docSód i węglowodany w żywieniu drobiu Trouw AO–mix naturalna
download 
Reklamacja Transkrypt
Sód i węglowodany w żywieniu drobiu Trouw AO–mix naturalna
ISSN 2080–489X 4(28)/2013 Dwumiesięcznik firmy Trouw Nutrition Polska, www.trouwnutrition.pl TematY Numeru Sód i węglowodany w żywieniu drobiu Trouw AO–mix naturalna dawka zdrowia Drodzy Czytelnicy, Dwumiesięcznik „Trouw i MY” Lidermix z unikalną formułą Trouw AO-mix Dobry stan zdrowia zwierząt zależy w dużym stopniu od efektywnego działania przeciwutleniaczy, które decydują o poprawnym rozrodzie, witalności i wzmacnianiu układu odpornościowego. Z tego powodu firma Trouw Nutrition opracowała unikalną recepturę mieszanki naturalnych antyoksydantów Trouw AO-mix, zapewniającą wysoce efektywną ochronę przed wolnymi rodnikami. Trouw AO-mix to mieszanka antyoksydantów na bazie naturalnych polifenoli, którą można w prosty sposób zastąpić część witaminy E w jej działaniu przeciwutleniającym. Potwierdzona skuteczność działania Trouw AO-mix wynika ze znakomitej biodostępności przeciwutleniaczy, a także dopasowanym właściwościom dystrybucji w organizmie do specyfiki układów pokarmowych przeżuwaczy jak i zwierząt monogastrycznych. Gdy wolne rodniki atakują Wszystkie organizmy żywe, w sytuacji stresu oksydacyjnego, wytwarzają wolne rodniki, czyli nietrwałe cząsteczki, które uszkadzając błony komórkowe, a nawet DNA, mogą doprowadzić do pogorszenia ogólnego stanu układu odpornościowego i innych funkcji organizmu. Jedynym sposobem ograniczenia tych szkód jest przyjmowanie przez zwierzęta antyoksydantów, za pośrednictwem suplementów znajdujących się w paszy. Mieszanka Trouw AO-mix skutecznie neutralizuje i ogranicza szkody wywołane działaniem wolnych rodników. … najważniejsza to wysoka biodostępność przeciwutleniaczy Przeżuwacze i zwierzęta monogastryczne mają zróżnicowane układy trawienia i – co z tego wynika – rozmaite możliwości przyswojenia różnych przeciwutleniaczy. Z tego powodu Trouw AO-mix jest dostępny w dwóch mieszankach – dostosowanych do różnych układów trawienia – dla przeżuwaczy i dla zwierząt monogastrycznych. Gwarantuje to, że mieszanki paszowe Trouw AO-mix dostarczają równie wysoką biodostępność przeciwutleniaczy wszystkim zwierzętom hodowlanym. …oraz optymalna ich dystrybucja O skuteczności działania przeciwutleniaczy decyduje także ich w aktualnym numerze „Trouw i My” znajdziecie Państwo informację o nowym innowacyjnym produkcie Trouw AO-mix, który od początku września br. będzie stosowany w standardowych premiksach farmerskich Trouw Nutrition Polska dla trzody chlewnej, bydła i drobiu. Trouw AO-mix to unikalna mieszanina naturalnych przeciwutleniaczy, które zapewniają bardzo efektywną ochronę organizmu zwierząt przed wolnymi rodnikami. 4(28)/2013 W tym numerze także niezwykle interesujące artykuły dotyczące roli składników mineralnych w żywieniu drobiu i trzody oraz bardzo ważny artykuł dla hodowców bydła mlecznego o właściwym postępowaniu z krowami przed i po porodzie. Wydawca: Serdecznie zapraszam do lektury. Skuteczność działania mieszanki Trouw AO-mix: silne działanie przeciw wolnym rodnikom większa odporność, płodność i witalność ochrona układu odpornościowego działanie w każdym obszarze komórki organizmu najwyższa przyswajalność i dystrybucja naturalny zamiennik witaminy E w zakresie działania przeciwutleniającego szeroka dystrybucja w organizmie. Jednym z czynników, który wpływa na dystrybucję, jest rozpuszczalność w wodzie i zarazem w tłuszczach. Określa to obszary w komórce, do których dany antyoksydant może dotrzeć. Naturalne antyutleniacze, zawarte w mieszance Trouw AO-mix, zostały tak dobrane, by wypełniać cały zakres rozpuszczalności, od rozpuszczalnych w wodzie, poprzez dwufazowe (rozpuszczalne zarówno w wodzie jak i tłuszczu) do rozpuszczalnych w tłuszczach. Dzięki temu antyoksydanty w mieszance Trouw AO-mix wykazują szerokie spektrum działania w każdej części komórki, w odróżnieniu od witaminy E, która działa głównie na powierzchni błony komórkowej, a zatem nie może oddziaływać wewnątrzkomórkowo. dr Jolanta Gdala Trouw Nutrition Polska Sp. z o.o. ul. Chrzanowska 21/25 05–825 Grodzisk Mazowiecki telefon: +48 22 755 03 00 fax: +48 22 755 03 72 www.trouwnutrition.pl SPIS TREŚCI Karpiowe stawy pośród Puszczy Sandomierskiej Sód i węglowodany w żywieniu drobiu AdAgri Sp. z o.o. mgr inż. Izabela Kozłowska mgr inż. Agata Dankowiakowska Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Redakcja: Redaktor naczelna: dr Jolanta Gdala 16 4 18 8 Związki mineralne w żywieniu prosiąt i warchlaków To jest jego życie… Redaktorzy naukowi: mgr inż. Anita Zaworska Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Uniwersytet Przyrodniczy Poznań AdAgri Sp. z o.o. prof. nadzw. dr hab. inż. Maciej Adamski mgr inż. Izabela Kozłowska mgr inż. Agata Dankowiakowska 11 mgr inż. Anita Zaworska 22 Prawidłowe żywienie to sukces hodowcy Fasola szparagowa – źródło zdrowia Rozmowa z Jackiem Zgondkiem AdAgri Sp. z o.o. …ochronna moc działania Trouw AO-mix Przeciwutleniacze zawarte w mieszance Trouw AO-mix nie tylko skutecznie zwalczają wolne rodniki, ale także, wspomagając status zdrowotny zwierząt, poprawiają odporność, płodność oraz witalność. Dodatkowo, w tuczu wpływają na poprawę jakości mięsa poprzez ograniczenie wypływu soków komórkowych. Opracowanie: Letnia sałatka w koperkowym pesto 12 Przygotowanie do porodu i opieka nad krowami po wycieleniu AdAgri Sp. z o.o. prof. nadzw. dr hab. inż. Maciej Adamski Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 23 Krzyżówka fasolowa ul. Fabryczna 14 D, 53–609 Wrocław www.adagri.com Nakład: 5000 egzemplarzy NATURALNA DAWKA ZDROWIA www.trouwnutrition.pl ZAMÓW BEZPŁATNĄ PRENUMERATĘ „Trouw i MY” ZADZWOŃ: 71 792 06 90 NAPISZ: [email protected] 5 4 DRÓB NaCl – czyli kilka słów o sodzie jak wodorowęglan sodu (NaHCO2), siarczan Najczęściej dzieje się to z powodu złego sodu (Na2SO4) i chlorek sodu (NaCl), czyli sól magazynowania soli, która pod wpływem kuchenna, która jest najczęściej stosowa- wilgoci zbryla się, tworząc grubsze ziarna, te Sód najważniejszych nym dodatkiem regulującym poziom sodu z kolei mają tendencję do „wędrowania” na makroelementów w żywieniu drobiu. W po- w dawce pokarmowej, ze względu na dużą wierzch podczas transportu. Skutkuje to nie- jest jednym z + Sód i węglowodany w żywieniu drobiu staci kationu sodowego (Na ) jest jednym koncentrację tego składnika (393 g/kg). równomiernym rozłożeniem składników mi- z najistotniejszych kationów płynu poza- Sól kuchenną należy stosować z dużą neralnych w pojedynczym worku lub nawet komórkowego, stanowi 93% wszystkich ostrożnością, ponieważ bardzo łatwo jest ją w całej partii mieszanki paszowej, co może kationów osocza krwi, znajduje się również przedawkować, a nadmiar sodu jest o wiele być powodem niedoborów lub przedawko- w małych ilościach w płynie wewnątrzko- bardziej groźny niż jego niedobór. Przyjmuje wania sodu, mimo że receptura mieszanki mórkowym. Jako jeden ze składników pom- się, że optymalna zawartość soli kuchennej była prawidłowa. py sodowo-potasowej bierze udział w re- powinna wynosić 0,4-0,6% dawki pokarmo- gulowaniu poziomu potasu w komórkach, wej. Długotrwały nadmiar soli może powo- reguluje ich objętość, ale również jest siłą dować zmiany anatomopatologiczne narzą- napędową transportu aktywnego cukrów dów wewnętrznych, między innymi wątroby. Węglowodany – źródło energii i nie tylko… i aminokwasów. Za najbardziej szkodliwe uważa się roztwory Wielocukry, dwucukry i jednocukry to głów- Wraz z chlorkami wpływa na utrzymanie ci- wodne chlorku sodu. Woda pitna o zawarto- ne źródło energii metabolicznej. Potrzeby śnienia osmotycznego i równowagi kwaso- ści 0,7% soli kuchennej może powodować energetyczne zależą między innymi od masy wo-zasadowej, odpowiada za prawidłową zapalenie jelit, wodnistość kału, zmniejszenie i powierzchni ciała, tempa wzrostu, produkcji pobudliwość i czynność mięśni, przepusz- apetytu i przyrostów masy ciała, a także po- jaj, temperatury otoczenia, a nawet stopnia czalność błon komórkowych, jak również jest rażenia, natomiast zawartość 1% soli w paszy opierzenia. Energetyczność większości mie- aktywatorem wielu enzymów. powoduje zatrucie objawiające się dużym szanek paszowych dla drobiu zawiera się Organizm ptaków nie ma możliwości maga- pragnieniem, śluzowatym wyciekiem z nosa, w przedziale 2400-3200 kcal/kg. zynowania tego pierwiastka, z tego powodu wolem wypełnionym wodą, nerwowością, Dieta drobiu składa się w 60-65% ze zbóż, sta- konieczne jest ciągłe dostarczanie go wraz odwodnieniem organizmu, czego skutkiem nowiących pełnoporcjowe mieszanki treści- z paszą. jest duża śmiertelność. we, a węglowodany w nich zawarte decydują Niedobór jonów sodu w organizmie po- Nadmiar lub niedobór sodu może być po- o wartości energetycznej dawki. Występujące woduje zaburzenia w gospodarce wodnej, wodowany złym przygotowaniem mieszan- w dużych ilościach w ziarnie zbóż nieskrobio- zmniejsza się objętość płynów ustrojowych ki paszowej przez firmę przetwórstwa pasz. we polisacharydy (NSP) – arabinoksylany, i spada ciśnienie tętnicze. Ponadto obniża się poziom syntezy białka, spada wykorzystanie paszy, następują: zahamowanie wzrostu, rozmiękczenie kości, rogowacenie kątów dzioba, zaburzenia systemy nerwowego i czynności nadnerczy, a nawet unieczynnienie układu rozrodczego. Dlatego ważne jest utrzymanie odpowiedniego poziomu sodu w dawce po- mgr inż. Izabela Kozłowska karmowej. mgr inż. Agata Dankowiakowska Sód występuje naturalnie w większości zia- Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy ren i nasion podawanych zwierzętom, są to jednak ilości niewystarczające do zaspoko- Żywienie ma bardzo istotne znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju ptaków. Wpływa na ich reprodukcję, masę ciała, poziom produkcji, żywotność potomstwa oraz utrzymanie prawidłowego stanu zdrowia. Odpowiednio zbilansowana dieta pod kątem składników energetycznych, jakimi są węglowodany, a także składników mineralnych warunkuje odpowiednią jakość oraz wielkość produkcji. Jednym z ważniejszych minerałów jest sód, którego niedobór może spowodować spadek apetytu, produkcji oraz pogorszenie wzrostu ptaków. Również prawidłowe dobranie poziomu energetycznego będzie wpływało na poziom produkcji drobiu. jenia potrzeb ptaków, na przykład nasiona bobiku, rzepaku czy soi zawierają kolejno 0,1; 0,2 i 0,3 grama sodu na kilogram, co przy dziennym zapotrzebowaniu od 0,12% do 0,2% sodu w całej dawce pokarmowej jest ilością niewystarczającą. Wymusza to stosowanie dodatków mineralnych, takich Zdjęcie 1. Sodu nie trzeba szukać daleko. Zwykła sól kuchenna stanowi doskonałe źródło tego makroelementu 6 7 DRÓB nich stachioza, werbaskoza, rafinoza i ajugoza. Bogatym źródłem ORR są rośliny strączkowe, Tabela 1. Rekomendowana ilość energii i zawartość sodu w mieszankach paszowych dla brojlerów. a zwłaszcza różne odmiany łubinu. Od kilku lat zespół profesora Marka Bednarczyka z Katedry Starter Grower Finisher 3030 3110 3200 0,16-0,23 0,15-0,23 0,15-0,20 Biotechnologii i Histologii Zwierząt Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego prowadzi badania nad wpływem substancji bioaktywnych, w tym prebiotyku otrzymywanego Energia metaboliczna kcal Sód % z nasion łubinu, na zdrowotność i wydajność kurcząt. Oligosacharydy z rodziny rafinozy wyizolowane z łubinu wpływają pozytywnie bezpieczne w spożyciu, nie bez znaczenia naturalnych składnikach ma ogromny wpływ na wylęgowość piskląt, masę ciała zwierząt, pozostaje sposób utrzymania, żywienia oraz na jakość mięsa, bezpieczeństwo otrzymy- lepsze wykorzystanie składników paszy oraz obchodzenia się ze zwierzętami. Dlatego też wanych od nich produktów, a co za tym idzie, wydajność rzeźną (tabela 1). żywienie zwierząt oparte na bezpiecznych, na zadowolenie klientów. Węglowodany podawane zwierzętom w formie prebiotyków wykazują również działanie immunostymulujące. Poprzez działanie w układzie pokarmowym, w którym znajdują się liczne skupiska komórek układu odpornościowego, substancje te wpływają na wzrost stężenia immunoglobulin w osoczu krwi oraz wzrost masy narządów limfatycznych (śledziona, grasica, torebka Fabrycjusza). Żywienie jest niewątpliwie bardzo ważnym Zdjęcie 2. W ekologicznym żywieniu drobiu dopuszczalne dodatki sodowe to surowa sól kamienna, węglan i dwuwęglan sodowy oraz chlorek sodowy. Na zdjęciu gęsi z chowu ekologicznego czynnikiem wpływającym na zdrowie, kondycję i produkcyjność zwierząt. Wysoka jakość produktów żywienia, odpowiednio zbilansowana dawka pokarmowa pomagają utrzymać zdrowe zwierzęta oraz uzyskać od betaglukany, pektyny i substancje pektyno- pokarmowym. Substancje te stanowią al- podwyższa kwasowość treści jelit, przez co nich bezpieczne produkty o wysokiej jakości. podobne mogą wykazywać antyżywieniowe ternatywę dla antybiotykowych stymula- stwarza niekorzystne warunki dla rozwo- Intensyfikacja produkcji zwierzęcej, skróco- działanie. Powodują wzrost lepkości treści torów wzrostu (ASW), hamują namnażanie ju patogenów (E. coli, Salmonella, Shigella, ny czas tuczu przyczyniły się do obniżenia jelitowej, utrudniają sekrecję endogennych patogenów oraz wykazują działanie immu- Campylobacter). Ponadto pod wpływem KKT odporności zwierząt i pogorszenia jakości enzymów trawiennych, słabsze wchłanianie nostymulacyjne. Do prebiotyków zalicza się: zwiększa się wysokość kosmków jelitowych, produktów. Stosowanie odpowiednich do- składników pokarmowych, zakłócenia w go- inulinę, laktulozę, lakcitol, fruktooligosacha- głębokość krypt oraz liczba komórek nabłon- datków paszowych pochodzenia naturalne- spodarce wodnej oraz w równowadze mikro- rydy (FOS), mannanooligosacharydy (MOS), kowych jelit. go ma istotne znaczenie w stymulowaniu biologicznej treści jelitowej. galaktooligosacharydy, ksylooligosachary- Badania wykazały, że dodatek inuliny i oligo- odporności na choroby. Węglowodany mają również pozytywny dy, maltooligosacharydy, transgalaktooli- fruktozy podawany kurom nieśnym wpływa Mięso drobiu jest najchętniej spożywanym wpływ na status zdrowotny drobiu. Po- gosacharydy. Cukry te są składnikami roślin na zwiększanie ich wydajności, kury lepiej mięsem. Jego spożycie w Polsce wynosi gorszenie masy ciała, wzrost śmiertelności strączkowych. W postaci naturalnej wystę- wykorzystywały paszę oraz składniki mineral- około 26 kg na osobę. Jest bogatym źródłem ptaków oraz zanieczyszczenie produktów pują także w cebuli, czosnku, łopianie, dalii, ne w niej zawarte. W kościach piszczelowych pełnowartościowego białka, cynku, magne- pochodzenia szparagach, bananach, topinamburze, cyko- zwierząt stwierdzono wyższą zawartość po- zu, potasu oraz witamin z grupy B, zawiera groźnymi dla ludzi to główne problemy pro- rii, życie czy jęczmieniu. piołu surowego, wapnia i fosforu. Ponadto mniej tłuszczu w porównaniu z mięsem wie- dukcji drobiarskiej. Dlatego coraz powszech- Zaletą stosowania prebiotyków jest ich ko- jaja pochodzące od niosek skarmianych pa- przowym czy wołowym. Na wzrost popytu niej stosowanymi dodatkami paszowymi rzystny wpływ na rozwój endogennej mi- szą wzbogaconą o prebiotyki zawierały mniej wpływają jego walory dietetyczne i smako- stały się prebiotyki, niestrawne węglowo- kroflory, która produkując krótkołańcucho- cholesterolu. we. Ponadto w ostatnich latach świadomość dany, które stymulują wzrost mikroorgani- we kwasy tłuszczowe (KKT), takie jak kwas Bardzo pozytywny wpływ na ptaki mają oli- konsumentów znacznie wzrosła. Oczekują zmów naturalnie bytujących w przewodzie octowy, propionowy, mlekowy, masłowy, gosacharydy z rodziny rafinozy (ORR), a wśród produktów wysokiej jakości, które będą zwierzęcego patogenami, Zdjęcie 3. Prawidłowy poziom energii w dawce pokarmowej dla kury nieśnej zapewni optymalną produkcję jaj, a dodatek prebiotyków wpłynie na wzrost masy jaj 8 9 REPORTAŻ Kury i koguty rasy Cobb To jest – Panie Jarku, proszę powiedzieć, jak to się produkcyjnych oraz w polu. Kurniki są bardzo i kukurydzy. Mamy nowoczesną mieszalnię zaczęło? nowoczesne, w pełni zmechanizowane. – dwa lata temu był odbiór, więc wszystko Jarosław Tymczyszyn: – Można powiedzieć, że – Jakie rasy kur hodujecie i skąd pozyskuje- dobrze funkcjonuje. wychowałem się wśród ptaków. Od najmłod- cie materiał rodzicielski? – Jak rozpoczęła się zatem współpraca z fir- szych lat interesowałem się hodowlą i poma- J.T. – Materiał rodzicielski pozyskujemy z za- mą Trouw Nutrition? gałem rodzicom. Stało się więc naturalne, że granicy – Szkocji, Niemiec, Holandii, Szwecji J.T. – Współpraca rozpoczęła się 3 lata temu, zająłem się właśnie hodowlą kur. Gospodarstwo i Węgier. Hodujemy dwie dominujące na trwa do dzisiaj i na razie nie mamy zamiaru prowadzę wraz z mamą i bratem. Wcześniej rynku rasy kur: Ross i Cobb, od których uzy- tego zmieniać. moi rodzice pracowali tu przez ponad 40 lat. skujemy jaja wylęgowe. Dwa razy w tygodniu W produkcji drobiarskiej, jak w każdej innej, W latach 70. powstał pierwszy kurnik. Sukce- odbierają je wylęgarnie. Jest to około 180 ty- bardzo ważna jest ekonomia – szukaliśmy sywnie kupowaliśmy też ziemię. Obecnie mamy sięcy jaj tygodniowo. sposobów, jak podnieść wydajność oraz 6 obiektów produkcyjnych, mieszalnię pasz, – Jaka jest obsada kur i ile jaj wylęgowych jakość, a równocześnie obniżyć koszty. Ob- dwa magazyny zbożowe oraz 300 ha gruntów produkujecie rocznie? serwując ptaki, szukałem przyczyn nierów- ornych i oczywiście odpowiedni park maszyno- J.T. – Cykl produkcyjny rozpoczyna się od nomiernej nieśności, złego wybarwienia wy. Najpierw produkowaliśmy jaja konsumpcyj- zakupu piskląt jednodniowych, które od- ptaków, ich anemiczności, dużej produkcji ne, a od początku lat 90. jaja wylęgowe – trzeba chowujemy u siebie, a następnie dojrzałymi jaj odpadowych itp. Upatrywałem ich oczy- było dostosować się do potrzeb rynku. W chwili już kurami zasiedlamy obiekty produkcyjne. wiście w żywieniu. Próbowałem produktów obecnej stoimy przed kolejną inwestycją – bu- W produkcji jest około 32 tysięcy kur rocz- różnych firm i trafiłem w końcu na Trouw dową odchowalni na 30 tysięcy ptaków. nie. Każda z nich znosi średnio 170 jaj, co daje Nutrition. Spotkałem na swej drodze pana – Czy w trójkę z mamą i bratem jesteście około 5,5 mln jaj wylęgowych. Adama Wojciechowskiego – przedstawiciela w stanie wykonać wszystkie prace w go- – Skoro mają Państwo mieszalnię pasz, to tej firmy, znającego się świetnie na drobiar- spodarstwie? z pewnością produkujecie pasze z wła- stwie. Pan Adam przygotował recepturę pa- J.T. – Oczywiście, że nie – zatrudniamy pracow- snych zbóż? szy i po jej sporządzeniu z dodatkiem 2,5% ników – jest ich ośmiu, z tego jeden obsługuje J.T. – Tak, pasze w 60% są produkowane z na- premiksów firmy Trouw Nutrition zaobserwo- mieszalnię pasz, a pozostali pracują w obiektach szych upraw – pszenicy, pszenżyta, owsa wałem duże zmiany w kurniku. Olbrachcice jego życie… AdAgri Sp. z o.o. To jest jego życie – te słowa usłyszałam od żony pana Jarosława Tymczyszyna – Moniki – po wejściu do ich domu. Miała oczywiście na myśli pracę męża przy prowadzeniu dwóch ferm niosek reprodukcyjnych: w Olbrachcicach oraz w Przyczynie Dolnej, w gminie Wschowa, w woj. lubuskim. Państwo Monika i Jarosław Tymczyszynowie z córeczką Igą w swoim ogrodzie 10 11 REPORTAŻ Pan Jarosław Tymczyszyn przy automatycznej taśmie do zbioru jaj lęgowych WYWIAD Prawidłowe żywienie to sukces hodowcy Rozmowa z Jackiem Zgondkiem, Regionalnym Kierownikiem Sprzedaży Trouw Nutrition Polska Sp. z o.o. – Spożycie drobiu w kraju, jak i zaintereso- – Jako kierownik regionalny spotyka się wanie polskimi wyrobami w krajach unij- Pan codziennie z różnymi problemami, nych systematycznie rośnie. Czy to oznacza, które dotykają małe i duże fermy. Proszę że nasze fermy drobiarskie są najlepsze? wskazać najczęstsze z nich. Jacek Zgondek: – Chodzi o pieniądze. Mięso J.Z. – Największy problem to zapewnienie mitem (wybieg dla kur jest tak przegrzebany, drobiowe jest najtańszym źródłem mięsa na opłacalności produkcji. Sytuacja na rynku zmie- że tam przez kolejne kilka lat nic nie wyro- rynku i mamy takie ceny, że opłaca się eks- nia się bardzo dynamicznie i uważam, że jest to śnie). Przeważnie i tak karmione są paszą taką portować. Stosujemy bardzo dobre surowce, największy problem hodowców, zarówno du- samą, jak dostają kury w klatce. głównie zboża, pszenicę i kukurydzę, oleje so- żych, jak i małych, bo hodowcy nie mają wpły- – Wiadomo, że na jakość mięsa drobiowe- jowe. Nie stosujemy zamienników w postaci wu na cenę, po jakiej sprzedają swoje produkty. go ma wpływ prawidłowe żywienie. Jakie np. tapioki, tłuszczu palmowego, białka ziem- – Czy można jednoznacznie stwierdzić, jest to właściwe? niaczanego itp. Ma to zdecydowany wpływ który system hodowli kur jest lepszy? Mam J.Z. –Prawidłowe żywienie: na smak mięsa drobiowego, a szczególnie jaj. tutaj na myśli ściółkę, klatkę, wolny wybieg. • dostosowane do wieku i gatunku drobiu, Spożycie drobiu rośnie, bo jest tańszy od wie- J.Z. – Wszystkie systemy są dobre, jeśli przy- • prawidłowo zbilansowane w składniki – Na czym polegały zmiany po zastosowa- – Jakie produkty firmy Trouw Nutrition sto- My już schodzimy do poziomu 6-7% dzięki przowiny. Mięso drobiowe jest uniwersalne noszą zyski. Dla mnie osobiście najlepszym niu komponentów firmy Trouw Nutrition sujecie? specjalnej, bardzo energetycznej paszy spo- – smakuje pod różnymi postaciami, chude, systemem jest system klatkowy – największa w paszy dla kur? J.T. – Przede wszystkim premiksy 4% – w po- rządzonej na bazie komponentów Trouw zdrowe, łatwe do przyrządzenia. higiena, totalna kontrola paszy i zdrowotności, pokarmowe, • zastosowane najlepsze surowce: pszenica, kukurydza, olej sojowy, J.T. – Przede wszystkim kury zaczęły szyb- czątkowym okresie odchowu, 3% – w II okre- Nutrition przeznaczonej tylko dla kogutów. Nasze fermy są oczywiście najlepsze. Wiedza czyste jaja, brak kontaktu ze ściółką i odchoda- • w składzie najlepsze premiksy, oczywiście ko wyjadać paszę i lepiej ją wykorzystywać sie i 2,5% – dla kur w okresie przednieśnym Zdecydowanie ma ona wpływ na ich wital- polskich hodowców na temat hodowli jest mi, czyste kury, szybko można je zdiagnozować z Trouw Nutrition Polska Sp. z o.o., doskona- – nie trwało to 5-6 godzin, ale najwyżej 1,5 oraz w I i II okresie produkcji. Oprócz tego ność. na wysokim poziomie, pozostali na tym ryn- i wyleczyć. Jem tylko jaja z klatek. Są najzdrow- le zbilansowane oparte na certyfikowanych do 2 godzin. Następną zauważalną zmianą stosujemy zakwaszacz do wody Selko, który – Z pewnością spotyka się Pan często z ko- ku tylko najlepsi, którzy wiedzą, jak to robić, sze. Minusem jest to, że kury są uwięzione, ale witaminach, minerałach i aminokwasach, było to, że kury zaczęły się ładnie wybarwiać utrzymuje odpowiednie pH układu pokar- legami po fachu – co oni mówią o produk- i mają duże doświadczenie. Mogą swobodnie i tak mają sporo miejsca po wymianie klatek. z najlepszymi barwnikami i unikalnymi roz- (grzebień, korale, lica nabrały rumieńca). Po- mowego ptaków oraz chroni przed drobno- tach Trouw Nutrition i czy je stosują w swo- konkurować na rynku. Nasi doskonale wyszko- System ściółkowy – kontakt z odchodami prawiło się także upierzenie. Unormowała się ustrojami. ich fermach? leni doradcy czuwają nad produkcją razem i ściółką, w efekcie brudne jaja. Kury grzebią również nieśność i jest teraz na wyższym po- A jak wygląda zdrowotność stada? J.T. – Rzeczywiście często spotykamy się i wy- z hodowcami i dostarczają im pomoc na naj- w odchodach, często je pobierają, czasem ziomie niż wcześniej. Nastąpiła też poprawa J.T. – Zdecydowanie się poprawiła i z pew- mieniamy doświadczeniami oraz bieżącymi wyższym światowym poziomie. Mamy spo- jaja nie są do końca wyzbierane, możliwość Reasumując – żywienie musi być takie, żeby jakości skorupy i kształtu jaj. Przekłada się to nością pasza ma tu duże znaczenie, chociaż uwagami. Znam co najmniej kilku hodow- ro nowych doskonale wyposażonych ferm. trafienia popsutego. dzięki zastosowaniu najnowszych rozwią- oczywiście na wyższą wylęgowość i jakość oczywiście jest jeszcze wiele innych czynni- ców drobiu, którzy stosują produkty tej firmy A poza tym polskie prawo weterynaryjne jest System wolnowybiegowy – najmniejsza zań żywieniowych i wiedzy doradców TNP piskląt. Wylęgowość poprawiła się o około ków, między innymi zootechniczne oraz we- i chwalą je. Ja zresztą też jestem zadowolony chyba najbardziej restrykcyjne w UE i wymu- kontrola zoohigieniczna, dostęp ptactwa zagwarantować doskonałe wyniki finanso- 2% – wiemy o tym z wylęgarni, z którymi terynaryjne. z produktów Trouw Nutrition. Może nie są sza na hodowcach maksymalny wysiłek. dzikiego przenoszącego choroby, z praktyki we dla hodowcy, a dla konsumenta zdrowy, współpracujemy. – Wśród tych tysięcy kur są również ko- one tanie, ale jakość ich jest nie do przece- – Na co powinien zwracać uwagę hodow- wiem, że często z dzikich zwierząt. Kury je- smaczny i bezpieczny produkt. Poprawiła się też jakość ściółki – dzieje się tak guty, bez nich nie byłoby przecież jaj nienia. ca, żeby jego stado było zdrowe i przyno- dzą, oprócz oczywiście paszy, to, co znajdą – Czy ma Pan jakąś „złotą radę” dla hodowców, dzięki prawidłowo zbilansowanej paszy – do- wylęgowych. Jaki jest ich udział w sta- Korzystając z okazji, chciałbym podziękować siło zyski? (widziałem, jak kiedyś zaciągały zdechłego która sprawi, że ich ferma będzie tą najlepszą? brej recepturze i profesjonalnie skompono- dzie? za wspaniałą współpracę moim dwóm do- J.Z. – Na pewno na jakość stosowanej paszy lisa do kurnika), brudne jaja często znoszo- J.Z. – Należy stosować najlepsze produkty na wanym premiksom Trouw Nutrition. Kury nie J.T. – Generalnie przyjmuje się, że w stadzie radcom z Trouw Nutrition – Teresie Fidych i zapewnienie odpowiednich warunków zoo- ne na wybiegu, trudne do zbierania i często świecie, o których wspomniałem wcześniej, maję biegunek, a ściółka jest sucha. powinno przebywać około 10% kogutów. i Adamowi Wojciechowskiemu. higienicznych na fermie. zapomniane. Świeża trawka przeważnie jest i korzystać z porad fachowców. wiązaniami prozdrowotnymi, • wiedza hodowcy który potrafi dostosować żywienie do sytuacji na fermie. 12 13 Bydło Przygotowanie do porodu i opieka nad krowami po wycieleniu prof. nadzw. dr hab. inż. Maciej Adamski Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Ciąża to okres, w którym organizm krowy zmienia się bardzo intensywnie. Zmiany o podłożu hormonalnym oraz metabolicznym mają na celu przystosowanie jej do rozwoju płodu, a w późniejszym etapie porodu oraz laktacji. Sam poród to proces nieprzewidywalny. Mimo tego, że znamy jego poszczególne fazy, ryzyko komplikacji jest wysokie. Poprzez odpowiednie postępowanie ze zwierzęciem w okresie przygotowawczym jesteśmy w stanie zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia problemów zarówno w trakcie porodu jak i po wycieleniu. Należy pamiętać, że troska o krowę powinna dotyczyć całego okresu użytkowania, nie tylko po porodzie, ale również przed. Bardzo istotnym elementem odpowiedniego z potomstwem. Krowy przed porodem nie stać się pasze dobre jakościowo oraz wyso- przygotowania krowy do porodu jest obser- należy przywiązywać, powinna móc swo- koenergetyczne, czyli takie, które krowa bę- wacja. Przy systematycznym doglądaniu sta- bodnie poruszać się po kojcu porodowym. dzie otrzymywać po wycieleniu. Ma to na da wychwycić sztuki, które wchodzą w okres Obok zapewnienia zwierzęciu odpowied- celu przystosowanie swoistej flory bakteryj- poprzedzający poród, jest to bardzo proste. nich warunków środowiskowych do najistot- nej do pasz dominujących w okresie laktacji. W oborze uwięziowej zaleca się prowadzenie niejszych aspektów opieki okołoporodowej Przy ich wyborze ważne kryterium stanowi co najmniej dwóch obserwacji w ciągu dnia, należy zaliczyć żywienie – zarówno w końco- zawartość składników pokarmowych oraz w przypadku obory wolnowybiegowej opty- wym okresie zasuszenia, jak i w początkach zasobność w minerały. Szczególną uwagę malna liczba to cztery obserwacje. Na kilka laktacji. W celu uniknięcia otłuszczenia pod- należy zwrócić na koncentrację energii, gdyż dni przed porodem stają się one niespokojne czas zasuszenia właściwego unikamy pasz możliwość pobrania suchej masy w tym oraz apatyczne, często zmianom zachowania treściwych. Żywienie nie może być zbyt obfi- okresie drastycznie spada (w granicach 10-13 towarzyszy utrata apetytu. Ważne jest, aże- te, gdyż konsekwencją nadmiernych przyro- kg). Zachowanie odpowiedniej koncentracji by takie sztuki umieścić w kojcach porodo- stów tkanki tłuszczowej podczas zasuszenia składników pokarmowych zmniejsza różnice wych (stanowiskach), najlepiej na 10-14 dni są trudne porody oraz powikłania powy- między zapotrzebowaniem a spożyciem tuż przed porodem. Pomieszczenie, w którym cieleniowe. Sytuacja ta zmienia się jednak po wycieleniu. Zaleca się stosowanie kiszo- przyjdzie na świat cielę, musi być zdezyn- w okresie przejściowym. Około 2-3 tygodnia nek z kukurydzy o wyższej zawartości skrobi fekowane, czyste oraz dobrze wyścielone przed wycieleniem należy stopniowo zmie- (w tym okresie następuje wzrost kosmków je- grubą warstwą słomy. Powierzchnia nie po- niać dawkę pokarmową. W końcowym okre- litowych żwacza). Pasza ta jest również wska- winna być mniejsza niż 10 m2 na jedną matkę sie zasuszenia podstawą żywienia powinny zana dla krów świeżo wycielonych oraz 14 15 Bydło będących w szczycie laktacji. Obok zawar- W celu uniknięcia zalegania poporodowego do takich dostępu, należy rozważyć zastoso- krążenie krwi oraz wydalanie smółki i moczu. wahania. Zastosowanie tego preparatu przy- zdrowie krów, jak również na zanieczyszcze- tości energii istotna jest również zawartość tuż przed porodem zaleca się zwiększenie wanie suplementacji solami anionowymi. Co Zdarza się jednak (najczęściej w przypadku spiesza regenerację po wycieleniu, zwiększa nie i skażenie mleka. włókna w kiszonkach. Zaleca się, aby daw- dawki wapnia. Należy również zwrócić szcze- prawda ich gorzki smak może nieco obniżyć pierwiastek), że zwierzę jest w zbyt dużym pobranie dawki pokarmowej, poprawia od- Żywienie w początkach laktacji nie powinno ka dla krów na około 3 tyg. przed porodem gólną uwagę na zasobność pasz w sód, potas pobranie suchej masy, pozwolą one jednak szoku. Należy wówczas udzielić cielęciu po- porność oraz witalność. odbiegać od tego, które stosowaliśmy pod zawierała 21% ADF (kwaśne włókno deter- czy siarkę. O ile wysoka zawartość siarki jest uniknąć komplikacji poporodowych związa- mocy, tj. wytrzeć do sucha (praktyka połą- gentowe) oraz 35% NDF (neutralne włókno wskazana, o tyle pozostałe pierwiastki nie nych z zaleganiem. czona z masażem) i napoić siarą. Przebywanie detergentowe). Zbyt wysoki poziom włókna powinny występować w nadmiarze ponie- może wpłynąć negatywnie na pobranie oraz waż zaburzają równowagę kationowo-anio- Opieka po wycieleniu cielęcia z matką po porodzie ma pozytywny ograniczyć strawność paszy, jednak jego nie- nową (DCAB). Ograniczenie skarmiania pasz Zwierzę przystępujące do porodu w odpo- dobór w dawce często jest przyczyną przemieszczenia trawieńca czy kwasicy żwacza. koniec okresu zasuszenia. Pasze treściwe należy podawać po bardzo dobrej jakości pa- wpływ zarówno na jego rozwój, jak i regene- Prewencyjne działania to podstawa rację samicy. Przyspiesza moment zakończe- Istotne jest monitorowanie zmian zachowa- pozorem nie należy zapominać o obfitym o dużej zawartości potasu na kilka dni przed wiedniej kondycji przeżywa mniejszy stres nia newralgicznego okresu poporodowego nia krów w okresie poporodowym, dowodzą pojeniu krów. Przy 50 litrach dziennej produk- porodem jest bardzo istotne. Jeśli nie mamy związany ze zmianami zachodzącymi w or- i moment wystąpienia następnej rui oraz one, jak dużym obciążeniem dla krowy jest cji mleka krowa wypija od 150 do ponad 200 ganizmie. Jeśli zapobiegliśmy wszelkim uchy- ciąży. Zaleca się, aby odsadzić cielę w ciągu poród. Dobry hodowca powinien mieć świa- litrów wody, ponieważ na wyprodukowanie bieniom związanym z higieną, dobrostanem, pierwszych czterech dni po porodzie. Więź domość zachodzących zmian behawioral- jednego litra mleka potrzebuje przynajmniej a w szczególności z żywieniem w okresie łącząca je z matką nie jest jeszcze ustabili- zasuszenia, poród nie powinien wpłynąć zowana, pozwala to zatem uniknąć silnego negatywnie na późniejszą kondycję krowy. stresu matki, który często negatywnie odbija Opieka po wycieleniu jest jednak tak samo się na jej kondycji i produkcyjności. W gospo- istotna jak sam proces przygotowawczy. darstwach wysokoprodukcyjnych stosowane W wielu badaniach wykazano, że użytkowość jest odsadzanie cielęcia tuż po urodzeniu. mleczna w kolejnej laktacji zależy zwykle od Bezpośrednio po porodzie wzrasta wydziela- tego, czy krowy uda się utrzymać we właści- nie składników siary (potem mleka), w związ- wej kondycji ciała (3,5-3,75 pkt.) w ostatnich ku z tym rosną też potrzeby pokarmowe 100 dniach bieżącej laktacji. Znaczne zapasy krów. Naturalnym zjawiskiem jest jednak tłuszczu, zgromadzone w okresie zasusze- spadek apetytu. Ponad 80% krów wysokowy- nia, predysponują do rozwoju stłuszczenia dajnych nie jest zdolnych do pobierania takiej wątroby, który obok poważnych następstw ilości energii, która pokryłaby zapotrzebowa- zdrowotnych i produkcyjnych wywiera nie- nie energetyczne na rozpoczynającą się pro- korzystny wpływ na prawidłowość funkcji dukcję. Podczas ujemnego bilansu energii rozrodczych. Zatuczenie krowy (BCS > 4 pkt) potrzeby energetyczne krów pokrywane są wiąże się z dużym ryzykiem występowania częściowo w wyniku mobilizacji rezerw ener- trudnych porodów, zatrzymania łożyska, ma- getycznych ciała, co powoduje utratę masy nych. Dzięki takim działaniom prewencyjnym, 3, a nawet 5 litrów wody. Odpowiednie ży- stitis, ketozy czy porażenia poporodowego. oraz pogorszenie kondycji krowy. W wyniku kontroli i wzmożonej uwadze możliwe jest wienie i pojenie krów w początkach laktacji Syndrom tłustej krowy (FMS, ZNMT) – zespół porodu oraz stresu zwierzę traci dużą ilość praktyczne wyeliminowanie stanów niepo- spowoduje wzrost wydajności mleka w ciągu stłuszczenia wątroby i mobilizacji tłuszczu, płynów oraz elektrolitów. Drastycznie wzra- żądanych. Od początku laktacji krowę należy całego jej przebiegu. usposabia do wystąpienia zaburzeń wtór- sta również zapotrzebowanie na wapń. Nie- utrzymywać pod ciągłą obserwacją zootech- Okres okołoporodowy i wczesnej laktacji, tj. nych i powikłań, utrudniających rozpoznanie dobory często prowadzą do schorzeń meta- niczną. Wszelkie schorzenia wpływają na ob- pierwszych 30 dni po porodzie, jest szcze- metabolicznej przyczyny schorzenia. Chore bolicznych (kwasica, ketoza), które znacznie niżenie ilości produkowanego mleka i mogą gólnie krytyczny. Pojawienie się typowych krowy łatwo zapadają na ketonemię, zalega- obniżają późniejsze korzyści technologiczne być przyczyną jego skażenia. Należy kontro- w tym okresie zaburzeń wpływa na wydłuże- nie poporodowe, zapalenie wymienia, maci- i produkcyjne. W takich sytuacjach zaleca się lować stan racic oraz wymienia. Zdrowie racic nie czasu od porodu do pierwszej rui, a tym cy, zatrzymanie łożyska. Podstawowym obja- stosowanie suplementacji specjalnymi pre- ma znaczący wpływ na produkcję. Krowy zbyt samym opóźnienie kolejnej ciąży. Poprzez wem procesu chorobowego jest zaburzenie paratami przeznaczonymi dla krów bezpo- długo przebywające w pozycji leżącej pobie- obniżenie płodności i wydajności mlecznej funkcji rozrodczych organizmu polegające na średnio po wycieleniu, np. Reviva / Mamina rają mniejsze ilości paszy, mniej przeżuwają, następuje redukcja wartości rynkowej krów. wydłużeniu okresu międzyciążowego i obni- Drink, w formie energetycznego pójła. Su- produkują mniej śliny, co bezpośrednio wiąże Analiza ekonomiczna wykazała, że większość żeniu procentu zapłodnień po pierwszej in- plement ten, obok zasobności w łatwo do- się z mniejszą mlecznością. Nie wolno rów- kosztów ponoszonych przez hodowców na seminacji. stępny wapń, niezbędny do produkcji mleka, nież zapominać o zachowaniu odpowied- opiekę weterynaryjną i leki dotyczy właśnie Krowa nieosłabiona akcją porodową zwykle witaminy oraz energię, charakteryzuje się wy- niego poziomu higieny, zarówno w oborze, okresu wczesnego poporodowego, dlatego wykazuje zainteresowanie cielęciem, wylizu- soką smakowitością. Dzięki temu 94% krów jak i na halach udojowych. Prawidłowy prze- tak istotne jest, ażeby w tym czasie otoczyć je cielę do czysta, pobudzając tym samym mimo pogorszenia apetytu wypija pójło bez bieg procesu doju ma bezpośredni wpływ na krowy fachową i troskliwą opieką. szach objętościowych. Dawka powinna być podzielona na kilka odpasów. Pod żadnym Reviva / Mamina Drink Pójło energetyczne dla świeżo wycielonych krów: •Szybko przywraca stan zdrowotny krów do normy po wycieleniu (łatwo przyswajalna energia) •Nawadnia organizm i uzupełnia elektrolity •Zapobiega subklinicznej gorączce poporodowej, dostarczając łatwo przyswajalny wapń •Zapobiega zatrzymaniu łożyska, przemieszczeniu trawieńca, ogólnemu osłabieniu i niskiej żywotności krów •Ogranicza występowanie ketozy Mamina Drink •Ogranicza problemy rozrodu (objawy rui, rozpoczęcie cyklu owulacyjnego) •Wzmacnia układ odpornościowy krów (bogata w witaminy, makro- i mikroskładniki) 16 17 REPORTAŻ Gospodarstwo Rybackie „Grądy” w Budzie Stalowskiej to 650 ha lustra wody Gospodarstwo cały czas się rozwija, korzystało także z funduszy unijnych, w tym z Programu Operacyjnego „Ryby”, a także z programów rolno-środowiskowych. Dotacje pozwoliły na zakup nowoczesnych traktorów, przyczep, basenów do transportu ryb i innego sprzętu. – Rocznie produkuję ok. 250 ton wysokiej jakości karpia – mówi właściciel. – Odbiorców mam głównie w Warszawie. Trzeba promować karpia, a nie łososia Marian Słowiński, właściciel Gospodarstwa Rybackiego „Grądy” w Budzie Stalowskiej Marian Słowiński przyznaje, że biznes na hodowli karpia nie jest łatwy. Są coraz większe Buda Stalowska Karpiowe stawy pośród Puszczy Sandomierskiej trudności ze zbytem, a ich przyczyna to… kampanie pseudoekologów, domagających musiał zrezygnować, gdyż – jak mówi – zwięk- Oczywiście nie można znać odpowiedzi na się „wypuszczenia karpia”. szyła się cena, a jakość… pogorszyła się. każde pytanie – ale od tego są centra bada – W takich akcjach udział biorą różne znane – Zauważyliśmy w pewnym momencie, że to wczo-naukowe działające przy korporacji. osobistości, gwiazdy telewizji czy znani po- co zadeklarowane było na etykiecie, nie po- – Jeśli czegoś nie wiem, to zwracam się do litycy – mówi Marian Słowiński. – Przynoszą krywało się z rzeczywistym składem paszy – naszego Centrum Doradczo-Serwisowe- one wiele szkody polskim producentom. mówi hodowca. go w Holandii – mówi Marcin Soroczyński. Zdaniem przedsiębiorcy za tymi akcjami sto- Od tego czasu zaczął kupować Hendrix. – Tam zbierane są dane m.in. z ośrodków ją producenci łososia norweskiego. U nich Współpraca z doradcą Trouw Nutrition Mar- naukowych z całego świata. Zazwyczaj pro- bowiem występuje znaczna nadprodukcja, cinem Soroczyńskim układa się dobrze i jest blem, który zgłasza ktoś w Polsce, już gdzieś której kraje skandynawskie nie mogą przyjąć. z niej zadowolony. Pana Marcina chwalą też wcześniej był badany, rozwiązany i opisany. Trzeba więc szukać nowych rynków zbytu, pracownicy gospodarstwa. Szybko od nich dostaję odpowiedź, z którą a by je znaleźć, należy wyprzeć polskie ryby. AdAgri Sp. z o.o. dzielę się z hodowcami. Pan Marcin także chwali współpracę z go- hodowla jest pod stałą opieką Państwowe- Doradca to nie tylko sprzedawca go Instytutu Weterynaryjnego w Puławach. Marcin Soroczyński pracuje od kilku lat dalej. Tymczasem łosoś trzymany jest w specjal- w Trouw Nutrition Polska. Jest doradcą ds. Nieruchomości Rolnych tereny Państwowe- nych sieciach umieszczonych w fiordach, kar- trzody, a także jednym z pięciu w Polsce do- go Gospodarstwa Rybackiego. miony jest sztucznym pożywieniem i szpiko- radców ds. hodowli karpia. wilki i bobry oraz inne zwierzęta, a z rzadkich – Z wykształcenia jestem rolnikiem, a rybac- wany antybiotykami. – Zajmuję się nie tylko zaopatrzeniem, ale też lasy Puszczy Sandomierskiej oraz ogromnej roślin występuje zimoziół północny. Ryby twem śródlądowym nigdy wcześniej się nie Jak podkreśla Marian Słowiński, nie ma cze- doradztwem żywieniowym, serwisem zoo powierzchni stawy. Droga do biura Gospo- hodowano tu prawdopodobnie już w XIX zajmowałem – mówi Marian Słowiński. – Po- goś takiego jak przemysłowy tucz karpia. technicznym – mówi Marcin Soroczyński. – darstwa Rybackiego „Grądy” to leśny dukt, wieku. W okresie międzywojennym założone stanowiłem jednak spróbować i prowadzę tę Ryby zarówno u niego, jak i w innych polskich Układam dawki żywieniowe, receptury pasz wiodący przez tereny wielkiego poligonu zostały stawy na podłożu piaszczystym – nie- działalność dwunasty rok. gospodarstwach rybackich pływają wolno. itd. wojskowego wokół Nowej Dęby. Co chwila powodującym zamulenia dna. Dodaje, że początkowo myślał, iż będzie to znika zasięg telefonu komórkowego. Rybak z wyboru całkiem spokojne zajęcie. Rzeczywistość oka- „Grądy” to jedno z większych gospodarstw w kraju. Leży na cennym przyrodniczo te- Gospodarujący w „Grądach” Marian Słowiń- renie, objętym programem Natura 2000 ski nie wywodzi się z ziemi tarnobrzeskiej. – co wcale nie przeszkadza w hodowli ryb. W lasach i nad wodami występuje tu aż 177 – Nasz karp żyje w stawie, w warunkach Gospodarstwo Rybackie „Grądy” to w sumie 765 hektarów, w tym 650 ha lustra wody, podzielonych na 23 stawy. Od kilku lat produkcja bazuje na paszy marki Hendrix, produkowanej przez Trouw Nutrition Polska. w pełni naturalnych – mówi hodowca. – Moja Buda Stalowska to miejscowość w powie- gatunków ptaków, w tym wiele z zaliczanych zdecydował się wydzierżawić od Agencji cie tarnobrzeskim, w północnej części wo- do rzadkich – m.in. wąsatka, zielonka, rybitwa jewództwa Wjeżdżając zwyczajna, sieweczka obrożna, bekasik. Są do niej, z rzadka tylko widać domy. Za to są podkarpackiego. zadowolone, to kooperacja będzie trwała Parametry paszy zależą od wielu czynników – wieku ryb, pory roku, celu, w jakim jest ona mów. Ale jak mówi, wcale nie zamierza zre- Współpraca z Trouw – dobry wybór zygnować. Zajęcie wciągnęło go na tyle, że Z paszy granulowanej Hendrix firmy Trouw z nowościami żywieniowymi – stale brać udział Przyjechał w te tereny ze Skierniewic, czy- kilka miesięcy temu (w marcu 2013 roku) stał Nutrition gospodarstwo Mariana Słowińskiego w szkoleniach, czytać prasę fachową i przede li z województwa łódzkiego. W 2001 roku się właścicielem wszystkich stawów. korzysta trzeci rok. Z poprzedniego produktu wszystkim mieć serce do pracy. zuje się inna – w biznesie nie brakuje proble- spodarstwem „Grądy”. A jeśli obie strony są skarmiana. Dlatego doradca musi mieć nie tylko raz nabytą wiedzę. Trzeba być na bieżąco Marcin Soroczyński, doradca Trouw Nutrition Polska ds. trzody i karpia 18 19 Trzoda chlewna Tabela 1. Choroby prosiąt i warchlaków wywołane przez złe zbilansowanie związków mineralnych Jednostka chorobowa Łomikost i rachityzm, zaburzenia nerwowe, zaburzenia układu mięśniowego Toksyczne zatrucie solą/nagła śmierć Parakeratoza, zapalenie skóry, błoń śluzowych Wypadanie włosa, owrzodzenia skóry Agresywność świń, kanibalizm Nieprawidłowy wzrost zwierząt, anemia, zmiana struktury włosa, zaburzenia w układzie nerwowym Anemia, upadki zwierząt Selenoza – stany zapalne skóry i kruchość racic Ograniczony wzrost zwierzęcia Związki mineralne w żywieniu prosiąt i warchlaków Prosięta są najbardziej wymagającą grupą technologiczną trzody chlewnej. W celu uniknięcia problemów trawiennych produkty wykorzystywane w ich żywieniu muszą charakteryzować się najwyższą strawnością. W przypadku warchlaków głównym założeniem jest uzyskanie maksymalnych efektów produkcyjnych. Dlatego dostarczenie w mieszankach paszowych dla młodych świń odpowiedniej ilości związków mineralnych jest warunkiem uzyskania wysokiego poziomu ilości i jakości mięsa. Składniki mineralne spełniają w organizmie zwierząt rolę substancji regulujących przemianę materii mgr inż. Anita Zaworska oraz biorą udział w budowie układu kostne- Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Uniwersytet Przyrodniczy Poznań go i tkanek miękkich oraz wchodzą w skład wielu związków organicznych. Należy pamiętać, że niedobór, ale również nadmiar Efektywne i racjonalne żywienie prosiąt i warchlaków polega na dokładnym oszacowaniu i dostarczeniu zwierzętom wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach odpowiadających ich zapotrzebowaniu bytowemu oraz produkcyjnemu. Tak więc pasza powinna zawierać wszystkie niezbędne składniki pokarmowe i związki mineralne, które po pobraniu i przetworzeniu pozwolą zwierzęciu osiągnąć prawidłowy wzrost. Niestety, nie jest to takie proste. Każdy nadmiar będzie nie tylko niepotrzebnym marnotrawstwem, ale może także stać się toksyczny dla zwierzęcia, czy też wydalany może prowadzić do zanieczyszczenia środowiska. lub nieodpowiednia proporcja składników mineralnych może prowadzić do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. W dawce pokarmowej dla młodych świń największy nacisk kładzie się na zapewnienie optymalnej ilości cynku, miedzi, selenu i żelaza. Pierwiastki te mają znaczący wpływ Niedobór/nadmiar składnika nadmiar fosforu przy niedoborze wapnia nadmiar chlorku sodu w paszy, niedobór wody niedobór cynku, nadmiar wapnia niedobór selenu i wit. B niedobór soli mineralnych – sodu niedobór miedzi i kobaltu niedobór żelaza, nadmiar manganu niedobór selenu złe zbilansowanie soli mineralnych – sodu, wapnia, chloru, magnezu 20 21 Trzoda chlewna na przemianę materii, powoduje lepszy wzrost warchlaków. Jod – jego niedobór szczególnie widoczny jest u młodych świń, gdyż jest przyczyną Tabela 2. Zapotrzebowanie prosiąt i warchlaków na niektóre makro- i mikroelementy w mieszankach dla świń (wg DLG, 2006) Zawartość Prosięta Warchlaki Ca g/kg 8-10 8-9 P g/kg 7 6,5 Ca g/ kg 1,5 1,5 Fe mg/kg 90 80 Se mg/kg 0,15-0,20 0,15-0,20 Cu mg/kg 8-10 8-10 Mn mg/kg 20-25 20-25 Zn mg/kg 50 50 śmierci i nieprawidłowego rozwoju i wzrostu prosiąt. Przyswajalność związków mineralnych występujących w paszach i dodatkach paszowych zależna jest postaci połączeń. Do pierwszej grupy zaliczamy minerały organiczne występujące w postaci chelatów, kompleksów aminokwasowych, soli kwasów organicznych oraz połączeń z metalami. Z kolei w połączeniach nieorganicznych występują tlenki, węglany, fosforany, chlorki i siarczany. Co ważne, chelaty dzięki swojej budowie są bardzo dobrze przyswajane przez młode świnie i w pełni wykorzystywane przez organizm. na odporność organizmu, morfologię jelit, z metabolizmem składników pokarmowych. Selen – w organizmie jest ściśle związany zdolność wchłaniania substancji w jelitach, Sód wraz z potasem i chlorem bierze z witaminą E i aminokwasami zawierającymi występowanie biegunek oraz utrzymanie udział w regulacji ciśnienia osmotycznego siarkę. Odpowiedzialny za produkcję wielu wysokiej produkcyjności zwierząt. i transporcie składników odżywczych. Sód enzymów, naprawę uszkodzonego DNA ko- Składniki mineralne dzieli się na: jest niezbędnym składnikiem w procesach mórek, prawidłowe wytwarzanie glutationu wchłaniania aminokwasów oraz cukrów w wątrobie, wykazuje działanie antyoksyda- w przewodzie pokarmowym oraz podnosi cyjne. Selen jest pierwiastkiem toksycznym ciśnienie krwi. Sól kuchenna dostarcza świ- o właściwościach nowotworzenia – dlatego miedź, jod, kobalt, selen. niom sodu i chloru, poprawiając właściwości jego stosowanie powinno być ściśle nadzo- Makroelementy smakowe oraz dietetyczne paszy. Zwięk- rowane. szone zapotrzebowanie na ten pierwiastek Miedź – jest stymulatorem wzrostu, wystę- Wapń – wchodzi w skład kośćca, wpływa na występuje ponadto przy nadmiarze potasu puje w wielu enzymach. Pierwiastek ten jest prawidłowe funkcjonowanie układu nerwo- w diecie, gdyż wzrasta wówczas wydalanie niezbędny w procesie kostnienia. Przyswa- wego i mięśniowego oraz wspomaga przy sodu z organizmu. Szczególnie zwierzęta na- janie miedzi zależy od poziomu Ca, Fe, Zn przenoszeniu substancji pokarmowych przez rażone na stres odczuwają niedostatek sodu. i Mo w paszy, gdyż nadmiar w paszy może błony komórkowe. Istotne znaczenie ma od- Przy ograniczonym dostępie do wody pitnej wpływać negatywnie na absorpcję tego powiedni stosunek ilości wapnia do fosforu nadmiar sodu może okazać się toksyczny. pierwiastka. w dawce, który powinien wynosić 1:1,2-1,3. Magnez – chroni serce, jest odpowiedzialny Żelazo – odgrywa istotną rolę w transporcie Nadwyżka wapnia w dawce prowadzi do za uwalnianie hormonów i produkcję ok. 300 tlenu do komórek, jest składnikiem mioglobi- zmniejszenia pobierania paszy, a przy niedo- enzymów niezbędnych do przemian energe- ny mięśni i krwinek czerwonych. Prosiętom borze fosforu – do zmian w tkance kostnej tycznych i białkowych w organizmie. należy uzupełniać poziom tego pierwiastka, oraz negatywnie wpływa na wchłanianie gdyż zapotrzebowanie na niego, nie jest po- pierwiastków śladowych, takich jak magnez, Mikrolementy miedź, mangan i cynk. Cynk – pierwiastek ten szczególnie jest wska- Kobalt – niezbędny składnik wielu enzymów Fosfor – jest niezbędny do powstawania zany w okresie okołoodsadzeniowym, gdyż oraz wit. B12, wpływa na produkcję czerwo- wszystkich tkanek, bierze udział w regulacji zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunek i za- nych krwinek. równowagi kwasowo-zasadowej, przemia- burzeń jelitowych związanych ze zmianą ży- Mangan – związany z procesem wzrostu nach energetycznych i reakcjach związanych wienia. i tworzeniem się układu kostnego, wpływa • makroelementy – wapń, fosfor, potas, sód, chlor, magnez, siarka; • mikroelementy – żelazo, cynk, mangan, Niedobór składników mineralnych powoduje: Zaburzenia w rozrodzie Upadki prosiąt Podatność na infekcję Biegunkę Zahamowanie wzrostu Słabsze przyrosty Wzrost pobrania paszy Wydłużenie okresu tuczu krywane przez karmiącą lochę. Spadek ekonomiki produkcji Fotografie autorstwa: Anita Zaworska 22 23 PO GODZINACH Krzyżówka fasolowa Fasola szparagowa – źródło zdrowia W strąkach kryje się witaminowy koktajl, który nie tylko regeneruje nerwy i łagodzi objawy menopauzy, ale także zmniejsza ryzyko raka szyjki macicy. Pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. między innymi wapń, potas, magnez, żelazo, odporności naszego organizmu. Fasolka Jest tam hodowana od 7000 lat. Do Europy cynk, mangan, miedź, sód i jod. W odróż- szparagowa nazywana jest czasem warzy- przywieźli ją hiszpańscy odkrywcy nowych nieniu od fasoli ziarnistej, która jest przede wem kobiecym, gdyż zawiera kwas foliowy, lądów. Zachwycili się nią Francuzi – stała się wszystkim źródłem pełnowartościowego ważny zwłaszcza dla pań w pierwszych mie- dla nich popularnym warzywem już pod ko- białka roślinnego, strączkową ceni się za siącach ciąży – to wtedy u płodu kształtuje niec XVI wieku. Fasolowe strączki są nie tylko obecność aglutyniny. Związek ten powoduje się cewa nerwowa, czyli zalążek układu ner- smaczne i pożywne, ale i zdrowe. Dostarczają unieszkodliwienie białek niezbędnych do roz- wowego, o której prawidłową budowę dba organizmowi cennych witamin (A, B1, B2, B6, woju niektórych bakterii chorobotwórczych. właśnie kwas foliowy. C, E, K) oraz minerałów – znajdują się w niej Odgrywa zatem ogromną rolę w budowaniu Źródło: www.naturowo.pl Letnia sałatka w koperkowym pesto Składniki Przygotowanie 6 średniej wielkości młodych ziemniaków Ziemniaki, fasolkę i bób ugotować każde 1/2 kg bobu oddzielnie, uważając, żeby pozostały jędrne 1/2 kg fasolki szparagowej – lepiej lekko twarde niż gdyby się miały rozpadać (szczególnie ziemniaki i bób). Pesto Ziemniaki i fasolkę ostudzić. Bób przelać pęczek koperku zimną wodą, przestudzić i zdjąć łupinki. sok z ½ cytryny Ziemniaki pokroić w większą kostkę. Zmik- garść migdałów sować wszystkie składniki pesto – w razie ząbek czosnku potrzeby dolać oliwy – konsystencja ma 1/3 szklanki oliwy być rzadsza niż klasycznego pesto – bar- sól, pieprz dziej przypominająca gęsty sos. Zalać składniki sałatki pesto, wymieszać i odstawić do przegryzienia na ok. godzinę. Źródło: www.gotujmy.pl Nagrodą za prawidłowe rozwiązanie „Krzyżówki fasolowej” są gadżety Trouw Nutrition Polska. Hasło wraz z adresem i numerem telefonu prosimy przesłać do 15 października 2013 r. na adres: AdAgri Sp. z o.o., ul. Fabryczna 14 D, 53–609 Wrocław. Prawidłowe hasło „Krzyżówki poziomkowej”: Ludzie się weselą, widząc czerwcowe korale poziomki. Zwycięzcą został pan Józef Wasiak z miejscowości Witonia. Serdecznie gratulujemy! Zalety działania Trouw AO-mix: silne działanie antyoksydacyjne ochrona przed stresem oksydacyjnym większa odporność, płodność i witalność najwyższa przyswajalność biologiczna Lidermix z unikalną formułą Trouw AO-mix Dobry stan zdrowia zwierząt, wzrost rozrodczości, witalności, wzmocnienie układu odpornościowego oraz jakość mięsa – to wszystko także zależy od działania przeciwutleniaczy. Z tego powodu firma Trouw Nutrition opracowała unikalną recepturę mieszanki antyoksydantów Trouw AO-mix zapewniającą całkowitą i skuteczną ochronę przed wolnymi rodnikami. Mieszanka Trouw AO-mix wchodzi w skład produktów z linii Lidermix dla trzody, bydła i drobiu. Zdrowie zwierząt w najlepszych rękach. www.trouwnutrition.pl
