Raport z diagnozy () - Narodowe Centrum Kultury

Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Dom
Kultury+ Inicjatywy lokalne 2014
Diagnoza potencjału kulturotwórczego społeczności
lokalnej Tarnowskich Gór w ramach programu Dom
Kultury+ Inicjatywy Lokalne
1.
Ogólnym celem działań Zespołu w ramach realizacji projektu w programie DK+
było poszerzanie dostępu do kultury, stworzenie warunków sprzyjających
rozwojowi współpracy, komunikacji, pobudzenie aktywności obywatelskiej
w przestrzeni kultury, wykreowanie form nowoczesnej edukacji kulturalnej
i artystycznej, zidentyfikowanie potrzeb i potencjału kulturotwórczego
lokalnych społeczności, a w konsekwencji wzmocnienie współpracy
Tarnogórskiego Centrum Kultury ze społecznością Tarnowskich Gór.
2.
Kluczowym zadaniem odnoszącym się do powyższych celów było
zidentyfikowanie społeczności będących istotnymi dla powodzenia projektu
TCK w programie DK+. Podczas spotkań roboczych, omawianiu i analizie
doświadczeń z dotychczasowej współpracy TCK ze społecznością miasta,
a także dokumentów programowych instytucji i warsztatu moderowanego przez
animatora z ramienia NCK, zdecydowano się na pogłębioną diagnozę potrzeb
i potencjału kulturotwórczego dwóch typów społeczności: społeczności
zgromadzonej wokół świetlic TCK w Opatowicach oraz Reptach Śląskich oraz
społeczności kobiet miasta Tarnowskie Góry, ze szczególnym uwzględnieniem
mieszkanek Zespołu Mieszkań Chronionych – Dom Samotnej Matki. Wskazane
społeczności określono jako priorytetowe dla realizacji działań animacyjnych
w ramach programu DK+. W ich przestrzeniach zauważyć można istotne
problemy i potrzeby, które należałoby zagospodarować.
Pierwsza grupa, czyli społeczność zgromadzona wokół dwóch najbardziej
aktywnych świetlic TCK w 2 dzielnicach Tarnowskich Gór, jest bardzo
zatomizowana i spolaryzowana na grupy mieszkańców nowo zamieszkałych
i tych będących rdzennymi mieszkańcami. Dzielą oni wspólną przestrzeń
życiową, której centrum integracji i aktywności stać może się świetlica TCK.
Druga grupa to funkcjonująca w „drugim” obiegu społeczność kobiet, której
potencjał kulturotwórczy i społeczny jest ogromny i bezsprzecznie warty
pobudzenia. W konsekwencji przygotowano komunikaty – zaproszenia do
podjęcia dialogu z TCK, które przekazane zostały powyższym społecznościom.
3.
Zespół przygotował profesjonalne narzędzia umożliwiające przeprowadzenie
2 odrębnych badań animacyjnych. Zorganizowano tzw. spotkania „twarzą
w twarz”, podczas których stworzono warunki do pogłębionej diagnozy
potencjału kulturotwórczego, identyfikując jednocześnie potrzeby, zasoby
i możliwość zrealizowania projektów przez określone społeczności w ramach
konkursu projektów i
wyłonieniu różnorodnych inicjatyw oddolnych
w Tarnowskich Górach. Badanie animacyjne miało również wartość
inspirująco-aktywizującą do wzięcia udziału w projekcie, upowszechniało
wiedzę na temat możliwości i sposobu wzięcia udziału w programie. Przybliżyło
narzędzie - Kartę Małego Projektu.
W obu przypadkach przebieg spotkania obejmował zakresem: przedstawienie
celów spotkania, prezentację założeń i dobrych praktyk Programu Dom Kultury
+, moderowaną dyskusję podejmującą wątki: Co dzieje się w miejscach gdzie
mieszkają uczestnicy? Jak one funkcjonują? Kto bierze udział w wydarzeniach?
W jakie przedsięwzięcia chcieliby się zaangażować? Jakie są najważniejsze
potrzeby grup uczestniczących w spotkaniach? Dyskusja z uczestnikami była
moderowana, celem opracowania zbioru pomysłów tworzących możliwe do
zrealizowania projekty. Uświadomiła jej uczestnikom warunki formalne
umożliwiające podjęcie inicjatywy w DK+. Ostatecznie zachęcano
i motywowano do podjęcia inicjatywy.
4.
Badanie animacyjne realizowane 4 czerwca 2014 w Tarnogórskim Centrum
Kultury poświęcono społeczności związanej z Opatowicami i Reptami Śląskimi
– dzielnicami Tarnowskich Gór – w przestrzeni których funkcjonują świetlice
TCK. Na spotkanie przybyła przedstawicielka Koła Gospodyń Wiejskich
w Opatowicach oraz przedstawicielka świetlicy w Opatowicach (działającej
w strukturach Tarnogórskiego Centrum Kultury). Dotychczasową działalność
Koła Gospodyń Wiejskich scharakteryzowano jako mało aktywną. Spotkania
odbywały się około trzech razy w roku, głównie z powodów okolicznościowych
(Dzień Babci, święta). Plan rozszerzenia działalności powstał w tym roku
(2014) za sprawą nowej liderki i przewodniczącej KGW. Zaproponowano
zajęcia ruchowe nordic – walking, wycieczki, krajoznawcze i kulturowe.
Przewodnicząca KGW opisuje społeczność jako zintegrowaną w sytuacjach
zagrożenia, angażującą się w miarę swoich możliwości w działania przynoszące
dobro wspólnocie, „nieskażoną cywilizacją”, dbającą i mocno przywiązaną do
swojej tradycji. Świetlica jest głównie miejscem spotkań dzieci i młodzieży.
Odbywają się w niej zajęcia plastyczne, zajęcia rękodzieła artystycznego,
spotkania okazjonalne o charakterze integracyjnym, spektakle teatralne, akcja
Lato, akcja Zima. Świetlica często pełni rolę pomocy w pokonywaniu
i rozwiązywaniu trudności życiowych („miejsce do wygadania się”), miejsca dla
młodszych dzieci, gdzie przebywają podczas zajęć rodziców („miejsce do
przeczekania”). Wskazano, że młodzież niekiedy sama projektuje zadania (bez
wskazania konkretnych inicjatyw). Wynikiem diagnozy jest obserwacja, że
społeczności Opatowic potrzebne jest wsparcie animacyjne, głównie w obszarze
integracji pokoleniowej. Niezmienność rozwiązań/działań dla społeczności
powoduje coraz większy „rozdźwięk” pomiędzy pokoleniami. Rekomenduje się
działania, które nie będą burzyły przywiązania do tradycji starszej części
społeczności. Działania animacyjne powinny być ukierunkowane również na
pobudzenie społeczności Opatowic, wypracowanie wspólnych celów, określenie
potencjału, wspólnych działań. Podczas spotkania powstał zarys projektu
integracyjnego „Opowieść o wczoraj, dziś i jutrze”. Pomysł wydaje się
interesujący i pożądany z punktu widzenia programu DK+. Celem staje się tu
współpraca międzypokoleniowa oraz integracja szerszej społeczności dzielnicy
Opatowice, wyraźnie podzielonej na: wieloletnich mieszkańców dzielnicy
i ludność napływową ostatnich lat. Projekt stawia z jednej strony na tożsamości
Opatowic, jej historię i ludzi - opisanych przez „rdzennych” mieszkańców za
pomocą fotografii, wywiadów. Z drugiej strony to opowieść o Opatowicach
zrealizowana przez młodych mieszkańców dzielnicy, którzy w ramach zajęć
warsztatowych kreować będą wizje plastyczne swojej dzielnicy przyszłości.
Całość wieńczyć ma wydarzenie, gdzie w połączeniu z muzycznymi
prezentacjami zaangażowanych uczestników, zrealizowany zostanie wernisaż
wystawy łączącej oba spojrzenia na Opatowice. Produkt w postaci mobilnej
instalacji wystawienniczej służyć będzie również popularyzacji dziedzictwa
Opatowic wśród nowych mieszkańców dzielnicy.
5.
W dniu 5 czerwca 2014 przeprowadzono badanie animacyjne kobiet z terenu
Tarnowskich Gór. Na spotkanie zaproszono kobiety – grupa docelowa została
wybrana po uszczegółowieniu obszarów diagnozy (konsultacje przedstawicieli
Tarnogórskiego Centrum Kultury, przedstawicieli Regionalnego Ośrodka
Kultury w Katowicach, animatorki Narodowego Centrum Kultury). Na
zaproszenie do udziału w warsztatach diagnozujących odpowiedziało 15 kobiet
w różnym wieku, o różnym statusie społecznym, wielu pełnionych rolach
i wielorakich zainteresowaniach. Można więc stwierdzić, że wybór grupy
kobiet okazał się działaniem trafnym ze względu na zgodność z jej
oczekiwaniami i potrzebami. Efektem dyskusji było wygenerowanie szeregu
pomysłów i oczekiwań społeczno – kulturalnych interesującej grupy. Na tej
podstawie można wnioskować, że 1) oferta społeczno – kulturalna na terenie
miasta Tarnowskie Góry jest niewystarczająca i zbyt mało zróżnicowana dla
grup kobiet, 2) grupa ma sprecyzowane pomysły i inicjatywy, 3) należy
uruchomić działania odpowiadające na potrzeby grupy, stale diagnozując
sytuację. W trakcie pogłębionej dyskusji w ramach zajęć warsztatowych
nastąpiła polaryzacja na trzy zbiory pożądanych aktywności skupionych wokół:
młodych matek, przedstawicielek społeczności Zespołu Mieszkań Chronionych
– Dom Samotnej Matki, aktywnych kobiet. Modele aktywności poruszane przez
rodziców „maluchów” opisywały działania: zajęć tematycznych, różnych,
organizowanych w godzinach 10-13. Oczekiwane są integrujące formy
dyskusyjne i warsztatowe podejmujące tematykę, np.: świadomego gotowania,
modeli wychowania, wyzwań współczesnych rodziców. Jako narzędzie
wspierające uznano bank czasu, w ramach którego byłaby okazja do wymiana
umiejętności i wiedzy. Ważne jest aby równolegle prowadzona była tzw.
„twórcza opieka” nad dziećmi wykorzystująca kreatywne narzędzia warsztatowe
aktywizujące maluchów. Istotne z punktu widzenia tej grupy jest przede
wszystkim dotarcie do mam, wzmożenie ich motywacji do działania
społecznego oraz odkrywania w nich potrzeby samorozwoju. Społeczność
kobiet Zespołu Mieszkań Chronionych – Dom Samotnej Matki jako istotne z
ich punktu widzenia aktywności określiły te angażujące je bezpośrednio oraz te
oddziaływujące w otoczeniu. Społeczność odniosła się do najbliższego
otoczenia, zauważając potrzebę jego rewitalizacji np. poprzez odnowienie placu
zabaw. Zaproponowano także inne działania, jak np.: zaprojektowanie
i zrealizowanie kwiatowego muralu oraz udostępnienie ściany do plastycznych
ekspresji (pod warunkiem wewnętrznej akceptacji zaproponowanych wizji
artystycznych). Drugim elementem interesującym dla tej grupy była kwestia
zorganizowania czasu wolnego dla dzieci po szkole. Działania w ocenie
„samotnych matek” powinny skupiać się na warsztatach kulinarnych,
decoupage, biżuterii itp. W części przedstawicielki tej grupy stwierdziły, że
same mogą prowadzić część zajęć. Działania atrakcyjne z punktu widzenia
obecnych na spotkaniu „kobiet aktywnych” to metamorfoza kobiet, zarówno
wewnętrzna jak i zewnętrzna. Zmiana wewnętrzna ma stać się faktem, dzięki
udziale uczestniczek w warsztatach teatralnych czy spacerach nordic walkingu.
Z kolei zmiana zewnętrzna będzie możliwa dzięki warsztatom: makijażu,
doboru stroju, układania fryzur. Wartością dodaną ma stać się szansa na
rozpoznanie swoich talentów i hobby, aby móc je pielęgnować w późniejszym
czasie, tym samym wpływając na swój rozwój osobisty. Wynikiem diagnozy
jest obserwacja, że należy szczególnym wsparciem otoczyć społeczność z Domu
Samotnej Matki. Społeczność ta jest w trudnej sytuacji życiowej. Ma
niedostateczne możliwości kontaktów z innymi grupami. Czuje się osamotnia
i wyobcowana. Dzieci przebywające w ośrodku nie mają równego dostępu do
działań kulturalnych. Inicjatywa społeczno – kulturalna społeczności Domu
Samotnej Matki powinna zostać potraktowana priorytetowo przy wyborze
inicjatyw.