Podwójna diagnoza
Transkrypt
Podwójna diagnoza
,,Podwójna diagnoza” Jak sam termin wskazuje, pacjent może otrzymać podwójną diagnozę. Występuje jednocześnie uzależnienie od substancji psychoaktywnych i choroba psychiczna. Nie chodzi tu o pojawienie się pojedynczych objawów np. obniżonego nastroju, tylko o rozpoznanie pełnego zespołu psychopatologicznego, jak schizofrenia, zaburzenia afektywne lub lękowe. Podwójna diagnoza wcale nie jest wyjątkowo spotykana, jest tylko za rzadko rozpoznawana. Jaka jest? U pacjenta uzależnionego, u którego wystąpiły objawy psychotyczne trudno jest stwierdzić, czy jego stan jest konsekwencją zażytych substancji psychoaktywnych, czy choroby psychicznej. Uzależnienie redukuje, lub ,,zamazuje” niektóre objawy choroby psychicznej, pogarsza przebieg zaburzeń. Symptomy wynikające z uzależnienia imitują zaburzenia psychiczne, np. depresję. Objawy psychotyczne powstające np. w zespołach abstynencyjnych lub psychozach alkoholowych są podobne do tych w chorobie psychicznej. Często nie wiadomo, czy pacjent ma podwójną diagnozę, bo sięgał po substancje psychoaktywne i wywołało to chorobę psychiczną, czy miał ją wcześniej, a dopiero później używał tych substancji. Osoby chore psychicznie niezwykle często sięgają po alkohol i narkotyki. Robią to dlatego, że początkowo czują się lepiej po ich zażyciu. Schizofrenicy np. czują się bardziej normalnie ,ponieważ łagodnieją objawy charakterystyczne dla schizofrenii. Niestety, szybko się uzależniają, a w związku z uzależnieniem pojawiają się nowe zaburzenia a, te które istniały wcześniej zaostrzają się. Tak się dzieje też u osób z depresją, gdzie alkohol nasila objawy depresji. Zażywanie substancji psychoaktywnych przez osoby chore psychicznie w celu złagodzenia objawów choroby lub niepożądanych skutków zażywanych leków psychotropowych można nazwać ,,samoleczeniem” się. Osoby te często używają alkoholu, aby zmniejszyć lęk. Nikotyna pomaga im w łagodzeniu objawów ubocznych leków psychotropowych . Używanie substancji psychoaktywnych nie zawsze jest następstwem choroby. Wiele osób sięga po alkohol i narkotyki nawet kilka lat wcześniej, zanim pojawiły się pierwsze objawy zaburzeń psychicznych. U nich zażywanie substancji psychoaktywnych mogło przyczynić się do wystąpienia pierwszego epizodu choroby psychicznej. Według. badań amerykańskich w przypadku schizofrenii u połowy chorych wystąpienie choroby poprzedzone było intensywnym piciem alkoholu lub używaniem innych substancji. Pierwsze objawy psychotyczne były właściwie wywoływane przez substancje psychoaktywne. Mówi się więc, że substancje psychoaktywne mogą uaktywnić drzemiącą chorobę w człowieku. Zauważono że zdarza się tak w przypadku palenia marihuany przez młodych ludzi , która wyzwala pierwszy epizod schizofrenii .Sytuacja ta dotyczy osób z predyspozycją do zachorowania na schizofrenię. Zbadano, że w przypadku tej choroby u połowy chorych wystąpienie objawów schizofrenii poprzedzone było intensywnym piciem alkoholu lub zażywaniem narkotyków. Stosowane substancje psychoaktywne zaburzają równowagę neuroprzekaźników, w tym serotoniny i dopaminy, co powoduje wystąpienie objawów psychotycznych i zaburzeń nastroju. U części osób po uzyskaniu abstynencji te objawy znikają, u pozostałych utrzymują się. I u tych osób właśnie w ten sposób zainicjowana została choroba psychiczne. Za jakiś czas zostanie postawione rozpoznanie – podwójna diagnoza, jeśli te osoby zdążyły uzależnić się od narkotyków lub alkoholu. U kogo pojawi się ? Niewątpliwie do wystąpienia podwójnej diagnozy predestynują czynniki genetyczne i biologiczne. Wskazują na istnienie wspólnej cechy fizjologicznej w układzie nerwowym prowadzącej do wystąpienia zaburzeń psychicznych i zaburzeń związanych z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych. Ważne też są czynniki psychospołeczne takie jak: zdarzenia traumatyczne we wczesnym dzieciństwie, zaburzenia zachowania w dzieciństwie, cechy antysocjalne osobowości, problemy z uczeniem się , słabe warunki ekonomiczne. Ryzyko uzależnienia się jest większe u osób z chorobą psychiczną, a ryzyko zachorowania na chorobę psychiczną jest większe u osób uzależnionych. Do czego prowadzi ? Zażywanie substancji psychoaktywnych może zainicjować nieujawnioną chorobę psychiczną, zaostrzyć objawy i nawrót tej choroby. To skutkuje najczęściej przerwaniem przyjmowanych leków, trudnościami we współpracy z personelem medycznym, koniecznością szybkiej hospitalizacji. Osoby z podwójną diagnozą mają tendencję do zachowań ryzykownych, takich jak : stosowanie agresji fizycznej, nadmiernej swobody seksualnej, skłonności samobójczych. To prowadzi do pogorszenia się ich stanu zdrowia, pojawiania się licznych chorób somatycznych. Szczególnie picie alkoholu i stosowanie opiatów dożylnie zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HIV i zapalenia wątroby. Osoby te późno podejmują jakiekolwiek leczenie. Zanim do niego dojdzie wchodzą w konflikty z prawem i zostają osadzeni w zakładach karnych. Pomoc Z powodu problemów diagnostycznych osoby z podwójną diagnozą późno zaczynają być właściwie leczone. Jeśli podejmą terapię uzależnienia gorzej rokują, mają mniejsze efekty. Jest im trudniej. Jednak leczenie tych osób jest niezbędne, aby zapobiec dalszej autodestrukcji . Powinny jak najszybciej podjąć leczenie w jednym wyspecjalizowanym ośrodku. Tam prowadzona jest terapia uzależnienia równolegle z leczeniem choroby psychicznej. Pozwala to takim pacjentom związać się z miejscem, grupą terapeutów ,co jest w przypadku podwójnej diagnozy ważnym czynnikiem leczącym. Natomiast prowadzenie terapii obu zaburzeń w odrębnych ośrodkach nie przynosi efektów. Pacjent z podwójną diagnozą nie jest w stanie oddzielić swojego uzależnienia od choroby psychicznej, dlatego nie jest w stanie leczyć się w dwóch odrębnych programach. To prowadziłoby tylko do dezorientacji, chaosu i zaostrzenia objawów. Kiedy zacząć leczenie? W przypadku podwójnej diagnozy leczenie najczęściej zaczyna się, gdy pacjent jest w złym stanie psychicznym. Jeśli ma urojenia, omamy, jest pobudzony, niespokojny, ma nasilony lek, początek leczenia polega na opanowaniu tych objawów. Musi odbyć się na oddziale szpitalnym. Po opanowaniu farmakologicznym tych objawów i utrzymaniu abstynencji może podjąć pracę psychoterapeutyczną. Jeśli nie występują objawy psychotyczne, a konieczna jest detoksykacja, również po niej powinien podjąć leczenie farmakologiczne choroby psychicznej . Wówczas po uzyskaniu wstępnego okresu abstynencji, jeśli jest dość współpracujący i ustabilizowany może podjąć psychoterapię uzależnienia. Celem terapii uzależnienia u osób z podwójną diagnozą jest uzyskanie i utrzymanie całkowitej abstynencji. Powrót do picia kontrolowanego lub okazjonalnego używania lżejszych narkotyków jest dla nich niemożliwy bo zbyt niebezpieczny. Sporadyczne używanie środków psychoaktywnych powodowałoby zaostrzenie objawów i wejście w interakcję z lekami psychotropowymi. To doprowadziłby więc do pogorszenia stanu psychicznego pacjenta i nawrotu zarówno choroby psychicznej jak i uzależnienia. Fakt utrzymywania całkowitej abstynencji jest szczególnie trudny do zaakceptowania dla osób z podwójną diagnozą. Jednak jest to możliwe. Wielu z nich pomimo trudności stara się i ją utrzymuje. Zdarzają się jednak sytuacje, że w trakcie leczenia uzależnienia przy utrzymaniu abstynencji pojawiają się nasilone objawy depresji lub psychotyczne, co może prowadzić do nawrotu. Jest to normalne zjawisko. U tych pacjentów proces zdrowienia będzie wolniejszy, będzie wymagał dużo wytrwałości a nierzadko kolejnych prób podejmowania leczenia. Postawienie prawidłowego rozpoznania ,,podwójna diagnoza” jest bardzo ważne dla procesu leczenia uzależnienia ze względu na jego specyfikę . Osoby te częściej przechodzą kryzysy, ponoszą większe szkody uzależnienia. Jest im trudniej, dlatego potrzebują więcej czasu . Dotarcie jak najszybciej do specjalistycznej placówki pozwoli uniknąć błędów diagnostycznych daje szansę na właściwe leczenie i poprawę jakości życia . Eliza Książczak specjalista terapii uzależnień Opracowano na podstawie : Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii - ,,Uzależnienie od narkotyków” Bohdan T. Woronowicz - ,,Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu”