Fragment PDF

Rozdział 2
1.
ANALIZA EKONOMICZNA
1.1. OGÓLNE WIADOMOŚCI O ANALIZIE
1.1.1. POJĘCIE I ZADANIA ANALIZY
Skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwem zależy od poprawności
podejmowanych decyzji i od prawidłowej ich realizacji. Aby decyzje mogły być
właściwe, muszą być one oparte na rzetelnych, kompleksowych, wiarygodnych,
aktualnych, dobrze dobranych i zweryfikowanych informacjach dostarczanych
kierownictwu przez funkcjonujący w przedsiębiorstwie system informacyjny lub
informatyczny. Jednym z elementów tego systemu jest analiza ekonomiczna 1,
która pozwala na dokonanie oceny stopnia realizacji celów i wynikających
z nich zadań. Także system wspomagania zarządzania − controlling −
wykorzystuje analizę ekonomiczną i jej narzędzia do dokonania diagnozy
procesów i oceny działalności przedsiębiorstwa. Analiza jest zatem
instrumentem zarządzania i instrumentem controllingu.
Analiza ekonomiczna to zespół czynności badawczych obejmujących stan
ekonomiczny przedsiębiorstwa oraz przebieg i wyniki jego działalności.
Czynności te występują w czterech grupach:
 Zbieranie i gromadzenie informacji o stanie ekonomicznym przedsiębiorstwa
oraz o przebiegu i wynikach jego działalności, a także o przyczynach,
zamierzeniach i tendencjach w zakresie stanu ekonomicznego
przedsiębiorstwa i przebiegu wyników jego działalności.
Przedsiębiorstwa, niezależnie od analizy ekonomicznej, dokonują analizy otoczenia, która obejmuje
analizę rynku, analizę konkurencji i analizę społeczno-prawnych warunków działania. Analiza
ekonomiczna jest obok analizy otoczenia elementem analizy działalności przedsiębiorstwa.
1
 Rozkładanie na czynniki proste procesów i zjawisk zachodzących
w przedsiębiorstwie, wpływających na stan ekonomiczny oraz wyniki
działalności.
 Ocena stanu ekonomicznego oraz wskazanie przyczyn tego stanu, a także
ocena stopnia osiągniętych przez przedsiębiorstwo celów.
 Opracowanie wniosków na przyszłość.
Celem analizy ekonomicznej w przedsiębiorstwie jest wskazanie sposobów
usprawnień działalności przedsiębiorstwa i możliwości poprawy wyników jego
gospodarowania m.in. poprzez określenie rezerw i sposobów ich wykorzystania.
W wyniku oceny działalności przedsiębiorstwa ustala się te odcinki działania,
w których należy dokonać pewnych zmian. Następnie bada się przyczyny tego
stanu rzeczy i dzięki rachunkowi ekonomicznemu wskazuje się rozwiązania
optymalne wpływające na przebieg i wyniki działalności przedsiębiorstwa oraz
jego stan ekonomiczny. Analiza ekonomiczna jest obok planowania warunkiem
realizowania controllingu w przedsiębiorstwie.
Istotnym zadaniem analizy ekonomicznej jest także umożliwienie podmiotom
zewnętrznym i wewnętrznym dokonania oceny przedsiębiorstwa. Ocena taka
podejmowana jest w różnych sytuacjach m.in. przez takie podmioty, jak:
 właściciel lub właściciele albo ich przedstawiciele (np. w spółce
akcyjnej czy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością);
 banki udzielające kredytów;
 potencjalni współwłaściciele (np. akcjonariusze zamierzający zakupić
na giełdzie akcje);
 potencjalni dostawcy przedsiębiorstwa, szczególnie przed przekazaniem
dużej partii surowców, materiałów i towarów, za które zapłata nastąpi
w odroczonym terminie.
1.1.2. RODZAJE ANALIZY
Prowadzone w praktyce analizy ekonomiczne różnią się między sobą
w sposób znaczący. Klasyfikacja analiz ekonomicznych może być dokonywana
wg różnych kryteriów (tabela 44.).
Tabela 1. Rodzaje analizy ekonomicznej
KRYTERIUM
Zakres analizy
Technika analizy
Badany okres
Stosunek do planu
RODZAJ ANALIZY
•
kompleksowa
(pełna)
•
problemowa
(odcinkowa)
•
doraźna
•
okresowa
•
ciągła
•
operatywna
•
roczna
•
wstępna
•
bieżąca
•
następcza
Źródło: opracowanie własne
Analiza kompleksowa (pełna) – obejmuje całokształt działalności prowadzonej
przez przedsiębiorstwo. Polega ona na badaniu zjawisk i związków
przyczynowo-skutkowych, jakie między tymi zjawiskami występują. Każde z
analizowanych zjawisk rozpatrywane jest jednocześnie jako skutek
oddziaływania pewnych czynników i jako przyczyna innych. Na przykład zbyt
małe zapasy mogą być skutkiem niewłaściwej realizacji dostaw, a jednocześnie
mogą być przyczyną przerw w sprzedaży czy produkcji.
Analiza problemowa (odcinkowa) – poświęcona jest określonemu problemowi
lub wybranemu odcinkowi działania przedsiębiorstwa, np.: analiza zatrudnienia,
analiza szybkości krążenia aktywów obrotowych czy analiza zakupu, zapasów,
działalności gastronomicznej. Badanie ogranicza się tu z reguły do ustalenia
czynników, które spowodowały wystąpienie określonego zjawiska, pomija się
natomiast następstwa tego zjawiska. Badanie ogranicza się więc do ustalenia
przyczyn zjawiska, pomijając jego skutki.
Analiza doraźna jest sporządzana od czasu do czasu w miarę potrzeb
kierownictwa przedsiębiorstwa w ściśle określonym celu, np. dla ustalenia
przyczyn nadmiernych zapasów określonego towaru, natomiast analiza ciągła
prowadzona jest codziennie i dotyczy ona zazwyczaj pojedynczych procesów,
np. płynności finansowej przedsiębiorstwa. Analiza okresowa dotyczy
zazwyczaj kwartału, miesiąca lub krótszego czasu.
Analiza operatywna sporządzana jest za okresy krótsze niż rok. Najczęściej
dotyczą one kwartału lub miesiąca. Wykorzystywana jest w bieżącym
zarządzaniu przedsiębiorstwem.
Analiza roczna obejmuje okres jednego roku. Z reguły dotyczy ona działalności
całego przedsiębiorstwa – jest więc jednocześnie analizą kompleksową.
Analiza wstępna przeprowadzona jest na etapie konstruowania planu. Jej
zadaniem jest wskazanie optymalnego wariantu planu. Analiza bieżąca
prowadzona jest w trakcie realizowania zadań przedsiębiorstwa po to, aby
ujawnić ewentualne zagrożenia i nieprawidłowości.
Analiza następcza dokonywana jest wtedy, gdy zakończy się jakiś okres
działalności przedsiębiorstwa. Można na tym etapie dokonać oceny realizacji
celów. Analiza ta ma szczególne znaczenie w prognozowaniu zjawisk na
przyszłość, a więc w procesie planowania.