Relacje z pracownikami w sektorze high-tech

RELACJE Z PRACOWNIKAMI
W SEKTORZE HIGH-TECH
FRAGMENTY RAPORTU Z BADAŃ
DR HAB. INŻ. KAROLINA MAZUR, PROF. UZ
MGR MAGDALENA WASYLKOWSKA
OPIS BADAŃ
• Badania przeprowadzono w ramach projektu badawczego
finansowanego przez NCN w latach 2010-2011 (NN115
305538) Kontrakt psychologiczny w procesie kształtowania
przewagi konkurencyjnej organizacji sektora wysokich
technologii
• Badaniami przeprowadzono pracowników organizacji
zaliczanych do sektora high-tech w Polsce
• Badaniami objęto 140 pracowników (jednostką analizy był
kontrakt) w 11 przedsiębiorstwach w Polsce.
• Zastosowano: krytyczną analizę literatury oraz metaanalizę,
zogniskowany wywiad grupowy, wywiady indywidualne i
analizę przypadku
• Publikacja: K. Mazur (2011) Tworzenie i przywłaszczenie
wartości. Perspektywa relacji pracownik-organizacja,
Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra
• Celem projektu było zbadanie wpływu postawy
wobec warunków kontraktu psychologicznego
(wypełnienia, naruszenia i pogwałcenia) na
osiąganie przewagi konkurencyjnej.
• Przedmiotem badań były organizacje, w których
zasoby niematerialne nie tylko determinowały
przewagę konkurencyjną, ale także stanowiły
podstawę głównych procesów biznesowych.
• Wynikiem badań są wnioski dotyczące postaw
wobec kontraktu psychologicznego w Polsce oraz
narzędzie analityczne umożliwiające analizę
przepływów wartości na poziomie mezo.
PODSTAWOWY MODEL WYMIANY WARTOŚCI
POMIĘDZY PRACOWNIKIEM A ORGANIZACJĄ
Kontrakt
psychologiczny
CZYM JEST KONTRAKT
PSYCHOLOGICZNY?
• Pojęcie zdefiniowane przez E.H. Sheina w 1980 roku
jako
• „niepisany zbiór oczekiwań działających cały czas
pomiędzy każdym członkiem organizacji a różnymi
kierownikami i innymi osobami w organizacji”.
RODZAJE KONTRAKTU
PSYCHOLOGICZNEGO
Typ kontraktu
psychologicznego
Transakcyjny
Relacyjny
Ideologiczny
Waluta
Ekonomiczna
Ekonomiczna
i społecznoemocjonalna
Ideologiczna
Orientacja
Zewnętrzna
Wewnętrzna
Zewnętrzna
Ramy czasowe
Określone,
zdefiniowane
Nieokreślone,
niezdefiniowane
Nieokreślone,
niezdefiniowane
Stabilność kontraktu Statyczny
Zakres
Wąski
Dynamiczny
Rozszerzony
Statyczny
Szeroki
Przykładowe
wartości
Uznanie kolegów,
rozwój kompetencji
Zaangażowanie
organizacyjne,
opieka zdrowotna w
gestii pracodawcy
Wynagrodzenie
PODSTAWOWE POJĘCIA
• Naruszenie kontraktu – sytuacja, w której pracownik
postrzega pracodawcę jako partnera, który nie
wypełnił warunków kontraktu
• Pogwałcenie kontraktu – stan emocjonalny
odnoszący się do naruszenia
• Skutki naruszenia: postawy wobec pracy będące
wynikiem naruszenia kontraktu
• (w niniejszej prezentacji skoncentrowano się na
modelu EVLN, ale w projekcie zbadano szereg
innych podejść)
REAKCJE NA NARUSZENIE WARUNKÓW
KONTRAKTU PSYCHOLOGICZNEGO
W MODELU EVLN
ZAKRES BADAŃ KONTRAKTU:
• Warunki kontraktu
• Stopień naruszenia kontraktu wobec pracowników
• Skutki naruszenia w zakresie postaw pracowników
wobec pracy
ANALIZA WARUNKÓW KONTRAKTU
PSYCHOLOGICZNEGO - METODYKA
• W badaniach zadano 2 otwarte pytania, które miały na
celu oszacowanie oczekiwań pracowników będących
podstawą kontraktu psychologicznego:
1. Proszę podać trzy najważniejsze wartości, jakich
oczekuje Pan/Pani od organizacji.
2. Bez czego nie mógłby Pan/Pani nigdzie pracować?
• Zadano dodatkowo 1 pytanie otwarte, które stanowiło
podstawę do oszacowania, co jest ofertą pracownika w
ramach kontraktu psychologicznego: "Jakie trzy
najważniejsze wartości wnosi Pani/Pan do organizacji?".
POMIAR NARUSZENIA WARUNKÓW KONTRAKTU
PSYCHOLOGICZNEGO - METODYKA
• Zadano pytanie zamknięte: Czy pracodawca
kiedykolwiek zaniedbał dochowania niejawnych
zobowiązań?
• Przyjęto skalę odpowiedzi: 1 - tak i 0 - nie.
POMIAR SKUTKÓW NARUSZENIA KONTRAKTU
PSYCHOLOGICZNEGO - METODYKA
• W ramach pomiaru skutków naruszenia zadano
pytanie otwarte "Proszę krótko opisać Pana/Pani
reakcję na zaistniałą sytuację?". Odpowiedzi zostały
skategoryzowane na podstawie analizy własnej
autora.
KSZTAŁTOWANIE KONTRAKTU
Faza 1
Faza 2
Faza 3
Faza 4
Faza 5
Interakcje
Wzajemne
oczekiwania
Utrwalanie
zasad
współpracy
Wzajemne
zaufanie
Kontrakt
psychologiczny
WARTOŚCI KSZTAŁTUJĄCE CHARAKTER
KONTRAKTU PSYCHOLOGICZNEGO W OPINIACH
BADANYCH PRACOWNIKÓW SEKTORA HIGH-TECH
Rodzaj wartości
Wartości zaliczane do
kontraktu relacyjnego
Wymienione Wymienione
na pierwszym na drugim
miejscu
miejscu
Wymienione
na trzecim
miejscu
Warunkujące
zatrudnienie
116
103
87
90
Wartości zaliczane do
kontraktu ideologicznego
17
23
39
32
Wartości zaliczane do
kontraktu transakcyjnego
7
10
11
17
Brak odpowiedzi
0
4
3
1
140
140
140
140
Suma
ZRÓŻNICOWANIE WARTOŚCI NALEŻĄCYCH DO
KONTRAKTU RELACYJNEGO I WARUNKUJĄCYCH
ZATRUDNIENIE
ZRÓŻNICOWANIE WARTOŚCI WARUNKUJĄCYCH
ZATRUDNIENIE U DANEGO PRACODAWCY –
KRYTERIUM PŁCI
ZRÓŻNICOWANIE WARTOŚCI WARUNKUJĄCYCH
ZATRUDNIENIE U DANEGO PRACODAWCY –
KRYTERIUM WIEKU
50%
45%
40%
35%
45%
36%
34%
30%
30%
25%
20%
15%
10%
22%
17%
11%
4%
5%
0%
Wartości należące Wartości należące Wartości należące Wartości należące
do kontraktu
do kontraktu
do kontraktu
do kontraktu
relacyjnego
relacyjnego
ideologicznego
transakcyjnego
rozw ojow ego
społecznego
Pracow nicy młodzi
Pracow nicy dojrzali
0% 2%
Brak odpow iedzi
NARUSZENIE KONTRAKTU
• Aż 87% badanych pracowników (122 osoby)
przyznało, że został w stosunku do nich naruszony
kontrakt psychologiczny.
• Jedynie 13% badanych (18 osób) uznało, że
organizacja nigdy nie naruszyła wobec nich
zobowiązań niejawnych
RODZAJE NARUSZONYCH
KONTRAKTÓW
40; 15%
60; 23%
161; 62%
Naruszenie transakcyjnego
kontraktu psychologicznego
Naruszenie relacyjnego kontraktu
psychologicznego
Naruszenie ideologicznego
kontraktu psychologicznego
0
8
6
Brak odpowiedzi
19
Ogólne warunki
umowy
10
W obszarze relacji
33
W obszarze władzy
34
W obszarze
organizacji pracy
30
W obszarze
komunikacji
50
W obszarze
bezpieczeństwa i…
60
W obszarze
wynagrodzenia i…
60
W obszarze rowoju
zawodowego
OBSZAR NARUSZENIA KONTRAKTÓW
70
58
40
32
20
17
REAKCJE NA NARUSZENIE
KONTRAKTU PSYCHOLOGICZNEGO
140
126
120
100
80
60
40
26
25
20
6
9
0
Reakcje
emocjonalne
Reakcje w zakresie Reakcje w zakresie Reakcje w zakresie
samooceny
relacji
postawy wobec
pracy
Brak odpowiedzi
POSTAWY PRACOWNIKÓW JAKO
REAKCJE NA NARUSZENIE KONTRAKTU
20; 16%
Neglect
0; 0%
9; 7%
Loyalty
97; 77%
Voice
Exit
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ