Temat: „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Plotka, anegdota, fakty

43
Propozycje scenariuszy lekcji
uczciwej”, jaka się wyłania ze słów Wokulskiego. Prosimy uczniów, by uwzględnili
możliwości, jakie miały kobiety w tamtych czasach, kto decydował o ich losie, jakie
miały szanse zarobkowania itd.
4. Czy Wokulski potrafi kochać?, dyskusja.
Proponujemy przeprowadzić dyskusję na temat tego, dlaczego kobieta dzielna,
odważna, pracująca i zarabiająca na siebie emancypantka, w dodatku niezwykłej
urody (pani Stawska) nie zostaje żoną Wokulskiego. Możemy jeszcze raz powrócić
do romantycznego wzorca miłości i spytać, czy Wokulski w ogóle kochał. Czy mógł
kochać kobietę realną i być z nią szczęśliwy?
5. Podsumowanie.
W podsumowaniu wspólnie ustalamy, jak Prus przedstawił kwestię kobiecą w powieści.
Od kobiet oczekuje się cnoty, dzielności, spełniania idealistycznych oczekiwań
mężczyzn. Potrzeby kobiet nie są w świecie Lalki uwzględnione – powieść
prezentuje męskie i romantyczne spojrzenie na kwestię kobiecą.
Temat: „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Plotka, anegdota, fakty.
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
segregowanie, klasyfikowanie i porządkowanie informacji pochodzących z różnych źródeł
dostrzeganie podobieństw między bohaterami utworu a ich pierwowzorami
poznanie kolorytu epoki, w której powstało Wesele
poznanie fragmentów książki Tadeusza Żeleńskiego-Boya jako przykładu
plotki literackiej, a także świadectwa epoki
Materiał:
S. Wyspiański, Wesele
T. Żeleński-Boy, Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego
podręcznik: Poeta romantyczny – poeta nowoczesny, s. 238
Krótki przewodnik po „Weselu”, s. 239–241
Przygotowanie:
Proponujemy, aby pierwsza lekcja, którą poświęcamy na omówienie dramatu
Wyspiańskiego, była lekcją typowo informacyjną. W domu uczniowie wyszukują
w różnych źródłach informacje na temat pierwowzorów postaci występujących
w Weselu. Wiadomości gromadzimy wspólnie z uczniami. W czasie pracy na lekcji
zadajemy pytania nawiązujące do treści utworu – odpowiedzi uczniów świadczą
o stopniu znajomości lektury.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
44
Propozycje scenariuszy lekcji
Tok lekcji:
1. Uporządkowanie wiadomości.
Przed przystąpieniem do omówienia lektury podajemy uczniom informacje dotyczące wydarzeń mających bezpośredni wpływ na powstanie utworu:
20 listopada 1900 roku w kościele Mariackim w Krakowie odbył się ślub poety
Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, córką gospodarza z Bronowic, małej wsi
pod Krakowem. Przyjęcie weselne zorganizowano w bronowickiej chacie Tetmajerów. Weselnikami byli goście z miasta oraz mieszkańcy Bronowic – niektórzy z nich
stali się pierwowzorami postaci występujących w Weselu. Wśród zaproszonych gości
był również Stanisław Wyspiański, który – jak wynika z późniejszej relacji Tadeusza
Żeleńskiego-Boya:
„[. . .] szczelnie zapięty w swój czarny tużurek stał całą noc oparty o futrynę drzwi,
patrząc swoimi stalowymi, niesamowitymi oczyma. Obok wrzało weselisko, huczały
tańce, a tu do tej izby raz po raz wchodziło po parę osób, raz po raz dolatywał jego
uszu strzęp rozmowy. I tam ujrzał i usłyszał swoją sztukę”*.
Premiera Wesela odbyła się 16 marca 1901 roku, a dramat w druku ukazał się na
przełomie kwietnia i maja 1901 roku.
2. Bohaterowie i ich pierwowzory.
Dziennikarz – Rudolf Starzewski, redaktor krakowskiego „Czasu”
Poeta – Kazimierz Tetmajer, brat Gospodarza, Włodzimierza, znany poeta
Gospodarz – Włodzimierz Tetmajer, malarz, 10 lat wcześniej ożenił się z Anną
– siostrą Jadwigi Mikołajczykówny
Radczyni – Antonina Domańska, żona lekarza i radcy miejskiego, ciotka
Lucjana Rydla
Rachela – Pepa Singer, córka bronowickiego karczmarza
Nos – prawdopodobnie Tadeusz Noskowski, malarz
Czepiec – Błażej Czepiec, pisarz gminny
Gospodyni – Anna Tetmajerowa z Mikołajczyków
Jasiek – brat panny młodej
Zosia i Maryna – Zofia i Maria Pareńskie
Haneczka – Anna Rydlówna, siostra Lucjana Rydla
3. Omówienie budowy dramatu.
Zwracamy uczniom uwagę na budowę dramatu (dramat składa się z trzech aktów)
oraz bohaterów dramatu:
osoby (postaci autentyczne),
osoby dramatu (postaci fantastyczne).
W I akcie poznajemy uczestników wesela – przedstawicieli krakowskiej inteligencji
i chłopów z Bronowic – w sytuacjach niepozbawionych elementów komicznych.
* T. Żeleński-Boy, Plotka o „Weselu” Wyspiańskiego [w:] T. Żeleński-Boy, Reflektorem w mrok.
Wybór publicystyki, wybór, wstęp i opracowanie A. Z. Makowiecki, Warszawa 1985, s. 129.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
45
Propozycje scenariuszy lekcji
Akty II i III mają zupełnie inny charakter. Pojawiają się w nich „osoby dramatu”.
Już teraz możemy postawić pytania: Co uosabiają te dziwne postaci? Dlaczego
ukazują się niektórym bohaterom? („Osoby dramatu” są uosobieniem snów, obaw,
niepokojów, przywidzeń, mitów narodowych).
4. Praca domowa.
Sporządź spójną notatkę na temat bohaterów dramatu oraz jego budowy.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Temat: Portrety psychologiczne weselników.
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
kształcenie umiejętności pracy z tekstem i posługiwania się cytatem
obiektywne ocenianie postaci
dostrzeganie uwarunkowań rządzących postępowaniem jednostki
umieszczanie postaci w ich środowisku
Materiał:
S. Wyspiański, Wesele
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie.
Uczniowie rozpoczynają pracę od podsumowania ostatniej lekcji dotyczącej wydarzeń i osób autentycznych występujących w dramacie (odczytują przygotowane
w domu notatki). Krótko porządkujemy wiadomości o „osobach” i „osobach
dramatu”. Informujemy uczniów, że celem zajęć będzie próba nakreślenia psychologicznych portretów bohaterów Wesela.
2. Praca z tekstem.
Wiemy już, kim byli goście zgromadzeni na weselu. Teraz powinniśmy odpowiedzieć
sobie na pytanie o to, jacy byli. Możemy zapytać uczniów o sposoby zbierania
informacji na interesujący nas temat. Zapewne powiedzą, że najlepszym z nich
będzie podawanie odpowiednich cytatów zaczerpniętych z utworu, które następnie
powinny zostać omówione, a ich treść – podsumowana w formie wniosku.
Pan Młody
Zakochany w młodej żonie, wciąż się upewnia, czy ona go kocha i czy tak
już będzie zawsze: „A ty wolisz całowanie –/będziesz kochać, a powiedzże –?”*
(akt I, sc. 9, w. 174–175). Jest nienasycony, wyraźnie rozpiera go radość: „Nigdy
syty, nigdy zadość;/taka to już dla mnie radość;/całowałbym cię bez końca”
(akt I, sc. 9, w. 190–192). Nie zna jednak życia oraz obyczajów chłopskich, gdyż
proponuje Pannie Młodej, aby zdjęła cisnące ją buciki (akt I, sc. 12). Jego radość
jest ogromna i szczera, ale nie gasi w nim jakiegoś wewnętrznego smutku: „Granie
* Wszystkie cytaty pochodzą z: S. Wyspiański, Wesele, Wrocław 1981.