Materiał siewny i sadzeniakowy

Materiał siewny i sadzeniakowy
Zdrowy materiał rozmnożeniowy jest jednym z bardzo ważnych czynników, od których zależy
wysokość i jakość uzyskiwanych plonów. Coroczny wysiew kwalifikowanych nasion zbóż jak i
wysadzanie zdrowych sadzeniaków jest najtańszym źródłem wzrostu plonów
Zarówno zboża jak i ziemniaki ulegają „wyradzaniu” na skutek posługiwania się materiałem siewnym
pochodzącym z kolejnych rozmnożeń.
Przyjmuje się, że obecnie uprawiane odmiany zbóż utrzymują wysoką plenność przez 4-5 lat. Po tym
czasie zdecydowana większość odmian traci na plenności wskutek:
- porażenia przez choroby grzybowe przenoszone z nasionami,
- krzyżowań danej odmiany z innymi,
- niekorzystnych warunków klimatycznych, glebowych i uprawowych.
Materiał siewny roślin zbożowych powinien charakteryzować się czystością powyżej 98 %, wysoką
masą 1000 ziaren, wilgotnością niższą niż 15%, dobrą zdrowotnością i wysoką zdolnością
kiełkowania.
Wysiew kwalifikowanego materiału siewnego zbóż daje producentowi możliwość skorzystania z
postępu biologicznego, jaki wnoszą do rolnictwa nowe odmiany. Pozwala również na dobór w danym
gatunku odpowiedniej odmiany uwzględniającej kierunek produkcji i warunki glebowo-klimatyczne
danego gospodarstwa, a także zapewnia wysoki plon i wartość użytkową zebranego ziarna.
Stosowanie kwalifikowanego materiału sadzeniakowego jest również bardzo ważne przy uprawie
ziemniaków. Przez wiele lat polska hodowla wprowadzała do produkcji odmiany o wyraźnie wyższej
odporności na choroby wirusowe. Przyczyniło się to do rzadkiej wymiany sadzeniaków na zdrowy
materiał. W Polsce jedynie 3-5 % plantacji towarowych jest obsadzane corocznie nowym, zdrowym
materiałem. Wymiana na zdrowy sadzeniak często następuje, co 10 i więcej lat. Obecnie w Krajowym
Rejestrze znajduje się wiele odmian zagranicznych hodowli podatnych na wirusy. Ich niższa
odporność powoduje szybsze porażenie bulw, co przekłada się na gorsze plonowanie odmian w
kolejnych latach uprawy tej samej odmiany.
Sadzeniaki powinny być wolne od wirusów i innych patogenów, szczególnie tych przenoszonych
przez bulwy, np. grzybowych i bakteryjnych, obniżających, jakość bulw i wielkość plonu. Ważną
cechą jest wielkość bulw oraz ich stan fizjologiczny, co w uproszczeniu oznacza, że bulwa powinna
wykazywać możliwie najwyższą aktywność rozwojową, a w konsekwencji i plonotwórczą. Należy
również zwracać uwagę na właściwy dobór odmiany w zależności od wybranego kierunku
użytkowania.
Ważne oznaczenia
Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej nastąpiła zmiana poszczególnych stopni kwalifikacji
materiału siewnego i sadzeniakowego. Kupując często taki materiał nie zawsze wiemy, co oznaczają
symbole zawarte na dołączonych etykietach lub na paszportach roślin w przypadku sadzeniaków. W
celu poprawnego odczytania tych symboli obowiązujące obecnie oznaczenia partii kupowanych roślin
przedstawiono w tabelach 1 i 2.
Najwyższym stopniem kwalifikacji zarówno u zbóż jak i ziemniaków jest materiał kategorii elitarny
tj. przedbazowy (PB) i bazowy (B), który jest wytwarzany u hodowcy. Materiał siewny w dalszych
stopniach kwalifikacji (C/1, C/2 – w przypadku zbóż oraz C/A i C/B w przypadku ziemniaków)
produkują gospodarstwa rolne, a organizacją tej produkcji i uszlachetnianiem nasion zajmują się
przedsiębiorstwa nasienno-handlowe.
Dopłaty w ramach pomocy '”de minimis”
Dodatkową korzyścią ze stosowania kwalifikowanego materiału siewnego jest w ostatnich latach
możliwość skorzystania przez producentów rolnych z dopłat w ramach pomocy „de minimis” do
zakupu materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany zużytego do siewu lub sadzenia.
Rolnicy podobnie jak w roku ubiegłym będą mogli składać wnioski w ARR w terminie od 15 stycznia
2011 r. do 25 czerwca 2011 r. Materiał ten powinien być zakupiony i wysiany (wysadzony) w okresie
od 15 lipca 2010 r. do 15 czerwca 2011 r. Producent rolny zobowiązany jest dołączyć do składanego
wniosku oryginały lub potwierdzone przez upoważnioną osobę kopie faktur zakupu lub dokumentu
wydania z magazynu materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany wystawionych w roku,
w którym materiał ten został zużyty do siewu lub sadzenia. Dopłaty przysługują do: zbóż ozimych,
zbóż jarych, roślin strączkowych, ziemniaka, mieszanek zbożowych i pastewnych (sporządzonych z
gatunków roślin objętych systemem dopłat). Dopłaty te mają na celu zwiększenie ilości stosowanego
materiału siewnego w polskich gospodarstwach.
Opracowała: Katarzyna Sitek
Akceptował kierownik działu: Stanisław Kawa
Załączniki:
Oznaczenia partii roślin
ro
Tabela 1. Kategorie i stopnie kwalifikacji materiału siewnego roślin
ro
roś
zbożowych
Kategoria
Elitarny
Kwalifikowany
Nazwa
Stopień kwalifikacji
Symbol
Przedbazowy
PB
Bazowy
Pierwszego
rozmno
rozmnożenia
Drugiego
rozmno
rozmnożenia
B
Etykieta
biała z fioletowym
paskiem
biała
C/1
niebieska
C/2
czerwona
Źródło: Zbożaa wysokiej jakości,
jako
Agro Serwis, Warszawa 2007
Tabela 2. Nazewnictwo i oznaczenie partii sadzeniaków
Kategoria
Nazwa
Symbol
Klasa
Przedbazowy
PB
Elitarny
B/I
Bazowy
B
B/II
C/A
Kwalifikowany
C
C/B
Kolor paszportu
biały z fioletowym paskiem
biały
niebieski
Źródło:
ródło: Ziemianki nowe perspektywy, Agro Serwis, Warszawa 2008