się ich opinię bierze później pod uwagę. O wiele większą rolę odgrywałby głos całej grupy – środowiska NGOs a nie poszczególnych ekspertów. Tych się niestety czasem lekceważy. Według Roberta Cyglickiego, przedstawiciel społeczny w Komitecie powinien pełnić podobną rolę, jak w przypadku koordynatora jakiegoś projektu. Nie musi on znać się na wszystkim, ale powinien umieć dobierać sobie współpracowników. Tak samo przedstawiciel społeczny w Komitecie powinien umieć się komunikować w ramach danego sektora i wyszukiwać sobie ludzi z odpowiednią wiedzą, którzy by się z nim tą wiedzą później podzielili. Najważniejsze, aby rolę przedstawiciela społecznego pełnili ludzie, którzy dysponują czasem i jednocześnie autorytetem w swoim środowisku. Muszą mieć duże kontakty, rozwijać je i konsultować się ze swoim środowiskiem. 65 Kwintesencją tej problematyki zdaje się być wypowiedź Anny Łączkowskiej, reprezentantki FRDL w zachodniopomorskim RKS: „wiedza fachowa jest bardzo przydatna, ale czasami wystarczy jedynie tzw. głos rozsądku”. N uwagę zasługuje również wypowiedź Doroty Lasockiej, reprezentującej FRDL w Świętokrzyskim Komitecie Monitorującym Kontrakt Wojewódzki: „widzę bardziej przedstawicieli jako apolitycznych społeczników, próbujących dociekać co jest dobre dla regionu i ekspertów w swoich dziedzinach, ale nie obserwatorów, bo wtedy nie mieliby prawa głosu”. Bardzo słuszne jest także jej stwierdzenie, że trudno na obradach regionalnych komitetów wykazać się wiedzą merytoryczną, gdyż ta musiałaby być wręcz wszechstronna. O ile w odniesieniu do RKM wystarczyłaby dobra znajomość ZPORR, PHARE, Kontraktu Wojewódzkiego i strategii rozwoju województwa, to na RKS dyskutuje się dodatkowo o konkretnych projektach – od pływalni po drogę, poprzez projekty miękkie. 5.2.3. Ocena działalności komitetów W odniesieniu do krajowych komitetów przeważają raczej pozytywne oceny. Nikt spośród osób biorących udział w badaniu nie spotkał się z próbami wywarcia nacisku w związku z pracami komitetów. Na przykład, Monika Hawkes z Komitetu Monitorującego PIW EQUAL stwierdza wprost, że każdy, kto jest obecny na posiedzeniu Komitetu i ma ochotę zabrać głos w jakiejś sprawie, jest wówczas do głosu dopuszczany. Tym niemniej, liczne są również negatywne opinie przedstawicieli. Według Marty Wiśniewskiej, z WWF Polska, reprezentującej Koalicję Polskich Organizacji Ekologicznych w Komitecie Monitorującym strategię wykorzystania Funduszu Spójności należy negatywnie ocenić prace komitetu ze względu na to, że posiedzenia zbyt rzadko się odbywają. W konsekwencji tego, na spotkaniach projekty omawiane są zbyt pobieżnie z powodu braku czasu. Ponadto jako ujemny aspekt funkcjonowania komitetu wskazała status obserwatora zarezerwowany dla przedstawicieli organizacji pozarządowych. Należy przyznać, że to zdecydowanie obniża rangę ich udziału i pozbawia zasadniczo wpływu na przebieg prac komitetów. Podobne zastrzeżenie wysunął Robert Cyglicki, powodowany doświadczeniami z udziału jedynie w charakterze obserwatora w Komitecie Sterującym SPO Transport. Monika Hawkes jako ujemną stronę funkcjonowania Komitetu Monitorującego PIW EQUAL, którego jest członkiem z ramienia PAH, wskazuje na to, że część członków Komitetu jest bierna. Widać po tym ich słabe przygotowanie merytoryczne. Anna Potok z Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, bardzo negatywnie ocenia poziom zaangażowania członków Komitetu Monitorującego SPO „Rolnictwo”. Podkreśla, że część spośród nich jest stale nieobecna, większość nie zabiera w ogóle głosu, albo interesuje ich tylko jedno, wąskie zagadnienie. Słuszna jest zatem konkluzja, że komitet taki jest bardzo łatwym narzędziem do manipulacji i jest mało kreatywny. Zdecydowanie negatywna ocena działania reprezentowanego komitetu padła ze strony Tomasza Perkowskiego. Przedstawiciel Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej określił wprost Komitet Sterujący dla Działania 2.1 i 2.2 SPO RZL jako maszynkę do głosowania o żenującym poziomie dyskusji i totalnym braku aktywności ze strony 66 członków komitetu. Pejoratywnej oceny dopełniło sformułowanie „tragiczna klęska” w odniesieniu do jakości prac tegoż komitetu. Podobnie z dużą krytyką można się spotkać w odniesieniu do regionalnych komitetów. Anna Łączkowska z zachodniopomorskiego RKS ocenia negatywnie swój komitet i stwierdza wprost „Czułam się lekceważona, kiedy próbowałam walczyć z bardzo nietransparentnym sposobem tworzenia listy rankingowej projektów. Ostatecznie tą karkołomną procedurę zmieniono, ale dopiero na wniosek z Ministerstwa. Mam tylko nadzieję, że Ministerstwo zdecydowało się na ingerencję ze względu na informację, które otrzymało od społecznych przedstawicieli RKS i RKM (spotkania odbywały się w ramach Partnerstwa dla III Sektora). A nasz glos bywa po prostu przegłosowywany”. Ks. Stanisław Słowik, reprezentujący Caritas Diecezji Kieleckiej w świętokrzyskim RKS wielokrotnie podkreśla w swojej wypowiedzi, że komitet nie jest w pełni niezależny i pozostaje pod zbyt dużym wpływem przedstawicieli administracji i Zarządu Województwa, począwszy od etapu powoływania członków komitetu po decyzje podejmowane w odniesieniu do poszczególnych wniosków. Komitet funkcjonuje na pozór sprawnie, ale jego funkcjonowanie sprowadza się do potwierdzania tego, co Zarząd Województwa przygotował. Ks. Słowik stwierdza również, że o ile głos partnerów społecznych zazwyczaj jest wysłuchany z szacunkiem, a wniosek formalny poddany pod głosowanie, to jednak, jak zauważa z ironią „niestety Pan Marszałek zazwyczaj miał odmienne zdanie i jego koledzy popierali sugestię Pana Marszałka, aby nie narazić życzliwości dla swojej sprawy”. Zwraca on również uwagę na to, że sporą część składu komitetu stanowią pracownicy Urzędu oraz przedstawiciele samorządów składający swoje projekty do ZPORR. Stąd też, według ks. Słowika, zdanie komitetu staje się listkiem figowym dla decyzji politycznych Zarządu Województwa. Komitet sterujący, a tym bardziej monitorujący, pozostaje fasadą bez praktycznego znaczenia. Co istotne, Dorota Lasocka, reprezentantka FRDL w świętokrzyskim RKM również wyraziła rozczarowanie „nie do końca dobrą formułą RKM, która nie daje szerokich możliwości dyskutowania, wymiany poglądów”. Przyznała także, że komitet pełni nieco „dekoracyjną” rolę, a powinna być ona bardziej praktyczna. Barbara Szczerbińska, przedstawicielka OWOP w podlaskim RKS również uważa, że nie jest właściwa taka sytuacja, gdy w ramach ZPORR wnioski mogą też składać Urzędy Marszałkowskie. Mając decydujący głos przy podziale środków, same UM przyznają sobie pieniądze. To kłóci się z zasadą bezstronności RKS. Barbara Szczerbińska stwierdziła ponadto: „zdarzało się, że Przewodniczący Komitetu nie dopuszczał mnie do głosu. Został też raz pominięty fakt zgłoszenia przeze mnie wniosku. Trzeba było się o to upominać”. Z negatywną oceną funkcjonowania regionalnego komitetu spotykamy się również w wypowiedzi Ewy Gałki, która z ramienia Stowarzyszenia Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP jest członkiem wielkopolskiego RKM. Jako zasadniczy problem wskazuje ona na fakt, że przedstawiciele organizacji to tylko dwie osoby, które tak naprawdę nie mogą nic zdziałać. Ocenia zatem komitet źle, jako „ciało, które dla wszystkich jest koniecznością, wszystko jest „robione pod wojewodę” nawet jeśli są głosy sprzeciwu, to i tak wszystko końcowo zostaje zatwierdzone”. Także Krzysztof Gorczyca, reprezentujący w lubelskim RKM organizację ekologiczną Towarzystwo dla Natury i Człowieka, nie wyklucza, że głosy bardziej kontrowersyjne mogłyby się spotkać z lekceważeniem podczas obrad komitetu, 67 mimo, że ocenia on raczej pozytywnie RKM oraz nie podaje faktów wywierania jakiegokolwiek nacisku podczas podejmowania decyzji. Jan M. Grabowski z Pomorskiej Fundacji Rozwoju, Kultury i Sztuki wystawił dobrą ocenę kujawsko-pomorskiemu RKS, stwierdzając, że jest to bardzo sprawnie działający komitet. Są w trakcie jego obrad prowadzone rzeczowe dyskusje, padają merytoryczne uzasadnienia. Jako jedyny problem widzi natomiast wysoką absencję członków komitetu na posiedzeniach. Niezwykle cenne jest to, że również drugi przedstawiciel organizacji pozarządowych w tym komitecie, Jacek Gądecki ze Stowarzyszenia Inicjatyw Niemożliwych „Motyka”, przekazał swoje opinie na temat funkcjonowania RKS. Co istotne, potwierdza on pozytywną opinię o komitecie, wystawiając mu ocenę 4, w zaproponowanej przez siebie skali 1-5. Jako negatywne zjawisko wskazał jednak na to, że nie wszyscy członkowie komitetu podchodzą do pracy z należytą sumiennością. Przyznał również, że miały miejsce sytuacje lekceważenia i pomijania opinii przedstawicieli organizacji pozarządowych. Zarzucano im również początkowo brak wystarczającej wiedzy na temat funduszy strukturalnych. Sam jednak usprawiedliwia to zjawisko: „lekceważenie wynika z naszego młodego wieku (mamy ok. 26 lat przy średniej wieku ok. 50) i oczywiście nielicznej reprezentacji – 2 osoby”. Większości ankietowanych satysfakcję przynosiło przede wszystkim odrzucanie złej jakości wniosków. Mają oni także poczucie, tak jak Ewa Mańkiewicz-Cudny z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, że uczestniczą w działaniach istotnych z punktu widzenia interesów państwa i mają wpływ na realizowanie planów i potrzeb innych ludzi, instytucji i przedsiębiorstw. Według dwojga innych reprezentantów Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Małgorzaty Wojnarowskiej i Bronisława Wesołowskiego miarą sukcesu wypływającego z udziału w pracach komitetu jest realny wpływ na kształt projektów akceptowanych i na ich koszty oraz fakt, że wnioskowane projekty były wielokrotnie korygowane pod wpływem uwag zgłoszonych przez członków komitetów. Jerzy Polaczek podkreśla, że poprzez swoje uczestnictwo w pracach Komitetu Sterującego SPO-WKP nie realizuje żadnych osobistych ambicji i pracę traktuje wyłącznie jako społeczny obowiązek. W przypadku, gdyby spotkał się z sytuacją, którą zakwalifikowałby jako „niepowodzenie” natychmiast zrezygnowałby z pracy w komitecie. Warto odnotować, że ci przedstawiciele, którzy są bardzo aktywni w trakcie posiedzeń komitetów, odnoszą przy tym dużą satysfakcję ze swojego udziału w pracach. Tak jest w przypadku Włodzimierza Hausnera, który z dużym zaangażowaniem i profesjonalizmem wielokrotnie zabierał głos w trakcie posiedzeń Komitetu Monitorującego SPO-WKP. Dzięki temu mógł też z zadowoleniem obserwować pozytywne efekty zgłoszonych przez siebie uwag i wniosków. 5.2.4. Postulowane zmiany W świetle wielu wypowiedzi przedstawicieli, konieczne jest lepsze przygotowanie do udziału w pracach komitetów. W Komitecie Monitorującym strategię wykorzystania Funduszu Spójności, według Marty Wiśniewskiej, przydałyby się szkolenia na temat legislacji środowiskowej UE. Marta Wiśniewska uważa także, że członkowie komitetu powinni reprezentować różne grupy i być przygotowani merytorycznie w swoim temacie, a ponadto powinny być także reprezentowane filary: społeczny i środowiskowy. 68 Anna Łączkowska z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej sądzi, że członkowie RKS powinni uczestniczyć w dodatkowych szkoleniach, które po pierwsze dotyczyłyby konkretnych działań związanych z rekomendowanymi projektami, po drugie zaś poświęcone byłyby monitorowaniu i kontrolowaniu realizowanych projektów. Zaś ks. Słowik stwierdza sentencjonalnie „szkoleń nigdy nie za wiele”. Nie sposób też nie zgodzić się z jego stwierdzeniem: „jeżeli oczekujemy, aby cokolwiek liczono się z naszym głosem, to oczywiste jest posiadanej fachowej wiedzy i doświadczenia w tym zakresie”. Zaś Ewa Gałka z wielkopolskiego RKM sądzi, że najbardziej przydatne byłyby szkolenia pokazujące członkom Komitetów w jaki sposób mają one pracować, a jak nie powinny oraz wskazujące możliwe kroki w sytuacjach niezgodności z zasadami. Minimum stanowi szkolenie przybliżające i wyjaśniające zasady aplikowania o środki oraz omawiające kwestie rozliczeń i realizacji projektów, jak stwierdza Piotr Kowalski. Podobnie sądzi Ewa Mańkiewicz-Cudny, wskazując że członkowie powinni sami znać zasady pisania wniosków i oceny kosztów, jak również lepiej poznać te elementy NPR, których realizację przybliżają oceniane projekty. Z kolei, według Roberta Cyglickiego, szkolenia ogólne raczej niewiele dają, natomiast szkolenia i treningi branżowe są jak najbardziej potrzebne, zwłaszcza takie, które dotyczą oceny studiów wykonalności czy wstępnych analiz finansowych. A zatem przede wszystkim potrzebne jest rozwijanie wiedzy praktycznej. Przydałoby się również więcej ekspertyz zewnętrznych na rzecz KS, finansowanych ze środków PO Pomoc Techniczna. Bardzo podobną opinię przekazał Włodzimierz Hausner, z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT: „W moim przekonaniu w ramach szkolenia powinniśmy uzyskać większą wiedzę np. jak sporządzić wnioski do Programu i jak je oceniać i rozliczać. Uzyskanie płatności w odpowiednim terminie to wg mnie najsłabsza strona naszego SPO-WKP. Wiedza ogólna musi być poparta przykładami.” Zwolennikiem minimalnego poziomu szkoleń dla członków komitetów jest natomiast Stefan Krychniak, ze Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP, zasiadający w Komitecie Sterującym SPO Transport. Podobnie, Jerzy Polaczek, działający z ramienia Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów w Komitecie Sterującym SPO-WKP jest usatysfakcjonowany poziomem wstępnych szkoleń przygotowujących do pracy w komitecie. Szkolenia te dotyczyły głównie spraw formalno-prawnych związanych z pracą Komitetu Sterującego i jak to zwięźle określił -„filozofią” pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych. Trzeba jednak pamiętać o tym, że obaj panowie dysponują dobrym przygotowaniem merytorycznym i zajmują w istocie pozycję ekspercką w swoich komitetach. Zatem to, co jest dla nich wystarczające, nie zawsze będzie stanowić odpowiednie wprowadzenie dla osób, nie dysponujących specjalistyczną wiedzą w zakresie tematyki programu operacyjnego, którym zajmuje się dany komitet. Tak samo, Wiesław Różański reprezentujący branżową organizację - Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP - w Komitecie Sterującym SPO „Rolnictwo” również uważa, że nie są potrzebne żadne dodatkowe szkolenia. Wyraził przy tym opinię, że wszyscy członkowie komitetów powinni bezwzględnie wykazywać się fachową wiedzą i doświadczeniem w odniesieniu do tematyki prac komitetu już z chwilą przyjęcia członkostwa w komitecie. 69 Na uwagę zasługuje propozycja Tomasza Perkowskiego, który uważa, że zasadnicze prace Komitetu Sterującego powinny być poprzedzone przygotowawczym spotkaniem. Na takim spotkaniu członkowie Komitetu mogliby zająć się ustaleniem strategii działania, wyznaczenia kryteriów oceny wniosków i priorytetów całego programu. Z ciekawym pomysłem wystąpiła Monika Hawkes, z Polskiej Akcji Humanitarnej, która stwierdziła, że przydałoby się, aby jeszcze przed zgłoszeniem kandydatur do komitetów potencjalni członkowie przechodzili minimum szkoleniowe w swoich organizacjach. Ewa Mańkiewicz-Cudny, z Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT uważa, że aby nastąpiła poprawa jakości prac komitetów, jego członkowie powinni się lepiej poznać, a ponadto wiedzieć, jakie projekty preferują ich organizacje, aby wypełniać dobrze swoją rolę reprezentantów. Stwierdziła na podstawie własnych doświadczeń, że Komitet Sterujący dla działań 2.3 i 2.4 SPO RZL jest zbyt zatomizowany. Z podobną sugestią wystąpił ks. Słowik, stwierdzając „ważne też wydaje się być zintegrowanie składu komitetu”. Tak samo, Barbara Szczerbińska, na podstawie obserwacji funkcjonowania podlaskiego RKS twierdzi, że przedstawiciele społeczni działający w Komitecie stanowią bardzo zróżnicowaną grupę, nie potrafią się czasem oderwać od swojego zaplecza, interesują się głównie sprawami związanymi ze swoim środowiskiem, gdy tymczasem strona samorządowa jest bardziej solidarna i konsekwentna w swoich postawach. Natomiast Marta Wiśniewska z WWF Polska, na podstawie swoich doświadczeń wyniesionych z uczestnictwa w Komitecie Monitorującym strategię wykorzystania Funduszu Spójności, jako konieczne zmiany wskazuje zapewnienie większej reprezentatywność grup interesu, zróżnicowanie partnerów społecznych, w tym oczywiście organizacji pozarządowych. Na uwagę zasługuje propozycja Anny Potok, reprezentantki Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich w Komitecie Monitorującym SPO „Rolnictwo”, która zauważyła że bardzo przydatne mogą być okresowe spotkania przedstawicieli organizacji pozarządowych z różnych Komitetów. Jako przykład pozytywnego oddziaływania takiego rodzaju spotkań może posłużyć środowisko organizacji ekologicznych. Należy podkreślić, że przedstawiciele organizacji ekologicznych dzięki bardzo sprawnemu zorganizowaniu i koordynacji ze strony Koalicji POE od początku mają okazję wymieniać swoje doświadczenia oraz uzyskiwać wsparcie merytoryczne na regularnie organizowanych spotkaniach dla reprezentantów POE w komitetach. Andrzej Guła reprezentujący Instytut Ekonomii Środowiska oraz Andrzej Kassenberg z Instytutu na Rzecz Ekorozwoju podkreślają, że jedną z istotnych zasad jaką kierować powinni się przedstawiciele w ciałach doradczych, takich jak komitety sterujące czy monitorujące, jest sprawozdawczość i komunikowanie się ze środowiskiem, które ci przedstawiciele reprezentują. Co więcej, członkowie organizacji ekologicznych zobowiązali się do dzielenia się informacjami i wymiany doświadczeń jeszcze w okresie, gdy kandydowali do komitetów. Panowie Guła i Kassenberg wywiązują się z tego obowiązku poprzez rozsyłanie do zainteresowanych organizacji drogą e-mailową tzw. ekonotek oraz zamieszczane informacji na stronach internetowych swoich organizacji (www.iee.org.pl, www.ine-isd.org.pl). Andrzej Guła i Andrzej Kassenberg przekazali również istotne uwagi dotyczące usprawnienia prac Komitetu Sterującego ds. Funduszu Spójności – komponent 70 środowisko, wskazując na konieczność wypracowania spójnego i przejrzystego systemu oceny projektów inwestycyjnych. Uważają oni, że jasne i przejrzyste kryteria wyboru projektów powinny zostać zdefiniowane i być ogólnodostępne dla potencjalnych beneficjentów Funduszu Spójności. Bez wątpienia powinno nastąpić zwiększenie rangi przedstawicieli organizacji pozarządowych w tych komitetach, gdzie mają oni jedynie status obserwatorów, tak aby uzyskali oni prawa pełnego członka. Zwracali na to uwagę Robert Cyglicki i Marta Wiśniewska. W odniesieniu do regionalnych komitetów, jak sądzi ks. Słowik, ważne byłoby wskazanie praktycznych instrumentów ograniczających samowolę Marszałków Województwa. Ewa Gałka dodaje także, że konieczne jest na przyszłość dotrzymywanie 7-dniowych terminów powiadamiania o posiedzeniach, co w przypadku wielkopolskiego RKM nie jest niestety stosowane. Jan M. Grabowski uważa, że należałoby zmienić rolę RKS w procesie wdrażania funduszy strukturalnych. RKS winien być ostatnim ogniwem w łańcuchu oceny projektów, a nie jak jest obecnie jedynie organem doradczym dla samorządu województwa, który decyduje o przyznaniu dofinansowania konkretnemu wnioskowi. 5.3. Podsumowanie Bez wątpienia sam fakt wzięcia udziału w badaniach jest ważnym wskaźnikiem stopnia zaangażowania przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach komitetów. Wśród członków komitetów, którzy nie udzielili odpowiedzi na wysłane im drogą mailową ankiety, większość to osoby bardzo słabo uczestniczące - bądź rzadko obecne, bądź też zupełnie bierne w trakcie posiedzeń. Tym bardziej godna uznania jest uprzejmość i sumienność tych przedstawicieli, którzy mimo natłoku zajęć zgodzili się podzielić swoimi doświadczeniami wiążącymi się z członkostwem w komitetach. Należy uznać, że grupa 24 osób jest już całkiem reprezentatywna dla przeprowadzenia w skromnym zakresie badań jakościowych. Poprzez zapoznanie się z opiniami przedstawicieli, jak również z ich bezpośrednią oceną funkcjonowania komitetów, badania te stanowią istotny czynnik dla ustalenia poziomu aktywności przedstawicieli organizacji pozarządowych w pracach komitetów, uzupełniający, a niekiedy nawet znacznie korygujący zasób informacji zawarty w udostępnionych protokołach. Na przykład, wywiad z przedstawicielem trzeciego sektora w Komitecie Sterującym ds. Funduszu Spójności w sektorze transportu, pozwolił na odtworzenie rzeczywistego obrazu funkcjonowania tego komitetu, łącznie z jego historią. W świetle informacji udzielonych przez sekretariat KS wynikało, że komitet ten rozpoczął swoje działanie dopiero w czerwcu 2005 r., gdy tymczasem komitet działa, mimo zmiany składu członkowskiego, przy niezmienionej nazwie od grudnia 2003 roku. Wśród respondentów 16 osób to przedstawiciele krajowych komitetów, zaś 8 to członkowie regionalnych KS i KM. Należy stwierdzić w odniesieniu do przynależności organizacyjnej przedstawicieli biorących udział w badaniu, że są to zarówno mniejsze organizacje pozarządowe, np. Stowarzyszenie Inicjatyw Niemożliwych „Motyka” z Torunia, organizacje branżowe (Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników RP), jak i 71 duże organizacje i federacje o zasięgu ogólnopolskim – Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, FRDL, Koalicja POE, ZHP, czy też organizacje wyjątkowe w swoim rodzaju, o dużym prestiżu w swoim środowisku – Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej i PAH. A zatem organizacje te stanowią dokładne odzwierciedlenie trzeciego sektora w Polsce. Największa liczba respondentów to reprezentanci organizacji ekologicznych, łącznie 6 osób, w następnej kolejności zaś to przedstawiciele NOT (4 osoby) oraz FRDL – 2 osoby. Z następujących komitetów krajowych nikt nie wziął udziału w badaniu: KM SPO RZL, oba komitety krajowe ZPORR, PO PT, KM SPOT oraz komitety SPO „Rybołówstwo”. Zatem również większość komitetów krajowych, które wszakże są zasadniczym przedmiotem analizy niniejszego opracowania, jest reprezentowana w badaniu. Wprawdzie udało się uzyskać opinie przedstawicieli tylko 7, na łączną liczbę 32, komitetów regionalnych, ale zgodnie z przyjętymi założeniami i tak stanowią one jedynie uzupełnienie obrazu funkcjonowania komitetów krajowych. Wśród respondentów 7 osób oceniło swój komitet źle lub bardzo źle, natomiast 17, czyli zdecydowana większość, wystawiła pozytywną lub raczej pozytywną ocenę. Tym niemniej także w tej grupie przedstawicieli zdarzały się opinie krytyczne w stosunku do pewnych aspektów funkcjonowania reprezentowanych komitetów. Jako zasadnicza przyczyna negatywnej oceny są wymieniane – brak przejrzystości lub upolitycznienie komitetów (dotyczy to RKS) oraz niski poziom merytoryczny obrad i słabe przygotowanie członków, brak skuteczności. Trzeba podkreślić, że krytyczne oceny dotyczą głównie komitetów regionalnych. Natomiast, nawet ci przedstawiciele, którzy ogólnie dobrze oceniają komitety, również wskazują na pewne negatywne zjawiska. Rzadziej negowana jest strona organizacyjna pracy komitetów i pewne niedogodności w regulaminach, np. brak zwrotu kosztów podróży dla członków ze statusem obserwatora, niemożność sięgnięcia do dodatkowych opinii zewnętrznych ekspertów, zbyt duża ilość materiałów udostępniana z małym wyprzedzeniem czasu przed posiedzeniem, brak dostępu do pełnej dokumentacji (dotyczy to obrad KS), zbyt rzadko odbywające się posiedzenia i w związku z tym przeciągające się obrady. Dużym utrudnieniem i przeszkodą w efektywności działania przedstawicieli jest fakt ich zaangażowania w różnorodne działania społeczne i zawodowe, co skutkuje brakiem czasu i niską frekwencją na posiedzeniach. Jak zauważyła Anna Łączkowska z zachodniopomorskiego RKS, większość przedstawicieli nie uczestniczyłaby nawet w dodatkowych szkoleniach z racji braku czasu. Przedstawiciele sądzą, że głos partnerów społecznych powinien być uwzględniany na każdym etapie wydatkowania funduszy strukturalnych – począwszy od okresu planowania, tworzenia programów operacyjnych po monitorowanie wydatkowania środków. Opinie są podzielone odnośnie roli przedstawicieli. Według niektórych ważne jest odgrywanie funkcji społecznego obserwatora i watchdoga. Większość jednak sądzi, że partnerzy społeczni powinni dysponować dużą wiedzą, wręcz ekspercką, połączoną z doświadczeniem w dziedzinie dotyczącej danego programu operacyjnego. Zdecydowana większość respondentów uważa, że członkowie komitetów powinni powiększać swoje kwalifikacje poprzez specjalistyczne szkolenia. Poprawiłyby także funkcjonowanie komitetów dodatkowe spotkania integrujące członków. Idealnym rozwiązaniem byłoby rozwijanie tego kierunku, który wybrały organizacje 72 ekologiczne, tworząc Koalicję POE, koordynującą prace swoich przedstawicieli w komitetach. 6. Zakończenie W ramach opracowywania obu części niniejszego raportu, w przeciągu sześciu miesięcy, począwszy od czerwca 2005 r., zostały przeanalizowane setki stron materiałów źródłowych – protokołów, list obecności i tekstów zarządzeń powołujących poszczególne komitety. Łącznie zostały szczegółowo zbadane prace 22 komitetów krajowych w okresie: styczeń 2004 – listopad 2005, a dodatkowo w celach porównawczych zostały przeanalizowane udostępnione materiały z posiedzeń 23 komitetów regionalnych w okresie styczeń 2004 – maj 2005. W drugiej fazie badań udało się przeprowadzić wywiady z 24 przedstawicielami organizacji pozarządowych w komitetach, zarówno krajowych, jak i regionalnych. Raport natomiast nie obejmuje Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). W jego ramach funkcjonują: Zespół - Komitet ds. Monitorowania PROW, Komitet Sterujący Działaniem 8: „Pomoc techniczna” oraz regionalne komitety ds. PROW. Tak samo badaniem nie został objęty działający wciąż Zespół – Komitet ds. Monitorowania SAPARD, który wygasza swoją aktywność w 2006 r. Liczbę komitetów krajowych uzupełniają trzy inne, których funkcjonowanie wykracza poza ramy czasowe niniejszego raportu. Na przełomie 2005 i 2006 r. rozpoczynają swoją działalność: Komitet Monitorujący dla Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, jak również dwa komitety sterujące: Komitet Sterujący dla priorytetu „Polityka regionalna i działania transgraniczne” Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Komitet Sterujący dla priorytetu „Rozwój zasobów ludzkich” Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W świetle materiałów źródłowych udało się ustalić, że w poddanych analizie 22 krajowych komitetach monitorujących i sterujących, znajduje się 115 członków z ramienia organizacji pozarządowych. Należy pamiętać o tym, że lista obejmuje zarówno członków, jak i ich stałych zastępców. Jest to liczba szacunkowa, wynikająca z formalnej przynależności przedstawicieli w chwili powoływania komitetów i znajdująca odzwierciedlenie w podstawie prawnej ich funkcjonowania, jaką stanowią stosowne zarządzenia. Niektórzy zastępcy z racji nieuczęszczania na posiedzenia nawet nie poczuwają się do swojego członkostwa w komitetach. W sytuacji, gdy ich obecność nie jest wymagana, ponieważ stali członkowie regularnie przybywają na posiedzenia, taka postawa jest całkowicie usprawiedliwiona. Jednocześnie analiza protokołów wykazała, że są również tacy zastępcy członków, którzy stopniem zaangażowania i profesjonalizmem przewyższają zastępowane przez siebie osoby. Należy pamiętać o tym, że członkostwo komitetów ulega pewnym zmianom, co najbardziej jest widoczne wśród reprezentantów administracji publicznej. W tym przypadku to nie konkretne osoby, a urzędy są reprezentowane w komitetach. Po ostatnich przekształceniach w administracji publicznej wskutek zmiany rządu, odejście np. podsekretarzy stanu, przewodniczących niektórym komitetom stało się oczywiste. Pewny problem stanowi jednak zmiana przynależności organizacyjnej danego partnera społecznego. W związku z tym jawi się pytanie, które było także wielokrotnie poruszane w trakcie posiedzeń różnych komitetów ze względu na 73 kwestię zastępstwa: czy ważniejsze jest to, że to dana osoba jest członkiem, wybrana wszakże ze względu na swoje predyspozycje i doświadczenie, czy też najistotniejszy jest fakt reprezentowania danej organizacji pozarządowej. Różnie radzono sobie z tym problemem. Doszło, na przykład, do zmiany zarządzenia powołującego Komitet Sterujący dla Priorytetu 3 SPO RZL specjalnie w celu ułatwienia wprowadzania zmian w składzie osobowym komitetu. Zmiana polegała na rezygnacji z imiennego przedstawiania członków Komitetu w zarządzeniu na rzecz wskazania jedynie instytucji delegujących swych przedstawicieli. Trzeba jednak pamiętać o tym, że bezwarunkowe przyjęcie i nadużywanie tego drugiego stanowiska (liczy się fakt reprezentowania danej organizacji) skutkowałoby pewnym chaosem. Gdyby z posiedzenia na posiedzenie dana organizacja czy instytucja przysyłałaby wciąż nowych zastępców stałego członka przez siebie wysuniętego, to taka osoba mimo zapewnienia frekwencji, nie mogłaby zbyt aktywnie uczestniczyć w pracach komitetu, z którymi wcześniej nie byłaby dobrze zapoznana. W chwili obecnej pełna lista przedstawicieli może zatem nieco dobiegać od stanu, jaki jest ukazany w Załączniku B. Dotyczy to także grupy 81 przedstawicieli, którzy formalnie reprezentują organizacje pozarządowe w RKS i RKM. Jako ciekawostkę można podać fakt, że 5 osób posiada „podwójne członkostwo”, zasiadając jednocześnie w jednym z ogólnopolskich komitetów oraz w komitecie regionalnym, jedna osoba zaś jest jednocześnie członkiem komitetu i zastępcą w innym, aktywnie zresztą uczestnicząc w pracach obu gremiów. Występuje również przypadek posiadania równocześnie statusu członka oraz obserwatora w dwu różnych komitetach krajowych. Przeprowadzenie podziału przedstawicieli w odniesieniu do ich przynależności organizacyjnej pozwala stwierdzić, jakie typy organizacji posiadają swoich reprezentantów w komitetach. Podsumowanie tego rodzaju zostało dokonane oddzielnie w odniesieniu do komitetów krajowych i regionalnych. Tabela 1: Komitety krajowe – podział ze względu na organizacje Nazwa/typ organizacji liczba przedstawicieli FRDL 8 NOT 12 Koalicja POE 14 organizacje młodzieżowe 10 organizacje socjalne 22 organizacje kulturalne i edukacyjne organizacje branżowe organizacje infrastrukturalne inne Razem 3 12 9 25 115 Poza wyraźnie rysującym się podziałem na 6 różnego rodzaju typów organizacji: ekologiczne (Koalicja POE), młodzieżowe, socjalne, kulturalne i edukacyjne, 74 branżowe i infrastrukturalne, w zestawieniu tym, jako osobne kategorie zostały wydzielone dwie organizacje: FRDL oraz Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT, co uzasadnione jest ich szczególnie licznym reprezentowaniem w komitetach. O ile najwięcej przedstawicieli posiadają organizacje socjalne (22 osoby), to na drugim miejscu plasują się organizacje ekologiczne z 14 przedstawicielami, a następnie Federacja NOT i organizacje branżowe (po 12 przedstawicieli), przy czym stowarzyszenia sfederalizowane w Naczelnej Organizacji Technicznej bez wątpienia przynależą również do kategorii organizacji branżowych. Następną kategorię stanowią organizacje młodzieżowe (ZHP i ZSP) – 10 reprezentantów. 9 przedstawicieli zasiada w komitetach z ramienia organizacji infrastrukturalnych. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej posiada łącznie 8 reprezentantów w komitetach krajowych. Najmniej, bo tylko 3 członków komitetów reprezentuje organizacje kulturalne i edukacyjne. W przypadku regionalnych komitetów podział ze względu na przynależność organizacyjną przedstawicieli wygląda następująco: Tabela 2: Komitety regionalne – podział ze względu na organizacje Nazwa/typ organizacji liczba przedstawicieli FRDL 10 NOT 2 Koalicja POE 8 organizacje młodzieżowe 3 organizacje socjalne 14 organizacje kulturalne i edukacyjne 6 organizacje branżowe 2 organizacje infrastrukturalne 5 inne 31 Razem 81 Zważywszy na przynależność organizacyjną przedstawicieli należy stwierdzić, że w RKS i RKM, podobnie jak w komitetach krajowych, najwięcej znajduje się reprezentantów organizacji socjalnych, następna zaś pod względem liczebności przedstawicieli jest Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Stosunkowo liczni są także członkowie organizacji ekologicznych i kulturalno-edukacyjnych. Bardzo duża jest również w regionalnych komitetach grupa przedstawicieli organizacji, których nie da się jednoznacznie zakwalifikować do żadnej z wymienionych kategorii. Wśród nich znajdują się osoby, które tylko formalnie reprezentują organizacje pozarządowe, tak jak np. Polskie Towarzystwo Studentów Stomatologii i Polski Związek Łowiecki, w istocie zaś wcale nie są one partnerami społecznymi. Jest to wyraźnym przejawem złego systemu rekrutowania przedstawicieli do komitetów regionalnych - mało przejrzyste i nie w pełni demokratyczne procedury wyboru. Zważywszy na frekwencję i ilość oraz jakość wypowiedzi zgłaszanych w trakcie posiedzeń, na pierwszym miejscu należy wymienić przedstawicieli organizacji 75 ekologicznych oraz Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT. Z reguły aktywni byli w trakcie posiedzeń przedstawiciele organizacji branżowych, organizacji socjalnych, jak również FRDL. Analiza protokołów z posiedzeń niektórych komitetów wskazuje jednak na znaczną bierność przedstawicieli. Jest to znamienne dla KM ZPORR, a zwłaszcza w przypadku KS dla Priorytetu 3 SPO RZL. Przeprowadzone badania pozwalają na wskazanie pewnych rekomendacji dotyczących funkcjonowania komitetów. Z pewnością korzystne byłoby uregulowanie podstawowych błędów w ich funkcjonowaniu. Są to obok wyżej wymienionego niewłaściwego systemu rekrutacji przedstawicieli komitetów regionalnych, przede wszystkim zbyt duża bierność członków komitetów, co dotyczy nie tylko przedstawicieli organizacji pozarządowych. W skutek tego, często posiedzenia ograniczają się do prezentacji dokonanych przez przedstawicieli administracji oraz rutynowego przeprowadzania głosowania. Na słaby poziom zaangażowania, niską frekwencję i niewystarczające przygotowanie merytoryczne wielu członków komitetów wskazywali również sami przedstawiciele, co potwierdza ogólne konkluzje rysujące się w świetle analizy protokołów z posiedzeń. W przeciwieństwie do dużej częstotliwości posiedzeń komitetów regionalnych, komitety krajowe zbierają się częstokroć zbyt rzadko. W efekcie posiedzenia są przeciążone ilością rozpatrywanych zagadnień, a członkowie komitetów nie są w stanie efektywnie w nich uczestniczyć. Wśród opinii przedstawicieli niejednokrotnie zdarzały się negatywne wypowiedzi na temat zbyt późnego dostarczania materiałów na posiedzenia. Są również wysuwane zastrzeżenia co do nadużywania klauzuli poufności w odniesieniu do prac komitetów, zwłaszcza sterujących. Zatem należałoby oficjalnie uregulować tę kwestię. Zakres obowiązywania deklaracji bezstronności i poufności z reguły obejmuje wszystko, co dotyczy zamówień publicznych, jak również szczegółowych informacji zawartych w projektach rozpatrywanych przez komitet, które nader często są osłaniane tajemnicą handlową. Problem dostępu do informacji to również kwestia upublicznienia informacji odnoszących się do prac komitetów. Wszystkie protokoły z posiedzeń powinny być jawne. W świetle ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, jak również art. 61 Konstytucji, wszelka informacja o sprawach publicznych, jeżeli nie została na podstawie innych ustaw szczegółowych objęta tajemnicą państwową lub służbową i jeżeli nie narusza prywatności bądź godności człowieka – podlega ujawnieniu. O ile komitety krajowe są pod tym względem stosunkowo przejrzyste – sytuacją idealną jest umieszczanie protokołów na stronach internetowych ministerstw, to w stosunku do komitetów regionalnych można już wysunąć poważne zastrzeżenia w tym zakresie. Często można się spotkać z brakiem zrozumienia, co należy rozumieć pod pojęciem protokołu. Nie są nim z pewnością prezentacje ani uchwały z posiedzeń. Na podstawie przeprowadzonych badań można pokusić się o danie odpowiedzi na zasadnicze pytanie, jaki powinien być przedstawiciel w komitetach: zdyscyplinowany, dysponujący czasem, posiadający fachową wiedzę, ale i kierujący się głosem zdrowego rozsądku. Przedstawiciel powinien, możliwie szeroko, konsultować się w zakresie decyzji podejmowanych w ramach działalności w komitecie, szukać wsparcia pośród organizacji i ekspertów pozarządowych, a nawet odwoływać się do szerszej opinii. Nie powinno być mowy o pilnowaniu tylko interesów własnego środowiska. Na pierwsze miejsce wysuwa się rola strażnicza 76 przedstawicieli. Kwintesencją tego mogą być słowa jednego z reprezentantów, Kazimierza Wołosiuka, jakie padły w trakcie gorącej dyskusji na jednym z posiedzeń KS SPO „Ryby”: „My jesteśmy oczywiście po to, żeby pytać, chronić wydawanie publicznych pieniędzy”. Monitorowanie działalności administracji publicznej w zakresie zarządzania środkami finansowymi jest zatem podstawowym zadaniem, ale i zarazem wyzwaniem dla przedstawicieli. Komitety powinny być bardziej zintegrowane. Należy zgodzić się z opinią, wysuwaną przez samych przedstawicieli, że bardzo przydatne mogą być okresowe spotkania reprezentantów organizacji pozarządowych z różnych Komitetów, także na poziomie regionalnym. Dałoby to możliwość dzielenia się wiedzą praktyczną. Przydałoby się również stałe podnoszenie kwalifikacji przedstawicieli poprzez szkolenia. Podwyższenie poziomu merytorycznego skutkowałoby również wzrostem rangi i autorytetu przedstawicieli w komitetach. 77 7. Wskazówki bibliograficzne • Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 11 lutego 2003 r., Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2003 r. • Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. nr 116, poz. 1206) • Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz. 1198) • Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich Nr 1260 z 1999 r. - Dz. U. UE nr L 161 z 26 czerwca 1999 r. • Opracowania dotyczące funkcjonowania poszczególnych komitetów, zob.: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl http://www.minrol.gov.pl/DesktopDefault.aspx?TabOrgId=1062 http://www.mtib.gov.pl/prezentacje/78.html http://www.spot.gov.pl http://www.ekoportal.pl/jetspeed/portal/portal/Fundusze_UE/Fundusz_spojnosci http://www.bkkk-cofund.org.pl/index.php?gr=11&act=565 78 8. Załączniki A Załącznik 1: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich W skład Komitetu wchodzą: Joanna Staręga-Piasek / Witold Monkiewicz (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej) oraz Anna Machalica-Pułtorak / Adam Stecki (Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego), Alicja Jankiewicz / Tadeusz Krasoń (Polska Federacja Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych), Aldona Wiktorska–Święcka / Krzysztof Kołodziejczyk (Związek Harcerstwa Polskiego), Robert Kula / Anna Konert (Związek Młodzieży Wiejskiej), Henryk Narwojsz / Jolanta Ślęczkowska (Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego) Posiedzenia Komitetu Monitorującego odbyły się w dniach: 19 lipca 2004 r., 15 grudnia 2004 r., 18 marca 2005 r., 17 maja 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego Polska Federacja Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych Związek Harcerstwa Polskiego Związek Młodzieży Wiejskiej Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego Razem 6 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków Liczba zapytań 1 Liczba innych wypowiedzi 3 2 5 8 1 2 2 7 13 4 18 14 2 2 110 1 2 21 126 4 6 0 5 6 I/6, II/5, III/4, IV/7, V/7, VI/6 I/12, II/9, III/10, IV/7, V/12, VI/10 I/6, II/4, III/4, IV/1, V/2, VI/3 6 79 Załącznik 2: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego dla Priorytetu 1 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich W skład komitetu wchodzą: Janusz Zugaj / Teresa Jednoróg (Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS); Piotr Kowalski / Katarzyna Goleman (Związek Harcerstwa Polskiego); Andrzej Terlecki / Barbara Jóźwiak (Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Bezrobotnych); Grzegorz Śliwa / Leszek Kotula (Fundacja Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu). Posiedzenia komitetu odbyły się: 1 października 2004 r., 1 grudnia 2004 r., 7 stycznia 2005 r., 18 lutego 2005 r., 24 lutego 2005 r., 15 czerwca 2005 r., 10 sierpnia 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS Związek Harcerstwa Polskiego Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Bezrobotnych Fundacja Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków 6 Liczba zapytań 4 Liczba innych wypowiedzi 2 4 1 2 5 4 2 8 7 1 15 341 1 7 17 4 30 365 7 2 I/6, II/6, III/2, IV/7, V/5 I/15, II/14, III/14, IV/8, V/10 I/4, II/7, III/8, IV/3, V/6 80 Załącznik 3: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego dla Działań 2.1. i 2.2. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich W skład komitetu wchodzą: Maria Wróblewska (Fundacja Rozwoju Wsi i Rolnictwa), Tomasz Perkowski (Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej), Bohdan Kamiński (Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów) Posiedzenia komitetu odbyły się: 18 października 2004 r., 21 stycznia 2005 r., 28 czerwca 2005 r., 19 lipca 2005 r., 24 października 2005 r. Nazwa organizacji Fundacja Rozwoju Wsi i Rolnictwa Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Obecność Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba innych wypowiedzi 10 12 4 4 5 3 0 I/3 , II/5, III/5, IV/7, V/7 I/9 , II/9, III/9, IV/9, V/8 I/7 , II/5, III/3, IV/8, V/6 1 1 10 15 3 15 6 161 2 12 11 188 81 Załącznik 4: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego dla Działań 2.3 i 2.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich W skład komitetu wchodzą: Wojciech Żurowicz / Krystyna Oleś (Fundacja Instytut Karpacki), Dorota Pietrzkiewicz / Krzysztof Foremniak (Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość), Anna Dąbrowa / Grzegorz Kondek (Zrzeszenie Studentów Polskich Rada Naczelna), Krzysztof Lipski / Elżbieta Rusielewicz (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej), Ewa Mańkiewicz-Cudny / Mariusz Kiełb (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT) Posiedzenia komitetu odbyły się: 5 października 2004 r., 10 stycznia 2005 r., 17 lutego 2005 r., 13 maja 2005 r., 29 września 2005 r., 14 listopada 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Fundacja Instytut Karpacki Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość Zrzeszenie Studentów Polskich Rada Naczelna Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT Razem 2 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków Liczba zapytań 3 3 4 3 Liczba innych wypowiedzi 5 5 I/6, II/5, III/5, IV/7 I/14, II/13, III/12, IV/12 I/11, II/7, III/3, IV/4 0 6 0 1 36 28 1 13 177 1 3 7 3 52 212 82 Załącznik 5: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego dla Priorytetu 3 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich W skład komitetu wchodzą: Kazimierz Jankowski / Magdalena Klimek (Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy), Bronisław Wesołowski / Małgorzata Wojnarowska (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT), Helena Żuraw / Piotr Hańderek (Europejskie Centrum Zrównoważonego Rozwoju), Dorota Kołakowska / Dariusz Supeł (Związek Harcerstwa Polskiego). Posiedzenia komitetu odbyły się: 20 października 2004 r., 13 grudnia 2004 r., 21 lutego 2004 r., 16 maja 2005 r., 26 lipca 2005 r., 30 września 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT Europejskie Centrum Zrównoważonego Rozwoju Związek Harcerstwa Polskiego Razem 4 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba innych wypowiedzi 3 13 4 1 10 455 2 10 21 6 33 480 6 2 2 I/5, II/6, III/5, IV/6, V/2, VI/4 I/14, II/9, III/13, IV/12, V/13, VI/12 I/9, II/8, III/2, IV/4, V/5, VI/5 83 Załącznik 6: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL W skład komitetu wchodzą: Monika Hawkes / Małgorzata Gebert (Polska Akcja Humanitarna), Marta Titatniec / Jarosław Bittel (Caritas Polska), Marek Stefaniak / Aleksandra Goc (Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego OZOS), Agnieszka Grzybek / Małgorzata Dymowska (Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych OśKA), Urszula Biegańska / Joanna Waszak (Polski Czerwony Krzyż), Marcin Dadel / Alina Gałązka (Stowarzyszenie KLON/JAWOR), Anna Kruczek / Jacek Sutryk (Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS) Posiedzenia komitetu odbyły się: 31 sierpnia 2004 r., 15 listopada 2004 r., 17 grudnia 2004 r., 20 grudnia 2004 r., 10 marca 2005 r., 16 czerwca 2005 r., 21 września 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Polska Akcja Humanitarna Caritas Polska Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego OZOS Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych OśKA Polski Czerwony Krzyż Stowarzyszenie KLON/JAWOR Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS Razem 4 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba wypowiedzi 2 2 1 2 2 2 3 4 8 12 4 1 6 18 19 6 19 41 2 6 224 4 2 29 267 9 7 7 4 5 7 I/7, II/7, III/8, IV/7, V/4 I/11, II/12, III/11, IV/9, V/8 I/5, II/6, III/5, IV/2, V/4 8 84 Załącznik 7: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 W skład komitetu wchodzą: Elżbieta Streker-Dembińska / Mariusz Płaczkiewicz (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT), Małgorzata Rulińska / Witold Monkiewicz (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej), Edward Dawidowski / Lidia Sulicka (Caritas Diecezji Katowickiej), Grzegorz Szwed / Dariusz Danuk, Magdalena Rosiczenko, Iwona Troc (Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce), Piotr Rymarowicz /Anna Mendel (Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych), Grzegorz Siwiński / Barbara Czachura (Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów), Krzysztof Zasiadły (Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości) Posiedzenia komitetu odbyły się w dniach: 27 lipca 2004 r., 16 grudnia 2004 r., 17 marca 2005 r., 12 maja 2005 r., 15 czerwca 2005 r., 16 września 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Federacja Stowarzyszeń Naukowo Technicznych NOT Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Caritas Diecezji Katowickiej Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości Razem 4 Inni partnerzy społeczni I/9, II/8, III/6,IV/8,V/9, VI/6 I/28, II/25, III/26, IV/26, V/23, VI/24 I/17, II/18, III/19, IV/16, V/13, VI/16 Administracja rządowa Administracja samorządowa Liczba wniosków 2 Liczba zapytań 1 Liczba wypowiedzi 5 1 6 1 6 3 1 4 1 3 2 2 3 5 11 15 10 7 227 5 10 63 85 Załącznik 8: Analiza aktywności członków Krajowego Komitetu Sterującego dla Działania 1.6. „Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach” w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 W skład Komitetu wchodzi Jakub Majewski, Instytut Rozwoju i Promocji Kolei. Posiedzenia Komitetu odbyły się w dniach: 16 sierpnia 2005 r., 6 października 2005 r., 28 października 2005 r. Nazwa organizacji Instytut Rozwoju i Promocji Kolei Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Obecność Liczba wniosków Liczba zapytań 3 Liczba innych wypowiedzi 3 3 I/6, II/4, III/1 I/8, II/4, III/7 I/7, II/7, III/9 1 1 3 4 39 1 3 29 2 8 71 86 Załącznik 9: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Pomoc Techniczna W skład komitetu wchodzą: Joanna Krasnodębska / Łukasz Domagała (Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT), Ewa Jasińska / Grzegorz Nowakowski (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej) Posiedzenia komitetu odbyły się w dniach: 30 lipca 2004 r., 13 grudnia 2004 r., 10 marca 2005 r., 28 listopada 2005 r. (brak danych) Nazwa organizacji Obecność Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Razem 1 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem I/0, II/6, III/6 I/4, II/4, III/6 I/4, II/5, III/5 Liczba wniosków 1 Liczba zapytań 3 Liczba innych wypowiedzi 4 1 3 4 1 10 2 1 89 8 12 19 103 1 87 Załącznik 10: Częściowa analiza aktywności członków Komitetu Sterującego Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna 2004-2006 W skład komitetu wchodzą: Hanna Szczeblewska (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej), Paweł Gizbert-Studnicki (Fundacja Instytut Studiów Strategicznych) Posiedzenia komitetu odbyły się, między innymi: 2 marca 2005 r., 19 kwietnia 2005 r., 22 kwietnia 2005 r., 28 czerwca 2005 r., 10 października 2005 r. Dane dotyczą tylko dwóch posiedzeń: 19 kwietnia 2005 r. oraz 28 czerwca 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Fundacja Instytut Studiów Strategicznych Razem 1 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem 1 Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba innych wypowiedzi 0 0 1 1 I/4, II/4 2 I/6, II/5 4 11 2 1 2 2 6 13 I/2, II/5 88 Załącznik 11: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 / Podstawy Wsparcia Wspólnoty W skład komitetu wchodzą: Arkadiusz Lewicki / Ewelina Rozpara (Stowarzyszenie „Pro Europa”); Elżbieta Wojciechowska-Lipka / Grzegorz Pysz (Stowarzyszenie Agro Biznes Klub); Tadeusz Romanowicz / Bogumiła Nawrocka-Fuchs (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT); Renata Koźlicka / Tomasz Kozłowski (Stowarzyszenie na rzecz FIP); Waldemar Zbytek /Anna Dąbrowa (Zrzeszenie Studentów Polskich); Marek Rymsza / Kamila Hernik (Instytut Spraw Publicznych); Tomasz Saryusz Wolski / Elżbieta Królikowska (Towarzystwo Inicjatyw Europejskich); Tadeusz Pomianek / Agata Jurkowska (Stowarzyszenie Promocji Przedsiębiorczości), Jolanta Woźnicka / Zenon Matuszko (Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT) Posiedzenia komitetu odbyły się: 23 lutego 2004 r., 28 lipca 2004 r., 7 grudnia 2004 r., 8 czerwca 2005 r., 21 września 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Stow. „Pro Europa” Stow. Agro Biznes Klub NOT Stow. na rzecz FIP ZSP Instytut Spraw Publicznych Towarzystwo Inicjatyw Europejskich Stow. Promocji Przedsiębiorczości Sieć SPLOT Razem 6 4 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków 1 Liczba zapytań 6 1 4 3 3 5 Liczba innych wypowiedzi 1 3 1 1 5 2 3 1 I/9, II/8, III/7, IV/7, V/7 I/35, II/23, III/26, IV/18, V/20 I/20, II/13, III/13, IV/15, V/10 1 9 6 5 11 20 2 2 194 1 20 14 234 7 89 Załącznik 12: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny Transport W skład komitetu wchodzą: Jacek Poniewierski (Stowarzyszenie Sympatyków Kolei Szynowej), Krzysztof Rytel (Stowarzyszenie Kulturalno-Ekologiczne „Zielone Mazowsze”) Posiedzenia komitetu odbyły się: 10 września 2004 r., 8 grudnia 2004 r., 16 czerwca 2005 r., 16 września 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Stowarzyszenie Sympatyków Kolei Szynowej Stowarzyszenie KulturalnoEkologiczne „Zielone Mazowsze” Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem 4 Liczba wniosków 5 Liczba zapytań 12 Liczba innych wypowiedzi 11 4 3 3 5 8 15 16 2 12 16 4 8 103 5 17 25 136 I/5, II/5, III/4, IV/3 I/12, II/11, III/13, IV/13 I/7, II/6, III/4, IV/6 6 90 Załącznik 13: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym Transport W skład komitetu wchodzą: Stefan Krychniak (Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP), Ryszard Bogusz (Ogólnopolskie Stowarzyszenie Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych) – status obserwatora, Jakub Majewski (Instytut Rozwoju i Promocji Kolei) – status obserwatora, Robert Cyglicki (Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Instytut Ekonomii Środowiska) – status obserwatora. Posiedzenia komitetu odbyły się w dniach: 29 listopada 2004 r., 10 grudnia 2004 r., 21 grudnia 2004 r., 14 stycznia 2005 r., 18 lutego 2005 r., 15 kwietnia 2005 r., 17 czerwca 2005 r., 20 września 2005 r., 18 października 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP Ogólnopolskie Stowarzyszenie Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych Instytut Rozwoju i Promocji Kolei Instytut Ekonomii Środowiska 9 9 Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba zapytań Liczba innych wypowiedzi 1 1 1 1 1 1 1 1 2 7 6 Razem Inni partnerzy społeczni Liczba wniosków I/2, II/2, III/2, IV/2, V/2, VI/2, VII/2, VIII/5, IX/4 I/3, II/3, III/2, IV/2, V/3, VI/3, VII/2, VIII/3, IX/3 I/2, II/3, III/3, IV/2, V/2, VI/2, VII/2, VIII/2, IX/1 1 22 1 2 2 24 91 Załącznik 14: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Strategię Wykorzystania Funduszu Spójności W skład komitetu wchodzą: Bohdan Szymański – status obserwatora (Polski Klub Ekologiczny), Marta Wiśniewska – status obserwatora (Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, WWF Polska) Posiedzenia odbyły się: 22 listopada 2004 r., 20-21 kwietnia 2005 r., 26 kwietnia 2005 r., 27 kwietnia 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Polski Klub Ekologiczny Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć Razem 4 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba wypowiedzi 6 50 651 4 brak danych brak danych brak danych 2 651 6 52 92 Załącznik 15: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego do spraw Funduszu Spójności (część – środowisko) W skład Komitetu wchodzą: Andrzej Guła (Instytut Ekonomii Środowiska), Andrzej Kassenberg (Instytut na rzecz Ekorozwoju) Posiedzenia Komitetu odbyły się w dniach: 29 stycznia 2004 r., 11 marca 2004 r., 1 kwietnia 2004 r., 5 maja 2004 r., 2 czerwca 2004 r., 13 stycznia 2005 r., 9 maja 2005 r., 23 września 2005 r. Nazwa organizacji Instytut Ekonomii Środowiska Instytut na rzecz Ekorozwoju Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Obecność 7 Liczba wniosków 3 Liczba zapytań 2 Liczba innych wypowiedzi 8 6 2 2 16 5 4 24 2 1 2 128 2 2 8 2 6 137 VI/4, VII/4, VIII/3 I/10, II/9, III/8, IV/9, V/8, VI/8,VII/8, VIII/6 I/2, II/2, III/2, IV/2, V/1, VI/4, VII/4, VIII/4 93 Załącznik 16: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw W skład komitetu wchodzą: Włodzimierz Hausner / Halina Grzelakowska (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Posiedzenia komitetu odbyły się w dniach: 26 lipca 2004 r., 18 października 2004 r., 10 grudnia 2004 r., 16 marca 2005 r., 16 maja 2005 r., 20 czerwca 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT Razem 6 Inni partnerzy społeczni I/9, II/8, III/8, IV/8, V/8, VI/8 I/8, II/8, III/7, IV/8, V/8, VI/8 I/3, II/5, III/5, IV/4, V/2, VI/3 Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Liczba wniosków 1 Liczba zapytań 6 Liczba innych wypowiedzi 12 1 6 12 3 7 27 2 5 137 5 13 17 177 5 94 Załącznik 17: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006 W skład komitetu wchodzą: Halina Miłaszewicz / Tomasz Jung (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT), Jerzy Polaczek / Jan Kawiński (Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów), Andrzej Kidyba / Ewa Rybińska (Krajowe Stowarzyszenie Agencji Rozwoju Regionalnego) Posiedzenia komitetu odbyły się w dniach: 14 października 2004 r., 4 lutego 2004 r., 17 marca 2005 r., 11 kwietnia 2005 r., 29 kwietnia 2005 r., 20 maja 2005 r., 30 maja 2005 r., 27 czerwca 2005 r., 20 lipca 2005 r., 17 sierpnia 2005 r., 27 września 2005 r., 19 października 2005 r., 15 listopada 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Stowarzyszenie Federacji NaukowoTechnicznych NOT Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów Krajowe Stowarzyszenie Agencji Rozwoju Regionalnego Razem 10 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Liczba wniosków Liczba zapytań Liczba innych wypowiedzi 1 3 8 3 9 2 10 11 13 I/10, II/11, III/6, IV/8, V/8, VI/9, VII/9, VIII/8, IX/10, X/8, XI/7, XII/7, XIII/7 I/12, II/12, III/10, IV/14, V/11, VI/12, VII/11, VIII/12, IX/9, X/9, XI/7, XII/11, XIII/8 1 1 118 95 Administracja samorządowa Razem I/10, II/8, III/4, IV/10, V/6, VI/5, VII/0, VIII/9, IX/6, X/6, XI/2, XII/8, XIII/7 1 4 10 3 6 138 96 Załącznik 18: Analiza aktywności Członków Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” W skład komitetu wchodzą: Anna Potok / Krzysztof Kwatera (Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich), Radosław Gawlik (Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA) Posiedzenia odbyły się w dniach: 30 lipca 2004, 2 grudnia 2004, 13 kwietnia 2005, 7 czerwca 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich Stowarzyszenie Ekologiczne EKOUNIA Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem 4 Liczba wniosków 5 Liczba zapytań 1 Liczba innych wypowiedzi 17 4 1 4 10 6 5 27 2 1 9 1 90 I/1, II/10, III/6, IV/5 I/7, II/5, III/7, IV/7 I/7, II/10, III/10, IV/3 1 3 10 2 109 97 Załącznik 19: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” W skład komitetu wchodzi Wędliniarzy RP) Wiesław Różański (Stowarzyszenie Rzeźników i Posiedzenia odbyły się w dniach: 25 listopada 2004 r., 29 grudnia 2004 r., 18 lutego 2005 r., 14 marca 2005 r., 12 maja 2005 r., 3 czerwca 2005 r., 4 lipca 2005 r., 29 lipca 2005 r., 30 sierpnia 2005 r., 19 września 2005 r., 18 października 2005 r., 25 listopada 2005 r. Nazwa organizacji Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP Razem Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem Obecność Liczba wniosków Liczba zapytań 1 Liczba innych wypowiedzi 5 0 1 5 10 I/2, II/5, III/3, IV/3, V/4, VI/3, VII/2, VIII/4, IX/2, X/2, XI/3, XII/4 I/8, II/9, III/9, IV/8, V/7, VI/9, VII/8, VIII/8, IX/8, X/9, XI/8, XII/7 I/3, II/3, III/2, IV/6, V/4, VI/4, VII/2, VIII/3, IX/6, X/3, XI/4, XII/2 3 5 4 121 1 7 8 0 133 98 Załącznik 20: Analiza aktywności członków Komitetu Monitorującego Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” W skład komitetu wchodzi Bogusław Szemioth (Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb). Posiedzenia komitetu odbyły się: 19 marca 2004 r., 20 października 2004 r., 17 grudnia 2004 r., 23 marca 2005 r., 15 czerwca 2005 r., 19 października 2005 r., 16 listopada 2005 r. Nazwa organizacji Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb Razem Inni partnerzy społeczni Administracja publiczna Administracja samorządowa Razem Obecność 6 I/5, II/5, III/3, IV/5, V/3,VI/4, VII/7 I/6, II/6, III/4, IV/4, V/5,VI/4, VII/4 I/1, II/0, III/1, IV/1, V/1,VI/0, VII/1 Liczba wniosków 4 Liczba zapytań 3 Liczba innych wypowiedzi 16 4 3 16 5 12 23 2 1 147 1 4 14 174 7 99 Załącznik 21: Analiza aktywności członków Komitetu Sterującego Sektorowym Programem Operacyjnym „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” W skład komitetu wchodzą: Ryszard Klimczak (Stowarzyszenie Armatorów Rybackich), Kazimierz Wołosiuk / Ryszard Okrój (Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb), Anna Daczko /status obserwatora/ (WWF Polska) Posiedzenia komitetu odbyły się: 14 października 2004 r., 4 listopada 2004 r., 7 grudnia 2004 r., 5 stycznia 2004 r., 22 lutego 2005 r., 22 marca 2005 r., 19 kwietnia 2005 r., 3 czerwca 2005 r., 30 czerwca 2005 r., 26 sierpnia 2005 r., 22 września 2005 r. oraz 27 października 2005 r. Nazwa organizacji Obecność Stowarzyszenie Armatorów Rybackich Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb WWF Polska Razem 7 Inni partnerzy społeczni Administracja rządowa Administracja samorządowa Razem 17 Liczba wniosków Liczba zapytań 3 Liczba innych wypowiedzi 14 3 2 33 3 5 47 5 6 27 7 3 237 2 2 7 14 11 271 3 I/5, II/5, III/5,IV/6, V/3, VI/4, VII/5, VIII/6, IX/5, X/4, XI/4, XII/3 I/10, II/6, III/7,IV/10, V/7, VI/9, VII/9, VIII/10, IX/8, X/6, XI/9, XII/7 I/4, II/9, III/5,IV/5, V/5, VI/4, VII/4, VIII/4, IX/2, X/5, XI/4, XII/4 100 Załącznik B: Lista przedstawicieli Komitet Monitorujący Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich • Joanna Staręga-Piasek – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej • Witold Monkiewicz (zastępca) - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej • Anna Machalica-Pułtorak - Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego • Adam Stecki (zastępca) - Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego • Alicja Jankiewicz - Polska Federacja Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych • Tadeusz Krasoń (zastępca) - Polska Federacja Związków Stowarzyszeń Osób Niepełnosprawnych • Aldona Wiktorska–Święcka - Związek Harcerstwa Polskiego • Krzysztof Kołodziejczyk (zastępca) - Związek Harcerstwa Polskiego • Robert Kula - Związek Młodzieży Wiejskiej • Anna Konert (zastępca) - Związek Młodzieży Wiejskiej • Henryk Narwojsz - Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego • Jolanta Ślęczkowska (zastępca) - Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego Komitet Sterujący dla Priorytetu I Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 5. Janusz Zugaj - Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS 6. Teresa Jednoróg (zastępca) - Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS 7. Piotr Kowalski - Związek Harcerstwa Polskiego 8. Katarzyna Goleman (zastępca) - Związek Harcerstwa Polskiego 9. Andrzej Terlecki - Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Bezrobotnych 10. Barbara Jóźwiak (zastępca) - Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Bezrobotnych 11. Grzegorz Śliwa - Fundacja Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu 12. Leszek Kotula (zastępca) - Fundacja Wiedza i Rozwój przy PWSZ w Nowym Sączu Komitet Sterujący dla Działań 2.1 i 2.2 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich • Maria Wróblewska - Fundacja Rozwoju Rolnictwa, Wsi i Obszarów Wiejskich • Tomasz Perkowski - Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej • Bohdan Kamiński - Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów Komitet Sterujący dla Działań 2.3 i 2.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich • Wojciech Żurowicz - Fundacja Instytut Karpacki • Krystyna Oleś (zastępca) - Fundacja Instytut Karpacki 101 • • • • • • • • Dorota Pietrzkiewicz - Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość Krzysztof Foremniak (zastępca) - Stowarzyszenie Samorządność i Przedsiębiorczość Anna Dąbrowa - Zrzeszenie Studentów Polskich - Rada Naczelna Grzegorz Kondek (zastępca) - Zrzeszenie Studentów Polskich - Rada Naczelna Krzysztof Lipski - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Elżbieta Rusielewicz (zastępca) - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Ewa Mańkiewicz-Cudny - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Mariusz Kiełb (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Komitet Sterujący dla Priorytetu III Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich • Kazimierz Jankowski - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy • Magdalena Klimek (zastępca) - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy • Bronisław Wesołowski - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT • Małgorzata Wojnarowska (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT • Helena Żuraw - Europejskie Centrum Zrównoważonego Rozwoju • Piotr Hańderek (zastępca) - Europejskie Centrum Zrównoważonego Rozwoju • Dorota Kołakowska - Związek Harcerstwa Polskiego • Dariusz Supeł (zastępca) - Związek Harcerstwa Polskiego Komitet Monitorujący Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL • Monika Hawkes - Polska Akcja Humanitarna • Małgorzata Gebert (zastępca) - Polska Akcja Humanitarna • Marta Titaniec - Caritas Polska • Jarosław Bittel (zastępca) - Caritas Polska • Marek Stefaniak - Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego (OZOS) • Aleksandra Goc (zastępca) - Ogólnopolski Związek Organizacji na Rzecz Zatrudnienia Socjalnego (OZOS) • Agnieszka Grzybek - Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych OśKA • Małgorzata Dymowska (zastępca) - Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych OśKA • Urszula Biegańska - Polski Czerwony Krzyż • Joanna Waszak (zastępca) - Polski Czerwony Krzyż • Marcin Dadel - Stowarzyszenie KLON/JAWOR • Alina Gałązka (zastępca) - Stowarzyszenie KLON/JAWOR • Anna Kruczek - Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS) • Jacek Sutryk (zastępca) - Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS) Komitet Monitorujący strategię wykorzystania Funduszu Spójności 1. Bohdan Szymański (status obserwatora) - Polski Klub Ekologiczny 102 2. Marta Wiśniewska (status obserwatora) - Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, WWF Polska Komitet Sterujący do spraw Funduszu Spójności w sektorze transportu • Robert Cyglicki - Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć Komitet Sterujący do spraw Funduszu Spójności w sektorze środowiska • Andrzej Guła - Instytut Ekonomii Środowiska • Andrzej Kassenberg - Instytut na rzecz Ekorozwoju Komitet Monitorujący Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004-2006 • Joanna Krasnodębska - Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT • Łukasz Domagała (zastępca) - Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT • Ewa Jasińska - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej • Grzegorz Nowakowski (zastępca) - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Komitet Sterujący Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna 2004-2006 • Paweł Gizbert-Studnicki – Fundacja Instytut Studiów Strategicznych • Hanna Szczeblewska – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Komitet Monitorujący Narodowy Plan Rozwoju / Podstawy Wsparcia Wspólnoty - Arkadiusz Lewicki - Stowarzyszenie „Pro Europa” - Ewelina Rozpara (zastępca) - Stowarzyszenie „Pro Europa” - Elżbieta Wojciechowska-Lipka - Stowarzyszenie Agro Biznes Klub - Grzegorz Pysz (zastępca) - Stowarzyszenie Agro Biznes Klub - Tadeusz Romanowicz - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT - Bogumiła Nawrocka-Fuchs (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT - Renata Koźlicka – Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych - Tomasz Kozłowski (zastępca) - Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych - Waldemar Zbytek - Zrzeszenie Studentów Polskich – Rada Naczelna - Anna Dąbrowa (zastępca) - Zrzeszenie Studentów Polskich – Rada Naczelna - Marek Rymsza - Fundacja Instytut Spraw Publicznych - Kamila Hernik (zastępca) - Fundacja Instytut Spraw Publicznych - Tomasz Saryusz-Wolski - Towarzystwo Inicjatyw Europejskich - Elżbieta Królikowska (zastępca) - Towarzystwo Inicjatyw Europejskich - Tadeusz Pomianek - Stowarzyszenie Promocji Przedsiębiorczości - Agata Jurkowska (zastępca) - Stowarzyszenie Promocji Przedsiębiorczości Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” 1. Ryszard Klimczak - Stowarzyszenie Armatorów Rybackich 2. Kazimierz Wołosiuk - Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb 3. Ryszard Okrój - Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb 4. Anna Daczka (status obserwatora) – WWF Polska 103 Komitet Monitorujący Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” 9. Bogusław Szemioth - Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb Komitet Monitorujący Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 20042006” 1. Anna Potok - Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich 2. Radosław Gawlik - Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 20042006” 1. Wiesław Różański - Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym Transport • Stefan Krychniak - Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP • Krzysztof Rytel - Stowarzyszenie Kulturalno-Ekologiczne Zielone Mazowsze • Ryszard Bogusz - Ogólnopolskie Stowarzyszenie Samorządów na rzecz Kolei Lokalnych • Robert Cyglicki (status obserwatora) - Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć • Jakub Majewski (status obserwatora) - Instytut Rozwoju i Promocji Kolei Komitet Monitorujący Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” 7) Włodzimierz Hausner - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT 8) Halina Grzelakowska (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” • Halina Miłaszewicz - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT • Tomasz Jung (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT • Jerzy Polaczek - Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów • Jan Kawiński (zastępca) - Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów • Andrzej Kidyba - Krajowe Stowarzyszenie Agencji Rozwoju Regionalnego • Ewa Rybińska (zastępca) - Krajowe Stowarzyszenie Agencji Rozwoju Regionalnego Komitet Monitorujący Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 20042006” 1. Radosław Gawlik – Stowarzyszenie EKO-UNIA 2. Anna Potok – Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich 104 Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 20042006” • Wiesław Różański - Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP Komitet Monitorujący Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, 2004-2006” • Bogusław Szemioth – Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb Komitet Sterujący Sektorowym Programem Operacyjnym „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, 2004-2006” 5. Ryszard Klimczak - Stowarzyszenie Armatorów Rybackich 6. Ryszard Okrój - Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb 7. Kazimierz Wołosiuk - Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb 8. Anna Daczka /obserwator/ - WWF Polska Komitet Monitorujący Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 1. Elżbieta Streker-Dembińska - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT 2. Mariusz Płaczkiewicz (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT 3. Małgorzata Rulińska - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej 4. Witold Monkiewicz (zastępca) - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej 5. Edward Dawidowski - Caritas Archidiecezji Katowickiej 6. Lidia Sulicka (zastępca) - Caritas Archidiecezji Katowickiej 7. Grzegorz Szwed - Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce 8. Iwona Troc (zastępca) - Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce 9. Piotr Rymarowicz - Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych 10. Anna Mendel (zastępca) - Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych 11. Grzegorz Siwiński - Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów 12. Barbara Czachura (zastępca) - Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów 13. Krzysztof Zasiadły - Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości Krajowy Komitet Sterujący działaniem 1.6. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego • Jakub Majewski - Instytut Rozwoju i Promocji Kolei Dolnośląski Regionalny Komitet Sterujący • Maciej Badora – Polskie Towarzystwo Studentów Stomatologii, Polski Związek Łowiecki • Renata Berent – Mieszczanowicz – Dolnośląski Ośrodek Organizacji Pozarządowych WROS • Andrzej Jaroch - AZS Politechnika Wrocławska • Andrzej Łoś - Ośrodek Inicjatyw Obywatelskich • Krzysztof Smolnicki - Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju 105 Dolnośląski Regionalny Komitet Monitorujący 11) Barbara Matuszewska – Związek Harcerstwa Polskiego Kujawsko-pomorski Regionalny Komitet Sterujący 1. Jacek Gądecki - Stowarzyszenie Inicjatyw Niemożliwych MOTYKA z Torunia 2. Jan Grabowski - Regionalne Centrum Informacji z Torunia, Pomorska Fundacja Rozwoju, Kultury i Sztuki Kujawsko-pomorski Regionalny Komitet Monitorujący 5. Elżbieta Rusielewicz – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Lubelski Regionalny Komitet Sterujący 1. Alicja Jankiewicz - Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych 2. Andrzej Kidyba - Lubelska Fundacja Rozwoju Regionu Lubelski Regionalny Komitet Monitorujący • Agnieszka Niedziałek - Kraśnickie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci Specjalnej Troski • Agata Czwórnóg - Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych • Krzysztof Gorczyca - Towarzystwo dla Natury i Człowieka Lubuski Regionalny Komitet Sterujący I. Małgorzata Rulińska - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej II. Wiesława Kowal – Polski Klub Ekologiczny – Oddział Lubuski III. Alina Jaszewska – Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich – Oddział Lubuski Lubuski Regionalny Komitet Monitorujący 1. Kazimierz Kisiel - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Łódzki Regionalny Komitet Sterujący 1. Lucyna Ciborska - Stowarzyszenie Bezrobotnych Wszyscy Razem "In Corpore" Łódzki Regionalny Komitet Monitorujący 1. Bogusław Kaczmarek – Stowarzyszenie Ordynacka 2. Stanisław Liszewski – Łódzkie Towarzystwo Naukowe 3. Włodzimierz Magin - Łódzkie Stowarzyszenie Pomocy Szkole, Rada Organizacji Pozarządowych Województwa Łódzkiego 4. Andrzej Grochulski – Łódzkie Stowarzyszenie Zarządców Nieruchomości Regionu Łódzkiego 5. Mirosław Konwerski – Liga Ochrony Przyrody 6. Zbigniew Kubiński – Stowarzyszenie Pośredników w Obrocie Nieruchomościami Polski Centralnej 7. Jarosław Sokołowski – Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa 106 Małopolski Regionalny Komitet Sterujący 1. ks. Marek Głownia – Krakowska Fundacja „Centrum informacji, spotkań, dialogu, wychowania i modlitwy w Oświęcimiu” 2. Antoni Rapacz – Małopolskie Stowarzyszenie Sołtysów 3. Zbigniew Witkowski – Polski Klub Ekologiczny Małopolski Regionalny Komitet Monitorujący 1. Agnieszka Ścigaj – łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych Mazowiecki Regionalny Komitet Sterujący - Marzena Mendza-Drozd – Stowarzyszenie Dialog Społeczny Mazowiecki Regionalny Komitet Monitorujący • Piotr Todys – Federacja Organizacji Służebnych MAZOWIA • Zbigniew Wejcman – Stowarzyszenie BORIS Opolski Regionalny Komitet Sterujący I. Arnold Czech - Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych II. Jadwiga Silarska – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, łącznik regionalny – specjalista ds. funduszy strukturalnych Opolski Regionalny Komitet Monitorujący 1. Tomasz Ciesielczuk - Polski Klub Ekologiczny 2. Irena Halota - Liga Kobiet Polskich Podkarpacki Regionalny Komitet Sterujący • Bogusław Kosman - Podkarpacka Rada ds. Osób Niepełnosprawnych • Teresa Tomaka - Związek Stowarzyszeń pomocy Osobom Niepełnosprawnym powiatu rzeszowskiego Podkarpacki Regionalny Komitet Monitorujący - Grzegorz Nowakowski - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, specjalista EURO-NGO, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych Podlaski Regionalny Komitet Sterujący 1. Barbara Szczerbińska - Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych Podlaski Regionalny Komitet Monitorujący • Piotr Znaniecki - Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju „AGRO -GROUP”, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych • Barbara Kuprel (zastępca) - Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju „AGRO GROUP” • Anna Jełmak – Podlaski Oddział Polskiego Stowarzyszenia Właścicielek Firm • Danuta Kaszyńska (zastępca) - Podlaski Oddział Polskiego Stowarzyszenia Właścicielek Firm 107 Pomorski Regionalny Komitet Sterujący 1. Waja Jabłonowska - Fundacja Pokolenia Pomorski Regionalny Komitet Monitorujący • Beata Matyjaszczyk – Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Gdańsk-Śródmieście • Magdalena Skiba - Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzenie Umysłowym Koło w Gdańsku, Pomorskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych Śląski Regionalny Komitet Sterujący • Anna Kruczek - Śląskie Forum Organizacji Socjalnych KaFOS • Ewa Hajduk – Polski Klub Ekologiczny Koło Gliwice Śląski Regionalny Komitet Monitorujący • Anna Szelest - Stowarzyszenie Wspierania Organizacji Pozarządowych MOST • Andrzej Michalik (zastępca) - Stowarzyszenie Wspierania Organizacji Pozarządowych MOST • Bogdan Kasperek - Stowarzyszenie "Region Beskidy" • Anna Hansel (zastępca) - Stowarzyszenie "Region Beskidy" • Zbigniew Michniowski - Stowarzyszenie „Region Beskidy” • Piotr Tatara (zastępca) - Stowarzyszenie „Region Beskidy” Świętokrzyski Regionalny Komitet Sterujący • Małgorzata Misztela - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej • Andrzej Neimitz – Fundacja im. Stanisława Staszica • ks. Stanisław Słowik – Caritas Diecezji Kieleckiej Świętokrzyski Regionalny Komitet Monitorujący • ks. Andrzej Drapała – Caritas Diecezji Kieleckiej • Piotr Sadocha (zastępca) – Caritas Diecezji Kieleckiej • Dorota Lasocka - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej • Małgorzata Misztela (zastępca) – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Warmińsko-mazurski Regionalny Komitet Sterujący • Monika Falej - Polskie Stowarzyszenie "DOM EUROPEJSKI" Regionu Warmińsko-Mazurskiego • Zbigniew Mieruński - Gołdapski Fundusz Lokalny Warmińsko-mazurski Regionalny Komitet Monitorujący • Marek Borowski - Związek Stowarzyszeń Warmińsko-Mazurski Bank Żywności • Dorota Czarzasta-Wardyn - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Ośrodek Samorządu Lokalnego w Olsztynie Wielkopolski Regionalny Komitet Sterujący • Beata Przybylska – łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych Wielkopolski Regionalny Komitet Monitorujący • Jacek Guliński – Fundacja UAM Poznański Park Naukowo-Technologiczny • Ewa Gałka – Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP 108 • • • • • Rafał Jaworski (zastępca) - Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP Jerzy Witkowski – Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Jan Kapsa (zastępca) - Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Piotr Sadowski - Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości Monika Otrębska-Juszczak (zastępca) - Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości Zachodniopomorski Regionalny Komitet Sterujący • Barbara Jaskierska - Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym • Anna Łączkowska – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych • Halina Pietrusińska - Liga Kobiet Polskich • Zbigniew Świrski - Zachodniopomorskie Zrzeszenie Organizacji Turystycznych Zachodniopomorski Regionalny Komitet Monitorujący • Maria Idziak - Koszalińskie Towarzystwo Społeczno–Kulturalne • Bogumił Rogowski - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Szczecina i Pomorza Zachodniego 109 Załącznik C Lista uczestników biorących udział w badaniach jakościowych: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • KS SPO RZL p.1 – Piotr Kowalski, Związek Harcerstwa Polskiego KS SPO RZL dz. 2.1. i 2.2. - Tomasz Perkowski, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej KS SPO RZL dz. 2.3. i 2.4. - Ewa Mańkiewicz-Cudny, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT KS SPO RZL p.3 – Bronisław Wesołowski i Małgorzata Wojnarowska, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT KM PIW EQUAL – Monika Hawkes, Polska Akcja Humanitarna KM strategię wykorzystania FS – Marta Majka Wiśniewska, WWF Polska KS ds. FS – transport – Robert Cyglicki, Instytut Ekonomii Środowiska, Polska Zielona Sieć KS ds. FS – środowisko – Andrzej Guła, Instytut Ekonomii Środowiska; Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju KS SPOT – Robert Cyglicki, Instytut Ekonomii Środowiska, Polska Zielona Sieć; Stefan Krychniak, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników RP KM SPO „Rolnictwo” - Anna Potok, Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich KS SPO „Rolnictwo” - Wiesław Różański, Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP KM SPO-WKP – Włodzimierz Hausner, Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT; Mariola Roguska-Kopańczyk, Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i Usług KS SPO-WKP – Jerzy Polaczek, Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów Kujawsko-pomorski RKS - Jacek Gądecki - Stowarzyszenie Inicjatyw Niemożliwych MOTYKA z Torunia; Jan Grabowski - Pomorska Fundacja Rozwoju, Kultury i Sztuki, Regionalne Centrum Informacji z Torunia Lubelski RKM – Krzysztof Gorczyca, Towarzystwo dla Natury i Człowieka Podlaski RKS – Barbara Szczerbińska, Ośrodek Wspierania Organizacji Pozarządowych w Białymstoku, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych Świętokrzyski RKM – Dorota Lasocka, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Świętokrzyski RKS – ks. Stanisław Słowik, Caritas Diecezji Kieleckiej Wielkopolski RKM – Ewa Gałka, Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP Zachodniopomorski RKS – Anna Łączkowska, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, łącznik regionalny – ekspert ds. funduszy strukturalnych 110