Parapsychologia - prof. Dr hab. Piotr Liszka CMF

o. prof. Dr hab.
Piotr Liszka CMF
o. prof. Dr hab. Piotr Liszka CMF
51-611 Wrocław, ul. Wieniawskiego 38
www.piotr-liszka.strefa.pl
+ Parapsychologia bada zdarzenia akauzalne. „Jakie zjawiska można
objąć mianem synchronicznych? Z pewnością serie, wymienione przez
Kammerera, Gurneya, Myersa, Podmore’a, Richeta, Flammariona i
samego Junga. Odnośnie zjawisk parapsychicznych sprawa nie jest
prosta; Jung widział przynajmniej w części z nich zdarzenia akauzalne
(przede wszystkim w prekognicji i telekinezie), wielu jednak
współczesnych badaczy przynajmniej niektóre z nich próbuje
uzasadnić przyczynowo (tj. energetycznie). Jung odnalazł jeszcze jedną
dziedzinę, w której natrafił na możliwość interpretacji synchronicznej.
Jest to astrologia. Na jej temat niewiele wypowiadał się w swych
dziełach, więcej zaś w listach do przyjaciół i współpracowników. Z nich
to wyłania się niezbyt spójny pogląd Junga na „gwiezdne
wróżbiarstwo”: z jednej strony próbuje je interpretować jako
synchroniczność, z drugiej jednak uwzględnia także możliwość
kauzalnego wyjaśnienia tej wiedzy” /H. Korpikiewicz, Statystyka – przypadek
– synchroliczność, w: Między matematyką a przyrodoznawstwem, red. nauk. E.
Piotrowska, D. Sobczyńska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Poznań 1999, 219-233, s. 231/.
„Najprawdopodobniej mamy tu więc do czynienia z powiązaniem
przyczynowym, tzn. z prawem natury, które wyklucza względnie
ogranicza synchroniczność” /C. G. Jung, Do Anieli Jaffe, 8 IX 1951/.
„Astrologia zajmuje szczególną pozycję wśród metod intuicyjnych;
istnieją powody, by wątpić z jednej strony w teorię kausalną, a z
drugiej - w wyłączną ważność hipotezy synchroniczności /C. G. Jung,
Do Andree Barbaulta, 26 V 1954; „Novum” 1980, nr 7, s. 76/. Można
przypuszczać, że podobny charakter ma wiedza o kartach tarota.
+ Parapsychologia Ezoteryzm faktyczny różni się od ezoteryzmu jako
ideologii. Jego wyznawcy nie tylko, że nie mają pełni wiedzy, ale nawet nie
mają pojęcia o tym, co mówią. Odrzucają oni myślenie racjonalne. Są oni
oszustami i sami są oszukiwani, bliscy czarownikom i czarownicom,
urologom i wszelakiej maści parapsychologom. Wśród ezoterycznego
zamieszania jawi się jednak ezoteryzm klasyczny, „wielki”, tworzony przez
nieprzerwaną tradycję. W odróżnieniu od szerokiej masy oszukiwanych,
ograniczony jest on do wąskiej grupy naprawdę wtajemniczonych. Przetrwał
do naszych czasów w nurcie wschodnim i w nurcie zachodnim. W judaizmie
wyróżnia się kabała. Judaizm normatywny skoncentrował się na
kultywowaniu „prawa”, tkwiącego w Misznie i w Talmudzie, rozwijając w ten
sposób model „racjonalizmu religijnego”. Wszystko jest unormowane,
wszystko ma sens w wizji i w życiu wspólnoty wybranych, która trwa w
świetle Objawienia Bożego. Jako swoista kompensacja, pojawił się nurt
żydów, którzy chcą znać „ukrytą część” swojej religii i źródłowe misterium
boskości. Streścili oni swoje poglądy w księdze Zohar (księga Światłości),
napisanej prawdopodobnie w León, między wiekiem XI a XII. Kabaliści
późniejsi, zwłaszcza w Katalonii i w Prowansji, nałożyli na Pismo Święte
sekretną naukę świętych liczb, aby studiować obecność i twórczą działalność
1
o. prof. Dr hab.
Piotr Liszka CMF
Boga w świecie. Bóg rozlewa się emanacyjnie w swoich Sefirot i w ten sposób
napełnia sobą wszystkie rzeczy. Wskutek tego, poza wszelkim prawem i
działaniem zewnętrznym, znajduje się droga religii, która przemienia się w
doświadczenie przemiany człowieka w Boga. Konwergentnie do linii
żydowskiej rozwija się w islamie nurt zwany sufizm. Jego oddziaływanie
obejmuje cały świat islamu, od Iranu po Hiszpanię. Sufi szukali ukrytej
prawdy Koranu. Szczytem ich aktywności jest bezpośrednie doświadczenie
boskości, poza wszelkim prawem, poza wszelką myślą. Istotne jest
odrzucenie wszystkiego, co jest poza Bogiem. Wtedy wszystko zależy od tego,
jak rozumiany jest Bóg: Absolut, Jahwe, Trójca Święta. Sufizm jest prosty
dla islamu, ewentualnie dla judaizmu, ale jest sprzeczny z chrześcijaństwem.
Mistycyzm chrześcijański musi być powiązany z doświadczeniem Trzech
Osób, i z doświadczeniem człowieczeństwa Chrystusa X. Pikaza, Esoterismo,
w: Diccionario Teológico. El Dios cristiano, Salamanca 1992, 451-474, s. 462.
+ Parapsychologia gnostyków Klecel M. wyróżnia gnozę wielką, która
przybiera formę totalnej, ogólnoświatowej religii, oraz gnozę mniejszą, „którą
wolno uznać za odnowioną formę gnozy starożytnej, czyli synkretycznej religii
intelektualnej, godzącej wiedzę tajemną, doświadczenia pseudomistyczne z
parapsychologią, okultyzmem i innymi formami poszukiwań nazywanych
duchowymi” (M. Klecel, Gnoza współczesna i odwieczne zło, w: Zło w świecie,
Poznań 1992, Kolekcja Communio 7, 184-196, s. 187). Pierwsza z nich,
realizowana obecnie, chce dokonać zbawienia ludzkości w masowej,
zewnętrznej skali, a druga poprzez indywidualną, wewnętrzną przemianę
człowieka. Zadaniem wielkiej gnozy jest stworzenie nowego, alternatywnego
świata. Wezwanie to jest totalne (Tamże, s. 188). Powyższy podział świadczy o
wielorakim rozumieniu słowa „gnoza”. Wiadomo, że gnozą jest nie tylko
pewien ruch dokonujący się w starożytności, lecz również ten, który rozwija
się obecnie P. Liszka, Gnostyckie korzenie ruchu New Age, w: I. Dec (red.),
Złudzenia Nowej Ery. Teologowie o New Age, Oleśnica 1993, 49-59, s. 51.
+ Parapsychologia New Age elementem kultury New Age. „Przez kulturę New
Age rozumiem zespół prądów ideowych (filozoficzno-religijnych [duchowych],
artystycznych, intelektualnych), które rozpowszechniają się w kulturze
zachodu (euro-amerykańskiej) od końca lat 60. Zbierają one w pewną całość
różnorodne nurty wiedzy mistycznej, ezoterycznej czy parapsychologicznej,
które rozwijane i przekazywane były dotychczas w wąskich kręgach (na
marginesie dominującej kultury scjentystycznej). Charakterystyczną cechą
New Age jest czerpanie wiedzy i inspiracji ze starożytnych źródeł filozoficznoreligijnych, próby tworzenia ich duchowo-intelektualno-praktycznej syntezy i
przystosowywanie tych przekazów do realiów współczesnego życia, do
rozwiązywania aktualnych „wyzwań” cywilizacyjnych. Ciekawą cechą
opisywanych tu kręgów czy całej swoistej kultury New Age jest dążenie do
syntezy podobnej do tego, o czym marzył m.in. Znaniecki, który zakładał, że
powstanie w przyszłości uniwersalna cywilizacja światowa. Chociaż
współczesna epoka cechuje się przewagą cywilizacji narodowych, to, jego
zdaniem, przyszłością świata jest budowanie cywilizacji, „zawierającej
pierwiastki wspólne wszystkich cywilizacji narodowych, połączonych w
niebywałej dotychczas syntezie, oparte na nieznanych w przeszłości formach
współżycia społecznego i rozwijające się w nieprzewidzianych dotąd
kierunkach” /F. Znaniecki, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości,
2
o. prof. Dr hab.
Piotr Liszka CMF
Warszawa 1974, s. 21n/” /B. Lenart, New Age jako alternatywna
cywilizacja?, w: Rozmyślania o cywilizacji, dz. zb. p. red. J. Baradzieja i J.
Goćkowskiego, seria Cywilizacja. Tradycja. Ethos, wyd. Baran i Suszczycki,
Kraków 1997, 210-235, 210, s. 213/. „New Age jest kulturą zorientowaną
przede wszystkim na wewnętrzny rozwój człowieka, na rozpoznanie i
uruchomienie wszystkich jego wewnętrznych potencjalnych możliwości.
Operuje więc w obszarze pogranicza psychoterapii i mistyki, posiłkując się
wszelkimi źródłami tzw. ezoterycznej wiedzy o człowieku” Tamże, s. 214.
+ Parapsychologia Niektórzy autorzy zajmujący się problematyką okultyzmu
zawężają ją, inni znów poszerzają jej zakres. Niekiedy terminy używane dla
opisania tego zjawiska są stosowane zamiennie i nie wyrażają tych treści,
których granice są dobrze określone (G. Amorth, Egzorcyści i psychiatrzy,
Częstochowa 1999, s. 48). Współczesna parapsychologia nie jest zbyt
skłonna do tego, aby materię swoich badań określić mianem okultyzmu.
Dziedzina badań z pogranicza psychologii, zajmująca się tzw. zjawiskami
paranormalnymi (telepatia, psychokineza, itd.), które trudno obiektywnie
wyjaśnić na gruncie znanych praw przyrody i których istnienie nie zostało w
świetle dotychczasowych badań jednoznacznie potwierdzone Encyklopedia
Popularna PWN, Warszawa 1998, s. 618.
+ Parapsychologia okultyzmem prowadzącym do ateizmu. Ateizm jako
odrzucenie lub negacja istnienia Boga jest także grzechem przeciw cnocie
religijności (KKK 2121). Jego formą będą różnorodne koncepcje filozoficzne
jak materializm praktyczny, humanizm ateistyczny czy psychologizm.
Okultystyczne ideologie, którymi posługuje się szatan popychają miliony
ludzi w mroczny świat praktyk okultystycznych. Sprzeciwiają się Bogu, jako
Panu jedynemu. Bardzo podobny skutek osiąga koncepcja agnostycyzmu
(Por. Flp 3, 18-19; Kol 2, 6-8). Postuluje ona wprawdzie istnienie Boga, ale
niemożność Jego poznania powoduje zaangażowanie się w przeróżne formy
praktyk okultystycznych. W imię poszukiwania tego co tajemne, współczesna
parapsychologia cieszy się niebywałą popularnością. Biblijne nie będziesz
miał cudzych bogów przede Mną na przełomie naszych tysiącleci przerodziło
się – wskutek oszustwa diabła – w humanistyczne zawołanie człowieka: nie
ma bogów innych przede mną! Praktyki okultystyczne, w które angażuje się
współczesna ludzkość – a które sączą się przez mass media jak zatruty jad –
zdają się to potwierdzać. Okultyzm jest rzeczywistym grzechem
fundamentalnym. Sprzeciwia się Bogu, staje w opozycji względem Niego. Co
więcej, proponuje drogę zbawienia mimo Boga.
+ Parapsychologia otwiera człowieka na moce nieznane. „Opętanie/ Są też
dziedziny, które łączono kiedyś ze szczególnymi wpływami szatana: czarna
magia, czary, wróżbiarstwo, astrologia, spirytyzm, okultyzm, liturgia
satanistyczna itp. Dziś trudno je ocenić: ile w nich atmosfery diabelskiej, a
ile zabawy, szukania niezwykłych przygód z zaświatem albo zwykłego
zabobonu. Ponadto dzisiejsze nauki odkrywają w człowieku jako jednostce i
zbiorowości siły jeszcze nie rozpoznane przez psychologię, socjopsychologię,
neopsychologię, parapsychologię, psychotronikę... Niezwykłe są takie
zjawiska, jak: przekazywanie myśli na odległość bez przyrządów (telepatia),
poznawanie ludzi i przedmiotów na odległość (telestezja), wpływanie na bieg
zdarzeń fizycznych samą myślą lub wolą (telekineza), wpływanie na fizyczny
stan przedmiotów bez środków fizycznych (teleplastyka), dostrzeganie
3
o. prof. Dr hab.
Piotr Liszka CMF
ukrytych lub przyszłych zdarzeń, ludzi, rzeczy (wizjonerstwo), poczucie
obecności w kosmosie (teleprezencja, teleenergia) itd. Dawniej zjawiska te
przypisywano albo Bogu, albo szatanowi – w zależności od ich wydźwięku
moralnego. Za kryterium służyły wiara i moralność. Dziś wszystkie chce się
rozpoznać naukowo – słusznie, ale co bardziej niecierpliwi przypisują je
mocom nadprzyrodzonym. Niemniej i dziś nieodzowny jest jakiś dar
„rozróżniania duchów” (1 Kor 12, 10; Rz 12, 2), zwłaszcza kiedy nawet wiedza
zawodzi i ostatnio została – w kulturze euroatlantyckiej – poddana
ogromnemu zakłamaniu (np. co do UFO, co do zdrowego pożywienia, co do
historii kosmosu itd.) dla celów merkantylnych i ideologicznych. „Można
rozpoznać dzieci Boga i dzieci diabła” (1 J 3, 10) przede wszystkim dzięki
wyższej miłości i wartościom etycznym. Kościół jednak zaleca zawsze i tutaj
ogromną ostrożność: tajemnica, nawet groźna i dokuczliwa, nie jest od razu
diabelska, tajemnica jest przede wszystkim Boska (DH 2192; 2241-2253)”
/Cz. S. Bartnik, Dogmatyka Katolicka, t. 1, Redakcja Wydawnictw KUL,
Lublin 2000, s. 492.
+ Parapsychologia podłożem psychotroniki. Psychotronika wyrosła na
podłożu parapsychologii zdecydowanie nie chce używać pojęcia okultyzm
opisując naukowe badania nad tzw. zjawiskami paranormalnymi. Samo
pojęcie okultyzm w kręgach współczesnych okultystów wydaje się być
niemodne. Psychotronika jako interdyscyplina naukowa powstała w 1973
roku na I Międzynarodowym Kongresie Badań Psychotronicznych w Pradze.
Bada ona głównie interakcje, będące wynikiem oddziaływań polowych i
korpuskularnych, zachodzące między organizmami żywymi oraz między nimi
a otoczeniem J. Świtkowski, Okultyzm i magia w świetle parapsychologii,
Oficyna Wydawnicza Polczek, Lwów 1939 [reprint Kraków 1990], ss. 2 – 3;
obszernie na ten temat pisze L. E. Stefański – H. Komar, Od magii do
psychotroniki czyli ars magica, Wyd. Bellona, Warszawa 1996.
+ Parapsychologia prowadzi człowieka do boskości. „New Age to ruch
religijny obejmujący swym zasięgiem praktycznie cały świat końca XX w.
Jego liderzy głoszą zmierzch wszystkich wielkich religii i przekonują do tego,
by z każdej z nich wybrać to co jeszcze jakoś żywe. W ten sposób tworzy się
właśnie „nadreligię” – New Age – religię Nowej Ery, która ma nadejść, religię,
dzięki której człowiek będzie mógł wykorzystywać swoje wielkie i cudowne
zdolności zapomniane i zagubione przez „cywilizację rozumu”. New Age głosi
hasła zadziwiająco podobne do tych, które wyznaczają doktrynę masonerii:
panteizm lub deizm, reinkarnację, utajnioną boskość człowieka, którą każdy
może odkryć w sobie i uaktywnić stając się w efekcie wprost i do końca
bogiem. Człowiek – mówią liderzy New Age – potrzebuje pomocy, by odnaleźć
na nowo siebie, odkryć swoje możliwości i potęgę. Pomogą mu w tym
przybysze z kosmosu, zmarli, różnej maści duchy, duszki, bogowie, potęgi i
moce, techniki i ćwiczenia. Drogą jest tu parapsychologia, spirytyzm, magia,
kabała, szamanizm, joga, medytacja transcendentalna, itp. New Age, jak
łatwo to może udowodnić każdy historyk kultury, powiela wprost i
zadziwiająco wiernie tendencje i ruchy religijne okresu schyłku Cesarstwa
Rzymskiego. Wtedy to świat pogański odrzucając racjonalną filozofię wpadł w
pułapkę najbardziej irracjonalnych ale i atrakcyjnych dla zagubionego
człowieka doktryn, doktryn, które proponowały łatwe i pozbawione
odpowiedzialności życie, w którym wszystko załatwić można dzięki
4
o. prof. Dr hab.
Piotr Liszka CMF
zaklęciom, cudownym amuletom, magicznym rytuałów. Ta tendencja, przede
wszystkim, spowodowała całkowity upadek moralny i duchowy ówczesnego
człowieka, a co za tym idzie regres kultury i cywilizacji. Europę uratowało
chrześcijaństwo ukazując świat, człowieka i Boga w ich właściwych, realnych
wymiarach, promując prawdę i dobro, przywracając rozumowi należne mu w
wewnętrznym i zewnętrznym życiu człowieka miejsce” /S. Krajski, Św.
Tomasz z Akwinu i New Age, w: Św. Tomasz z Akwinu, Opatrzność Boża i
magia, Wydawnictwo Św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 1994, 5-6, s. 5/.
+ Parapsychologia Spirytyzm jako forma przepowiadania przyszłości rozwinął
się w czasach nowożytnych. Zaczęto prowadzić pierwsze badania właściwości
mediumicznych niektórych osób (J. Świtkowski, Okultyzm i magia w świetle
parapsychologii, Oficyna Wydawnicza Polczek, [reprint], Kraków 1990, s.
290-298. Wróżbiarstwo a szczególnie chiromancja, stało się w tym okresie
powszechnie modne, nawet na dworach królewskich (Tamże, ss. 298 – 308. Z
astrologii na czołowe miejsce wysunęła się praktyka określania horoskopów
(Por. tamże, ss. 299 – 318. Wszystko to dało bardzo dobry grunt do rozwoju
współczesnego okultyzmu.
+ Parapsychologia usiłuje za wszelką cenę swojemu kręgowi zainteresowań
nadać charakter ściśle naukowy. Termin okultyzm jest na tym polu wyraźnie
negatywny. Próba etymologicznego zdefiniowania omawianego pojęcia daje
zbyt szeroką odpowiedź. Umożliwia jednak zauważenie istoty zagadnienia.
Łacińskie słowo occultus można przetłumaczyć jako schowany, ukryty,
tajemny, coś ukrytego (Słownik łacińsko – polski, PWN, Warszawa 1974, s.
74). Słownik Wyrazów Obcych podaje taką oto definicję okultyzmu: teoria o
istnieniu w przyrodzie i w człowieku nadprzyrodzonych sił tajemnych; także:
ogół praktyk magicznych związanych z tą teorią Słownik Wyrazów Obcych,
PWN, Warszawa 1995, s. 784.
+ Parapsychologia wieku XX zależna od okultyzmu Renesansu Nowe pojęcia i
koncepcje pojawiające się w medycynie, geografii, matematyce zaznaczyły się
także w okultyzmie doby Renesansu. W miejsce dawnych jego dwóch
podstaw – wiary w potęgę demonów oraz magiczną moc zaklęć (Kabbała)
powstawała bardzo powoli nowa koncepcja. Było to przekonanie o
magicznych zdolnościach tkwiących we wnętrzu samego człowieka. Jan Van
Helmant, sławny na owe czasy okultysta, tak oto formułował ten pogląd:
Jeżeli zdolność działania wolą oraz możność poruszania się przedmiotów
odległych należy uważać za dar przyrodzony człowiekowi i od Boga
pochodzący, to wiara, iż szatan może coś poruszyć, zmienić lub unosić, jest
wprost nierozsądna. Nie będzie dobrym egzorcystą ten, kto nie umie
wzbudzić siły magicznej swego ducha. Ta siła naturalna, a działająca na
odległość, spoczywa uśpiona i oczekuje obudzenia we wnętrzu człowieka
(Świtkowski J., Okultyzm i magia w świetle parapsychologii, Oficyna
Wydawnicza Polczek, [reprint], Kraków 1990, s. 265.
5