„Agresja a kara” W dzisiejszych czasach, coraz częściej mamy do

„Agresja a kara”
W dzisiejszych czasach, coraz częściej mamy do czynienia
z agresywnymi zachowaniami u dzieci nie tylko w wieku szkolnym,
ale
niestety
również
w
wieku
przedszkolnym.
Często nie zdajemy sobie sprawy, że karząc nasze pociechy
niejednokrotnie przyczyniamy się do powstawania i wzmacniania u nich
zachowań agresywnych.
Badacze są zgodni o do tego, że pod wpływem kary ilość otwartej
agresji zmniejsza się. Jednakże nie oznacza to jeszcze, że gniew ulega
przyhamowaniu. Kara bowiem tłumi jedynie chwilowo niepożądane
zachowanie, następnie jednak doprowadza do zwiększenia poziomu agresji.
Agresja ta najczęściej nie jest kierowana na osobę karzącą, która zwykle
jest autorytetem, lecz ulega przemieszczeniu. Strach przed karą upokarza
dziecko i jeszcze bardziej powiększa tendencje agresywne. Tłumiona w ten
sposób agresja powoduje, że dziecko zaczyna szukać form akceptowanych
społecznie
i
ukrytych,
co
nierozłącznie
idzie
w
parze
z
wyszukiwaniem
słabych
punktów
rodziców
i
wychowawców.
Częstą formą przeniesienia agresji jest agresja symboliczna, zahamowana
w otwartej formie agresja objawia się w symbolicznych zabawach dziecka
lub w jego fantazji. Karanie otwartej agresji w większości przypadków
frustruje dzieci, co wzbudza nowy gniew i nową tendencję agresywną.
Gdy dziecku zagraża surowa kara, zaczyna działać hamulec motoryczny,
dziecko powstrzymuje się od przejawów agresji, lecz tendencja dalej
istnieje, często wydostaje się na powierzchnię w formie przemieszczenia
lub w formie symbolicznej i dalej wpływa na niewłaściwy
rozwój dziecka.
Wynika z tego, że w wychowaniu dzieci agresywnych
nie należy przeceniać stosowania kary.
Skuteczna
kara to kara nie fizyczna, a raczej psychologiczna,
o średnim stopniu nasilenia, niezbyt częsta. Kara, jeśli już ma być
wymierzona, powinna być natychmiastowa, ale nigdy nie należy karać
dziecka w stanie silnego rozdrażnienia, gniewu, gdy nie panuje się nad
własnym nastrojem.
Bardzo ważną rzeczą jest konkretne karanie, gdyż może skutecznie
wyuczyć powstrzymywania się przez dziecko od stosowania pewnych
zachowań.
Brak konsekwencji, pozwalanie
czasem
na pewne
zachowanie,
a
kiedy
indziej
karanie
tych
zachowań
dezorientuje dziecko i nie
przynosi spodziewanych efektów.
Jeśli zatem decydujemy się karać określone zachowania, zgodnie ze
wskazaniami teorii wychowania, powinniśmy robić to zawsze, kiedy tylko
wystąpią.
Należy jednak pamiętać, że kara może okazać się nieskuteczna nie tylko z
braku konsekwencji w jej stosowaniu. Karanie, gdy dziecko stało się już
agresywne, nauczyło się agresywnych sposobów zachowania, a innych
zachowań nie umie stosować – musi okazać się nieskuteczne. Tym bardziej
nieskuteczne, że jednocześnie to dziecko doznaje ataków ze strony
rodziców, jest przestraszane, blokuje się jego potrzebę miłości, dostarcza
mu wzorów agresywnego zachowania.
Opracowała Ewelina Skowron
Bibliografia:
• Gałkowski T.: Pierwszych 6 lat życia. Warszawa 1977;
• Więckowska J.: Warunki uczenia się agresji przez dzieci, a kara i
nagroda. W: Problemy opiekuńczo – wychowawcze 1977/4;
• Grochulska J.: Reedukacja dzieci agresywnych. Warszawa 1982