DEPOZYT ZABEZPIECZAJĄCY – CZYM JEST I JAKĄ PEŁNI ROLĘ?

DEPOZYT ZABEZPIECZAJĄCY – CZYM JEST I JAKĄ PEŁNI ROLĘ?
To, co czyni inwestycje w kontrakty terminowe atrakcyjnymi, to przede
wszystkim fakt, iż Inwestor nie jest zobowiązany do wpłaty całej kwoty
inwestycji, lecz tylko jej niewielkiej części. Tę małą część stanowi tzw. depozyt
zabezpieczający.
Wykorzystanie depozytu zabezpieczającego a efekt dźwigni
Depozyt zabezpieczający jest to minimalna kwota, którą Inwestor otwierający pozycję na
kontrakcie futures zobowiązany jest wpłacić na rachunek maklerski. Celem tego typu
zabezpieczenia jest ochrona przed ryzykiem niewypłacalności uczestników transakcji. W
przypadku kontraktów futures jest ono dość duże ze względu na występowanie tzw. efektu
dźwigni, którego działanie obrazuje poniższy przykład:

 Inwestor otworzył długą pozycję na kontrakcie futures o wartości 10 000 zł.
Wymagany depozyt zabezpieczający został ustalony na poziomie 5%. Inwestor
zobowiązany był więc do wpłaty na rachunek maklerski kwoty w wysokości 500 zł
(10 000 zł×5%). Załóżmy, że wartość kontraktu futures wzrosła do poziomu 10 400
zł, czyli zwiększyła się o 4%. W tym przypadku Inwestor zarobił 400 zł (10 400 zł-10
000 zł), czyli osiągnął stopę zwrotu z inwestycji na poziomie 80 % ( zainwestował
bowiem jedynie 500 zł, które wygenerowało zysk równy 400 zł).
Załóżmy teraz, iż wartość kontraktu spadła o 4% i wynosi 9600 zł. W tym przypadku
Inwestor poniósł stratę na poziomie 80%. Zainwestował bowiem kwotę równą 500
zł, z czego 400 zł stracił.
Widać więc, iż istnienie efektu dźwigni nie tylko umożliwia Inwestorom osiąganie
ponadprzeciętnych zysków, lecz także niesie ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia równie
wysokich strat. Istnienie depozytu zabezpieczającego jest więc konieczne, aby zapewnić
odpowiednią płynność i wypłacalność wszystkich uczestników transakcji.
Depozyt wstępny i właściwy
Depozyt zabezpieczający określany jest przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych
jako procentowy udział w wartości inwestycji. Istnieją dwa typy depozytów
zabezpieczających:
depozyt wstępny stanowi kwotę pieniężną, którą Inwestor zobowiązany jest wnieść
na rachunek maklerski w momencie dokonywania inwestycji w kontrakt futures.
Biuro maklerskie ma prawo ustalić wyższą kwotę depozytu wstępnego, niż ta
określona przez KDPW.
depozyt właściwy określa natomiast minimalną ilość środków pieniężnych, które
powinny znajdować się na rachunku maklerskim Inwestora. Wysokość depozytu
właściwego zależy między innymi od zmienności instrumentu bazowego – im
większymi wahaniami cechują się notowania akcji danej spółki lub kurs walutowy,
tym wyższy będzie wymagany depozyt właściwy. W sytuacji, gdy suma środków
pieniężnych na rachunku Inwestora spadnie poniżej wymaganej kwoty depozytu
właściwego, wzywany jest on do ich uzupełnienia. Zazwyczaj Inwestor zobowiązany
jest uzupełnić ilość środków pieniężnych do poziomu wymaganego depozytu
wstępnego. Jeśli nie wywiąże się on z tego zobowiązania biuro maklerskie zamknie
zajmowaną przez niego pozycję.
Dokonywanie rozliczeń za pomocą procesu „marking to market”
Ponieważ zarówno wartość kontraktów futures, jak i wartość depozytu zabezpieczającego
ulegają codziennym zmianom, konieczne jest istnienie odpowiedniego systemu rozliczeń,
który zapewni codzienny przepływ gotówki pomiędzy rachunkami maklerskimi. Po każdej
sesji przeprowadzany jest więc proces określany jako „marking to market”. Polega on na
rozliczeniu strat oraz zysków uzyskanych z inwestycji w kontrakty futures pomiędzy
uczestników transakcji oraz na transferze odpowiednich kwot pieniężnych z i na
odpowiednie rachunki maklerskie.
Przykład:
Inwestor w najbliższych dniach spodziewa się poprawy nastrojów na parkiecie giełdowym.
Decyduje się on więc na kupno 3 kontraktów futures na indeks WIG20 po kursie 2700
punktów na koniec sesji giełdowej. Wartość inwestycji wynosi 81 000 zł (2700×10 zł×3),
gdyż dla kontraktu na indeks WIG20 mnoży się jego kurs przez mnożnik równy 10 zł.
Załóżmy, że wymagany depozyt wstępny został określony na poziomie równym 7%, a
depozyt właściwy na poziomie 5 %. Otwierając długą pozycję na kontrakcie na WIG20
Inwestor zobowiązany jest więc do wpłaty na rachunek maklerski depozytu wstępnego w
wysokości 5670 zł (81 000 zł×7%).
W ciągu najbliższych 2 dni na rynek giełdowy napływają niespodziewane, negatywne
informacje dotyczące wielkości zadłużenia Stanów Zjednoczonych. Prowadzą one do
gwałtownych spadków indeksów giełdowych, a w rezultacie również do spadku kursu
kontraktu na WIG20.
Pierwszego dnia kurs kontraktu spada do poziomu 2650 punktów. Inwestor ponosi stratę w
wysokości1500 zł [(2700-2650)×10zł×3], a saldo jego rachunku zostaje zaktualizowane
do kwoty 4170 zł (5670 zł-1500zł). Wartość depozytu właściwego jest równa 3975 zł
(2650×10 zł×3×5%). Ponieważ ilość środków pieniężnych znajdujących się na rachunku
Inwestora jest wyższa niż wartość wymaganego depozytu właściwego (4170 zł>3975 zł),
Inwestor nie jest zobowiązany do ich uzupełnienia.
Drugiego dnia, na fali nowych niekorzystnych informacji zza oceanu, wartość kursu
kontraktu na WIG20 obniża się do poziomu 2610 punktów. Inwestor ponosi stratę w
wysokości 1200 zł [(2650-2610)×10zł×3] i w rezultacie ilość środków na jego rachunku
maklerskim zmniejsza się do poziomu 2970 zł (4170 zł-1200 zł). Kwota wymaganego
depozytu właściwego wynosi 3915 zł (2610×10 zł×3×5%). Ponieważ wartość
wymaganego depozytu właściwego przewyższa ilość środków pieniężnych znajdujących się
na rachunku Inwestora (3915 zł>2970 zł), jest on wezwany do ich uzupełnienia do
poziomu depozytu wstępnego. Wymagany depozyt wstępny wynosi 5481 zł (2610×10
zł×3×7%). Na rachunek maklerski musi więc wpłynąć suma w wysokości 2511 zł (5481 zł2970 zł). Jeśli Inwestor nie wywiąże się ze swojego zobowiązania, biuro maklerskie zamknie
otwartą przez niego pozycję.
Kupno kontraktu
I dzień
II dzień
Kurs kontraktu na
WIG20
2700 punktów
2650 punktów
2610 punktów
Wartość inwestycji
81 000 zł =
(2700×10 zł×3)
79 500 zł =
(2650×10 zł×3)
78 300 zł =
(2610×10 zł×3)
Zysk/strata
-
Saldo rachunku
5670 zł
Wymagany depozyt
wstępny zachowany.
strata: 1500 zł =
[(2700-2650)×10
z×3]
4170 zł =
(5670 zł-1500zł)
Wymagany depozyt
właściwy zachowany.
Depozyt wstępny
5670 zł =
(81 000 zł×7%)
Poziom depozytu
wstępnego nie musi
być zachowany.
Depozyt właściwy
4050 zł =
(81 000 zł×5%)
3975 zł =
(79 500 zł×5%)
strata: 1200 zł =
[(2650-2610)×10
zł×3]
2970 zł =
(4170 zł-1200 zł)
Zbyt niski poziom
depozytu
właściwego!
5481 zł =
(78 300 zł×7%)
Inwestor musi
uzupełnić środki
pieniężne do kwoty
depozytu wstępnego!
3915 zł =
(78 300 zł×5%)