Monitoring mediow

DZIENNIK GAZETA PRAWNA (Gazeta Prawna)
2015-08-13
Strona: B11
opinia Informatyzacja: nowa filozofia wymiaru sprawiedliwości
W
Prof. Jacek
Cołaczyński
Uniwersytet
Wrocławski,
pełnomocnik
ministra s p r a ­
wiedliwości ds.
informatyzacji
sądownictwa,
członek KKPC
Prof. rtadzw.
Dariusz
Szostek
Uniwersytet
Opolski
łaśnie dobiegły końca
wieloletnie prace nad
nowelizacją ustawy
- Kodeks cywilny,
ustawy - Kodeks po­
stępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw, która czeka już tylko na
publikację. To bardzo obszerna i po­
ważna zmiana. Większość komentato­
rów zwraca przede wszystkim uwagę
na elektroniczne biuro podawcze
jako narzędzie umożliwiające składa­
nie pism do sądów w postaci elektro­
nicznej i w takiej samej postaci ich
doręczanie stronom oraz pełnomoc­
nikom. W drugiej dekadzie XXI wieku
elektroniczny sposób komunikacji nie
powinien dziwić. W wymiarze spra­
wiedliwości jednak - poza takimi
wyjątkami jak elektroniczne postę­
powanie upominawcze, możliwość
pozyskania elektronicznego odpisu
z Krajowego Rejestru Sądowego, elek­
troniczny dostęp do ksiąg wieczystych,
a od przyszłego roku możliwość prze­
syłania pism przez notariuszy
online do wydziałów wieczystoksięgowych - w postępowaniach kore­
spondencja odbywa się wyłącznie
tradycyjnie i na papierze.
To, że informatyzacja wpływa po­
zytywnie na funkq onowanie wymia­
ru sprawiedliwości, wskazuje chociażby
elektroniczne poświadczenie odbio­
ru (e.p.o.), które znacznie przyspieszy­
ło obieg informacji o doręczeniu pisma
procesowego. Ale proces ten przynosi
także spore oszczędności dla wymiaru
sprawiedliwości
W rzeczywistości uchwalona już
ustawa zmieniająca kodeks cywilny
i kodeks postępowania cywilnego stano­
wi zmianę filozofii działania sądów oraz
pełnomocników. U wielu osób ten nowy
sposób komunikacji z sądami może
budzić pewne obawy. Należy jednak je
stanowczo rozwiać: przyjęte zmiany
mają na celu przybliżenie sądownictwa
obywatelom, ułatwienie - a często wręcz
umożliwienie - im korzystania z wymia­
ru sprawiedliwości, a także zrównanie
w prawach osób korzystających z tra­
dycyjnych sposobów komunikowania
się (w dalszym ciągu tak jak dotychczas
można składać i odbierać pisma sądowe)
i tych sięgających po narzędzia nowocze­
sne (wreszcie można będzie korespon­
dować z sądem elektronicznie). Nie bez
znaczenia jest także to, że współczesny
Polak, potencjalny uczestnik postępowa-
Pisma zostaną doręczone
po wejściu na konto
sprawy lub 14 dni
po ich umieszczeniu
w systemie
nia sądowego, często przebywa za gra­
nicą lub w innym miejscu aniżeli jego
adres zameldowania. Społeczeństwo jest
coraz bardziej mobilne. To, jak wiele osób
jest zainteresowanych elektroniczną ko­
munikacją, widać chociażby po liczbie
korzystających z portali informacyjnych,
będących de facto narzędziem pozwala­
jącym zapoznać się z pismem sądowym
bez oczekiwania na zwykłą pocztę - ale
też bez skutku jego doręczenia. Zmiana
kp.c. jest więc kontynuacją wcześniej­
szych działań Ministerstwa Sprawiedli­
wości
W administracji a przede wszystkim
w kodeksie postępowania administracyj­
nego, na dotychczasowy sposób funkcjo­
nowania oparty na obiegu dokumentu
papierowego, nałożono nakładkę elektro­
niczną, umożliwiającą przesyłanie pism
drogą elektroniczną. Tymczasem głów­
nym celem zmian w procedurze cywil­
nej jest minimalizacja czynności tak, aby
maksymalnie zwiększyć efektywność
i ułatwić dokonywanie działań w ramach
postępowania sądowego - często zry­
wając z dotychczasowymi przyzwycza­
jeniami Przykładem jest chociażby brak
konieczności przesyłania pism stronom
(sobie wzajemnie), gdy obie korespondu­
ją z sądem elektronicznie. Umieszczone
pismo w systemie teleinformatycznym
sądu (przez stronę, pełnomocnika czy
sąd) będzie automatycznie dostępne
(a po spełnieniu przesłanek kodeksowych
- również doręczone) bez jakiejkolwiek
potrzeby podejmowania dalszych czyn­
ności ze strony pracownika sądu, sę­
dziego itd. Nie ma potrzeby doręczania
pisma pełnomocnikowi poza obiegiem
sądowym.
Innym przykładem jest zerwanie ze
żmudnym i czasochłonnym poświadcza­
niem za zgodność z oryginałem załącz­
ników. Kalką dzisiejszego art 129 kp.c.
byłaby konieczność opatrywania każ­
dego z poświadczanych dokumentów
bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym ważnym kwalifiko­
wanym certyfikatem Według nowej
koncepcji wystarczy zaś zeskanowane do­
kumenty przez pełnomocnika będącego
adwokatem, radcą prawnym, rzeczni­
kiem patentowym lub radcą Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa wprowadzić
do systemu teleinformatycznego sądu
(w praktyce - przez swoje konto), co au­
tomatycznie będzie traktowane na pod­
stawie nowego art 129 par. 21 kp.c. jak
dokumenty poświadczone. Jeżeli dodat­
kowo strona przeciwna odbierze pisma
elektronicznie, nie będzie potrzeby ja­
kiegokolwiek dalszego jej przesyłania ko­
mukolwiek. Pisma zostaną doręczone po
wejściu przez stronę przeciwną na konto
sprawy lub14 dni po ich umieszczeniu
w systemie.
Niezwykle nowatorskie jest też nowe
ujęcie dokumentu. Dotychczas, zarówno
w postępowaniu sądowym, jak i w admi­
nistracyjnym dokument był i jest koja­
rzony z papierem:składa się ze znaków
pisemnych, jest podpisany. W nowym
ujęciu dokument jest ujęty o wiele sze­
rzej. Oczywiście, dotychczasowe rozu­
mienie pozostaje aktualne, ale zostaje
rozszerzone także o inne, nowocze­
sne nośniki zrywające z pisemnym ich
charakterem opartym na znakach gra­
ficznych i tekstach, man. filmie, multi­
mediach itd. Dlatego dokumenty zostają
podzielone na dokumenty zawierające
tekst (te zaś mogą być elektroniczne lub
tradycyjne) oraz inne dokumenty. Realizaq'ą tego nowego ujęcia jest chociażby
możliwość przesłuchiwania na odległość
bezpośrednio przez skład orzekający, bfe
konieczności dodatkowego sporządzania
protokołu na miejscu przebywania prze­
słuchiwanego. Wystarczy nagranie prze­
słuchania w e-protokole sporządzonym
przez sąd orzekający.
To tylko kilka przykładów wskazują­
cych skalę zmiany, nie chodzi jedynie
o informatyzację sądów, w ramach której
dotychczasowy obieg dokumentów za­
stąpiono by elektronicznym, lecz także
o zmianę całej filozofii funkcjonowania
wymiaru sprawiedliwości
Założenia leżące u podstaw legi­
slacji a także praktyczne zastosowa­
nie nowych przepisów jest uzależniony
od sprawności (i w ogóle istnienia oraz
funkcjonowania) odpowiedniego syste­
mu teleinformatycznego. Mamy głębo­
kie przekonanie, iż - podobnie jak było
z e-KRS, e.p.o. czy też Nową Księgą Wie­
czystą - system stanie się sprawnym
narzędziem w rękach nowoczesnego
prawnika, ułatwiającym, usprawnia­
jącym, a przede wszystkim wspoma­
gającym funkcjonowanie wymiaru
sprawiedliwości
©@
13