docDGP_2015_04_07_firma_i_prawo - Zimmerman i Wspólnicy Sp. K.
download 
Reklamacja Transkrypt
DGP_2015_04_07_firma_i_prawo - Zimmerman i Wspólnicy Sp. K.
sne Nowocze ia narzędz online dla prenumeratorów DGP za darmo! Zarejestruj się i korzystaj! www.narzedzia.gazetaprawna.pl Akty prawne Kalkulatory Aktywne druki Wskaźniki i stawki FIRMA i PRAWO T Y G O D N I K gazetaprawna.pl DZIENNIK.PL PRENUMERATA FORSAL.PL D L A P R E N U M E R A T O R Ó W 2015 Wtorek 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) Pierwsze konkursy dla MSP w nowej perspektywie Prezes zarządu składa rezygnację. Ale na czyje ręce Ostrożnie z linkowaniem w sieci Aktualności W Procedury Problem powstaje, gdy w spółce z o.o. nie funkcjonuje rada nadzorcza. Wtedy ustępujący zarządca może złożyć oświadczenie woli np. na ręce specjalnego pełnomocnika C6 Prawo maju przedsiębiorcy będą mogli składać wnioski w unijnym programie Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020. Dostępne będzie 2,1 mld zł C3 problem w numerze Ustawa o cenach faworyzuje duże sieci. Przepisy do zmiany Czy likwidator odpowiada za długi W niedawnym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że zamieszczanie przekierowań do tekstów jest legalne. Polskie sądy wymagają zgody właściciela C7 Joanna Pieńczykowska C6 redaktor prowadząca Z Wyższy podatek nie uzasadnia C6 Kiedy przedsiębiorca upadnie jak konsument temat tygodnia C7 Po co bankowi podpis małżonka przedstawiciel UOKiK. Niezależnie więc od tego, w ilu marketach sieci wykryto naruszenie, inspekcję handlową ogranicza górny pułap sankcji – 40 tys. zł na całą sieć. We wcześniej obowiązującej ustawie z 5 lipca 2001 r. o cenach takiej cezury czasowej nie było. Zdaniem C7 Przekształcenie w sp. z o.o. pełne pułapek Osoby, które prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą po przekształceniu w spółkę z o.o., często popełniają błędy. Zwykle wynikają one z przyzwyczajeń do zasad obowiązujących w jednoosobowej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy, którzy przyzwyczaili się do swobodnych wypłat i wpłat do kasy firmy, często zapominają, że spółka z o.o. jest odrębnym podmiotem gospodarczym, a jej pieniądze nie są pieniędzmi wspólników i członków zarządu. Wszelkie wpłaty lub wypłaty podatkowy poniedziałek ekspertów takie sformułowanie przepisów o karach nie wypełnia dyrektywy 98/6/WE, której przepisy ustawa miała implementować. Z art. 8 dyrektywy wynika bowiem, że kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. C3 aktualności W prawie budowlanym bez rewolucji dla przedsiębiorców z konta spółki muszą mieć podstawę wynikającą z umowy czy też uchwały. Częstym błędem jest też zawieranie umów „z samym sobą” przez zarząd spółki. Duża liczba odmienności wpływa także na skomplikowany charakter samego procesu transformacji. Niemniej są sytuacje, w których zmiana formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej może okazać się korzystna dla przedsiębiorcy. PRZEDSIĘBIORCZY WTOREK C3 Artur Lisicki JP C4–5 radca prawny, managing associate, kancelaria Deloitte Legal MATERIAŁY PRASOWE podwyżki a naruszenia przepisów o cenach dużej sieci handlowej, mającej kilkaset placówek, grożą takie same sankcje, jak osiedlowemu sklepowi. To efekt obowiązującej od 27 lipca ub.r. ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. Jeżeli przedsiębiorca naruszył obowiązki w zakresie informowania o cenach co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy od dnia, w którym stwierdzono to naruszenie po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada karę pieniężną do wysokości 40 000 zł. Taka kara wydaje się wysoka. Tyle że dla jednego sklepu. A pojęcie „przedsiębiorca” według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oznacza osobę fizyczną lub prawną prowadzącą działalność gospodarczą. – W przypadku sieci handlowych podmiotami kontrolowanymi są ich właściciele, a nie poszczególne placówki – potwierdza taką interpretację samorządowa środa Kwestie związane z zapewnieniem przyłączenia inwestycji do mediów leżą przede wszystkim w interesie inwestora. Dlatego nie ma potrzeby ich weryfikacji już na etapie wydawania pozwolenia na budowę kadrowy czwartek prawniczy piątek C2 Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) gazetaprawna.pl a k t ua l no ś c i W prawie budowlanym bez rewolucji dla przedsiębiorców Artur Lisicki radca prawny, managing associate, kancelaria Deloitte Legal Piotr Kośla aplikant radcowski, associate, kancelaria Deloitte Legal Za niespełna trzy miesiące, 27 czerwca br., wejdzie w życie mała nowelizacja prawa budowlanego. Zmiany wprowadzi ustawa z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 443). Ideą przyświecającą prawodawcy było uproszczenie procesu inwestycyjnego, głównie przez rezygnację z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę budynków jednorodzinnych. Przedsiębiorcy również skorzystają na nowelizacji, chociaż do rewolucji wciąż daleko. Z punktu widzenia przedsiębiorców zmiany stanowią jedynie pewien krok naprzód w stosunku do obecnych uregulowań. Rewolucję w prawie budowlanym przyniesie być może dopiero zakończenie trwających obecnie prac nad nowym kodeksem budowlanym. Niemniej również oni powinni odczuć wprowadzone ułatwienia. Obecne procedury w zakresie procesu inwestycyjnego są wymagające, a przepisy prawa budowlanego nakładają na inwestorów wiele różnorodnych obciążeń. W rankingu Banku Światowego Doing Business 2015 w zakresie uzyskiwania pozwolenia na budowę Polska zajmuje 137. miejsce na 189 badanych państw, z szacunkowym okresem trwania procedury inwestycyjnej 212 dni (średnia OECD wynosi 149,5 dnia). Według obliczeń ustawodawcy obecnie procedury administracyjne związane z budową hali magazynowej zajmują około 189 dni, po nowelizacji okres ten ma się skrócić do 105 dni, czyli o około 40 proc. W przyszłym roku możemy się więc spodziewać awansu na wyższą pozycję w tym rankingu. Przedstawiamy i komentujemy zmiany najbardziej istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. Najważniejsze nowości Zmiana Na czym polega Komentarz Wprowadzenie prawa rozpoczęcia robót budowlanych na podstawie zgłoszenia dla budynków jednorodzinnych, których obszar oddziaływania nie wykracza poza granice działki. Nowelizacja znosi obowiązek uzyskiwania pozwolenia na budowę dla budowy i rozbudowy budynków jednorodzinnych. Zamiast tego inwestor będzie dokonywał zgłoszenia, do którego powinien dołączyć projekt budowlany. Jeżeli organ administracji nie wniesie sprzeciwu w ciągu 30 dni, wyrazi tym samym milczącą zgodę i będzie możliwe rozpoczęcie robót. Zmiana istotna dla: n inwestorów prywatnych, n mikro i małych przedsiębiorców, n architektów. Zastąpienie dotychczasowego postępowania o udzielenie pozwolenia na budowę zgłoszeniem to zmiana kluczowa dla inwestorów prywatnych, ale i firm, które takie budowy prowadzą. Będzie to dotyczyło wyłącznie budowy i przebudowy budynków jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości w obrębie działki. Wyznaczenie tego obszaru będzie należało do zadań architekta. Projektowana zmiana będzie również ułatwieniem dla mikro- i małych przedsiębiorców, budowa na podstawie zgłoszenia obejmie bowiem również budynki jednorodzinne, w których znajduje się lokal użytkowy o powierzchni nieprzekraczającej 30 proc. powierzchni całkowitej. Zniesienie obowiązku dołączania do projektu budowlanego uzgodnień w sprawie warunków przyłączenia inwestycji do sieci infrastruktury technicznej. Zmiana polega na odsunięciu w czasie weryfikacji przez nadzór budowlany uzbrojenia inwestycji, przesuwając ją z chwili składania wniosku o pozwolenie na budowę na etap oddawania budynku do użytkowania. Oczekiwanym skutkiem jest skrócenie procedury inwestycyjnej o około 3 tygodnie. Zmiana istotna dla wszystkich inwestorów. Z punktu widzenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą najistotniejszą zmianą wydaje się ograniczenie liczby elementów składających się na projekt budowlany. Po wejściu w życie nowelizacji nie będzie już konieczności załączania do projektu budowlanego uzgodnień w sprawie warunków przyłączenia planowanej inwestycji do sieci infrastruktury technicznej. Zniesiono również obowiązek każdorazowego załączania do projektu oświadczenia zarządcy drogi o możliwości połączenia działki z drogą publiczną (nie dotyczy to jednak dróg krajowych i wojewódzkich). Ustawodawca słusznie zauważył, że kwestie związane z zapewnieniem przyłączenia inwestycji do mediów leżą przede wszystkim w interesie inwestora. Stąd też nie ma potrzeby, aby były one przedmiotem weryfikacji już na etapie wydawania pozwolenia na budowę. Nie oznacza to jednak całkowitej rezygnacji organów administracji z weryfikowania uzbrojenia nieruchomości – w dalszym ciągu będzie obowiązywać rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, którym powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 ze zm.). Spełnienie określonych w nim wymagań będzie badane na etapie oddawania obiektu do użytkowania. Zniesienie obowiązku zawiadomienia o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych. Inwestor będzie mógł rozpocząć roboty budowlane bez uprzedniego informowania o tym nadzoru budowlanego z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem. Zmiana istotna dla wszystkich inwestorów. Nowelizacja przewiduje zniesienie uciążliwego obowiązku zawiadomienia organów o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych. Jednocześnie inwestor w dalszym ciągu będzie zobowiązany dysponować dokumentami dotychczas załączanymi do tego zawiadomienia, w szczególności oświadczeniami kierownika budowy czy inspektora nadzoru inwestorskiego. Zgodnie z nowymi przepisami dokumenty te będą wchodzić w skład dokumentacji budowy. Możliwość rozpoczęcia robót budowlanych na podstawie nieostatecznej decyzji administracyjnej (w przypadku gdy inwestor jest jedyną stroną postępowania). W przypadkach, w których nowe przepisy znajdą zastosowanie, procedura inwestycyjna ulegnie skróceniu o co najmniej 14 dni. Zmiana istotna dla inwestorów, których obszar oddziaływania zamyka się w granicach działki. Nowelizacja wprowadza kilka ułatwień w zakresie przebiegu procesu inwestycyjnego mających na celu skrócenie procedur administracyjnych. Przede wszystkim w wypadkach, w których inwestor jest jedyną stroną postępowania, o udzielenie pozwolenia na budowę roboty budowlane będzie można rozpocząć z chwilą wydania decyzji o pozwoleniu – bez potrzeby oczekiwania na uzyskanie przez nią waloru ostateczności. W praktyce oznacza to, że rozpoczęcie robót budowlanych na podstawie nieostatecznej decyzji dotyczyć będzie obiektów, których obszar oddziaływania będzie mieścił się w granicach działki. Zgodnie bowiem z prawem budowlanym stronami postępowania w sprawie pozwolenia na budowę są inwestor oraz właściciele (użytkownicy wieczyści, zarządcy) nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania inwestycji (wyznaczają go odpowiednie przepisy). Tym samym nowe przepisy dotyczyć będą przede wszystkim inwestorów planujących wybudowanie niewielkich obiektów. W takich wypadkach procedura inwestycyjna ulegnie skróceniu o minimum 14 dni, a więc o ustawowy termin na wniesienie odwołania od decyzji o pozwoleniu na budowę. Zmiana ta jest tym bardziej zasadna, że w przypadku, gdy inwestor jest jedyną stroną postępowania oraz uzyska pozwolenie na budowę, brak jest innego podmiotu, który mógłby wnieść odwołanie. Skrócenie czasu oczekiwania na milczącą zgodę na użytkowanie. Planowana zmiana obejmuje skrócenie okresu oczekiwania na milczącą zgodę organu do 14 dni (z dotychczasowych 21 dni). Zmiana istotna dla inwestorów obiektów, które oddawane są do użytkowania na podstawie zgłoszenia. Po nowelizacji, organ administracji będzie miał 14 dni (zamiast dotychczasowych 21 dni) na wyrażenie sprzeciwu co do użytkowania obiektu; po bezskutecznym upływie tego terminu inwestor będzie mógł przystąpić do użytkowania zrealizowanej inwestycji. Rozszerzenie katalogu obiektów oddawanych do użytkowania na podstawie zgłoszenia. W odniesieniu do niektórych obiektów zrezygnowano z obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu. W odniesieniu do obiektów z rozszerzonego katalogu procedura związana z oddaniem obiektu do użytkowania ulegnie skróceniu o co najmniej 30 dni. Zmiany wprowadzone nowelizacją dotyczą takich obiektów, jak: n warsztaty rzemieślnicze, n stacje obsługi pojazdów, n myjnie samochodowe, n garaże do 5 stanowisk włącznie, n obiekty magazynowe takie jak: budynki składowe, chłodnie, hangary, wiaty, n budynki kolejowe takie jak: nastawnie, podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe, myjnie taboru kolejowego, n place składowe, postojowe i parkingi, n stawy rybne. Przystąpienie do użytkowania będzie następowało na podstawie zgłoszenia i milczącej zgody organu administracji, przy czym okres na wyrażenie sprzeciwu przez organ został skrócony do 14 dni z dotychczasowych 21. Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) C3 gazetaprawna.pl a k t ua l no ś c i Ustawa o cenach faworyzuje duże sieci. Przepisy do zmiany po 8 miesiącach Nie może być tak, że właściciel małego sklepu odpowiada tak samo jak ten, który ma kilkaset olbrzymich placówek. Dla tego ostatniego 40 tys. zł kary w ciągu 12 miesięcy to drobna suma, niczym kieszonkowe Piotr Pieńkosz [email protected] Taki stan rzeczy to efekt obowiązującej od połowy zeszłego roku ustawy z 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U. z 2014 r. poz. 915). Wprowadziła ona wiele obowiązków dla przedsiębiorców trudniących się handlem. Najważniejszym jest takie oznakowanie oferowanych towarów i usług, by konsumenci mieli pewność, za ile mogą nabyć daną rzecz. Cena jednostkowa towaru (usługi) powinna być podana w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie. W przypadku obniżki ceny uwidacznia się także informację o przyczynie wprowadzenia obniżki. Trzeba więc np. podawać dane nie tylko o cenie określonego opakowania towaru, lecz także cenę jednostkową (np. za kg, litr etc.), by potencjalny klient mógł łatwo porównać, jaką gramaturę najkorzystniej jest kupić. Takie obowiązki są zgodne z duchem dyrektywy Parlamentu i Rady nr 98/6/WE z 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (Dz.Urz. UE z 1998 r. L 80, s. 27), której postanowienia wdraża do polskiego prawa właśnie wspomniana ustawa. O wiele ciekawsze od samych obowiązków są jednak kary, które grożą niesubordynowanym przedsiębiorcom, w sytuacji gdy ci nie szanują prawa. Artykuł 6 wspominanej ustawy wskazuje, że wówczas wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej powinien nałożyć na kontrolowaną firmę karę pienięż- ną w wysokości do 20 tys. zł. W przypadku trzykrotnego naruszenia przepisów na przestrzeni dwunastu miesięcy liczonych od momentu stwierdzenia pierwszego konfliktu z prawem inspekcja wlepia grzywnę do 40 tys. zł. I tu zaczynają się schody. Przedsiębiorca, czyli kto Wspomniany przepis nakładający restrykcje posługuje się pojęciem „przedsiębiorcy”. To on jest podmiotem, którego dotyczą sankcje. Ustawa nie definiuje jednak tego pojęcia. W tym zakresie trzeba sięgnąć do ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Ta zaś wskazuje, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność gospodarczą. Takie rozumienie rodzi konkretne konsekwencje na gruncie ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. – Jako przedsiębiorcę należy rozumieć podmiot, który działa we własnym imieniu i na własną rzecz, niezależnie od jego struktury organizacyjnej oraz wielkości. Niezależnie zatem, czy mamy do czynienia z małym sklepikarzem, czy siecią handlową, formalnie są to tacy sami przedsiębiorcy. Po prostu ten pierwszy ma jeden sklep, a ci drudzy kilkaset – tłumaczy w rozmowie z DGP Michał Koralewski, wspólnik w Kancelarii Radców Prawnych Legitus. To z kolei oznacza, że zarówno osiedlowy sklepikarz, prowadzący zaledwie jeden niewielki sklep, jak i duża spółka handlowa, prowadząca sieć supermarketów czy hipermarketów, za naruszenie przepisów o cenach zapłacą takie same kary. Nawet jeśli podmiot prowadzi kilkaset placówek. – Tak będzie w przypadku, gdy właścicielem wszystkich sklepów w sieci jest jeden i ten sam podmiot, a więc jeden przedsiębiorca – mówi mec. Koralewski. Potwierdza to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. – W przypadku sieci handlowych podmiotami kontrolowanymi są co do zasady ich właściciele, a nie poszczególne placówki. Gdy przedsiębiorca prowadzi swoją działalność w więcej niż jednym zakładzie, Inspekcja Handlowa może przeprowadzić kontrole niezależnie w każdej z tych placówek. Za nieprawidłowości ujawnione w poszczególnych sklepach sieci odpowiada jednak przedsiębiorca, do którego one należą – wyjaśnia Ernest Makowski, starszy specjalista z Biura Prezesa UOKiK. [ramka] Wyjątkiem są jednak np. sieci franczyzowe. Wtedy status przedsiębiorcy ma każdy z właścicieli sklepów działających pod logo franczyzodawcy. – W tym przypadku inspektorzy kontrolują poszczególnych franczyzobiorców, którzy działają pod własnym imieniem i na swoją odpowiedzialność, choć w ramach określonej sieci sprzedaży – dodaje Makowski. Kropla w morzu Dla porównania: we wcześniej obowiązującej ustawie o cenach kara pieniężna za podobne przewinienia mogła wynosić od 1000 do 5000 euro, ale cezury czasowej nie było. O ile w przypadku osiedlowego sklepikarza kara 40 tys. zł za uporczywe naruszanie przepisów może ro- bić wrażenie i pełnić funkcję dyscyplinującą, o tyle pojawia się uzasadniona wątpliwość, czy podobną rolę odgrywa ta sama kwota w przypadku wielkich sieci handlowych osiągających wielomilionowe zyski. W tym drugim przypadku, niezależnie od tego, w ilu marketach należących do sieci wykryto w ciągu 12 miesięcy naruszenie, inspekcję handlową ogranicza pułap sankcji w wysokości wspomnianych 40 tys. zł na całą sieć. – Z art. 8 dyrektywy 98/6/ WE wynika tymczasem, że „kary muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”. Tymczasem w przypadku dużych sieci handlowych nawet kwota 40 tys. zł rocznie może nie być odstraszająca. Należy więc postawić pytanie, czy art. 6 polskiej ustawy w sposób wystarczający implementuje przepisy dyrektywy – komentuje mec. Koralewski. – Mnie takie przepisy nie dziwią. To kolejny przykład, że obowiązuje u nas doktryna wspierania wielkich koncernów. Dla podmiotu prowadzącego sieć placówek 40 tys. zł to kieszonkowe. Da małego podmiotu zaś taka kara jest niewspółmiernie dotkliwa – komentuje Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. Zdaniem ekspertów warto pomyśleć o zmianie sposobu sankcjonowania naruszeń przepisów o cenach. Chodzi o zróżnicowanie sytuacji prawnej różnego rodzaju przedsiębiorców. Może to nastąpić chociażby przez uzależnienie wysokości kar od osiąganych przychodów. Wzorem mogą tu być rozwiązania z ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie kon- oPiNia EksPErta ANDRzEj MARiA FAlińsKi dyrektor generalny Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji P rzepisy dotyczące kar są absurdalne, niejednoznaczne, nieszczelne i nie uwzględniają różnych form własnościowo-organizacyjnych nowoczesnego handlu. W świetle obowiązującej interpretacji przepisów kara jest nakładana na przedsiębiorcę, jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 40 tys. zł w ciągu 12 miesięcy. Powstaje w efekcie absurdalna dysproporcja, także między sieciami handlowymi: tymi, które stanowią jeden podmiot prawny, a tymi, które nierzadko osiągają podobne rozmiary pod względem liczby placówek, a opierają się na koncepcji franczyzowej. Przedsiębiorcą dla inspekcji jest zarówno ogromna firma, która ma kilkaset placówek, jak i franczyzobiorca, który prowadzi zaledwie jeden sklep franczyzowy i podpisuje umowę z wielką siecią, np. Eurocashem, Żabką. Zarówno ten przedsiębiorca, który posiada placówek krocie, jak i ten, który ma jedną placówkę, narażony jest na ryzyko tej samej 40-tysięcznej kary. Takie przepisy zaprzeczają celowi, dla którego zostały powołane. Miały uporządkować bałagan związany z nakładaniem kar, a tymczasem znacznie skomplikowały sytuację. Liczba placówek sieciowych Na koniec 2014 roku Jeronimo Martins Polska SA pod szyldem Biedronka prowadziła 2587 placówek, Lidl – miał ich 548, a np. Rossmann – 993. Licząca ponad 3000 placówek sieć Żabka działa na zasadach franczyzy. Poszczególne sklepy wprawdzie łączy ten sam szyld, ale prowadzone są one przez osobne podmioty. Dane: firma badawcza PMR kurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 184), która zamiast kwotowego wskazywania kar mówi o sankcji odpowiadającej 10 proc. rocznych przychodów ukaranego przedsiębiorcy. Wymagałoby to jednak zmiany ustawy, która weszła w życie zaledwie kilka miesięcy temu. – Tego typu rozwiązanie, zważywszy na zmniejszającą się wartość pieniądza, a tak- że ogromne zróżnicowanie sprzedawców, od drobnych sklepikarzy po sieci handlowe, mogłoby być lepsze, a z pewnością spełniałoby warunek proporcjonalności. Kary dla sieci handlowych byłby zapewne dużo wyższe, więc byłyby także skuteczne i odstraszające – podsumowuje mec. Michał Koralewski. Współpraca: Joanna Pieńczykowska Startują konkursy dla MSP w nowej perspektywie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłasza właśnie pierwsze oferty dla przedsiębiorców związane z unijnym Programem Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020. W dwóch rozdaniach dostępne będzie 2,1 mld zł Ewa Nowińska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, ekspertka oceniająca wnioski w NCBiR Rozkręca się spirala z unijnymi dotacjami na lata 2014– 2020. Pierwsze konkursy dla przedsiębiorców w Programie Inteligentny Rozwój w ramach unijnej perspektywy finansowej na lata 2014– 2020 uruchamia właśnie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. ■■2 kwietnia 2015 r. NCBiR ogłosiło konkurs w ramach Poddziałania 1.1.1. Konkurs dotyczy projektów badawczo-rozwojowych realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa (chodzi o wspar- cie badań przemysłowych i eksperymentalnych prac rozwojowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych). Planowana kwota przeznaczona na konkurs to ok. 1,6 mld zł (w momencie zamykania numeru DGP konkurs nie był jeszcze ogłoszony, stąd kwota przybliżona). Nabór wniosków rozpocznie się 4 maja i trwać będzie nieprzerwanie aż do 31 grudnia 2015 r. ■■7 kwietnia 2015 r. NCBiR planuje ogłosić konkurs w ramach Poddziałania 1.1.2 Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR). Nabór wniosków rozpocznie się w 7 maja i potrwa do 22 czerwca 2015 r. Konkurs dotyczyć będzie wsparcia eksperymental- nych prac rozwojowych – weryfikacja nowych rozwiązań w warunkach zbliżonych do rzeczywistych i operacyjnych. Chodzi o wytworzenie instalacji pilotażowej/demonstracyjnej i weryfikację jej działania. Przydział środków finansowych na ten konkurs ma wynieść ok. 0,5 mld zł. Odmienne reguły W minionych latach przyzwyczajono nas, że moment ogłoszenia konkursu był jednocześnie pierwszym dniem, kiedy możliwe było składanie gotowych wniosków aplikacyjnych w odpowiedzi na konkurs. Nabór trwał średnio 3 miesiące od dnia jego ogłoszenia. Tymczasem w nowym rozdaniu zasada się zmieniła: instytucje organizujące konkursy zobowiązane są z 30-dniowym wyprzedzeniem ogłosić konkurs wraz z podaniem w jego treści momentu rozpoczęcia naboru wniosków. Krótszy za to będzie okres składania wniosków: zamiast dotychczasowego 3-miesięcznego okresu, termin o połowę krótszy. Właśnie około półtora miesiąca potrwa nabór we wspomnianym konkursie NCBiR z 7 kwietnia. Wnioskodawcy mają więc czas od momentu ogłoszenia konkursu do momentu rozpoczęcia naboru wniosków, aby spokojnie zapoznać się ze szczegółowymi zasadami i warunkami naboru. Mają ponadto czas na dostosowanie swoich projektowych zamierzeń do kryteriów wyboru projektów wskazanych w ogłoszeniu oraz na techniczne wprowa- dzenie treści do generatora aplikacyjnego. Wyjątki Oczywiście są wyjątki od tej reguły. Wspomniany konkurs ogłoszony 2 kwietnia trwać będzie nieprzerwanie aż do końca roku. W minionej perspektywie organizowane były podobne konkursy w ramach tzw. naborów otwartych, tj. bez wskazania momentu zakończenia naboru wniosków, ale z jednoczesnym zastrzeżeniem, że wnioski składać można najpóźniej do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Oczywiście każdorazowo instytucje organizujące konkursy za- strzegały sobie jednocześnie prawo do wcześniejszego zamknięcia naboru szczególnie w sytuacji, gdy wartość złożonych na konkurs wniosków przekraczała określony w regulaminie procent środków finansowych przeznaczonych na dany konkurs. Warto przyjrzeć się bliżej zarówno uwarunkowaniom konkursowym, tj. na co i w jakiej wysokości można pozyskać środki, jak i zasadom przeprowadzania procedur aplikowania o dotacje w nowej unijnej siedmiolatce. Zasady konkursów i kryteria wyboru można znaleźć na stronach NCBiR (www.ncbir.pl). Redaktor prowadząca: prenumerata firma i prawo Joanna Pieńczykowska [email protected] C4 Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) gazetaprawna.pl t e m at t yg odn i a Zmiana jednoosobowej działalności Dopóki przedsiębiorca jest tylko osobą fizyczną, dopóty pozostaje podmiotem wszystkich praw oraz właścicielem majątku związanego z prowadzoną firmą. Kiedy powołuje podmiot prawny, sfera prywatna zostaje oddzielona. Wiele osób o tym zapomina i popełnia błędy Michał Koralewski radca prawny Spółkę z o.o. oraz jednoosobową działalność gospodarczą znacznie więcej dzieli, niż łączy, o czym należy pamiętać, decydując się na przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę. Duża liczba odmienności wpływa także na skomplikowany charakter samego procesu transformacji. Niemniej jednak są sytuacje, w których zmiana formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej może okazać się korzystna dla przedsiębiorcy. Dlaczego O ile prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą przedsiębiorca jako osoba fizyczna pozostaje podmiotem wszystkich praw oraz właścicielem majątku związanego z tą działalnością, o tyle w przypadku spółki z o.o. sfery te ulegają rozdzieleniu. Daje to nowe możliwości, ale także obowiązki i obciążenia. Podstawowe wady i zalety prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki z o.o. przedstawiono w tabeli. Kiedy Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z o.o. będzie miało największy sens, gdy przedsiębiorca planuje znaczny rozwój, zwłaszcza dzięki pozyskaniu wspólników. Inną sytuacją, w której spółka z o.o. może okazać się korzystnym rozwiązaniem, może być chęć rozdzielenia sfery właścicielskiej (przedsiębiorca pozostaje jedynym lub większościowym wspólnikiem spółki) od sfery menedżerskiej (do zarządu powoływane są inne osoby). Wreszcie spółka z o.o. pozwala zminimalizować odpowiedzialność osobistą za zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej. ne na ten sam dzień co wartość bilansowa. Procedura krok po kroku 2. Badanie planu przez biegłego rewidenta. Przedstawiony plan powinien zostać poddany badaniu przez biegłego rewidenta. Na wniosek przedsiębiorcy wyznacza go właściwy miejscowo sąd rejestrowy (wydział gospodarczy KRS). Kolejne czynności w procesie przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o. przedstawiamy poniżej. 1. Sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę z o.o. Plan powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. W treści powinien zawierać co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu. Do planu należy dołączyć załączniki: projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy, projekt aktu założycielskiego spółki, wycenę składników majątku przedsiębiorcy przekształcanego, sprawozdanie finansowe sporządza- Tabela. Czy warto przekształcać – za i przeciw Korzyści Wady n Ochrona majątku osobistego. W spółce z o.o. wspólnik nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jedynie w niektórych przypadkach odpowiedzialność taką może ponosić członek zarządu spółki. n Podwójne opodatkowanie. Spółka z o.o. jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Oznacza to, że zysk z działalności gospodarczej jest najpierw opodatkowywany przez spółkę, a następnie wypłacany wspólnikom w formie dywidend, które również podlegają opodatkowaniu. n Możliwość przyjęcia wspólników i pozyskania inwestorów. Spółka z o.o. jest typową spółką kapitałową, dlatego jej substratem majątkowym jest kapitał zakładowy dzielący się na zbywalne udziały. Wystarczy zbyć część udziałów, aby rozszerzyć skład osobowy wspólników. Instytucja podwyższenia kapitału zakładowego pozwala zaś na pozyskanie inwestora w zamian za udziały spółki. n Możliwość precyzyjnego ułożenia zasad współpracy. Spółka funkcjonuje na podstawie umowy spółki, pozwala to na dokładne określenie zasad jej prowadzenia i tym samym zmniejszenie możliwości powstania konfliktów z przyszłymi wspólnikami w przyszłości. n Możliwość rozdzielenia sfery właścicielskiej od zarządczej. Po zarejestrowaniu spółki z o.o. przedsiębiorca staje się jej jedynym wspólnikiem, najczęściej również prezesem jednoosobowego zarządu. W każdym czasie wszakże możliwe jest powołanie do zarządu innej osoby, czy to w zamian, czy też obok dotychczasowego prezesa. n Większa jawność, a przez to i zaufanie klientów. W aktach rejestrowych spółek z o.o. gromadzone są wszystkie dokumenty składane do KRS, ze względu na ich pełną jawność, spółki z o.o. cieszą się większym zaufaniem kontrahentów. n Łatwość sprzedaży przedsiębiorstwa lub wyjścia z niego. Aby sprzedać spółkę, wystarczy zbyć jej udziały. W przypadku zaś spółek kilkuosobowych możliwe jest, pod pewnymi warunkami, umorzenie udziałów jednego ze wspólników i w ten sposób opuszczenie przez niego spółki bez konieczności szukania osoby na jego miejsce. n Prowadzenie pełnej księgowości. W przeciwieństwie do jednoosobowej działalności gospodarczej, spółka z o.o. zobowiązana jest prowadzić pełną księgowość niezależnie od wysokości jej przychodów. n Więcej formalności i obowiązków. Spółka z o.o. podlega rejestracji w KRS, do rejestru należy składać także uchwały dotyczące zmian umowy spółki oraz zmian w składzie osobowym jej organów. Wnioski składane są na urzędowych formularzach i każdorazowo podlegają opłacie sądowej. Niektóre uchwały wchodzą w życie dopiero z chwilą rejestracji (np. zmiana umowy spółki, zmiany kapitału zakładowego). n Konieczność podawania dodatkowych informacji w pismach i na stronie internetowej. Ustawa precyzyjnie określa, jakie informacje należy umieszczać w pismach i zamówieniach handlowych spółki, a także na jej stronie internetowej. Uchybienie temu obowiązkowi zagrożone jest karą grzywny do 5 tys. zł. n Możliwość powołania rady nadzorczej. W spółce z o.o. powołać można radę nadzorczą lub komisję rewizyjną, które pełnią funkcje nadzorcze, ich kompetencje mogą być jednak zwiększane. Pozwala to wspólnikom, którzy rezygnują z zasiadania w zarządzie, utrzymać wpływ na bieżące funkcjonowanie spółki. n Inne zasady wypłaty zysku wspólnikom. O ile przedsiębiorca jednoosobowy może swobodnie dysponować przychodem ze swojej działalności, o tyle w spółce z o.o. zysk wypłacany jest co do zasady raz w roku w postaci dywidendy. W ciągu roku możliwe jest wypłacanie zaliczek na jej poczet, jednak tryb ten wymaga spełnienia dodatkowych warunków. n Możliwość zmniejszenia obciążeń publicznoprawnych. W spółkach co najmniej dwuosobowych wspólnicy nie są obłożeni ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym z tytułu uczestnictwa w spółce. Osoby zaś piastujące funkcję w zarządzie spółki jedynie na podstawie aktu powołania nie podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym. n Trudniejsza i bardziej sformalizowana likwidacja. Zakończenie prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej nie wymaga wiele formalności, w przypadku spółki konieczne jest przeprowadzenie wysoce sformalizowanej likwidacji. 3. Sporządzenie oświadczenia o przekształceniu. Oświadczenie sporządzane jest również w formie aktu notarialnego. W jego treści powinny znaleźć się następujące informacje: – typ spółki, w jaki zostaje przekształcony przedsiębiorca; – wysokość kapitału zakładowego; – zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane; – nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej. 4. Sporządzenie umowy spółki z o.o. Sporządzana jest w formie aktu notarialnego, dokonywane jest to łącznie z punktem 3. 5. Powołanie członków organów spółki przekształconej. Najczęściej dokonywane jest to łącznie z punktami 3 i 4. 6. Zgłoszenie do KRS. Zgłoszenie do rejestru przedsiębiorców KRS dokonywane jest na urzędowych formularzach przekształcenia. Celem jest wpis spółki przekształconej i wykreślenie przedsiębiorcy przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przekształcenie wchodzi w życie w dniu wpisania spółki z o.o. do rejestru przedsiębiorców KRS. Konsekwencje prawne Wraz z powołaniem spółki powstaje odrębny podmiot praw i obowiązków, którego majątek jest oderwany od majątku wspólnika. Przeniesienie mienia oraz aktywności gospodarczej do spółki skutkuje również wykreśleniem wpisu w CEIDG dotyczącego działalności, która została przekształcona. Na gruncie prawa cywilnego, administracyjnego oraz prawa pracy dochodzi do sukcesji uniwersalnej. Oznacza to, że spółka przekształcona wstępuje do umów oraz innych stosunków prawnych w miejsce dotychczasowego przedsiębiorcy, pozostaje ona w szczególności podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyzna- Koszty liczymy w tysiącach Główne koszty, z którymi należy liczyć się w toku procedury przekształcenia: – opłata sądowa od wniosku o wyznaczenie biegłego rewidenta do zbadania planu przekształcenia – 300 zł, – opłata sądowa od wniosku o wpis spółki z o.o. do rejestru – 500 zł, – ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o dokonaniu wpisu w rejestrze – 100 zł, – podatek od czynności cywilnoprawnych – 0,5 proc. wartości kapitału zakładowego spółki określonej w umowie pomniejszonego jednak o wynagrodzenie pobrane przez notariusza oraz opłatę sądową i za ww. ogłoszenie, – wynagrodzenie notariusza – taksa notarialna od planu przekształcenia to koszt 200 zł + VAT, natomiast od umowy spółki z o.o. zależna jest od wysokości kapitału zakładowego, np. dla spółki z kapitałem zakładowym z przedziału 5000 zł do 10 000 zł wyniesie ona 100 zł + 3 proc. od nadwyżki powyżej: 3000 zł + VAT; do tego dochodzi wynagrodzenie za sporządzenie odpisów ww. dokumentów (6 zł za każdą rozpoczętą stronę), – wynagrodzenie biegłego rewidenta oraz prawników, księgowych lub innych doradców – zależne od nakładu pracy i uzgodnień pomiędzy stronami. Łącznie koszt przekształcenia wynosić będzie co najmniej kilka tysięcy złotych, a jego wysokość głównie zależeć będzie od wysokości kapitału zakładowego przyszłej spółki z o.o. oraz skomplikowania samej transakcji. ne przedsiębiorcy przed jego przekształceniem. Znaczną odmienność w tym zakresie zawierają przepisy podatkowe. Sukcesja, czyli przejście z mocy prawa, ograniczona została jedynie do praw przekształconego przedsiębiorcy wynikających z ustaw podatkowych. Wyjątek stanowią te prawa, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych. Spółka z o.o. nie może np. wybrać rozliczania się według skali podatkowej czy też ulg przysługujących tylko osobom fizycznym. Sam fakt przekształcenia nie wpłynie natomiast na zakres ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego dotychczasowego przedsiębiorcy. Dopóki bowiem spółka z o.o. będzie miała tylko jednego wspólnika, dopóty podlegać on będzie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Sytuacja ta ulegnie zmianie, gdy do spółki przystąpi kolejny wspólnik. Wtedy brak będzie podstaw do objęcia udziałowców ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym. Stare długi a nowa spółka Przekształcenie dotychczasowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o. nie powinno być traktowane jako sposób na uniknięcie odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy powstałe przed zawiązaniem spółki. W zakresie tym można jednak wyróżnić kilka odmiennych przypadków: 1. Umowy i stosunki prawne kontynuowane przez spółkę: w drodze sukcesji uniwersalnej spółka wstępuje na miejsce przedsiębiorcy osobowego oraz odpowiada za dalsze wykonywanie umowy oraz skutki jej niewyko- nania bądź nienależytego wykonania. 2. Zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia: odpowiedzialność za nie ponoszą solidarnie spółka oraz osoba fizyczna, która dokonała przekształcenia. Odpowiedzialność osoby fizycznej ustaje z upływem trzech lat od dnia przekształcenia. Odpowiedzialność solidarna oznacza, że wierzyciel może dochodzić całego zobowiązania od obu dłużników łącznie, od każdego z nich osobno albo według wybranej przez siebie proporcji. 3. W przypadku dokonania przekształcenia w czasie trwania postępowania sądowego o zapłatę przeciwko przedsiębiorcy albo już po wydaniu wyroku w takiej sprawie sąd na wniosek powoda nada klauzulę wykonalności przeciwko spółce z o.o. Dzięki temu wierzyciel będzie mógł egzekwować roszczenie z majątku spółki z o.o. bez konieczności wytaczania przeciwko niej odrębnego postępowania sądowego. 4. W odniesieniu do zobowiązań podatkowych oraz z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne może zostać wydana decyzja o odpowiedzialności za zobowiązania osoby trzeciej mocą, której spółka przekształcona odpowiadać będzie za zaległości publicznoprawne przekształconego przedsiębiorcy. Warto również pamiętać, że, co prawda, wspólnicy spółek z o.o. nie odpowiadają za ich zobowiązania, jednakże w przypadku przekształcenia dotychczasowy przedsiębiorca staje się najczęściej nie tylko wspólnikiem takiej spółki, lecz także członkiem jej zarządu. Ten ostatni zaś może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Dziać się tak będzie, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Bę- Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) C5 gazetaprawna.pl T E M AT T YG ODN I A w spółkę z o.o. – uwaga na pułapki dzie on mógł uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe spółki, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Różnice w działalności Nawet jednoosobowa spółka z o.o., w której jedyny jej wspólnik jest jednocześnie prezesem jednoosobowego zarządu, jest klasyczną spółką kapitałową. To wprost rzutuje na odmienne zasady jej funkcjonowania w porównaniu do zasad funkcjonowania przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG. Poniżej omawiamy najważniejsze zmiany, na które zwrócić należy uwagę po przekształceniu. 1. Inny sposób podejmowania decyzji oraz reprezentowania spółki. Zakres kompetencji zarządu, zgromadzenia wspólników względnie rady nadzorczej może zostać szczegółowo określony w umowie spółki. Należy wszakże pamiętać o podstawowych zasadach wynikających z ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.): a) Spółkę reprezentuje zarząd, nie zaś wspólnicy lub rada nadzorcza. W przypadku zarządu wieloosobowego konieczne jest pamiętanie o ustalonych zasadach reprezentacji (np. jednoosobowa, łączna, łączna z prokurentem) – umowa zawarta z naruszeniem zasad reprezentacji jest nieważna, czyli traktować ją należy jak niezawartą. W przypadku zaś jej całościowego lub częściowego wykonania strony rozliczać się będą na zasadach bezpodstawnego wzbogacenia, co prowadzić może do sporów z kontrahentami. b) Niekiedy do ważności czynności prawnej potrzebne jest nie tylko zachowanie prawidłowych zasad reprezentacji spółki, lecz także uzyskanie zgody innego jej organu (np. uchwały zgromadzenia wspólników). Jeżeli obowiązek uzyskania takiej zgody wynika z przepisów kodeksu (np. nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej), to czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna. W przypadku zaś gdy obowiązek uzyskania zgody innego organu wynika tylko z umowy spółki, to czynność prawna dokonana bez zgody jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu. c) W przypadku organów kolegialnych ich decyzje podejmowane są w formie uchwał. d) Jednoosobowe spółki z o.o. w organizacji (tj. od dnia zawarcia ich umowy do dnia wpisania spółki do rejestru), których wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu, nie mogą być reprezentowane przez zarząd, poza zgłoszeniem spółki do rejestru. Spółka może być zaś reprezentowana przez pełnomocnika ustanowionego przez wspólnika. Naruszenie w tym zakresie powoduje nieważność czynności prawnej. 2. Konieczność wypełniania dodatkowych obowiązków rejestrowych i sprawozdawczych. Do nich należą m.in.: a) obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności, b) obowiązek corocznego podejmowania uchwał w przedmiocie udzielania absolutorium członkom organów spółki, podziału zysku albo pokrycia straty oraz zatwierdzania sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności jednostki, c) konieczność składania w sądzie rejestrowym dokumentów, o których mowa w lit. a i b, uchwał dotyczących zmian w organach spółki oraz zmian jej umowy. 3. Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości oraz stosowania ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Spółki kapitałowe, w tym również spółka z o.o., mają obowiązek stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, niezależnie od wysokości ich przychodów. Oznacza to konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania corocznych sprawozdań, a w przypadku spółek prowadzących działalność w znacznym zakresie może powstać także obowiązek poddania sprawozdania badaniu biegłego rewidenta, 4. Sformalizowany obrót aktywami spółki. Ze względu na brak jedności podmiotowej pomiędzy spółką z o.o. oraz jej wspólnikami majątek spółki, w tym bieżące przychody, nie może być rozdysponowywany bez tytułu prawnego. Analogicznie nie jest możliwe przekazywanie spółce dodatkowych środków finansowych lub mienia bez podstawy prawnej. Naruszenie tych zasad może grozić nie tylko konsekwencjami podatkowymi, lecz także karnymi za przywłaszczenie mienia spółki. A może aport Rozwiązaniem, które pozwala na osiągnięcie zbliżonego efektu, tj. zmiany formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej w spółkę z o.o., jest wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do spółki jako aportu. Postępowanie to nie wymaga przeprowadzenia skomplikowanej procedury przekształcenia i również może prowadzić do zaprzestania prowadzenia działalności w dotychczasowej for- 8 błędów, które najczęściej popełniają wspólnicy Osoby, które prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą, po przekształceniu w spółkę z o.o. często popełniają typowe błędy. Zwykle wynikają one z przy- 1 2 Wpłaty i wypłaty z banku bez tytułu prawnego Przedsiębiorcy, którzy prowadzili jednoosobową działalność gospodarczą i przyzwyczaili się do możliwości dość swobodnych wypłat i wpłat do kasy firmy, często zapominają, że spółka z o.o. jest odrębnym podmiotem gospodarczym, a jej pieniądze nie są pieniędzmi wspólników i członków zarządu. Wszelkie wpłaty lub wypłaty z konta spółki muszą mieć podstawę, czy to wynikającą z umowy, czy też uchwały. 4 Naruszenie zasad zwoływania zgromadzeń Wspólnicy często zapominają, że zwołanie zgromadzenia wspólników wymaga spełnienia określonych procedur. Zgromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych (lub przesyłek kurierskich), wysłanych co najmniej 2 tygodnie przed terminem zgromadzenia. Zawiadomienie może być wysłane e-mailem tylko wtedy, gdy wspólnik uprzednio wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który powinno być wysłane. W przypadku naruszenia tych zasad i nieobecności wspólnika będzie on uprawniony do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwał powziętych na wadliwie zwołanym zgromadzeniu. 7 zwyczajeń do zasad obowiązujących w jednoosobowej działalności gospodarczej. Poniżej wymieniamy najczęstsze potknięcia. Kapitał zakładowy spółki należy odróżnić od jej bieżących środków obrotowych. Jest to substrat majątkowy spółki, pokrywany wkładami wspólników i służący do ochrony jej wierzycieli. Wypłaty z kapitału zakładowego możliwe są tylko w ściśle określonych wypadkach, np. obniżenia kapitału zakładowego. mie, chociaż nie wyklucza jej dalszego kontynuowania. Aport może być wniesiony do nowo zawiązywanej spółki, a także do podmiotu już istniejącego. W drugim przypadku niezbędne jest podwyższenie kapitału zakładowego. Z jednej strony objęcie udziałów w spółce kapitałowej w zamian za przedsiębiorstwo zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie ich wartości nominalnej, nie podlega również opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Obowiązek podatkowy powstanie zaś od dochodu wynikającego ze sprzedaży takich udziałów. Z drugiej strony fakt zakończenia prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę jednoosobowego rozpoznawany jest na gruncie podatkowym jak likwidacja działalności gospodarczej. To zaś wymaga sporządzenia remanentu likwidacyjnego oraz może wiązać się z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. Wyjściem może być dalsze kontynuowanie 3 Zawieranie umów z samym sobą Członek zarządu nie może reprezentować spółki w umowie z nim samym. Umowa taka będzie z mocy prawa nieważna. Umowy z członkami zarządu mogą być zawierane przez radę nadzorczą albo pełnomocnika wybranego uchwałą wspólników. 5 Brak dokumentacji wewnątrzkorporacyjnej 6 Brak sprawozdań do KRS Na zarządzie spółki z o.o. spoczywa obowiązek prowadzenia księgi udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów. Kolejną księgą prowadzoną przez zarząd jest księga protokołów, do której wpisywane są uchwały wspólników. Naruszenie pierwszego z obowiązków zagrożone jest grzywną do 20 000 zł. Naruszenie drugiego może natomiast prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej albo korporacyjnej członków zarządu. Kolejnym obowiązkiem ciążącym na zarządzie spółki jest zapewnienie sporządzenia sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności jednostki oraz złożenia ich do sądu rejestrowego. Naruszenie tego obowiązku zagrożone jest karą grzywny lub ograniczenia wolności. Nadto niezłożenie sprawozdań finansowych za dwa kolejne lata obrotowe, mimo wezwania sądu rejestrowego, może prowadzić do wszczęcia z urzędu przez ten sąd postępowania o rozwiązanie spółki. Działanie bez zgody organów spółki Prowadzić to może do nieważności takich działań albo odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu. Wypłaty z kapitału zakładowego 8 Brak danych spółki w pismach i zamówieniach Spółka z o.o. ma obowiązek zamieszczania ściśle określonych informacji w jej dokumentach oraz na stronie internetowej. Naruszenie tego obowiązku zagrożone jest karą grzywny do 5000 zł. działalności jednoosobowej, pomimo wniesienia przedsiębiorstwa do spółki z o.o. (zob. np. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 20 sierpnia 2014 r., sygn. IPPB1/415-581/14-3/ES). Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki ma jeszcze jedną wadę, przy zawarciu umowy zbycia przedsiębiorstwa zachowują bowiem aktualność ograniczenia lub wyłączenia dopuszczalności przeniesienia poszczególnych składników tego przedsiębiorstwa wynikające z przepisów ustawy, zastrzeżenia umownego lub właściwości zobowiązania. Oznacza to brak automatycznej sukcesji uniwersalnej pomiędzy dotychczasowym przedsiębiorcą i spółką. Wstąpienie przez spółkę do umów, których stroną jest przedsiębiorca, wymaga zatem dalszych czynności prawnych (przelew wierzytelności, zmiana dłużnika). W przypadku większości umów wymagana będzie zatem zgoda kontrahenta, a jej brak uniemożliwi wstąpienie spółki w miej- sce przedsiębiorcy. Podobne problemy mogą powstać na gruncie koncesji, pozwoleń lub zezwoleń udzielonych przed wniesieniem aportu. Reasumując: procedura wniesienia przedsiębiorstwa do spółki z o.o. jest znacznie prostsza od przekształcenia, może jednak prowadzić do niekorzystnych konsekwencji podatkowych związanych z likwidacją dotychczasowej działalności. Brak sukcesji uniwersalnej utrudniać zaś może bieżącą realizację uprzednio zawartych umów. Razem czy osobno Opisywana powyżej procedura przekształcenia prowadzić może wyłącznie do powstania jednoosobowej spółki z o.o. Nie ma jednak przeszkód, aby już po rejestracji przekształcenia jedyny wspólnik sprzedał część udziałów w spółce innej osobie albo żeby podmiot taki wniósł własny wkład do spółki, obejmując udziały w podwyższonym w ten sposób kapitale zakładowym, stając się jednocześnie jej wspólnikiem. Jeszcze wię- cej możliwości utworzenia spółki wieloosobowej daje wniesienie do niej przedsiębiorstwa w drodze aportu. W tym wypadku przedsiębiorca może przystąpić do spółki już istniejącej bądź zawiązać nową spółkę wspólnie z innymi osobami. Zaletą spółek wieloosobowych jest zgromadzenie większego kapitału – wkłady do spółki wnoszone są przez każdego ze wspólników. Opcja ta pozwala także zacieśnić oraz sformalizować współpracę pomiędzy wspólnikami. Wreszcie wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu z tytułu uczestnictwa w spółce. Wady tego rozwiązania ujawnić się mogą przede wszystkim w sytuacjach konfliktowych, brak zgody wspólników może bowiem prowadzić do paraliżu decyzyjnego w spółce. Problemy mogą generować także niedokładne zapisy umowy spółki, w szczególności rozgraniczające kompetencje organów. C6 Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) gazetaprawna.pl p r o c e d u ry Prezes zarządu spółki z o.o składa rezygnację. Ale kto jest władny ją przyjąć... Problem powstaje, gdy w spółce z o.o. nie ma rady nadzorczej. Wtedy ustępujący zarządca powinien doprowadzić do powołania specjalnego pełnomocnika, a następnie zakomunikować mu swoje oświadczenie woli Paweł Izdebski prawnik, doktorant Wydziału Prawa i Administracji Uniwersystetu Warszawskiego Rezygnacja członka zarządu, w przypadku gdy został on powołany na czas określony, powoduje skrócenie jego kadencji. Natomiast w przypadku powołania go na czas nieokreślony stanowi wyłącznie zdarzenie powodujące wygaśnięcie mandatu, spowodowane okolicznościami leżącymi po stronie tego zarządcy. Przepisy ustawy z 15 września 2000 r. –Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.; dalej k.s.h) jedynie w sposób szczątkowy odnoszą się do kwestii związanych z wygaśnięciem mandatu wskutek złożenia rezygnacji przez podmiot zarządzający, nie wskazując przy tym adresata oświadczenia woli członka zarządu (zob. art. 202 par. 4 i 5 k.s.h.). Dlatego w doktrynie prawa toczy się spór dotyczący tego, której osobie bądź podmiotowi w spółce przyznać kompetencję do odbioru tego rodzaju oświadczeń woli. Istotne kwestie W momencie powołania członka do składu zarządu między nim a spółką zawiązuje się stosunek organizacyjny stanowiący podstawę do pełnienia funkcji zarządcy. Może to być zarówno stosunek oparty na zatrudnieniu (co zazwyczaj stanowi regułę), jak i inny sto- sunek prawny (np. umowa-zlecenie). Rezygnacja członka zarządu to jednostronne oświadczenie jego woli, a zatem jest jednostronną czynnością prawną, na podstawie której zamierza on doprowadzić do całkowitego ustania więzi prawnej między nim a spółką. Trzeba przy tym rozróżnić sytuację, w której członek zarządu składa rezygnację z pełnienia mandatu zarządcy (podaje się do dymisji), od rezygnacji jedynie z funkcji, jaką sprawował w ramach tego zarządu (np. funkcji prezesa). Brak szczegółowej regulacji przedmiotowej kwestii po stronie ustawodawcy stworzył szerokie pole możliwości interpretacyjnych. Zarówno w piśmiennictwie, jak i w orzecznictwie spotyka się różne stanowiska. Na czyje ręce Jedni przedstawiciele doktryny wysuwają wnioski, że owo oświadczenie składane spółce powinno zostać złożone na ręce rady nadzorczej albo specjalnego pełnomocnika. Drudzy zaś wskazują, że uprawniony jest w tej kwestii podmiot, w którego kompetencji leży powołanie członka zarządu. Są również i tacy, zdaniem których legitymację w tym zakresie mają wspólnicy spółki bądź pozostali członkowie zarządu. Część przedstawionych stanowisk nie znajdzie uzasadnienia w niektórych przypadkach, ponieważ nie w każdej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością działa chociażby rada nadzorcza, a złożenie oświadczenia o rezygnacji na ręce wspólników w spółkach, gdzie występuje duża liczba wspólników, mogłoby stanowić znaczne utrudnienie. Podobnie do rzadkości należy powoływanie specjalnego pełnomocnika. Sądy wielokrotnie zajmowały stanowisko w przedmiotowej sprawie. Linia utrwalona w orzecznictwie przyznaje kompetencje spółce reprezentowanej właśnie przez radę nadzorczą bądź specjalnego pełnomocnika (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 24 marca 2009 r., syg. akt I SA/Łd 1452/08, Lex nr 550368, czy postanowienie Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 2004 r., sygn. akt V CK 600/03, Lex 359340). Zdaniem sądu, gdy w spółce nie funkcjonuje rada nadzorcza oraz nie został powołany specjalny pełnomocnik, przyjmuje się konsekwentnie, że ustępujący zarządca powinien doprowadzić do jego powołania, a następnie zakomunikować mu swoje oświadczenie woli. Według tego stanowiska niepowołanie specjalnego pełnomocnika mogłoby uniemożliwić członkowi zarządu złożenie rezygnacji. Jednak i tutaj pojawiają się odmienne opinie. Wszyscy wspólnicy W świetle przywołanego już postanowienia SN z 19 sierpnia 2004 r. sąd uwzględniając pozycję rady nadzorczej w spółce, stworzył także możliwość – w przypadku braku odmien- nych postanowień rady nadzorczej – złożenia oświadczenia o rezygnacji jednemu z członków rady nadzorczej w sposób określony w art. 61 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.). Na podstawie tego przepisu za chwilę złożenia rezygnacji należy uznać moment, w którym oświadczenie o rezygnacji z funkcji zarządcy dojdzie do jednego z członków rady nadzorczej. W piśmiennictwie pojawia się też pogląd, że oświadczenie woli o rezygnacji może zostać złożone organom lub osobom uprawnionym do powołania zarządu, w przypadku zaś rezygnacji członka zarządu w zarządzie wieloosobowym – pozostałym członkom tego zarządu. Stanowisko to zakłada również, że w przypadku rezygnacji całego zarządu wieloosobowego podmiotem legitymowanym będzie zarówno organ lub osoba uprawniona do powołania tego zarządu, jak i przewodniczący rady nadzorczej, a gdy spółka nie ma rady nadzorczej – wszyscy wspólnicy. Zgodnie zaś w doktrynie przyjmuje się, że oświadczenie woli o rezygnacji może wywrzeć skutek z upływem dnia, w którym zostało złożone, jak również może wskazywać termin w przyszłości, od którego wywoła skutek prawny. Mając na uwadze to, iż rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną, oświadczenie woli tak złożone staje się skutecz- Sąd Najwyższy w wyroku z 7 ma ja 2010 r., sygn. akt III CSK 176/09 „Powzięcie wiadomości o rezygna cji (członka zarządu – red.) przez wsz ystkich wspólników nie jest tożsame z powzięciem o tym wiadomości przez spółkę. Należy też zauważyć, że prawidłowe złoż enie oświadczenia o rezygnacji na zgro madzeniu wspólników daje temu organow i możliwość natychmiastowego powołania now ego członka zarządu. Takiej możliwo ści nie daje powiadomienie wspólników”. n ne z chwilą dojścia do spółki – zgodnie z art. 61 i art. 746 par. 2 k.c. w związku z art. 202 par. 5 k.s.h. Podsumowując, zauważyć należy, że, co prawda, stosunek członkostwa w zarządzie może, ale nie musi być oparty na stosunku umownym, a poza tym sama rezygnacja nie zawsze oznaczać będzie rozwiązanie takiej umowy. W kontekście przytoczonego powyżej wywodu uprawnienie do przyjęcia oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu w imieniu spółki należy przyznać przede wszystkim organowi bądź osobie uprawnionej do jego powołania, a także radzie nadzorczej oraz specjalnie powołanemu w tym celu pełnomocnikowi. Gdyby jednak w spółce nie powołano rady nadzorczej bądź specjalnego pełnomocnika – legitymacja w tym zakresie przysługuje wspólnikom spółki. Brak natomiast jakich- kolwiek podstaw, aby uprawnienie to przyznać zarządowi. Na piśmie, z uzasadnieniem Członkowie zarządu powinni również pamiętać, że chociaż ustawodawca stwarza im możliwość wyjścia ze spółki w każdym momencie, to jednak w przypadku, gdyby wykonywali swoje funkcje odpłatnie, a rezygnacja nastąpiłaby bez ważnego powodu, spółka może domagać się od nich naprawienia szkody (zob. art. 746 par. par. 2 k.c. w zw. z art. 202 par. 5 k.s.h.). Dlatego w doktrynie postuluje się, aby zarządcy, którzy nie chcą narazić się na odpowiedzialność za szkodę, składali rezygnację na piśmie wraz z podaniem przyczyny jej złożenia. Trzeba jednakże zaznaczyć, że przyczyna, która zdaniem członka zarządu jest ważna, niekoniecznie musi być ważna obiektywnie, a tym samym nie wyklucza jego odpowiedzialności za szkodę. eksPert radzI eksPert radzI Czy likwidator odpowiada za długi podatkowe Niewielka zmiana podatku nie uzasadnia roszczenia o podwyższenie wynagrodzenia AnnA BOryseWicz adwokat prowadzący własną kancelarię w Płocku Jestem likwidatorem sp. z o.o., która ma znaczne zaległości podatkowe. Niedawno jeden ze znajomych powiedział mi, że będę musiał je zapłacić z własnej kieszeni. Czy to prawda? Z a zaległości podatkowe m.in. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku owego podmiotu okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a wchodzący w skład tego gremium: 1) nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości tejże spółki (postępowanie układowe) albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy; 2) nie wskazuje mienia sp. z o.o., z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych tego podmiotu w znacznej części. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich funkcji, oraz zaległości podatkowe powstałe w okresie zasiadania we wskazanym organie. Odnosi się to również do byłego członka zarządu sp. z o.o. Z zakresu podmiotowego objętego art. 116 par. 1 ordynacji podatkowej wyłączony jest zatem likwidator sp. z o.o. Nie ponosi on odpowiedzialności określonej w cytowanym przepisie za jakiekolwiek zaległości podatkowe tego podmiotu. Ordynacja podatkowa, odmiennie niż kodeks spółek handlowych, kształtuje zakres i przesłanki odpowiedzialności. W konsekwencji brak jest wystarczających przesłanek do stwierdzenia, że na podstawie uregulowań ordynacji odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki z o.o. mógłby być – jako osoba trzecia – obciążony jakikolwiek inny podmiot niż członek zarządu. Czytelnik może więc spać spokojnie. Nie zostanie obciążony odpowiedzialnością za zaległości podatkowe sp. z o.o., której jest likwidatorem. Podstawa prawna Art. 116 par. 1–4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.). Przedsiębiorca budowlany w związku ze zmianą obciążeń podatkowych (wzrosła stawka podatku od towarów i usług z 22 proc. do 23 proc.) na początku 2012 r. zażądał zmiany treści umowy, którą podpisaliśmy jeszcze w grudniu 2010 r. końcowy odbiór robót nastąpił pod koniec 2011 r., a miesiąc później przekazałem wykonawcy uzgodnioną wcześniej kwotę. Wykonawca na podstawie art. 3571 kodeksu cywilnego w sprawie przed sądem domaga się podwyższenia świadczenia. Czy jego żądanie jest zasadne? Leszek Jaworski [email protected] N ie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie uważa się, że modyfikacja umowy na podstawie art. 3571 k.c. nie jest możliwa, jeżeli została ona w całości wykonana (por. wyroki SN z 9 kwietnia 2003 r., sygn. akt I CKN 255/01, oraz z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt III CK 645/04). Zgodnie z tym przepisem jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. W tym przypadku jednak nastąpiło już wygaśnięcie umowy. Obie strony zrealizowały świadczenia wzajemne. Przedsiębiorca wykonał roboty budowlane, co zostało potwierdzone odbiorem końcowym. Czytelnik miesiąc później zapłacił mu wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie. Warto dodać, że ocena, czy określone okoliczności przez ich wpływ na zobowiązanie umowne mogą być zakwalifikowane jako nadzwyczajna zmiana stosunków, należy każdorazowo do sądu. Z orzecznictwa wynika, że artykułem 3571 k.c. objęte są tylko zdarzenia nadzwyczajne o charakterze powszechnym, niezależne od woli stron, wykraczające poza typowe ryzyko gospodarcze. W podobnej sprawie SN w wyroku z 19 listopada 2014 r. (sygn. akt I CSK 191/14, www.sn.gov.pl) stwierdził, że zmiana stawek podatkowych musi mieć „zasadniczy i zaskakujący charakter”. Niewielkie podwyższenie o 1 proc. stawki podatku VAT na roboty budowlane nie będzie uznane za nadzwyczajną, wyjątkową, normalnie nie spotykaną zmianę stosunków (zwłaszcza jeśli dodatkowo uwzględni się dotychczasowe wielokrotne nowelizacje ustawy regulującej podatek od towarów i usług). Zmiana w tym zakresie i w tej wysokości mieści się w granicach ryzyka kontraktowego. Podstawa prawna Art. 3571 i 647 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r poz. 121 ze zm.). Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) C7 gazetaprawna.pl p r aw o Ostrożnie z linkowaniem w sieci. Polskie sądy ostrzejsze od europejskich Przedsiębiorca, który udostępnia na stronie internetowej publikacje stanowiące przedmiot praw autorskich, powinien uzyskać akceptację ich właściciela. Zmienić może to niedawny wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE Jestem przedsiębiorcą. Chcę na mojej stronie internetowej zrobić przekierowania do tekstów znajdujących się na innych stronach. Czy powinienem zwrócić się w tej sprawie do właścicieli tych stron? elżbieta dominik [email protected] Utwory, także te znajdujące się w internecie, podlegają ochronie prawa autorskiego. Prawo to wprowadza pojęcie pola eksploatacji. – W przypadku internetu polem eksploatacji jest publiczne udostępnienie. Co do zasady nie wolno bez zgody uprawnionych publicznie udostępniać cudzych utworów – mówi mecenas Paweł Żerański, wspólnik kancelarii Gładysz & Żerański Kancelaria Prawnicza sp. j. Sąd Apelacyjny w Krakowie uznał np., że linkowanie stanowi formę publicznego udostępnienia utworu, gdyż umożliwia nieograniczonej grupie osób korzystających z jednego portalu wgląd w treści zamieszczone na innym portalu (wyrok z 20 lipca 2004 r., sygn. akt I ACa 564/04). – Oznaczało to w uproszczeniu, że udostępnianie linków do innych stron traktowane być powinno jako wkraczanie w sferę zakazaną, które wymaga zgody osób, do których stron chcemy odesłać – mówi mec. Paweł Żerański. Brak nowej publiczności Sytuację może zmienić orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z 13 lutego 2014 r. (C–466/12), który uznał, że umieszczanie linków do utworów jest legalne i nie narusza praw autorskich. W ocenie TSUE linkowanie jest legalne, jeśli nie stanowi „udostępnienia” nowej publiczności, w szczególności jeśli dostęp do treści nie był ograniczony i te same osoby mogły się z nim zapoznać na stronie pierwotnej. – Faktem jest, że w wydanym już po tym orzeczeniu wyroku warszawski Sąd Apelacyjny 7 maja 2014 r. (sygn. akt I ACa 1663/13) krytycznie odniósł się do części argumentacji podawanej przez TSUE – dodaje Paweł Żerański. – Nie zgodził się z argumentacją, że nowa publiczność w przypadku umieszczenia linku do w żaden sposób nieblokowanego w internecie zasobu nigdy nie występuje. Jak klarownie stwierdził warszawski sąd, „inna osoba zaloguje się na portal w języku polskim, inna zaś na portal w języku włoskim”. Nie podzielił tym samym opinii, że w każdym takim wypadku umieszczanie od- wołań (linków) nie narusza monopolu autorskiego. Czym innym jest udostępnianie utworu setce znajomych na Facebooku, gdzie wiemy, kogo zapraszamy, i dostęp mają tylko osoby przez nas zaproszone, a czym innym – udostępnianie na stronie internetowej, na którą może wejść każdy. To pierwsze może się mieścić w tak zwanym dozwolonym użytku i już z tego względu pozostawać w zgodzie z prawem. Umieszczenie jednego linku należy też odróżnić od tworzenia zbiorów linków, które mogą być jeszcze inaczej ocenione z prawnego punktu widzenia. Konieczne zapytanie Zdaniem mec. Żerańskiego przedsiębiorca, który planuje udostępniać na swojej stronie internetowej utwory stanowiące przedmiot praw autorskich, powinien zwrócić się do właściciela takiej strony o zgodę, ponieważ nie wiadomo jeszcze, jakie skutki na terytorium Polski i dla polskiego orzecznictwa sądowego będzie miał wyrok TSUE z 13 lutego 2014 r. Pytany o znaczenie wyroku TSUE powiedział, że nie można go pomijać i będzie uwzględniany w polskim orzecznictwie. Trudno jednak jednoznacznie prze- widzieć, w jaki dokładnie sposób. Czekając na orzeczenia – Dokonana w nim wykładnia wiąże polskie sądy. Otwarte pozostaje pytanie, jak to zostanie wyegzekwowane na terytorium Polski, a przede wszystkim, kiedy dokładnie zachodzi sprzeczność między wykładnią sądu polskiego a wykładnią Trybunału Sprawiedliwości. Nie jestem przekonany, czy wyrok warszawskiego Sądu Apelacyjnego, mimo wyraźnego zdystansowania się składu orzekającego do wyroku, rzeczywiście był z nim sprzeczny, czy raczej rozwijał wątek „nowej publiczności”, ograniczając jedynie znaczenie wyroku Trybunału Sprawiedliwości – mówi mec. Żerański. – Lepiej więc nie linkować w internecie na stronach publicznie dostępnych ze swojej strony do innej bez zgody właściciela. Najbezpieczniej w obecnej sytuacji przyjąć założenie, że trzeba pytać za każdym razem, bo nie ma dotychczas polskiego orzecznictwa, które wskazywałoby, że może być inaczej. Podstawa prawna Art. 50 pkt 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 ze zm.). eksPert radzi Dla banku jest wygodniej, gdy małżonek wspólnika spółki jawnej zgodzi się na kredyt Jestem wspólnikiem spółki jawnej. W banku przy rozpatrywaniu wniosku o kredyt dla naszej firmy w rachunku bieżącym zasugerowano mi i mojemu wspólnikowi, że do popisania umowy kredytowej powinny stawić się również nasze małżonki, które zostaną wpisane jako współkredytobiorcy. Czy takie żądanie banku jest uprawnione, a jeśli tak, to z czego to wynika? Piotr Pieńkosz [email protected] W ydaje się, że pracownik banku, z którym kontaktował się czytelnik, próbował wprowadzić go w błąd. Spółka jawna jest podmiotem, który może zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i powinna to uwzględniać umowa udzielanego jej kredytu. – Spółka jawna jest osobową spółką prawa handlowego oraz ma ułomną osobowość prawną. Oznacza to, że nie ma ona osobowości prawnej, ma jednakże zdolność do czynności prawnych. Spółka jawna może zatem w swoim imieniu nabywać różne prawa, a także zaciągać zobo- PreNumerata: wiązania – potwierdza Daria Wierzbińska, dyrektor generalna w Kancelarii Świeca i Wspólnicy. Dzięki regule samodzielności podmiotowej spółek jawnych to one w praktyce są stroną umów. Przy zaciąganiu kredytu w to miejsce nie wchodzą ani wspólnicy, ani tym bardziej ich małżonkowie. Dokument z bankiem podpisuje zaś każdy ze wspólników. Jest to zgodne z kodeksem spółek handlowych. – Artykuł 29 stanowi, że w spółce jawnej każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Twego uprawnienia nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich – mówi mec. Daria Wierzbińska. Taka konstrukcja wpływa również na to, kto odpowia- da za zaciągnięte zobowiązania. W pierwszej kolejności jest to sama spółka. W przypadku braku spłaty kredytu to z należącego do jej majątku bank egzekwuje należne mu środki. Jednocześnie warto jednak pamiętać, że subsydiarną odpowiedzialność ponoszą wspólnicy spółki. Oznacza ona, że jeśli spółka jawna z różnych powodów nie będzie mogła regulować swoich zobowiązań, a egzekucja z jej majątku okaże się bezskuteczna, bank będzie mógł dochodzić swoich roszczeń z majątku osobistego wspólników. – Odpowiedzialność ponosi wówczas każdy ze wspólników w sposób nieograniczony – podkreśla mec. Wierzbińska. I właśnie w tym miejscu pojawia się kwestia małżonka wspólnika spółki jawnej. Otóż wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję również z majątku wspólnego należącego do wspólnika i jego małżonka. Zgodnie z występującym poglądem może do tego dojść jedynie w sytuacji, gdy ów małżonek wyraził wcześniej zgodę na zaciągnięcie przez spółkę umowy kredytu. Odpowiadając więc na pytanie czytelnika: małżonek wspólnika spółki jawnej nie jest stroną umowy kredytu. Może jednak wystąpić w tym dokumencie w roli wyrażającego zgodę na jej zawarcie. Być może pracownikowi banku, z którym rozmawiał czytelnik, chodziło właśnie o wspomnianą zgodę. Jeśli taka zgoda zostanie zawarta w umowie, w razie problemów z regulowaniem kredytu konsekwencje będą istotne: bank będzie mógł egzekwować należności nie tylko z majątku osobistego wspólnika, lecz także małżeńskiego majątku wspólnego. Podstawa prawna Art. 8 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.). Art. 787 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). eksPert radzi Skorzystać z upadłości konsumenckiej można, ale dopiero po roku Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą, do niedawna miałem niewielki sklep w małej miejscowości. Od kilku lat próbowałem ratować swój interes, ale z roku na rok wiodło mi się coraz gorzej. Ostatnio ktoś podpalił sklep. Niestety, nie jestem w stanie poradzić sobie ze spłatą rat zaciągniętych kredytów, m.in. na dom, nie mam środków na odbudowę sklepu. Czy mogę skorzystać z upadłości konsumenckiej, czy też mogę to zrobić po zawieszeniu działalności gospodarczej? Jakie kroki powinienem podjąć, aby skorzystać z takiej możliwości? MAteUsz MeDyńsKi radca prawny, wspólnik w kancelarii zimmerman i Wspólnicy sp. k. P odstawowym problemem nie jest kwestia zaprzestania działalności gospodarczej, a jej wykreślenie z rejestru. Mianowicie ustawa – Prawo upadłościowe i naprawcze jasno wskazuje, że upadłość konsumencka przewidziana jest dla osób niebędących przedsiębiorcami, czyli nieprowadzącymi działalności gospodarczej. W Polsce wpis do właściwego rejestru nie świadczy jeszcze o prowadzeniu działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy mają obowiązek się zarejestrować, ale jeżeli ktoś prowadzi działalność gospodarczą pomimo braku rejestracji – również jest przedsiębiorcą. To samo dotyczy zaprzestania działalności. Jeżeli ktoś przestał prowadzić działalność, ale się nie wyrejestrował (lub zawiesił działalność) – to nie jest przedsiębiorcą. Zatem może skorzystać z upadłości konsumenckiej. Niestety, jest pewien szkopuł: prawo upadłościowe i naprawcze pozwala ogłosić upadłość przedsiębiorcy wobec osoby, która przestała prowadzić działalność gospodarczą w ciągu roku od dnia wykreślenia z właściwego rejestru. Niektóre sądy, w tym m.in. sąd dla m.st. Warszawy, interpretują to jako zakaz ogłaszania upadłości konsumenckiej wobec osoby, w przypadku której nie upłynął rok od wykreślenia z właściwego rejestru (zawieszenie nie wystarczy). Inaczej mówiąc: przy takiej interpretacji można być konsumentem (czyli osobą, która nie prowadzi działalności gospodarczej, niezależnie od obowiązku rejestracji, który jest tu wtórny) i „do końca życia” nie móc skorzystać z upadłości konsumenckiej, dopóki formalnie nie minie rok od wykreślenia się z właściwego rejestru. Na szczęście inne sądy upadłościowe stosują interpretację celowościową, tj. upadłość konsumencka powinna przysługiwać konsumentom. Ustalenie, czy dana osoba jest przedsiębiorcą, odbywa się nie w oparciu o kwestię rejestracji, ale poprzez sprawdzenie, czy wykonywana jest przez nią zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa czy też poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także czy działalność zawodowa wykonywana jest w sposób zorganizowany i ciągły. W zależności od stanowiska sądu można zatem złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zaraz po zaprzestaniu prowadzenia działalności (opłata wynosi 30 zł, więc warto spróbować) lub zakończyć działalność, wyrejestrować się i odczekać rok przed upadłością konsumencką. Powyższe problemy interpretacyjne nie zmieniają jednak jednego, niezwykle istotnego faktu: w momencie zaprzestania prowadzenia działalności nie można być niewypłacalnym. Podstawą oddalenia wniosku o upadłość konsumencką jest to, że w ciągu 10 lat przed chwilą jego złożenia dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy, nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Czyli jeżeli w okresie prowadzenia działalności stało się niewypłacalnym, nie złożyło się wniosku w terminie 14 dni od powstania stanu niewypłacalności, a potem zaprzestało prowadzenia działalności gospodarczej, to sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, chyba że stwierdzi, że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. W przypadku opisanym powyżej, jeżeli nie nastąpiło jeszcze trwałe zaprzestanie regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub nie upłynęło 14 dni od tego momentu, powinno się złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. Dopiero gdy ten wniosek zostanie np. oddalony z braku środków – będzie można złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Podstawa prawna Art. 8, 4914 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.). Art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Cena prenumeraty DzieNNiKA GAzetA PRAWNA: Wersja standard – miesięczna (kwiecień 2015 r.): 105,00 zł: – kwiecień–grudzień 2015 r.: 859,50 zł: Wersja Premium – miesięczna (kwiecień 2015 r.): 121,80 zł – kwiecień–grudzień 2015 r.: 1010,25 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAt). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata C8 Dziennik Gazeta Prawna, 7 kwietnia 2015 nr 66 (3959) gazetaprawna.pl OR Z E C Z N IC T W O Składając wniosek o zabezpieczenie roszczenia, trzeba uprawdopodobnić interes prawny Sygn. akt V ACz 66/15 POSTANOWIENIE SĄDU APELACYJNEGO W KATOWICACH z 4 lutego 2015 r. TEZA: Uprawdopodobnienie nie wymaga niepodważalnych dowodów istnienia roszczenia, jednak nie oznacza to, że każde twierdzenie uprawnionego o istnieniu roszczenia stanowi jego uprawdopodobnienie. Twierdzenie o istnieniu roszczenia mającego podlegać zabezpieczeniu musi być poparte źródłami. STAN FAKTYCZNY Spółka z o.o. z siedzibą w K., wytaczając powództwo przeciwko spółce z o.o. z siedzibą w B., wniosła do sądu o udzielenie zabezpieczenia. Sąd okręgowy oddalił wniosek. Uznał wprawdzie za uprawdopodobnione roszczenie uprawnionego, ale jednocześnie wskazał, że nie uprawdopodobnił on interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. W ocenie sądu samo przesłanie przez obowiązanego pism, w których wskazał na okresowe trudności płatnicze, nie świadczy, że nie jest w stanie regulować zobowiązań. Uprawniony wniósł zażalenie. UZASADNIENIE Sąd apelacyjny częściowo uwzględnił zażalenie. Wskazał, że zgodnie z art. 730 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.; dalej: k.p.c.) w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Natomiast zgodnie z art. 730 1 k.p.c. strona lub uczestnik postępowania musi jednak przy tym uprawdopodobnić roszczenie oraz interes prawny w jego udzieleniu. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy jego brak uniemożliwiłby lub poważnie utrudnił wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwił lub poważnie utrudnił osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Zatem wnosząc o udzielenie zabezpieczenia, wnioskodawca musi uprawdopodobnić roszczenie, jak i to, że brak zabezpieczenia zagrozi wykonalności przyszłego orzeczenia lub osiągnięciu celu postępowania. Sąd apelacyjny wskazał, że uprawdopodobnienie jest pojmowane jako środek zastępczy dowodu w ścisłym znaczeniu, niedający pewności, a wyłącznie wskazujący, że twierdzenie o jakimś fakcie jest prawdopodobne. Uprawdopodobnienie stanowi też odstępstwo od ogólnej reguły dowodzenia. Ze względu na specyfikę postępowania zabezpieczającego (przyspieszonego i odformalizowanego) przyjmuje się, że uprawdopodobnienie nie wymaga niepodważalnych dowodów istnienia roszczenia. Nie oznacza to jednak, że każde twierdzenie uprawnionego o istnieniu roszczenia stanowi jego uprawdopodobnienie. Musi być poparte źródłami. Okoliczności były tożsame, pozew wzajemny odrzucono Sygn. akt V ACa 680/14 WYROK SĄDU APELACYJNEGO W GDAŃSKU z 15 stycznia 2015 r. TEZA: Dla odrzucenia pozwu wzajemnego i uwzględnienia pozwu głównego nie musi występować pełna zgodność przyczyn żądania. Znaczenie ma przede wszystkim konkluzja, że dalsze zgodne prowadzenie spraw spółki przez strony nie jest możliwe. Dla rozstrzygnięcia sporu nie ma znaczenia, czy ustalone fakty zaistniały z przyczyny zawinionej przez jedną czy drugą stronę, czy też mają charakter obiektywny. STAN FAKTYCZNY Z powodu narastającego konfliktu powódka domagała się rozwiązania prowadzonej przez obie strony spółki jawnej. Wskazywała przy tym, że pozwana podjęła działania na szkodę spółki i nie zgodziła się na jej rozwiązanie w drodze uchwały. Pozwana wniosła pozew wzajemny o rozwiązanie spółki. Sąd okręgowy na żądanie powódki rozwiązał spółkę, a pozew wzajemny odrzucił. W świetle twierdzeń stron na podstawie art. 63 par. 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030, ze zm.; dalej: k.s.h.) powództwo o rozwiązanie spółki uznał za zasadne. Obie strony twierdziły bowiem, że dalsze zgodne prowadzenie jej spraw nie jest możliwe. Wskazał, że uwzględnienie powództwa wzajemnego prowadziłoby do wydania takiego samego rozstrzygnięcia. Wyrok zaskarżyła pozwana – powódka wzajemna. UZASADNIENIE Sąd apelacyjny oddalił apelację. W jego ocenie sąd okręgowy słusznie uznał, że istnieje tożsamość podstawy faktycznej powództwa głównego i wzajemnego, co uzasadniało uwzględnienie tego pierwszego i odrzucenie drugiego. Sko- ro powódka podała zdarzenia, na których opiera roszczenie, a pozwana przyznała, że istnieje spór w tych sprawach, nie ma wątpliwości, iż istnieje zgodność podstawy faktycznej żądania rozwiązania spółki. Sąd apelacyjny zauważył, że dla odrzucenia pozwu wzajemnego i uwzględnienia pozwu głównego nie musi występować pełna zgodność przyczyn żądania. Wystarczy, że istnieje ona co do zasadniczych faktów uzasadniających roszczenie. W rozpoznawanej sprawie znaczenie ma to, że dalsze zgodne prowadzenie spraw spółki przez strony nie jest możliwe (art. 63 par. 1 k.s.h.). Wprawdzie powódka twierdziła, że odmienne są okoliczności faktyczne podane w pozwie i w odpowiedzi na pozew, ale przyznała, że między stronami istnieje spór o prowadzenie spraw spółki. Także pozwana podała w piśmie procesowym, że relacje między wspólniczkami nie pozwalają na zgodną współpracę. To zatem wskazuje, że istnieje tożsamość okoliczności faktycznych powództwa głównego i wzajemnego. Dla rozstrzygnięcia sporu nie ma natomiast znaczenia, czy ustalone fakty zaistniały z przyczyny zawinionej przez jedną czy drugą stronę, czy też mają charakter obiektywny. W ocenie sądu apelacyjnego nie można w pełni podzielić twierdzeń, że uprawniony w sposób należyty uprawdopodobnił istnienie roszczenia. Obowiązek uprawdopodobnienia dotyczy zarówno okoliczności faktycznych, na których wnioskodawca opiera swoje roszczenie, jak i podstawy prawnej. Źródłem roszczenia może być, przykładowo, czynność prawna, przepis ustawy czy akt administracyjny, co uprawniony powinien wskazać. Uprawdopodobnienie roszczenia oznacza zatem, że przedstawi i należycie uzasadni on twierdzenia, które stanowią podstawę owego roszczenia. Zdaniem sądu apelacyjnego słusznie sąd okręgowy wskazał, że przed sądem pierwszej instancji uprawniony nie uprawdopodobnił istnienia interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. Jednak uległo to zmianie po tym, jak wraz z zażaleniem złożył nowe dokumenty. Sąd apelacyjny przypomniał przy tym, że zgodnie z art. 738 k.p.c. sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie. Dlatego ponownie przeana- lizował kwestię interesu prawnego uprawnionego. Uznał, że został on uprawdopodobniony, bo z nowo zgromadzonego materiału wynikało, że obowiązany wyzbywa się majątku i to częściowo w celu zaspokojenia konkretnych wierzycieli. Pozwala to uznać uprawdopodobniony interes prawny uprawnionego w uzyskaniu zabezpieczenia. Spółka nie miała reprezentacji − doręczenie nie było skuteczne Sygn. akt I ACa 1570/14 WYROK SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE z 3 lutego 2015 r. TEZA: Osoby prawne dokonują czynności procesowych przez swoje organy. Zarząd prowadzi sprawy spółki akcyjnej i reprezentuje ją na zewnątrz. Doręczenie pism spółce może być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta. STAN FAKTYCZNY Powódka P.Z. wystąpiła przeciwko spółce akcyjnej, domagając się ustalenia nieważności uchwał jej rady nadzorczej. Sąd okręgowy oddalił powództwo. Powołując się na statut spółki oraz art. 388 par. 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm; dalej: k.s.h.), wyjaśnił, że o prawnej skuteczności i ważności podjęcia uchwał przez radę nadzorczą nie decydują ani podpis przewodniczącego, ani ich ogłoszenie. Wymóg podpisów pod uchwałą jest niezbędny jedynie dla wewnętrznych stosunków spółki, nie ma zaś znaczenia w sferze zewnętrznej. Podpis przewodniczącego pod uchwałą rady nadzorczej jest kwestią formalną, jako że uchwała zapada z chwilą jej podjęcia przez członków rady, a nie z chwilą złożenia podpisu. Apelację wniósł powód. UZASADNIENIE Sąd apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi okręgowemu do ponownego rozpoznania. Wskazał, że w rozpoznawanej sprawie postępowanie przed sądem I instancji jest w całości dotknięte nieważnością. Jak wynika z danych w Krajowym Rejestrze Sądowym, organem uprawnionym do reprezentacji pozwanej spółki jest zarząd w osobie prezesa. W tym wypadku zarząd był jednoosobowy, a przy zarządzie wieloosobowym wymagane jest współdzielenie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Zauważył, że zapis ten stanowi powtórzenie art. 373 par. 1 k.s.h. W dziale 2 w rubryce 1, w podrubryce 1 „Dane osób wchodzących w skład organu”, podobnie jak i w rubryce dotyczącej prokurentów, brak jest jakichkolwiek wpisów, co oznacza, że strona pozwana nie ma organu uprawnionego do jej reprezentowania (art. 379 pkt 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego; t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.; dalej: k.p.c.). Stosownie do art. 67 par. 1 k.p.c. osoby prawne, a taką jest pozwana, dokonują czynności procesowych przez swoje organy. Zgodnie z art. 368 par. 1 k.s.h. zarząd prowadzi sprawy spółki akcyjnej i reprezentuje ją na zewnątrz. Doręczenie pism spółce może być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta (art. 373 par. 2 k.s.h.). W związku z tym nie mogło być mowy o skutecznym doręczeniu pism sądowych pozwanej spółce, jak i o jej reprezentacji w postępowaniu przed sądem I instancji. Oprac. Elżbieta Pawluk vel Kiryczuk
