Spis treści

Spis treści
Wstęp ................................................................................................ 9
Część I
Nauczyciel z lat PRL-u w świetle oczekiwań i oddziaływań
władz komunistycznych
Bogusław Śliwerski
Nauczyciel PRL w garderobie marksistowskiej pedagogiki ............................... 17
Joanna Rutkowiak
Etos zawodowy nauczycieli czasów PRL; temporalny aspekt zjawiska .................. 31
Romuald Grzybowski
Nieufność jako dominująca cecha relacji pomiędzy nauczycielami a władzami
komunistycznymi w latach PRL-u ............................................................ 41
Justyna Wojniak
„W służbie socjalizmu, patriotyzmu i internacjonalizmu”. Rola nauczyciela
w świetle założeń polityki oświatowej PRL lat 70. i 80. .................................... 59
Joanna Król
Wizerunek nauczyciela w ideologii Związku Młodzieży Polskiej – założenia
a rzeczywistość ................................................................................... 70
Elżbieta Gorloff
Nauczyciele w przestrzeni działań KW PPR w Gdańsku .................................. 83
Jarosław Durka
Wydział Nauki, Oświaty i Kultury KW PZPR w Częstochowie wobec nauczycieli
w latach 1975–1989 .............................................................................. 95
Jan Ryś
Wpływ nadzoru pedagogicznego na rozwój zawodowy nauczycieli
w okresie PRL-u ................................................................................ 108
Spis treści
Krzysztof Jakubiak
Tradycje, kierunki i dziedziny badań pedeutologicznych w II Rzeczypospolitej
i w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ...................................................... 125
Część II
Opozycja, konspiracja i szkolna codzienność nauczyciela okresu PRL-u
Mieczysław Gulda
Nauczyciel niepokorny w PRL-owskiej szkole. Socjologiczna analiza
przypadku ........................................................................................ 137
Teresa G. Wojcik
Nauczyciel w PRL-u jako uczestnik skomplikowanej gry ............................... 150
Stanisław Dylak, Mateusz Leszkowicz, Marta Szewior, Agnieszka Garbatowska
Nauczyciel PRL a III RP – między zaangażowaniem a angażem... ..................... 160
Justyna Gulczyńska, Wiesław Jamrożek
Opozycyjna działalność nauczycieli
w Polsce w latach osiemdziesiątych (wprowadzenie do problemu) .................... 175
Zbigniew Osiński
Nauczyciele Lubelszczyzny wobec NSZZ „Solidarność” ................................. 191
Andrzej Puliński
Szykany i represje wobec nauczycieli na Warmii i Mazurach
w latach 1945–1956 ............................................................................ 207
Małgorzata Czekaj
Katecheta i katecheza w Polsce Ludowej. Sekularyzacyjne uwikłanie .................. 219
Urszula Wróblewska
Codzienność szkolna na Żuławach po 1945 roku – w świetle wspomnień
nauczycieli i dokumentów szkolnych ....................................................... 229
Anna Paszkowska
Nauczyciele wiejscy województwa gdańskiego jako uczestnicy kolektywizacji wsi
(1948–1956) ..................................................................................... 241
Spis treści
Część III
Biograficzny i autobiograficzny wymiar badań nad nauczycielem
Adam Massalski
Nauczyciele Liceum im. Stefana Żeromskiego w Kielcach w latach
stalinowskich .................................................................................... 261
Adam Winiarz
Jedno nauczycielskie życie na tle polityki oświatowej Polski Ludowej ................. 271
Danuta Grzybowska
Nauczyciel PRL-u w doświadczeniu ucznia klas I–IV .................................... 284
Anna Spiss, Ryszard Ślęczka
Studium do zbiorowego portretu nauczycieli szkół krakowskich: Bohdan
Pytliński (1907–1963) .......................................................................... 296
Paweł Śpica
Jerzy Suczyński (1929–1996) – nauczyciel, historyk, opozycjonista.
Szkic do portretu ............................................................................... 310
Zdzisław Aleksander
O przygotowaniu do zawodu i pełnieniu roli nauczyciela w PRL w świetle
własnej biografii ................................................................................ 324
Józef Żerko
Edukacyjny „tor przeszkód” nauczycielskiej profesji. Refleksja osobista .............. 329
Część IV
Teoria i praktyka kształcenia i doskonalenia nauczycieli
Witold Chmielewski
Kształcenie polskich kadr oświatowych na uchodźstwie w latach
1941–1948 ....................................................................................... 339
Danuta Apanel
Zakłady kształcenia nauczycieli na Pomorzu Środkowym w okresie
Polski Ludowej (1945–1975) .................................................................. 351
Spis treści
Anita Suchowiecka
Kształcenie i dokształcanie nauczycieli szkół zawodowych w okresie
funkcjonowania Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego (1949–1956) ......... 363
Agnieszka Szarkowska
Wyższa Szkoła Nauczycielska w Białymstoku jako przykład zakładu
kształcenia nauczycieli ......................................................................... 377
Wioletta Maźwa
Funkcje i zadania powojennych zakładów kształcących nauczycieli
średnich szkół medycznych ................................................................... 387
Edyta Kahl
Doskonalenie nauczycieli w Polsce Ludowej lat 60. w perspektywie
urzeczywistniania koncepcji jednolitego frontu wychowawczego ...................... 398
Urszula Pulińska
Doskonalenie zawodowe nauczycieli w Olsztyńskiem w latach 1945–1950 .......... 414
Andrzej Michalski
Kadra naukowa i artystyczna wyższych szkół muzycznych w Polsce
w latach 1945–1962 ............................................................................ 427
Część V
Nauczyciel jako obiekt propagandowej presji prasy pedagogicznej
i innych środków przekazu
Katarzyna Dormus
Wizerunek nauczyciela na łamach „Ruchu Pedagogicznego” i „Nowej Szkoły”
w latach 1945–1956 ............................................................................ 443
Elżbieta Magiera
Dwumiesięcznik „Spółdzielczość w Szkole” jako czasopismo kształtujące
postawy nauczycieli w latach 70. XX wieku ................................................ 455
Teresa Gumuła
Rola społeczno-zawodowa nauczycieli na łamach wybranych czasopism
pedagogicznych w latach 1945–1948 ........................................................ 474
Spis treści
Agnieszka Wałęga
Zagadnienia pedeutologiczne na łamach „Kwartalnika Pedagogicznego”
(1956–1989) ..................................................................................... 492
Andrzej Kołakowski
Od opiekuna do nauczyciela – ewolucja zawodu wychowawcy domu dziecka
w świetle peerelowskiego czasopiśmiennictwa pedagogicznego ........................ 503
Piotr Gołdyn
Nauczyciel – wychowanie – szkoła na łamach „Tygodnika Solidarność”
(1981 r.) .......................................................................................... 512
Dorota Grabowska
Obraz nauczyciela okresu PRL w literaturze pamiętnikarskiej .......................... 525
Aldona Ossowska-Zwierzchowska
Wizerunek nauczyciela w polskim filmie fabularnym w latach 1945–1989 ........... 535
Agata Kiełpin
Udział Towarzystwa Szkoły Świeckiej i czasopisma „Wychowanie” w procesie
ideologicznego urabiania nauczycieli w latach rządów Władysława Gomułki ....... 545
Część VI
Nauczyciele pionierzy na Ziemiach Zachodnich i Północnych
Danuta Koźmian
Nauczyciele Pomorza Zachodniego i ich funkcje społeczno-oświatowe
w latach powojennych ......................................................................... 561
Maria Radziszewska
Życie prywatne nauczycieli w powojennym Olsztyńskiem w świetle wspomnień
i pamiętników ................................................................................... 568
Barbara Techmańska
Rola nauczyciela pioniera w budowaniu polskiej szkoły na Ziemiach
Odzyskanych w świetle wspomnień i pamiętników ....................................... 582
Spis treści
Część VII
Nauczyciele w innych krajach obozu komunistycznego
Kateryna Shestakova, Roman Tomaszewski
Nauczyciel ukraiński w ZSRR po 1944 roku (polsko-ukraiński dwugłos) ............ 599
Joanna Wojdon
O nauczycielach w NRD ...................................................................... 614
Lucyna Roll
Nowy nauczyciel (Neulehrer) jako przykład rewolucyjnych rozwiązań
problemów kadrowych szkolnictwa na terenie NRD w pierwszych latach
po zakończeniu II wojny światowej ......................................................... 620
Zamiast zakończenia
Piotr Bogdanowicz
Glosa do dyskusji w nawiązaniu do wystąpienia Prof. Ewy Nawrockiej
w ramach konferencji „Wściekłość i oburzenie. Obrazy rewolty w kulturze
współczesnej” .................................................................................... 631