O teorii proksymizacji w dyskursie politycznym

3
Seminarium naukowe
22 czerwca 2009 - prof. dr hab. Piotr Cap
"O teorii proksymizacji w dyskursie politycznym"
Legitymizacja działań wyrażonych dyskursem politycznym opiera się w znaczącym
stopniu o funkcjonowanie mechanizmu, który określam mianem “proksymizacji.”
Proksymizacja (ang. proximization, por. Cap 2006, 2008) to strategia takiego
przedstawienia sceny zdarzeń przez nadawcę komunikatu politycznego, aby podkreślić
bezpośrednie uczestnictwo w niej zarówno nadawcy, jak i odbiorcy komunikatu.
Jednocześnie, konstruowanie sceny zakłada negatywny wpływ zdarzeń na osobę odbiorcy,
co stwarza podstawę dla uzyskania legitymizacji działań neutralizujących proponowanych
przez nadawcę. Efekt proksymizacji może mieć charakter przestrzenny, czasowy lub
aksjologiczny; może też być wypadkową wszystkich trzech aspektów. Aspekt przestrzenny
zakłada fizyczne (często wręcz destrukcyjne) oddziaływanie konstruowanych zdarzeń na
osobę odbiorcy, aspekt czasowy dotyczy przedstawiania zdarzeń jako przełomowych i
kluczowych dla statusu osoby nadawcy i odbiorcy w dalszym toku zdarzeń, zaś aspekt
aksjologiczny wiąże się z maksymalizacją narastającego konfliktu wartości, z którymi
nadawca i odbiorca się wspólnie identyfikują oraz wartości im obcych.
Kontekst pozajęzykowy często powoduje, iż jedna z w/w podstrategii może być
niedoreprezentowana w dyskursie; w takiej sytuacji następuje proporcjonalny wzrost
reprezentacji innej podstrategii. Np. analiza dyskursu ostatniej wojny w Iraku dowodzi, iż
wraz z utratą argumentu domniemanego posiadania broni masowego rażenia przez reżim
Saddama Husajna–argumentu kluczowego dla funkcjonowania proksymizacji
przestrzennej i czasowej–legitymizacja dalszego zaangażowania wojsk USA w konflikt
zbrojny nabrała charakteru wybitnie aksjologicznego, który we wczesnym okresie retoryki
wojennej
był
znacznie
mniej
dostrzegalny.
Cap, P. (2006). Legitimisation in Political Discourse: A Cross-Disciplinary Perspective on the Modern US War
Rhetoric.
Newcastle:
Cambridge
Scholars
Press.
Cap, P. (2008) “Towards the Proximization Model of the Analysis of Legitimization in Political Discourse”.
Journal of Pragmatics 40: 17-41. Oxford: Elsevier Science.