autoreferat - Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Transkrypt

JADWIGA ŚRODULSKA – WIELGUS
DR INŻ. ARCH.
INSTYTUT ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU
WYDZIAŁ ARCHITEKTURY
POLITECHNIKA KRAKOWSKA im. T.KOŚCIUSZKI
1.
Imię i nazwisko:
Jadwiga Środulska – Wielgus
2.
Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne – z podaniem nazwy, miejsca i rok ich
uzyskania.
2.1. Listopad 1995 - obrona pracy dyplomowej magisterskiej Zagospodarowanie
turystyczne VIII Obszaru Warownego Twierdzy Kraków, promotor: prof. dr hab. inż. arch. J.
Bogdanowski, 1995 nagroda im. J. Zachwatowicza za pracę dyplomową
2.2. 2002 - dyplom ukończenia Studium Pedagogicznego dla Asystentów przy Centrum
Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej;
2.3. Czerwiec 2002 - praca doktorska, Rola i znaczenie maskowań fortyfikacyjnych
w kształtowaniu krajobrazu parkowego, na przykładzie Krakowa:
promotor: prof. dr hab. arch. Maria Łuczyńska-Bruzdowa,
Recenzenci :
prof. zw. dr hab. arch. Janusz Bogdanowski, Politechnika Krakowska,
prof. zw dr hab. arch. Andrzej Gruszecki, Politechnika Warszawska
2.4. 2002 - wyróżnienia Ministra Infrastruktury w konkursie na najlepsze prace dyplomowe,
doktorskie, habilitacyjne, w dziedzinie architektury, budownictwa, urbanistyki, gospodarki przestrzennej,
mieszkaniowej i komunalnej oraz geodezji i kartografii za pracę doktorską Rola i znaczenie maskowań
fortyfikacyjnych w tworzeniu krajobrazu parkowego na przykładzie Krakowa promotor: prof.dr hab.inż.
arch. Maria Łuczyńska-Bruzda
DR INŻ. ARCH.
2.5. 2003 - wyróżnienie Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia
Konserwatorów Zabytków w konkursie na najlepsze prace studialne,naukowe i popularyzatorskie za
pracę doktorską „Rola i znaczenie maskowań fortyfikacyjnych w tworzeniu krajobrazu parkowego na
przykładzie Krakowa” promotor: prof. dr hab. inż. arch. Maria Łuczyńska-Bruzda
2.6. 2003 - nagroda indywidualna II st. JM Rektora Politechniki Krakowskiej za pracę
doktorską Rola i znaczenie maskowań fortyfikacyjnych w tworzeniu krajobrazu parkowego na
przykładzie Krakowa, promotor: prof.dr hab.inż. arch. Maria Łuczyńska-Bruzda
2.7. 2003 - nagroda zespołowa Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia
Konserwatorów Zabytków za projekt techniczny rewaloryzacji części zewnętrznych bastionu III
„Kleparz” dawnej Twierdzy Kraków, 2001/2002. kier. nauk. Łuczyńska – Bruzda M., Wielgus K.
(kierownictwo prac), Środulska-Wielgus J., Piekło J., oraz Pauli Z., Lisek., i inni.; Projekt zrealizowany.
3.
Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu
3.1. Jednostki naukowe:
3.1.1. Politechnika Krakowska
-1986 – pracownik naukowy Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej do roku
2002 na stanowisku asystenta,
- od 2002 do chwili obecnej na stanowisku adiunkta;
3.1.2. Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie
- 2005-2006 na Wydziale Ogrodniczym na stanowisku asystenta, od 2006 na umowę
zlecenie
3.1.3. Bielska Szkoła Wyższa im. J. Tyszkiewicza w Bielsku Białej
2010-2014 na etacie adiunkta
DR INŻ. ARCH.
4. Osiągnięcia naukowo-badawcze:
4.1. przed uzyskaniem stopnia doktora nauk technicznych:
Urodziłam się w 1961 roku, w Krakowie, w rodzinie inteligenckiej. W 1980 roku ukończyłam
II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, a następnie rozpoczęłam 5letnie studia magisterskie na kierunku architektura i urbanistyka, na Wydziale Architektury Politechniki
Krakowskiej. Studia magisterskie na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej zakończył okres
wolontariatu, który odbyłam w Zakładzie Architektury Krajobrazu Instytut Urbanistyki i Planowania
Przestrzennego WA PK pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Janusza Bogdanowskiego. Wolontariat był
początkiem zainteresowania krajobrazem, a w szczególności krajobrazem warownym i krajobrazem
otwartym. To zainteresowanie zaowocowało dyplomem: „Zagospodarowanie turystyczne VIII Obszaru
Warownego Twierdzy Kraków”, którego promotorem był prof. dr hab. inż. arch. J. Bogdanowski. Praca
dyplomowa poruszała problematykę udostępnienia turystycznego VIII Obszaru warownego,
szczególnego ze względu na różnorodność obiektów fortyfikacyjnych, zróżnicowane ukształtowanie
terenu oraz wysokie walory krajobrazowe. Obszar projektowy bogaty był także w wartości historyczne,
zachowany układ ruralistyczny wsi oraz wartości historię związaną z Politechniką Krakowską, gdyż na
terenie jednego z fortów studenci krakowscy w tym z naszej Uczelni zorganizowali szybowisko
akademickiego aeroklubu. Praca dyplomowa została nagrodzona w 1995 roku w konkursie
im. J. Zachwatowicza promującym problematykę ochrony zabytków, dziedzictwa kulturowego
i krajobrazu wśród studentów wyższych szkół architektonicznych, artystycznych i konserwatorskich.
W okresie wolontariatu pracowałam przy tworzeniu biblioteki służącej realizacji projektu MR.1.6,
w tym opracowywaniu księgozbioru prof. G.Ciołka.
Od marca 1996 roku rozpoczęłam pracę w Zakładzie Architektury Krajobrazu WA PK. Wówczas
to moja działalność naukowo-badawcza zaczęła rozwijać się w dwóch kierunkach: naukowym
i projektowym. Zainteresowanie relacją krajobrazu i budowli fortyfikacyjnych kontynuowałam
uczestnicząc w Grancie „Inwentaryzacja zasobów budownictwa obronnego od połowy XVIII w. do
połowy XX w.” realizowanym w latach 1996-1998, ze środków K.B.N., którego wnioskodawcą było
Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji O /Warszawa. Równolegle rozwijając temat udziału planowo
nasadzanej zieleni i jej udziału w maskowaniu obiektów XIX-wiecznych twierdz pierścieniowych
DR INŻ. ARCH.
opracowałam indywidualny temat „Ochrona i konserwacja krajobrazu w aspekcie zieleni fortecznej” praca wykonana została w ramach V Programu Rządowego Ministerstwa Kultury i Sztuki (1996). Dalsze
prace nad procesami kształtowania krajobrazu warownego kontynuowane były w ramach Krajowego
Programu Ministra Kultury i Sztuki - Studium i program ochrony Twierdzy Przemyśl. Etapy 1-2. (w latach
1997-98). Celem pracy było opracowanie i wdrożenie systemu rejestracji, waloryzacji i aplikacji do
Ogólnych Planów Miejscowych, dzieł i zespołów obronnych fortyfikacji nowożytnej. Problematyce tej
poświęconych było kilka moich pierwszych publikacji naukowych, spośród których chciałbym przytoczyć
następujące recenzowane artykuły: Problem ognia bocznego w Fortyfikacji austriackiej [w:] Fortyfikacja
tom II Warszawa, Kraków 1995, Atlas Twierdzy Kraków. Seria I. Tom 7. Polowa pozycja wysunięta
Dziekanowice-Bosutów. Kraków 1997, Zieleń Twierdzy Przemyśl [w:] Twierdza Przemyśl Informator
regionalny, Rzeszów 1999 wydanie I i II (z Wielgus K.,) oraz Zespoły zieleni fortecznej, jako element
fenomenu krajobrazu warownego Twierdzy Przemyśl. [w:]X tom FORTYFIKACJI, Kraków 1999,
wygłoszony na Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu Fortyfikacja europejskim dziedzictwem
kultury – Fortyfikacja Austriacka – Twierdza Przemyśl, 30.IX – 3 X 1999.
W zespole prowadzonym przez prof. Marię Łuczyńską – Bruzdę, w latach 1996-1988 brałam
udział w inwentaryzacji form budownictwa na obszarze Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Prace dotyczyły cech krajobrazu wiejskiego Jury oraz zagospodarowania działek siedliskowych –
układu zabudowań na działce, podziału na strefy związane z użytkowaniem, ewidencji form budynków
mieszkalnych i gospodarczych aż do skali detalu architektonicznego. Podsumowaniem etapu prac był
artykuł pt: Katalog form budownictwa na obszarze Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, w Teka
Komisji Urban. i Archit. O/PAN T XXII,1988.
Moje zainteresowania i osiągnięcia naukowe w tym okresie (w latach 1986-2002) związane
były przede wszystkim z historią fortyfikacji, a także rewaloryzacją i zagospodarowaniem zabytków
fortyfikacyjnych. Ten kierunek badań został zapoczątkowany jeszcze w czasie studiów, podczas
aktywnej działalności w studenckim kole naukowym „Architektura Militaris” (udział w konferencjach
ogólnopolskich organizowanych przez Koło Naukowe, oraz wyprawach studialnych). Wówczas to
opublikowane zostały moje pierwsze artykuły naukowe. Równolegle brałam udział w pracach Koła
Naukowego „Krajobrazy” podejmując inwentaryzacje krajobrazowe i architektoniczne na terenie
Ojcowskiego Parku Narodowego, a także opracowując koncepcję projektową odbudowy Bazaru
Warszawskiego od skali budowli do projektu wyposażenia sklepu i apteki (z Wielgus K.,). Podjęcie
pracy w Zakładzie Architektury Krajobrazu (obecnie Instytutu Architektury Krajobrazu) nie było, więc
DR INŻ. ARCH.
przypadkowe. Pozwoliło mi na kontynuację moich zainteresowań badawczych, a także na rozwój
naukowy pod kierunkiem prof. Janusza Bogdanowskiego do roku 1997, a następnie od roku 1993 pod
kierunkiem prof. Marii Łuczyńskiej-Bruzdy. Wyniki badań naukowych związanych z historią fortyfikacji,
doktrynami kształtującymi postać fortyfikacji zaprezentowane w 8 artykułach naukowych opublikowane
zostały m.in. w Spotkaniach z zabytkami, Atlasie Twierdzy Kraków (wydawnictwie cyklicznym)
i recenzowanych materiałach pokonferencyjnych. Jako szczególnie istotne ze względu na tematykę
ustaleń naukowych chciałabym wymienić 4 artykuły: Generał porucznik Emil Gołogórski wydrukowany w
periodyku Forteca oraz wersję uzupełnioną opracowaną przy współpracy z K.Wielgusem Emil
Gołogórski - Der polnische Schopfer osterreichischer Panzerforts der Festung Krakakau „ [w:]
Schriftenreihe Festungforschung, Band 9 „Festungsbau in 19 Jahrhundert” Wesel 1990, artykuł Fort no
XIII San Rideau of the Przemyśl Fortress [w:] The international journal of fortification and military
architecture. Fortress Study Group vol.22, 1994 Liverpool, współautorstwo z W.Brzoskwinią, oraz
współautorstwo artykułu Il forte primo de Salis Soglio - Sui campi di Galicia, Rovereto 1997,z M.Hodbot
.Artykuły podsumowały badania nad wkładem polskich inżynierów w rozwój fortyfikacji oraz analogii
rozwiązań stosowanych w różnych szkołach fortyfikacyjnych.
Wyniki związane z badaniami nad zielenią forteczną, zielenią maskującą i krajobrazem
warownym zawarte zostały w 15 artykułach, z których najistotniejsze to: Teoretyczne i praktyczne
podstawy ochrony oraz kontynuacji zabytkowych zespołów zieleni militarnej.
Artykuł Historyczny krajobraz warowny, czyli szanse i manowce turystyki fortecznej na
przykładzie Krakowa i Przemyśla.[w:] Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe a współczesne tendencje
w gospodarce turystycznej rozpoczął nowy kierunek badań nad atrakcyjnością krajobrazu warownego
i możliwością jego adaptacji dla potrzeb turystyki.
Moja praca w Instytucie Architektury Krajobrazu zaowocowała także opracowaniem zadań
badawczych, które były podejmowane w ramach Działalności Statutowej (DS) oraz Badań Własnych
(BW). Tematem głównym z zakresu DS kontynuowanym w ciągu przedmiotowego okresu były
zagadnienia Zapisu krajobrazu realizowane przez Zakład Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich,
w ramach, których opublikowano wyniki badań: Zarys rejestracji zintegrowanej: postaci, wartości
i przemian krajobrazów inżynieryjnych. Z doświadczeń dydaktycznych i projektowych dotyczących
wyrobisk poeksploatacyjnych w górnictwie skalnym [w:] Kształtowanie krajobrazu terenów
poeksploatacyjnych w górnictwie współautorstwo z K.Wielgusem, oraz Metody zapisu krajobrazu
warownego. Badania nad śladami fortyfikacji polowych krajobrazie podsumował m.in. artykuł: Ślady
polskich ośrodków oporu z 1939 roku „Jordanów, Bystra, Naprawa, Skomielna [w:] Prace komisji Historii
DR INŻ. ARCH.
Wojskowości Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, tom II, artykuł opracowany z Wielgus K.,
Sadowski P., Brzoskwinia W.,
Tematem głównym BW była rola zadrzewień maskujących Twierdzy Kraków. Badania własne
oraz (Grant promotorski) promotor pracy i kierownik projektu Prof. dr hab. inż. arch. Maria ŁuczyńskaBruzda „Podstawy i zarys sposobów ochrony i kontynuacji zabytkowych zespołów XIX wiecznej zieleni
militarnej”, zaowocowały złożeniem pracy i obroną pracy doktorskiej pt. Rola i znaczenie maskowań
fortyfikacyjnych w kształtowaniu krajobrazu parkowego, na przykładzie Krakowa.
Recenzentami byli:
prof. zw dr hab. arch. Janusz Bogdanowski, Politechnika Krakowska
prof. zw dr hab. arch. Andrzej Gruszecki, Politechnika Warszawska.
Praca została obroniona w roku 2002, i uzyskała wyróżnienie Generalnego Konserwatora
Zabytków i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków w konkursie na najlepsze prace studialne,
naukowe i popularyzatorskie (2002), wyróżnienie Ministra Infrastruktury w konkursie na najlepsze prace
dyplomowe, doktorskie, habilitacyjne, w dziedzinie architektury, budownictwa, urbanistyki, gospodarki
przestrzennej, mieszkaniowej i komunalnej oraz geodezji i kartografii (2002) oraz nagrodę indywidualną
II st. JM Rektora Politechniki Krakowskiej (2003). Badania nad zielenią forteczną podsumowane zostały
także w artykułach naukowych: Przyrodnicze elementy w tworzeniu i maskowaniu fortyfikacji [w:]
Forteca 3/97, Fenomen krajobrazu warownego Przemyśla na przykładzie zespołu zieleni militarnej
gminy Żurawica, [w:] Zeszytach popularnonaukowych Stowarzyszenia Opieki nad Twierdzą
i Dziedzictwem Kulturowym Ziemi Przemyskiej,(z Wielgus K.,) zeszyt 2, 2001 oraz Zadrzewienia
maskujące Twierdzy Kraków, jako element tworzenia współczesnego krajobrazu miasta. [w:] Zamkimiasta warowne-ogrody- relacje historycznych założeń fortyfikacyjnych oraz terenów zielonych
w miastach zabytkowych. Grudzień 2001, wyd. Strzecha.
W okresie 1986-2002 brałam udział w zespołach badawczych realizujących projekty
badawczych: Strategia i kierunki gospodarki przestrzennej województwa krakowskiego, zadanie
badawcze 3.2 w zakresie krajobrazu cz II /GRANT:26-07/3/PK/96, Studium i program ochrony Twierdzy
Przemyśl. Etapy 1-2. 1997-98. Opracowanie i wdrożenie systemu rejestracji, waloryzacji i aplikacji do
Ogólnych Planów Miejscowych dzieł i zespołów obronnych fortyfikacji nowożytnej. (Krajowy Program M.
K. i S), Relacje pomiędzy chronionymi krajobrazami przyrodniczymi a zabytkowymi kulturowymi Polski”
w ramach: V Programu Rządowego - Ochrona i konserwacja zabytkowego krajobrazu kulturowego.
DR INŻ. ARCH.
Działalność projektową rozpoczęłam po ukończeniu studiów. Prace można podzielić na studia
krajobrazowo-historyczne oraz koncepcje projektowe.
W grupie opracowań studialnych do najważniejszych należy zaliczyć: Studium historyczne
i architektoniczne fortów Twierdzy Kraków. Etapy 1-3. 1995-98. Opracowanie i wdrożenie systemu
rejestracji, waloryzacji i desygnacji konserwatorsko - adaptacyjnej dawnych dzieł obronnych fortyfikacji
nowożytnej w postaci tzw. „Kart Krajobrazu Warownego”. (Na zlecenie W.O.Z. Kraków, Ewidencja
detalu fortów artyleryjskich d.Twierdzy Kraków. Na zlecenie Wydziału Ochrony Zabytków Urzędu Miasta
Krakowa (opracowanie zespołowe, kier. Wielgus K.,) oraz jako członek zespołu w realizacji Studium
historyczno - krajobrazowe oraz wytyczne urbanistyczne dla terenów dawnego lotniska Rakowice Czyżyny w Krakowie - konkurs wewnętrzny zorganizowany przez Architekta Miasta Krakowa (kier.
Wielgus K., Piekło J., i.in.).
W grupie prac projektowych wyróżnić należy projekt rewaloryzacji fortu „Grębałów” wraz
z otoczeniem na ośrodek jazdy konnej dla dzieci z porażeniem mózgowym (główny projektant
:K.Wielgus). Realizacja projektu trwa nieprzerwanie od 1989. Rewaloryzacja fortu pancernego, jakim
jest fort „Grębałów” przy niewielkim budżecie, jakim dysponuje Ognisko TKKF, rozłożona została na
kilka etapów. Do roku 2014 została zrealizowana zewnętrzna ujeżdżalnia, sala wielofunkcyjna (pełniąca
funkcje wystawową, wykładową, a także dostosowaną do prowadzenia zajęć rehabilitacyjnych),
zrealizowano odnowienie elewacji wraz z malowaniem maskującym.
Koncepcja architektoniczno - krajobrazowa Lotniczego Parku Kulturowego na zachodnich
terenach d. lotniska Rakowice - Czyżyny w Krakowie oraz Koncepcja Lotniczego Parku Kulturowego na
terenie d. lotniska Rakowice-Czyżyny, a także Inwentaryzacja i projekt zieleni Lotniczego Parku
Kulturowego, etap. 2. (projekt techniczny) 2002 r; nadzory autorskie. (W realizacji wielu etapów
projektowych byłam członkiem zespołu opracowującym koncepcje zieleni oraz problematykę nasadzeń
roślin związanych z lotnictwem, kier. naukowe M.Łuczyńska-Bruzda, K.Wielgus)). Projekt realizowany
w ramach Kontraktu dla Województwa Małopolskiego dotyczył przywracania historycznej i tożsamości
miejsca rakowickiemu polu wzlotów. Ograniczone funkcje lotnicze w połączeniu z walorami kulturowymi
i krajobrazowymi stanowią przykład działań związanych z szeroko rozumianą edukacją i ekologią.
Skomplikowany układ funkcjonalny wynika z różnych standardów użytkowania terenu w zależności od
charakteru wydarzeń, jakie są realizowane przez Muzeum Lotnictwa. Standard użytkowania
codziennego - prezentacja statyczna ekspozycji MLP. Standard użytkowania okresowego w trakcie
DR INŻ. ARCH.
imprez - ograniczonych pokazów lotniczych, zawodów modelarskich itp. Standard użytkowania
specjalnego - wykorzystanie lądowiska śmigłowcowego przez Policję, Straż Pożarną i Lotnicze
Pogotowie Ratunkowe. Projekt Lotniczego Parku Kulturowego został opracowany w taki sposób, aby
standardy użytkowania okresowego i specjalnego, pomimo konieczności obsługi większej niż normalnie
ilości zwiedzających nie kolidowały z podstawowymi funkcjami muzealniczo-dydaktycznych. Projekt jest
realizowany etapami. Praca została nagrodzona Nagrodą Generalnego Konserwatora Zabytków
i Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków.
Prace projektowe na Bastionie III poprzedzone zostały pracami studialnymi, w ramach prac
zrealizowano Studium i projekt rewaloryzacji Bastionu III (fort Kleparski), Projekt techniczny
rewaloryzacji części zewnętrznych bastionu III ”Kleparz” dawnej Twierdzy Kraków a także Projekt
i realizacja rekonstrukcji stanowiska działa M-61, element ścieżki dydaktycznej na wałach Bastionu III
„Kleparz”. Projekt został zrealizowany. Etap I Studium i projekt rewaloryzacji Bastionu III (fort Kleparski)
został nagrodzony Nagrodą Generalnego Konserwatora Zabytków i Stowarzyszenia Konserwatorów
Zabytków (kier. nauk. Łuczyńska – Bruzda M., Wielgus K. (kierownictwo prac), Środulska-Wielgus J.,
Piekło J., Pauli Z., Lisek.,) Prace projektowe rozpoczęte w latach 90-tych trwają etapowo do dziś.
Wśród projektów związanych w problematyką fortyfikacyjną wykonano Projekt bastionu zapola
fortu 45 „Zielonki” związany z procesem rewaloryzacji i adaptacji obiektu na cele hotelowe. Odtworzenie
kształtu i stratygrafii bastionu zapola przywróciło historyczny układ wraz z zachowanym zadrzewieniem
maskującym. (z Wielgus K.,)
W tym okresie wykonane zostały dwie koncepcje związane z terenami post militarnymi i post
industrialnymi: Założenie zielone na terenie firmy ”INFLORA” sp. zoo” - na terenie Węgrzec, (z Wielgus
K., Kawiorski S., Boruta M., Kubska A., Nowak K.,) projekt wykonawczy oraz Opracowanie koncepcji
woliery i punktu opieki weterynaryjnej na terenie kamieniołomu Liban – dla Fundacji Edukacji
Ekologicznej i Kulturowej (z Wielgus K.,). Oba projekty łączyły doświadczenia teoretyczne związane
z maskowaniem budowli zielenią oraz doświadczenia warsztatu architektury krajobrazu.
Działalność promująca działalność naukową i dydaktyczną: Promocja dzielności
dydaktycznej realizowana była poprzez wystawy prac semestralnych studentów. Promocja działalności
naukowej realizowana była dzięki wystawom promującym wyniki badań terenowych i kameralnych.
Wymienić należy: Opracowanie scenariusza i plansz wystawy tematycznej „Zabytki fortyfikacji polowej
na terenie Gminy Raba Wyżna”, w ramach Małopolskiego Szlaku Fortyfikacji” nieodpłatnie dla Gminy
Raba Wyżna (z Wielgus K., Kubska A.,). Do tej kategorii aktywności należy także współautorstwo
DR INŻ. ARCH.
i współwykonawstwo ekspozycji poświęconej Twierdzy Przemyśl w Museo Storico Italiano della Guerra
w Rovereto. ( praca w zespole z Wielgus K., Hodbot M., Idzikowski T.,i inni)
Moją działalność naukowo-badawczą dopełnia także działalność ekspercka (7 opracowań)
związana z doświadczeniem w dziedzinie architektury krajobrazu oraz wniosków do Planu
Zagospodarowanie Przestrzennego Województwa Małopolskiego. Przedmiotowe ekspertyzy były
opracowywane zespołowo, z prof. dr hab. inż. arch. Marią Łuczyńską – Bruzdą, dr inż. arch.
Krzysztofem Wielgusem, na zlecenie Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków.
Działalność artystyczna w tym okresie to wystawa zespołowa, cyklu akwarel i grafik „Pierwsze
Skrzydła nad Małopolską”, eksponowanych w hallu Międzynarodowego Dworca Lotniczego im. Jana
Pawła II w Balicach.
4.2. po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych:
4.2.1 Studia w zakresie zasobu oraz rewaloryzacji zieleni fortecznej,
Pierwszy obszar wymienionych zagadnień badawczych, którymi zajmowałam się po uzyskaniu
stopnia doktora nauk technicznych dotyczył pogłębienia ustaleń pracy doktorskiej. Dalsze badania
koncentrowały się na określeniu przemian zachodzących w strukturze zadrzewień maskujących.
Zadrzewienia związane z fortyfikacjami, stanowią ważny element ekosystemów, na których występują
rzadkie gatunki zwierząt i roślin. Badania przyrodnicze potwierdziły wartość ekosystemów, które
zapoczątkowały nasadzenia robinii akacjowych. Część zadrzewień związanych z fortyfikacjami uległa
zniszczeniu w trakcie modernizacji dróg. Częściowemu zniszczeniu uległy te zadrzewienia, które
zlokalizowane były w międzypolu, gdyż stanowiły utrudnienie w gospodarce rolnej. Dalsze badania
kameralne, analizy materiałów historycznych, badania terenowe udowodniły zasadność maskowania
zielenią, a także przydatność zieleni dla celów maskujących w okresie międzywojennym. Badania
wykazały także ewolucje w zakresie doboru stosowanych gatunków. Pierwotne nasadzenia z kolcowoju,
tarniny, głogu, robinii, jesionów, zastąpiły w okresie międzywojennym drzewa owocowe, oraz gatunki
szybko rosnące topole i wierzby.
Badania nad rozwojem i ewolucją zadrzewień fortecznych stały się elementem badań nad
krajobrazem inżynieryjnym oraz kształtowaniem zasad jego rewaloryzacji.
DR INŻ. ARCH.
Podsumowaniem badań nad zielenią było opracowanie Atlasu Twierdzy Kraków. Seria II.
Tom 4 Zieleń Twierdzy Kraków, Kraków 2005, oraz Materiały archiwalne, jako podstawa rewaloryzacji
założeń XIX –wiecznej zieleni fortecznej [w:] Twierdza Głogów. Zagospodarowanie budowli obronnych
w Polsce. Materiały z konferencji naukowej, Głogów 2004, Zieleń Twierdzy Kraków – niedoceniany
i niewykorzystany zasób historycznej zieleni miejskiej. [w:] Zieleń miejska, NOT, Toruń 2006
4.2.2. Badania w zakresie kształtowania i ochrony obszarowej twierdz
pierścieniowych i krajobrazu warownego,
Krajobraz warowny jest zapisem działalności człowieka w szeroko pojętym krajobrazie
inżynieryjnym. Wysokie wartości krajobrazu warownego, wynikają z synergii wartości przyrodniczych
i kulturowych. Twierdze XIX wieczne o otaczały miasto szerokim pierścieniem oddalonym od centrum
o około 10-14 kilometrów. Zewnętrzny pierścień fortów, jako najbardziej narażony na kontakt
z nieprzyjacielem powiązany był z zapleczem zdublowanym systemem komunikacji zabezpieczony
zielenią maskującą. Jednak twierdza to nie tylko obiekty bojowe, to także prochownie, koszary, zespoły
aprowizacyjne, szpitale. Na układ miasta nałożony został nałożony system podporządkowany funkcjom
obronnym. Wzajemne powiązania tych układów, współczesne funkcje, jakie pełnią historyczne budowle,
stanowią o atrakcyjności turystycznej i przydatności dla potrzeb współczesnych.
Podsumowaniem badań nad relacją miasto fortyfikacje jest współautorstwo artykułu Obronność
Krakowa XIX i XX wieku, jako element rozwoju miasta. Zarys tematyki. [w:] Nowe studia nad rozwojem
przestrzennym Krakowa, TMiHZK,s.54, 2007 ( z Wielgus K., Mikulski M., współpraca Pstuś D.,) ,
Twierdza Przemyśl – wczoraj, dziś, jutro. Wyd. Starostwo powiatowe w Przemyślu, Stowarzyszenie
Archiwariusz, Państwowe Archiwum Przemyśl ( z Wielgus K., Brzoskwinia W.,), oraz współautorstwo
monografii O przyszłość Twierdzy Kraków. Program ochrony zespołu historyczno-krajobrazowego. Atlas
Twierdzy Kraków. Tom. V, Seria II. Wyd. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta
Krakowa, Oddział Ochrony Zabytków, Kraków 2010 r. (Wielgus K., Myczkowski Z., Mikulski M.,
Brzoskwinia W., Chajdys K., Rojkowska H., Szkoła M., Maj A., Staniewska A., Pstuś D.,)
Możliwości ochrony obszarowej twierdz pierścieniowych, dobre praktyki i trudności w wdrażaniu
ustawowej formy ochrony analizują artykuły, których byłam współautorem m.in. Zespół parków
kulturowych Twierdzy Przemyśl, [w:] Zespół XIX-wiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa, Warszawa
2009 r,( z Wielgus K., Idzikowski T.,) Zespół parków kulturowych Twierdzy Kraków, [w:] Zespół XIXwiecznych fortyfikacji Twierdzy Warszawa, Warszawa 2009 r., (z Wielgus K.,)
DR INŻ. ARCH.
4.2.3 Badania w zakresie udostępnienia krajobrazu warownego i jego adaptacji
dla turystyki, w szczególności turystyki kulturowej.
Badania w zakresie udostępnienia krajobrazu warownego, u którego podstaw jest waloryzacja
krajobrazu definiująca możliwości adaptacyjne. Silna presja antropogeniczna na tereny pofortyfikacyjne,
poinżynieryjne przy równoczesnym wzroście zainteresowania tymi terenami, jako atrakcjami
turystycznymi stwarzają możliwości ochrony i udostępnienia krajobrazu warownego dzięki turystyce.
Turystyka forteczna, której znaczenie rośnie w ostatnich latach, generuje powstawanie szlaków turystyki
kulturowej, adaptacji obiektów fortecznych na cele wystawiennicze, muzealne, hotelowe. Analiza
sposobów zagospodarowania obiektów, stosowanych rozwiązań technicznych pozwoliła na określenie
punktów krytycznych takich działań. Największym problemem adaptacji fortyfikacji jest osuszenie
budowli i zapewnienie właściwych stosunków wilgotnościowych i temperaturowych. Badania nad
sposobami udostępnienia wskazują na szeroki zakres działań od autoprezentacji obiektu po
udostępnienie inwazyjne, (kiedy chłonność adaptacyjna obiektu została przekroczona). Analiza wystaw
pod względem edukacyjnym wskazała na stosunkowo niewielkie wykorzystanie walorów budowli
i historii fortyfikacji. Treści prezentowane zazwyczaj odwołują się do szeroko pojętej historii uzbrojenia,
nie zawsze jednak prezentują okres zgodny z okresem budowy obiektu fortyfikacyjnego.
Realizowane w oparciu o fortyfikacje wydarzenia takie jak Dni Twierdzy, odtwórstwa bitew,
parady wojskowe często ze względu na ograniczoną przestrzeń, skróty wynikające z czasu trwania
wydarzenia, stosowane uproszczenia, przyczyniają się do disnejlendyzacji dziedzictwa kulturowego.
Badania nad związkiem turystyki i krajobrazu warownego, adaptacji obiektów fortyfikacyjnych dla celów
turystyki podsumowują artykuły, których byłam współautorem: Kształtowania krajobrazu poprzez
udostępnienie turystyczne na przykładzie Twierdzy Zamość [w:] Studia Krajobrazowe a Ginące
Krajobrazy” Wrocław, 2009, (z Wielgus K., Chajdys K., Rymsza-Mazur W.,) oraz Twierdza Zamość.
Fortyfikacje Zieleń Ekspozycja – jako osnowa udostępnienia turystycznego i potencjalnego parku
kulturowego [w:] „Zarządzanie zielenią miejską na przykładzie miast historycznych”, Kraków, 2009
(z Wielgus K., Radzik J.,) Terra Incognita Fortficata [w:] „Terra Incognita” w turystyce. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2009.(z Wielgus K.,)
Turystyka kulturowa rozwija się także w oparciu o tereny górskie i dziedzictwo kulturowe
obszarów wiejskich. Prowadzone badania w Gorcach, w gminie Ochotnica Dolna wskazały na wzrost
zainteresowania lokalną historią, budownictwem drewnianym oraz tradycyjnymi zwyczajami. Przemiany
DR INŻ. ARCH.
krajobrazu wsi gorczańskich związane są ze zmianą sposobu użytkowania gruntów, spadkiem
rentowności rolnictwa. Turystyka kulturowa może być impulsem rozwoju gospodarczego terenów
wiejskich przy równoczesnym zachowaniu wartości tradycji i tożsamości. Możliwości udostępnienia
turystycznego Gorców zgodnie zasadami zrównoważonego rozwoju podsumowują artykuły:
Kształtowanie krajobrazu poprzez zrównoważoną turystykę kulturową na przykładzie idei szlaku kultury
wołoskiej [w:] XV Forum Architektury Krajobrazu Planowanie Krajobrazu Lublin-Kazimierz Dolny 2012,
oraz współautorstwo artykułu Eksploracja przestrzeni historycznej Gorców dla potrzeb turystyki
kulturowej [w:] materiałach konferencji „Krajobraz wsi współczesnej – zmiany w zagospodarowaniu
przestrzennym obszarów wiejskich” (z Wielgus K., Bachut Z.,).
4.2.4
Badania dotyczące turystyki kulturowej, jako formy udostępnienia
krajobrazu.
Badania nad szlakami turystyki kulturowej są istotne w kontekście architektury krajobrazu.
Szlaki turystyki kulturowej rozwijające się od lat 80-tych XX wieku mogą stać się narzędziem
udostępnienia krajobrazu, deglomeracji ruchu turystycznego, promocji i kreowania nowych atrakcji
turystycznych. Ich łącząca punkty liniowa struktura oraz elastyczna formuła, pozwalają na swobodny
wybór trasy. Udostępnienie krajobrazu zawiera w sobie nie tylko aspekty widokowe, ale także system
identyfikacji wizualnej, oraz infrastrukturę w postaci małej architektury, punktów widokowych, schronów
przeciwdeszczowych itd. Szlaki turystyki kulturowej mogą być samochodowe, piesze, rowerowe. Każdy
środek transportu wpływa na sposób percepcji krajobrazu oraz rodzaj niezbędnej infrastruktury. Studia
nad szlakami turystyki kulturowej, zaowocowały nie tylko artykułami naukowymi, ale również
opracowaniem koncepcji szlaków: kultury wołoskiej, historii lotnictwa, historii fortyfikacji oraz ścieżek
edukacyjnych na Wietrznicę, drogi Knurowskiej (projekty zespołowe). Do najistotniejszych publikacji,
które prezentują wyniki badań zaliczyć można: Parki i szlaki kulturowe szansą rewitalizacji
historycznego krajobrazu inżynieryjnego. [w:] Ochrona i użytkowanie krajobrazu kulturowego oraz jego
promocja w środowisku społecznym, Warszawa 2007, Znaczenie szlaków turystyki kulturowej
w promocji krajobrazu inżynieryjnego, Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Dziedzictwo kulturowe
a turystyka”, Kłodzko 2008, oraz Szlaki turystyki kulturowej, jako sposób ochrony i udostępniania
krajobrazu [w:] Nauka Przyroda Technologie 2009.
DR INŻ. ARCH.
4.2.5. Badania nad zapisem krajobrazu, zastosowaniem metod strukturyzacji
krajobrazu w dydaktyce.
Badania nad zapisem krajobrazu realizowane wraz z pracownikami Zakładu Krajobrazu
Otwartego i Budowli Inżynierskich są kontynuacją badań prof. Marii Łuczyńskiej – Bruzdy.
Konsekwencją badań nad zapisem krajobrazu jest także rozwijanie metody JARK-WAK (autorstwa prof.
Janusza Bogdanowskiego), i uzupełnienie jej o badanie procesów zachodzących w krajobrazie, badanie
dynamiki przemian i kierunków przemian. Metodę opracowano badając krajobraz warowny. Na obszar
testowy wybrano Twierdzę Kraków i Przemyśl ze względu na nawarstwienia historyczne, urbanistyczne,
bogate ukształtowanie terenu a także wysokie wartości współczesne wynikające z zachowanych
walorów widokowych, budowli fortyfikacyjnych pochodzących z różnych etapów rozwoju a także
zachowanych nasadzeń maskujących. Udoskonalona metoda stosowana jest także w procesie
dydaktycznym. Podsumowanie wyników badań opublikowane zostało w pracach zespołowych m.in.
w Strategic landscape registration as a basis for revitalization of ancient fortresses, Pro-active
Conference, Forte-Culture, 2008 ( z Myczkowski z., Wielgus K.,, Rymsza-Mazur W., Chajdys K.,),
Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno – krajobrazowych (JARK – WAK) w relacjach XXI wieku [w:]
Horyzonty Architektury Krajobrazu, Metoda Architektury Krajobrazu, Warszawa 2010,( z Myczkowski Z.,
Wielgus K.,, Rymsza-Mazur W., Chajdys K.,), oraz Problematyka ochrony dziedzictwa inżynieryjnego
w kształceniu architektów krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej [w:] Technika
w dziejach cywilizacji – z myślą o przyszłości, VII Międzynarodowy Warsztat Archeologii Przemysłowej
Sowiogórskie Muzeum Techniki FOMT. (z Wielgus K.,)
4.2.6. Badania nad przemianami krajobrazu polskich Karpat w wyniku
czynników antropopresji, zaniku wypasu oraz zmian w sposobie gospodarowania
rolniczego.
Przemiany krajobrazu polskich Karpat wynikają ze zmiany sposobu użytkowania. Coraz
mniejszą rolę odgrywa pasterstwo oraz wypas bydła, coraz większą szeroko pojęta turystyka. Badania
prowadzone w Karpatach – analizy procesów zarastania polan, analizy sukcesji zieleni, inwentaryzację
polan, (jako zespołu składającego się szałasu, źródła, terenu wypasowego) pozwoliły na określenie
kierunków przemian, szybkości zmian i możliwości udostępnienia turystycznego oraz edukacyjnego.
Przeprowadzona została także analiza kartograficzna, dzięki której określony został proces wylesiania
DR INŻ. ARCH.
i zarastania polan, rozwój sieci osiedleńczej i drogowej. Opracowane badania prowadzone na terenie
Gminy Ochotnica pozwoliły na wprowadzenie wypasu na polany, obniżenie linii zadrzewień dla
odzyskania szerokich panoram. Wykonana została koncepcja Szlaku Kultury Wołoskiej prezentującego
kulturę pasterską – budownictwo ludowe, polaniarskie, hale wypasowe i możliwość bezpośredniego
kontaktu z pasterstwem. Do najistotniejszych publikacji podsumowujących badania nad turystyką
w terenach górskich zaliczyć należy: Kształtowanie krajobrazu poprzez zrównoważoną turystykę
kulturową na przykładzie idei szlaku kultury wołoskiej [w:] Planowanie Krajobrazu 2012,,
Zagospodarowanie parku podworskiego Wodzickich w Porębie Wielkiej, obecnie siedziby
Gorczańskiego Parku Narodowego – koncepcja funkcjonalno-programowa [w:] Zeszyty Problemowe
Postępów Nauk Rolniczych.(z Wielgus K.,) Doświadczenie na tym polu badawczym oraz teoretyczne
podstawy pozwoliły na koordynowanie i autorstwo „Planu Ochrony Gorczańskiego Parku Narodowego
i plan zadań ochronnych dla obszaru N - operat udostępniania parku” w roku 2014.
Działalność projektowa koncentrowała się wokół trzech zasadniczych tematów: założenia
architektury krajobrazu i rewaloryzacja ogrodów i parków, rewaloryzacji fortyfikacji, oraz koncepcji
szlaków turystycznych, ekspozycji plenerowych.
W zakresie rewaloryzacji parków i ogrodów obrałam udział w opracowaniu koncepcji
rewaloryzacji parku przy dworze Berskich w Tylmanowej poprzedzonej inwentaryzacją zieleni i studium
krajobrazowym (2007)( z Wielgus K., Kawiorski S., Piekło J., Chrząszczyk M.,) oraz projekcie
zagospodarowania parku podworskiego w Porębie Wielkiej w stadium koncepcji programowofunkcjonalnej, architektoniczno-krajobrazowej z 2007.(z Wielgus K., Kawiorski S., Forczek – Brataniec
U., Piekło J., Chrząszczyk M., Szeląg K., Stokłosa K.,) W latach 2005-2006 brałam udział jako członek
zespołu w dwuetapowym projekcie zagospodarowania fortu 47 ½ „Sudół” realizowanym w Zakładzie
Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich. Etap pierwszy obejmował koncepcje zagospodarowania
Fortu 47 ½ „Sudół” jako Parku Galicyjskiego (wraz z inwentaryzacją zieleni), drugie etap dotyczył
koncepcji zagospodarowania przedpola fortu 471/2 Sudół tzw Błonia Galicyjskie.
W roku 2004 byłam członkiem zespołu projektowego, który opracował koncepcje i projekty
budowlane oraz wykonawcze rewaloryzacji terenu Politechniki Krakowskiej – zabytkowych Koszar
Arcyksięcia Rudolfa (c.i k. Pułku Piechoty Guidobalda von Starhemberga Młodszego No. 13), wraz
z koncepcją programowo-przestrzenną Muzeum Politechniki Krakowskiej, opracowane w latach 20002013. Projekty połączyły zainteresowania historią wojskowości i historią ogrodów w praktyce
projektowej. ( zespół projektowy: Myczkowski Z., Wielgus K. (koordynacja prac), Rymsza-Mazur W.,
Chajdys K., Latusek K., Zapolska O., Malinowska L.,).
DR INŻ. ARCH.
Prace projektowe realizowane w latach 2006-2011 na terenie twierdzy Zamość dotyczyły zasad
kształtowania zieleni, wyeksponowania zachowanych elementów twierdzy oraz uczytelnienie systemu
obronnego twierdzy. Opracowany został także system udostępnienia turystycznego Twierdzy Zamość
w postaci szlaków tematycznych, systemu identyfikacji wizualnej oraz merytorycznej zawartości
infomatów (zewnętrznych i wewnętrznych). Zaprojektowany został także system edukacyjnych pulpitów
panoramicznych prezentujących przekształcenia i fazy rozbudowy twierdzy. Opracowane Studium
kształtowania terenów pofortecznych twierdzy Zamość za szczególnym uwzględnieniem kształtowania
zieleni.2006, Koncepcja architektoniczno-krajobrazowa terenów pofortecznych frontu południowego
Twierdzy Zamość.2007, Opracowanie treści merytorycznych, form i systemów prezentacyjnych,
dotyczących trasy turystycznej w ramach projektu: Zamość miasto UNESCO, pomnik historii RP,
produktem turystycznym polskiej gospodarki. Program operacyjny: innowacyjna gospodarka w ramach
działania 6.4 „inwestycje w projekty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym”.2009-2010, został
w latach 2014-2015 zrealizowany. Zespół projektowy: Myczkowski Z., Piekło J., Wielgus K.(koordynacja
prac), Janczykowski J.,Chajdys K., Forczek – Brataniec U., K., Furlepa E., Kulig Ż., Najder B., Laskoś
A., Sulikowska J., Zapolska O., Skoczylas A., Martyna K., Jakubowski K., Osmęda P., Kawiorski S.,
Kocieniewski J.,).
Badania teoretyczne nad ideą tworzenia szlaków tematycznych, ich wpływem na krajobraz oraz
walorami edukacyjnymi podsumowane zostały w pracach projektowych ścieżek dydaktycznych oraz
szlaków turystyki kulturowej: Projekt ścieżki dydaktycznej na terenie Lotniczego Parku Kulturowego,
jako elementu Małopolskiego Szlaku Historii Lotnictwa 2007( z Wielgus K., Rymsza-Mazur W.,),
Koncepcja ochrony i wyeksponowania historycznej, militarnej drogi górskiej Harklowa-Ochotnica Górna
(tzw. „Drogi Knurowskiej”) (z Wielgus K.,). Praca badawcza, koncepcyjna i projektowa posłużyła do
zdobycia funduszy Phare dla rewitalizacji i wyeksponowania turystycznego historycznej drogi – zabytku
inżynierii przez Gminę Ochotnica Dolna. Etap końcowy, zakończony został uroczystym przekazaniem
drogi do użytku we wrześniu 2006. Koncepcja systemu szlaków turystyki kulturowej na terenie gmin
Ochotnica Dolna i Krościenko n/Dunajcem, wraz z projektami systemu identyfikacji wizualnej,
przewodnika oraz 12 tablic informacyjnych,.2007( z Wielgus K., Kurzeja M., Bednarz S., Sadowski P.,
Błachut Z.,), Koncepcja urządzenia szlaku turystyki kulturowej od Bramy Sanockiej Dolnej do Zniesienia
w Twierdzy Przemyśl, (z Myczkowski Z., Wielgus K., Rymsza-Mazur W., Chrząszczyk M.,) Ścieżka
historyczno-edukacyjna „Tylmanowa-Wietrznica”, eksponująca polskie fortyfikacje polowe z 1939 r.
otwartej 04.10.2014 r.( z Wielgus K., Kowalski R.,)
DR INŻ. ARCH.
5. Dorobek dydaktyczny, popularyzatorski oraz współpraca międzynarodowa:
5.1.
przed uzyskaniem stopnia doktora nauk technicznych:
W okresie od 1986 do połowy 2002 roku pracowałam na stanowisku asystenta naukowo dydaktycznego na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Moim obowiązkiem, oprócz pracy
naukowej była także praca dydaktyczna na kierunku: architektura i urbanistyka, oraz architektura
krajobrazu. Przez cały opisywany okres prowadziłam ćwiczenia z przedmiotu: projektowanie
zintegrowane, projektowanie architektoniczno-urbanistyczne, a także, w okresie letnim, praktyki.
Na mój dorobek popularyzatorski w analizowanym okresie składa się współpraca z podmiotami
administracji państwowej i samorządowej. Brałam udział w pracach SKN „Architectura Militaris” –
wykłady, wyjazdy studialne.
.
5.2.
po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych:
W okresie od 2003 roku do chwili obecnej prowadzę zajęcia z projektowania zintegrowanego na
roku II, III i V studiów jednolitych magisterskich i na roku III studiów I stopnia i I roku na studiach II
stopnia. Projektowanie zintegrowane na roku III „Rekultywacja terenów poprzemysłowych” dotyczące
terenów zaniechanych, zaniedbanych w tym także terenów pofortyfikacyjnych. Projektowanie
zintegrowane na roku I stopnia II „Ochrona obszarowa” dotyczy strukturyzacji, waloryzacji krajobrazu
i zasad określania granic ochrony w postaci parku kulturowego.
Od roku 2001 do roku 2003 brałam udział w wykładach na roku II z Teorii i zasad projektowania
wraz z prof. dr hab. Marią Łuczyńską-Bruzda. Wykłady w ramach wprowadzenia systemu bolońskiego
zostały przeniesione na rok III I stopnia, a przedmiot zmienił nazwę na Zasady projektowania
krajobrazu. Opracowany został nowy program dostosowany do nowych wymagań. Do przedmiotu został
napisany podręcznik akademicki (współautorstwo) „Elementy naturalne i kulturowe środowiska”.
W Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej promotorami prac dyplomowych
magisterskich mogą być wyłącznie samodzielni pracownicy nauki. Osoby ze stopniem doktora nauk
technicznych mogą pełnić funkcję współpromotorów. W latach 2010-2014, byłam współpromotorem 4
prac dyplomowych magisterskich na kierunku architektura krajobrazu, oraz 12 prac inżynierskich. Byłam
DR INŻ. ARCH.
promotorem pracy inżynierskiej Dominiki Jarosz „Koncepcja zagospodarowania parku przy Pałacyku
Naczelnika w Ząbkowicach”, za którą Studentka otrzymała nagrodę Prezydenta Miasta Dąbrowa
Górnicza w konkursie na najlepszą pracę inżynierską w 2015 roku.
Za swoje największe osiągnięcie dydaktyczne uważam fakt, że praca Agnieszki Kastelik
zgłoszona do Konkursu im. Jana Zachwatowicza, została w procesie prac jury konkursowego
zakwalifikowana do finałowej grupy najlepszych dyplomów. Wyróżnienia Rady Wydziału PK za
całokształt studiów uzyskały dwie absolwentki, których byłam promotorem.
W latach 2005-2014 pracowałam na Uniwersytecie Przyrodniczym w Krakowie d. Akademia
Rolnicza, (w 2005 na etacie, potem na umowę zlecenie) opracowałam program dla przedmiotów dla
studentów specjalności Sztuka Ogrodowa; Teoria projektowania, Projektowanie zintegrowane dla roku
III i V studiów jednolitych oraz Teorii projektowania i projektowania zintegrowanego na roku III I
stopnia studiów, oraz II roku stopnia II. Prowadziłam także seminaria dyplomowe na roku IV i roku
V. w ramach pracy na Uniwersytecie Przyrodniczym byłam promotorem 37 prac magisterskich, oraz
13 prac inżynierskich.
W trakcie pracy na Wydziale Biotechnologii i Ogrodnictwa zaangażowałam się w
koordynowanie przedmiotów architektonicznych, prowadzenie prac, opracowanie programów oraz
prowadzenie seminariów dyplomowych na Studiach Podyplomowych Terenów Zieleni. Do 2014 byłam
promotorem 20 prac dyplomowych. W 2015 roku praca magisterska Patrycji Kapicy, pt. „Projekt
rewitalizacji terenu byłej kopalni węgla kamiennego "Kleofas" w Katowicach”, decyzją Kapituły
Konkursu zdobyła wyróżnienie w IX edycji Konkursu „Teraz Polska Promocja i Rozwój” na najlepszą
pracę magisterską.
W latach 2010-2014 pracowałam na stanowisku adiunkta na Bielskiej Szkole Wyższej
im. J. Tyszkiewicza w Bielsku-Białej. Opracowałam programy dla przedmiotu Zasady projektowania
(4 części), cyklu wykładów Nowa architektura w krajobrazie miasta, oraz projektowania
zintegrowanego dla roku II i IV I stopnia.
Byłam promotorem 61 prac inżynierskich oraz współpromotorem 6 prac inżynierskich wraz z
mgr inż. arch. kraj. M.Wilkosz-Mamcarczyk.
Za swoje osiągnięcie podczas pracy w BSW uważam wystawę prac studenckich w Centrum
Handlowym Sfera, wynik konkursu studenckiego „Przyjazna Przestrzeń”. Byłam kuratorem wystawy,
która przyczyniła się do promocji kierunku architektura krajobrazu w Bielsku-Białej.
Dużym osiągnięciem był także wyróżniony dyplom inżynierski Dariusza Gajnego Rewaloryzacja Starego Cmentarza Ewangelickiego w Bielsku – Białej. Dariusz Gajny został Liderem
DR INŻ. ARCH.
Roku 2014 w Bielsku-Białej i powiecie bielskim. Doceniono zaangażowanie w projekt "Ogrody
Pamięci", który ma uratować stary cmentarz ewangelicki w Bielsku-Białej i stworzyć na jego terenie
Park Pamięci. Dzięki zaangażowaniu autora teren starego cmentarza ewangelickiego jest częściowo
uporządkowany, nagrobek burmistrza Karola Ferdynanda Sennewaldta przechodzi konserwację,
a idea Parku Pamięci nabiera coraz bardziej realnych kształtów.
W latach 2006-2011 pełniłam funkcję koordynatora przedmiotów z zakresu architektury
krajobrazu, historii architektury oraz przedmiotów projektowych na Podyplomowym Studium
projektowanie terenów zieleni Wydział Ogrodniczy, Uniwersytet Rolniczy im H. Kołłątaja w Krakowie.
Od 2006 roku do chwili obecnej prowadzę w ramach Studium wykłady, ćwiczenia oraz jestem
promotorem prac dyplomowych.
Działalność organizacyjna realizowana na Politechnice Krakowskiej.
Od 2003 jestem pełnomocnikiem ds. praktyk zawodowych. Zajmuje się obsługą techniczną
i organizacyjną praktyk, które po roku III studiów I stopnia składają się z części inwentaryzacyjnoprojektowej oraz części poświęconej pielęgnacji zieleni.
Brałam udział w organizacji konferencji międzynarodowej: „Krajobraz dolin rzecznych po
katastrofie” Kraków 1998.
W ramach współpracy Zakładu Krajobrazu Otwartego i Budowli Inżynierskich Instytutu
Architektury Krajobrazu byłam współorganizatorem wystawy „Krzemionki – krajobraz jutra” we
współpracy z Urzędem Miasta Krakowa. Magistrat, styczeń-luty 2002 ( współpraca K.Wielgus) a także
wystaw prezentujących prace semestralne studentów, wraz z prezentacją projektów: „Dla krajobrazu
Krakowa – prace Instytutu Architektury Krajobrazu PK’ we współpracy z Urzędem Miasta Krakowa
i Fundacją Partnerstwo dla Środowiska z okazji Dni Ziemi 24-27 kwietnia 2002, wystaw prac
studenckich w Domu Historii Podgórza ( 3wystawy) oraz wstawy prac inżynierskich i magisterskich
w Gminie Ochotnica.
Współpraca z Fundacją Edukacji Kulturowej i Ekologicznej na Krzemionkach zaowocowała
także organizacją warsztatów i cyklu edukacyjnych dla studentów Wydziału Górniczego AGH,
specjalności Roboty inżynierskie w kształtowaniu środowiska (koordynator dr inż.arch. K.Wielgus)
DR INŻ. ARCH.
Brałam udział, jako wykładowcach w szkoleniach przeprowadzanych przez MON, Departament
Edukacji i Dziedzictwa Narodowego – w zakresie – zagrożeń czasu pokoju i ochrony dziedzictwa
narodowego. (2 x w roku) w latach 2004 – 2007.
Od roku 1996 pełnię funkcję sekretarza naukowego Sekcji Architektury Krajobrazu PAN
O/Kraków. W latach 1996 – 2002 byłam organizatorem corocznych Sesji Majowych Architektury
Krajobrazu KUiA PAN. Aż do chwili obecnej organizuję wykłady i jednodniowe sesje w ramach prac
Sekcji Architektury Krajobrazu.
W latach 1997 - 2003 byłam sekretarzem - skarbnikiem Krakowskiego Oddziału Towarzystwa
Przyjaciół Fortyfikacji, od roku 2003 – 2008 byłam członkiem Zarządu TPF O/ Kraków.
Od roku 2005 jestem członkiem i biorę czynny udział w pracach oraz wyjazdach studialnych Komisji
Architektury Militarnej PKN ICOMOS.
W roku 2002 zostałam członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział Nowy Targ.
.
6. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art.16 ust.2 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595
ze zm., tekst ujednolicony z dnia 16.12.2011 r.):
Jako osiągnięcie naukowe do oceny przedkładam własną monografię – publikację książkową - „Rola
turystyki kulturowej w ochronie i udostępnieniu krajobrazu warownego”, seria Architektura,
Monografia 470, Kraków 2016 , ss 237
6.1. Tytuł osiągnięcia naukowego oraz omówienie celu naukowego prac i osiągniętych
wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania:
Przedstawiona autorska praca monograficzna „Rola turystyki kulturowej w ochronie
i udostępnieniu krajobrazu warownego”, jest również podsumowaniem wielu lat badań doświadczeń
związanych z ochroną i adaptacjami krajobrazu warownego. A także wynikiem zrealizowanego projektu
badawczego finansowanego ze środków NCN (numer rejestracyjny projektu badawczego N527 119640,
numer umowy PB-1196/B/T02/11/40). Podjęty temat jest kontynuacją wieloletnich badań naukowców
i badaczy fortyfikacji skupionych w Towarzystwie Przyjaciół Fortyfikacji, które zaowocowały 16
tomowym cyklem publikacji pod zbiorczym hasłem Fortyfikacje Europejskim Dziedzictwem Kultury, oraz
DR INŻ. ARCH.
pionierskim opracowaniem „Kartograficzne udokumentowanie zasobów budownictwa obronnego
w Polsce po połowy XVIII do połowy XX wieku, podsumowujące wyniki badań.
Celem pracy było określenie warunków i metod aktywnej ochrony krajobrazu warownego, jako
pochodnej turystyki kulturowej. A także określenie warunków, w których udostępnienie turystyczne
może być środkiem ochrony krajobrazu warownego. Zdefiniowanie instrumentarium ochrony krajobrazu
warownego poprzez udostępnienie turystyczne może znaleźć praktyczne zastosowanie w praktyce
ochrony i udostępniania krajobrazu warownego. Wzrost zainteresowania turystyką militarną znajduje
odzwierciedlenie w strategiach regionalnych rozwoju turystyki, studiach uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego zarówno miast jak województw. Przekłada się bezpośrednio na
potrzebę udostępnienia turystycznego, spełniającego nie tylko kryteria bezpieczeństwa, ale także
działań podnoszących atrakcyjność krajobrazu, czytelność systemu fortyfikacyjnego, oraz zagadnienia
ekonomiczne.
Tezą pracy było wykazanie, że ochrona krajobrazu warownego i jego udostępnienie turystyczne
są działaniami synergicznymi, nie zaś antagonistycznymi. Podstawą dowodu było wskazanie związku
pomiędzy genetycznymi cechami budowli i zespołów obronnych (scalonych pojęciowo, jako krajobraz
warowny) z ich przydatnością i podatnością adaptacyjną dla turystyki kulturowej oraz, na zasadzie
sprzężenia zwrotnego, roli turystyki kulturowej dla zachowania owych genetycznych cech dawnych
warowni.
Praca spina trzy gałęzie wiedzy: teorie ochrony i kształtowania krajobrazu, teorie turyzmu oraz
historię i rewaloryzację obiektów i zespołów fortyfikacyjnych – krajobrazu warownego.
Historia obiektów i zespołów fortyfikacyjnych – krajobrazu warownego - to faktor silnego
oddziaływania emocjonalnego na zwiedzających. Komponent naturalny oraz organiczne cechy
krajobrazu warownego (otwarte pola ostrzału, świadomie kształtowana zieleń i masywy ziemne) – to
faktory oddziaływania estetycznego, powiązane ze znaczeniem ekologicznym. Znaczenie zabytków
inżynierii wojskowej, jako śladu postępu cywilizacyjnego - to faktor oddziaływania intelektualnego.
Opisane formy oddziaływania krajobrazu warownego, jako niewykorzystanego w pełni atutu
atrakcyjności ziem polskich - „naturalnego, przestrzennego muzeum architektury obronnej”
(Bogdanowski J., Gruszecki A., Stankiewicz J., Małachowicz E., Molski P., Małachowicz M., Głuszek C.,
Wielgus K.,i inni) ściśle odpowiadają genetycznej zasadzie turystyki kulturowej: 3E (Education,
Excitation, Entertainment). Turystyka kulturowa kreowana od lat 80-tych, jako turystyka oparta na
bogatej przeszłości ludzi bądź obszarów, zachowanej odzwierciedlonej w zabytkach, historycznych
okolicach, krajobrazach, tradycyjnej architekturze i rękodziele, zwyczajach. Ten rodzaj turystyki
DR INŻ. ARCH.
uznawany jest za czynnik przekazujący kulturę, kształtujący postawy tolerancji i szacunku. Turystyka
kulturowa zaspakaja w turystach „pragnienie różnorodności, podnosi poziom ich kultury własnej,
zapewnia wzrost wiedzy, zdobycie nowego doświadczenia oraz daje możliwość różnych spotkań.
Turystyka może oddziaływać na krajobraz w zależności od sposobu jego udostępnienia,
zagospodarowania i infrastruktury turystycznej, udostępnienie może mieć różny poziom ingerencji.
Dyskusja dotycząca chłonności turystycznej krajobrazu może być pomocna przy określeniu sposobu
użytkowania krajobrazu. Turystyka popularyzując dobra kulturowe, może przyczynić się do
rewaloryzacji, adaptacji i konserwacji, może również wprowadzić chaos, nadmierną komercjalizację
i przekroczenie chłonności adaptacyjnej obiektów i krajobrazu. Popularność turystyczna regionów,
miejsc i obiektów, stanowi także zagrożenie przeinwestowaniem turystycznym, ciągłym dążeniem do
podnoszenia atrakcyjności turystycznej aż do granic disneylendyzacji. Ważnym, zatem staje się
określenie roli i znaczenia turystyki kulturowej w procesie aktywizacji i adaptacji krajobrazu warownego.
Każdy system fortyfikacyjny wykreował, bowiem inny rodzaj krajobrazu warownego o odmiennych
cechach genetycznych, swoistych. Dlatego też każdy rodzaj krajobrazu warownego ma inną chłonność i
możliwość udostępnienia. Analiza poszczególnych typów jest pomocna przy określaniu zasad
udostępnienia i ochrony krajobrazu.
Synteza doświadczeń i rokowań wzajemnie korzystnego oddziaływania krajobrazu warownego
oraz turystyki kulturowej, ich zidentyfikowanie, zdefiniowanie i skodyfikowanie w postaci dobrych
praktyk, jest pomocne przy opracowaniu standardów udostępnienia turystycznego przy zachowaniu
atrakcyjności przedmiotowych budowli i zespołów, przejawiających się poprzez krajobraz warowny.
Działania pro turystyczne zmierzające do pogłębiania świadomości wartości krajobrazu warownego
mogą przyczynić się do kształtowanie postaw wobec dziedzictwa techniki, osiągnięć cywilizacyjnych,
turystów i członków społeczności lokalnych. Nie do przecenienia jest także walor edukacyjny turystyki
w krajobrazie kulturowym – krajobrazie warownym. Edukacja dotyczy zarówno tych łatwych do
zidentyfikowania form w krajobrazie jak bastiony, forty, baterie, prochownie, jak i tych trudniejszych do
identyfikacji, jak układy drogowe, układy zieleni komponowanej.
Metodą udostępnienia krajobrazu warownego jest stworzenie wzajemnie uzupełniających się:
centrum, sieci i punktów węzłowych. Jest to hierarchiczny systemu punktów, ścieżek i urządzonych
przestrzeni dla turystyki kulturowej, osnutych na systemie obronnym.
Krajobrazy warowne i budowle pomilitarne, tereny o genezie przemysłowej to problem i szansa
około 75% miast w Polsce. Powierzchnie konwersyjne (tereny restrukturyzowane, nieużytkowane)
obarczone są w perspektywie turystycznym użytkowaniem wynikającym możliwości turystyki do
DR INŻ. ARCH.
adaptacji poprzednich form lub dla nowych aktywności. Tereny te są przykładem kontaminacji.
W przypadku terenów pofortyfikacyjnych najszybciej podlegają procesowi rewitalizacji czy adaptacji
budowle, które przeznaczone były do stałego pobytu ludzi np. koszary wojskowe, szpitale. Np. teren
koszar w Słubicach gdzie siedzibę znalazł Europejski Uniwersytet Vladrina i Collegium Polonicum.
O wielkości tych powierzchni mogą świadczyć liczby np. w roku 1990 w Niemczech odzyskano 970
tysięcy ha terenów powojskowych, z czego 386 tysięcy przeznaczono na cele prywatne Zachowanie
atrakcyjności przedmiotowych budowli i zespołów, przejawiających się poprzez krajobraz warowny jest,
bowiem jednym z ważkich argumentów, również rynkowych, przemawiających za ochroną
i stosowaniem zasad zrównoważonego rozwoju na terenach pofortyfikacyjnych – świadczą o tym udane
aplikacje do Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania (np. Szlaku Historii Fortyfikacji
województwa Małopolskiego opracowany pod kier Wielgus K.,), uzyskanie przez obiekty forteczne
wysokich pozycji na liście priorytetów na przykład w Wojewódzkim Programie Ochrony Zabytków,
realizacje projektów turystycznego udostępnienia krajobrazu warownego Twierdzy Przemyśl i Twierdzy
Zamość.
Udostępnienie turystyczne obiektów i systemów fortyfikacyjnych może być zarówno komercyjną
jak misyjną metodą ochrony krajobrazu warownego. Udostępnienie może dotyczyć reprezentatywnego,
charakterystycznego fragmentu obiektu np. elementów pancernych, nietypowych części budowli np.
tradytora. Daje to możliwość pomimo komercyjnego wykorzystania, realizowania programu
edukacyjnego, którego celem jest zachowanie pamięci.
Zarówno krajobraz warowny jak i turystyka podlegają przemianom, których zmienną jest czas.
Wartość czasu rośnie, od kiedy stał się narzędziem przełamującym opór przestrzeni, można dzięki
technice sprawić, aby oddalenie niełączone było przeszkodą, trudnością ani barierą. W epoce
globalizacji łamanie bariery czasu w turystyce wpływa na zwiększenie popularności wyjazdów odległych
od miejsca zamieszkania. Podnosi to także wartość turystyki i poznania, bowiem cytując Georga
Simmela, „jeżeli jakaś rzecz ma warta poświęcenia czasu to ma wartość ”.
7. Wykaz wybranych publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach oraz rozdziałów
w monografiach uznanych przez autorkę za najważniejsze (zob. zał. 7):
7.1.
Środulska-Wielgus J., Zieleń Twierdzy Kraków. Tom 4, Seria 2 „Atlasu Twierdzy
Kraków”, s.240 ,Monografia Wydział Ochrony Zabytków i Dziedzictwa Narodowego UMK. 2006

autoreferat - Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Transkrypt

Podobne dokumenty

TECHNIKUM 4-LETNIE ZAWÓD: TECHNIK ARCHITEKTURY

URBANISTYKA ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU

Hasło architektura

WYKAZ PODRĘCZNIKÓW NA ROK SZKOLNY 2016

Celem ogólnym było ukazanie uczniom bezpośredniego związku

technik architektury krajobrazu