"Współpraca samorządów Warmii i Mazur z perspektywy 25 lat

1
Pisz, 15 października 2016 r.
"Współpraca samorządów Warmii i Mazur z perspektywy 25 lat PolskoNiemieckiego Traktatu o Dobrym Sąsiedztwie"
Szanowny Panie Przewodniczący Bernd Hinz,
Ekscelencjo, Panie Ambasadorze,
Szanowne Panie, Szanowni Panowie
To dla mnie niezwykła przyjemność i zaszczyt móc po raz kolejny uczestniczyć w
Polsko-Niemieckim Kongresie Samorządowym.
Przez kilkanaście lat mogłem obserwować rozwój partnerstw polsko-niemieckich z
perspektywy starosty olsztyńskiego, sekretarza Miasta Olsztyna, a obecnie posła na
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
W roku obecnym świętujemy 25-lecie Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej
współpracy polsko-niemieckiej, który to traktat został podpisany 17 czerwca 1991
roku. Jego sygnatariuszami byli: premier RP Jan Krzysztof Bielecki, kanclerz RFN
Helmut Kohl oraz ówcześni ministrowie spraw zagranicznych: Krzysztof
Skubiszewski i Hans Dierich Genscher. Traktat ten stanowi jednocześnie
uzupełnienie polsko-niemieckiego traktatu granicznego z 14 listopada 1990 roku.
Podpisanie traktatu zapewne nie miałoby miejsca gdyby nie wysiłek wielu osób i
instytucji po stronie zarówno polskiej jak i niemieckiej.
W pierwszej kolejności należy wskazać doniosłą rolę jaka odegrał w pojednaniu
polsko-niemieckim list biskupów obu krajów z 1965 roku ze znamiennym zdaniem
„przebaczamy i prosimy o przebaczenie” jak też mająca miejsce 7 grudnia 1970 roku
wizyta kanclerza Willy Brandta, który wykonał znamienny gest i klęknął przed
Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.
Lata osiemdziesiąte to przełomowe wydarzenia związane z ruchem społecznym
„Solidarności” i działalnością jego historycznego przywódcy Lecha Wałęsy wspartym
2
przez autorytet Świętego Jana Pawła II, które doprowadziły do rozpadu obozu
komunistycznego a w konsekwencji upadek Muru Berlińskiego
i zjednoczenia Niemiec.
12 listopada 1989 roku w Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiona została historyczna
msza święta z udziałem pierwszego niekomunistycznego premiera rządu RP
Tadeusza Mazowieckiego oraz kanclerza Niemiec Helmuta Kohla. Za symboliczny
początek nowego etapu we wzajemnych relacjach obu krajów uznano moment kiedy
w trakcie nabożeństwa szefowie rządów objęli się, na znak przekazania sobie pokoju.
Natomiast przewodnią myślą homilii wygłoszonej w czasie tej mszy przez biskupa
polskiego Alfreda Nossola były słowa :”iść razem- pojednanie w prawdzie i miłości”.
Biskup Nossol stwierdził, że dar wzajemnego przebaczenia jest heroizmem, który
należy podjąć by moc budować nowy rozdział w koegzystencji dwóch doświadczonych
przez historię narodów.
Jednakże, by szczytne słowa nawet najwspanialszych traktatów nie pozostawały
martwą literą, a wypełniły się treścią, potrzebni są ludzie z pasją i do takich ludzi miał
szczęście Powiat Olsztyński animując partnerstwo z Powiatem Osnabruck.
Ta współpraca rozpoczęła się w roku 1994 a istotną rolę w urzeczywistnieniu
partnerstwa odegrało Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Olsztyńskiego z
którego to inicjatywy odbyły się pierwsze wizyty i rozmowy w gminie Barczewo z
udziałem Leo Michalskiego, Adalberta Graafa oraz Georga Schirmbecka.
Znaczącą datą dla współpracy był rok 1998, a więc jeszcze przed reformą
administracyjną w Polsce, kiedy to podpisano wspólną deklarację współpracy
pomiędzy Powiatem Osnabruck a Warmińskim Związkiem Gmin. W preambule
wspólnej deklaracji, a więc na 6 lat przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej,
zostało zapisane zdanie, które pozwolę sobie przytoczyć „Pogłębienie współpracy
miedzy regionami jest konkretnym krokiem w dziele budowy zjednoczonej Europy i
porozumienia między narodami na poziomie społeczności lokalnych. Obie strony
deklarują wolę takiej współpracy”. Ważnymi osobami dla animacji tego partnerstwa
byli ówcześni starostowie Manfred Hugo z powiatu Osnabruck oraz Adam
Sierzputowski
z powiatu Olsztyńskiego. Obecnie partnerstwo dotyczy nie tylko
samego powiatu lecz również 12 gmin naszego powiatu.
3
Jeszcze nie tak dawno byliśmy przekonani, że proces zjednoczenia Europy jest
procesem nieodwracalnym i trwałym.
Pamiętam jak na Kongresie w Poznaniu słusznie identyfikowaliśmy jako zagrożenie
dla Unii Europejskiej odradzające się w niektórych krajach (a podawaliśmy tu jako
przykład partię Front Narodowy Marine Le Pen we Francji ) ruchy nacjonalistyczne, ale
nikt z nas nie przypuszczał, że po dwóch latach będziemy mieli do czynienia z
opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię.
Z przykrością muszę stwierdzić, iż jeszcze rok temu trudno było sobie wyobrazić
sytuację, że w Polsce będziemy toczyć debaty o zasadności funkcjonowania
trójpodziału władzy, roli Trybunału Konstytucyjnego, a o przestrzeganie praw i
wolności obywatelskich będziemy demonstrować na ulicach, natomiast w stosunku do
Polski zostanie wdrożony mechanizm ochrony praworządności.
Stąd też ponownie wzrasta w sposób znaczący rola kongresów samorządowych jako
nośnika idei współpracy na szczeblu lokalnym pomiędzy wspólnotami
samorządowymi, niezależnie od klimatu politycznego. Ważnym jest, by nadal
rozwijać wzajemne kontakty międzyludzkie pomiędzy Polakami a Niemcami, w duchu
budowania przyjaźni i współpracy, by scalać Europę a nie ją ponownie dzielić.
Dlatego też pozwolę sobie przytoczyć ponownie bardzo znaczące słowa wielkiego
przyjaciela Polski, Olsztyna i Powiatu Olsztyńskiego, jakim jest Hans-Gert Poettering,
były Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, doktor honoris causa Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Niech będą one dla nas przesłaniem na
najbliższe lata:
„ Sukces odniesiemy jednak tylko wówczas, gdy obywatelki i obywatele Unii
Europejskiej - oprócz więzi łączących ich ze stronami rodzinnymi i własnym krajem –
poczują się Europejkami i Europejczykami oraz uświadomią sobie, co ich łączy.
Świadomość przynależności do wspólnoty oraz poczucie solidarności stanowią
konieczny warunek naszej wspólnej przyszłości.”
Polska potrzebna jest Niemcom a Niemcy potrzebni są Polsce, a wszyscy
razem jesteśmy potrzebni Europie.