Wszystkie informacje i bodźce, które wpływają na stałość

Wszystkie informacje i bodźce, które wpływają na stałość środowiska wewnętrznego
organizmu, powodują rozwój lub wywołują zmiany przystosowawcze organizmu nazywamy
czynnikami rozwoju.
Endogenne czynniki rozwoju osobniczego:
czynniki genetyczne – determinanty rozwoju
czynniki paragenetyczne
czynniki pozagenetyczne (matczyne) – stymulatory rozwoju
Egzogenne czynniki rozwoju osobniczego – modyfikatory
rozwoju (człowiek a
środowisko ):
biogeograficzne – naturalne (flora, fauna, zasoby mineralne, skład
wody i powietrza, klimat, ukształtowanie terenu)
społeczno-kulturowe (pochodzenie społeczne, charakter środowiska,
poziom wykształcenia, wysokość zarobków, tradycje)
tryb życia
Czynniki genetyczne – zasób genów organizmu
Czynniki genetyczne to determinanty ponieważ określają one w chwili zapłodnienia, w
formie nieodwracalnej, zasadnicze biochemiczne normy reakcji organizmu, a tym samym
przebieg rozwoju w danych warunkach.
Czynniki paragenetyczne i pozagenetyczne – stymulatory i regulatory – pobudzają i regulują
przebieg rozwoju płodu, a ich wpływ wywiera piętno także na późniejszy przebieg pewnych
nawyków metabolicznych potomka
Czynniki paragenetyczne
Wpływ genów właściwych organizmowi matki na rozwijające się
śródmacicznie jej dziecko
Wpływ wieku matki i ojca na właściwości ich gamet, szczególnie cytoplazmy
jaja
Wpływ kolejności ciąż na zmiany organizmu matki, w tym na jej właściwości
immunologiczne
Czynniki pozagenetyczne
Wpływ metabolizmu matki jako środowiska rozwoju płodu
Pourodzeniowy, biologiczny wpływ matki przez karmienie własnym mlekiem
Czynniki egzogenne – elementy środowiska otaczającego organizm
Rozwój osobniczy jest wynikiem współdziałania czynników genetycznych
i środowiskowych.
Czynniki środowiskowe warunkują realizację programu genetycznego.
Geny – determinują specyfikę procesów rozwojowych
Hormony – warunkują natężenie procesów rozwojowych
Czynniki środowiskowe – określają poziom procesów rozwojowych
Czynniki egzogenne – modyfikatory
Genetycznie uwarunkowany przebieg rozwoju jest stale modyfikowany przez czynniki
środowiska na następujących poziomach:
syntezy enzymów
oddziaływania substratów pochodzących z żywności na przejawianie się
genów
wzajemnej informacji genetycznej komórek lub tkanek, które stanowią dla
siebie środowisko zewnętrzne
hormonalno-metabolicznych oddziaływań na błony komórkowe i procesy
metaboliczne komórki
funkcjonalnych i strukturalnych zmian tkanek i narządów związanych ze
składem chemicznym i warunkami fizycznymi otaczającego środowiska oraz
trybem życia
integracyjnych zmian przystosowawczych organizmu jako całości
Rodzaje zmian przystosowawczych
Adaptacja – genetyczne przystosowanie osobnika do istnienia i rozwoju w warunkach
danego środowiska. Polega na przeżywaniu osobników stosownych genetycznie w danym
środowisku. Dokonuje się na drodze zróżnicowanej płodności i przeżywalności.
Dostosowanie – stosunkowo krótkotrwałe i odwracalne zmiany organizmu o charakterze
obronnym w odpowiedzi na krótkotrwałe, lecz powtarzające się bodźce środowiska.
Reaktywność – wrażliwość organizmu na bodźce środowiska (ekosensytywność) oraz
funkcjonalne i strukturalne możliwości przystosowawcze (adaptabilność)
Tendencja przemian
AKCELERACJA – przyspieszenie – rozwoju i dojrzewania biologicznego
ZMIANA kolejności niektórych etapów rozwojowych
RETARDACJA – opóźnienie – procesów starzenia