informacja gospodarcza: regulacje powinny

sug
INFORMACJA
GOSPODARCZA:
REGULACJE POWINNY
STYMULOWAĆ
WZROST SEKOTORA, A
NIE BYĆ BARIERĄ W
ROZWOJU
INFORMACJA GOSPODARCZA:
REGULACJE POWINNY STYMULOWAĆ
WZROST SEKOTORA, A NIE BYĆ
BARIERĄ W ROZWOJU
Tomasz Ostrowski
RYNEK FINANSOWY
Proponowane przez Ministerstwo Rozwoju – w ramach tzw.
pakietu wierzycielskiego – zmiany w ustawie regulującej
działalność BIG stanowią krok we właściwym kierunku, lecz ze
względu na ich spóźniony i ograniczony zakres nie stanowią
wystarczającej odpowiedzi na aktualne potrzeby i oczekiwania
rynku. Nie sposób tym samym mówić o rzeczywistej zmianie
jakościowej, przez co rozumiem pełną realizację celów regulacji.
Tomasz Ostrowski
Adwokat, partner w
kancelarii Adwokaci
Sobolewski-Hajbert,
Ostrowski, Rajczakowski,
doradca Konferencji
Przedsiębiorstw
Finansowych w Polsce,
współpracuje z Wyższą
Szkołą Bankową we
Wrocławiu, od prawie 10
lat zajmuje się
doradztwem prawnym i
regulacyjnym w obszarze
obrotu i zarządzania
wierzytelnościami,
wymiany informacji
gospodarczych oraz
kredytu konsumenckiego.
Zbyt ciasne ramy istniejącej regulacji powodują, iż Biura
Informacji Gospodarczej nie mają możliwości dostarczania
swoim klientom wielu produktów i usług, które standardowo
znajdują się w ofercie porównywalnych instytucji w innych
krajach europejskich
Kluczowe problemy regulacyjne to: nadmierne ograniczenia
dotyczące zakresu, celów i sposobów (metod) przetwarzania
danych, kosztowne w realizacji obowiązki informacyjne
związane z udostępnianiem danych, nieuzasadnione bariery
formalnoprawne w dostępie do danych o konsumentach oraz
brak zasady wzajemności w dostępie do danych
2016
Biura informacji gospodarczej (BIG) są jedynymi
BIG nie mają możliwości dostarczania
na polskim rynku platformami
swoim klientom wielu produktów i
międzysektorowej wymiany informacji o
usług, które standardowo znajdują się
kontrahentach – zarówno negatywnych, jak i
w ofercie porównywalnych instytucji w
pozytywnych – które podlegają kompleksowej i
innych krajach europejskich
szczegółowej regulacji prawnej.
(np. scoring).
W przeciwieństwie do rejestrów tworzonych
Z drugiej strony przepisy nakładają na
na podstawie przepisów prawa bankowego,
dostawców i odbiorców danych wiele
system wymiany informacji za pośrednictwem
równie kosztownych,
BIG obejmuje dane o klientach firm
co nieuzasadnionych obowiązków,
praktycznie ze wszystkich sektorów
które stanowią istotną barierę z
gospodarki. Poza szeroko pojętym sektorem
punktu widzenia uczestnictwa w
finansowym (banki, instytucje pożyczkowe,
systemie wymiany danych. Dodatkowy
zakłady ubezpieczeń, firmy leasingowe) są to
problem stanowi pokutujący w
również m.in. telekomunikacja, e-commerce,
odbiorze społecznym wizerunek BIG
usługi użyteczności publicznej.
jako w praktyce szczególnego rodzaju
BIG dostarczają swoim klientom informacji
2
istotnych z punktu widzenia oceny
wiarygodności płatniczej i zdolności
firm windykacyjnych, jakże daleki od
ich celu społeczno-gospodarczego oraz
rzeczywistego potencjału.
kredytowej potencjalnego kontrahenta
Kluczowe problemy regulacyjne
(przedsiębiorcy lub konsumenta), przez co
obejmują:
odgrywają niezwykle istotną rolę w
ograniczaniu ryzyka kontraktowania,
zapobieganiu zatorom płatniczym w gospodarce
oraz przeciwdziałaniu nadmiernemu zadłużeniu
gospodarstw domowych. W ciągu z górą 12 lat
funkcjonowania BIG dowiodły swojej
przydatności we wszystkich wymienionych
• nadmierne ograniczenia dotyczące
zakresu, celów i sposobów (metod)
przetwarzania danych przez BIG (brak
możliwości przetwarzania danych
historycznych, brak możliwości analizy
i interpretacji danych),
obszarach, starając się zachować równowagę
• kosztowne w realizacji obowiązki
pomiędzy funkcją informacyjną, związaną z
informacyjne związane z
oceną ryzyka, oraz funkcją windykacyjną,
udostępnianiem danych za
związaną z motywowaniem dłużników do spłaty
pośrednictwem BIG (list polecony),
wymagalnych zobowiązań.
• nieuzasadnione bariery
Jednakże to, co stanowi istotny walor systemu
formalnoprawne w dostępie do danych
BIG z punktu widzenia bezpieczeństwa
o konsumentach (każdorazowe
prawnego wszystkich uczestników procesu
upoważnienie do wystąpienia z
wymiany danych, czyli ścisła regulacja
zapytaniem do bazy danych),
ustawowa, równocześnie okazało się istotnym
• brak zasady wzajemności w dostępie
handicapem utrudniającym dalszy racjonalny
do danych.
rozwój tego systemu. Można mówić o
przeregulowaniu BIG w tym sensie, że zbyt
Proponowane przez Ministerstwo
ciasne ramy istniejącej regulacji powodują, iż
Rozwoju – w ramach tzw. pakietu
wierzycielskiego – zmiany w ustawie
• umożliwienie BIG pośredniczenia w
regulującej działalność BIG stanowią krok we
udostępnianiu danych w celu
właściwym kierunku, lecz ze względu na ich
zapobiegania przestępstwom (anti-
spóźniony i ograniczony zakres nie stanowią
fraud),
wystarczającej odpowiedzi na aktualne
potrzeby wynikające m.in. z postępu
technologicznego, wymogów społeczeństwa
informacyjnego i cyfryzacji obrotu. Nie sposób
tym samym mówić o rzeczywistej zmianie
jakościowej, przez co rozumiem pełną realizację
celów regulacji. W szczególności dotyczy to
przetwarzania danych o konsumentach.
Niektóre propozycje mogą wywołać wręcz
odwrotny skutek, zwłaszcza te dotyczące
dodatkowych środków ochrony praw osób,
których dotyczą informacje (prawo sprzeciwu).
W mojej ocenie w aktualnych warunkach
3
konieczne jest wzmocnienie informacyjnej
funkcji BIG, która powinna stać się ich funkcją
podstawową. W tym celu należy
rekomendować co najmniej:
• umożliwienie BIG przetwarzania informacji o
spłaconych zobowiązaniach konsumentów i
przedsiębiorców (informacje archiwalne) w celu
oceny wiarygodności płatniczej i zdolności
kredytowej, w szczególności zezwolenie BIG na
tworzenie modeli statystycznych ułatwiających
interpretację udostępnianych danych w oparciu
o metody punktowej oceny ryzyka,
• zachowanie równowagi pomiędzy
ochroną praw osób, których dotyczą
informacje, oraz realizacją prawa
dostępu do danych, co w szczególności
wymaga, aby ustanawiane środki
ochrony były proporcjonalne do
zagrożeń oraz uwzględniały fakt, iż
ogromna większość informacji
udostępnianych za pośrednictwem BIG
ma charakter bezsporny
• wprowadzenie elementów zasady
wzajemności w dostępie do danych,
co powinno polegać na stworzeniu
mechanizmów zapewniających, że
odbiorcy informacji będą zasilać bazy
danych BIG informacjami o własnych
klientach (reciprocity).
Brak tych zmian uniemożliwia pełne
wykorzystanie potencjału BIG do
zaspokojenia potrzeb rynku
związanych z dostępem do informacji
o kontrahentach. W dobie gospodarki
opartej na informacji może to
skutkować wzrostem szarej strefy, do
której w mojej ocenie w pewnym
• liberalizację formy wykonania obowiązków
sensie przynależą operacje masowej
informacyjnych wierzycieli związanych z
wymiany danych o kontrahentach
raportowaniem danych do BIG, co powinno
dokonywane z pominięciem
polegać w szczególności na umożliwieniu
regulowanych platform, w
wysyłania informacji drogą elektroniczną,
szczególności w systemach opartych na
• ułatwienie dostępu do danych o
konsumentach zgromadzonych w BIG, w
szczególności poprzez umożliwienie udzielania
upoważnień o charakterze ramowym,
wymianie bezpośredniej (peer-2-peer).
W mojej ocenie są to rozwiązania
zastępcze, wymuszone brakiem
odpowiednich regulacji czy też ich
niedostosowaniem do realiów.
W aktualnych warunkach konieczne jest
wzmocnienie informacyjnej funkcji BIG, która
powinna stać się ich funkcją podstawową. Brak
tych zmian uniemożliwia pełne wykorzystanie
potencjału BIG do zaspokojenia potrzeb rynku
związanych z dostępem do informacji o
kontrahentach.
Konieczne jest zachowanie równowagi
pomiędzy ochroną praw osób, których dotyczą
4
informacje, oraz realizacją prawa dostępu do
danych, co w szczególności wymaga, aby
ustanawiane środki ochrony były
proporcjonalne do zagrożeń oraz uwzględniały
fakt, iż ogromna większość informacji
udostępnianych za pośrednictwem BIG ma
charakter bezsporny.
THINKTANK, ośrodek dialogu i analiz, powstał w 2009 roku. Inspiruje i wzmacnia debatę
publiczną w Polsce, tworzy platformę refleksji i wymiany wiedzy między liderami biznesu i
administracji. Prowadzi badania, wydaje raporty i analizy, w których opisuje najważniejsze trendy
z zakresu zarządzania, przywództwa i polityki państwowej. Działania THINKTANK, obejmują takie
sfery jak zwiększanie szans polskich firm w środowisku globalnym, promowanie dobrych praktyk
w obszarze administracji czy poprawa kompetencji przywódczych liderów biznesu.
THINKTANK spaja sieć ekspertów i wybitne osobistości polskiego i międzynarodowego
życia publicznego. W Radzie Strategicznej ośrodka zasiadają m.in.: laureat Pokojowej Nagrody
Nobla Muhammad Yunus, wieloletni wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Günter
Verheugen. THINKTANK Society skupia liderów biznesu i administracji publicznej,
zainteresowanych dzieleniem się doświadczeniami, rozwijaniem wiedzy oraz umiejętności
zarządczych.
www.mttp.pl